Raad Agendanr. Doc.nr
: 16 december 2003 : 20 : B2003.122.54
Afdeling:
: Educatie en Welzijn
RAADSVOORSTEL Onderwerp
: Naar een eigentijdse invulling van gemeentelijke internationale samenwerking.
Toelichting Op 7 november 2002 werd door de fractie Keerpunt / Groen Links bij de begrotingsbehandeling gevraagd om een kaderstellende discussie m.b.t. de ontwikkeling van een project met een stad in een ontwikkelingsland. Door de gemeenteraad werd dit initiatief breed gedragen, vooral ook vanwege de ervaringen met het project Zambia. Deze nota draagt elementen aan voor die kaderstellende discussie, waarbij de mogelijkheden voor de ontwikkeling van een project met een stad in een ontwikkelingsland in relatie worden gebracht met andere aspecten van een eigentijdse invulling van gemeentelijke internationale samenwerking. Voorgeschiedenis / lopende internationale contacten Jumelage met Idstein In het kader van deze nota wordt de Jumelage met Idstein buiten beschouwing gelaten. Het instandhouden van een jumelage is van een andere orde dan het aangaan van een GI (gemeentelijk initiatief) in het kader van de GSO (gemeentelijke samenwerking ontwikkelingslanden) of GST (gemeentelijke samenwerking toetredingslanden) Internationale contacten a. Zambia VNG-project Financial Management and Revenue Management in the Eastern Province. Heusden participeerde in dit VNG-International-project. Heusden werkte samen met Mambwe en Nyimba. Bezoeken over en weer van de delegaties hebben geleid tot maatwerk gebaseerd op concrete hulp-vragen. De opbrengsten hebben geleid tot beter financieel management, betere procedures en meer resultaatgericht management voor Mambwe en in mindere mate voor Nyimba. Dit project is in 2002 afgerond. Zambia staat niet meer op de lijst van ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken) b. GSO-programma MMTP HIV / AIDS VNG International kent twee programma’s voor samenwerking nl. GSO en GST. GST staat voor gemeentelijke samenwerking toetredingslanden en richtte zich op het voormalig oostblok. Nieuwe projecten worden niet meer toegelaten omdat deze regeling komt te vervallen vanwege de toetreding van die landen tot de EEG. Hiervoor komen andere subsidiestromen op gang vanuit Brussel. In het jargon van internationale samenwerking is dit geen doelgroep meer. GSO (gemeentelijke samenwerking ontwikkelingslanden) is een programma van VNG wat tot doel heeft dat Nederlandse gemeenten kennis en ervaring ter beschikking stellen aan overheden in ontwikkelingslanden. Het programma Gemeentelijke Samenwerking met 1/6
Ontwikkelingslanden (GSO) maakt het mogelijk concrete resultaten te boeken op basis van projectaanpak. Het hiervoor genoemde Zambia-project vond ook plaats in het kader van het GSO-programma. Municipal Management Training Programmes (MMTP) maken deel uit van het totale GSO-aanbod. Bij MMTP gaat het om studiereizen voor groepen uit ontwikkelingslanden, bestaande uit een cursusweek, gevolgd door een stage in een Nederlandse gemeente. In Heusden werden van 12 – 25 mei 2003 gasten ontvangen uit Otjiwarongo (Namibie). Capacity building Staff waarbij het management leert van onze deskundigheid op het vlak van management. Deze stage leverde ook een verkenning op m.b.t. beleidsterreinen waarbij Heusden en Otjiwarongo elkaar zouden kunnen vinden. Gedurende deze stageperiode was er een bezoek ingeruimd aan het d’Oultremont-college. De basis is toen gelegd om mee te werken aan het onderhouden van contacten met de middelbare school aldaar. Door het COS wordt in opdracht van VNG International gewerkt aan een lesprogramma voor een middelbare school in Leiden en Heusden. Dit traject behoeft nog verdere uitwerking. In de PUGA (project uitzending gemeente ambtenaren) aanvraag is het onderzoeksdoel uitvoerig beschreven, nl: de gemeenten Otjiwarongo en Heusden onderzoeken de mogelijkheid om zich op onderstaande beleidsterreinen in te zetten om met dit ondersteunend beleid en daaraan gekoppelde projecten een bijdrage te leveren aan het oplossen van het probleem HIV/AIDS • HIV/AIDS gerelateerde jongerenactiviteiten en zorg activiteiten • Bouwen en wonen (hiv/aids gerelateerd) • Werkloosheid (stimuleren werkgelegenheidsprojecten) • Financieel management van de gemeente (ter ondersteuning van de drie voornoemde beleidsterreinen. Fundraising) Dit willen we vorm geven door ondersteunen en versterken van lokaal bestuur in Otjiwarongo op het gebied van welzijn, bouwen en wonen en financieel management. Binnen deze drie kern thema’s ligt de focus op hiv/aids. De projectaanvraag ligt ter inzage. De doelstellingen van deze GI zijn het: • Formuleren van een baseline studie (nulmeting) op de vier gekozen terreinen die tijdens projectperiode gebruikt zal worden voor monitoring en evaluatie doeleinden • Leveren van input voor de kaderstellende discussie van de gemeenteraad van Heusden op 16-12-2003 met als doel • Perfectioneren van de GI en formuleren van een concreet en gedetailleerd actieplan voor 2004 • Input leveren voor een communicatieplan voor de projectperiode van de GI Verder is vanuit Otjiwarongo te kennen gegeven dat de aanwezigheid van vertegenwoordigers van de gemeente Heusden bij de opening van het Multi Purpose Help Centre op prijs wordt gesteld Naar voorbeeld van de gemeente Smallingerland zou een Joint Venture overwogen kunnen worden. Het gaat hierbij om het Mapanga Housing Project Smallingerland – GOBABIS waar 100 huizen en 160 sanitaire units zijn gebouwd. Daarmee kregen ongeveer 260 gezinnen van gemiddeld 7 personen onderdak (ongeveer 1900 mensen, m.n. daklozen). Een verslag van dit project ligt ter inzage. Door kennisname van de projecten HIV/AIDS in ons land, door bezoeken aan Tilburg, Rotterdam en Amsterdam, blijkt dat een sleutel voor succes in Afrika gelegen kan zijn in de verandering van de Jeugdcultuur. Voorbeeldfiguren benutten; verbeteren van de positie van de zwakkeren in de Afrikaanse samenleving. Daartoe behoren ook de vrouwen ! Niet alleen gedragsverandering maar ook structureel zorg bieden ! Met inachtneming van cultuurverschillen ! De ontwikkeling van deze stedenband biedt mogelijkheden om kennis, 2/6
kunde en middelen beschikbaar te stellen. Het voorbeeld van Smallingerland biedt daarvoor ruim voldoende aanknopingspunten. In alle gevallen zal de VNG bij dergelijke projecten in de aanvang betrokken zijn. Pro forma is op basis van de PUGA aanvraag ook een aanvraag GI ingediend om mogelijke subsidie veilig te stellen. Op 01-01-2004 vervalt nl. de huidige GSO regeling. Er komt daarvoor wel een ander regeling in de plaats, maar zeker is dat onder minder gunstige condities aanvragen zullen worden toegekend. Afhankelijk van de uitkomsten van de kaderstellende discussie in de gemeenteraad kan worden besloten de aanvraag door te zetten danwel in te trekken. De ingediende aanvraag is goedgekeurd. Er is een delegatie samengesteld en op pad gegaan voor een verkennende missie. Deze delegatie kent een brede bestuurlijke samenstelling vanwege de aard van deze missie. Verkenning van de internationale contacten in Heusden c. Scholencontacten d’Oultremont-college Het d’Oultremont-college kent een jaarlijkse leerlingen-uitwisseling met het gymnasium in Idstein. (Pestalozzi) De school kent een tweejaarlijkse grote en een jaarlijkse kleine aktie voor ontwikkelingshulpprojecten. Men heeft nog een klein restant-budget voor de nog af te bouwen school in Mambwe (Zambia). De school is bereid tot participatie in de ontwikkeling van een project met een stad in een ontwikkelingsland, zoals Otjiwarongo. De school kiest daarbij voor uitwisseling van kennis/kunde/ervaringen op leerlingenniveau, zodat kennis kan worden genomen van de leefwereld, bv. per e-mail/internet. De school hecht grote waarde aan de educatieve component: kennis en inzicht in de derde wereld-problematiek verkrijgen. De school profileert zich als school zonder Racisme en tegen Discriminatie. Afgeschreven computers en meubilair zou de school ter beschikking kunnen stellen; zoals ook de opbrengsten van de al eerder genoemde jaarlijkse en tweejaarlijkse akties. De school zou een twinning-project kunnen starten met Paresis Secundary School in Otjiwarongo. De heren Huijboom en Dielissen zijn kartrekkers vanuit de school. Het COS ondersteunt o.a. scholen met lespakketten (Brochure COS-jaarverslag 2002). COS West en Midden Brabant is een regionaal Organisatie- en Adviesbureau voor mondiale vraagstukken. COS heeft o.a. de Provincie als opdrachtgever en de Nationale Commissie voor internationale samenwerking en Duurzame Ontwikkeling (NCDO). Daarnaast heeft COS o.a. subsidie-relaties met NOVIB, en met diverse orden/congegraties en particuliere fondsen. COS zou ook in onze gemeente initiatieven kunnen ondersteunen. d. Andere vormen van ontwikkelingssamenwerking - Werkgroepen van kerkgemeenschappen en parochies: Binnen onze gemeente zijn in nagenoeg alle kerken en parochies werkgroepen aktief die zich bezig houden met missie/zending en ontwikkelingssamenwerking. Het is de moeite waard om deze vorm van internationale contacten beter in beeld te krijgen. 3/6
- Andere organisaties Ook organisaties als Rode Kruis en Wereldwinkel onderhouden contacten met Derde Wereld-landen. Betrokkenheid maatschappelijke organisaties Wij zien in de betrokkenheid van bovengenoemde maatschappelijke organisaties bij vormen van ontwikkelingssamenwerking een goed aanknopingspunt voor de uitwerking van onze gemeentelijke mogelijkheden. In het concrete geval van Otjiwarongo overwegen wij met nadruk om het d’Oultremontcollege bij dit project te betrekken. Wij vragen u dan ook om u uit te spreken over ons voornemen maatschappelijke organisaties te betrekken bij projecten m.b.t. Internationale Ontwikkelings-Samenwerking.
- Mogelijke Projecten VNG International: In het algemeen kenmerken de projecten van VNG-International door een collega tot collega benadering. Vaak werken ambtenaren en bestuurders samen in projecten met collega’s in de derde wereld. Middelen vanuit de Europese Unie en vanuit VNG kunnen worden aangevraagd en ingezet. Doelstelling is bijna altijd het plaatselijk bestuur van de partnergemeente te versterken. Particulier Initiatief kan aan deze projecten deelnemen. VNG-programma’s als PUGA, STAGE, MMTP zijn aangepast aan de laatste ontwikkelingen waarbij ook niet-commerciele maatschappelijke organisaties bij de projecten betrokken kunnen worden. Waarom internationale samenwerking ? Het bevorderen van “goed bestuur “ wordt door de Nederlandse regering gezien als mogelijk doel van internationale samenwerking. Daarnaast is het tevens een voorwaarde voor het verstrekken van ontwikkelingsgelden. Voor het beoordelen van het bestuur worden in de literatuur veelal vijf criteria gehanteerd: democratische legitimatie, transparante overheidsbesluitvorming, participatie van betrokkenen bij besluitvorming, professioneel ambtelijk ethos, wettelijk gereguleerd bestuur. De gemeente Heusden streeft dezelfde doelen na en stelt dezelfde voorwaarden bij de ontwikkeling van een stedenband. Wederzijdse bezoeken afleggen door besturen als invulling van internationale samenwerking is meestal op zichzelf een plezierige aangelegenheid, maar is nauwelijks aantoonbaar zinvol te noemen en ook niet de bedoeling van een GI. Bestuurders kunnen wel onderdeel zijn van een missie. Internationale Samenwerking zou de volgende doelstellingen, vertaald in zo concreet mogelijke activiteiten, moeten realiseren: a. Bevorderen van goed democratisch bestuur wereldwijd. b. Inzicht in en daarmee draagvlak voor de positieve gevolgen van internationale samenwerking. Globalisering, Mondialisering, Solidariteit. c. Ondersteuning van particuliere initiatieven op het gebied van internationale samenwerking. d. Verbetering van woon-, leef- en werk-omstandigheden.
4/6
e. Wegnemen van vooroordelen en misverstanden door het aangaan van sociale, economische en culturele banden. f.
Incidentele bijdragen/medewerking bij rampen en/of inzamelingsacties.
Organisatie Afhankelijk van de door de raad te stellen kaders, wordt een grote of kleine organisatie ingericht. Meer bestuurlijk of meer ambtelijk ingericht; mede afhankelijk van de doelstellingen van een project. Voorbeeld: De raad kiest voor het aangaan van een projectprojectorganisatie ingericht zoals in de PUGA beschreven. Het verdient aanbeveling om bij een keuze voor meer internationale contacten een overkoepelend en coördinerend orgaan in te richten. Een Stuurgroep. Vanuit de gemeentelijke organisatie zouden de bestuurlijk portefeuillehouder als voorzitter, een lid van de directie en een ambtelijk beleidsmedewerker in deze organisatie kunnen participeren. Deze organisatie zou ambtelijk en facilitair door de gemeente kunnen worden ondersteund. Wanneer het accent ligt op Bouwen zal de stuurgroep aanvulling moeten kennen vanuit deze discipline. Wanneer het accent op Jeugd en HIV/AIDS dan zal uit deze hoek kennis in de stuurgroep gehaald worden. Financiële middelen Aan de verkennende missie en het uitwerken van het project op grond van de goedgekeurde aanvraag zijn voor de gemeente Heusden geen kosten verbonden. Na afloop van het project kan besloten worden tot een mogelijk vervolg. Dan zal beoordeeld moeten worden of inzet van gemeentelijke m iddelen noodzakelijk is. Te zetten VERVOLGSTAPPEN, waarbij elke keuze gevolgen heeft voor de middelen en voor de organisatie: Kaderstellende discussie en besluitvorming: • wil de gemeente Heusden internationale gemeentelijke contacten instandhouden en/of verder ontwikkelen ? • onderschrijft de raad de zes geformuleerde doelstellingen voor internationale samenwerking ? Onderliggende vragen/kaders: •
Wil de gemeente Heusden op projectbasis in het kader van GSO initiatieven ontwikkelen t.b.v. een stad in een Derde Wereldland ? (Otjiwarongo in Namibie).
•
Wil de gemeente Heusden ook het Bedrijfsleven, en/of Scholen, en/of particulieren en/of bv. Woonveste (maatschappelijk veld) stimuleren en betrekken bij ontwikkelingssamenwerking? (N.B. VNG International is altijd nodig).
•
Wil de Gemeente Heusden investeren (mensen en financiële middelen) en de voortrekkersrol vervullen in het verwerven van fondsen voor een project bij het maatschappelijk veld ? 5/6
•
Wil de gemeente Heusden investeren in betrokkenheid / draagvlak bij de politiek en bij de inwoners van de gemeente Heusden?
Voorstel De Raad verzoeken kaders te stellen voor een eigentijdse invulling van gemeentelijke internationale samenwerking. Het college van Heusden, de secretaris, mr J.T.A.J. van der Ven
de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems
BIJLAGEN: TER INZAGE:
Aanvraag PUGA Projectbeschrijving Voorbeeld als gevolg van het eerste Project: Mapanga Housing Project Smallingerland-Gobabis Eindverslag
De stukken liggen ter inzage in de leeskamer, locatie Vlijmen. Steller: M.J.P.M. Post
6/6
