:::» Z. a: ~ 23e jaargang' nummer 2 juni 2001

, '" ~

:::»

1.11

-Z

2

UI

Q

2

UI a: ~ 23e jaargang' nummer 2 juni 2001

Colofon/Inhoudsopgave

Even bijpraten ...

•••••••• 23ejaargang, nummer 2, oplage: 7.250

Inhoudsopgave ...... .. ........... ................. .. .. ..... 2

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam

Even bijpraten .............................................3

VriendennIeuws IS een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal perjaar.

Nieuws uit Blijdorp ..................................... .4

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt ZICh ten doel: "Het m zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale contributie bedraagt p. 55,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgoon Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam af Artis In Amsterdam. Bovendien worden de leden In stoat gesteld deel te nemen aan dIVerse activiteiten, die speciaal voor hen georganISeerd worden, zoals excursies en lezingen.

Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vrienden(oon: 010- 467 6637 Vrienden(ax: 010-467 6637 Email: [email protected] Giro: 1357803 Bonk: VSB bonknr: 98.55.33.099

Afdeling Reizen: 7: Slijkoort Aemt Bruunstraat I I I, 3067 je Rotterdam Telefoon: 0 I 0-421193 I Giro: 20 71 059

Lijn 13

........................................................ 9

Vogelwijzer: Aves de Cuba .......................... 10 ZOO'n boek: Handbook birds of the world ................ ....... 13 De schijf van vijf in Blijdorp .. ........................ 15 Fijne herinneringen aan Anneke van Muijden .......................... ........... 17 Even voorstellen: Greet en Henk Gerritse .. 19 Blijdorp Logistiek: suppoosten ........ .. .. ......... 23 Foto gallery: 'Ernst' .... ............ ..................... .. 25 Verslag Algemene Ledenvergadering ........... 26 Interview oud-Blijdorp medewerker Hans Post ................. .. .................................. 28

We hebben een paar hectische maanden achter de rug. Het MKZ-virus raasde door Nederland met alle verschrikkelijke gevolgen van dien. Vanwege de MKZ zijn de Vriendenreizen van het voorjaar verplaatst. Meer hierover leest u op pagina 37. Desondanks bleven er nog voldoende activiteiten over. De laatste winterlezingen waren weer boeiend . Op 28 april vond de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering plaats. Aansluitend werden de aanwezigen bij wijze van verrassing door Blijdorp-directeur Dorresteyn rondgeleid achter de schermen van het Oceanium . Aan het einde van de dag werd er weer een stukje Vriendengeschiedenis geschreven. We openden een spiksplinternieuw verblijf voor okapi's en penseelzwijnen. Mocht u het nog niet gezien hebben dan moet u beslist even gaan kijken! Ondertussen sparen we hard door voor de realisatie van een flinke bizonwei tegenover het Oceanium. Bij dit nummer vindt u een actieacceptgiro. Geeft u S.V.p. ruim , dan kunnen we snel weer een nieuw verblijf openen. Tenslotte namens de redactie nog een bedankje voor de vele enthousiaste reacties die we mochten ontvangen naar aanleiding van de verschijning van Vriendennieuws in kleur. Voor straks een fijne vakantie! Marcel Kreuger, Hoofdredacteur.

Mutaties in de Diergaarde ............................ 31 Promotieteam: fom. H. Gerritse

Sourystraat I d, 3039 SR Rotterdam Telefoonlfax: 0 I 0 - 4663682 Telefoon Vriendenwinkel: 0 I0 - 443 143 I tst 220 (oude wmkel) en 250 (nieuwe Winkel) Giro: 6217917 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuge~ hoofdredacteur

Goudsesingel235d, 303 IELRotterdam Redactie-medewerkers: M. van Leeuwen-Maat, J. Nijkomp, A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, G, Tijssen,

7: van de Velde Vormgevmg en druk: K. van Aaideren - Multl Mail B. V.

Vrienden van Blijdorp op Internet: Intemetslte: htrp:/fw.tN.;vnendenvanblijdorp,nl Advertentiewerving Vriendennieuws: T. van de Velde: Spaansekode 20, 30 I I ML Rotterdam Telefoon: 0 I 0-412 7994

Botanisch Blijdorp: spirituele planten .. .. ....... 33 Convocatie reizen ... ..................................... 37 Rund in de verdrukking: bantengs ................ 39 Winterlezing Fred Rueb .............................. .42 Koud bloed: Schildpadden en de evolutieleer .................. .44 Nieuws uit ander tuinen ............................. .46 Blijdorpherinneringen .................... .... ...... ,. ..49 Agenda ............................... ,.. ,.................. ,... 50 Gezocht-aangeboden .................. ................ 50 Rectificatie .................................................... 50

Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter c.M. Groenhorst Vice-voorzitter 7: Slijkoort Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretans S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos Leden H. Gerritse M. Kreuger

Ga ook eens kijken bij Cito naar die I bijvOO rbe De Subaru Impreza Sportswagon, standaard met All Wheel Drive voor de beste grip op de weg .

ISSN: 1568-3400 Artikelen geschreven door derden vertegenwoordIgen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redacve behoudt zich het recht voor artikelen in te kOIten ofte weigeren.

Foto voorpagina: Koos van Leeuwen

--------------------------~~cr--

------------------------------------~Q)---

Nieuws uit Blijdorp

vervolg

Het nieuws uit Blijdorp begint ditmaal helaas met het trieste gebeuren rond de mond en klauwzeer-crisis (verder MKZ) . Op het moment van schrijven (eind april) verkeert Nederland nog steeds in de greep van dit besmettelijke virus en zijn al duizenden dieren 'geruimef. Onder de bevolking is veel weerstand tegen het preventief ruimen van gezonde dieren, en de roep om vaccinatie wordt steeds groter. Ook de Nederlandse dierentuinen voeren actie in de hoop de politici te overtuigen dat vaccineren noodzakelijk is. In februari begon de uitbraak van het mond en klauwzeer virus in Groot-Brittannië . Dit virus is zeer besmettelijk voor evenhoevige dieren zoals runderen, varkens en schapen. Nadat bij enkele boerenbedrijven in Nederland mond en klauwzeer was vastgesteld groeide de onrust onder de Nederlandse dierentuinen . Ook vele exotische dieren, waaronder olifanten, giraffen en antilopen, zijn vatbaar voor het virus.

volkomen onverwacht. Ook zijn maatje José bleek ziek te zijn, maar zij knapte gelukkig weer op. Vier jonge dwergoestities die achter de schermen verbleven stierven enkele dagen later. Vervolgens waren de gorilla's aan de beurt; ook zij hadden te kampen met darmproblemen . Gorilla Annet werd op 12 februari geopereerd waarbij een stukje darm werd verwijderd voor onderzoek. Helaas heeft zij na deze ingreep een miskraam gehad . DatAnnet zich niet lekker voelde was duidelijk te merken; het liefst kroop zij maar onder een juten zak. Natuurlijk is er onderzoek gedaan naar de oorzaak van deze ziekte. Er zijn geen sporen van virussen aangetoond . Wel is er bij de mensapen een bacterie gevonden die met zware antibiotica bestreden kan worden .

•••••••

Acties Dierenarts Willem Schaftenaar stuurde een open brief aan de Tweede Kamer om aan te dringen op het wijzigen van het Europese non-vaccinatiebeleid. Door de dieren in te enten zijn ze op een eenvoudige manier te beschermen tegen de ziekte. De NVD (Nederlandse Vereniging van Dierentuinen) spande een kort geding aan en eiste dat dierentuindieren, die toch niet als consumptievlees worden verhandeld, ingeënt zouden mogen worden . Tevergeefs, het duurde nog enkele weken voordat de dierentuinen toestemming kregen om -onder bepaalde omstandigheden- hun dieren te vaccineren. Er zitten echter zoveel voorwaarden aan vast dat het voor de tuinen zeer ongunstig is om dit te doen. Zo mogen dieren die gevaccineerd zijn de tuin niet uit. Ook hun nakomelingen mogen de dierentuin niet verlaten. Vanwege alle internationale fokprogramma's is dit ondoenlijk. Verder zou een dierentuin voor onbepaalde tijd gesloten kunnen worden; dit zou zelfs wel een jaar kunnen duren . U begrijpt dat de Nederlandse dierentuinen met deze voorwaarden niet akkoord konden gaan. De Veterinaire Commissie in Brussel heeft in april advies gegeven om dierentuindieren te mogen vaccineren zonder dat een land zijn MKZ-vrije status verliest. Eind april is dit op Europees niveau goedgekeurd. Dat is echter nog steeds niet voldoende: er moet goedkeuring op mondiaal niveau komen. En dat kan nog even duren, in elk geval tot eind mei. De dierentuinen die zijn aangesloten bij de NVD mochten van de minister wel openblijven omdat zij voorzorgsmaatregelen troffen om hun dieren zoveel mogelijk te beschermen tegen besmetting. Als u in maart of april in de Diergaarde bent geweest heeft u het allemaal meegemaakt: alle bezoekers moesten over matten met een ontsmettingsmiddel lopen, her en der waren extra afrasteringen gemaakt om het publiek op een grotere afstand van de dieren te houden , en er hingen diverse posters in de tuin om op te roepen tot vaccineren.

Opgeruimd staat niet altijd netjes••••• De Vriendenfoon stond de afgelopen maanden niet stil. We werden vaak gebeld door bezorgde Vrienden die vroegen of we geen actie konden voeren. Er meldden zich zelfs mensen aan die zich met hun hele gezin aan het hek van de Diergaarde wilden ketenen. Zover is het in ieder geval eind april nog niet gekomen. Wel hebben we op verzoek van Blijdorp en de andere Nederlandse dierentuinen het hebben we meegedaan om het ministerie van landbouw bedolven onder de e-mail. Zo computerverkeer in ieder geval een dag lam te leggen. Onder de e-mail inzendingen waren hele originele bijdragen waaronder de kop van deze alinea: "opgeruimd staat niet altijd netjes". Laten we hopen dat de MKZ-crisis een ommekeer in het Europese landbouwbeleid, maar ook bij de consument, teweegbrengt!

•

Doordat de gorilla's niet in orde waren heeft de introductie van Tamani en Luena een tijdje stilgestaan. Zodra het kon ging de kennismaking tussen de dieren weer van start. Het is de bedoeling dat de hele groep deze zomer buiten op het eiland vertoeft.

Jong leven Gelukkig is er ook goed nieuws te melden . Op 3 maart werd er in de Diergaarde een bongo geboren (foto). Shagari, een mannetje, is pas de tweede bongo die in Blijdorp ter wereld kwam. In 1996 had zijn halfbroer Ikari de primeur; hij was zelfs de allereerste jonge bongo in Nederland. Ikari verhuisde vorig jaar naar Burger's Zoo. Inmiddels is hij zelf al vader geworden : op 31 maart werd zijn dochter geboren! Bongo's zijn niet in alle dierentuinen te vinden . Het zijn van nature nogal schrikachtige dieren . Als ze ergens van schrikken springen ze zonder enige moeite over de omheining van het verblijf. Ook in Blijdorp is daar al de nodige ervaring mee opgedaan . Vorige zomer was ik getuige van zo'n uitbraak (foto). Aan het einde van een warme zomermiddag zaten we nog even met een biertje op het terras van de Lotusserre. Plotseling was er heftige beweging in de struiken tegenover het terras. Tot onze verbazing sprong een bongo met een sierlijke boog tussen het groen vandaan . Na even verbaasd om zich heen te hebben gekeken liep het dier de buitenring van Taman Indah op. Daar ging hij zich tegoed doen aan sappige bladeren. Op zo'n moment is een mobieltje toch wel handig, en binnen korte tijd waren zeker vijf verzorgers ter plekke. Deze dirigeerden de bongo terug naar zijn eigen weide. Het dier bleef heel rustig, en met in zijn gevolg de verzorgers en enkele nieuwsgierige bezoekers liep de wonderlijke stoet in een waardig tempo naar het bongoverblijf. Een bijzondere ervaring, die enkele mooie plaatjes opleverde van een bongo in zijn natuurlijke leefomgeving: tussen het groen. Het zijn namelijk echte oerwouddieren die leven in de bossen van westelijk en centraal Afrika.

Nog meer virussen? Begin dit jaar werden de bewoners en verzorgers van het mensapen huis opgeschrikt door enkele ziektegevallen . Orang oetan Sibu was als eerste niet erg fit. Hij stierf korte tijd later ~

~~---------------------------

'Bongo ontsnapt' - Foto: Monique van Leeuwen

Op 25 maart kregen de giraffen gezinsuitbreiding. Vader Mark en moeder Josieke kregen hun tweede kind. Hun eerste kind, zoon Marco werd in 1998 in de Diergaarde geboren . Deze keer beviel Josieke van een dochter: Baringa (voorpagina) . De eerste week bleven moeder en kind op stal, die ditmaal gesloten bleef ~

-----------------------------(r--

vervolg

••••••••

voor kraambezoek. Giraffen behoren tot de evenhoevigen en zijn dus gevoelig voor MKZ. In de giraffenstal kunnen ze gemakkelijk contact maken met het publiek en dat levert teveel risico op. Na een week was het baby-girafje bij goed weer al buiten te zien en dartelde ze over het buiten perk.

Eigenwijze staartjes (vervolg) In het vorige nummer heeft u kunnen lezen over de introductie van twee groepen stokstaartjes. Ten dele is deze missie geslaagd . Met een van de oude vrouwtjes is het niet gelukt; zij heeft een plaatsje achter de schermen waar zij vertroeteld wordt door de verzorgers. Er is nu een groep van vijf volwassen dieren in het verblijf. Hoewel , ze zijn vaak buiten het verblijf te vinden . Was de vorige groep stokstaartjes al goed in het uitbreken , deze zijn helemaal brutaal. Ze breken niet alleen uit, maar gaan ook een heel eind aan de wandel. Zo zijn ze zelfs al gesignaleerd bij de wolvenvallei! Zolang ze zelf terugkeren is er niets aan de hand. Dat ze zich lekker voelen bewijst wel de geboorte van een jong begin april. Met de komst van de baby was weer goed te zien dat stokstaartjes echte groepsdieren zijn. Allemaal bemoeien ze zich met de nieuwgeborene. Om beurten sjouwen ze het jong naar buiten als de zon even doorkomt (foto). Een ander vindt het dan blijkbaar toch te koud , en brengt het even later weer binnen . Goed voor urenlang kijkplezier!

••••••••

benen. Aan alle kanten worden zij omringd door hun zorgzame ouders: zowel pa als ma neemt die taak zeer serieus, en al snel worden het stevige kuikens. Terwijl de kraanvogels al zeer druk waren met de opvoeding van hun kroost, waren de flamingo 's net begonnen om een partner voor dit broedseizoen te kiezen . De oplettende bezoeker zag de sierlijke vogels paarsgewijs door de vijver stappen onder het slaken van allerlei kreetjes. Het leek wel alsof ze liepen te kletsen. Af en toe was er een luidruchtige uitval naar een vermeende concurrent. En als het tot een paring kwam waren daar herhaaldelijk jaloerse soortgenoten om die ruw te verstoren. Vogels die het eens werden met elkaar begonnen aan de bouw van een moddernest. Grote kans dat u weer van jonge flamingo's kunt genieten op het moment dat dit nummervan Vriendennieuws verschijnt.

Rivièrahal Er wordt druk gedacht en onderhandeld over de toekomst van de Rivièrahal. Om deze hal te kunnen behouden is een fikse restau ratie noodzakelijk. De hal is in het voorjaar in ieder geval flink onder handen genomen om hem weer beter toonbaar te maken (foto). Met het gereedkomen van het Oceanium verhuisden heel wat vissen naar de andere kant van het spoor. De lege verblijven zijn veelal opgevuld met insecten in allerlei soorten en maten. De filterinstallaties en proefopstellingen zijn inmiddels ook allemaal verdwenen, waardoor de hal weer heel ruim oogt. De botanische afdeling leverde een bijdrage door de beplanting aan te pakken . De hal ziet er nu weer gezellig uit en op regenachtige dagen kan het publiek er tenminste een 'droge boterham' eten.

Laatste nieuws: de talloze uitstapjes werden Blijdorp toch te gortig. Eind mei zijn de stokstaartjes tijdelijk verhuist naar het oude berenverblijf tegenover de koedoe's.

Manoeis geboren! In de tweede week van april kwam ook het bericht dat er maar liefst zes manoelkatten zijn geboren, waarvan er vijf in leven bleven . De manoeis nemen een speciaal plekje in bij de Vrienden; ze bewonen immers een Vriendenverblijf! De eerste weken waren de katten niet te zien, ze verbleven in het binnenverblijf. Gelukkig zijn er wel weer Mongoolse r enmuizen in hun eigen appartement in het manoelverblijf. Zo was er toch wat leven in de brouwerij .

Ei. ei. ei De witnekkraanvogels in de Maleise bosrand en de jufferkraanvogels in het moerasgebied hebben elk, evenals vorig jaar, twee jongen gekregen. In het begin staan de kleine donsballet jes nog enigszins wankel op de

Tekst Bronnen 'Jonge Witnekkraanvogel' - Foto: Momq

~~--------------------------------

Monique van Leeuwen- Maat persberichten Diergaarde Blijdorp en 'de nieuwsbrief, maandelijkse uitgave van de vrijwillige rondleiders in Blijdorp

-----------------------------~

Hobby

CENTRUM

De Vriend voor U"W ogen en oren

MAGAZijN Blï dORp

I

GEREEdschAPPEN • IJZERWAREN ElEkTRA • SANiTAiR • VERf • SlEUTdsERViCE

I Sta t e n weg

1 08 .

R o t terdam .

OI O -

" Valt het jou ook op dat je de laatste tijd steeds minder mussen ziet? Ik bedoel, hier zitten d'r nog zat, maar in de stad zag je tot voor een paar jaar terug toch veel meer mussen dan nu? Ik heb gelezen dat er amper een derde over is vergeleken vijf jaar geleden ." Hij kijkt me verwachtingsvol aan . Ik schat hem een jonge 65 plusser.

4666052 1

5:(f;~uJI

J6/r,.,{)v t;

crheo v:d.Wam . Teve n s uw levera ncie r voor horeca en cat e rin g Groene Hilledijk 255a Tel. : 0104232339

Hij zit op het tweede bankje bij de grote vijver. Tussen zijn duim en wijsvinger verkruimelt hij wat brood. Zijn handen zien er verzorgd uit, een beetje eeltig. De wind speelt met een plukje van zijn grijze haar. "Moet je kijken, " zegt hij. "Die musjes zijn nog maar net uit het nest. Als ze van hun moeder eten willen hebben, gaan ze met hun vleugeltjes trillen ... zie je dat?"

!S~C~!O~E!2

ECHTE BAKKER

Hillevliet 15 Tel. : 0104859657 Fax: 010-485 00 27

••••••••

...

' ele

Lange Hilleweg 117 Tel. : 0104847835

" Ik kom hier vaak op zaterdagochtend , lekker rustig; door de weeks heb ik het veels te druk. Já, en soms op woensdagmiddagen , dan heb ik meestal mijn kleinzoon . De ouders van mijn schoondochter hebben hem op de donderdag en vrijdag: dat zijn de dagen dat zij werkt, hè! Ze werken allebei in de gezondheidszorg en ik heb toch tijd zat, sinds ik alleen ben .. . " Hij piekt een gevallen stukje brood van de rand af. " Moet je kijken! Die eend met die blauwe snavel, dat is een krèng joh. Hij pikt gewoon naar die schildpadjes daar, hij gunt ze niks." 'Äls ik hier met Martijn ben dan moeten we altijd gelijk naar de Kiboko-touwen. Eendjes voer en vindt hij niks meer aan. Het is klimmen of computeren bij die kinderen!" Hij staart even naar het apeneiland , " dat gaan ze ook al veranderen, geloof ik .. . " Onder het praten wordt het brood in kleine stukjes uit elkaar geplukt. Een paar nerveuze duiven zijn bijna kansloos bij die veel te snelle mussen .

Brasserie • Café-Restaurant

rzJierenspeciaalzaa..k 6u

Ruim assortiment aan dieren en -benodigdheden Op vertoon van deze advertentie ontvangt u een kanarie

plu, koo; voy

45,.

Pretorialaan 24-26 • 3072 EN Rotterdam telefoon : 010 485 39 00

Ons bedrijf is een verhaal apart. Kom het zelf ontdekken op loopafstand van Diergaarde Blijdorp . Voor een eenvoudige maaltijd van onze scherp geprijsde kleine kaart of een uitgebreid diner. Uw receptie, feestavond of vergadering verzorgen wij geheel naar uw wensen in onze inpandige zalenaccomodatie.

Wij verstrekken u graag informatie.

" Ik doe bij mijn zoon vaak karweitjes. H ij vindt het belangrijk dat ik wat om handen heb, zoals zijn tuin bijhouden, zijn garage verbouwen ... Hij is bang dat ik me ga vervelen. Ach, ik doe het graag hoor. Bovendien heeft hij het als dokter zó druk. Het schijnt dat hij veel tijd besteedt aan de ouderen in zijn wijk ... ," hij kijkt mevan opzij een beetje spottend aan. " Mijn schoondochter is ook een prima meid hoor; ze wer kt drie dagen in de week bij een fysiotherapeut, ze tennist veel en doet aan fitness voor haar figuur. Man, als ik er ben , ik kom er niet zo vaak hoor, want ze hebben hun eigen leven , dan staat d'r mobieltje niet stil. Meestal ligt Martijn dan op zijn kamer naar de televisie te kijken of is met zijn game-boy bezig. Wel jammer eigenlijk dattie op school niet zo goed meekomt; kan nog komen natuurlijk. Ik was zelf ook niet de vlotste ... " Het brood is op. " Wat denk jij , zouden ooit alle mussen verdwijnen?" Theo.

Tot ziens! Bentickplein 1 - 3 • 3039 KL Rotterdam Telefoon 010 467 75 77

~-------------------------------

-------------------------------------~

Vogelwijzer Aves de Cuba

vervolg

•••••

De beste gedragsverrijking voor dierentuinbewoners is het hele proces van de voortplanting. Een andere goede manier is meer dan één soort in één verblijf te plaatsen. Dit laatste is in het nieuwe Oceanium in alle vogelverblijven gebeurd. Denk maar aan Bass Rock waar drieteenmeeuwen, papegaaiduikers en zeekoeten samenleven. De renkoekoek en de konijnenuiltjes delen samen één verblijf en ook in het Cubaanse verblijf/even de Cubaanse fluiteend en de Cuba amazone samen. Over de laatste twee gaat deze keer ons artikel.

Amazona cubana De Cuba amazone, die in 1758 voor het eerst werd beschreven, behoort tot de grote groep van de parkiet-achtigen. Dit zijn vogels met een forse ('geblokte') bouwen een relatief grote kop. Ze hebben allen een krachtige kromme snavel en korte poten. Hun lengte kan variëren van 8 tot wel 100 cm. (de Hyacinth ara). De Cuba amazone behoort met zijn lengte van 32 centimeter tot de kleinere soorten. De wetenschappelijke naam van de Cuba amazone is 'Amazona leucocephalum'. Het tweede gedeelte van deze naam 'Ieucocephalum' geeft hun opvallende kenmerk weer; het betekent namelijk 'wit hoofd'. Cuba amazones wegen ongeveer 225 gram. Tussen man en vrouw (pop) is geen uiterlijk verschil te zien. Cuba amazones bewonen vele gebieden, 'als er maar bomen zijn'! Ze zijn te vinden in bossen, op savannes, mangroven, plantages en in parken. Ze leven voornamelijk van zaden en vruchten. Erg populair bij fruittelers zijn ze dientengevolge niet. In hun leefgebied broeden ze van maart tot juni 'Cuba Amazone' - Foto: Jos Nijkamp in boomholten. Ze leggen twee tot zes eieren die in 26-28 dagen uitgebroed worden. Een kleine twee maanden blijven de jongen hierna in het nest alvorens ze uitvliegen. Cuba amazones doen het niet goed in het wild . Alleen op de Kaaimaneilanden lijken hun aantallen te stijgen. In 1988 waren er in het wild niet meer dan 5000 vogels over. Hun grootste bedreigingen zijn: habitatverlies, katten, handel en jacht.

Laatste nieuws: begin mei hebben de Cuba amazones twee eieren gelegd.

Suiriri Yaguaza Cubanen spreken over de 'Suiriri Yaguaza' als ze het over de Cuba boomeend hebben. Boom- of fluiteenden , zoals ze ook wel genoemd worden, zijn een beetje de 'vreemde eend in de bijt'. Ze gedragen zich namelijk niet zo zeer als eenden , maar meer als ganzen en zwanen. Ook hun bouw ~

~~-------------------------------

•lijkt•••••• meer op die van een gans of zwaan als op die van een eend. Zo hebben ze net als zwanen en ganzen lange halzen die ze rechtop houden en brede afgeronde vleugels met 'ingesneden' klankveren, die het typische geruis tijdens het vliegen veroorzaken. Ook helpen de woerden (mannetjes) bij het broeden en grootbrengen van de kuikens en binden koppels zich voor het leven, dit alles in tegenstelling tot 'gewone' eenden. Een ander verschil met andere eenden is dat er geen uiterlijk verschil te zien is tussen woerd en eend (vrouw). Met recht dus een vreemde eend, die ook nog eens op een stel hoge poten staat. De goed 50 centimeter hoge Cuba boomeend, wiens wetenschappelijke naam 'Dendrocygna arborea' is vinden we op de West Indische eilanden, zoals Cuba, Jamaica, Puerto Rico, de Maagdeneilanden en de Noordelijke kleine Antillen. Ze leven daar in de zout- en zoetwater moerassen, in goed beboste gebieden en in mangroves. De naam 'fluiteend' klopt wel: ze laten een schril fluitend geluid horen. 'Boomeend' is eigenlijk minder toepasselijk, alhoewel ze af en toe hoog in bomen rusten en daar ook wel eens wat fruit eten, worden ze niet veel in bomen gezien. Zwemmen doen ze zelden. Zoals gezegd broeden de woerd en de eend samen, meestal in een nest op de grond. Maar liefst tien tot twaalf eieren worden er in dertig dagen bebroed. Na het uitkomen verlaten de kuikens al snel het ouderlijk nest. Cuba boomeenden hebben een volledig plantaardig dieet, waaronder ook fruit en graan. Wat ook hen bij boeren niet echt populair maakt en door wie ze nog wel eens bejaagd worden. Ook hebben ze op een aantal eilanden last van mangoesten (kleine roofdiertjes), die daar zijn ingevoerd . Daarnaast worden vele moerassen droog gelegd waardoor een groot deel van het leefgebied verloren gaat. Ook de Cuba boomeend is dus helaas een in zijn voortbestaan bedreigde vogel.

Cuba Amazones - botanische dienst 1-0 In het Oceanium delen twee koppels Cuba boomeenden hun verblijf met 4 Cuba amazones: pa en ma Amazone, samen met hun twee in 1998 (in de Blijdorpse fazanterie) geboren zonen. De eenden zijn in de zomer van 2000 gekweekt en in december van datzelfde jaar via een Nederlandse handelaar naar Blijdorp gekomen. Omdat ze bij de handelaar op een open vijver zaten zijn ze geleewiekt (een kleine ingreep aan één van de vleugels): hierdoor konden ze niet meer wegvliegen. De eenden moesten een beetje wennen aan het verblijf. Zeker in het begin kwamen ze niet verder dan de vijver en de achterkant van het verblijf. Gelukkig wagen ze zich de laatste tijd ook wat meer naar voren in hun verblijf. De eenden worden één keer per dag gevoerd met voornamelijk eendenkorrels. Daarnaast krijgen ze nog wat gebroken maïs en tortelduivenzaad . En tot slot is vaste prik: elke dag een krop sla.

ZOOln boek

vervolg

•De•eenden • • •zijn• erg • rustige vogels. Ook met de amazones hebben ze nooit strijd gehad, hoewel die toch een heel ander karakter hebben. De Cuba amazones, die al weer sinds maart 1997 in Blijdorp zijn te bewonderen, lijken zich prima te vermaken in het nieuwe onderkomen (vroeger zaten ze in de fazanterie) . De botanische dienst wordt al helemaal gek van ze: ze kunnen nauwelijks planten vinden die niet door de amazones vernield worden. Misschien moeten ze het maar opgeven en de planten zien als extra voedingsbron voor de amazones en gewoon om de zoveel tijd wat nieuwe planten aanbrengen . Maar de amazones hebben nog meer te doen: ze zijn ook al begonnen het spuitbeton aan de achterkant van het verblijf te vernielen. Overal verschijnen nieuwe gaten! Eén gat in de achterwand was al aangebracht door de bouwers: door dat gat kunnen de vogels in het broedblok kruipen dat aan de andere kant van de wand hangt. De hoop is namelijk dat de ouders weer zullen gaan broeden. Vorig jaar is dat helaas niet gelukt omdat de vogels de eieren in het nestblok hebben beschadigd . Overigens heeft men juist dit nestblok ook nu weer opgehangen: dit kennen de vogels tenslotte al een beetje van binnen. Behalve dus de beplanting krijgen de amazones dagelijks pellets gevoerd. een soort korrels waarin erg veel voedingsbestanddelen zijn geperst. Verder krijgen ze wat appel , peen en sla en wilgentakken ( ook een goede gedragsverrijking zoals de vogels daar mee bezig kunnen zijn) . Omdat zowel de eenden als de amazones toch (vrij) rustige vogels zijn in hun gedrag komen er in de toekomst misschien nog wat vogels bij in dit verblijf. Blijft u daarom dit verblijf goed in de gaten houden de komende tijd , natuurlijk ook om de vier plagen van de botanische dienst eens te gaan zien eten van de beplanting.

•••••••

Handbook birds of the world

Eens in de anderhalf à twee jaar verschijnt er een deel. Afgelapen maart kwam deel 6 uit. Er worden zeker nog twaalf delen verwacht in de serie 'Handbook birds of the wor/d'. Voor de echte vogelliefhebbers is het een 'must'. want als je straks alle achttien delen hebt. heb je van iedere op de wereld voorkomende vogel de meest recente informatie bijeen. vergezeld van prachtige foto's en tekeningen. Welke (amateur) ornitholoog wil dat niet!

Maart 200 I werd door de uitgeverij, die speciaal is opgezet om deze serie vogel boe ken uit te brengen, alweer het zesde deel uitgebracht. Dit blijkt een bijzonder deel: een aantal ordes uit het vogelrijk staat er niet in, dit in tegenstelling tot de vooraankondigingen. Dit blijkt te zijn gebeurd omdat er in de laatste jaren zoveel extra kennis en foto's van vogels beschikbaar zijn gekomen dat het boek te dik zou zijn geworden als inderdaad alle vijf geplande vogelordes in dit deel zouden zijn beschreven . Vandaar dat de uitgever in dit deel een enquêteformulier heeft bijgevoegd . Hij wil weten wat de lezer wil: doorgaan op deze zeer uitgebreide manier of toch minder informatief foto's per deel en bij de geplande 18 delen blijven. Van mij mag de uitgever op de ingezette weg doorgaan . Het 'Handbook' is wederom een prachtboek geworden . Slechts drie in plaats van vijf vogelordes worden ditmaal beschreven : de muisvogels (in Blijdorp te zien); de trogons (te zien in Walsrode) en de scharrelaars, waartoe o.a. bijeneters, hoppen en neushoornvogels (in vrijwel alle dierentuinen te zien) behoren. De boeken kennen een vaste opbouw: per vogel orde wordt eerst uitgebreid ingegaan op de kenmerken van de families binnen de orde. Zo worden uitgebreid de evolutie van de vogels beschreven evenals bijvoorbeeld de voeding, de broedcydus, het voorkomen van de vogels, de relatie met de mens en de toekomst. Bij dit gedeelte zijn prachtige foto's afgebeeld van de besproken vogels. In de boeken zijn al foto's afgedrukt van vogels waarvan nog nooit eerder foto's zijn gepubliceerd . Na dit gedeelte volgen de tekeningen : één van elke soort binnen de orde; indien man en pop er verschillend uitzien zijn ze beide afgebeeld. Daarnaast van iedere vogel een verspreidingskaartje, een beschrijving en de gegevens over met name de voeding en het broeden. De tekeningen zijn prachtig: erg natuurgetrouw qua kleuren en ook de houding waarin de vogel is afgebeeld is vaak erg typerend . De serie is tot nu toe van een hele hoge kwaliteit gebleven. Ondanks de hoge prijs (ongeveer ft .300,per deel) zijn de boeken het absoluut waard om aangeschaft te worden als naslagwerk over vogels; over een aantal jaren zelfs van alle vogels ter wereld. En misschien neemt deze serie in de toekomst wel de plaats in van de zeer bekende serie van Grzimek over het Dierenrijk. In de bij het zesde deel toegevoegde enquête wordt tenminste ook g~vraagd hoe zeer de lezers zijn geïnteresseerd in een vergelijkbare serie over alle zoogdieren ter wereld. Ook dat lijkt me zeker interessant voor dierentuinliefhebbers. We houden u op de hoogte.

Tekst en foto's Met dank aan

Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman Fred Rueb, vogelverzorger

~~---------------------------------------

Handbook Birds of the world, deel 6 (engelstalig) Redactie J. Del Hoyo; A. Elliott; J. SargutallSBN nummer: 84-87334-30X; prijs: rond de ft.300 ,Recensie Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman

-----------------------------------~

De schijf van vijf in Blijdorp

••••••••

Gezond en verantwoord eten is zowel voor de dieren in Blijdorp als voor de bezoekers belangrijk. Maar hoe bepaal je wat gezond is voor dieren in de dierentuin? En zijn alle ingrediënten van een dieet het hele jaar door te krijgen? In Blijdorp wordt daarom al langere tijd voedselonderzoek bij dieren gedaan om verantwoorde diëten samen te stellen. In dit artikel passeren een aantal diersoorten de revue. Kortom , de schijfvan vijfin Blijdorp.

Wat is gezond? Bij gezond eten denken mensen direct aan voldoende vitaminen en aan weinig vetten . Maar geldt dit ook voor dieren? In grote lijnen wel , maar een gezond dieet hangt van heel veel factoren af. Uiteraard van de diersoort: een vleeseter heeft een heel ander maagdarmkanaal dan vegetariërs, zoals antilopen . Dat komt omdat de spijsvertering zich in de loop van de evolutie heeft aangepast aan het dieet van het dier. Het is voor een leeuw dus niet gezond alleen plantaardig voer te eten. Maar daarnaast spelen factoren als klimaat, stress en voortplantingsseizoen een rol. Een warmbloedig dier zal in de Hollandse winter bijvoorbeeld extra calorieën nodig hebben om zichzelf warm te stoken. Voedselrichtlijnen Voor de meeste gedomesticeerde dieren zoals koeien en varkens is uitgebreid onderzocht welk voer de dieren moeten hebben om gezond te blijven. Vaak zijn kant en klare voedselbrokken te koop waar in alles zit dat de dieren nodig hebben. Voor dierentuindieren is men nog lang niet zover. In de Verenigde Staten zijn dierentuinen bezig om zogenaamde voedselrichtlijnen op te stellen . Hierin staan voor bepaalde diersoorten het soort voer, de hoeveelheid en de totale samenstelling van het rantsoen . Veel van deze gegevens komen van dierverzorgers en zijn gebaseerd op soms jarenlange ervaring. Hierbij wordt vooral gelet of de dieren gezond blijven en het 'goed doen'. In hoeverre het voer echt aan alle voedselbehoeftes van een dier voldoet is vaak niet precies bekend . Daarom wordt de laatste jaren steeds meer onderzoek uitgevoerd om de voedselbehoeftes van de verschillende dieren in kaart te brengen . Er wordt niet alleen gekeken naar de hoeveelheid vitaminen, vezels, eiwitten en calorieën die een bepaalde diersoort moet hebben, maar ook wat er precies in bepaalde voedingsmiddelen zit. A I deze gegevens worden verzameld in een computerprogramma met de toepasselijke naam 'Zootrition'. Met behulp van dit programma kunnen dierverzorgers een aangepast dieet voor de verschillende dierentuindieren samenstellen. Blijdorp is de initiatiefnemer voor het opzetten van een Nederlandse (Europese) variant van dit programma: Dutch Zoo. Dit computerprogramma geeft niet alleen informatie over dieet-eisen van de verschillende dieren, maar ook informatie over de voedingswaarde van voer dat in Europa verkrijgbaar is. Daarnaast is het de bedoeling dat er rekening gehouden kan worden met specifieke omstandigheden zoals het klimaat of het voortplantingsseizoen. Kortom, een uitgebreid naslagwerk waarin alles over voedsel voor dierentuindieren moet komen te staan . Natuurlijk is al veel informatie beschikbaar, maar er is ook nog veel onderzoek nodig om gegevens te achterhalen .

Langoeren op dieet Maar hoe gaat zo'n onderzoek nu in zijn werk? Vrienden die de afgelopen tijd regelmatig in het Nachtdieren en Apenhuis zijn geweest, hebben op een bordje kunnen lezen dat er een voedselonderzoek gaande was bij de François langoeren . François langoeren zijn bladetende apen uit zuidoost Azië. Bladeren bevatten veel vezels en celstof en zijn daardoor moeilijk te verteren . Langoeren hebben daarom een aangepast spijsverteringsstelsel met een speciale darmflora. Dit betekent dat in hun maag en darmen bacteriën leven die een belangrijke rol spelen bij de afbraak van de vezels en celstof. Zonder gezonde darmflora raakt het spijsverteringsstelsel ontregeld en kan een langoer ziek worden. ~

•Om• uit• te• zoeken • • • wat nu een 'gezonde' voeding voor langoeren is, is onder leiding van Joeke Nijboer, de

••••••• Bij jonge Komodovaranen worden regelmatig afwijkingen gevonden in hun skelet door gebrek aan

diervoedingsdeskundige van Diergaarde Blijdorp, een voedselonderzoek opgezet. Allereerst is een inventarisatie gemaakt van langoerenvoer in Europese en Amerikaanse dierentuinen. Tevens zijn gegevens verzameld over wat langoeren in het wild eten. Op basis daarvan zijn een aantal diëten samengesteld om 'uit te testen'. Het verschil tussen de diëten zat met name in de hoeveelheid vezels terwijl de hoeveelheid vitaminen, calorieën en dergelijke zoveel mogelijk gelijk zijn gehouden. Bij elk dieet bekeek men hoeveel de dieren aten. Aan de hand van de verzamelde mest van de dieren werd bepaald hoeveel van het voedsel verteerd was en welke bacteriën in de mest aanwezig waren . Uiteraard werd ook de algemene gezondheid van de langoeren in de gaten gehouden. Uit het onderzoek bleek dat bij een makkelijker verteerbaar dieet met weinig vezels de dieren eerder last hadden van buikpijn . Een dieet met veel vezels en celstof en weinig zacht fruit bleek goed voor de werking van het spijsverteringsstelsel en dus voor de dieren. Door het dieet van de langoeren en andere bladetende apen aan te passen hoopt men de dieren topfit te houden.

vitamine D. Vitamine D kan via het voer worden gegeven, maar wordt dan onvoldoende opgenomen. Veel dieren zijn ook in staat zelf deze vitamine aan te maken in hun huid . Daarvoor is het wel noodzakelijk dat de huid wordt blootgesteld aan UV-B straling uit zonlicht. Omdat reptielen vaak binnen zijn gehuisvest is er een gebrek aan zonlicht en dus een lage vitamine D productie. Om toch een voldoende aanmaak van vitamine D te krijgen zal het zonlicht nagebootst moeten worden met speciale lampen die UV-B straling geven . Dit tekort aan vitamine D komt niet alleen voor bij reptielen . Ook vogels en klauwaapjes, die alleen een binnenverblijfhebben , kunnen een slechte botopbouw krijgen door te weinig zonlicht.

Grazers en browsers Vezels zijn niet alleen belangrijk voor bladetende primaten maar natuurlijk ook voor hoefdieren. Het spijsverteringskanaal van hoefdieren, die in de dierentuin worden gevoerd met gras of hooi, is gespecialiseerd om deze zware kost te verteren . Denk aan de verschillende magen van een koe en het herkauwen. In de dierentuin kregen vroeger alle hoefdieren gras of hooi met af en toe wat groente en fruit. Tegenwoordig heeft men ze echter onderverdeeld in de zogenoemde 'grazers' en 'browsers' (beide Engelse termen) . 'Grazers' zijn de echte grazers zoals runderen en sommige antilopen, die in het wild leven van een dieet van gras. Tot de 'browsers' behoren dieren als de giraf en de okapi. Deze dieren eten in het wild niet vaak gras, maar bladeren, knoppen, bast en kruiden.ln dierentuinen kregen okapi's regelmatig zoete dingen zoals bananen, waar ze overigens gek op zijn. Wanneer de dieren echter teveel van dit soort voedsel eten gaat hun verteringsstelsel steeds slechter werken. Hierdoor krijgen ze gemakkelijk diarree waardoor de dieren verzwakken. En verzwakte dieren zijn natuurlijk ook vatbaarder voor allerlei ziektes. Om problemen te voorkomen is het dus belangrijk dat okapi's voer krijgen dat moeilijker is te verteren , zoals allerlei takkensoorten en bepaalde hooisoorten. Het probleem is dat die voedingsmiddelen vaak erg slecht worden opgenomen. Het is dan ook een hele kunst precies die voedingsmiddelen te vinden die goed worden opgenomen en tevens een hoog gehalte aan moeilijk verteerbare koolhydraten hebben.Om aan de natuurlijke behoefte van okapi's en andere 'browsers' te voldoen geeft Diergaarde Blijdorp deze dieren steeds meer bladeren. In ons gematigde klimaat kan men kiezen uit het blad van o.a. wilg, els, eik, berk, acacia, hibiscus en roos . Afhankelijk van het seizoen en de beschikbaarheid wordt het blad vers of gedroogd gegeven. Daarnaast zijn er tegenwoordig ook kant en klare brokken ontwikkeld voor 'grazers' of 'browsers' waarin o.a. de soort en de hoeveelheid vezels is aangepast.

Vissenvoer Er wordt niet alleen voedsel onderzoek gedaan bij zoogdieren. Blijdorp heeft als doelstelling dat op den duur zelf met alle Oceaniumbewoners gefokt wordt. Eén van de problemen met het opkweken van de jonge vis is het voedsel. Veel van de jonge vissen eten prooidiertjes als watervlooien en pekelkreeftjes. Dit voer moet de juiste vetzuren bevatten omdat de jonge vissen anders problemen krijgen. De uiteindelijke kwaliteit van de voedseldiertjes hangt af van wat die diertjes zelf weer hebben gegeten. Door de voedseldiertjes vitamines en een speciaal vetzuurdieet te geven kan de kwaliteit van de diertjes worden verbeterd en worden de voedseldiertjes als het ware 'verrijkt'. Door die 'verrijkte' voedseldiertjes zullen minder problemen ontstaan bij de opkweek van de jonge vis.

Een dieet van zonlicht Alle hiervoor genoemde onderzoeken hadden met voedsel te maken. Bij diverse diersoorten kunnen ook om heel andere redenen bijvoorbeeld vitaminegebrek ontstaan . ....

~-----------------------------------------

Zoals u hebt kunnen lezen komt er dus heel wat kijken bij het samenstellen van een dieet voor de Blijdorpbewoners. Misschien iets om te overdenken als u geniet van uw consumptie op het terras van de Lotus Serre, terwijl de okapi ' s hun uitgekiende dieet verorberen .....

Door Met dank aan

Angeline Peters en Alex Schouten Joeke Nijboer, diervoedingsdeskundige van Diergaarde Blijdorp

Fijne herinneringen aan Anneke van Muijden We hebben veel mensen die actief zijn bij de Vrienden, maar Anneke was wel een van de meest enthousiaste. Ze heeft heel veel nieuwe leden gemaakt. Altijd had ze haar formulieren bij zich , waar ze ook naar toe ging, en ze liet geen gelegenheid voorbijgaan om mensen lid te maken van de Vereniging Vrienden van Bli jdorp. Bij haar bridgeclub was bijna iedereen lid .

Toen ze vorig jaar ziek werd en naar het ziekenhuis moest, nam ze ook haar formu lieren mee en vroeg aan het verplegend personeel en de dokters: "Zijn jullie al Vriend van Blijdorp1" Heel overtuigend kon ze dan vertellen over de Diergaarde en alle voordelen van het lidmaatschap. En toen haar een dokter was 'ontsnapt' omdat hij 'nu even geen tijd had\ kwam ze er toch weer op terug toen ze voor controle bij hem op het spreekuur kwam. En nog voor hij kon zeggen "hoe gaat het met u1" sprak ze hem aan met " heeft u er nog over nagedacht, de Vrienden'" Lachend tekende hij het formulier, waar ze dan op de achterkant haar afkorting 'Av.M.' schreef. "Zo. dat is er weer een ." zei ze dan . Het is voorjaar 14 Maart. Anneke geeft haar sweater en bodywarmer terug die we in de winkel dragen. "Maar ik ga wel door met leden maken , hoor! " zei ze. " Ik heb 260 kaarten gekregen en ze op de deuren geplakt, zo kan ik ze nog eens lezen als ik er langs loop." En met haar speciale humor zei ze: " Die gaan mee hoor, net als die knuffels uit de Vriendenwinkel , die gaan allemaal mee de kist in." Jessica, haar dochter, zei: "Mama, je mag maar 20 kilo extra meenemen, anders wordt het te zwaar en moet je bijbetalen, net als op het vliegveld." Die dag was ik er met een bloemetje van de Vrienden. We hebben lachend afscheid genomen, het was voor mij een bijzondere ochtend. Ze wilde alles zelf regelen en heeft dat ook gedaan. Anneke was heel zelfstandig en rechtstreeks. Een paar weken later is ze overleden. Na haar crematie zei haar dochter Jessica: " Mijn broer heeft nog wat voor jullie, voor de Vrienden." en hij gaf ons twee formulieren . Weer twee leden erbij en een was onderweg, die kwam via de post. Zelfs de begrafenisondernemer had Anneke lid gemaakt van de Vrienden. We moesten weer lachen met elkaar. Echt Anneke. "Maar," zeiden de kinderen van Anneke "wij gaan door met leden maken voor de vrienden van Blijdorp. Wil je een paar formulieren opsturen naar het correspondentieadres?" Het was gezellig om met Anneke in de winkel te staan en we zullen haar en haar inzet missen.

Nel Hoffmann

----------------------------------------@}---

HOTELCOMPLEX

Dit keer staan we in de rubriek 'even voorstellen' stil bij het werk van Greet en Henk Gerritse, de drijvende krachten achter het promotieteam van de Vrienden . Daarnaast is Henk sinds /990 lid van het bestuur. We kijken terug op a/weer bijna twintigjaar promotiegeschiedenis . HOTEL - RESTAURANT

BIJ GREENSIDE VOELEN DE GASTEN ZICH IN HUN ELEMENT... Blijdorp zor~t ~o e d voor haar dieren en Greenside voor haar ~asten . Wilt u zich thuisvoelen als een zeehond in de Waddenzee of de meeuwen in de Slufter. dan is een verblijf bij Hotelcomplex Greenside echt iets voor u. Bel ons en vraa~ naar de speciale arran~ementen . Tot ziens op Texel...

Na vele jaren trouw Blijdorp te hebben bezocht besloten Greet en Henk in 1983 (eindelijk) lid te worden van de Vrienden. Ze konden gelijk aan de slag! "We kregen een welkomstbrief van Arie Bos. Hij vroeg of we mee wilden helpen om de Vriendenkiosk te verven. We zeiden ja, maar hadden zoiets eigenlijk nog nooit gedaan. Later vroeg Arie of we hem wilden helpen om een Vriendenstand te doen bij een tentoonstelling in de Rivierahal. We werden ingewerkt door mevrouw Bouwens. De dagomzet bedroeg fl . 9,75 en daar moest nog een koffiebon af van fl . 2,50! We verveelden ons dood. We hadden ook nog maar weinig spullen: wat gebreide pinguïns, zilveren briefopeners, kleine bakwagentjes, flessenopeners en nog een stuk of tien artikelen. De tweede dag ging het al veel beter. We hadden alles een beetje leuker neergelegd . Toen verkochten we opeens voor fl. I 15,-. Driekwart van de voorraad weg! " De kiosk De handelsgeest van de Gerritses bleef natuurlijk niet onopgemerkt. Op verzoek van Arie gingen Greet en Henk mee naar de Trade Mart (groothandelsmarkt) in Utrecht. Daar werd voor een paar duizend gulden ingekocht. De voorraad werd opgeslagen bij Arie op zolder. Die paar duizend gulden brachten in korte tijd het dubbele op. Het werd tijd om het wat professioneler aan te pakken. " Bij de flamingo's stond de Vrienden kiosk. Die hebben we schoongemaakt en weer ingericht als winkel. Alle spullen er opnieuw ingezet, maar nu op plankjes en in kastjes. En natuurlijk een koffiezetapparaat. Alles in dat hokje. Je kon je kont niet meer keren . Knettergek werden we er. We hadden er ook een heliumfles staan, op de knakendag knoopten we dan gemiddeld zo'n 1700 ballonnen , dan liepen we minstens drie weken met zeer gevoelige vingertoppen rond . Maar het was een grote sprong voorwaarts. We hebben daar heel veel mensen lid gemaakt van de Vereniging en het promotieteam . Op een Algemene Ledenvergadering werd er nog speciaal stil gestaan bij het feit dat we soms op één dag een omzet haalden van fl . 2000,-." Het bestuur van de Vrienden werd steeds enthousiaster. Arie vroeg Greet en Henk om mee te werken aan de Vrienden-stand op de Femina. " In 1984 gingen we voor het eerst mee naar de Femina met een door ons zelf gemaakte stand. We hebben er toen met z'n allen een prachtige presentatie van gemaakt. Van 's morgens negen tot 's avonds acht waren we daar. Xara en de andere gorilla's waren toen ernstig ziek. We hebben toen een grote pluche gorilla in een bedje gelegd met een infuus in de arm. We kregen enorm veel aandacht en hebben dat jaar erg veel leden gemaakt." De Femina is nog altijd een van de hoogtepunten in de promotie van de Vrienden.

De Vriendenwinkel

Hotel-Restaurant Greenside, Stappeland 6, 1796 BS de Koo~ , Texel Telefoon 0222-327222 - Fax 0222-327333 E-mail: ~reenside @ tref.nl - Internet: www.hoteI~reenside . com

~~-----------------------------

In 1985 wilde Blijdorp de kiosk verplaatsen. Het bouwsel werd door een grote kraan in één keer opgetild. Althans, dat was de bedoeling. Bij het hijsen brak echter de bodem. Er moest iets nieuws komen. En op een nieuwe plek. Jaques Radder van de Diergaarde gaf toen de gouden tip om tegenover de tijgers te gaan staan. Daar waren immers altijd mensen. Er zou een nieuw winkeltje komen. " Wij kwamen met het plan om een soort tuinhuis te laten neerzetten van vier bij vijf meter, met veel glas en schuiframen. Dat zou een enorme verbetering zijn ten opzichte van de kiosk. Dorresteyn vond het geen probleem en stelde een budget beschikbaar. Toen hadden we even spijt dat we niet zes bij acht meter hadden gezegd ..... Nog een mooi voorbeeld van de handelsgeest van de Gerritse's: " De winkel

'Stand op de Femino'

----------------------------~~

vervolg

vervolg

•lag•vroeger • • •altijd • •stil• tussen oktober en april. Dat was zonde. Dus hebben we wat om ons heen gepraat

•••••••• Om dat allemaal te kunnen doen heb je een flink team nodig. "Het promotieteam bestaat uit ruim zestig

en toen mochten we 's winters een kraam inrichten binnen bij de neushoorns in de Rivierahal. Dat was natuurlijk lekker warm. En we hadden ook omzet in de wintermaanden! "

mensen (! -redactie). Sommige mensen kennen we al jaren. Daar kunnen we altijd van op aan. En het is allemaal vrijwilligerswerk in de vrije tijd. Die mensen zijn goud waard voor de Vereniging. "

In 1990 kon de nieuwe winkel worden geopend. Het promotieteam had een jaar lang in de container gebivakkeerd. Met vereende krachten hebben de Vrienden de nieuwe winkel ingericht. "We wilden iets speciaals doen voor de opening. Met Arie is toen afgesproken dat de eerste klant z'n geld terug zou krijgen. Dat kon gaan om een paar kwartjes, maar ook om tientallen guldens als de eerste klant een pluche beest zou kopen. De eerst klant was een klein jochie dat z'n spaargeld van fI. 3,75 uittelde in kwartjes en dubbeltjes voor een krokodil. Hij kreeg hem gratis. Hij sprong een gat in de lucht van blijdschap. De eerste piek die we daar hebben verdiend hebben we trouwens ingelijst."

Speciaal is ook de jaarlijkse knakendag in Blijdorp. Dan wordt er altijd extra uitgepakt. Promotieleden zijn dan verkleed, er worden speciale acties gedaan, etc. Soms is het ook de ideale mogelijkheid om van de winkeldochters af te komen. "We zaten eens met een partij glazen. We hadden ze al drie jaar. Die hebben we toen op een knakendag voor fI 1,59 per stuk verkocht, inclusief ranja. Dat liep als een trein. We verkochten ze alle negenhonderd op één dag! Dan krijg je natuurlijk wel spijt dat je ze niet voor twee gulden hebtverkocht . .....

Werk, werk en nog eens werk

Het promotieteam kan altijd rekenen op de hulp van de Diergaarde. "Toen Dorresteyn begon als directeur hebben we hem eens gevraagd of we hier en daar hulp konden inroepen. Hij vond alles prima. We wisten waar we zijn moesten . Regel het maar. Als het even uit komt kunnen we altijd op de technici van Blijdorp rekenen . Als er iets kapot is wordt het gelijk gemaakt ." Het waren ook de Blijdorp technici die gezorgd hebben dat afvoer, bedrading, boilers, etc. in de winkels zijn aangelegd en geïnstalleerd . Het is zeker geen ISinterkJoosactie: het versieren van de auto van Greet en Henk' verplicht nummer. Greet en Henk herinneren zich nog een actie rond Sinterklaas een paar jaar geleden. Een van de Blijdorp-medewerkers kwam toen 's morgens om zeven uur naar de tuin om de auto van Greet en Henk te versieren met allerlei groen (foto). In het verleden ging het promotieteam ook regelmatig op stap met de Blijdorpband. Ze traden op in bejaardenhuizen, op kinderboerderijen,op de City-braderie in de Hoogstraat, etc. Kortom een prima relatie!

Hulp vanuit Blijdorp Maar weinig mensen realiseren zich hoeveel werk er gaat zitten in het runnen van de winkel (inmiddels dus twee!). Op mijn verzoek gaven Greet en Henk een overzicht. "Het nieuwe seizoen begint in november. Dan gaan we een hele dag naar onze leverancier van klein spul. De hele dag ben je aan het kijken en kiezen en aan het onderhandelen over de prijs. 's Avonds om negen uur ben je dan thuis en heb je voor zo'n fI . 90000,- aan kleine dingetjes ingekocht. De bestelling wordt afgeleverd in maart. Dan heb je zo'n 53 à 54000 artikelen in je handen. Alles moet worden uitgepakt, geprijsd, gecontroleerd en weggezet." Elke twee maanden worden er verschillende leveranciers bezocht. Daar wordt het mooie pluche ingeslagen. Regelmatig rijden ze naar Weesp voor pluche. Er is ook een vaste plucheleverancier in Zevenbergen. Ook hij wordt regelmatig aan gedaan. Het enthousiasme is overslagen. Deze fabrikant is zelfs lid geworden van de Vrienden en heeft ook zijn bedrijf lid gemaakt. Als het nodig is kunnen de Vrienden bij hem ook gebruik maken van de opslagruimte. Het is een echte Vriend geworden. De vakantie in Friesland wordt overigens gebruikt om houtwerk en spellen in te kopen bij een vast adres in Sneek. Greet en Henk zijn overal graag gezien. "Eens in de zoveel tijd gaan we naar Cash & Carry zaken in Apeldoorn en Rijswijk. In het begin hadden die mensen zoiets van 'dat stelt toch niets voor', tegenwoordig leggen ze de loper uit. Ze weten het precies. Wij vragen altijd naar 'kale wilde dieren', beesten zonder allerlei dingetjes, zoals kleren en dergelijke. Het is soms beregezellig. Dan worden we weer gebeld door een leverancier met de mededeling 'ik heb wat leuks voor jullie, kom maar langs, maar je moet wel gebak meenemen'. Dan zit je daar dus de hele dag, maar je merkt dat je een goede relatie hebt opgebouwd. Die mensen zoeken echt naar leuke dingen voor ons." AI met al worden er jaarlijks zo'n 12000 kilometers afgelegd voor de Vrienden.

Op pad

'Opbrengst van de dikhuidenactie:

p.

175,-'

Het promotieteam staat niet alleen in onze winkels. Men gaat ook op pad . We noemden al de jaarlijkse stand op de Femina. Elk jaar worden ze gevraagd door braderieën, tuincentra, kinderboerderijen, en noem maar op. Meestal in de directe omgeving, maar soms helemaal tot in het Zeeuwse Koudekerke. Greet herinnert zich nog een actie van een Rotterdamse basisschool. De kinderen hadden fI. 175,- bij elkaar gebracht ten behoeve van de dikhuidenactie. Dat kwamen ze persoonlijk overhandigen (foto) . . .

~~------------------------------------

Ter afsluiting nog een leuke anekdote die typerend is voor de inzet van het 'dynamische duo'. Toen Henk met de VUT ging kregen Greet en hij van zijn voormalige werkgever een cursus aangeboden 'wat te doen met je vrije tijd'. In het kader van de cursus moest iedereen vertellen over zijn of haar hobby's. Sommige cursisten hadden het daar erg moeilijk mee. Die vielen min of meer in een zwart gat. Ze hadden dan niets te vertellen. Toen Henk begon te vertellen over Blijdorp was hij niet meer te stoppen ... De cursusleider moest op een gegeven moment vragen of hij wilde afronden . .. . De andere cursisten protesteerden heftig, zij wilden nog veel meer horen!

Tekst: Marcel Kreuger

--------------------------------------~

Blijdorp Logistiek

•••••••• Suppoosten Onder de kop 'LOGISTIEK: vindt u telkens een ander aspect van de dierentuinorganisatie. In deze aflevering wordt weer een van die zaken belicht waar de meeste bezoekers ongemerkt aan voorbij gaan: de man in het groene pak, de suppoost!

MAVEMAT B. V. Onderhoud en reparatie van stalen steigers. In-en verkoop stalen steigers, nieuw en gebruikt. Verhuur stalen steigers. Verhuur accommodaties. Verkoop stalen stapelbakken.

De organisatie Onder de afdeling Algemene Zaken vallen 10 suppoosten van Blijdorp in vaste dienst. Daarnaast zijn er nog enkele 65 plussers die diensten lopen . De werkzaamheden zijn heel uiteenlopend . De suppoosten doen onder andere de portiersdiensten bij het hek van de dienstingang. Daar wordt de toegang bewaakt en worden goederen in ontvangst genomen. Bij grotere leveringen moeten zij ook de faciliteiten regelen , zoals de route van de bezorging, duidelijk maken en zorgen dat een en ander bij de goede persoon terechtkomt. In de ochtend zorgen de suppoosten ook voor de inkomende post. De suppoosten hebben een duidelijke rol in de beveiliging en de bewaking van de tuin .

Visitekaartje De suppoost is voor de bezoekers de eerste aanspreekbare persoon. Herkenbaar in hun groene pak zijn ze overal in het park te vinden . De serviceverlening ervaren zij zelf als het belangrijkste element van hun werk. Het grote voordeel is dat de meeste mensen al een 'lekker weg' gevoel hebben . Zij vinden het maar wat leuk dat er mensen rondlopen om de weg te vragen (met stip op één : waar zijn de toiletten?). De hulp aan een mevrouw in een rolstoel met een lege band is een goed voorbeeld van serviceverlening. De band moest gevuld worden met een autoventiel en dat ging niet met een fietspomp. Eén van de suppoosten bracht de mevrouw naar het restaurant voor een kopje koffie en ging zelf met de rolstoel naar de technische dienst waar men de band oppompte. Alweer een dagje uit gered .

Van hoge huize De suppoost dient uit het juiste hout te zijn gesneden . Voor de goede gang van zaken is een juiste instelling en ongelooflijk veel tact nodig. Zij zijn de eersten die bij klachten aangesproken worden . Nu zijn er voor officiële klachten wel procedures maar voor de algemene opmerkingen zoals de prijs of de treintjes die niet genoeg r ijden , zijn zij aanwezig om het publiek uitleg te geven. Geduld behoort tot hun vaste uitrusting. Niet iedereen is altijd even vriendelijk of voor rede vatbaar. Vaak vinden mensen het niet prettig als ze terecht worden gewezen , maar helaas behoort ook dat tot de taken van de suppoost. Vandaar dat onze suppoosten een cursus 'omgang met agr essie' hebben gevolgd . Deze cursus is er vooral op gericht te voorkomen dat mensen die ergens kwaad om zijn overgaan tot agressie. Je leert er regulerend optreden .

De top drie

MAVEMAT B. V. Boonsweg 25 3274 LH Heinenoord Telefoon 0186600977 Telefax 0186600487

...1aaIante

~~-----------------------------

Het meest treden de suppoosten op tegen 'het voeren van de dieren'. Hier wordt altijd wat van gezegd, veelal met een complete uitleg waarom het echt niet kan. Een goede tweede is het lastigvallen van dieren: hetgeen kan variëren van het op de ruiten tikken tot het met een stok tussen de tralies porren. De dader wordt dan gewaarschuwd . Helpt dit niet, dan wordt men de tuin uitgezet. De suppoost zal dit altijd eerst melden aan de leidinggevende. Het lopen door de groenvoorziening staat op een derde plaats. Omdat deze bezoekers (of bezoekertjes) niet altijd door hebben hoeveel schade zij eigenlijk aanrichten wordt ook hier meestal gekozen voor geduldig uitleg geven over wat er voor komt kijken om de tuin mooi te houden. ~

------------------------------~cr__

Fotogallery

•Suppoosten • • • • •spreken • • de bezoekers aan op verschillende zaken die wel eens gevoelig liggen . Als

••••••••

bijvoorbeeld bezoekers afval niet in de bakken gooien dan levert dat behalve een vies gezicht ook nog eens gevaar voor de dieren op: je weet maar nooit waar het heen waait! Soms hoeven de suppoosten alleen maar demonstratief het papier in de afvalbakken te gooien . Een enkele keer zie je kinderen door de plantsoenen lopen terwijl de ouders rustig op het terras aan de koffie zitten . Hier is het tijd voor een praatje met de ouders. Maar altijd houden zij hierbij voor ogen dat de mensen in de dierentuin een dagje uit zijn . Het op de rotsen klimmen is voor veel kinderen een geliefde bezigheid. In het moerasgebied wordt het oogluikend toegestaan , zolang de veiligheid maar niet in het geding komt en de groenvoorziening niet wordt beschadigd . Je moet echter wel van hoge huize komen om ouders rustig uit te leggen dat het gevaarlijk is als ze kleine kindertjes op de stenen rand bij de tijgers en leeuwen zetten .

Scholen Natuurlijk wordt Blijdorp veel door scholen bezocht. De verschillende programma's en speurtochten zorgen ervoor dat de scholieren zich meestal goed kunnen amuseren . Het gebeurt soms dat de scholieren een beetje al te uitbundig zijn. Ook hier kan de suppoost goede diensten verrichten. De EHBO'ers bij Kiboko zijn zo vriendelijk om mogelijke problemen in de touwen op tijd te signaleren. Meestal is de aanwezigheid van de gewaarschuwde suppoost dan al genoeg. Natuurlijk zorgen scholen zelf ook voor begeleiding maar het valt niet altijd mee om genoeg actieve ouders tevinden . ..

Spoorbaan De bewaking van de dierentuin is 's nachts in handen van een professionele bewakingsdienst. Overdag moeten de suppoosten ook een oogje in het zeil houden om te voorkomen dat mensen, met name opgeschoten kinderen, op alternatieve manieren de dierentuin betreden . Nu wordt het niet als een ramp gezien als er eens een jongetje via een hek binnen piept, hij had waarschijnlijk anders toch nooit een kaartje gekocht, maar het wordt een ander verhaal als men de spoorbaan als toegang wil gebruiken . Levensgevaarlijk! Om deze plaats beter afgesloten te krijgen, zijn al langer gesprekken gaande met de NS. Natuurlijk blijven de suppoosten alert!

Het leukste Zoekgeraakte kinderen zijn ieder hoogseizoen een regelmatig terugkerende zorg. Soms zijn het er wel tien op een dag. Zodra er een melding binnenkomt via het personeel, gaan de suppoosten altijd op zoek - behalve die ene keer dat de moeder overstuur antwoordde op de vraag hoe oud haar kind was. 17 jaar! Een goede tip: leer het kind zo snel mogelijk dat het in de buurt blijft waar het de ouder is kwijtgeraakt, zich meldt bij iemand in uniform of in de dichtstbijzijnde winkel en nooit met een onbekende meegaat! Het is altijd een prachtig gezicht als een kind weer is terugbezorgd. De reacties variëren van heftig geknuffel tot een fikse klets voor de broek. Wat valt er nog over het beroep suppoost te vertellen : het is buitenwerk, met mensen die lekker uit zijn, je levert service die op prijs gesteld wordt, kortom: een wereldbaan.

Heeft u een dagje over, kunt u bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan?

1+1

kom dan ons

Promotieteam

versterken.

Tekst Info

Theo van de Velde Dick van Wijngaarden

~~---------------------------------------

Voor inlichtingen kunt u bellen of faxen naar: (010) 466 36 82. Een briefje is ook welkom: H. Gerritse Sourystraat 10 • 3039 SR Rotterdam

--------------------------------------~~

leeleven met de gr oei van :lorp en de Vrienden heel dat de band in de loop der 1gen vroeger uit dieren, al Oost gaf aan graag nog een ~n over het ondersteunen lenkingvan onderkomens ct in het leefgebied van de

Op een regenachtige 28e april verzamelden zich ca. 120 leden voor de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Voor het eerst vond deze plaats in het Eauditorium, waar zelfs een fraai podium was opgesteld voor het bestuur. Onze voorzitster, mevrouw Groenhorst, bedankte de vice-voorzitter, de heer Slijkoort, voor het leiden van de vergadering in 2000. Mevrouw Groenhorst kon de vergadering door omstandigheden destijds niet bijwonen. Een speciaal woord van welkom was er voor het erelid mevrouw Berger en de heer Dorresteyn, directeur van Diergaarde Blijdorp. Helaas kon mevrouw Noordijk (de 2e secretaris) niet aanwezig zijn, zodat op het podium 6 bestuursleden te bezichtigen waren. In haar openingswoord ging de voorzitster in op het hoogtepunt van 2000: de opening van Bass Rock. Op een mooie zomeravond openden Ton (van Blijdorp) en Tom (van de Vrienden), beiden gekleed in Schotse kilt, onder het genot van whisky en omgeven door schotse muziek op feestelijke wijze dit unieke kustbiotoop. Het weer zat mee, het verblijf was af (dat wil ook nog wel eens anders zijn .. .) en het was druk en gezellig. Kortom, een zeer geslaagde opening én een zeer geslaagd verblijf. Ook de winterlezingen waren een succes: leuke onderwerpen, goede sprekers en een grote opkomst. Wel werd door de voorzitster duidelijk aangegeven dat de Diergaarde op de dag van de winterlezingen tot het tijdstip van aanvang van de lezing voor de Vrienden vrij toegankelijk is. U kunt dus niet pas middags de tuin in, terwijl u • s ochtends de lezing niet heeft bezocht. Het jaar 200 I is wat betreft de reizen niet zo goed begonnen. Vanwege de perikelen rond mond- en klauwzeer is de voorjaarsreis (Krefeld) afgelast en de meerdaagse reis naar Frankrijk uitgesteld . Vervolgens waren de meer officiële onderdelen van de vergadering aan de beurt. Op de notulen van vorige keer en de jaarverslagen van de secretaris en de penningmeester waren geen opmerkingen. Wel kon de secretaris melden dat het aantal leden nog steeds toeneemt: van 6195 tijdens de jaarwisseling tot bijna 6500 op dit moment. Circa 10 % van de leden heeft nog niet betaald, maar dit is helaas een jaarlijks terugkerend verschijnsel. Daar tegenover staat dat liefst 45 % van de leden meer geld over maakt dan het minimum bedrag! De contributie zal volgend jaar iets worden verhoogd tot f 59,-. Wat een vreemd bedrag zult u denken, maar per I januari 2002 is dit 27 Euro. Overigens is de verhoging ingegeven door de hogere prijs van een kaartje voor de Diergaarde. AI lange tijd is een lidmaatschap van de Vrienden ongeveer gelijk aan de prijs voor 2 entreebewijzen voor Blijdorp.

Altijd al alles wijlen weten over Diergaarde Blijdorp?

Na een discussie over het huishoudelijk reglement, waarover u in de notulen van de vergadering meer kunt lezen , en de benoeming van de kascontrolecommissie was het weer tijd voor een luchtiger moment: het altijd humoristische verslag van de promotiewerkzaamheden door mevrouw Gerritse. Deze keer besteedde ze uiteraard aandacht aan de nieuwe winkel, die uitkijkt op het ook al nieuwe okapi-verblijf. Er is door vele vrijwilligers hard gewerkt om de winkel te schilderen, het zeil te leggen en de stellingen op te bouwen. Op 26 november is deze winkel geopend door Sinterklaas en samen met zijn 10 pieten zijn veel Vriendenfolders uitgereikt in de Diergaarde. De winkel draait een goede omzet, wat overigens ook nog steeds voor de 'oude' winkel geldt.

'De zilveren olifontenspeld' - Foto: Koos van Leeuwen

De zilveren olifantspeld is dit jaar toegekend aan Hans Post, tot voor kort hoofd van de educatieve dienst in Diergaarde Blijdorp. Elders in dit Vriendennieuws kunt u een interview met hem lezen. Hans Post heeft ondermeer veel tijd gestoken in interviews voor Vriendennieuws

~~-----------------------------

dat kan ...

complimenten voor het 1 alle vrijwilligers die 'ons

je heer Dorresteyn . Deze . daar horen we later wel ws uit Blijdorp elders in 1 medelijden had met de zigen nog een rondleiding

zonnetje het vernieuwde lpi •S en penseelzwijnen .

•••••••• en heeft er voor een belangrijk deel voor gezorgd dat de Vrienden konden meeleven met de groei van

Op een regenachtige 2Ei Ledenvergadering. Voor hei opgesteld voor het bestuur. Slijkoort, voor het leiden \ omstandigheden destijds n Berger en de heer Dorrest( secretaris) niet aanwezig zi In haar openingswoord gin; Op een mooie zomeravon, Schotse kilt, onder het gel unieke kustbiotoop. Het w het was druk en gezellig. I< winterlezingen waren een werd door de voorzitster c het tijdstip van aanvang va middags de tuin in, terwijl u Het jaar 200 I is wat bet rel klauwzeer is de voorjaarsre Vervolgens waren de meel vorige keer en de jaarversla kon de secretaris melden c tot bijna 6500 op dit momc jaarlijks terugkerend versc maakt dan het minimum be een vreemd bedrag zult u , ingegeven door de hogere F de Vrienden ongeveer gelij~ Na een discussie over het h kunt lezen, en de benoerr moment: het altijd humori: Deze keer besteedde ze u okapi-verblijf. Er is door vel

het Oceanium. In zijn dankwoord gaf hij aan de warme band tussen de Blijdorp en de Vrienden heel belangrijk te vinden en hoopte dat deze nog lang zou bestaan. Wel gaf hij aan dat de band in de loop der tijd is veranderd , omdat ook de dierentuin verandert. Bestonden de schenkingen vroeger uit dieren, al sinds geruime tijd zijn de Vrienden sponsor van (delen van) verblijven. Hans Post gaf aan graag nog een stapje verder te willen door met de Diergaarde en de Vrienden te overleggen over het ondersteunen van natuurbeschermingsprojecten elders in de wereld als aanvulling op de schenking van onderkomens in Blijdorp. Zo ondersteunt Blijdorp bijvoorbeeld al jaren een educatief project in het leefgebied van de okapi's in Congo. Tijdens de rondvraag deze keer geen moeilijke vragen, maar alleen complimenten voor het vernieuwde Vriendennieuws en een blijk van waardering voor de inzet van alle vrijwilligers die 'ons cluppie' draaiende houden.

Q. "-

0 "'C

Traditioneel werd de jaarvergadering afgesloten door de bespiegelingen van de heer Dorresteyn . Deze keer geen enthousiast verhaal over toekomstplannen (die zijn er wel, maar daar horen we later wel meer van) , maar een toelichting op de MKZ-crisis. In de rubriek Nieuws uit Blijdorp elders in Vriendennieuws kunt u daarover meer lezen. Omdat de heer Dorresteyn medelijden had met de mensen die het slechte weer hadden getrotseerd , regelde hij voor de aanwezigen nog een rondleiding achter de schermen in het Oceanium!

-al

::'

t:

ro >

l!) l!) l!)

t: 0
>

E :J

lo....

Q)

+-' +-'

0

b.O c 0:::

t: .-

"'0 CC lo.... b.O 0 t: 0


~

$ +-'

--

S

--

0

-

m

c 0

«

----: --

m

:

-

--

-

's Middags was het gelukkig opgeklaard en kon onder het genot van een zonnetje het vernieuwde Ituriwoud worden geopend met daarin nieuwe onderkomens voor okapi ' s en penseelzwijnen . Hoewel de Vrienden niet het gehele verblijf hebben betaald, gaf de heer Dorresteyn aan dat de vernieuwing en uitbreiding van het verblijf zonder de steun van de Vrienden niet op dit tijdstip en op deze wijze had kunnen plaatsvinden. Maar zoals we de laatste tijd gewend zijn, was ook het okapiverblijf nog niet helemaal af. De weergoden kregen hiervan de schuld . ...Het inmiddels bekende duo Ton en Tom openden het verblijf door na de toespraken eerst een bord te onthullen en vervolgens een boom te planten . Het was flink spitten en vervolgens aanstampen voor de beide heren, want er waaide een stevige wind . Als u dit verslag leest, is het gehele verblijf af en kunnen de okapi's genieten van de ruimte die ze erbij hebben gekregen. En als de geplande bomen wat groter en groener zijn geworden, ontstaat in het Rotterdamse hopelijk een beetje de sfeer van het donkere lturiwoud, het leefgebied van de prachtige okapi's. Op naar de opening van de bizondere wei zullen we maar zeggen! lP/anten van een boom ... 1 - Foto: Koos van Leeuwen

'De zilveren olifontenspeld' - F

Tekst en foto's: Alex Schouten en Angeline Peters

--------------------------------------~

Het is belangrijk om van de vaste paden af te wijken"

vervolg

•••••••• Hans Post is ruim twintig jaar verbonden geweest aan Blijdorp. In die tijd heeft hij ook voor de Vrienden

•waarmee ••••••• geld of goederen vallen te verdienen . Als de locale bevolking het belang er niet van in ziet

veel betekend. Wellicht herinnert u zich nog de interviews met Hans tijdens het wordingsproces van het Oceanium. Tijdens de ALV van 28 april jongstleden heeft het bestuur dan ook gemeend Hans de Zilveren Olifantspeld uit te moeten reiken (zie ookp. 27) . U heeft onlangs in de media kunnen lezen en horen over Hans' meest recente activiteit: samen met Kees Heij en Kris Tindige heeft hij in Irian Jaya het Bruijns boshoen herontdekt. Dit grootpoothoen was sinds 1938 niet meer waargenomen en werd als mogelijk uitgestorven beschouwd. Natuurbescherming op locatie is de passie van Hans Post. Het vormt dan ook de rode draad in navolgende terugblik op meer dan twintig jaar werken in Diergaarde Blijdorp en samenwerken met de Vrienden .

wordt het niets. Wij kunnen alleen middelen, ideeën, etc aanleveren; de mensen zelf moeten het doen. Daarom is de Bushmeat-campagne van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen ook goed. Het laat ruimte voor de mensen zelf. Eigenlijk is het ideale natuurbeschermingsconcept een combinatie van het werk van de NOVI B en het Wereld Natuur Fonds: ze zorgt voor de mensen en de natuur."

u

Van passieve consument naar actieve producent In de afgelopen 20 jaar is er veel veranderd in Blijdorp : "In 1979 was Blijdorp bijvoorbeeld nog voornamelijk een passieve consument. De dieren waren een product. Ze werden simpelweg gekocht bij een handelaar. Die handelaar zorgde ook voor nieuwe aanvoer, waarbij de dierentuin zich nauwelijks druk maakte over de herkomst. Dat is allemaal veranderd . De dierentuinen zijn zich bewuster geworden van hun maatschappelijke positie en hebben zich een nieuw imago aangemeten , meer en meer op ethische aspecten gestoeld . Daarbij is de rol van de handel naar de achtergrond gedrongen en is er een bewustzijn ontstaan om over te gaan tot eigen fok, passend in Europees en wereldwijd gevoerd dierentuinbeleid . Met behulp van deze (fok-)programma's worden reservepopulaties in stand gehouden en daarmee zijn dierentuindieren een soort collectief eigendom geworden. " "Diergaarde Blijdorp is meer en meer een actieve producent geworden met oog voor de rol van de dierentuin ten behoeve van de natuurhistorische nalatenschap voor de volgende generaties. Ook is de rol van educatie sterk verbeterd . In Blijdorp wordt bij elk nieuwbouwproject 10% van de kosten gereserveerd voor educatie, hetgeen tot uitdrukking komt in de aankleding van de dierverblijven en de toegevoegde informatie."

Natuurbescherming op locatie Natuurbescherming (op locatie) is een steeds belangrijker taak aan het worden voor de moderne dierentuin. Hans is daar een groot voorstander van . Desalniettemin is een kritische noot op z'n plaats: " Ik ben huiverig geworden over het herintroduceren van dierentuindieren. Het klinkt natuurlijk erg goed , maar we weten nog heel weinig van de gevolgen van herintroductie. Kan de omgeving de dieren wel aan? Gaat het niet ten koste van andere dieren? Introduceren we niet ongewild allerlei ziektes? Ondanks alle verzamelde kennis, weten we toch nog maar heel weinig van de ecologische samenhang. Dierentuinen moeten in de eerste plaats consolideren en hun rol als showroom voor het tonen van al dat bijzonders in de natuur, nog beter gaan vervullen . Laten we er maar met elkaar voor zorgen dat er een goede reservepopulatie is. Later, met meer kennis van zaken, kunnen we dan verder kijken . Ik vind overigens dat er ten behoeve van het in stand houden van die reservepopulatie best af en toe dieren uit het wild mogen worden gehaald. Vers bloed is nodig. We moeten natuurlijk wel allerlei afspraken maken om het zo keurig mogelijk te regelen ." " Het uiteindelijk doel van al het werk in dierentuinen is voor mij op de eerste plaats de bescherming van de natuur en op de tweede plaats die van soorten . We moeten zoeken naar duurzame oplossingen voor de bedreigingen waaraan de natuur bloot staat. Daarbij moeten we ons realiseren dat het misschien niet mogelijk is om alles te redden . Sommige gebieden moeten we misschien opgeven om in andere gebieden meer effectief te werk te kunnen gaan. Je kunt niet overal een beetje werk verrichten. Verder mag je niet voorbij gaan aan de rol van de locale bevolking. Ik kan en wil de mensen in Irian Jaya niet simpelweg verbieden om kroonduiven te schieten als ze niets te eten hebben. Dat zou hypocriet zijn. Wij in Nederland geven ook pas aan goede doelen als we de basiszaken geregeld hebben. Natuurbescherming is een economische activiteit. Je moet de mensen alternatieven bieden, ~

---{®~--------------------------------------

Moluccan & Papuan Wilcon Ecoguide Fund Post heeft zijn ideeën in de praktijk gebracht. Samen met vrienden heeft hij een eigen natuurbeschermingsfonds opgericht, de Stichting Moluccan & Papuan Wildlife Conservation Ecoguide Fund. Het is een kleinschalig initiatief met ondermeer als doel het ondersteunen van de Papua Bird Club in Irian Jaya. Post en collega's gaan de desa's af, praten met de locale bevolking over de waarde van de natuur, de jacht, de mogelijkheden van ecotoerisme en leiden locale natuurgidsen op. Het vinden van het Bruijns boshoen was daarbij een middel en geen doel op zich. Het geeft aandacht in de Nederlandse pers en dus mogelijkheden om geld in te zamelen. Alles is gericht op vergroting van het reservaat waarin het Bruijns boshoen leeft en het bieden van een economisch alternatief aan de locale bevolking. "Het is allemaal erg kleinschalig, maar daardoor ook overzichtelijk. We hebben bij ons laatste bezoek veldgidsen en verrekijkers achtergelaten. De Nederlandse ambassade in Jakarta schonk onze stichting een computer die we op onze beurt weer beschikbaar hebben gesteld aan de Papua Bird Club. Nu zoeken we ft. 20.000,- om een boot te kunnen aanschaffen . Een boot is de volgende stap. Daarmee worden de lokale gidsen mobieler, kunnen ze meer laten zien aan ecotoeristen en hebben tegelijkertijd een instrument om geld mee te verdienen in rustige tijden. Met dit geld helpen we dus ook twee gezinnen een jaar lang aan werk. Ik geloof in deze manier van werken. Iedereen wordt er beter van. " De relatie met de Vrienden Hans heeft ook de rol van de Vrienden van Blijdorp zien veranderen in de afgelopen jaren: "De band tussen de Diergaarde en de Vrienden is nu veel sterker dan jaren geleden. Twintig jaar geleden hadden nog maar weinig Blijdorpmedewerkers kennis van het werk van de Vrienden. Nu is die relatie veel transparanter. Dat heeft te maken met de Vrienden zelf, maar ook met de houding van Blijdorp. Nu wordt er veel meer ruimte geboden aan de Vrienden om zich te kunnen ontwikkelen. De Vrienden zijn mee veranderd met de Diergaarde. ~ 'Waigeoexpeditie met v.I.r. Kees Moeliker, Hans Post en Kees Heij'

----------------------------------------~

vervolg

Mutaties in de Diergaarde

•••••• Twintig {aar geleden kochten de Vrienden af en toe een dier voor Blijdorp. Nu werken ze actief mee aan

(22 januari - 2S april 200 I)

het inrichten van zo natuurlijk mogelijke verblijven. " De huidige schaalvergroting van Blijdorp is volgens Post van belang voor de relatie tussen de Diergaarde en de Vrienden: " Sommige Vrienden missen de oude kleinschalige tuin waar het soms zo lekker rustig kon zijn . Anderen zien nieuwe perspectieven opdoemen. De Vrienden moeten mijns inziens mee veranderen en een progressieve anticiperende rol blijven vervullen. Het is nu wellicht een goed moment om als Diergaarde en Vrienden om de tafel te gaan zitten en na te denken over de toekomstige relatie : Wat bindt ons? Hoe gaan we om met de veranderingen? Hoe zien we onze relatie in de toekomst?" "We moeten de schaalvergroting zien als een nieuwe kans, niet als een bedreiging. Op het moment dat het goed gaat, moet je niet achterover leunen, maar juist met elkaar nadenken over toekomstmogelijkheden. Daarbij wil ik graag aandacht vragen voor mijn passie, natuurbescherming op locatie. Het bouwen van een nieuw okapiverblijf is voor mij een middel ten behoeve van een hoger doel. Ik wil het gesprek wel aan met de Vrienden om te kijken of het niet mogelijk is om een extra dimensie toe te voegen aan hun giften. Als we praten over de okapi's kan ik het me goed voorstellen dat de Vrienden meewerken aan een met behulp van Blijdorp opgezet educatief project in Kongo. Stel je voor dat de Vrienden geld geven voor het inrichten van een nieuw verblijf in Blijdorp, en tegelijkertijd meebetalen aan het uitzenden van twee Blijdorpmedewerkers om voor een periode van een half jaar de locale natuurbeschermers te ondersteunen met kennis en vaardigheden. Natuurlijk moeten er dan allerlei afspraken worden gemaakt over verantwoordelijkheden en informatieverstrekking naar de Vrienden, etc. Maar het lijkt me heel spannend! Daarmee geef je het verhaal van de okapi een veel bredere dimensie. En het is een logisch vervolg op de wijze waarop de Vrienden in het verleden hebben ingespeeld op veranderingen in de dierentuinwereld."

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorpuitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo's .

Ontvangen poppen van vier soorten passiebloemvlinders, 10 diklipharders, I lintslang, I ooievaar, I hyacinthara, I bongo, 5 reuzenmiljoenpoten, 10 reuzenwielwebspinnen, I Mexicaanse schorpioen , 4 vioolrogen, I gladde haai, 3palingen, 188 kardinaaltetra's, 3 maanvissen, 25 blanke bijlzalmen, 5 meervallen, diverse chichliden, I woestijnpad , I stekelleguaan, I groene leguaan, I maisslang, 2 witkop Cuba-duiven, 2 Victoria kroonduiven, I gewone kroonduif, 9 korenwolven , 2 rotseekhoorns, 2 veelvraten.

Geboren 38 bruine grondhaaien, 2 gebande grondhaaien, 4 kathaaien, I juweelkardinaalbaars, veel Caraibische zeepaardjes , 7 ridderanolissen, 2 Filippi j nse zeilhagedissen, 2 witnekkraanvogels , I Germainpauwfazant, 3 Australische grielen , I smidsplevier, I lori van de blauwe bergen, 2 langsnavelkaketoes, I jaarvogel, 5 blauwgezicht-honingeters, I roodoorbuulbuul , I Irene buulbuul, 4 Balispreeuwen, 2 grijze reuzenkangoeroes, I muismaki , 6 Caubaanse hutia's, I stokstaartje, I Europese wilde kat, 5 manoeis, I netgiraffe, 4 Indische antilopen , 2 elandantilopen, 8 vuursalamanders, I zwartvoetpinguïn, 4 roeiroeis , I kroonplevier, I zandwallaby, I kuifmakaak, I bongo, I Szechuan-takin.

Verzonden 6 driekielstralenschildpadden, I groene leguaan , I Indische varaan, I blaublau , I Fillippijnse zeil hagedis, I roeiroei , 2 Dominicaanse kardinalen , 3 driekleurglansspreeuwen , 2 Cubaanse hutia's, 2 penseelzwijnen, I knobbelzwijn, diverse chichliden , I stekel leguaan , I steppevraan , I jufferkraanvogel, 10 drieteenmeeuwen, I palmkaketoe, 2 Balispreeuwen, 8 korenwolven , 3 vissende katten, I Europese otter, I Californische zeeleeuw.

Verloren 10 gorgonen , I Pedersons garnaal , 6 kathaaien, I zeepaardje, I kelpgroenling, I schuttersvis, I Afrikaanse stekelaal , I driekieldoosschildpad, I krokodilstaarthagedis, I ridderanolis , I hondskopboa, I rode f1amingo,4 Cubaanse boomeenden, I sikkeleend, I Australische griel, I papegaaiduiker, I roeiroei, I zeekoet, I witflankneushoornvogel , I witte muskaatduif, I Balispreeuw, I dwergoeistiti , I withandgibbon , I Europese dwergmuis, 2 Indische antilopen , 4 Scheepmakers kroonduiven, I rode tangara, I grijze reuzen kangoeroe, I muismaki, 4 dwergoeistiti's, I franjeaap, 2 Java-apen, I orang oetan,l knobbelzwijn , I Indische antilope, I Turkse boomkikker, I halsbanleguaan, I blaublau, I Jemen-kameleon, I gekko, I Afrikaanse doornsttartagame, 2 Californische lintslang, I roze flamingo, I zilverreiger, I nonnetje, I brilduiker, 2 Bahama-pijlstaarteenden, 2 koningsfazanten, 3 parelhoenders.

--------------------------------------~~~---

.

:;

I ~

~~

"'~

"'= -

.."

~~ E

co

:;:,'"

..,,:i3 co t :

=<>'" '"

~~ ~o

~~ I

Herinnert u zich de televisieserie Floris? Ruim dertig jaar geleden maakte de aflevering over een geheimzinnige plant grote indruk op mij. Deze plant. de Alruin. werd door de magiër Sindala gebruikt als tegengif, toen Heer Wolter van Oldenstein en zijn metgezellen waren bedwelmd met een of ander slaapmiddel. Het was een hele toer om de plant te vinden. en ook het plukken was niet zonder gevaar: de wortel van de alruin mocht namelijk alleen geplukt worden bij volle maan. Sindala hield zich niet aan deze regel.......... maar gelukkig liep alles goed af

0

5

g

De wortel van de alruin (Mandragora officinarium L.) zou op het menselijk lichaam lijken. en daarom werden er magische krachten aan toegekend. Behalve als verdovingsmiddel werd hij ook gebruikt als hoofdbestanddeel van middeleeuwse heksendrankjes. Over de bijzondere werking van planten zijn meer verhalen te vertellen . Deze zomer is een aantal 'geheimzinnige' planten te vinden op een bijzonder project in de Diergaarde: het betreft een tentoonstelling over spirituele planten. Locatie voor dit project is het terrein aan uw rechterhand vlak na de spoortunnel als u vanaf het Ituriwoud (het door de Vrienden gesponsorde nieuwe okapiverblijf) naar het Oceanium loopt. Met deze tentoonstelling wil de Botanische afdeling van Diergaarde Blijdorp een deel van de uitgebreide plantencollectie onder de aandacht van het publiek brengen. Als alles meezit is dan ook de alruin te vinden . De planten voor de tentoonstelling worden opgekweekt uit zaden die verkregen zijn via andere Botanische Tuinen. Eind April stonden al heel wat zaailingen in de kassen achter de schermen. De alruin was echter nog niet opgekomen. Misschien is hij een 'laatbloeier'? Een stukje geschiedenis De Diergaarde is sinds de oprichting in 1857 tevens een Botanische Tuin . De oprichters wilden dat er evenveel aandacht voor de dieren als voor de botanische afdeling zou zijn. In 1868 besloot het gemeentebestuur van Rotterdam om de planten uit de Hortus Botanicus over te brengen naar de Diergaarde. waardoor de plantencollectie aanzienlijk werd uitgebreid . Foto 's van de oude Rotterdamsche Diergaarde. toen nog gelegen in hartje stad . tonen indrukwekkende kassencomplexen en prachtig aangelegde perken. In die tijd werden de planten- en dierencollecties vaak gescheiden van elkaartentoongesteld . In 1940 verhuisde de Diergaarde naar de Blijdorppolder. Ook op de nieuwe locatie was speciale ru imte gereserveerd voor het tentoonstellen van planten . Denkt u bij voorbeeld aan de Victoriaserre voor tropische planten. Ook buiten waren er aparte gedeelten voor planten. zoals de rotstuin en het rosarium . Inmiddels hebben deze plaats moeten maken voor ~

'Opkweken van zaailingen' - Foto: M onique van LeeLl'Men

---------------------------------------@}---

•nieuwe • • •dierverblijven • • • . In de loop van de jaren is de planten-en dierencollectie op steeds andere wijze aan het publiek getoond. Met name sinds de invoering van het Masterplan wordt getracht om beide collecties zoveel mogelijk te integreren. Door de aanleg van biotopen kunnen we de dieren in een zo natuurlijk mogelijke omgevingzien . De botanische afdeling zoekt nog meer manieren om de planten aan het publiek te tonen. Bij voorbeeld door tentoonstellingen over de relatie tussen mens en plant. Een goed voorbeeld daarvan is het perk naast de terraszaal. Sinds enkele jaren wordt dit perk in de zomer beplant met diverse kruiden. Op zomeravonden geven medewerkers van de botanische afdeling uitleg over de planten en het gebruik ervan. Door een speciaal thema uit te kiezen en voorlichting te geven kan men de kennis van het publiek vergroten . Op deze manier kri jgt de functie van Botanische Tuin nog meer inhoud .

'Koepel van de Flora-serre (1885)' - Foco: Rotterdamsche Diergaarde door J. Bakker 1885

Mensen en planten Planten worden al eeuwen gebruikt door de mens. Natuurlijk kennen we het gebruik van voedsel planten en het gebruik van bomen en planten als bouwmaterialen. Bloemen en planten worden ook al eeuwen gebruikt bij allerlei ceremonieën en rituelen . Vroege beschavingen gebruikten planten om in contact te komen met een andere wereld : een wereld waarvan men gelooft dat hij bewoond wordt door geesten, goedgunstige goden of kwaadwillende demonen. Tot op heden worden deze planten door inheemse volken nog in ere gehouden. Planten die hiervoor gebruikt worden hebben psychoactieve of hallucinogene eigenschappen . Zij worden beschouwd als verblijfplaats van goden of andere spirituele krachten . Dergelijke planten hebben vaak ook een geneeskrachtige en! of pijnstillende werking. Tegenwoor dig staan dit soort planten in onze westerse cultuur meestal op een negatieve manier in de belangstelling. Producten die uit deze planten gewonnen worden staan bekend als genotmiddel of drug. Deze producten kunnen bij m isbruik ervan een grote bedreiging voor de gezondheid gaan vormen. Dit, terwijl de plant en in eerste instantie vanwege hun heilzame werking gebruikt werden. In de tentoonstelling over spirituele planten wil Blijdor p ook hier aandacht aan schenken. ~

~~---------------------------

•••••••• Bij de planten staan informatieborden met daarop de naam, het land van herkomst en informatie over hoe de plant gebruikt werd . Naast aandacht voor de geneeskrachtige eigenschappen van planten en het misbruik ervan, laat de tentoonstelling ook zien dat deze planten heel belangrijk zijn geweest voor de geschiedenis van een aantal niet-westerse culturen . Het is fascinerend om te lezen hoe de planten voor de mens tot nut waren, voordat sommige ervan een slechte naam kregen door verkeerde toepassingen.

Hieronder vindt u enkele 'beruchte' soorten:

Cannabis! Hennep (Cannabis sativa L.) Meestal wordt hennep geassocieerd met softdrugs. Minder bekend is dat hennep lange tijd een traditionele bron voor touw, jute en zelfs papier was. Cannabis, oorspronkelijk afkomstig uit Azië, is een veelzijdige soort die voor allerlei doeleinden kan worden gebruikt, die niets met drugs te maken hebben. Uit de vezels ervan werd al 8000 jaar voor Christus textiel geweven . De vezel, bekend als hennep, is zo sterk en onverslijtbaar dat er vanaf de vijfde eeuw voor Christus tot in de 19de eeuw zeilen voor schepen van werden gemaakt. Tot 1883 vormde cannabis de voornaamste grondstof voor papier dat gebruikt werd om er bijbels op te drukken. Het verbond tussen de mens en deze plant is vermoedelijk al 10.000 jaar oud . Afgezien als bron voor de hennepvezel was de plant op meerdere manieren nuttig: er werd olie uit gewonnen, de vruchtjes werden gegeten, de plant had narcotische eigenschappen en werd tevens gebruikt als geneesmiddel tegen veel ziekten en aandoeningen, ook in de moderne geneeskunde. Gezien de vele toepassingen heeft men Cannabis naar alle delen van de aarde meegenomen . In de Verenigde staten werd het ooit met steun van de overheid op grote schaal aangeplant.

Slaapbol (Papaver somniferum L.) Van papavers oftewel klaprozen komen in ons land in het wild diverse soorten voor. Papaver Somniferum (somniferum=slaapverwekkend) komt echter nergens in het wild voor. Het is een plant die door toedoen van de mens is ontstaan, door veredeling van inheemse soorten. De slaapbol is al sinds 5000 jaar voor Christus bekend bij de Soemeriërs en later bij de oude Egyptenaren en de Grieken. De plant kan voor de mens zowel nuttig als schadelijk zijn. Hij wordt gekweekt vanwege de zaden (maanzaad) en het melksap. De zaden worden gebruikt bij de bereiding van voedsel, en er kan tevens olie uit gewonnen worden . Uit het melksap kan opium gewonnen worden. Opium bevat meer dan 30 werkzame stoffen, waarvan er vele zeer giftig zijn . Codeïne en morfine zijn stoffen die in de moderne geneeskunde veelvuldig worden gebruikt. Codeïne is een antihoestmiddel en tevens pijnstiller. Morfine is een zeer krachtig slaapverwekkend en verdovend middel met pijnstillende eigenschappen . De stof morfine dankt ~

------------------------------------~~

Najaarsreis en uitgestelde meerdaagse reis

vervolg

•••••••• zijn naam aan de god Morpheus, de Griekse God van de slaap. De oude Grieken en Egyptenaren kweekten al opiumpapavers als geneesmiddel tegen hoofdpijn en als kalmeringsmiddel. Morfine is tevens de grondstof voor de bereiding van heroïne. Heroïne veroorzaakt een sterkere verslaving dan morfine doordat het hallucogeen effect veel sterker is. Vanwege het krachtige effect en de verslavende werking van heroïne is deze stof in de meeste landen bij de wet verboden .

• •••••••

Naar aanleiding van het mond- en klauwzeervirus. met als gevolg problemen aan de grenzen en de vraag of we welkom zijn in de dierentuinen , heeft het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp moeten

J

besluiten de voorgenomen reis naar Krefeld op zaterdag 21 april evenals de meerdaagse reis naar Frankrijk van 22 t/m 26 mei niet door te laten gaan.

Cocaplant (Erythroxylum coca) AI minstens 5000 jaar worden cocabladeren gekauwd door inheemse volken in Peru en Bolivia. Cocabladeren bevatten allerlei waardevolle vitaminen en mineralen. Het hoge calciumgehalte in de cocabladeren zorgt voor een belangrijke aanvulling op de voeding in een gebied waar het dieet doorgaans arm is aan melkproducten . Ten tijde van de Inca beschaving in Peru was het gebruik alleen aan de koninklijke familie en aan priesters voorbehouden . Later werd de gewone Peruaan de belangrijkste gebruiker van coca. Spaanse overheersers zagen het effect van het kauwen van 'Slaapbol' - Illustratie Ui t Flora van Europa cocabladeren op de indianen . Zij merkten dat het kruid de I 975 Meu/enhof Nederland indianen in staat stelde om langdurig zonder voedsel te werken. Het gebruik van coca werd dan ook door hen aangemoedigd . Waarschijnlijk is het mede door de stof cocaïne dat de indianen tot ongelooflijke prestaties in de ijle berglucht in staat waren . Het drinken van een kop hete coca thee helpt tegen hoofdpijn, misselijkheid en hoogteziekte. De Amerikaanse apotheker John Styth Pemberton gebruikte cocabladeren om smaak te geven aan een door hem samengestelde drank: Coca-Cola. Dit drankje was bedoeld als een opwekkende drank die geestelijke prestaties verhoogde. Een federale wet uit 1904 eiste dat de cocaïne verwijderd werd uit Coca-Cola. Het bladextractzit er echter nog altijd in onder het mom van 'natuurlijke smaakstoffen'. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen het kauwen van cocabladeren en het toedienen van pure cocaïne. Tijdens het kauwen komt maar een klein deel in het lichaam en merk je alleen dat je niet moe wordt. De struik die de bladeren levert is een bijzonder gewaardeerde plant die eeuwenlang door de bewoners van de Andes en het Amazonegebied is gebruikt als middel om honger en vermoeidheid te verlichten , maar ook als medicijn en als voedselbron . Misbruik van cocablad en coca-extracten kwam nauwelijks voor. Het lijkt erop alsof alle ellende pas begon met het beschikbaar komen van de chemisch zuivere cocaïne. Afgezien van bovengenoemde planten zijn er op de tentoonstelling nog t ientallen soorten te vinden die de mens al eeuwenlang hebben voorzien van genees-en verdovingsmiddelen. Het loont zeker de moeite om eens wat langer stil te staan bij de 'spirituele planten'. Tekst

: Monique van Leeuwen - Maat

Bronnen:

- 'Spirituele planten'; projectplan geschreven doo r juul van Dam en Melitto van Bracht (Botanische afdeling Diergaarde Blijdorp) - 125 joar Diergaarde. een uitgave van de Stichting Koninklijke Rotterdamse Diergaarde ter gelegenheid van het I25-jarig jubileum van de Diergaarde. - Flora van Europa. uitgeverij Meulenhoff Amsterdam

---{®---------------------------------------

'Doué' - Foto: Marcel Kreuger Het is de bedoeling om , in plaats van de traditionele najaarsreis naar een Nederlandse dierentuin,op zaterdag 22 september de reis naar de dierentuin van Krefeld te organiseren. De gegevens zoals vermeld in Vriendennieuws nr 200 I - I van februari 200 I blijven van kracht, met als uitzondering dat de aanmeld ingen uiterlijk I september binnen moeten zijn . De reis naar Frankrijk willen we nu houden van woensdag 3 oktober tot en met zondag 7 oktober 200 I . Ook hier geldt dat de gegevens zoals vermeld in Vriendennieuws 200 I-I van kracht zijn , met ook hier de uitzondering dat de aanmeldingen uiterlijk I september binnen moeten zijn. Tevens wijzen wij u er op dat de prijs van de reis afhankelijk is van het aantal deelnemers. Bij 40 deelnemers zal deprijs fl . 650,bedragen, bij 30 deelnemers ca. fl . 700,- en bij 25 deelnemers ca. fl . 750,-. Zoals eerdervermeld: het zijn bijzonder mooie dierentuinen, dus geeft u zich snel op, want vol is vol. Tenslotte nog even het volgende: wanneer de mond- en klauwzeer epidemie nog niet onder controle of voorbij is gaan uiteraard ook deze reizen niet door. Wij nemen aan dat u hiervoor begrip kunt opbrengen . Voor nadere inlichtingen kunt u zich zoals altijd wenden tot:

T. Slijkoort Aernt Bruunstraat I I I 3067 JC Rotterdam Tel. 0 I 0-4211931

-------------------------------------~

••••••••

cUlopa CHpICII® De specialist voor uw • Dagtochten • Personeelsreizen • Excursies

Heerlijk! Twee weken vakantie in de Provence. Hoewel we al weer ruim halverwege zitten hebben we nog geen koe zien staan in een Franse wei (behalve natuurlijk de beroemde stieren in de Camargue, begeleid door de al even bekende koereigertjes) . Toch gaan we hier op het terras voor ons huis, in de maartse zon, een artikel schrijven over, volgens velen , het mooiste rund ter wereld: het Banteng rund.

touringcarreis, zoals: • Bruiloften • Schoolreizen • Meerdaagse reizen

0181 331 222 Rijksstraatweg 36 - Hellevoetsluis - Fax 0181 312 368

$:#. tMUV 9J)UtVl&V ASSURANTIE-ADVISEURS

• alle verzekeringen • pensioenen • hypotheken • Noordsingel208 - 210 · 3032 SM Rotterdam tel. : 0104658577 • fax : 0104664545

9!doocatenkantoor mr Qespecialiseerd in 9lrbeidsrecht utra/recht %milierecht

nvf tlid

9t. CJ(uijer o.t1. :

91i1/eo/fel 124 Ie c.Ro/ferdam . le/efoon 010 4(36 65 44

---{®--------------------------------------

Runderen De r underfamilie (de " holhoor nigen", de bovidae) is de meest recent ontstane familie der hoefdieren, maar tegelijkertijd wel de grootste. Er zijn maar liefst tweehonderd soorten! Wat alle r underen met elkaar gemeen hebben zijn de beenpitten op het voorhoofdsbeen, waar overheen een hoornschede wordt gevormd , die zeer groot kan worden ( bij het watoesi rund zelfs tot 130 cm .!). De hoorn wordt éénmaal vervangen als de jeugd hoorn wi jkt voor de blijvende hoorn. D it gebeurt in tegenstelling tot bijvoorbeeld herten onopvallend : de hoorn valt niet af maar schilfert geleidelijk af. Banteng rund Banteng runderen komen in drie ondersoorten (namelijk de Java, de Borneo en de Birma bantengs) voor op Java, Borneo, en mogelijk in Maleisië en Birma. In alle gebieden zi jn ze ernstig bedreigd of reeds uitgestorven . Evenals in dierentuinen is het ook in hun oorspronkelijke gebied steeds moeilijker om raszuivere dieren te vinden . Met name in het wild vinden er veel kruisingen plaats met andere runderen (veelal met huisrunderen). Banteng runderen hebben een korte dikke vacht. De hoorns zijn glad , rond en hebben een spits einde. De stier (banteng betekent overigens 'stier') en de koe verschillen duidelijk van elkaar. Hij is zwart-bruin tot blauw-zwart en heeft een grote witte spiegel op de billen . Hij wordt ongeveer twee meter lang en de schouderhoogte is zo'n 1.5 meter. Zij is prachtig roodbruin en een stuk kleiner. De stier is ongeveer een kwart groter en zwaarder dan de koe. Bantengs wegen 500 - 800 kilogram. Koe en stier hebben, net als hun kalver en, w itte onderpot en. De kalveren zijn ook roodbruin , maar hebben nog een donkere streep op de rug (de zogenaamde 'aalstreep'). Bantengs leven bij voorkeur in de ongerepte woudgebieden, ver van de mens. In de vroege ochtend en de late namiddag en soms zelfs 's nachts eten ze. De rest van de dag herkauwen ze. Hun voedsel bestaat voornamelijk uit gras en verde r uit kruiden, bladeren , bloemen, loten en struiken. Bantengs leven in kleine groepjes bestaand uit één of twee stieren , enkele koeien en hun kalveren. De draagtijd is negen tot tien maanden , waarna er één kalfje wordt geboren . AI na een dag of twee volgt het jong, samen met zijn moeder, de kudde. Het kalf wordt dan nog zo'n negen maanden gezoogd . Tussen het tweede en derde levensjaar is hij of zij zelf geslachtsrijp. Banteng runderen worden in hun voortbestaan ernstig bedreigd . Extra probleem is dat ze zich maar langzaam voortplanten . Een koe krijgt maar eens in de twee á drie jaar een kalf, immers negen maanden draagtijd gevolgd door negen maanden zogen. ~

vervolg

vervolg

••••••••

• •••••••

Problemen in de natuur zijn , zoals bijna altijd , de vernietiging van hun biotoop. Daarnaast worden ze bejaagd door tijgers, wilde honden (adjags) en op Borneo door de Dayaks. Aangezien deze koppensnellers het echte koppensnellen niet meer mogen uitoefenen (hoewel het de vraag is in hoeverre ze zich tijdens de recente rellen aan dit verbod hielden) hebben ze nu in plaats daarvan de jacht op de bantengkoppen geopend .

In Blijdorp worden Java bantengs gevoerd met paardenbrokken die speciaal zijn aangepast aan de Blijdorpse eisen . Ze kri jgen geen rundveebrokken omdat die teveel eiwitten bevatten. In de paardenbrokken zijn geen dierlijke producten verwerkt: ze leveren dus geen gevaar op voor een BSEbesmetting. Daarnaast kr ijgen ze nog flink wat hooi zowel op de wei als 's avonds in de stal. Hiermee worden ze de stal ingelokt. Overigens kunnen de bantengs zelf kiezen om 's zomers buiten te blijven , niet op de wei maar op het verharde stuk voor de stal.

Banteng runderen in Blijdorp: een rund voor een pony In Blijdor p zijn al tientallen jaren Java bantengs te bewonderen. Zo behoorden enkele bantengs tot de weinige dieren die het bombardement op Rotterdam in 1940 overleefden en die dus mee verhuisden vanuit het centrum naar de huidige locatie van Blijdorp. Later dat jaar werden ze toch weg gedaan : ze werden met een Duitse dierentuin geruild tegen negen bizons! Pas in 1949 kwamen er opnieuw Java bantengs naar Blijdorp. Er werd een stier ver kregen via een bizarre ru il met de dierentuin van Soerabaja (Indonesië). In r uil voor de Banteng moest Blijdorp twee Shetlandpony's, tuig, hoofdstel en een ponyrijtuigje naar Soerabaja sturen. Dit wagentje we rd in Blijdorp t ijdens de oorlog als transportmiddel en later voor kinderritjes door de tuin gebruikt. Op 19 juni 1949 kwam de stier per boot aan. Hij kreeg meteen een oerdegelijke Hollandse naam : Kees. Een jaar later kwamen vervolgens een paar koeien en sindsdien zijn ertientallen jonge BantengkalfJes in Blijdorp ter wereld gekomen. Omdat er zo weinig raszuivere bantengs meer zijn is er in de tachtiger jaren door Blijdorp tevergeefs geprobeerd om banteng-embryo's te t ransplanteren naar huisrunderen . Het lukte wel bij zebraembryo's (naar paarden) en bij bongo-embryo's (naar elandantilopen), maar niet bij de bantengs. Men hoopte op deze manier meer bantengkalveren te kunnen 'produceren'. Blijdorp is één van de weinige dierentuinen waar de fok met Java bantengs goed lukt. Dit betekent dat er inmiddels in heel veel dierentuinen 'Blijdor pse' bantengs rondlopen . Hierdoor is het voo r Blijdorp erg moeilijk geworden nog vers bloed in de eigen kudde te krijgen . Dit speelde in 1990 toen de Blijdorpse stier 'Dolf ( in 1975 geboren in Soerabaja) stierf, nadat hij 27 kalfjes had verwekt en speelt nu ook weer.

Liever paardenbrokken Blijdorp heeft op dit moment drie, mogelijk niet geheel raszuivere, Java bantengs (allen geboren in Blijdorp): moeder Coby ( 17-8-83) met zoon Madoera (uit 1995) alsmede Janny (4-7 -89). Coby en Janny zijn ook nog eens halfzussen van elkaar. Met andere woorden : Blijdorp heeft twee halfzussen en een zoon! Om te kunnen fokken met onverwante dieren is tegenwoor dig een groot probleem bij E.E.P.'s (Europese fokprogramma's voor bedreigde diersoorten) die zo'n 20 jaar geleden zijn opgestart. De groep waarmee toentertijd een E.E .P. werd begonnen was vaak veel te klein om op de lange termijn een grote onverwante groep mee op te zetten . Dit speelt nu bijvoorbeeld ook het E. E. P. van de babiroessa's parten. E.E.P.'s die nu worden opgestart beginnen met een grotere groep bestaande uit een groep dieren in het wild (wanneer mogelijk), een gr oep dieren in gevangenschap in het land van herkomst en een groep dieren in gevangenschap elders (bijvoorbeeld dierentuinen). Zo gebeurt het nu o.a. bij de PrinsAlfred herten . Nadat de bantengs drie jaar op niet-hormonale anticonceptie (zo blijft hun gevoelsleven intact) hadden gestaan moest om medische redenen hiermee worden gestopt. Dit bracht natuurlijk wel de kans met zich mee dat de koeien weer drachtig zouden kunnen worden en (primeur!) het is waarschi jnlijk zo dat één van de koeien drachtig is. Misschien dit jaar dus weer een kalfje bij de bantengs.

--~~~------------------------------------------

Voor de verzorgers zijn het geen moeilijke dieren al blijft het met de stier altijd goed oppassen . Hij heeft zo zijn nukken . Met de Indische antilopen op de wei hebben ze nooit problemen . Soms hebben ze problemen met de hoeven. Als dat zo is moeten die gekapt worden en daarvoor moeten de dieren onder volledige narcose gebracht worden. Daar verzetten ze zich echter zo sterk tegen dat er meer verdovingsstof nodig is dan bij olifanten! Op dit moment speelt nog volop de MKZ-crisis. Blijdorp heeft er nog niet direct mee te maken gehad. Wel zijn de bezoekersaantallen er door gezakt. Mocht er echter binnen een straal van 25 kilometer van Blijdorp wel een besmetting plaatsvinden dan krijgt Blijdorp er wel rechtstreeks mee te maken. Dan zal een pakket van maatregelen van kracht worden dat tot nu toe zelfs bij dierentuinen nog maar deels bekend is. Zo zullen de bantengs in ieder geval op stal moeten blijven (wat ze niet leuk zullen vinden) en mogen de dieren ook ingeënt worden . Daar kleeft dan echter wel een groot nadeel aan : de geënte dieren mogen niet meer worden geëxporteerd . Voor dierentuinen en E.E.P.'s zal dat een groot probleem opleveren . Er blijven dus nog vele vragen open , die deels door de politiek zullen moeten worden opgelost. Dierentuinen zullen, waarschijnlijk met name ook na de crisis, blijven ijveren voor een algeheel preventief vaccinatiebeleid. Voorlopig is het echter nog niet zover. Hopelijk kunnen de bantengs gewoon buiten blijven staan en kunnen wij ergens in dit jaar weer genieten van een kalfje op de bantengwei.

Tekst en foto's : Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman Met dank aan : Ben Westerveld , dierenverzorger

••••••••

••••••••

"Rampspoed en ellende in een fantastisch mooi verblijf!" Op II maart hield Fred Rueb al weer de laatste winterlezing van dit seizoen. Zijn verhaal ging over Bass Rock. Midden jaren tachtig ontstonden de eerste plannen voor een Oceanium waarvan 'Bass Rock' een onderdeel moest worden. Overigens speelde men toen al met plannen om papegaaiduikers te gaan houden in de 'oude tuin'. Toen werden deze vogels echter nog als te moeilijk in de verzorging geacht, waardoor dit plan geen doorgang vond. Na vele jaren van vergaderen ging in 1998 de eerste paal de grond in en op 19 juli 2000 werd Bass Rock officieel geopend.

aan het verblijf, aan elkaar, aan het publiek en aan het zoute in plaats van zoete water. AI snel echter kwam de eerste echte ziekte in beeld: pokken, waarschijnlijk door muggen overgebracht. De vogels zagen er niet uit! Gelukkig kon dit probleem worden opgelost door de vogels in te enten. Bij pokken bleef het echter niet. Er was ook nog malaria, er waren voetproblemen in verband met de te harde ondergrond . Er bleek met name bij jonge papegaaiduikers aspergillose (een zeer ernstige schimme!infectie), waardoor maar liefst 44% van alle sterfte op Bass Rock werd veroorzaakt. Ook de beide alken overleefden één en ander niet.

Dat Bass Rock niet alleen 'van buiten', maar ook 'van binnen' prachtig is, bleek wel uit Fred's beschrijvingen en dia's van Bass Rock achter de schermen. Zo zijn er voorzieningen als grote pvc-buizen die ter zijner tijd moeten gaan dienen als nestblokken voor de papegaaiduikers, een systeem waarmee vis het water in geschoten kan worden en een golfslagmachine. Daarnaast is er een grote keuken ( I Ox8) met maar liefst 32 stopcontacten. Hierop kunnen later broedmachines worden aangesloten als de vogels het broedproces niet zelf zullen volbrengen, wat natuurlijk wel te hopen is. Verder zijn er twee ziekenboegen met elk een klein bassin en is er de 'klipklas'. In deze laatste ruimte kunnen schoolkinderen les krijgen en kunnen onderzoekers de vogels goed observeren.

Vervolgens moesten er ook nog eens een aantal meeuwen uitgevangen worden. De drieteenmeeuwen bleken namelijk nogal plagerig, met name naar de papegaaiduikers. Kortom een hoop gedoe! En ook met het verblijf ging niet alles goed . Het gras op de top ging deels dood. Toen de verzorgers voor de eerste keer het bassin in de ziekenboeg wilden schoonmaken liep de hele gang, vlak voor de haaientunnel , vol met water: 1500 liter! Heel wat emmers en heel wat tijd waren nodig om het daar weer enigszins droog te krijgen. En het publiek maar denken 'die haaientunnellekt dus toch!' Inmiddels lijkt de grootste ellende voorbij en gelukkig gaan er ook dingen goed. Zo heeft Blijdorp inmiddels ook zelf al papegaaiduikers met de hand opgefokt en is er goede hoop dat de drieteenmeeuwen volgend jaar voor nageslacht kunnen zorgen. Door de vlotte en geestige manier van vertellen was de lezing snel voorbij en na het beantwoorden van de vragen van het publiek werd de laatste winterlezing van dit seizoen afgesloten. In ieder geval kunnen we hopelijk nog heel lang genieten van een "fantastisch mooi verblijf". Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman.

'Boss Rock' - Foto: Jos Nijkomp

Over de totstandkoming van de huidige groep vogels vertelde Fred het volgende. In oktober 1999 ontving Blijdorp de eerste groep papegaaiduikers vanuit Duitsland. Daar waren de vogels uitgebroed en opgefokt nadat de eieren op Ijsland na toestemming van de bevoegde instanties, waren geraapt. Een tweede serie eieren is later door Blijdorp zelf uitgebroed. In eerste instantie leek het niet goed te gaan met de vogels nadat ze op 4 juli 2000 bij elkaar in het nieuwe verblijf werden gezet: ze namen allemaal af in gewicht. Gelukkig herstelde dit vanzelf en had het waarschijnlijk te maken met gewenning ~

~----------------------------------------

REPARATIE, VERKOOp, VERKOOp, STALLING, STALLING, NIEUW & NIEUW & 2E HANDS. HANDS. REPARATIE, REPARATIE, VERKOOp' VERKOOp, STALLING, STALLING, NIEUW &

E HANDS. REPARATIE, REPARATIE, VERKOOp, , VERKOOp, STALLING, TALlING, NIEUW & 2E EUW & 2E HANDS. HANDS. REPARATIE, REPARATIE, VERKOOp, , VERKOOp, STALLING,

Schepenstraat 6d . Rotterdam ' Telefoon

01046654 52

-----------------------------------------~

Koud Bloed Schildpadden en de evolutieleer

vervolg

•••••••

De Galapagoseilanden vormen een archipel voor de noordwest kust van Zuid Amerika circa 1500 km uit

de kust en zijn een huis voor vele unieke diersoorten . De eilanden zijn ontdekt door de Spanjaarden in 1535 en werden Galapagos genoemd. wat schildpad betekent .. De reuzenschildpad van de Galapagoseilanden. Geoche/one elephantopus. met afhankelijk van de geraadpleegde bron elf tot veertien ondersoorten spreekt zeer tot de verbeelding. Reuzen De reuzenschildpadden zijn inderdaad reuzen. De grootste ondersoort G.e. nigra van het eiland Santa Cruz kan een gewicht bereiken van 225 kg en een schildlengte bereiken van 1,5 meter. De grootste ondersoort komt nog het meest voor. Op dit eiland trekken zij al eeuwenlang van en naar hun drinkplaats en zijn paden uitgesleten in de vulkanische bodem. De Galapagosschildpadden zijn vegetariërs, die grote hoeveelheden plantaardig materiaal kunnen eten, zoals cactussen, fruit, bromelia's en watervarens. Zij hebben een enorme opslag van reserves zodat zij perioden van droogte kunnen overbruggen . Bovendien zijn zij langzame verteerders. Het kan drie weken duren voor voedsel het maagdarmkanaal gepasseerd is. Bedreigd? Op het moment van ontdekken waren er veertien ondersoorten met meer dan een kwart miljoen exemplaren. Op dit moment bestaat de populatie van de Galapagosschildpad uit circa 15 .000 exemplaren . De bedreiging begon al bij de ontdekking. Door hun trage metabolisme kunnen de schildpadden lang zonder voedsel en water. De schilpadden werden meegenomen op de schepen en hoefden niet te eten. Op deze wijze waren zij een makkelijke bron van vers vlees voor de bemanning van de zeeschepen op de lange reizen . Op dit moment worden de schildpadden bedreigd door ingevoerde dieren als geiten en vee doordat zij de eieren vernielen en de begroeiing op de eilanden aantasten. De lokale vissers klagen dat de schildpadden meer aandacht krijgen dan zij en doden daarom schildpadden.

)

Eigenaardige wetenswaardigheden Voor de ontdekking van de eilanden door de mens hadden de schildpadden een paradijselijk bestaan op de eilanden. Zij hebben geen natuurlijke vijanden. Zij ontwaakten tussen zeven en acht uur in de morgen en warmden zich in de zon . De dag werd doorgebracht met grazen en eten. Om vier tot vijf uur in de middag zochten zij water of modder op of dichte begroeiing om de koelere nacht warm te blijven. Deze reuzen worden volwassen op 20 tot 25 jarige leeftijd. Het paarseizoen ligt tussen januari en augustus. De mannetjes 'stal ken' de vrouwtjes en trekken de aandacht door stoten uit te delen en in de poten te bijten . Per jaar worden twee tot zestien eieren gelegd . Reuzenschildpadden kunnen een hoge leeftijd bereiken. Een voorbeeld is bekend van een schildpad van Madagaskar die in 1770 geschonken werd aan de koningin van Tonga. Hij overleed in 1966. In de dierentuin van Steve Irwin, bekend van ~ Foto: Gerhord Tijssen

~~-----------------------------------

• ••••••

de natuurdocumentaires op Discovery Channel bij Brisbane in Australië leeft een schildpad, die Darwin heeft meegenomen van de Galapagoseilanden.

Evolutie Er bestaan varianten van de schildvorm op de verschillende eilanden: o.a. schildpadden die op relatief natte eilanden leven met struikachtige begroeiing, hebben een opstaande rand aan de kopzijde. Hierdoor kunnen zij hun kop verderoprichten om van de struiken te eten. Toen Darwin de eilanden bezocht in 1835 was hij verbaasd dat de locale bevolking aan de vorm van het schild van een schildpad kon herleiden van welk eiland hij kwam. Deze observatie vormde, naast een soortgelijke observatie bij de Galapagosvinken, zijn inspiratie voor de ontwikkeling van de evolutietheorie.

Blijdorp Op dit moment zijn de Galapagosschildpadden gehuisvest in de kassen naast het Kibokocafé. Hiervoor zaten zij in het oude verblijf van de stokstaartjes, nu onderdeel van het gorillaverblijf tegenover de kattenrotonde. De dieren stellen niet veel eisen aan hun verblijf. De belangrijkste eis is stevigheid. Doordat schildpadden zo groot en sterk zijn duwen zij alles kapot of omver. De beplanting moet daarom stevig worden verankerd . In Nederland krijgen schildpadden te weinig zonlicht en daarom hangen er UV lampen boven het verblijf. Dit UV licht is voor schildpadden heel belangrijk. Met behulp van UV licht kunnen zij vitamines aanmaken die nodig zijn voor de opbouw van het skelet en het schild. Bij een tekort aan UV licht kunnen misvormde schilden ontstaan. De groep bestaat uit tien dieren. De dieren in Blijdorp zijn afkomstig uit de dierentuin van Zürich. Deze dierentuin had 25 jongen , die zijn verdeeld over Zürich zelf, Blijdorp en een tuin op de Canarische Eilanden . AI deze dieren krijgen hetzelfde menu om te kunnen beoordelen welke omstandigheden van invloed zijn op de ontwikkeling van de schildpadden. Dit kun je alleen bestuderen als de voeding op alle locaties gelijk is. Het menu van deze dieren bestaat uit: bloem, kool, paprika, bonen, uien, peen, knoflook en kwark. Het is niet bekend welke ondersoort aanwezig is. Pikant detail is dat in de groep in Zürich ook een Seychellenschildpad liep. Het is dus niet 100% zeker dat we te maken hebben met raszuivere Galapagosschildpadden. Of in de toekomst met deze dieren gefokt zal worden is niet duidelijk. Er bestaat geen EEP voor deze dieren. In de nabije toekomst zullen zij een verblijf naast het Oceanium krijgen.

Tekst : Gerhard Tijssen Met dank aan : Henk Zwartepoorte, reptielenpost Blijdorp

-------------------------------------~

Nieuws uit andere dierentuinen

vervolg

••••••••

•Noorderdierenpark, ••••••• Emmen

De Stad der Oudheid heeft nieuwe bewoners. De maraboes die voorheen hun verblijf deelden met de zebra's hebben nu een plaatsje tussen de kamelen in de stad . Om de dieren te laten wennen is een rustzone gecreëerd waar ze zonder door de kamelen te worden gestoord . kunnen rondlopen . Maraboes horen in de opzet van de Stad der Oudheid . omdat zij echte cultuurvolgers zijn .

Het Noorderdierenpark beschikt sinds kort over weefmieren (foto). Weefmieren leven in de warme gebieden van ZuidOost Azië. Afrika en Australië. Ze wonen niet in ondergrondse nesten • maar in bomen en struiken. Weefmieren danken hun naam aan de tenten die ze weven. Als tentdoek gebruiken ze bladeren. Hun larven leven het spinsel. Dat spinsel komt uit dezelfde klieren waarmee ze hun cocon weven. Een aantal volwassen mieren houdt de bladeren bijeen . Een andere groep knijpt de larven in hun middel. Dat zet de larven ertoe aan om extra spinsel te maken. Zo weven de mieren de bladeren aan elkaar vast. De kolonie in het dierenpark telt vermoedelijk rond de 10.000 leden.

Dierenpark Amersfoort, Amersfoort

Artis, Amsterdam Na de winterdagen begint de savanne weer te leven. In februari zetten de Zuidafrikaanse waterbokken voor het eerst hun poten op de Afrikaanse Savanne. Zij voelden zich er meteen thuis en deden hun naam onmiddellijk eer aan door pardoes het water in te lopen. Toch zijn ze nog een beetje beducht voor de gnoes.

Burgers Zoo, Arnhem Met de komst van Burger's Ocean is een begin gemaakt met de ombouwing van de Bush. Het gebouw dat verder de Bush zal omsluiten zal de komende jaren verder worden gerealiseerd . In de nabije toekomst zal begonnen worden met de aanleg van de definitieve nachtverblijven voor de savannedieren . Die bivakkeren nu al enkele jaren in noodonderkomens. omdat bij de bouw van de Bush hun stallen moesten wijken . Naast de stallen voor zebra's. antilopen. neushoorns giraffen en vogels zal ook een restaurant in Afrikaanse stijl worden gebouwd. dat uitziet over de savanne. 'Aarvarkentweeling te Burgers Zoo' - Foto: jan Vermeer

Bijzonder is de geboorte van een aardvarkentweeling (foto). Omdat de zwangerschap van één van beide vrouwtjes fout afliep voeden beide moeders nu samen de tweeling. Drie gorilla's vertrokken naar Zoo Leipzig. maar dit verlies is alweer goedgemaakt doordat er twee vrouwelijke jongen geboren zijn . Verder werd er nog een mannelijke Rothschild giraffe geboren. waardoor de kudde nu 12 dieren telt. Tenslotte heeft het van Blijdorp naar Burgers verhuisde bongo-mannetje voor nageslacht gezorgd. Minstens zo belangrijk als de aardvarkens en de bongo was de geboorte van twee noordelijke hoorn raven in de broedmachine. Burgers' Zoo heeft al een aantal jaren twee stellen van deze grond neushoornvogels en ze twijfelden er op een gegeven moment zelfs aan of de mannen wel 'echte mannen' waren. Verenonderzoek toonde aan dat ze toch wel met twee heren te maken hadden en het volgende plan was om ze intern te onderzoeken . Dat is in ieder geval bij één van de twee niet nodig gebleken. De eieren zijn direct na het leggen in de broedmachine geplaatst en vervangen door kunsteieren. maar helaas hielden de hoornraven het daarmee na een paar weken voor gezien. De verzorgers hebben nu een hele klus aan het voeren van de jongen . ~

~~---------------------------------------

Safari Beekse Bergen, Hilvarenbeek In november 2000 is de bouw gestart van een nieuw stuk Azië. Dit grote project moet klaar zijn voor het hoogseizoen van 200 I . In een gebied van ongeveer twee hectare ten zuidwesten van Rest-Oase. waar kort geleden nog resusapen zaten. wordt een geheel nieuwe presentatie gerealiseerd van het continent Azië. Door het 'tropisch regenwoud' worden kronkelige paden aangelegd. omzoomd door bamboebossen. die de Aziatische sfeer versterken . Zo veel mogelijk wordt de natuurlijke leefomgeving van de dieren nagebootst. Vanaf Rest-oase loopt de bezoeker straks door een restant van de apentunnel het gebied binnen. Rechts vindt men resusapen met schroefhoorngeiten . Verder komen er Maleise beren. Tevens zullen hier. nieuw in het park. rode panda's en kleinklauwotters te zien zijn. Ook de withandgibbons verhuizen naar dit woud . Het plan is dat zij hoog boven de bezoekers het gebied doorkruisen via hoge palen verbonden mettouwwerk. Ook het verblijf van de Siberische tijgers wordt vergroot en verfraaid. Naast dit verblijf komt een tweede verblijf voor withandgibbons. Zo wonen er in het Aziatische bos twee families van deze gibbons en zal het gezang waarmee zij hun territorium bepalen. regelmatig te horen zijn ..

Ouwehands. Rhenen Op 18 maart arriveerden in Ouwehands dierenpark twee witte leeuwen. Witte leeuwen zijn uiterst zeldzaam en komen uit Zuid-Afrika. In het Timbavati reservaat zijn sinds 1927 met regelmaat witte leeuwen gesignaleerd . De leeuwen in Rhenen zijn afstammelingen van de Timbavati leeuwen. Een andere nieuwe beziens-waardigheid is het project 'urucu'. De urucu is een vrucht waar rode kleurstof uit gehaald wordt. Rood is de kleur die centraal staat in dit nieuwe fraaie onderkomen. Deze omvat een jungle van Latijns-Amerika met kleurige papegaaien. roze flamingo's. rode lepelaars. rode ibissen. anaconda's. wijnstok-slangen en kaaimannen . Tekst: Gerhard Tijssen

-----------------------------------------~

Blijdorpherinneringen

•••••••• 'Zomer 1968' - I Serraarens

Uw NVM makelaar in de buurt!

Gespecialiseerd in: * Aan- en verkoop van woningen * Nieuwbouw * Taxaties

Hoofdweg 480, Rotterdam Telefoon 010-207 22 22 G. L. Ouweneel - Maasdam

www.zomerhofmuys.nl E-mail: [email protected]

Tevens vestigingen in Bergambacht, Rhoon, Hellevoetsluis en WoonmalI Alexandrium 111 in Rotterdam. ',' 'Voofjaar 1963' - I Serraarens

~~-----------------------------

----------------------------------~~

Agenda

•••••••• Op drie zomerse donderdagavonden (12. 19 en 26 juli) is Diergaarde Blijdorp weer open tot 21.30 uur 's avonds. De Vrienden zijn , met I introducee (gratis) welkom . Voor meer introducés geldt een speciaal zoomeravondtarief. 22 september 200 I

Uitgestelde voorjaarsreis naar de Krefeld Zoo.

3 t/m 7 oktober 200 I

Uitgestelde meerdaagse reis naar Frankrijk.

Gezocht-aangeboden

•••••••• Aangeboden: De jaargangen 1968 tlm 1983 van Blijdorpgeluiden en de jaargangen 1984 tlm 1996 van Dieren. J. Barendregt, Maassluis, tel. 0 I0-5917755 . Heeft u een bijzondere dierenverzameling en zoekt u die ene ansichtkaart? Heeft u spulletjes die u wel wilt af staan? U kunt in Vriendennieuws een kleine advertentie plaatsen . Er zijn wel een paar spelregels. De gevraagde/aangebodene moet kort worden geformuleerd . U dient naam en telefoonnummer te vermelden . Het contact is rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende rol. Wij behouden ons het recht voor om bijvoorbeeld vanwege plaatsgebrek- advertenties niet of later te plaatsen . U kunt uw mededelingen opsturen naar: Redactie Vriendennieuws M. Kreuger Goudsesingel235d 3031 EL Rotterdam

Rectificatie

••••••••

De foto van de veelvraat in het vorige nummer was niet correct. Het betrof een bintoerong. Daarom een nieuwe poging.

'De Veelvraat' - Foto: T Slijkoort

------~~~--------------------------------------------------------------