WAARDEBEPALING VAN BOMEN > OVERZICHT
Belang [waarde] van bomen Financiële waarde van een boom Uniforme Methode voor Waardebepaling Schade aan bomen Schadeclaims
WAARDEBEPALING VAN BOMEN ir. Jos De Wael
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 2
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> BELANG VAN BOMEN
> OVERZICHT
BELANG VAN BOMEN
esthetisch aspect kwaliteit van de leefomgeving stedenbouwkundig aspect verkeerstechnisch aspect belang voor natuur en milieu sociaal-educatief psychologisch economisch
Belang [waarde] van bomen Financiële waarde van een boom Uniforme Methode voor Waardebepaling Schade aan bomen Schadeclaims
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
3
4
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> FINANCIËLE WAARDE VAN EEN BOOM
> FINANCIËLE WAARDE VAN EEN BOOM >> HOUTWAARDE VAN EEN BOOM
FINANCIËLE WAARDE VAN EEN BOOM
houtwaarde economische waarde functionele aanwezigheidswaarde
HOUTWAARDE VAN EEN BOOM
Dood hout Meubelhout Brandhout
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 5
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 6
1
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> FINANCIËLE WAARDE VAN EEN BOOM >> ECONOMISCHE WAARDE VAN EEN BOOM
> FINANCIËLE WAARDE VAN EEN BOOM >> FUNCTIONELE AANWEZIGHEIDSWAARDE
ECONOMISCHE WAARDE VAN EEN BOOM
Bomen met commerciële waarde voorbeelden
FUNCTIONELE AANWEZIGHEIDSWAARDE
Uniforme methode Motieven voor de aanplanting van de boom
Boom vervult verschillende functies
boomkwekerijbomen fruitaanplanting kerstboomaanplanting
zijn niet economisch ! esthetisch sociologisch stedenbouwkundig biologisch psychologisch …
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
7
8
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> OVERZICHT
> UNIFORME METHODE
Belang [waarde] van bomen Financiële waarde van een boom Uniforme Methode voor Waardebepaling Schade aan bomen Schadeclaims
UNIFORME METHODE
UNIFORME METHODE voor waardebepaling van straat-, laan- en parkbomen behorend tot het openbaar domein Uniform (één methode, overal van toepassing, uniform formulier, belangrijk voor rechtbanken en verzekeringsmaatschappijen, ...) Vlaanderen (Standaardbestek 250) Straat-, laan- en parkbomen ook in het buitenland bestaan gelijkaardige berekeningsmethodes Alleen bomen van het openbaar domein ?
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
9
10
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> OPENBAAR DOMEIN
> UNIFORME METHODE >> HISTORIEK
MOETEN BOMEN BEHOREN TOT HET OPENBAAR DOMEIN ?
initiatief kwam van de openbare besturen rechtspraak uit 1985 maakte methode ook toepasbaar op privé domein
Arrest van het Hof van Beroep te Antwerpen d.d. 21-1-1985 “overwegende dat op zichzelf een boom op privégrond evenveel waarde kan hebben als één die op het openbaar domein is aangeplant; dat het evenmin alleen aan de overheid behoort de bescherming van het openbaar groen in het kader van het algemeen belang na te streven, dat ook de individuele burger meer bewust wordt van de ecologsiche waarde van bomen en planten op privédomein, dat niet blijkt uit dat de brochure werd gemaakt als een afschrikking tegen beschadiging van het openbaar domein.”
HISTORIEK
Voorafgaande studie in 1978 Eerste publicatie in 1979 Vereniging voor Openbaar Groen in samenwerking met de Dienst van het Groenplan (toen Belgisch ministerie van Openbare Werken) Gebruik door hogere overheden en steden en gemeenten Invoering was destijds revolutionair (veel hogere schadeclaims dan voorheen) Geleidelijke erkenning door rechtbanken en verzekeringsmaatschappijen
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 11
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 12
2
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> WAAROM
> UNIFORME METHODE >> WANNEER
WAAROM ?
Openbare besturen doen grote inspanningen om bomenpatrimonium in stand te houden Bij vernieling of bij schade is een behoorlijke compensatie op zijn plaats en gerechtvaardigd
WANNEER METHODE GEBRUIKEN ?
Voor het bepalen van de actuele financiële waarde van een boom of boomgroep Voor het vaststellen (berekenen) van een eis tot schadevergoeding (schadeclaim) Voor het berekenen van een verzekeringspremie voor een bedreigde boom (bij nakende werken) Andere redenen (opgelet de waarde berekend volgens de Uniforme Methode is een niet direct realiseerbare waarde! Een grote levende boom is niet zonder meer verkoopbaar zoals een huis, bijv.)
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
13
14
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> WANNEER NIET
> UNIFORME METHODE >> WELKE FACTOREN
WANNEER METHODE NIET GEBRUIKEN ?
Voor een schadeclaim wanneer de beschadigde boom kan vervangen worden door een gelijkwaardig exemplaar (principe van de vervanging: herstel in natura) Voor het berekenen van de waarde van bomen met een productiefunctie (fruitbomen, boomkwekerij) Voor bomen in bosverband Voor bomen in natuurgebieden …
WELKE FACTOREN BEPALEN WAARDE VAN EEN BOOM
Omvang van de boom ( > basiswaarde) Evolutie van de prijs in de boomkwekerij ( > eenheidsprijs) De soort of de variëteit ( > soortwaarde) Waar bevindt zich de boom ( > standplaatswaarde) De conditie en de levensverwachting ( > conditiewaarde) De manier van aanplanten ( > plantwijzewaarde)
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
15
16
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> BEREKENING
> UNIFORME METHODE >> BEREKENING >>> EENHEIDSPRIJS
BEREKENING
eenvoudig en doorzichtig gemakkelijk te controleren (ook door leken: rechters, .. vermenigvuldiging van 5 getallen: WAARDE [EUR] = B x S x ST x C x P
[B] BASISWAARDE opp stamdoorsnede op 130 cm [cm2] x EENHEIDSPRIJS [EUR/cm2] [S] SOORTWAARDE (0,2 tot 2,1) [ST] STANDPLAATSWAARDE (0,6 tot 1) [C] CONDITIEWAARDE (0 tot 1) [P] PLANTWIJZEWAARDE (0,2 tot 1)
EENHEIDSPRIJS
Officieuze index van de boomkwekerijprijzen Wordt jaarlijks herberekend: 2007: 4,88 EUR/cm2 Wordt elk jaar in Groencontact nr.6 gepubliceerd (www.vvog.org) Gewogen gemiddelde van de gemiddelde prijzen per cm2 stamdoorsnede van de maten 8-10 en 10-12 (in 5 boomkwekerijen) van ruim 300 soorten, variëteiten, cv’s Aanpassing gebeurt op gezag van de Technische Werkgroep van de VVOG, in principe is er een aanpassing indien de berekende eenheidsprijs meer dan 5 % afwijkt van het gemiddelde van de voorbij 3 jaar
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 17
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 18
3
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> BEREKENING >>> EENHEIDSPRIJS >>>> EVOLUTIE
> UNIFORME METHODE >> BEREKENING >>> SOORTWAARDE
Evolutie van de eenheidsprijs sinds eerste publicatie
SOORTWAARDE
6
5
4
3
Verhouding tussen gemiddelde prijs/cm2 van een bepaalde soort (var./cv) en de eenheidsprijs Getallen variëren van 0,2 tot 2,1 Alfabetische lijst met soorten en hun soortwaarde wordt voortdurend bijgewerkt en gepubliceerd op de website van de VVOG (www.vvog.org) Actuele lijst (Groencontact, 2006, [32], 6)
2
1
0 1979
1980 1981
1982 1983
1984 1985 1986 1987 1988
1989 1990
1991 1992
1993 1994 1995 1996
1997 1998 1999
2000 2001
2002 2003
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
19
20
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> BEREKENING >>> STANDPLAATSWAARDE
> UNIFORME METHODE >> BEREKENING >>> CONDITIEWAARDE
STANDPLAATSWAARDE
een boom in het stadscentrum heeft een grotere waarde dan een boom in het landelijk gebied (zeldzaamheid, minder evident, minder gemakkelijk te handhaven, …) Waarden
stadscentrum: gesloten bebouwing/dorpskern: open/halfopen: Overgangszone: rurale zone:
CONDITIEWAARDE
1,0 0,9 0,8 0,7 0,6
Houdt rekening met de actuele conditie en de vitaliteit van de boom Houdt rekening met de levensverwachting Waarden
Dode boom: 0,0 Afstervende boom (geringe levensverwachting): 0,1 Kwijnende boom (verminderde levensverwachting): 0,2-0,5 Gezonde boom (gesnoeid, geknot, hoge levensverw.): 0,6-0,9 Kerngezonde boom (zeer hoge levensverwachting): 1,0
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
21
22
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> BEREKENING >>> PLANTWIJZEWAARDE
> UNIFORME METHODE >> VOORBEELDEN
PLANTWIJZEWAARDE
houdt rekening met de ontwikkelingsmogelijkheden van een boom houdt rekening met het feit dat impact van een solitaire boom op de omgeving groter is Waarden
boom in bospark boom in grotere groepen boom in kleine groep (2à5) boom in een rij solitaire boom
VOORBEELDEN
SOLITAIRE PLATAAN IN STADSCENTRUM LINDE IN RIJBEPLANTING
0,2 0,4 0,6 0,8 1,0
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 23
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 24
4
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> VOORBEELDEN
> UNIFORME METHODE >> VOORBEELDEN
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
25
26
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> VOORBEELDEN
> UNIFORME METHODE >> OFFICIËLE METHODE
OFFICIELE METHODE
Destijds waren er de omzendbrieven van het ministerie van openbare werken (542-11/ 542-12/ 542-13) en de dienstorders van de secretaris-generaal van het ministerie van openbare werken Brieven van de administrateur-generaal van de afdeling Bos & Groen (nu Agentschap voor Natuur en Bos) Sinds 19 december 1996 : publicatie in het STANDAARDBESTEK 250 voor de WEGENBOUW (versie 1.0) April 2006: STANDAARDBESTEK 250 voor de WEGENBOUW (versie 2.0)
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
27
28
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> UNIFORME METHODE >> OFFICIËLE METHODE >>> STANDAARDBESTEK 250
> UNIFORME METHODE >> RECHTSPRAAK
RECHTSPRAAK
QuickTime™ en een TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
22-1-82 22-4-82 2-2-83 31-5-83 8-11-83 26-10-84 21-1-85 25-4-85 3-12-85 18-2-87 5-9-88 19-2-98
Vredegerecht Deurne Politierechtbank Hoei Vredegerecht Brasschaat Eerste Aanleg Antwerpen Vredegerecht Antwerpen Vredegerecht Antwerpen Hof van Beroep A’pen Eerste Aanleg Turnhout Politierechtbank Maaseik Eerste Aanleg Tongeren Vredegerecht Poperinge Politierechtbank Leuven
privéboom == boom openbaar schade boom: meer dan houtwaarde geëiste som zonder meer aanvaard privéboom versus openbare boom esthetische waarde: bezwaarlijk crit. esthet+herplantkost-restwaarde hout PRIVé BOOM = OPENBARE BOOM hypothetische formule Unif.Meth. volledig aanvaard Unif.Meth. = alg. Aanvaard: techn.-wet. Unif.Meth. = oordeelkundig en billijk discussie over conditiewaarde
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 29
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 30
5
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> OVERZICHT
> SCHADE AAN BOMEN
Belang [waarde] van bomen Financiële waarde van een boom Uniforme Methode voor Waardebepaling Schade aan bomen Schadeclaims
SCHADE AAN BOMEN
oorzaken van schade herstel van de schade
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
31
32
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADE AAN BOMEN >> OORZAKEN VAN SCHADE
> SCHADE AAN BOMEN >> HERSTEL VAN SCHADE
OORZAKEN VAN SCHADE
OPZETTELIJKE SCHADE
HERSTEL VAN DE SCHADE
HERSTEL IN NATURA
Opzettelijk vellen Behandeling met herbiciden
ONOPZETTELIJKE SCHADE
Storm Ziekte Dieren Verontreiniging (lucht, water, …) Aanrijding Onoordeelkundige snoei, …
Toestand herstellen in de oorspronkelijke staat (zie verder totale vernieling van een vervangbare boom!) Opgelet: geen rechtsmisbruik! (vervangen van een zeer grote [=DURE] boom kan de rechter interpreteren als rechtsmisbruik) Bestemming en functie van de boom spelen belangrijke rol (bomen met economische functie worden normaal niet vervangen in natura!)
SCHADEVERGOEDING
Herstel in natura is niet mogelijk Herstel in natura is niet gewenst Bestemming en functie van de boom spelen belangrijke rol
Bosboom: economisch verlies (financiele berekening) Boomkwekerijboom: economisch verlies (financiele berekening) Fruitboom: economisch verlies (financiele berekening) Parkboom, straatboom: Uniforme Methode
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
33
34
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> OVERZICHT
> SCHADECLAIM
Belang [waarde] van bomen Financiële waarde van een boom Uniforme Methode voor Waardebepaling Schade aan bomen Schadeclaims
SCHADECLAIMS
Wanneer schadeclaim berekenen volgens de Uniforme Methode ? Hoe een schadeclaim berekenen ? Schadevergoeding bij TOTALE VERNIELING Schadevergoeding bij GEDEELTELIJKE VERNIELING
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 35
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 36
6
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADECLAIM >> WANNEER
> SCHADECLAIM >> HOE
WANNEER SCHADECLAIM BEREKENEN ?
DE UNIFORME METHODE WORDT GEBRUIKT OM EEN SCHADECLAIM TE BEREKENEN IN VOLGENDE GEVALLEN
HOE SCHADECLAIM BEREKENEN ?
Schade door verkeersongeval Schade door slecht uitgevoerde onderhoudswerken (maaischade, snoeischade, ...) Schade door vandalisme (herbiciden, opzettelijk vellen) Klandestien kappen van bomen Schade door bouwwerkzaamheden Schade door aanleg nutsvoorzieningen (kabels, ... Schade door grondophoging, wijziging grondwaterstand, .. Schade door strooizouten, herbiciden, gaslekken
Eerst wordt gekeken of het gaat om een totale vernieling of een gedeeltelijke vernieling TOTALE VERNIELING Vervangbare boom: geen waardeberekening volgens de uniforme methode nodig Niet-vervangbare boom: eerst wordt de waarde van de boom volgens de uniforme methode berekend: deze dient als basis voor de verdere berekening GEDEELTELIJKE VERNIELING De Uniforme Methode dient steeds als basis voor de berekening van de schadeclaim
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
37
38
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADECLAIM >> TOTAAL VERNIELDE BOOM >>> VERVANGBARE BOOM
> SCHADECLAIM >> TOTAAL VERNIELDE BOOM >>> NIET VERVANGBARE BOOM
VERVANGBARE BOOM
NIET VERVANGBARE BOOM
Schadeclaim Kostprijs voor het rooien en verwijderen van de vernielde boom Kostprijs voor de nieuw aan te planten boom inclusief de plantkosten en een hergroeigarantie van minstens 2 jaar
Schadeclaim
Kostprijs voor het rooien en verwijderen van de vernielde boom Kostprijs voor het aanplanten van een vervangende boom (cfr. Standaardbestek 250) Maken plantgat Inbrengen geschikt substraat Uitvoeren aanplanting, inclusief steunstok Moeilijke reparaties van omgeving of wegdek Nazorgen Eventuele meerkosten voor hergroeigarantie van 2 jaar Waarde van de vernielde boom berekend volgens de Uniforme Methode
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
39
40
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADECLAIM >> TOTAAL VERNIELDE BOOM >>> VERVANGBAAR VERSUS NIET-VERVANGBAAR
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM
WANNEER VERVANGBAAR, WANNEER NIET
Steeds grotere bomen kunnen verplant worden Kostprijs is navenant Opletten voor rechtsmisbruik Oordeel van een deskundige is belangrijk Afweging van niet berekenbaar verlies (bijv. boom met grote emotionele waarde, ...
GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM
ALGEMEEN
Bepalen van een schadepercentage op basis van de omvang van de schade Schadepercentage x boomwaarde is waardevermindering van de boom Schadevergoeding is gelijk aan waardevermindering + eventuele kosten voor wondverzorging, herstel omgeving ...
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 41
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 42
7
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM >>> OPPERVLAKKIGE STAMBESCHADIGING
GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM
WANNEER
OPPERVLAKKIGE BESCHADIGING VAN DE STAM
Ontschorsing stam (oppervlakkige beschadiging) Diepe beschadiging van de stam Beschadiging van de kroon Beschadiging van de wortels Conditieverlies Herhaalde en gecombineerde schade
Wegrukken van de bast tot op spinthout Belangrijk is de verhouding breedte wonde/omtrek stam Hoogte van de wonde heeft geen belang Meting van de wonde ter hoogte van de grootste breedte van de wonde beschadiging in % van de stamomtrek t/m 10 11 t/m 20 21 t/m 30 31 t/m 40 41 t/m 50 51 t/m 60 61 t/m 75 76 t/m 100
Waardevermindering in % van de boomwaarde 5 10 20 30 40 60 90 100
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
43
44
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM >>> DIEPE STAMBESCHADIGING
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM >>> BESCHADIGING VAN DE KROON
DIEPE BESCHADIGING VAN DE STAM
Spinthout en soms kernhout is beschadigd Belangrijk is de verhouding breedte wonde/omtrek stam Hoogte van de wonde heeft geen belang Meting van de wonde ter hoogte van de grootste breedte van de wonde beschadiging in % van de stamomtrek t/m 20 21 t/m 25 26 t/m 30 31 t/m 35 36 t/m 40 41 t/m 45 46 t/m 100
BESCHADIGING VAN DE KROON
verlies van één of meerdere gesteltakken geldt als criterium Verlies aan esthetische en functionele waarde kroonvolumeverlies in % van totaal volume t/m 20 21 t/m 25 26 t/m 30 31 t/m 35 36 t/m 40 41 t/m 45 46 t/m 100
Waardevermindering in % van de boomwaarde 20 25 35 50 70 90 100
Waardevermindering in % van de boomwaarde 20 25 35 50 70 90 100
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007
45
46
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM >>> BESCHADIGING VAN DE WORTELS
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM >>> CONDITIEVERLIES
BESCHADIGING VAN DE WORTELS
Berekening in procenten van de kroonprojectie
CONDITIEVERLIES
beschadiging binnen kroonproj. in % van t/m 20 21 t/m 30 31 t/m 40 41 t/m 50 51 t/m 60 61 t/m 100
Waardevermindering in % van de boomwaarde 10 20 40 60 80 100
Allerlei oorzaken Vermindering van de C-coëfficient Conditieverlies is [waarde voor verlies min waarde na verlies]
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 47
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 48
8
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
WAARDEBEPALING VAN BOMEN
> SCHADECLAIM >> GEDEELTELIJK BESCHADIGDE BOOM >>> HERHAALDE EN GECOMBINEERDE SCHADE
> DANK
HERHAALDE EN GECOMBINEERDE SCHADE
HERHAALDE SCHADE indien zich op korte tijd een herhaalde schade voordoet laatste schade berekenen op basis van verminderde waarde van de boom na vorig schadegeval
Dank voor uw aandacht
GECOMBINEERDE SCHADE combinatie van stam, kroon- en wortelschade schadeclaim is som van de schadepercentages indien som groter of gelijk aan 100 %: totale vernieling
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 49
Dag van de openbare ruimte - 21 maart 2007 50
9