023

G.14.01881

VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Aan de leden

informatiecentrum tef.

bijlage(n)

LIW kenmerk

(070) 373 8393

2

betreft

ons kenmerk

datum

Nieuwe modelverordening

ECGR/U201300312

15 maart 2013

Drank- en Horecawet

Lbr. 13/023

Geacht college en g e m e e n t e r a a d , Inleiding De gewijzigde Drank- en Horecawet ( D H W ) verplicht gemeenten bij verordening regels te stellen ter voorkoming van oneerlijke mededinging, waaraan paracommerciële rechtspersonen (sportverenigingen, dorpshuizen, kerkgenootschappen, scholen, etc. die in eigen beheer horecafaciliteiten exploiteren) zich te houden hebben bij de verstrekking van alcoholhoudende drank. Deze regels zijn op zichzelf geen nieuw fenomeen. Hiervoor w a s bepaald dat dergelijke regels, in de vorm van voorschriften en beperkingen, verbonden werden aan de vergunning die de paracommerciële rechtspersonen overeenkomstig artikel 3 van de D H W nodig hebben om een horecabedrijf te mogen uitoefenen. Die voorschriften en beperkingen worden dus overgeheveld van de vergunning (die blijft bestaan) naar een algemene regel (de gemeentelijke verordening). Let op! Er werd vaak onderscheid

gemaakt

'paracommerciële

horecavergunning'.

paracommerciële

horecavergunning

verbonden

moesten

Het onderscheidende een aantal specifieke

verordening

het voor de hand te liggen om voortaan of niet een paracommerciële

vergunningverlening.

- en dus het onderscheidende

simpelweg

rechtspersoon

en een

element was dat aan de voorschriften

en

beperkingen

worden op grond van artikel 4 van de DHW (oud). Nu deze

worden naar de gemeentelijke

langer bij de

tussen een 'reguliere horecavergunning'

overgeheveld

element vervalt - lijkt

te spreken van 'horecavergunning'.

Of het wel

betreft is uiteraard nog steeds relevant, maar niet

-is er een nieuw alternatief om overeenkomstig artikel 25c van de D H W beperkingen op te leggen aan andere detailhandel d a n slijtersbedrijven (zie artikel 2:34e); -zijn redactioneel enkele verbeteringen aangebracht; en -is de toelichting overeenkomstig het bovenstaande aangepast.

Implementatie van deze modelverordening algemeen Deze modelverordening heeft de vorm van een wijzigingsverordening waarmee een nieuwe afdeling aan hoofdstuk 2 van d e m o d e l - A P V wordt toegevoegd. Zoals bekend bestaat een Algemene Plaatselijke Verordening ( A P V ) voor het overgrote deel uit autonome bepalingen. Toch stellen we voor, in overleg met de klankbordgroep van gemeenteambtenaren die bij de opstelling van dit model betrokken w a s , deze medebewindbepalingen in de m o d e l - A P V op te n e m e n . V o o r veel gemeenten is dit het meest praktisch. Zij hebben al bepalingen over horeca in de A P V opgenomen (horeca-exploitatievergunning, sluitingstijden en dergelijke) en op deze manier staan al deze bepalingen bij elkaar in één verordening. Anders dan wel eens wordt a a n g e n o m e n kunnen gemeenten alle onderwerpen in de A P V regelen die zij willen, zolang zij daar maar een grondslag voor hebben. Of dit nu de autonome verordende bevoegdheid op grond van artikel 149 van de Gemeentewet is, of een medebewindsbevoegdheid zoals in dit geval, doet daarbij niet ter zake. De V N G hanteert het uitgangspunt dat als iets in de m o d e l - A P V kan worden geregeld, dat dit dan ook gebeurt (zie aanbeveling 13 van de 100 Ideeën voor de gemeentelijke regelgever). Alleen waar dat een toegevoegde waarde heeft wordt een nieuwe, losstaande verordening gecreëerd. G e m e e n t e n die een aparte horecaverordening hebben kunnen de bepalingen (met de benodigde aanpassingen) uiteraard in die verordening o p n e m e n . Ook is het mogelijk op basis van de modelbepalingen een nieuwe op zichzelf staande verordening te creëren. In dat geval moet de gemeente erop letten om enkele algemene bepalingen (zoals begripsbepalingen, aanvraag- en beslistermijnen) en slotbepalingen toe te voegen. Zie hiervoor hoofdstuk 2, paragraaf 3, van de 100 Ideeën voor de gemeentelijke regelgever.

, geen onnodige

beperkingen

Bij het opstellen van deze modelbepalingen is als uitgangspunt genomen dat er geen onnodige beperkingen aan de paracommerciële instellingen moeten worden opgelegd. Dit is in lijn met het standpunt van de regering, die in de memorie van toelichting (Kamerstukken II 2008/09, 32 022, nr. 3, blz. 10) vermeldt dat zij er van uitgaat dat de gemeenten de belangrijke maatschappelijke functie van de verschillende paracommerciële instellingen in acht zullen nemen en geen onnodige beperkingen zullen opleggen daar waar de mededinging niet in het geding is en er geen sprake is van onverantwoorde verstrekking van alcohol, met name aan jongeren.

Onderwerp Nieuwe moceiverordening Drank- en Horecawel

Verder is een belangrijk uitgangspunt dat het gaat om lokaal maatwerk. Of er bijvoorbeeld sprake is van oneerlijke mededinging hangt immers sterk af van d e plaatselijke situatie. In dit model worden daarom artikelen en artikelleden a a n g e b o d e n die nog niet concreet zijn ingevuld, soms ook in diverse varianten, w a a r d e raden uit kunnen kiezen of die zij als inspiratiebron kunnen gebruiken. Het is immers niet mogelijk alle plaatselijke situaties te overzien en in één enkel model op te nemen. Bij de artikelen ter uitwerking v a n artikel 25a tot en met 25d van de gewijzigde D H W (te weten de artikelen 2:34c tot en met 2:34f in de modelverordening) geldt dat zij alleen moeten worden overgenomen als ze echt nodig zijn. Het gaat hier om bepalingen die de verkoop van alcohol tijdens bijvoorbeeld e v e n e m e n t e n aan banden kunnen leggen of helemaal verbieden, en om het koppelen van de sluitingstijden v a n de horeca aan de toegangsleeftijden van het horecapubliek. Bij de voorstellen aan de raad en in een eventueel door individuele gemeenten zelf op te stellen toelichting bij de wijzigingsverordening zal goed moeten worden gemotiveerd of deze bepalingen echt nodig zijn én of de lokale invulling niet verder gaat dan noodzakelijk. Dit ook met het oog op de toezichtslasten en het feit dat deze bepalingen zeer beperkend kunnen zijn voor het bedrijfsleven.

paracommerciële

rechtspersonen

Niet iedereen kijkt hetzelfde a a n tegen de vraag of culturele instellingen (zoals schouwburgen, theaters, poppodia, m u s e a , e t c ) , niet zijnde een besloten of naamloos vennootschap , onder de 1

noemer van 'paracommerciële rechtspersoon' gebracht kunnen worden. Sommige gemeenten doen dit wel (mits de horeca-activiteiten een ondersteunende aard hebben), andere gemeenten sluiten deze mogelijkheid uit. D e begripsomschrijving van paracommerciële rechtspersoon in artikel 1 van de D H W noemt activiteiten van (louter) culturele aard in ieder geval niet in de opsomming van activiteiten . D e Afdeling bestuursrechtspraak van de R a a d van State ( A B R v S ) 2

heeft reeds in 1999 deze o p s o m m i n g als limitatief aangemerkt (zaaknr. H01.98.1692). Het ging hier om een schouwburg in Tilburg - een op culturele activiteiten georiënteerde stichting - die een 'reguliere' horecavergunning h a d , omdat zij door het college niet als paracommerciële instelling was aangemerkt; volgens de A B R v S terecht dus.

1

B V ' s en N V ' s kunnen overeenkomstig de begripsomschrijving in artikel 1 van de D H W nooit

aangemerkt worden als paracommerciële rechtspersoon. 2

W e l worden g e n o e m d activiteiten van recreatieve, sportieve, sociaal-culturele, educatieve,

levensbeschouwelijke of godsdienstige aard.

Onderwerp Nieuwe rrodefveroidening Drank- en Horecawet

Tweede Kamer der Staten-Generaa!

2

Vergaderjaar 2008-2009

32 022

Wijziging van de Drank- en Horecawet met het oog op de terugdringing van het alcoholgebruik onder met name jongeren, de voorkoming van aicoholgerelateerde verstoring van de openbare orde, alsmede ter reductie van de administratieve lasten

Nr. 3

MEMORIE V A N TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE A. Algemeen 2 1. Ontwikkelingen in de alcoholwetgeving 2 2. Hoofdelementen van dit wetsvoorstel 3 3. Vereenvoudiging van het vergunningstelsel 6 4. Burgemeester bevoegd gezag 9 5. Regels ten aanzien van paracommerciële instellingen 9 6. Nieuwe verordenende bevoegdheden voor gemeenten 11 7. Introductie van een experimenteerartikel 13 8. Wijziging sanctiebeleid voor detailhandel 14 9. Strafbaarstelling jongeren 15 10. Decentralisatie van het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet door ondernemers en paracommerciële rechtspersonen 17 11. Afschaffen specifiek interbestuurlijk toezicht 19 12.Overige aanpassingen 20 13. Consultatie en ACTAL-advisering 22 14. Toetsingskader vergunningstelsel 24 15. Bedrijfseffecten en regeldrukaspecten 25 16. Berekening administratieve lasten 28 17. Bestuurslasten gemeenten 30 18. Notificatie bij Europese Commissie (richtlijn 98/34/EG en 2006/123/EG) 34 B. Artikelsgewijs ARTIKEL I ARTIKEL II ARTIKEL III

KST133885 0809tkkst32022-3 ISSN 0921 - 7371 •s-Gravenhaae 2008

Tweede Kamer, vergaderjaar 2008-2009, 32 022, nr. 3

35 35 50 51

schap Horeca en Catering aan een zelfreguleringarrangement over mededinging heeft gebonden, treedt (artikel 5 Drank- en Horecawet) die gebondenheid voor bedoelde gemeentelijke toetsing in de plaats. In de praktijk hadden de meeste sportbonden/verenigingen een dergelijke zelfreguleringsovereenkomst met het Bedrijfschap Horeca en Catering gesloten. Begin 2000 heeft het Bedrijfschap Horeca en Catering echter besloten de zelfreguleringsovereenkomsten op te zeggen. Dit bedrijfschap rekent het sindsdien niet meer tot haar taak concurrentie door paracommerciële rechtspersonen te bestrijden. Het genoemde artikel 5 is derhalve obsoleet en dient geschrapt te worden. Oorspronkelijk bestond het voornemen om de bestaande mededingingsregelgeving (artikelen 4, 5 en 6) te schrappen en te vervangen door uniforme bepalingen. Van uniforme regels is echter afgezien, omdat die onvoldoende ruimte laten voor lokaal maatwerk. Wel vindt het kabinet dát er landelijke regels moeten worden gesteld aan paracommercialisme. Daarom wordt nu, mede na consultatie van NOC*NSF, voorgesteld in nationale wetgeving vast te leggen dat gemeenten verplicht worden een verordening op te stellen om paracommercialisme te reguleren. Zij dienen regels op te stellen gedurende welke dagen en tijdstippen in paracommerciële inrichtingen alcohol mag worden verstrekt (ook wel schenktijden genoemd). De gemeenten stellen tevens regels op rond de verstrekking van alcohol tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en tijdens niet-verenigingsgebonden activiteiten. Deze regels mogen naar de aard van de paracommerciële rechtspersoon verschillend zijn. Dit betekent dat studentenverenigingen andere regels kunnen worden opgelegd door een gemeente, dan sportverenigingen of buurthuizen. Vanzelfsprekend is het niet toegestaan onderscheid te maken tussen stichtingen en verenigingen uit Nederland en die uit andere lidstaten, evenals EER-onderdanen en Zwitsers. De regering verwacht dat de nieuwe wettelijke eis dat elke gemeente een paracommerciële verordening moet vaststellen, zal leiden tot een maatschappelijke discussie op gemeentelijk niveau. De gemeente kan daarbij recht doen aan de verschillen tussen bijvoorbeeld sportverenigingen en overige paracommerciële instellingen. De regering gaat er vanuit dat gemeenten bij deze afweging de belangrijke maatschappelijke functie van de verschillende paracommerciële instellingen in acht neemt en geen onnodige beperkingen zal opleggen daar waar de mededinging niet in het geding is en er geen sprake is van onverantwoorde verstrekking van alcohol, met name aan jongeren. Overtreding van de gemeentelijke regels rond paracommercialisme wordt bestuurlijk beboetbaar. Verantwoorde

verstrekking van alcohol

De bestaande regelgeving over de wijze waarop paracommerciële rechtspersonen moeten waarborgen dat in hun kantine, clubhuis of sociëteit verantwoord alcohol wordt verstrekt, blijft grotendeels van kracht. Het gaat dan met name om de verplichting een reglement op te stellen dat waarborgt dat de verstrekking van alcohol vanuit het oogpunt van sociale hygiëne op een verantwoorde wijze geschiedt. Ook het vereiste dat er op momenten dat alcoholhoudende drank wordt verstrekt, tenminste één barvrijwilliger moet zijn die een voorlichtingsinstructie heeft gekregen op het gebied van sociale hygiëne, blijft gehandhaafd. De meeste vrijwilligers volgen hiertoe de Instructie Verantwoord Alcoholschenken. De vereniging of stichting moet bovendien in de kantine een register, of een kopie daarvan, hebben met de persoonsgegevens van degenen die een voorlichtingsinstructie hebben gekregen. De barvrijwilliger moet - net als nu - op grond van artikel 24, derde lid, minimaal 16 jaar zijn.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2008-2009, 32 022, nr. 3

10