EXCURSIE CHAMPAGNESTREEK 18/10/00-20/10/00
DAG 1: Inleiding In gans Wallonië is er weinig druk op het landschap. Typische hoeven hier zijn de vierkanthoeven die verspreid zijn terug te vinden in het landschap. *
Leemstreek: Zeer zwakke convexe hellingen of rechtlijnig. Bevat het meest uitgesproken plateaugedeelte van Midden-België. Probleem hier is de bodemerosie die reeds aanwezig is vanaf 2°.
*
Vanaf voorbij de Samber: Hoog-België (= gebied tussen Samber er Maas) Reliëf is veel steiler o.w.v. ondergrond die uit vaste gesteenten bestaat. Landschap: = gecompartimenteerd met veel bossen.
1. Westelijk deel van Haspengauw en de Samber zone: Pontaury Gelegen ten N van Graux nabij Grossiëre. Doel: Geheel karakteriseren. Reliëf: (zie figuur) Depressie in Z ligt lager en Z helling is steiler. Op heuvelrug: compartimentenlandschap. -> Kwalitatief: Huizen en groen -> Kwantitatief? -> Situering van bebouwing: (# huizen per eenheid van opp) * Hier eerder open bebouwing: = ZWERMDORP (bewoning ligt geconcetreerd maar tegelijk toch verspreid.) * Grootte, functie van bebouwing, aard, ouderdom (geeft vitaliteit, dynamisme weer), gebruikte materialen (lokaal natuursteen is uniform hier), ouderdom materialen. Geeft eigen kenmerken weer. -> We krijgen hier een zekere toeristische waarde omwille van beschermde dorpsgezichten. -> Landbouwactiviteiten in functie van het reliëf: * vaak vlakbij de huizen huisweiden aanwezig. * Staan op zeer drassige grond en toch is dit punt hoog gelegen want bij de akkers is het droger. Dit is te wijten aan de ondergrond waarbij kleifracties aanwezig zijn op een 20-30 cm in de ondergrond. Hierdoor krijgen we dus een slechte drainage. Veel hangt daarbij af van de economische situatie: hier extensieve veeteelt. * Grootte van de percelen: wijst op grote boerderijen (min 50 ha)
* aard van de gewassen (heeft een bepaalde kleur en deze wisselt met de seizoenen. * Boomsoorten: eiken (kleine eik is dominerende boomsoort) worden gebruikt voor bosbouw <-> Kempen: gebruik van dennen als mijnbouwvoorziening. -> geschiedenis van de ontginning: Waarom zijn hier zo'n grote boerderijen? = hangt samen met de abdij van St. Gerard dus de hoeven die we hier hebben zijn abdijhoeven (altijd zeer groot) Voorgaande kenmerken vinden we in één streek nl. de CONDROZ. De zuidelijke heuvelruggen liggen in een U-vorm met daarop de watertoren omdat die op het hoogste punt gelegen is. Dit geheel is een OPENGEBROKEN ANTICLINE (= anticlinale neus). De anticline duikt naat het westen. ↕ Zuidelijke depressie is een syncline. Deze vorm ontstaat zo omwille van een verschil in gesteenten. Gesteenten: = psammieten. We bevinden ons op een psammietenkam in het Condrozgedeelte tussen de Samber en de Maas. 2. Zuidkant van de depressie: Graux: Depressie ligt onder een plateauvlak. ! ! De depressie komt hier niet overeen met het laagste gebied: het laagste gebied is hier nog eens een depressie in een depressie. De bodem die we hier vinden is een kalksteenbodem dus hebben we een kalksteendepressie. Het geheel vormt hier dus een psammietrug met daartussen kalksteendepressies als kleine insnijdingen. In de depressie hebben we te maken met drainage is.
een open landschap waar ook een betere
OPEN LANDSCHAP= een bodem met dezelfde karakteristieken die voor hetzelfde gebruikt kunnen worden. De bodem hier is nog geen echte kalksteenbodem maar wel een LEEMBODEM zoals in Haspengouw. Hieruit leiden we af dat hier nog een lössafzetting geweest is in de valleien (niet meer op de ruggen, daar hebben we direct een kleibodem). Dit geheel bepaald ook of het landschap open of gesloten is. Primaire landschapskarakteristiek= tijdens de lössafzetting werd er op de ruggen minder afgezet. Het ontbreken is dus NIET te wijten aan erosie. Als we verder naar het Zuiden gaan zal het lössdek volledig verdwijnen.
3. Schieffergronden van de Fagne bij Boussu-en-Fagne: •
Zie tekening : heuvelrug is gesloten met gemengd naaldbos. Tussenin allemaal weidearealen met op de heuvelrug terug bebossing. (het bodemgebruik is nog niets veranderd t.o.v vroeger.)
•
Weidearealen = open landschap (wordt bepaald door het reliëf). De heuvels zelf komen gecompartimenteerd voor in het landschap. = GEDEGRADEERD COULISSENLANDSCHAP (= afbakening met struiken en bomen)
•
Bewoning : verspreide bowoning
•
Bodemtextuur : begin = klei dieper = leisteen of beter kleisteen d.i. samengeklitte klei die naar boven toe verbrokkeld. zulke bodems vindt men hier overal en dit verklaart de ondoorlaatbaarheid van de bodem. Verklaart ook de aanwezigheid van weilanden dat enkel mits serieuse drainage voor akkerland zou kunnen gebruikt worden. (wordt hier niet gedaan.) Oorsprong : Hier was geen leemafzetting zoals inde Condroz. Het gaat hier over zeeafzettingen van het Fammeniaan (= boven devoon) = verweerde schieffers Kalkstenen zijn afkomstig van het Franiaan ( = midden devoon)
•
Kalksteenheuvels liggen verspreid in het landschap afhankelijk afzettingsmilieu. Het vormen op verschillende plaatsen biohermen. Lokale benaming = TIENNES
van
het
In Z richting krijgen we 1 grote kalksteenbank aan de voorkant van de Ardennen : = LA CALESTIENNES of KALKZOOM De geografische streek is hier de FAGNE (Famenne bevindt zich aan de O-kant van de Maas). Vegetatie : veelal bossen (vooral eik wat hier de natuurlijke vegetatie is). Deze stonden zowel op kalksteenbodems als kleisteenbodems. •
Bewoning : verspreide bewoning MAAR ook geconcentreeerde bewoning in de dorpen ~ Haspengouw. Overgang is gekomen omdat rond de oudste woningen akkers waren (men had daar toen nood aan). In de streken met natte bodems is men overgeschakeld naar melkvee en aan ruilverkaveling begonnen zoals in Kasterlee 1. Met gaat nu wonen bij de weidearealen. Na deze verandering is het landschap niet meer geëvolueerd. De invloed van de stad Couvin is bijna nihil, enkel langs de expresssweg is nog eenbeetje uitbreiding van Brussel.
•
Toekomst : Er is hier nog veel plaats, ook voor veehouderij, dus hier is nog een grote verspreiding mogelijk vanuit Vlaanderen. Gebieden kunnen hier ook nog mest gebruiken.
4. Massief van Rocroi : landschapskenmerken en overgang naar het Bekken ven Parijs : We staan op de grens van de Kalkzoom en de Ardennen. In de kalkzoom hadden we de rivier ‘eau blanche’, nu hebben we de rivier de ‘eau noir’ die water vanuit de Ardennen aanvoert. •
Ardennen : steile hellingen o.w.v.harde gesteenten van het Onder Devoon (kwartsieten en veldspaten en arkoze). Die gesteenten bieden meer weerstand dan de gesteenten van het Midden en Boven Devoon en hier komt Onder Devoon aan de oppervlakte. Bodems = zure bodems die dus hun eigen vegetatie hebben. (figuur zie volgend blad) Onze eerste stop behoorde echt nog bij de leemstreek maar nu hebben we een andere geologie met een dooradering van bossen. Nog verder naar het zuiden krijgen we weer een ander landschap waarbij de Ardennen het scharnierpunt vormen. (opm : een klein gedeelte van de Ardennen behoort maar tot Frankrijk. In Frankrijk hebben we ‘LA REGION DE CHAMPAGNE ET ARDENNES’ dat veel meer is dan de primaire gesteenten van België.) N-rand + Z-rand is overal bebost : steile rand van de Ardennen. (rond de Maas zijn er ook grote bosgebieden die op de steile hellingen van de Maas gesitueerd zijn. ↕ plateaugdeelte dat in cultuur gebracht is. De typische ontginningen zonder de bossen = SART (open vlekken in de Ardennen -> goed zichtbaar op de satellietfoto.)
•
Rocroi : = verstevigde stad gesticht met militair doel. Zat midden in een twist tussen Frankrijk en Spanje. Gans gebied was spannigsgebied wat leidde tot de stichting van de verschillende steden :
1546 : Maianbourg door Spanje bebouwd en door FR veroverd. Spanje bouwt Philipville 1555 : Frankrijk bouwt Rocroi Spanje verstevigd Givet 4 nieuwe steden ontstaan of verstevigen o.w.v. militaire doeleinden. 1659 : Verdrag van de Pyreneeën : Frankrijk krijgt Marianbourg en Philipville . Spanje krijgt Ieper, Diksmuide en Oudenaarde (blijft zo tot de slag van Waterloo) Louis XIV maakt aanstalten voor utibreiding naar het noorden dus er komen terug grensconflicten.
er worden 2 rijen steden gevormd = pré-carré De stad is ontworpen door Vauban (volgens een vast plan) : 1. Voldoende plaats creëren tussen stad en plaats waar de kanonnen staan. 2. Stad met veel hoeken zodat men slechts een hoek van de stad raakt en niet de ganse stad. 3. Ontwikkeling van een ‘demi-lune’ wat nu een groene zone is maar vroeger diende voor de bescherming van de stadspoort losstaand van de stad. 4. Ontwikkeling van een bastion vasthangend aan de stad zelf. 5. Tussen 3 en 4 werd een gracht ontwikkeld. 6. Stad zelf is radiaal concentrisch ontwikkeld snel verzamelen was dus mogelijk en men had van 1 plaats controle over het ganse geied. => dit patroon is typerend voor al die steden die op dezelfde manier als Rocroi ontstaan zijn (vb : Marionbourg dat iets ouder is.) Rocroi is een van de best bewaarde steden bovenop de Ardennen. Er is slechts 1 huizenrij buiten de stadsmuur gesitueerd . Weg door ontgonnen gebied van Rocroi : Op verschillende afstand van elkaar vinden we hoeven met tussen de verschillende hoeven weilanden: = Waldhoevendorp Vroeger kwam het bos ook tot hier maar hies is men dan ook beginnen te ontginnen. We hebben nu een coulissenlandschap en een bocagelandschap. De ondergrond bestaat hier uit kleien die enkel weidearealen toelaat. (kwaliteit is laag hier en het gebied is slechtt onderhouden. Toekomst ? Overleven hier is zeer problematisch •
Zijn het hier dezelfde kleienals in de Fagne ? NEEN, zitten hier in de kern van de anticline van de Ardennen tussen het Onder Devoon. We hebben hier te maken met verweringskleien.
•
Waarom heet het ganse gebied hier ‘ het massief van Rocroi’ ? De cambriumlagen dagzomen hier nog steeds. Het typische voor dit gebied is dat dit gebied 2 keer geplooid is geweest (de kleien hier zijn dus heel oud.) In het massief hebben we vooral te maken met kwartofylladen.
Rijden we verder door de bosgordel, dan dalen we verder om dan uit te komen in een gebied met landbouwarealen.
We hebben te maken met een abrupte overgang van bos naar een open heuvelend landschap. AFRIJDEN VAN DE ARDENNEN = BINNENRIJDEN VAN HET BEKKEN VAN PARIJS. •
Vanwaar die plotse overgang ? Lagen hier zijn afgezet na de hercynische plooing en deze lagen zijn niet meer geplooid, maar nog wel scheefgesteld. Deze overgang komt ook overeen met de grens naar JURA-lagen, = subhorizontale lagen bestaande uit mergels maar geen zure gesteenten meer. Ganse mergelbodems zijn hier ontgonnen. ( mergels= los gesteente en bevat substantieel gedeelte kalk, zand, klei of silt. Deze kunnen eventueel aaneengeschakeld zijn tot kalksteen maar niet in ons geval).
Eventueel konden deze mergels een deel van de Ardennen bedekken maar dit is ondertussen weggeërodeerd. Het devoon wordt nu bedekt door krijt en het krijt bedekt op haar beurt Jura. Hier : Krijt op Jura op Devoon Ardennen : Krijt op Devoon In het Westen wordt dit een complexe structuur. 5. Bolmont : landschap en bodem tussen Bajociaan-cuesta en Lias-depressie : We staan nu in het bekken van Parijs. (te zien aan de akkerarealen) en we kijken naar de Ardennen (is boszone bovenop de heuvels in het noorden) Wij staan hier op een cuestafront. (= 1ste grote cuestafront) Ontwikkeling van een cuesta is een afwisseling van harde en zacht lagen en hoe groter de cuesta is, hoe dikker de afgezette laag moet zijn. De depressie voor ons is een depressie van mergels. • •
figuur p.56 : wij staan op nr 7 = midden Jura. figuur p.34 : harde laag is een oölietische kalksteen van Bajociaantijd.
De cuesta warmee we te doen hebben is de Bajociaancuesta of de Moeselcuesta. (deze loopt door tot Nancy en wordt begrensd door de Moezel) •
De depressie hier is een subsequente depressie met een klein riviertjes nl. de Sormonne. Het wordt dus de depressie van Sormonne MAAR depressie hier is iet door de rivier ontstaan. In de depressie vinden we LIAS -> Liasdepressie of depressie van Sormonne.
DAG 2 : 1.Panorama over Reims- Côte de l’Ile de France :
staan aan de grens Reims= stadsrand, aan het begin van et groene gebied = rand van de binnenste schil van het Bekken van Parijs. (fig. 14 p. 9) = Ile de France (tekening volgede pagina) •
Champagne : is geologisch het gebied van de dagzomende krijtlagen. - Droge Champagne : boven krijt (= echt krijt) = zone van 30km breed ZONDER leem (is zo ver niet gekomen.) - Natte Champagne : onders krijt met mergels, kleien, …
De hoeveelheid krijt wijst op een kleine helling : Vb. als we helling van 10% zouden hebben over ontsluiting van 30 km Dan heb je al een dikte van 3km nodig wat onrealistisch is. Bij ons zijn de lagen npoooit dik want wij zaten steeds aan de rand van Zeeën. •
Ile de France : Naarmate we naar de Ardennen gaan komen de cuesta’s dichter bij elkaar o.w.v. de opheffing van de Ardennen. Daar hebben we steilere randen. Verder naar Ile de France krijgen we grotere homogeniteit van de ondegrond.
•
Wat is een bekken ?
•
-
Morologisch bekken :
-
Geologisch bekken :
-
Rivierbekken :
Rivieren :
Gaan van E naar W = van een lager gelegen bekken naar hogere gebieden = EPIGENESE
•
Landschappelijk : -
aandacht aan de Champagneteelt : waar vinden we de Champagne ? teelt is beperkt tot de steilrand of de voet van de steilrand van het Ile de France. Wanneer we naar het vlakke gebied kijken stopt de teelt. Dan krijgen we meer akkerbouw met een dominantie van graanteelt. (= graanschuur van Europa). Gebied van de teelt is dus een beperkt gebied.
-
Ligging en de invloed van de steden is meer en meer geconcentreerd. Onmiddellijk buiten de steden zitten we in akkerbouwgebieden.
-
Volgen we verder de weg langs de steilrand : opvallend is dat de bovenkant van de helling uit bos bestaat, op de helling zelf hebben we champagneteelt.
2. Bodemconservatie op een wijnbouwhelling te Coulommes-la-Montagne : •
Is een klein bekken met een en al wijngaarden. ➥ onderzoek wijst op veel bodemerosie die er altijd geweest is door het bewerken van de bodem met tractoren. De grond die naar beneden spoelde werd vroeger terug naar boven gedragen (door de vrouwen). organisch gehalte van toplaag is omhoog gedreven.
•
Van waar komt het organisch materiaal ? -
•
van de planten zelf : bij het snoeien laat men de takken en bladeren liggen. Men laat gras tussen de ranken liggen. Huisvuil van Parijs wordt gemalen en tussen de ranken gelegd (plastiek is ertussen te vinden).
Kostenfactor ? 3 soorten druiven : - Chardonnay (wit) - Pinot noir (rood) - Piot menier (rood)
Enkel van deze druiven mag champagne gemaakt worden en deze moeten in Champagnestreek geteeld zijn.
(onderscheid hangt af van de soort druif die men gebruikt heeft : Blanc de blanc is de duurste, menier laat men meer hangen = goedkoper) Alles voor de teelt is gereglementeerd en wijngaarden zijn ingetekend op een kaart die dateert van 1927 : -
max opp = 34 000 ha teeltopp waarvan er nu reeds 27 000 in gebruik is. # ranken / ha = max 10 000 / ha hoeveelheid productie / ha is bepaald. (wordt elk jaar bepaald in functie van de kwaliteit van de druiven. Was dit jaar niet zo goed)
✔ 10 000 kg/ha en druiven kosten 120 fr/kg opbrengst voor boeren = 1 200 000 fr/ha ↕
tarwe op markt = 5 fr/kg op 9000 kg/ha opbrengst voor boeren = 50 000 fr/ha
✔ gronden zelf zijn ook zeer duur : 10-12 milj/ha met hoge kosten eraan : - druiven moeten manueel geplukt worden, geknipt… ✔ Hoeveel is er nodig voor 1 liter champagne ? = 1.5 kg voor 75 cl betalen wij +/- 600 fr. opbrengst druiven : 200milj flessen . 600 fr = 12 miljoen -
persing : 1ste : = beste maar mag maar 2050 liter zijn. 2de : = meer tanine van de druif aanwezig dus deze is goedkoper.
=> het gehhel gaat over 100 miljard waarvan de boer een 20-30% krijgt. => het belang van de streek is voor de mens hier zeer groot want zorgt hier voor belangrijke inkomsten.
•
Beperkingen :
-
klimaat kan gaan tot 10° jaartemperatuur. Extremen die nadelig zijn voor de teelten komen hier bijna niet voor. Wijnbouw gebeurt op flanken die naar het zuiden gericht zijn (wordt niet zo naar gekeken). klimaatrisico’s : late vorst (wanneer ranken in de knop staan) boven in het kouder maar beneden is het risico op vorst het grootst in de dalbodems opl : + kacheltjes plaatsen die warme lucht verspreiden. + Met water sproeien zodat water bevriest zodat warmte vrijkomt dat naar de ent gaat Overvloedige intense regen wanneer vruchten rijp zijn (of hagel) De meeste risico’s zijn redelijk klein tot temperaturen boven de 10°
We spreken hier van een OPEN LANDSCHAP want de meeste begroeiing komt niet hoger dan 1.70 m.
3. Forêt de la Montagne de Reims : = volledig bebost gebied. (20 000 ha bos= regionaal park van ’70) •
regionaal park is gelegen rond een natuurparkmaar is groter dan het natuurpark zelf, bevat ook nog : - natuurbescherming - ‘verkopen’ van de regio - natuur in de kern is asis waarop vb. toerisme steunt, promoten van eigen streekproducten (hier vooral champagne) en geen apparte dingen meer. - Veelal marginale landbouw.
•
hoogte = 260 en bijna volledig bebost ↕ droge Champagne : is meer dan 150 m lager en bestaat vooral uit akkerbouw. (110120m)
•
Reden van het bos ?
(boring)
➩ Bossen zijn niet allemaal van de staat maar ook van privépersonen. Omwille van de eigendomstructuur hebben we verschil in homogeniteit.
Men laat de natuur zijn gang gaan, men gaat niet zaaien en omgevallen bomen laat men liggen. Het gaat hier NIET om houtwinning maar om de NATUUR zelf. Mensen kopen deze gebieden op o.w.v. de jacht e.d.
➩ Boring : Schommelde watertafel (soms oxidatie van limoniet zichtbaar (bruine kleur) = gleyverschijnselen Hoe dieper we gaan hoe droger de grond wordt, het water is er nog niet volledig doorgedrongen na 40 cm omwille van de aanwezigheid van KLEI. Voor de wortels is het dus moeilijker diep door te dringen zodat bomen niet zo stabiel staan en gemakkelijk omvallen. => relatief weinig grote bomen. => PROBLEEM VAN WATERTEKORT IS AANWEZIG ➩ Betekenis van klei : Ile de France ~ tertiare gesteenten als eiland op kleigebied : Krijtzee = eigenaardige afzetting : 1. 2. 3.
4.
5.
Groot deel van de zee en beestjes leefden enkel in warme waters (+/- 20°) en dit tot in Letland. Ardennen en Engeland (Artesia) wordt opgehoffen = rug geworden De temperatuur in het water gaat veranderen, er komt een verschil van het zuiden t.o.v. het noorden want de warme waters worden tegengehouden door het opgehoffen gedeelte. Dus in het noorden gaat de tempertatuur dalen. => de diertjes daar gaan dood. In onze gebieden is er dus een opheffing, daadoor komt er kleiafzetting zonder kalk en enkel nog detritische afzettingen. Soms zijn er nog kalkrijke zanden te vinden van voor die tijd (vb. Brusseliaan) Het bekken van Parijs had nog wel warme waters dus hier geen detritische sedimenten maar wel vorming van kalksteen. Soms was hier ook een binnenzee zodat we ook kalkafzettingen vinden.
(zie tekening volgend blad)
Opmerking : De opheffing van de Ardennen was een belngrijke gebeurtenis in de verschillende sedimentatieprocessen.
4. Chavot : panorama over de vallei van de Cubry en de Côte de l’ Ile de France : Gebied is gelegen tussen twee dorpen. Vanaf hier is Ile de France volgeplant met witte druiven. •
Opbouw : Ile + Côte : Boven bos en op de flanken zelf wijngaarden. bos = kalksteenbodem = harder flanken = krijt Knik is hier duidelijk zichtbaar in het landschap.
•
Champagne : = wijn + CO2 = bousserend essentie : - gaat hier over wijn van het champagnegebied en van nergens anders. - Co2 komt in de wijn volgens de methode Champenoise : 2de gisting gebeurt op de flessen zelf en zo komt de CO2 in de flessen. Hierdoor ontstaat een troebel bezinksel. Om dit weg te krijgen zorgt men dat het naar de kurk zakt door de flessen te draaien en steeds rechter te zetten in een pepitre. Flessenhals wordt dan bevroren en vuil dat nu in het ijsblokje zit haalt men eruit. Champagne wordt bijgevuld en KLAAR ! De naam champagne en champenoise mag enkel nog in deze streken gebruikt worden. Champagnes uit andere streken noemt men ‘Crément’ bereid volgens de ‘methode traditionnel’. Onstaan : 18de eeuw : was uitvoegebied naar Parijs en Engeland. Gebied was vrij koud dus gisting viel stil en in zomer gebeurde de tweede gisting in Parijs. Het werd ‘mode’ om deze wijn te drinken => ontstaan van schuimwijn Door variatie in de smaak ging men de wijnen van verschillende jaren mengenom zo een cte smaak te krijgen. (enkel bij goed jaar wordt Champagne met 1 wijnjaar gemaakt. Don Peregnon is begonnen met het maken van champagne. Lost probleem van springen van de flessen op dus dikker glas te gebruiken rond de hals en aan de bodem.
BESCHERMEN VAN DE NAAM IS VAN GROOT BELANG, ALLES DRAAIT ENKEL EN ALLEEN HIER OM. Men wil van de champagne iets elitairs maken. Dit is gelukt door de champagnehuizen en de vrouwen.
5. Regionale kenmerken van de Brie te Monmort en te Etoges 5a. Monmort : Bestaat uit plateau’s met compartimentenlandschap met af en toe nog resten van de meulière aanwezig. Vooral loofbossen en akkerbouw met in de valleien weilanden. ➥ maakt de BRIE bekend. Dit gebied was vroeger het rijke gedeelte maar nu is dit opgeschoven naar de champagne. Hier staan enkele belangrijke kastelen zoals ‘kasteel van Monmort waar de wapenstilstand van 1914 getekend is.
BRIE
↔
DROGE CHAMPAGNE
Vruchtbaar tot Côte de l’Ile De France
Geen kastele, wel boerderijen (was vroeger woestenij)
Nu : eerder achtergesteld Gebied
nu : akkerbouwgebied bij uitstek
Akkerbouw is in de brie mogelijk mist DRAINAGE : buizen bevatten gaatjes zodat water erin kan lopen. Dit alles is begonnen in de jaren ’90 met EEG subsidies bij kleigebied zodat Europese gemeenschap zelfvoorzienend kan zijn. (Men had tussen al overschot). ~ Kasterlee I was eigenlijk ook niet nodig MAAR plannen op lange termijn (van verschillende jaren) moet ook kunnen om een goed resultaat te zijn. 5b. Etoges : Ook boven op de kleigronden van de Brie gesitueerd. Opl. Wateroverlast : - niets en gewoon bos op laten groeien - omzetten in akkerbouw en ploegen tot de grond droog genoeg is. Bewerkingstoestanden kunnen enkel bij optimale toestanden. Dus het tijdstip van bewerken varieert van jaar tot jaar afhankelijk van het weer. DRAIMAGE kan oplossing zijn voor regelmatiger bewerken. -
Natter maken en water kapteren. Zo krijgen we artificiële vijvers (teelt van karpers) die deel uitmaken van landbouwbedrijf. ~ recente Zoete Waters
Veranderingen : -vroeger grote vijver , nu is die reeds gehalveerd door rietgroei = eutrofiëring door al de artificiële meststoffen die vroeger gebruikt werden.
- water is nu niet meer geschikt voor viskwekerij.
-door kleien worden vijvers gevoed door regenwater en niet door grondwater.
6. Marais de St. Gond : veenontginningsgronden = Moerasgebied ontstaan door aftapping van een rivier. Petit Morrain verliest bovenloop en wordt klein riviertje, kan nu de aanwezige vallei niet meer onderhouden. = probleem voor het gebied want er komt meer puin toe van de l’Ile de France dan kan ‘geëvacueerd’ worden. We krijgen verschillende hoeken van 90° wat wijst op een Breukpatroon of een diaklazenpatroon (wat hier het geval is.) Bij diaklazen hebben we gebroken gesteenten maar geen verschuivingen. Grote diaklazen kunnen hetzelfde effect geven als breuken. Door het overtollige water krijgen we veengebieden. Opmerking : - Hier wordt geen detritisch materiaal afgezet en het veen wordt nu nog ontgonnen. - Is het enige moeras in de buurt : + veel gebieden worden gedraineerd voor de akkerbouw + soms worden er vijvers van gemaakt dat wordt gevoed door grondwater dus we hebben te maken met laagveen. (als gevoed zou worden door regenwater hebben we hoogveen) + In dit gebied hebben we oorlogstoerisme door de verschillende monumenten die hier te vinden zijn. We zitten hier in het frontgebied van de WO.
7. Oliewinnig in het bekken van Parijs : Op kleine schaal doet men hier aan oliewinning met ‘ja-knikkers’ die boren tot in de Juralagen. -> kunnen niet renderen tegenover de huidige prijs van ruwe olie. Elk land kan 3 maanden overleven zonder aanvoer van olie. In België is die voorraad te vinden in loenhout .
8. Mont-Aimée : het site als getuigenheuvel van Ile de France, regionale kemerken van de Brie en de droge Champagne, kenmerken van de landbouw in de Droge Champagne. Mont-Aimée is getuigenheuvel van Ile de France. We hebben hier een goed zicht op de droge Champagne. •
Figuur 71 p.39 : Sporen aanwezig van Romeinse ontginning : vooral rechte stroken behalve op 1 plaats waar waarschijnlijk een restant van een Romeinse weg te vinden is. Landbouw is hier pas begonnen in ’50 met het gebruik van kunstmeststof (is dus nog zeer recent)
•
Droge Champagne : = 920 000ha bestaande uit povere vegetatie van WO II (vooral heidevegetatie). Bestaat uit 3 provincies : - Marne - Aube - Ardennes
•
Figuur 71 : Gebruikte kunststoffen. Sterke toenamen want te maken met krijtgronden die niet zo vruchtbaar zijn maar wel een goed fixatievermogen heeft : Korrel blijft op grond zitten maar loogt niet uit.
•
Figuur 72 en 73 : - Bewoningspatroon is hier heel dun - Vooral graanproductie en suikerbieten. - ’80 : landbouwers gebrainwasht om meststoffen te gebruiken.
•
Figuur 79, 80 en 81 : Landbouwstructuur is verticaal georganiseerd. Hier : - hoge graad van productiviteit. Toegevoegde waarde per arbeider is hier hoogst van gans Frankrijk en blijft nog stijgen. Grote percelen zijn dus nodig. Materialen worden goed gebruikt - Landbouw/toegevoegde waarde is goed -
Kosten/opbrengst is beter dan overal elders
•
Positieve punten van dit gebied : -
•
gunstige bodems vlak gebied technisch goed onderbouwd goede coöperaties ten voordele van de producent
Negatieve punten van dit gebied : -
-
bank van arbeiders koopt bank van kapitalisten op -> niet goed desertificatie : productie heeft weing landbouwers nodig dus er zijn maar enkelen die van de productie kunnen leven. Voor velen is het dus niet aangenaam wonen. Grondprijzen blijven stijgen Wie wil zulk een groot bedrijf overnemen als jonge ondernemer ? Afnemend dynamisme van de landbouwers (iedereen heeft het goed dus waarom nog werken ?) Organisaties zijn regionaal sterk maar nationaal niet en die nemen beslissingen in verband met het Europees perspectief. (kan dus wel eens scheef lopen)
landbouwmodel is typerend en bijna ideaal waar iedereen naar zou moeten streven.
DAG 3 : 1. Stad reims : Reims : 200 000 inw. -
-
-
gekend als ‘La cité de sacré’, heeft nauwe band met de kerkgeschiedenis. In RR : Duocortorum : hier had men nog geen bevolkingsconcentraties en begrip STAD is hier binnengeleid. Was breuk met al het voorgaande. Was hoofdstad van Belgica onder leiding van een gouverneur, bevatte Romeinse omwalling met Notre Dame in midden. 1ste administratieve functie was in 290 n.Chr. en werd een aardbisdom. Begin ‘Cité de Sacré’in 496n.Chr.bij doopsel van Cloves door Saint Rémi wat zorgde voor een groot prestige voor de Notre Dame. 553 n. Chr. : Remigius sterft en wordt begraven in de St. Remi wat een bedevaartsoord geworden is met 2de kerk voor de boeren. Ondertusssen werden hier ook andere heiligen begraven. Er waren 2 kerken binnen de stad die er nu nog zijn, nu is er ook nog een wijngaard te vinden = prestige –beeld in de Rue Barbattre ( : oudste hoofdstraat) Abdij St. Remi : invloed tot ‘s hertogenbosch en heeft tot daar gebieden ontgonnen . (Ne Brabant) 1914 : 80% van de stad werd verwoest
Kathedraal Notre Dame :
-
enorme symbolische waarde, veel kroningen waarvan de 1ste in 1816 was nl. Lodewijk de Vrome door paus Etiennes IV en dit ging zo verder voor 600j. Strijd om prestige tussen Laon en Reims. 1843 kwam er een opdeling. 1480 : 10 000 inw. 1548 : universiteit
-
401 : 1ste kerk 9de eeuw : nieuwe 1211 : huidige kathedraal 1280 : einde binnenste van de kathedraal 15de eeuw : bouw van de torens
-
Kathedraal is een van de grootste voorbeelden voor de gotiek van gans W-Europa Was een uiting van veranderingen. • Hoe gebeuren veranderingen en culturele evuluties ? => niet geleidelijk maar op korte perioden met stagnaties. Op 50 j kunnen grote ontwikkelingen komen en dan volgt er meestal een periode van verbreiding. Sinds 1211 is het bouwen en verbouwen van de kathedraal nooit gestopt o.w.v. verscheidene branden e.d. 2. Kenmerken van le Soissonnais : Op Ile de France : gebied is vlak horizontaal maar bevat ook enkele valleien . = Plateaulandschap <-> Champagne = gebied is gelegen ten westen van de Cote de Ile de France = Aisne vallei + bijvalleien =epigenetisch t.o.v. de hoofdas •
Landschap : Brie = compartimentenlandschap Hier = - open landschap - op plateau gelegen - in vallei en zijvalleien vooral gesloten landschap. = SOISSONNAIS = gebied rond de Soisant met eigen karakter.
•
Waarom open landschap ? Bodem= alfisol met leem aan de oppervlakte. Dikte= 1m (= Hapsengouw van Frankrijk) Leem = volledig ontkalkt. = Zuidgrens van de leemverbreiding want gaan we verder naar het zuiden naar de Brie en naar de Champagne dan hebben we al geen leembedekking meer.
Plateau’s = open gebied zonder bewoning Valleien = gesloten , compartimentenlandschap dat relatief moerassig is zoals Marie de St. Gand. •
Verbinding Brie- Nismes :
Hier staan we aan de noordkant van het akkerbouwgebied,met een afwisseling plateau’s en valleien. Valleiwanden = bebost Gebied sluit meer aan bij kleigebied, en champagne gaat over in ander gebied. Opmerking : In valleien is niet noodzakelijk leem (kan wel maar niet altijd) •
Aisne-vallei : Naast rivier kanaal // aan rivier en staan met andere valleien in verbinding via dwarse kanaaltjes.
3. Ciussy-et-Geny of Paissy : oud troglodietendorp : •
Alle bestaande elementen van een traditioneel landschap zijn hier aanwezig : - vroeger woonden de mensen in holen uitgekapt in kalksteenbank = Troglodietendorp -
•
Nu heeft men huizen ervoor gebouwd en de vroeger woningen vormen de stallen.
Kijken we in zuidelijke richting zien we een vallei van eerste orde : - verschillende lithologieën zijn zichtbaar - Landschapsontwikkeling in functie van het bodemgebruik inclusief het wonen.
Tekening op volgend blad = Synthese •
Kalksteen hier is zeer egaal maar is andere dan Menièrekalksteen. Hier hebben we te maken met Lutetienkalksteen (~Brusseliaan) Naarmate we meer naar buiten gaan worden de lagen ouder. De woningen staan her op de steilste wand naar het zuiden gericht dus zijn goed gelegen. (nu zijn dit vooral buitenverblijven). Het ganse dorp is gelegen in de dalhoofden.
4. Site en betekenis van Laon : = Stad met een militaire functie : (tot WO van de 16de eeuw) - oude Laudunum (9de-10de eeuw), was hoofdstad van Frankrijk - Heeft status verloren o.w.v. Hugo Capet (heeft Laon verraden , legers binnengebracht en hoofdstad naar Parijs overgebracht. Was bisschopsstad : Remigius is hier geboren en in 5de eeuw is hier het eerste bisdom gekomen. Is later Reims geworden vanaf het doopsel van Clovis en vanaf dan is Laon achteruit gegaan. heeft dubbele functie verloren :
-
bisdom overgegaan naar Reims hoofdstad overgegaan naar Parijs.
Nu : Laon is nog slechts een provinciestad MAAR bevat eigenlijk een enorme cultuurhistorische waarde maar slaagt er niet in om de stad toeristisch te maken. Het probleem is dat men hier geen ZO N, ZEE en STRAND zodat dit niet voldoet aan de eisen van de toerist. Het klimaat is hier niet zo aangenaam tegenover het zuiden. Kathedraal : Een van de oudste met kenmerken van de gotiek (2de helft 12de eeuw) Is niet verwoest geweest door de wereldoorlogen (fronten lagen meer naar het zuiden) Ze bevat ook nog Romaanse elementen 5. Domaniaal bos van Samoussy op zanden : Ten N van Ile de France gelegen •
Relief : Is het Europees laagland met weinig reliëfgebieden. = subhorizontale lagen Vooral akkerarealen en grote bosarealen te beginnen bij het bos van Samoussy Nu is men hier bezig met ontginning en heraanplanting van het bos.
•
Waarom zoveel bos hier want is toch vlak en evendicht bebouwd dan de Champagnestreek ? Micromorfologie is licht golvend met verhevenheden van 1 a 2 m.
•
Boring : 1ste boring
2de boring (mijne)
krijt : 1m diep
Humusaanrijking wit zand : 0,30 m bruin zand : 1,40 m krijt : 2,6m
Gebied bestaat overal uit een ondergrond vankrijt met op enkele plaatsen eocene afzettingen (= zanden met bovenkrijt) = LANDENIAANZANDEN Deze zanden liepen vroeger geheel door maar zijn nu weggeërodeerd buiten enkele erosieresten .
Leem is hier niet afgezet dus men heeft hier typische zandbodems waar bos op groeit dat altijd zo geweest is. Zanden verdwijnen hier onder de kalksteen van Ile de France. Die kalksteen zorgt ervoor dat l’ Ile zo bewaart is gebleven. We krijgen hier een tertiaire verbreiding met meer naar het noorden een continu geheel. Löss gaat zo ook over naar een discontinue bekken als we meer naar het zuiden gaan en dit bepaald ook sterk het landschap. Landschap vormt hier een klein bekken = colluviaal systeem Sinds het tertiair is het krijt hier afgedekt geweest en dus bewaard gebleven. Veel tertiair zal hier niet meer te vinden zijn (is niet zeker) 6. Marais de St. Boëtien : = bos midden in akkerarealen wat een deel van een riviervallei vormt. Soms vinden we hier herwerkt materiaal van krijt bovenop krijt. = krijtblokjes gemengd met leem. Op de akkers vinden we verschillende kleuren wat te wijten is aan de verschillende krijtblokjes. = grères lithees = hellingsafzettingen van de laatste ijstijd met zeer zachte hellingen = zeker geen colluvium maar typische vervorming van vorst (crioturbaties) van de laatste ijstijd. = groot verschil voor waterhuishouding en belangrijk voor wortels van de planten.Voor de wijngaarden zelf vormt dit geen probleem want die passen zich bijnan op alle bodems aan (wortels zitten zeer diep).
•
Boring in moeras : = leemdepressie met moeras erop. Moerassen in valleien zijn allemaal zo, er is hier louter en alleen veengroei (nu lost nog steeds krijt op met als resultaat colloïden) Dikte van het veen is hier bijna 6 m. In België is er in de alluviale bodems vooral leem aan de opervlakte. Vanaf drie meter is er bij ons ook veen te vinden zijn. Vroeger was het bij ons ook zo moerassig maar door het ONTBOSSEN van de gebieden is de veengroei gestopt Hier had de menseljke invloed geen effect op de moerassen behalve de verschillende visvijvers die vernietigd zijn. Vertrek huiswaarts ! !
