K..V.O.O. - LIMBURG K.V.O.O. - LIMBURG
juni – juli 1999 Nieuwsbrieven 2010 ( januari - februari - maart - april - mei )
“We are from Belgium” Vijf verhalen met herinneringen aan Salt Lake City - Utah Jos Hermans verschenen in vijf nieuwsbrieven van 2010 DEEL 1. Mormonen - Kerstmis in Salt Lake City - “We are from Belgium …” - “Belgium? I know your neighbors(*) very well. A few years ago, my grandson was in the Netherlands as a missionary, and I visited him in Amsterdam.” Een beminnelijke dame van gevorderde leeftijd heeft, om welke redenen dan ook, ons beiden uit een twintigtal wachtende bezoekers gekozen en troont ons mee voor wat een privérondleiding zou worden. Glimlachend nodigt ze ons uit om haar te volgen doorheen de indrukwekkende inkomhal. Onze voeten zakken weg in een centimeter dik vloertapijt, alsof we over een laagje verse sneeuw lopen. Religieuze beelden in verlichte vitrines en reusachtige schilderijen aan de wanden, vormen het decor. We staan in de hal van wat één van de grotere congres-ruimten van de US genoemd kan worden : “The Conference Center” van Salt Lake City. Dit gebouw, opgetrokken op de campus van Temple Square, midden in downtown, moet in de eerste plaats een ontmoetingsplaats zijn voor de leden van de kerk van ‘Jesus Christ’, zeg maar voor ‘de Mormonen.’ Met de lift gaat het vijf verdiepingen omhoog en intussen vertelt onze privégids ons heel wat bijzonderheden. Het complex werd voltooid in 2000, net op tijd voor de geplande wereldontmoetingsdag van de mormonen en dus twee jaar voor aanvang van de Olympische Winterspelen van Salt Lake City. We stappen uit in een grote lobby met een spiegelglanzende vloer en metershoge wandramen waardoor het licht binnenstroomt met een effect alsof een waterdam het heeft begeven. Een vijfpanelen deur schuift geluidloos open en we staan op het
balkon van het immense auditorium… superlatieven zijn niet overdreven, die zijn hier echt wel op hun plaats. In totaal zijn er eenentwintig-duizend zitplaatsen, en niet zo maar zitjes, allemaal lederen fauteuils, ze kunnen bijna de vergelijking met de seats van de ‘First business class’ in een vliegtuig doorstaan. Van vliegtuigen gesproken, in het auditorium kunnen gemakkelijk twee Boeing 747 gestationeerd worden. Beneden op het podium, met op de achterzijde een orgel met 7.677 pijpen, wordt alles in gereedheid gebracht voor het optreden later op de avond van het 360stemmen tellende Tabernakelkoor. Een piano, een harp en een viool, die worden gestemd, klinken alsof we er pal naast staan - perfecte akoestiek. Bloemen in alle kleuren en soorten worden aangebracht, het is bijna kerstmis en rond die tijd kun je op verschillende Tv-stations, ook hier in België, nogal eens een concert van het Tabernakelkoor beluisteren. Het balkon is zelfdragend en in het ganse auditorium, van beneden tot boven, is er geen enkele pilaar of steunbalk aangebracht, een bewonderenswaardige constructie. Een reusachtig verlichtingsornament wekt bij het omhoog kijken de indruk dat je recht onder het firmament zit. We gaan nog twee etages hoger, tot boven op het dak. Twaalfduizend vierkante meter gras, honderden bomen, watervallen met ijspegels, een panoramisch zicht op de besneeuwde toppen van het omringend Wasatchgebergte, enig, en vlakbij het typisch Amerikaanse Capitool. We dalen af naar de ondergrondse parking met een capaciteit van 1700 voertuigen (Dusartplein in Hasselt kan 800 wagens aan). Ter gelegenheid van de Olympische Winterspelen van 2002 werden hier voor recreatiedoeleinden voor de atleten indoor sportaccommodaties geïnstalleerd - zwembaden, tennisvelden, enz ..
Met “take care of yourself “ … wuift onze gelegenheidsgids onze dank weg, en bij het buiten komen staan we recht voor de indrukwekkende tempel van de Mormonen. Het is de eerste keer dat wij in de winter hier zijn - in de benedenstad ligt er ook sneeuw - de witte tempel (alle gebouwen op de campus zijn in witte steen opgetrokken - de mormonenkleur), lijkt nu wel oneindig groot - het contrast met de besneeuwde omgeving is immers volledig weggevallen. Met zijn zes typische spitse torens is de tempel een wereldsymbool van de Mormonen. In 1893 werd de tempel ingewijd, drie jaar voordat Utah een staat werd van de VS. Een tempelbezoek zit er niet in, enkel gedoopte volgelingen mogen binnen. Vandaag zijn er maar een paar, maar in de zomermaanden komen dagelijks zeer veel jonge bruidsparen naar hier om hun huwelijk te laten inzegenen. Het bruidje dat rillend in haar wit bruidskleedje dicht bij een dichtvriezende fontein voor een fotosessie poseert, heeft het erg moeilijk om de kou te trotseren. Langs de wandelpaden die in de lente en de zomer omzoomd zijn met prachtige en kleurrijke bloemperken, zijn nu in volle winter, om drie uur in de namiddag, de lichtjes van de kerstversiering al ontstoken. De taferelen met levensgrote ijssculpturen van engelen, herders en schapen, herinneren sterk aan onze eigen Bijbelverhalen. Trouwens, erg groot zijn de verschillen met onze godsdienst niet, de leer van de Mormonen steunt immers ook op de Bijbel, met één fundamentele nuance - dat God en Christus in 1820 aan Joseph Smith zijn verschenen en hem de opdracht gaven een nieuwe kerk te stichten. In 1831 verlieten de vervolgde mormonen de Staat New York en trokken zij naar Ohio en Illinois. Toen in 1844, Joseph Schmidt samen met zijn broer, in de gevangens van Illinois door een opgezweepte massa werden vermoord, emigreerden de Mormonen naar de onherbergzame streken van Utah. Met huifkarren, beladen met gans hun hebben en houden, trokken zij op die legendarische tocht door de valleien en over de toppen van de woeste Wasatchbergen (uitlopers van de Rocky Mountains), kwam daarbij nog dat de streek bewoond was door indianenstammen zoals de Uintah, Ouray en Utes, en men kan best begrijpen dat hierbij minstens 7.000 Mormonen het leven lieten. Op 24 juli 1847 kwamen de eerste Mormoonse kolonisten in het gebied aan, waar zij dicht bij het meer, de stad Salt Lake City stichtten, een stad die op dat moment zeer ver verwijderd was van andere Amerikaanse nederzettingen. De regio behoorde toen nog tot Mexico, dat na een oorlog in 1848, dat gebied aan de Verenigde Staten moest afstaan. Pas op 4 januari 1896 werd Utah (de naam werd ontleend aan de Uintha indianenstam) officieel de 45e staat van de Verenigde Staten.
Hier bij ons , wordt nogal eens beweerd als zou het meervoudig huwelijk nog bestaan - strikt genomen mag dit niet, want reeds in 1890 werd die toelating (er waren in den beginne veel meer vrouwen dan mannen) afgeschaft door de President (het hoofd van de kerk). Die verordende dat de Mormonen, zoals alle burgers, onderworpen waren aan de wetten van hun land en staat. In de praktijk echter, in meer afgelegen gebieden, zou het nog altijd zeer beperkt en illegaal gepratikeerd worden - in Wyoming zagen wij – indiscreet kun je wel zeggen - hier en daar aan lange was- en drooglijnen van geïsoleerde grote huizen dingen bengelen, die door hun groot aantal dit schenen te bevestigen. Het klinkt misschien naïef, maar de mormonen geloven nog altijd rotsvast dat Christus ooit zal terugkeren - en nog wel naar Amerika. Het verkleumd bruidje krijgt een witte stola over haar schouders, en samen met nog een ander bruidspaar en hun gezelschap worden zij door een hostess naar de ingang van de tempel geleid - wij mogen niet binnen - de meeste riten zijn immers geheim. Aan de westzijde, net buiten de campus, ligt het Church History Museum, dat wij reeds een van de vorige jaren bezochten. Een permanente tentoonstelling met beeld en klank, informeert uitvoerig over de Mormoonse Kerk of m.a.w. over “de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen”. Aan de overzijde van de boulevard ligt het gekende Family History & Genealogy Resources Center. Voor wie de intentie zou hebben om zijn stamboom op te maken, is dit een onschatbare bron - ”Find your ancestors ... Find yourself”. Ter plaatse kan men volledig gratis - er zijn doorgaans wachttijden die kunnen oplopen tot een paar uren - een van de vijftig computers gebruiken voor eigen opzoekingwerk. Als leek is het natuurlijk een onbegonnen taak, maar geen nood, je kunt inschrijven voor een opleidingssessie van een halve of van meerdere dagen. Het archief dat ter beschikking staat, is het meest uitgebreide en volledigste ter wereld. Bijna twintig jaar geleden zijn de mormonen begonnen met het digitaliseren van hun bronnen: geboorten- en overlijdensakten, passagierslijsten van schepen en vliegtuigen, namen van gesneuvelden in oorlogen, notariële en officiële stukken die hen werden toegespeeld, naar men zegt zelfs hotelregisters, en noem maar op - alle mogelijke documenten waarop bruikbare personengegevens voorkwamen, en dit van overal ter wereld. Ook de missionarissen, wij kennen ze als de jonge mannen met kraakwit hemd die in de zomermaanden per fiets hier in onze eigen streek huisbezoekjes afleggen, hebben als supplementaire opdracht het verzamelen van gegevens voor de centrale databank. De geschreven en de gedrukte basisdocumenten en de digitale back-ups, waren vroeger veilig opgeborgen in grote onderaardse kluizen in de bergen, vlak bij de kopermijnen - de tweede grootste ter wereld – en die zoals prak-
tisch alles hier, stevig in Mormoons bezit zijn. Die locatie bleek al snel te klein te zijn – in Parley Canyon, werd een nieuwe ondergrondse site aangelegd, met kluizen en werkplaatsen, verbonden met een onderaards gangenstelsel - dagelijks zijn hier 80 mensen druk doende met het archief. Wij hebben nog meer dan een uur vooraleer wij worden opgepikt, dus rest ons nog al de tijd om de kou even af te schudden met iets warms. Klassieke cafés, pubs of bistrots, vindt je hier niet, maar in een stemming hoekje van een Bookshop kun je wel terecht. Terwijl je in een knusse zetel in een boek van je keuze bladert, geniet je van een warm drankje en een gebakje. Nu we toch in religieuze sfeer zijn, wandelen we nog even naar de katholieke Sint Madeleine Kathedraal, een Gotische kerk met prachtige glasramen. Spijtig, maar wanneer er geen dienst is, zoals nu, staat de binnenverlichting altijd zeer laag. Om de schilderijen, de houtsculpturen, het orgel en de andere kunstschatten te kunnen bewonderen is er onvoldoende licht en dus kom je best een uurtje voor de mis even rondkijken. In het verleden hebben wij hier al enkele zondagsmissen bijgewoond die zeer intens worden meegevierd, en in schril contrast tot bij ons, zit deze kathedraal steeds afgeladen vol. Ook in de andere katholieke kerken, midden in het bastion van de Mormonen, worden de diensten druk bijgewoond. Mogelijk is dit ook een van
DEEL 2. Memorial Day - Golden Spike - Aerospace
de reden waarom de huidige bisschop van Salt Lake City, Monseigneur Niederaurer, volgende maand tot Aarts-bisschop van San Francisco wordt benoemd. Op het orgel klinken zachtjes de tonen van ‘Stille nacht .. “, buiten is het opnieuw beginnen te sneeuwen… Kerstmis is in aantocht… JH. De Base Commander nodigt uit voor een drankje – de stemming is bedrukt - er zijn te veel en te verse wonden.
Mijlen ver gaat het door de woestijn , aan een kruispunt houdt het asfalt op. Een stenen zuil -“We are from Belgium ..” langs een verharde weg, een ovaal koperen -“Really ? - As you can see, I’m a Scotsman” plaat met de beeltenis van een ruiter – ‘de Een dertiger met mooi geruite Schotse kilt, jacket Pony Express route.’ De western uit 1953 met en alle mogelijke accessoires, haalt een doedelzak Charlton Heston in de rol van Buffalo Bill draai uit de koffer van zijn wagen en volgt zijn vrouw die opnieuw in verre herinnering, en in gedachte een eindje verder tussen de graven loopt. slenteren we opnieuw door het museum in Het is Memorial Day, de laatste maandag van de Cody in Wyoming, de geboortestad van de maand mei, dag waarop in Amerika diegenen worheld van het Westen. Wat eens ontstond uit den herdacht, die het leven hebben gelaten in milieen weddingschap, om in snel tempo de post taire dienst. van Oost naar West te brengen, groeide later uit tot een heuse en heroïsche onderHier op de begraafplaats nabij Camp Williams heeft neming. Het traject liep over een afstand van 3.200 km waarlangs ruiters te paard, een plechtigheid plaats in tegenwoordigheid van de de post van Missouri via Nebraska, Wyoming, Utah, Nevada tot in Californië brachGovernor van Utah en de Mayor van Salt Lake City. ten. Om de 16 kilometer - de normale galopafstand die een paard per dag kon afOp, en tussen de graven, staan Amerikaanse vlagleggen – werden rustplaatsen voorzien waar paard en ruiter konden wisselen en gen en bloemen - veel graven en veel vlaggen – rusten. In 1860, het jaar toen de eerste rit plaatsvond, was in Europa reeds geëxindrukwekkend. Er is voortdurend een aankomen perimenteerd met de elektrische telegrafie, maar de technische moeilijkheden van en weggaan van hen, die een eresaluut komen ‘paal en draadwerk’ over een afstand van duizenden mijlen, maakten dat de pony brengen aan een gesneuvelde die hun dierbaar express pas echt concurrentie kreeg bij de opkomst van de draadloze telegrafie. was. Er zijn ook enkele, nog zeer recente graven – Hier in deze streek zie je ze niet veel, maar plots is hij er, een paar honderd meter Afganistan en Irak. boven de woestijn - de Bald Eagle - met zijn witte kop, witte staart en puntveren. De tonen van de doedelzak klinken scherp en hoog, ingetogen staat het vrouwke Bijna roerloos zweeft hij daar in een afwachtingstelling, tot zijn prooi beweegt – van daarstraks bij een van de graven - dat van haar broer zo blijkt – zij is gehuwd sierlijk en tegelijk imposant. met een Schot.
In de verte, met een Bynolyt 10x42 duidelijk te zien, een stuk van de omheining van Dugway Proving Ground, een testgebied voor chemische en biologische wapens van de VS. De site van 1.200 km² (de helft van Limburg), ingesloten aan drie zijden door een bergketen, ligt op 140 km ZW van Salt Lake City. Het testgebied dat in 1942 in dienst werd genomen kreeg in 1968 een kwalijke reputatie toen in de streek meer dan 6.000 schapen omkwamen die, naar sommige ranchers beweerden, aangetast waren door zenuwgas. Greenpeace dat toen furore begon te maken had hier natuurlijk een vette kluif aan, maar de aansprakelijkheid werd nooit exact vastgesteld. Of er de dag van vandaag, nog openluchttesten met gassen worden uitgevoerd blijf de vraag - feit is, dat de onderzoeken nu uitgebreid zijn naar het domein van de kosmische stralen. Op de Utah Test and Training Range, worden nog altijd allerlei militaire en burgerlijke proefnemingen uitgevoerd - iedere soort munitie, ooit gebruikt door de VS, werd hier getest. Maar ook vliegtuigen, raketmotoren, radarinstallaties en vernuftige elektronica hebben hier hun degelijkheid moeten bewijzen. Tegenwoordig gaat er veel aandacht naar proeven uit de ruimte. Zo werd in 2004 een onbemand en klein ruimtetuig direct naar deze range afgeleid, om de wand te onderzoeken die een verdachte neerslag vertoonde - er werd zelfs gewag gemaakt van een mogelijke aanslag in de ruimte . Verder nog dat jaar, haperde de parachute van de Genesiscapsule, en de satelliet die hier zachtjes moest landen, sloeg te pletter in de woestijn van Utah. In 2006 was er dan de landing van de Stardust van de Nasa - die terug van een missie, die zeven jaar had geduurd – met succes een containertje geladen met interstellair stof en komeetdeeltjes naar de aarde bracht. Nu we het toch over proefnemingen en testen hebben - verder naar het Zuiden in Utah, (bijna 400 mijlen hier vandaan - het staat vandaag niet op ons programma, maar vorig jaar waren we er wel) - ligt het Mars Desert Research Station (MDRS). Het werd in die woeste omgeving opgericht omdat de rotsachtige streek veel gelijkenis vertoont met het Marslandschap. Trouwens tijdens een gesimuleerde Marsmissie zullen hier van 7 tot en met 20 februari 2010 (volgende week dus) , zes Belgen verblijven op een cilindervormige marshabitat , van 2 verdiepingen hoog en met een diameter van 10 meter. Bij dit 90ste team is het de eerste keer dat de crew zal bestaan uit deel-nemers afkomstig uit één land - België heeft die eer - en ver-
der ook dat voor het eerst, met onze Nancy Vermeulen, een vrouw het commando zal voeren. Ook in die omgeving ontdekten we toentertijd, vlak bij de Green River, een testgebied voor raketten die van hieruit gelanceerd worden naar een range in de buurstaat New Mexico (In de woestijn van New Mexico vond trouwens op 16 juli 1945 de eerste testontploffing van een atoombom plaats). Een deel van de site is toegankelijk voor het publiek - een platform met levensgrote missiles - met een exemplaar van iedere raket die hier ooit werd getest. We poseerden voor een foto - rechtop staande in de uitlaat van een raket, de armen omhoog strekkend, raakten we nog niet eens de bovenkant. Wat verderop deden we een poging om naar de top van een tientallen meterhoge raket te kijken – zonder een serieus aantal passen achteruit te gaan lukte dat niet - we keken recht de blauwe lucht in – ook hier hing toen een zwart-witte arend, geduldig te wachten op zijn prooi. Terug naar vandaag - we nemen een wijde bocht naar de overzijde van de Great Salt Lake. De witte toppen van de zoutopslagplaatsen komen dichterbij - op het strand van het meer, een kilometerlange racebaan - met parallel een raillijn waarop raketmotoren, vastgemaakt op een soort treinonderstel, worden getest rode knipperlichten – maar geen geluiden en ook geen testen vandaag. In de verte de bergen van Promontory - we naderen een historische plek in de Verenigde State - de Golden Spike National Historic Site. Hier werd in 1869 de transcontinentale spoorlijn tussen de Oost- en Westkust van de Verenigde Staten voltooid. Het was de eerste transcontinentale spoorweg ter wereld.( de Panamaspoorweg van slechts 76 kilometer die in 1855 was aangelegd, niet meegerekend.) In 1859 was Omaha (Nebraska) al aangesloten op de spoorlijn van de Atlantische kust. Voor de aansluiting met de Westkust werd de ‘Central Pacific Railroad’ aangelegd vanuit Sacramento (Californië); voor de verbinding naar het Oosten werd de ‘Union Pacific Railroad ‘ aangelegd vanuit Omaha. In het Westen werden de werken bemoeilijkt door de hoge toppen van de Rocky Mountains - in het Oosten waren er andere oorzaken die de bouw vertraagden – spanningen onder de arbeiders en het feit dat de oorspronkelijke bewoners van Nebraska en Wyoming - de Cheyenne Indianen - voortdurend aanslagen pleegden.
Generaal Sherman, een held uit de Amerikaanse Burgeroorlog die harde maatregelen niet schuwde, stelde uiteindelijk orde op zaken - dikwijls ten koste van talrijke verliezen bij de Indianenstammen. Toen de bouw uiteindelijk vorderde, koos het congres de plaats Promontory aan het Great Salt Lake (Utah) als trefpunt waar de spoorlijnen van beide maatschappijen aan mekaar zouden gekoppeld worden. Het werd en echte race naar het ontmoetingspunt - de Central Pacific zou het uiteindelijk winnen met twee dagen. De Central Pacific was 1100 kilometer lang en liep van Sacramento door Californië (via Newcastle en Truckee), Nevada (via Reno, Wadsworth, Winnemucca, Battle Mountain, Elko en Humboldt-Wells) en Utah naar Promontory. De Union Pacific was ruim 1700 kilometer lang, en liep van Omaha door Nebraska (via Elkhorn, Grand Island, North Platte en Ogallala), Colorado (via Julesburg), weer door Nebraska (via Sidney), Wyoming (via Cheyenne, Laramie, Green River en Evanston) en Utah (via Ogden, Brigham City en Corinne) naar Promontory. Deze spoorlijn werd gezien als de grootste technische prestatie van de 19e eeuw. De verbinding was een zeer belangrijke schakel in de handel tussen Oost- en WestAmerika, en een belangrijk gegeven in de ontwikkeling van het Wilde Westen. Door de komst van deze lijn kwam er een tijdje later een einde aan het postkoetsvervoer. Hier staan we dus nu in Promontory, de plaats de twee lijnen met mekaar werden verbonden, de plek waar de laatste gouden nagel – “the golden spike” - in het hout werd geslagen. We horen het gesis van locomotieven die onder stoom komen, dampen kringelen over het spoor, een lang gerekte fluitstoot. Links van ons, op een afstand van een paar honderd meter, komt een groene locomotief traagjes uit een eenzame loods gepuft - rechts van ons staat een zwartgouden loc, met kolenbunder en alle toebehoren, dampend te wachten tot de start wordt gegeven. Twee seinmannen, in een prachtige voorhistorische tenue, laten gelijktijdig hun vlag zakken – en daar komen ze dan, bijna steigerend, naar elkaar toe gereden – we staan naast het spoor vlak bij de koperen plaat met de ‘Golden Spike’ -de twee
kolossen stoppen net voor die plaat, op een paar meter van elkaar - het trefpunt ‘de golden spike’. Indrukwekkend - we hadden geluk, de volgende demonstratie zal pas over veertien dagen plaatsvinden. Op weg naar huis, een 35 tal kilometer ten Noorden van Salt Lake City, rijden we voorbij de ‘Hill Air Force Base’. Meerdere collega’s zullen ongetwijfeld die basis uit hun vorig leven van piloot kennen, of zich misschien een of andere technische of supply-opdracht herinneren. De basis is genoemd naar Major Ployer Peter Hill die om het leven kwam bij een test met een prototype van de B-17 bommenwerper. Met een bezetting van om en bij de 12.000 manschappen is de Air Base, onderwijsen staatspersoneel niet meegerekend, de grootste werkgever in Utah. Permanent zijn hier 6 Wings gestationeerd en daarnaast zijn er nog het ganse jaar door 2 Wings op training. Het schieten heeft plaats op de site van Utah Test and Training Range , waar we het daarstraks al uitgebreid over hadden. Het Ogden Air logistiek Center, door collega’s v/h Vlw. zeker gekend, biedt wereldwijd engineering en logistiek beheer voor de F-16, Fighting Falcon, A-10 Thunderbolt en aan de Minuteman intercontinental ballistische raketten. Vorig jaar hadden we een uitnodiging op zak voor de vliegmeeting - Salt Lake City was een van de drie US-basissen van het jaar die geselecteerd waren om een meeting te organiseren - maar spijtig genoeg moest, bij plotse en hevige stormen, de ganse airshow worden gecanceld. Het Hill Aerospace Museum, vlak naast de basis, trekt jaarlijks meer dan 200.000 bezoekers van over de ganse wereld. Een interessant museum met tuigen uit de pionierstijd van de luchtvaart, maar ook met de meest gesofisticeerde toestellen van vandaag. We zagen er ondermeer up-to-date Sealth exemplaren en zelfs een prototype van de ‘Trinity’ (‘de drie-eenheid’ - de plutoniumbom die op 16 juli 1945 in New Mexico getest werd) en van de ‘Little Boy’ ( het eerste kernwapen dat in oorlogstijd werd ingezet door de Verenigde Staten en op 6 augustus 1945 boven de Japanse stad Hiroshima tot ontploffing werd gebracht). Verder staan op de openlucht site een volledig gamma van de militaire USA-vliegtuigen, en exemplaren van de intercontinentale ballistische raketten. Hoogste tijd om naar huis te rijden. Rechts van ons zien we de gloed van de ondergaande avondzon zich mengen met de r o o d k le u r e n d e zoutdampen van de Great Salt Lake – vlak voor ons valt de avond over de stad JH.
DEEL 3.
Utah Olympic Oval
‘Rice-Eccles Stadium’
Olympische Spelen 2002 - High Alpine - “We are form Belgium” - “Really? Who are you looking for ?” Wij staan aan de ‘Delta Center Arena’ midden downtown Salt Lake City. Aan de zijkant, een herdenkingsmuur waarop ter herinnering aan de Olympische Winterspelen 2002 in Salt Lake City , voor iedere deelnemer en medewerker een tegel met zijn of haar naam is aangebracht - 2.399 atleten en meer dan 800 organisatieleden. We zoeken naar de namen van onze zes Belgen onder wie kunstschaatser Kevin Van Der Perren, maar zonder hulp of zonder plan lijkt dit een onbegonnen opdracht. Ook de vriendelijke jonge man van daarnet kan ons niet helpen. Het was trouwens in dit Delta Center dat onze landgenoot Kevin Van Der Perren in de discipline kunstschaatsen op 21 februari 2002 een eervolle 12de plaats behaalde. In diezelfde arena ontstond er destijds bij de beoordeling van de discipline paarlopen een heftige discussie - de toekenning van de gouden medaille aan het Russisch paar werd in vraag gesteld omdat de Franse scheidsrechter een duidelijke foutieve quotering in hun voordeel had laten optekenen, en dit in ruil voor een Russische stem voor het Franse paar. Het Canadese paar, de grote favorieten van dit nummer, dat trouwens een feilloos parcours had gelopen, kreeg slechts zilver. Nadat het geschil in verscheidene comités werd behandeld, en mede onder druk van de Canadese overheid en van de internationale media – The New York Times noemde het zelfs ‘een terugkeer naar de toestanden van de Koude Oorlog’ - velde op 8 februari 2002 IOC-voorzitter, Jaak Rogge, een Salomonsoordeel - ‘de Russen mochten hun gouden medaille behouden en de zilveren medaille van de Canadezen werd opgewaardeerd naar goud’- ‘ex aequo voor goud’ - einde discussie. Op een boogscheut hiervandaan, op het Olympisch Plein van de Gateway - een tot modern winkelcentrum gerestaureerd en uitgebouwd vroeger station van de Union Pacific - liggen vloertegels met dezelfde namen. Hier wordt het zoeken nog moeilijker, want telkens wanneer hier de Olympische hymne weerklinkt - dit gebeurt zeer onregel-matig en minstens een paar keer per uur - treedt er een waterorgel in werking. Je kan dan maar best een eindje achteruit springen om de tientallen meters hoge neerpletsende waterstralen Olympisch plein in The Gateway te ontwijken.
Delta Center De naam van onze landgenoot Jacques Rogge, tot voorzitter van het IOC verkozen in 2001 en die hier in 2002 zijn eerste Spelen leidde, ontdekken we op een bronzen gedenkplaat . Er staat ook een passage uit zijn openingstoespraak waarmee hij verwijzend naar de toen vrij recente “9.11” - de harten van zowel de Amerikaanse atleten als van de toeschouwers veroverde - "Your nation is overcoming a horrific tragedy, a tragedy that has affected the whole world. We stand united with you in the promotion of our common ideals, and hope for world peace.” Onze zes Belgische atleten vinden we echter niet - maar we nemen ons voor, om bij een volgende gelegenheid er echt werk van te zullen maken. De openingsplechtigheid van de XIXde Olympische Winterspelen vond plaats op 8 februari 2002 – hier een eindje verderop - in het ‘Rice-Eccles Stadium’ van de universiteit van Salt Lake City. Dit openluchtstadium dat plaats biedt aan 50.000 toeschouwers - van oorsprong een atletiek- en soccerstadium waarop een ijsvlakte kon worden gecreëerd - bleek minder geschikt voor de disciplines van snelschaatsen en daarom werd op een 20-tal minuten buiten de stadskern de Utah Olympic Oval gebouwd. Dit nieuwe overdekte stadium - het enige ter wereld op een hoogte boven de 1.425m – geraakte reeds klaar in 2001 en ter voorbereiding van de Spelen werden er dat jaar nog de wereldkampioenschappen snelschaatsen en shorttrack georganiseerd . Er sneuvelden meteen vijf wereldrecords wat de 400 meterbaan een uitstekende reputatie bezorgde. Die uitzonderlijke kwaliteiten van baan en ijs werden bevestigd tijdens de Winterspelen van 2002 – zowel bij de mannen als bij de vrouwen werden er zo maar eventjes tien Olympische tijden verbeterd. Het prachtig complex voorzien van alle mogelijke accommodaties is, voor wie tijdens de wintermaanden op de Nederlandse TV-zenders al eens een wedstrijd snelschaatsen meepikt, zeker geen onbekende. De skidisciplines werden betwist in Park City, in het hooggebergte van Ogden en in Deer Valley - zo een 30 mijlen buiten de stad. De highway in oostelijke richting geeft de indruk niet erg te klimmen - maar na een tijdje verraadt de overdruk in de oren dat er een serieus hoogteverschil is. Het gaat naar de toppen van meer dan 3.000 meter van het Wasatchgebergte die Salt Lake City omgorden. Alhoewel het midden april is, zijn de flanken en de spitsen bedekt met een behoorlijke laag sneeuw - schuin voor ons duiken de skischansen van Park City op. Nu, drie jaar later, wapperen er nog altijd aan de voet van het complex de sierlijke Olympische vlaggen 2002 - het Utah Olympic Park. Er is niet al te veel bedrijvigheid, er zijn geen wedstrijden maar er wordt wel intens getraind - kortere sprongen om evenwicht en stijl te leren beheersen zo blijkt - de deelnemers zijn nog vrij jong en krijgen aanwijzingen per megafoon. Binnen een vijftal weken zullen hier ook de voorbereidingen worden getroffen voor de jaarlijkse zomerwedstrijden van ‘ski water jumping’ - een specta-
Deer Valley … verderop was het nog erger culair evenement waarbij de skiërs aan hoge snelheid van de schansen naar beneden glijden, in de lucht een aantal figuren en salto’s maken en vervolgens een acrobatische duik nemen in een verwarmd openluchtbassin. Anderhalve maand na dit bezoek, einde mei, hebben wij zo een wedstrijd bijgewoond, het was echt de moeite en er was de nodige sensatie - we hebben er van genoten. Twee haarspeldbochten verder duikt de bobsleebaan op waar Duitsland twee gouden, een zilveren en een bronzen medaille wegkaapte, en waar hun Christoph Lange zich ontpopte tot een Olympische revelatie. Het was ook hier dat in 2002 voor het eerst de vrouwenteams in de discipline bobslee mochten deelnemen aan de Olympische Spelen. Voor de Amerikanen was het meteen een voltreffer – want het Amerikaans duo schreef hier geschiedenis door goud te winnen. Sedertdien is deze baan ook erg in trek geraakt bij ons Belgisch vrouwelijk bobsleeteam dat er werd klaargestoomd en dat zich hier trouwens wist te plaatsen voor de spelen van Vancouver in 2010. Na heel wat moeilijkheden te hebben overwonnen, zowel organisatorisch als technisch en na uiteindelijk een overlast aan kwetsuren te hebben overwonnen, komen Elfje Willemsen en Eva Willemarck op 22 en 23 februari
2010 in Canada aan de start in de Bob 2 Dames om de Belgische kleuren te verdedigen. In een aanpalend gebouw, het Olympisch museum, is het ook niet al te druk – de standen zijn prachtig en overzichtelijk uitgebouwd en voorzien van allerlei technische snufjes. Zo nemen we plaats op een paar ski’s – drukken op de startknop van de site - de video rolt en de ski’s bewegen alsof je echt zelf door de bochten van de afdaling slalomt - als je niet erg ervaren bent en je het evenwicht verlies, stoppen de skibewegingen bruusk en op het videobeeld tuimelt een schaduwbeeld van jou in de sneeuw. Gezeten in een bobslee, kan je bij middel van een soortgelijke simulatie door de bochten gieren en een sensationele race beleven - zelf hebben wij voor die proef bedankt. Links, een weinig verscholen in een lichte glooiing, ligt het Olympisch dorp van weleer - nu omgebouwd tot vakantiewoningen. Terloops vermelden, dat IOCvoorzitter Jaak Rogge er de voorkeur aan gaf om hier zijn intrek te nemen, in tegenstelling tot zijn voorgangers die bij vroegere Spelen steevast logeerden in een vijfsterrenhotel.
Vóór de sneeuwstorm High Alpine gebied De bobsleebaan half bedolven onder een laag sneeuw
Wij herinneren ons nog zeer goed hoe wij tijdens een van de vorige jaren, hier in januari op dezelfde baan bij het naderen van Deer Valley, in een echte sneeuwstorm terecht kwamen. Sneeuwvlokken zo groot als okkernoten klokten tegen de voorruit en in een mum van tijd reden we over een heus sneeuwtapijt. Na een uurtje beschutting te hebben gezocht bij een tankstation, het sneeuwde nog altijd, waagden we ons verder. Sneeuwploegen ondernamen verwoede pogingen om de hoofdbaan open te houden en in het zog van zo een gevaarte slalomden we verder op die korte tijd was er minstens vijfentwintig centimeter verse sneeuw gevallen, de wielen maakten een krakend geluid en ploegden als het ware door de sneeuw de wervelende wind maakte het zicht nog moeilijker. Je kan deze situatie het best vergelijken met recente TV-beelden van 8 februari laatst leden, toen zelfs het Oosten van de VS kreunde onder een heftige sneeuwstorm. Dit moet je werkelijk gezien hebben, het prestigieus skioord Deer Valley, waar voordien al een behoorlijke laag sneeuw lag, leek op sommige plaatsen bijna ondergesneeuwd - een kerst en nieuwjaarskaart uit de goede oude tijd was er niets tegen. Aan de vakantiehuizen dicht tegen de flanken, reikte de opgewaaide sneeuw tot aan de ramen van de eerste verdieping. Vanuit een dakraam trachtten een paar dapperen met ladders die ze naar beneden lieten zakken, met sneeuwschoppen en manden, de voordeur en de garagepoorten te ontzetten. Sneeuwploegen en enorme blazers waren druk doende om de wegen en de toegangen tot de woningen te ruimen – indrukwekkend - we hadden toen geen keuze, we zaten daar noodgedwongen een halve dag geblokkeerd. Nu, in april, ligt er nog behoorlijk wat sneeuw, vooral op de bergtoppen en tegen de flanken , waar in 2002 de ‘free styling skiing’ plaatsvond. De bergpas naar het High Alpine Skigebied van Odgen is open, een enige streek met sneeuwtoppen zo-
DEEL 4.
ver het zicht reikt die langs boven afgedekt worden door een streepje helderblauwe lucht waarin de zon langzaam aan het uitdoven is. Het is op die ogenblikken van de dag dat je in deze omgeving de ‘moose’ kunt zien - een van de grootste reeachtigen in Noord Amerika. Meestal beweegt hij zich statig voort in een lichte glooiing tussen de bergen, maar van zodra hij ook maar de minste onraad bespeurt, blijft hij pal en onbeweeglijk staan en maakt hij zich klaar voor de vlucht of voor de aanval. Als je op zo een ogenblik vanuit de wagen een foto wil nemen, dan heb je maar een fractie van een seconde de tijd om af te drukken - en weg is hij. We nemen de afdaling van de Migration Canyon, de weg waarlangs de Mormoonse pioniers in 1847 naar de Great Salt Lake trokken en er de stad hebben gesticht. Het laatste stuk van die weg, een acht mijlen lange baan is als het ware overwelfd met groen en bomen - het lijkt wel een sprookjestafereel. Af en toe, vang je doorheen het groene gordijn even een glimp op van één van de prestigieuze villa’s en domeinen, en soms hoor je zowaar de rotoren van een helikopter flapperen die het vertrek of het thuiskomen van een van die welstellende inwoners aankondigen. Op een hoogte even buiten de stad, boven het Capitool en in de nabijheid van de ambtswoning van de Governor van Utah, maken we nog een korte halte en genieten er van een onvergetelijke zonsondergang boven de stad. Typisch voor hier, de overgang van licht naar donker gebeurt vrij snel – het is precies alsof een schakelaar wordt omgedraaid – binnen de twee minuten is de zon achter de bergen verdwenen en resten nog maar alleen flarden van een rode gloed tegen de lucht - het is nacht. JH.
Thomas More Church
Thomas More - Thanksgiving Monastery van de Trappisten “We are from Belgium” “Really? , I was born in the Netherlands, as you know.” Een Orson Welles figuur met luide maar vriendelijke stem – Rev. David L. Van Massenhove - begroet iedereen persoonlijk bij het verlaten van de kerk. Na zijn studies in Rome en later in Boston en New York, is hij nooit teruggekeerd naar zijn geboorteland, zijn moedertaal is hij zo goed als verleerd. Bijna tien jaren geleden werd hij tot Pastor aangesteld, hier in de katholieke Sint Thomas More Parish van Salt Lake City. De klanken van het slotlied “America” , van Samuel F. Smith, zinderen nog na - ik krijg er telkens kippenvel van als op het einde van de hoogmis door de rechtstaande menigte uit volle borst dit prachtig lied wordt gezonden. Niettegenstaande dat we in het wereldbastion van de Mormonen zijn, gedijen hier ook andere godsdiensten niet onaardig. Zo zijn er in de stad Salt Lake City niet minder dan 65
Thanksgiving point
katholieke parochies en verder nog meerdere Orthodoxe en Angelsaksische kerken – niet te vergeten dat 76% van de Amerikanen christenen zijn. Ook de volgende jaren worden we telkens na de mis begroet door Reverend Van Massenhove - tot vorig jaar, toen werd de dienst voorgegaan door een andere priester - de onverwoestbare pseudo Orson Welles lag geveld op zijn ziekenbed en moest voor langere tijd revalideren - hopelijk ontmoeten we hem later nog eens. Het kerkje staat als het ware op een eiland van rust, omringd door graspleinen en
Airport Salt Lake City
bloemenperken. Bloemen! – in de voormiddag waren we in de tuinen van Thanksgiving Point. Zoals wellicht gekend is Thanksgiving Day het oogstfeest dat jaarlijks op de vierde donderdag van november wordt gevierd - het is de dankzegging van het Amerikaanse volk voor alles wat de aarde hen heeft geschonken. Een van de gebruiken is, dat er die dag kalkoen op het menu staat. Herinner u de beelden op de VRT en VTM hoe in november afgelopen jaar president Obama in een heus opgezette show, en in navolging van wat Gerard Schröder jaren voor-dien met een eend had gedaan, gratie verleende aan één van de slachtrijpe kalkoenen. Thanksgiving Point is een ware oase, op 20 minuten rijden buiten de stad, een echte bezienswaardigheid - 47 voetbalvelden groot met gazons, vijvers, watervallen, prieeltjes, fonteinen en rozentuinen – alles veroverd op de woeste en kurkdroge omgeving. Op het heuvelachtig parcours, en op een zomerdag als vandaag - het is amper 9 uur in de voormiddag en de temperatuur is al opgelopen tot boven de 30° - neem je best een golfwagentje om door het park te slalommen. Wij parkeren ons karretje in de schaduw van afhangende Fuchsia's, lopen een bruggetje over en zoeken wat koelte aan de rand van een vijver waar kinderen een school bontgekleurde Japanse Kois stukjes brood toewerpen. Een tijdje later stoppen we bij één van de prieeltjes, verscholen achter een gordijn van rozenstruiken - het zijn bijna rozenbomen. Op het binnenplein spuit een fontein acht waterstralen kris kras door elkaar, ze trotseren bijna aarzelend een tijdje de wetten van de zwaartekracht en plenzen dan neer met een verfrissend geluid. Het wagentje kreunt wanneer we de steile helling nemen naar het amfitheater met de watervallen. Een afhellend gazon dat plaats biedt aan 3.500 toeschouwers en met naar beneden toe een vlak gedeelte ingericht als podium, op de achtergrond een partij rotsen van een 20 tal meter hoog waarvan het water naar beneden dondert in een waterbekken – een enig decor voor theateropvoeringen en concerten. Veel bezoekers zijn er vandaag niet in het park, het is warm, misschien wel te warm. De meeste mensen trekken op hun vrije dag in de zomer naar de bergen om
koelte te vinden in de schaduw van de bomen, aan het water of hogerop in de sneeuw. Salt Lake City telt samen met de voorsteden bijna 1.000.000 inwoners - eens dat op zon- en feestdagen de exodus naar de natuur wordt ingezet is het is op de wegen bijna zo druk als op gewone werkdagen. De stad en de agglomeratie liggen op een plateau van 1.400 m hoogte en zijn voor drie vierde ingesloten door het Wasathsgebergte met toppen tot 3.900 m waar het ganse jaar door sneeuw ligt. In het Westen ligt het zoutmeer, waaraan de stad haar naam heeft ontleend. The Great Salt Lake – het Groot Zoutmeer – ligt op een hoogte van 1.280 m en heeft een gemiddelde diepte van slechts 4,2 meter. Dicht bij een pier staat een wagen die we door zijn fel rode kleur menen te herkennen - een fotografe die wij op andere locaties al in actie hebben gezien, heeft haar batterijen op een zwerm vogels gericht. Een eindje verder schiet een ingehuurde kwajongen met een veredelde katapult brokjes aas de lucht in – het werkt - want de formatie neemt een duikvlucht en raakt ei zo na het wateroppervlak – zachtjes dobbert een troep eenden op het water, op zoek naar bruine garnalen die hier talrijk gedijen. Het meer heeft iets magisch over zich, er hangt permanent een wazige sluier over het water zodat je praktisch nooit de overkant kunt zien – nu ja, met die afmetingen van 120 bij 48 kilometer reikend tot in Nevada, Idaho en Wyoming - is dit ook niet evident. Het zoutgehalte ligt 27% hoger dan dat van zeewater, alleen de Dode Zee doet beter. Omdat er geen afvloeiing is, blijven de mineralen sterk aanwezig en bovendien zorgt de verdamping er voor dat het zoutgehalte nog steeds stijgt. Via een 11 km lange pier kom je op één van de eilanden, waarvan ‘Antelope Island’ het grootste en het meest gekende. Het is bijna volledig omringd door zoutmoerassen, zoutvlakten en duinen. Niet te geloven, maar op het zoutstrand lopen bizons en griffelantilopen rond die hun dorst lessen aan regenwater dat her en der in kuilen is blijven staan, en nadien nemen ze nog zowaar een bad in het zoutwater – een verfrissende duik?, mogelijk, al is dit met al dat zout erg twijfelachtig. Als je spreekt over tegenstellingen in de natuur, dan is dit er wel één van formaat. De fotografe met haar knalrode wagen kan hier zeker nog een reeks aardige shots maken. Misschien is het toch maar beter om de bergen in te trekken. In de verte zien we de controletoren van Salt Lake City International Air Port. In normale omstandigheden wordt voor het opstijgen en het landen de natuurlijke opening tussen de bergtoppen gebruikt - maar bij een sneeuwstorm, zoals een
paar jaar geleden, was dat even anders - rondjes draaien boven de bergpieken en dan plots en vrij snel – voor onze begrippen bijna in vrije val - naar beneden. Op de luchthaven is het trouwens nogal een drukke bedoening, in 2008 vonden er iets meer dan 400.000 take-offs en landingen plaats. Jammer, maar er bestaat nog geen rechtstreekse vlucht van Brussel naar Salt Lake City, technisch zou dat geen enkel probleem zijn, het is vooral een kwestie van de immigration wetten en akkoorden. In haarspeldbochten slingert de weg naar boven, met rechts van ons een bergrivier die zich naar beneden stort. De smeltende sneeuw zorgt voor een permanente bevoorrading – hoe warmer, hoe wilder de rivier. Op open plekken tussen de bomen, waar het kolkend water buiten de bedding kleine meertjes heeft gevormd, staan vissers die zich klaar maken voor een forellenvangst. Verderop wordt alles in gereedheid gebracht voor een familiebarbecue, en de moedigsten trekken hun laarzen aan voor een klim naar de sneeuwgrens. In de bochten is het vooral uitkijken voor overstekend wild, maar ook voor mountainbikes en voor de ‘would-be Armstongs en Landissen’ die per fiets, meestal alleen, zeer zelden in kleine pelotons, hun klim- en daal-capaciteiten willen demonstreren. Chapeau voor die eenzamen, die mijlen ver naar omhoog zwoegen, zonder bevoorrading en zonder aanmoedigingen van toeschouwers - misschien worden ze op de top wel opgepikt door iemand die nu nog zit te genieten van zijn dessert. We komen aan de sneeuwgrens - "The Greatest Snow on Earth" – de slogan van de Olympische Winterspelen van Salt Lake City in 2002. Het geheim van de unieke sneeuw in Utah schuilt in het nabijgelegen zoutmeer. Stormwinden die regelmatig over het meer blazen, jagen de zoutdampen naar de bergen waar zij als zeer licht poedersneeuw naar beneden dwarrelen - jaarlijks valt hier gemiddeld 7 meter verse sneeuw – op de hoogste toppen is dit zelfs meer dan 10 meter. Vorige winter deden wij een test en likten zoals in onze kinderjaren de sneeuwvlokken van onze handschoenen, de sneeuw proefde echt naar zout. De stations , Brighton, Snowbird en Solitude zijn open - de gondels en de liften draaien op volle toeren – de pistes hier hebben de reputatie voor wat ski en snowboarding betreft tot de beste van de wereld te behoren. Bij het uitstappen - onderweg genietend van de heerlijke airco - overvalt je de kou, hierboven is het nul graden – vergelijk maar even met daarstraks in het park, het is juli! De chalets en de villa’s zijn druk bevolkt , voor velen is het vakantie, anderen maken er een weekend van. Dagtoeristen beladen met ski’s haasten zich naar de lif-
ten, terwijl de gondels de zondagsmensen naar de bergtoppen brengen van waar ze kunnen genieten van de sneeuw, de zon, en van een uniek zicht op een deel van de stad. Boven het meer hangt nog steeds een sluier, en met wat verbeelding kan men zich er heus wel iets mysterieus bij voorstellen. Misschien heeft de fotografe van daarstraks nu haar lens op de bergen gericht? De boomgrens ligt al een tijdje achter ons - links en rechts van de weg sneeuw en hier en daar zoekt het smeltwater zijn loop dwars over de weg - het is uitkijken. De beekjes worden korter, de dikte van de sneeuwlaag op en langs de weg neemt toe, we naderen een top en krijgen de indruk dat honderd meter verder de aarde ophoudt, en we verderop recht de blauwe lucht zullen inrijden. Op een besneeuwd plateau staan een tiental wagens, iedereen is uitgestapt, verder kan niet, de pas is gesperd – een lawine heeft de baan bedolven! Eén van de verkleumde eenzame fietsers van daarstraks is tot hier geraakt, hij tilt zijn fiets op een bagagerek van één van de wagens - zijn zondagtrip zit er op. We maken rechtsomkeer en rijden een eindje naar beneden, waar we dan toch via een ontsnappingsweg in de richting van Odgen kunnen. In de omgeving van Huntsville, brengen we nog een bezoek aan The Abbey of the Holy Trinity Trappist Monastery, een vrij kleine en nog jonge abdij van de trappisten die in 1947 werd opgericht. Nu in de zomer, een ideale plek om hier in het dal onder hoge loofbomen rust te vinden – maar in de winter ligt hier een behoorlijke laag sneeuw en ziet het er hier gans anders uit. Na een poosje, als je de omgeving goed in je hebt opgenomen begrijp je maar al te best dat deze orde staat voor ‘eenvoudig leven.’ Tripel of zelfs gewone trappist wordt er niet gebrouwen - het uithangbord hier is honig, in alle mogelijke kleuren en smaken. Zoals vaak tijdens onze uitstappen hebben we nu ook weer geluk, we komen net op tijd voor de avondvespers - een stemmige kapel met mooie glasramen, een orgel dat niet opdringerig klinkt en dat het vocale niet overstemt - meestal oudere trappisten maar toch opvallend ook nog enkele zeer jonge novicen - en gelukkig zijn er maar enkele toeristen. Hier kom je echt tot rust, mooier kon deze trip niet eindigen. JH.
DEEL 5. Artillerie - Independence Day - Verhaal zonder einde ... “We are from Belgium”, overbodig bij de kennismaking in dit gezelschap - de vijf vrienden van Johan, zijn immers perfect op de hoogte. In de nabijheid van Camp Williams, midden in de woestijn, hebben we samen een kanon anno 1875 van de trailer geduwd en in stelling gebracht. Een paar uur voordien werd het met vereende krachten uit de showroom van de wapenhandel van Aleko gemanoeuvreerd, en nu wordt alles in gereedheid gebracht voor een schietsessie (in Utah mag je in de woestijn overal en met gelijk welk wapen schieten, tenzij er verbodstekens zijn aangebracht – maar die zijn erg schaars) Skip, de vader van Aleko en trotse eigenaar van het museumstuk, twijfelt er geen ogenblik aan dat we een onvergetelijke namiddag gaan beleven en is druk doende met de voorbereidingen. Charlie, in zijn vorig leven US Colonel met verschillende liaisonopdrachten - heeft gans Europa doorkruist en kent Zeebrugge, Gent en Antwerpen nog uit de tijden van ‘Refoger’ (manoeuvre dat wij ons ook nog herinneren uit onze jaren op het Provinciecommando) – staat een eindje verderop en vuurt met zijn pistool de ene na de andere lader leeg op een stalen schietschijf. De onafgebroken ‘ding…’ geluidjes verraden dat hier een expert aan het werk is. Tegen een heuvel, op een afstand zo een 1700 yards, worden twee levens-grote afbeeldingen van Osan Bin Laden als schietschijf in het zand geplant. Ladingen worden voorbereid - 1000 grains zwart kruit - in onze telling zo een 65 gram – netjes afgewogen en mooi verpakt in een soort plastic hoesje. Zuiver loden bollen met een diameter van 36 mm en met een gewicht van om en bij de 300 gram zullen als projectiel dienst doen en worden netjes geordend in een met groen vilt bekleedde lade. Zoals dat hoort, wordt alles via de loop met een stamper aangezet - klaar voor het eerste schot. Allan en Davis zijn ook komen postvatten in de halve cirkel achter het kanon – Skip heeft het stuk gericht, en met een ritueel gebaar ontsteekt Aleko de eerste lont … een luide knal … een honderdtal yards vóór de vijand trekt een stoflaag langzaam op … Bin Laden kijkt nog altijd onverschrokken en uitdagend in onze richting. Koelen met een waterzwabber … overleg … na een paar correcties, maar nog altijd zonder treffer, stelt Allan - Colonel
bij de mariniers en net terug van een missie in Irak - voor om de lading drastisch te verhogen tot 1500 grains. De spanning en de stilte wordt verbroken door een oorverdovende knal, de kruitdampen trekken in een sliert langzaam weg - een stofwolk dwarrelt zo een 2000 yard hier vandaan tegen de heuvel - het kanon is wel een halve meter achteruit geschoven – Bin Laden staat nog overeind. Ietwat geschrokken neemt Skip het bevel onmiddellijk terug over en beveelt hij ‘lading 1200’ . Het resultaat is een stuk beter dan de vorige keren. Na twee controleschoten komt hij plots op het illuster idee dat ik misschien de oplossing kan brengen - in de eerste jaren van mijn vorig bestaan was ik immers artillerieofficier. Skip weet dit en is van mening dat hij zijn juweeltje best aan mij mag toevertrouwen. Moet je weten dat dit een stuk is zonder klassieke richtinstrumenten en dat voor de vorige schoten, de opzet werd bijgesteld met een soort veredelde gradenboog en waterpas. Voor de richting was Aleko verantwoordelijk, die plat op zijn buik liggend met één dichtgeknepen oog de correcties gaf. Mooie situatie is me dat – gelukkig heb ik aandachtig de vorige correcties gevolgd en herinner ik mij nog enkele elementaire schootsregels. Aan de lading ga ik niet meer prutsen, de opzet (de inclinatie) regel ik met het soort sextant, indachtig dat halveren een oplossing kan zijn en wetend dat een parallax een hulpmiddel is dat de waarnemer zelden in de steek laat. In het oog van Aleko stel ik alle vertrouwen, na de vorige reeks moet de richting met een kleine bijstelling wel voor mekaar komen. Aleko kruipt recht, ontsteekt de lont … een knal … nog vóór de stofwolk volledig is opgetrokken kunnen we duidelijk zien dat Bin Laden is geveld en op zijn rug in het zand ligt … applaus … de eer van ons ABL op Amerikaanse bodem is gered … Charlie duikt in de koffer van zijn wagen en ontkurkt zeven flesjes Bud! De dag nadien is het Independence Day, ook wel ‘Fourth of July’ genoemd in de Verenigde staten van Amerika de nationale feestdag waarop de aanname van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring op 4 juli 1776 wordt gevierd. In deze verklaring werd de onafhankelijkheid van de VS tegenover het koninkrijk GrootBrittannië bevestigd. We hebben een uitnodiging op zak voor de feestelijkheden in Provo, zo een 30 km Zuid van Salt Lake City. Een kleurrijk stadium met 60.000 zitplaatsen tot aan de nok gevuld met zomers geklede en stralende toeschouwers. Het wordt een aaneenschakeling van optredens van historische en folkloristische groepen, dans en muziek, maar ook van militairen van alle machten die een stijlvolle drilshow brengen - bij wijlen staan ze wel met 300 in de spots.
4 juli in Provo
Alhoewel wij een excellent zitje hebben op de vierde rij, kijken we af en toe toch wel eens op naar een van de reuzenschermen in de vier hoeken van het stadium waar wordt ingezoomd op de kleinste details. Plots wordt het erg stil, een koor van 150 man is komen postvatten op een podium en iedereen veert recht - het Amerikaans Volkslied weerklinkt – de aanwezigen houden de rechterhand op de borst, ter hoogte van het hart – ontroerend en indrukwekkend. Nauwelijks hebben we opnieuw plaatsgenomen wanneer de reuzenschermen opnieuw opflikkeren – eerst lijnen kris kras door mekaar, net voortekens van een serieuze storing - maar de speaker stelt het publiek gerust – er wordt een rechtstreekse verbinding tot stand gebracht met twee piloten geboren en getogen in de staat Utah. Daar zijn ze dan de Utah-boys van de Air Base ‘Hill’ in Salt Lake City, beiden vanuit hun F16. De eerste in het luchtruim boven Irak en zijn collega hoog boven Afgaans grondgebied - zij brengen groeten aan het thuisfront namens alle militairen met opdracht in het buitenland - beeld en klank zijn perfect, een technisch hoogstandje. Een oorverdovend applaus, dit is Amerika - waar de militairen gerespecteerd worden! - het koor brengt de tweede strofe, je krijgt er zowaar kippenvel van. De schemering valt - met een luide knal en wegspattende lichtflitsen starten twee ‘rocketmen’ hun rug- en voetmotoren en enkele ogenblikken later zweven zij een tijdje sierlijk rond ter hoogte van de tribunes om nadien onder luid applaus zachtjes midden op het podium te landen. Ter afsluiting van de feestelijkheden wordt nadien nog een reusachtig vuurwerk ontstoken - de herinneringen aan deze 4de juli zullen we nog lang koesteren.
newspaper rock
Lake Powell
Hier sluit de reeks over Utah, alhoewel er nog uren en dagen zou kunnen worden verteld, over Moab met zijn fameuze bogen - het Arches Natonal Park – met natuurlijke constructies in rode zandsteen ontstaan door wind en water en waar tijdens één van onze bezoeken de temperatuur opliep tot 48 graden; over De Bryce Canyon waar de kleur van de zandsteen voortdurend een andere tint aanneemt naargelang de richting van waaruit het zonlicht invalt; Canyonlands, een doolhof van kloven en ravijnen met vaak een diepte van wel 300m, waar de Colorado en de Green River samenvloeien en met in één van de canyons de gekende Newspaper Rock waarop Indiaan inscripties voorkomen die meer dan 2.000 jaar geleden werden aangebracht; Capitol Reef waar we per jeep afdaalden tot vlak bij de Dome, een rots die erg veel gelijkt op de koepel van het Capitol in Washington D.C., met onze 4x4 en in ‘low gear’ waagden we ons nog zelfs verder naar beneden en staken we 70cm diepe en metersbrede regenrivieren over tot in de Cathedral Valley, een enorme kathedraal in de rotswand ontstaan door erosie; over Zion Park een canyon van 24 km lang en meer dan 800 meter diep waarvan de formaties meer dan 200 miljoen jaren geleden zijn ontstaan en waar er nog duidelijke vulkanische sporen zichtbaar zijn; over Lake Powell een kunstmatig meer op de Colorado River gelegen op de grens van Utah en Nevada waarop we verschillende expedities per boot ondernamen langs steile en soms beangstigende hoge wanden van wel 100m - nadien vernamen we dat er jaarlijks meerdere doden vallen door afvallende brokstukken of door plotse stormen die de boten doen kapseizen. Ook over de andere Staten, waar we in de loop van de jaren op verkenning gingen, zouden de verhalen en de herinneringen eindeloos zijn.
Misschien volgt nog ooit wel eens een verhaal over Montano, Idaho en Wyoming, met dan vooral aandacht voor Yellowstone, het oudste park ter wereld (1872) waar we tijdens een winter- en een zomerbezoek, in totaal twaalf onvergetelijk dagen hebben beleefd. Met zijn beren, coyotes en wolven; een kudde van meer dan 500 bizons op een paar honderd yards; een grizzlybeer die op vrij beangstigende afstand vóór ons een ree uit een wegrennende kudde plukte en verscheurde; een wandeling op het plein van Grand Village dat plots ingenomen werd door een ganse troep herten met een schofthoogte van meer dan 1.50 m; bizons die bij valavond onverwacht de baan versperden en geen aanstalten maakten om het verkeer te laten passeren; de bijna 1000 geyzers waaronder The Old Faithful die klokvast in actie komt; de restanten van de enorme branden die dit natuurgebied regelmatig teisteren en met de verschrikkelijke en onuitwisbare sporen van de catastrofale inferno van 1988; de borrelende en pruttelende lavameren die in wezen niet veel goeds voorspellen, in de weYellowstone Arches in tenschap dat Yellowstone eigenlijk de grootste sluimerende vulkaan ter wereld is die om de 633.000 jaar tot uitbarsting komt – de laatste uitbar-
sting vond 600.000 jaar geleden plaats - hij is dus duidelijk over tijd ! De krater die toen werd gevormd heeft een doorsnede van wel 75 kilometer lang. Pas sinds er satellietfoto’s van zijn gemaakt, rond 1960-1961, werd duidelijk dat het geen meer was, maar een volgelopen krater (een caldera). Ook werden toen de afmetingen van de vulkaan zichtbaar en zijn er onderzoeken gestart naar de seismische activiteit in het gebied. Sporen van vroegere uitbarstingen komen voor tot in Nevada en in een 800 km lange en 70 km brede vallei dwars door de Rocky Mountains. Overblijfsels van asregens zijn nog te vinden in het gehele Midwesten van de Verenigde Staten – op onze tochten hebben we dit trouwens op meerder plaatsen kunnen vaststellen. Wetenschappers voorspellen dat bij een volgende uitbarsting, de lavastroom ook Salt Lake City zal overspoelen en dat een immense stofwolk een vulkanische winter zou veroorzaken die het ganse noordelijk halfrond nog jarenlang zou ontwrichten. De recente uitbarsting van de Eyjafjallajökull-vulkaan in IJsland zou er in vergelijking maar peanuts tegen zijn. In 2005 kreeg de wereld de film ‘Supervolcano’ te zien met beelden van de mogelijke uitbarsting van Yellowstone en de gevolgen. Het jaar voordien, maar ook en vooral in 2007 – wij waren toen ook in de omgeving - was er groot alarm, de komvormige bodem van de supervulkaan bleek omhoog te komen met 7 centimeter per jaar - een duidelijk bewijs dat de druk in de magmakamer oploopt. Vanaf 26 december 2008 tot het einde van het jaar werden er meer dan 500 aardbevingen waargenomen, de meeste waren weliswaar maar klein, tussen kracht 2 en 4 op de schaal van Richter, maar er zaten ook een aantal grotere bij waarvan de schokken op kilometers afstand voelbaar waren. In de laatste 5 dagen van 2008 is de bodem van de vulkaan gestegen met meer dan 1 meter. Opmerkelijk detail misschien is dat kleine knaagdieren gevlucht zijn uit het gebied, dit is nog nooit eerder voorgekomen – allemaal niet erg optimistische voortekens als je het ons vraagt. Over Cody, het geboortedorp van Buffalo Bill met het enorme en prachtige museum over het Wilde Westen; het befaamde Buffalo Bill’s Irma Hotel waar alle grootheden van de aarde te gast waren; de spetterende rodeo die we er bij valavond konden meepikken; het kleurrijk bezoek aan een Indianenreservaat waar met dans en zang rond de totempaal en tipi’s het oogstfeest werd ingezet; de wonderen van de natuur in het park van The Tree Tetons met de meters dikke Durango
The Old Faithful
eeuwige sneeuw; over Jackson, het luxe Far West en ski stadje, met bogen en ornamenten uit geweien van rendieren die kruispunten en wegen overspannen; en met de adembenemende bochten en afdalingen van Jackson Hole; de Shoshone rivier waar tientallen verwoede rafters worstelden met de golven en kolken, en met de Buffalo Bill Dam, de gigantische bergmeren Yellowstone Lake, Jackson Lake en het Flaming Gorge Reservoir; en zoveel meer. Over Colorado, met onderweg doorheen uitgestrekte olievelden met eenarmige pompen op weg naar de Rocky Mountains en zijn bergtoppen van meer dan 4.000m; Black Bear, de pas waar wij op erg verse sporen van een poema uitkwamen; de goud- en zilvermijnen die er uitdagend bijlagen en waarvan er nog onlangs verschillende opnieuw in uitbating werden genomen; de stadjes Montrose en Ridgeway waar het zalig is om te vertoeven, de Ralph Lauren Ranch waar je als je er voor staat, de uitgestrektheid enkel maar van kunt gissen, Silverston met het adembenemend bergtreintje van 1882 naar Durango; the Four Corners Monument trefpunt waar de staten Colorado, Arizona, New Mexico en Utah mekaar raken - en dat de indianen nooit uit handen hebben gegeven en dat zij nu op een zeer speciale manier toeristisch te gelden maken. Over Arizona, waar we het jaar van ons eerste bezoek aan de Grand Canyon door een sneeuwstorm werden verrast en moeizaam door een sneeuwlaag van 15 cm uiteindelijk ons hotel wisten te bereiken – ’s anderendaags scheen de zon en was het 30 graden. Waar we drie jaar later in een poging om het glazen platform - de skywalk - die trouwens van Belgische makelij is en hoog boven de Grand Canyon zweeft - langs een kortere weg te benaderen, na een rit van veertig mijlen doorheen open ranches, na verschillende zelfbedieningsslagbomen te hebben gehanteerd, wij plots voor de versperring van het indianenreservaat van de Hualapai stam belandden. De waarschuwingen en de verbodsteken waren meer dan duidelijk! - alleen maar te negeren indien er kogelvrije vesten en helmen aan boord zouden zijn geweest. Waar op de grens met Nevada in 1930, ten tijde van de Grote Depressie, de indrukwekkende Hoover Dam op de Colorado River werd gebouwd. Nu tachtig jaar later, midden een nieuwe crisis, wordt er de ambitieuze Hoover Dam Bypass geopend - met de gigantische nieuwe brug in het midden - die de verkeersproblemen moet oplossen.
Las Vegas
Over Nevada, met zijn uitgestrekte woestijnen en verlaten streken, waar het zoeken naar het wrak van het vliegtuigje van Steve Fossett maanden in beslag nam, tot het uiteindelijk gevonden werd in de Sierra Nevada, de bergketen op de grens met Califonië. Over Las Vegas, de glitter en glamour stad, die je ’s avonds al van op 100 mijlen ver ziet liggen door de duizenden lux die tegen het wolkendek worden weerkaatst. Met de Bellagio, Venetian, Grand Hotel, Flamingo, New York en Paris, en waarvan het MGM hotel met zijn 5.044 kamers het grootste is. In de lobby staat een enorme glazen kooi waar de leeuwen - uit de filmgeneriek Metro, Goldwyn en Mayer producties - in levende lijven te bewonderen zijn. De luxe casino’s en de sprookjesachtige attracties, zowel binnen in de hotels als langs de strip – de gekende boulevard - waar een permanente file met van die grote en verlengde limousines aan een slakkengangetje aan sightseeing doet. In de
Venetian kun je zelfs een gondel nemen en een minitrip op het water maken alsof je echt in Italië bent; vóór de Bellagio spuiten enorme fonteinen en een waterorgel in alle mogelijke kleuren en vormen omhoog en binnen loopt dag en nacht de voorstelling van Cirque du Soleil; de Eifeltoren en de Moulin Rouge vindt je terug in Hotel de Paris. Gondels, hoog boven de glitterstad, brengen je van het ene naar het andere casino. Las Vegas, de stad waar het nooit nacht wordt, men kan die stad niet beschrijven, die moet men werkelijk gezien hebben. Ons verhaal zou nooit eindigen...
Hoover Dam
The four corners De skywalk
Jos Hermans.
