- N U M M E R 9. Vormingssessie voor buitenlandse priesters. Missio in alle kleuren 30 november: Baanbrekend starten

Beleid MAAN

DBLAD

s- en inform n-Brussel atieblad Aartsbisdom Mechele • NIET IN JULI/AUGUSTUS

NOVEMBER 2013 NUMME

• A F G K . A N T W E R P E N  X • P. 2 A 9 7 0 7

• Vormingssessie voor buitenlandse priesters

• Missio in alle kleuren

• 30 november: Baanbrekend starten

R 9

Inhoud 3

De Maranatha-bedevaart naar het Heilig Land

20 Ervaringsbericht over gebedenboek

8

Tweedaagse over vernieuwing pastoraal landschap

22 De Vlaamse Bijbelstichting

10 Uitnodiging ‘Baanbrekend starten’

24 Nieuwe uitgaven

11 Vorming voor buitenlandse priesters

26 Godly Play

12 Ook dit was oktober

28 Vanuit de vicariaten

14 Solidariteitsactie Buitengewoon onderwijs

29 Personalia

16 Ouderenmis(be)handeling: het taboe doorbreken 18 Foto’s: Missio in alle kleuren

DAGELIJKS NIEUWS OVER KERK EN RELIGIE WAAR? OP DE WEBSITE:

WWW.KERKNET.BE

ILLUSTRATIES Cover: ‘De wolkendirigent‘, © Miriam Van Damme Damiaan Dufaux: 3, 4, 7 Luc Hilderson: 3 Veerle Lodrigo: 4, 5, 6 Hans Medart: 18, 19

Jeroen Moens: 12, 13 Marianne Servaas: 11 Rights reserved: 17, 26, 27 Vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen: 8, 9 Windekind Leuven: 14

KLIK OP NIEUWSBERICHTEN

PASTORALIA Maandblad van het aartsbisdom Mechelen-Brussel

Redactie Koen Cauberghs Steven Wielandts Ria Dereymaeker Tony Frison Luc Devisscher Jeroen Moens Jean Paul Pinxten Fons Uytterhoeven Etienne Van Billoen Corrector Karel Evenepoel Vertalingen Piet Smeyers Eindredactie Jeroen Moens

Redactie en administratie Pastoralia Wollemarkt 15 2800 Mechelen 015 21 65 01 Adreswijzigingen en abonnementen Maria Peeters 015 29 26 17 [email protected] Zetwerk, opmaak en druk Halewijn Halewijnlaan 92 2050 Antwerpen Lid VUKPP

Abonnementen - een jaarabonnement op Pastoralia kost 27 euro - een gecombineerd jaarabonnement met de Franstalige uitgave kost 50 euro - het bedrag kan gestort worden op rekening IBAN: BE43 2300 7229 2201 BIC: GEBABEBB t.a.v. Pastoralia Nederlands, Wollemarkt 15 2800 Mechelen Verantwoordelijke uitgever Etienne Van Billoen Wollemarkt 15 2800 Mechelen

De Maranathabedevaart naar het Heilig Land Een ongewoon evenement Zeshonderd deelnemers uit alle hoeken van de wereld Gedroomd in 2011, vormgegeven in 2012, bekendgemaakt in 2013 in de basiliek in Koekelberg en vervolgens via internet verspreid… Aan de Maranatha-bedevaart naar het Heilig Land (van 19 tot 27 augustus) namen uiteindelijk 600 mensen deel. Bij aanvang waren we met 550, nadien hebben zich nog vijftig Argentijnen aangesloten die er de eerste dagen niet bij konden zijn. Weinig bedevaarten brengen op die plaats zoveel volk bijeen op één moment. Dat dit lukte, was mede te danken aan de deskundigheid van de Franse organisatie ‘Routes bibliques’, die ik hier meteen hulde breng. Het gebeurde echter zelden dat alle deelnemers op hetzelfde moment op dezelfde plaats waren. De voltallige samenkomsten bleven beperkt tot de tijden van onderricht,

de misvieringen en de overtocht van het meer van Tiberias. De rest van het programma, knap georganiseerd in een doorschuifsysteem, verliep in groepen. Bij de bedevaarders waren ook een twaalftal priesters. Hun aanwezigheid was vooral waardevol voor de viering van het sacrament van verzoening op het Veld van de Herders in Bethlehem. De deelnemers vormden een zeer diverse groep. Europeanen vormden de meerderheid, met een overwicht van Belgen (van de drie landstalen). Daarnaast ook Fransen, Polen, Kroaten, Spanjaarden, Portugezen, Italianen, Britten en enkele kleinere delegaties uit andere landen. Ook de vier andere continenten waren vertegenwoordigd, vooral dan Zuid-Amerika (met pelgrims uit Argentinië, Uruguay, Paraguay, Chili, Peru, Columbia en Brazilië) en Noord-Amerika (met een groep uit de Verenigde Staten

en een andere uit Canada, vooral uit Québec). Enkele Afrikanen en Aziaten maakten het mondiale plaa tje compleet. Het systeem van simultaanvertalingen door middel van individuele apparaatjes draaide bijgevolg op volle toeren. Dat gebeurde steeds vanuit het Frans, de meest gesproken taal, of vanuit het Arabisch via het Frans naar het Nederlands, het Spaans, het Portugees, het Engels, het Pools en het Kroatisch. Dank aan alle vrijwillige vertalers! De intenties van de bedevaart De gebedsintentie van deze bedevaart was de bekering van het menselijk hart – te beginnen met het onze – en de genezing van de mensheid, net zoals bij de grote bijeenkomst van 2.500 personen in de basiliek van Koekelberg in maart. Zoals uiteengezet in het boek dat ik bij die gelegenheid heb uitgegeven, Het hart van de Blijde Boodschap. Een uitnodiging tot gebed en engagement voor de genezing van de mensheid door de Goddelijke Barmhartigheid (1), komt het er, oog in oog met de ernstige problemen waarmee onze beschaving kampt, op aan te bidden en zich op alle niveaus te engageren. Maar omdat een bekering van het menselijk hart en een genezing van de mensheid slechts van boven kan komen, zijn dit gebed en engagement ook gericht op de verrezen Jezus door het aanroepen van

3~

Palestijns gebied. Samen met een kleine afvaardiging heb ik alle katholieke bisschoppen van het Heilig Land kunnen ontmoeten: de Latijnse patriarch van Jeruzalem, monseigneur Fouad Twal, evenals zijn hulpbisschop, monseigneur Shomali; de Grieks-katholieke aartsbisschop, monseigneur Chacour; de maronitische aartsbisschop van het Heilig Land en monseigneur Marcuzzo, hulpbisschop van het Latijnse Patriarchaat voor Israël. zijn tweede komst in heerlijkheid, zoals wij het in elke eucharistie na de consecratie doen. Vandaar de algemene aanduiding van de beweging en van de bedevaart onder de naam ‘Maranatha-conversion’, waarvan het eerste woord in het Aramees, de taal van Jezus, ‘Kom, Heer’ (cfr. Apk 22, 20) betekent. Het waren katholieken die de bedevaart organiseerden. Maar vanaf het begin wilden we aan dit initiatief een oecumenische en zelfs interreligieuze dimensie geven. En als wij voor deze eerste bedevaart – met Gods genade zullen er waarschijnlijk nog volgen – het Heilig Land kozen, is het omdat het een zinnebeeld is voor de uitdagingen die we willen aangaan. Het land van Jezus is inderdaad een kruitvat, steeds gereed om te ontvlammen, en het geheel van het Midden-Oosten een vulkaan in uitbarsting of in staat elk ogenblik te ontwaken. Daarenboven verenigt het Heilig Land de drie grote monotheïstische godsdiensten: de islam, het jodendom en het christendom. Vandaar de noodzaak van een interreligieuze dialoog. En voor wat het christelijke geloof betreft, bestaan de diverse belijdenissen (orthodoxen, katholieken, protestanten en anglicanen) en de diverse ritussen (Grieks-melkitische, maronitische en Latijnse) niet altijd vreedzaam naast elkaar.

~4

De belangrijke ontmoeting met de katholieken van het Heilig Land Globaal gezien was ons tweede doel alle christenen van het Heilig Land, van welke belijdenis of ritus ook, te ontmoeten, te leren kennen en te ondersteunen, al hebben we vooral katholieken ontmoet. Ik ga hier niet al onze bezoeken aan de heilige plaatsen opsommen. Zoals alle pelgrims van het Heilig Land hebben wij er gebeden en gevierd. Ik vermeld enkel dat we achtereenvolgens logeerden in Nazareth in Galilea, in Jeruzalem in Judea en in Bethlehem in

Onderricht in het Hof van Getsemane (Jeruzalem)

Maar het meest indrukwekkend waren de grote samenkomsten, waar wij samen met de plaatselijke katholieken het rozenhoedje baden, de eucharistie vierden en het Heilig Sacrament aanbaden. Ze waren met meer dan 2.000, hoofdzakelijk van de Latijnse ritus, in de Basiliek van de Aankondiging in Nazareth voor de mis waarin monseigneur Marcuzzo voorging. Ze waren met 13.000 (volgens cijfers van de politie!), hoofdzakelijk Grieks-katholieken, in Mi’lya in Galilea, op een groot plein dat de plaatselijke parochianen prachtig hadden ingericht. De katholiek-melkitische aartsbisschop ging daar voor in de eucharistie. En ze waren met 6.000 in

Bethlehem in de sportzaal van een school en op de belendende speelplaatsen, voor een mis waarin de Latijnse patriarch van Jeruzalem voorging, monseigneur Fouad Twal, in tegenwoordigheid van de burgemeester van Bethlehem, mevrouw Vera Ghattas Babaoun, een opmerkelijke vrouw. Tijdens die plechtigheid werd het land toegewijd aan het Onbevlekt Hart van Maria. Alles bij elkaar hebben we met ongeveer 20.000 van onze christelijke broeders en zusters uit het Heilig Land gebeden. Het heeft ons diep getroffen. Het waren lange vieringen: met gezangen, rozenhoedje, de mis en eucharistische aanbidding of processie duurden die steeds ongeveer vier uur, en dat in een letterlijk en figuurlijk warme atmosfeer! De plaatselijke christenen die op onze uitnodiging waren ingegaan, voelden zich door al die pelgrims sterk bemoedigd. Zeker omdat hun situatie hoegenaamd niet gemakkelijk is en velen denken aan emigreren, wat de toestand van de achterblijvers nog moeilijker zal maken.

soldaten, getroffen door de sfeer, dichterbij kwamen en zelfs ter communie zijn gegaan, bij een priester die niet wist hoe te reageren. Ik vermoed dat de Heer het met hen zal opgehelderd hebben…

contacten legde bij de plaatselijke burgerlijke en religieuze autoriteiten zodat al deze grote bijeenkomsten konden plaatsvinden.

Verscheidene christenen uit het Heilig Land en zelfs enkele religieuze autoriteiten hebben me toevertrouwd dat de katholieken van het Heilig Land (een heel kleine minderheid van de bevolking) vreugdevol samenkomen met Kerstmis, Pasen en andere grote gelegenheden. Maar dit was nog nooit gezien. Behalve dan ter gelegenheid van de pausbezoeken... Ik breng dus uitdrukkelijk dank aan een jonge Israëlische katholiek van Libanese oorsprong, Charbel Maroun, die met mijn aanbeveling alle noodzakelijke

Tijdens heel deze bedevaart werd ik geconfronteerd met een delicaat gegeven. Sabrina Covic, de vrouw die me bijstond om deze bedevaart te organiseren en die vroeger reisorganisator was, is een Kroatische. Zij verblijft soms in Parijs, soms ook in Medjugorje, waar ze zeer gehecht is aan de personen die beweren de Maagd Maria gezien te hebben. Het Medjugorje-netwerk is wijd vertakt in de wereld, ook in het Heilig Land. Een groot deel van onze bedevaartgroep kwam trouwens uit dat

De touch van Medjugorje

Bij onze samenkomsten waren ook altijd orthodoxen aanwezig (soms met een officiële vertegenwoordiging van hun Kerk), net als moslims en joden die geïnteresseerd waren in het doel van onze bedevaart. In Mil’ya waar, onze bedevaarders meegerekend, bijna 14.000 mensen samenkwamen, was de Israëlische politie nadrukkelijk aanwezig: om de toeloop van al dat volk te kanaliseren, maar ook om de menigte te controleren en eventuele ordeverstoringen te voorkomen. De militairen waren aanvankelijk wat gespannen, maar door de vriendschappelijke sfeer ontdooiden ze geleidelijk. Op het eind van die lange avond hebben we elkaar hartelijk de hand geschud. Enkele pelgrims vertelden me dat op het ogenblik van de communie enkele Israëlische ‘Zieneres’ (onder voorbehoud) Vicka (rechts) tijdens een samenkomst in Jeruzalem

5~

Bijeenkomst in een school in Bethlehem

netwerk. Temeer omdat Sabrina één van de ‘zieneressen’ (onder voorbehoud), Vicka, had uitgenodigd om ons te vergezellen. Wat betekende dat tijdens de grote bijeenkomsten om 18.40 uur het rozenhoedje werd onderbroken voor wat velen beschouwen als een verschijning van de Maagd. Ik heb persoonlijke redenen om te denken dat deze verschijningen authentiek zijn. Ik weet echter dat de bisschop van Mostar in Bosnië-Herzegovina er sterk tegen gekant is. Rome voelde zich echter niet gebonden door zijn oordeel alleen en heeft een internationale commissie van experten aangesteld om het fenomeen te bestuderen. Zij zullen weldra hun rapport uitbrengen. Volgens sommigen zou dat rapport neutraal tot veeleer gunstig zijn, echter zonder een definitieve beslissing te vellen, noch positief noch negatief, omdat

~6

het fenomeen nog steeds aan de gang is. Bijgevolg heb ik bij elke manifestatie herinnerd aan de gereserveerde houding van Rome in deze kwestie. Maar dat neemt niet weg dat de aanwezigheid van Vicka, met een beproefde gezondheid, maar steeds glimlachend, met een totale inzet voor de plaatselijke christenen, en vooral de zieken, veel volk op de been bracht. Dat gebeurde vaak in een prettige chaos die meer overeenstemde met de Kroatische mentaliteit en oosterse zeden dan met onze sobere en koude Belgische gewoonten… Een oecumenische verrassing Een ander, onverwacht element deed zich voor in Bethlehem, toen we ons in de kerk van de Heilige Katharina voorbereidden op onze gebruikelijk gebedsavond met de Maranatha-groep: onderricht, rozenhoedje, mis en eucharistische

aanbidding. Vicka was die dag afwezig. Enkele uren voordien was ik in een straat Vassula Ryden gekruist, een Grieks-orthodoxe die dicht bij de katholieke Kerk staat. Ook zij was op bedevaart naar het Heilig Land met meer dan zevenhonderd christelijke pelgrims van alle belijdenissen; onder hen ook honderdtal bisschoppen en priesters. De geschriften van Vassula, zogezegd geïnspireerd door de Heer (ik heb er een aantal gelezen die ik heel mooi vind) zijn omstreden, zowel op het vlak van inhoud als van oorsprong, bovennatuurlijk of niet. Ofschoon ze orthodoxe is, heeft de Congregatie van de Geloofsleer, toen voorgezeten door kardinaal Ratzinger, haar geschriften onderzocht en een eerste nota gepubliceerd die tamelijk streng was. Na haar te hebben gehoord, is een tweede, positievere nota gekomen, maar nog steeds met aanmaningen tot voorzichtigheid.

Nazareth, Basiliek van de Aankondiging

In naam van haar groep werd mij de vraag gesteld om bij ons te mogen aansluiten voor het avondgebed. Niet voor de mis, want de groep van ‘Het ware leven in God’ (de beweging die door Vassula is gesticht) had die reeds ‘s morgens gehad, maar voor het bidden van het rozenhoedje. Voor de tweede keer werd ik geconfronteerd met iets dat viel buiten de katholieke ‘standaarden’, en dat even ‘gepeperd’ was! Maar hoe konden we weigeren het rozenhoedje te bidden met een groep die exact dezelfde gebedsintenties en dezelfde

oecumenische bekommernis had als wij, met daarenboven het vurige verlangen dat weldra alle christenen Pasen zouden vieren op dezelfde datum? De gemeenschappelijke ontmoeting is prachtig en tot ieders voldoening verlopen, in een vurige vereniging van hart. Het werk en het getuigenis van christenen te velde Tijdens de laatste twee dagen in Bethlehem hebben we nog meer contacten gehad met de christenen ter plaatse: de Karmel waar

Bethlehem, Sint-Catharinakerk

de zalige zuster Mariam, de kleine Arabische, leefde; de Monialen van de Emmanuel met hun pakkend onthaal (velen zullen zich de voetwassing herinneren!); de Kribbe van de Heilige Familie die zich ontfermt over naamloze en verlaten moslimkinderen (van 0 tot 7 jaar) die buiten het huwelijk geboren zijn; de parochie en het seminarie van Beit Jala. Maar het boeiendst was ongetwijfeld te bidden bij de muur die het Israëlische grondgebied van het Palestijnse scheidt. Een muur die aan joodse zijde de vrees voor terrorisme symboliseert en aan Palestijnse kant het gevoel van een vernederende uitsluiting. We hebben er de tussenkomst van Christus afgesmeekt, die de muur van haat tussen joden en heidenen deed vallen om ze samen te brengen in één Kerk (cfr. Ef 2, 1418) en de tussenkomst van Mariadie-de-muren-doet-vallen, zoals ze op een stuk muur in Betlehem is afgebeeld. Op weg naar de luchthaven voor de terugreis hielden we nog halt in Abu Gosh. Daar sprak pater-benedictijn Olivier ons over de ontroerende gastvrijheid die hij mag beleven met christenen, maar ook met moslims en joden, waaronder ook zeer orthodoxe. Op deze noot van universele broederschap, die goed de intenties samenvatte die ons bezielden, werd deze bedevaart die ons een beetje vermoeid, maar voldaan achterlaat, afgerond. + André-Jozef Léonard, aartsbisschop van Mechelen-Brussel

Verschenen bij uitgeverij Sakramento in Parijs, maar ook te lezen op de website www.maranatha-conversion.com. Het boek bevat een korte voorstelling van het geloof in tien kleine hoofdstukken, een noveen (dag na dag gewijd aan de grote uitdagingen waarmee de mensheid vandaag geconfronteerd wordt), een kruisweg en een volledige rozenkrans, die ook op cd is opgenomen.

(1)

7~

Stevige kost Tweedaagse over vernieuwing pastoraal landschap smaakt naar meer Niet met de traditionele startavonden maar met een tweedaagse voor alle pastoraal benoemden ging het pastorale werkjaar in het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen de voorbije weken van start. Hulpbisschop Leon Lemmens en de leden van de vicariale raad nodigden dekens, pastoors, federatieverantwoordelijken, parochieassistenten, pastoraal werkenden, dekenassistenten, dekenbegeleiders, meewerkende diakens en priesters uit om 24 uur tijd te nemen om te luisteren en van gedachten te wisselen bij de start van een werkjaar waarin de vernieuwing van het pastorale landschap hoog op de agenda staat.

Werden het voorbije werkjaar rond dekenale vergadertafels nieuwe pastorale zones uitgetekend, dan kondigt het nieuwe werkjaar zich vooreerst aan als een ‘tijd voor verdieping’. Want wie Nieuwe wegen banen liever herleidt tot een louter organisatorische uitdaging heeft er nog niet de volle smaak van te pakken. Daarom schotelde de tweedaagse iedere deelnemer een stevig ‘meergangenmenu’ voor, met gekende maar af en toe ook verrassende smaken. Een appetizer Niet onbelangrijk: bij de aanvang van iedere tweedaagse werden de deelnemers onthaald en kregen ze de gelegenheid om bij een tas koffie thuis te komen en te ontmoeten. Misschien klinkt dit allemaal vanzelfsprekend, maar hoe vaak werd er niet – af en toe stilletjes zuchtend – gezegd dat drukke pastorale agenda’s en de op stapel staande vernieuwende veranderingen zo veeleisend zijn dat er nauwelijks nog tijd rest om even bij te praten en elkaar te ontmoeten? Opvallend ook hoe een eenvoudig onthaalmoment de toon weet te zetten van een gesmaakte verbondenheid: pastoraal mag

~8

nooit vereenzaamd solowerk zijn. Het was voor initiatiefnemers en deelnemers dan ook bemoedigend de soms vergeten groeikracht van verbondenheid te mogen proeven. En het smaakte alvast naar meer! Meteen de hoofdschotel De eerste namiddag diende de hulpbisschop, op zijn ondertussen gekende enthousiaste wijze, zelf de hoofdschotel op. Of waren het eerder de ingrediënten? De voorstelling van de voorlopige werkversie van zijn visietekst De kracht van het evangelie kon alvast rekenen

op grote luisterbereidheid en, bij momenten, de nodige verwondering en ook twijfel. Meteen werd andermaal duidelijk dat Nieuwe wegen banen niet de door velen gevreesde ultieme orkestratie van het zomaar afschaffen of sluiten van parochies wil zijn. Nieuwe pastorale begrippen als ‘verweiding’, het afstoffen van conciliaire ideeën rond gemeenschap en sacramenteel leven, het evangelische pleidooi voor ‘het sacrament van de arme’, een uitgesproken mening over het pastoraal verantwoord beheren van de financiële middelen, het vervagen van de georganiseerde scheiding

tussen categoriale en territoriale pastoraal, het belang van de diaconie en de evangelisatie naast de opvallend benadrukte aandacht voor het herderschap en de zorg om ‘oude en nieuwe herders’ in vorming en begeleiding. Stevige kost! En na de hoofdschotel werd dan ook hier en daar al duidelijk dat sommigen ‘grote honger’ hebben, terwijl anderen liever minder opgeschept krijgen. Maar nooit zou iemand de hoofdschotel zomaar aan zich voorbij laten gaan! Twee tussengerechten Er was ook ruimte voor gesprek en uitwisseling van ideeën rond twee voorname sleutelbegrippen in de bisschoppelijke visietekst: de zondag en de diaconie. Hoe beleven wij de zondag? En als het er – naar de woorden van Dietrich Bonhoeffer – op aankomt ‘te bidden en het goede te doen’, hoe willen we dan gestalte geven aan de diaconie waartoe iedere pastorale zone wordt uitgenodigd? Ook hier werd snel duidelijk welk een onuitputtelijke rijkdom het geloof en de kracht van het evangelie in ons doen (her) leven. Antwoorden op deze vragen mochten beluisterd worden als vaak openhartige en heel persoonlijke getuigenissen, dicht bij het ‘pastorale-leven-zoals-het-is’: vreugde en hoop, verdriet en angst! Want ook al had de voorgestelde visietekst een zeker visionair gehalte, hij sloot ook aan bij het leven en het verlangen naar ‘nieuwe dingen’ van veel pastoraal bewogen mensen.

veeleer over ‘nieuwe, soms gedurfde, gerechten’.

en gemeenschappen, federaties en dekenaten.

Hoe opdienen?

In het panelgesprek met de aanwezige leden van de vicariale raad werden sommige vragen beantwoord en andere vragen dan weer ‘gehoord en meegenomen’, werden zorgen andermaal beluisterd, twijfels betwijfeld en onduidelijkheden uitgeklaard. En er bleef bij iedere tweedaagse nog voldoende tijd en energie om de dekenale avonden waarop het project de komende maanden ter plaatse wordt voorgesteld reeds praktisch te plannen en inhoudelijk voor te bereiden.

Na een deugddoende avond in verbondenheid, een al dan niet slapeloze nacht – immers geen bed slaapt beter dan het eigen bed! – en de ochtendfrisse verbondenheid tijdens de eucharistieviering, stond de tweede dag in het teken van de concrete uitwerking van het Decreet op de pastorale zones. Nadat de eerste inleiding en de gesprekken alle nadruk legden op de inhoud van Nieuwe wegen banen, mocht de aandacht voor de te zetten stappen op weg naar de pastorale zone niet onbesproken blijven. Guy De Keersmaecker, vicariaal verantwoordelijke voor de territoriale pastoraal, stelde de organisatorische en technische ingrediënten voor: zoneploeg, zoneraad, economische raad, vormingstrajecten, pastoors, aangestelde priesters en pastoraalcoördinatoren, zondagskerken en lokale gemeenschappen… Stapsgewijs, met een duidelijk verloop in de tijd en nooit de band met de bisschoppelijke visietekst uit het oog verliezend, werden de mogelijkheden, uitdagingen en moeilijkheden van de vorming van pastorale zones alvast wat meer duidelijk. Dat deze duidelijkheid nodig is, leidt geen twijfel: de komende maanden zal immers aan pastoraal benoemden gevraagd worden zelf de nieuwe wegen ‘op te dienen’ in parochies

De kracht van het evangelie Indrukwekkend was ook het korte moment, bijna bij het einde van de tweedaagse, waarop alle deelnemers met iedereen een evangelievers deelden waarin ze de voorbije tweedaagse samengevat hoorden. Eens te meer klonk daarin de veelstemmigheid en de kracht van het evangelie: voor de twijfelaar als een bevrijdend woord van bemoediging, voor de enthousiasteling als een vreugdevolle aanmoediging. Altijd komt het evangelie ons tegemoet. Dus ook langs de nieuwe wegen die we de komende werkjaren in ons vicariaat willen banen. Ja, daar is het om te doen: ons laten leiden door het evangelie. Dan kan het psalmvers alvast ons vertrouwen zijn: ‘Altijd weer leidt Hij ons naar groene weiden’ (psalm 23)! Steven Wielandts, adjunct van de hulpbisschop

Kortom, de ‘tussengerechten’ lieten voorproeven dat het proces van ‘nieuwe wegen banen’ ook bemoedigend wil en kan zijn voor de mensen die in onze oude parochies en nieuwe gemeenschappen de pastoraal behartigen. Neen, het gaat niet over ‘opgewarmde kost’, maar

9~

Baanbrekend starten NIEUWEWEGENBANEN Zaterdag 30 november nodigen bisschop Leon Lemmens en zijn medewerkers iedereen die begaan is met de geloofsgemeenschap in Vlaams-Brabant uit voor een feestelijke dag in Mechelen. Deze dag markeert de overgang van de parochiefederaties naar de pastorale zones.

Met een viering in de Sint-Romboutskathedraal en een ongedwongen ontmoeting in het congrescentrum Lamot wil de bisschop de gemeenschappen van morgen ruim baan geven. En het zal te horen en te zien zijn dat het vicariaat die dag iets te vieren heeft. Met beiaardmuziek en klokkengelui in heel de stad worden de deelnemers onthaald in de Sint-Romboutskathedraal. In de viering worden aan de dekens en enkele afgevaardigden van elke pastorale zone een kaars overhandigd. Die zullen zij bewaren tot aan de viering waarmee hun zone effectief opgericht wordt. Daarna krijgen al die kaarsen een voorname plek

in de hoofdkerk van iedere pastorale zone. Een sterk symbool van onderlinge verbondenheid! Daarna wordt iedereen met de zegen van de bisschop en onder het geschal van jachthoorns er op uitgezonden door de stad, richting Lamot. Daar staat de deelnemers een heerlijk buffet te wachten. Op luchtige wijze worden in het namiddagluik visie en praktijk met elkaar verweven. Vanuit drie verschillende invalshoeken wordt gekeken naar de essentie van de noodzakelijke ommekeer waaraan we ons moeten wagen. Dit met het oog op een nieuw bewustzijn en een nieuwe uitstraling als kerkgemeenschap in de huidige samenleving. Mensen

zullen zich ongetwijfeld herkennen in dit verhaal, dat nieuwe perspectieven opent en tegelijk ook oog heeft voor de grote verscheidenheid ter plaatse. Deze feestelijke dag wordt afgesloten met een stevige ‘baanbreker’ als afsluiter. Een dag om niet te missen. Van harte welkom! Luc Devisscher, CCV-medewerker en coördinator Baanbrekend starten

PROGRAMMA: Vanaf 10.00 u. Onthaal in de Sint-Romboutskathedraal 10.30 – 11.45 u. Feestelijke viering Mgr. Lemmens over ’De kracht van het evangelie ‘ Beiaard, koormuziek, orgel en trompetgeschal Licht en vuur voor elke pastorale zone Zegen en zending 11.45 – 12.00 u. Wandeling naar de Lamot-site (Vismarkt) 12.00 – 13.45 u. Feestelijke ontmoeting met buffet 13.45 – 15.00 u. Drie keer naar de essentie Blik van buitenaf Vertaalslag Beeld en brochure 15.00 – 15.15 u. Baanbreker

Inschrijven uiterlijk op 20 november – voor meerdere personen inschrijven is mogelijk. 015 29 84 53 | [email protected] | www.kerknet.be/vicariaatvbm | of via uw deken

© Jo

hann e

s W i c ke

r t, Het lied

~ 10

Vorming voor buitenlandse priesters Vicariaat organiseert eerste stoomcursus ‘Kerk en cultuur’ ‘Het christelijke geloof kan enkel opnieuw tot leven komen als het vertrekt en leeft vanuit de eucharistie.’ Het zijn de woorden van een Indische priester als conclusie van een vormingsweek voor buitenlandse priesters die in ons land studeren en die willen exploreren of en hoe ze in de Belgische kerkgemeenschap dienstbaar aanwezig kunnen zijn.

Het is de eerste keer dat dit soort vorming georganiseerd werd. Er waren twee doelstellingen: een stap verder zetten in gesprekken die de afgelopen jaren plaatsvonden en de priesters dieper inzicht geven in onze cultuur en kerkcultuur. Twaalf gemotiveerde deelnemers Twaalf gemotiveerde priesters dienden zich aan. Ze kwamen uit Indië, Rwanda, Nigeria, Tanzania en Myanmar en studeren bijna allemaal aan de KU Leuven (theologie, filosofie of psychologie). Sommige van hen gaan al af en toe voor in parochies of ze concelebreren waar dit mogelijk gemaakt wordt. De meesten zijn hier nog niet bij betrokken, niet in het minst omwille van de taal. Nederlands leer je niet op een paar weken of maanden. Het programma verliep in een open en warme sfeer. De priesters kregen een rondleiding in het bisschoppelijk paleis en de kathedraal waardoor ze inzicht kregen in de kerkgeschiedenis en het seculiere leven. Verder ontdekten ze een doordachte en boeiende visie op katholiek onderwijs in een hedendaagse context, luisterden ze naar de inzichten en levenswijsheid van een diaken in opleiding over het parochiale leven, spraken ze met de hulpbisschop

over de eucharistie en kregen ze een scherpe en overzichtelijke analyse van Kerk-zijn in dit land doorheen de tijden. Buiten dit inhoudelijke was er ook tijd voor gebed. Iedere ochtend vierden ze samen de eucharistie en er werd ook ruimte gemaakt voor stil gebed in de kathedraal van Mechelen. Priester, student en anderstalig Daarnaast werd de praktische kant van bediening op ons pastorale veld eerlijk en duidelijk belicht. De rode draad hierin was na te gaan wat mogelijk is om als priester, student én anderstalige in dit land een bediening te krijgen. Het belang van academische opleiding als prioriteit, de nood aan het leren van een van de landstalen en de financiële

en juridische kant werden nuchter bekeken. Meer nog, er werd ook aandacht geschonken aan wat het zou kunnen betekenen voor geloofsgemeenschappen om een van deze priesters in hun midden op te nemen. Het was een goede week waarin een aantal basisprincipes scherp gesteld konden worden. Dit zal opgevolgd worden en besproken, niet enkel met de priesters maar ook met diegenen die hen omringen op academisch en spiritueel vlak én met verantwoordelijken op het pastorale veld die bereid zijn met een van deze priesters op weg te gaan. Wie interesse of vragen heeft, kan ons altijd contacteren. Marianne Servaas, vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen

11 ~





Ook dit was oktober 1 Bijeenkomst gepensi­ oneerde priesters en diakens

Het Aartsbisdom heeft de gewoonte om tweejaarlijks een bijeenkomst te organiseren voor de priesters en diakens die net met pensioen zijn gegaan. Op woensdag 9 oktober werden zij verwacht die tussen september 2011 en augustus 2013 gepensioneerd werden. Ze werden onthaald in de Bisschopszaal door de aartsbisschop en de vicaris-generaal. Na een ronde van de tafel waarin ieder zich mocht voorstellen, werd er ook gepraat over de actualiteit van de Kerk in ons aartsbisdom. Na een gebedsdienst in de kapel van het



~ 12

paleis en een groepsfoto, konden de aanwezigen bij taart en koffie gezellig verder praten.

2 Gezocht: misdienaars Op vraag van enkele ouders wou de Sint-Michielsparochie in Keerbergen weer starten met een misdienaars-team. Ronny De Roye, godsdienstleerkracht in de gemeentelijke basisschool en vroeger misdienaar, maakte een aansprekende affiche en plaatste ze op Facebook. Dat was blijkbaar een ongeziene manier van werving, want Het Nieuwsblad, Radio 2 en ROB-tv vonden het meteen ‘nieuws’ en besteedden aandacht aan de oproep.

Ondertussen is er een kleine groep van tien kinderen die bereid zijn mee te werken aan de zondagsliturgie. In de komende weken komen ze samen om hun taak aan te leren. Tijdens de advent mogen ze stage doen en met Kerstmis ontvangen ze hun misdienaarkleed.

3

Danknamiddag Hanswijkjubeljaar

Op 6 oktober waren de deelnemers en medewerkers van het Hanswijkjubeljaar uitgenodigd voor een danknamiddag in de Mechelse Sint-Romboutskathedraal. Aan de hand van getuigenissen en foto’s werd teruggeblikt op de



hoogtepunten van het voorbije Hanswijkjubeljaar, zoals het oratorium Dixit Dominus, de bidprocessie en uiteraard de unieke Hanswijkcavalcade. Nadien waren de vierhonderd aanwezigen welkom op het aartsbisdom, waar ze getrakteerd werden op een feestelijke receptie.

teksten van de conferenties en werkwinkels van de studiedag zijn verschenen in een publicatie die deze maand verscheen: zie pagina 24 in dit nummer.

5 Vernieuwde

Willibrordvertaling

4 Studiedag parochies Op 10 oktober 2013 organiseerde het Academisch Centrum voor Praktische Theologie (samen met het CCV en IPB) in Leuven een studiedag over de toekomst van onze parochies. Alle bisdommen werken momenteel immers hard aan pastorale reorganisaties en clusteren van parochies. Verschillende theologen en vormingswerkers keken, elk vanuit hun invalshoek, naar de troeven en zwaktes van deze eeuwenoude kerkvorm. Bijna alle

Sinds de verschijning van de herziene Willibrordvertaling in 1995 hebben zowel de Nederlandse taal als de Bijbelwetenschappen nieuwe ontwikkelingen doorgemaakt. Daarom is nu een aangepaste uitgave van de Willibrordvertaling verschenen. Daarin zijn onder meer de nieuwe spelling en de nieuwe schrijfwijze van Bijbelse namen verwerkt. Ook de vormgeving is grondig gewijzigd. De bijbeltekst is nu weergegeven in één kolom en opgemaakt in tweekleurendruk. Deze Willibrord is in drie

edities beschikbaar: standaard­ editie, schoolbijbel en paperback, alle drie voorzien van kunstzinnige omslagen. Eveneens verschijnt de nieuwe Willibrordvertaling in digitale vorm, eerst als upgrade op (de iOS-app) Bible Pomegranate en daarna in andere digitale publicatievormen.

 Feest Sint-Lucas Op vrijdag 18 oktober ging mon­ seigneur Jean Kockerols voor in een eucharistieviering voor het Brusselse medisch en para­ medisch personeel. Aanleiding was het feest van Sint-Lucas. De viering had plaats in de Onze-Lieve-Vrouw van Finisterrae in Brussel. Na de viering kon het verzorgend personeel kennismaken en ontmoeten bij een hapje en een drankje.





13 ~

Solidariteitsactie Buiten­gewoon Onderwijs Getuigenis vanuit Windekind in Leuven Het meest bijzondere aan een school voor buitengewoon onderwijs is, dat het een school is waar nooit een ouder van zal zeggen: ‘Bij de geboorte droomde ik ervan dat ik mijn kind naar deze school zou mogen sturen …’ Ruim negentig procent van onze leerlingen liep eerst school in het gewoon onderwijs alvorens ze naar Windekind kwamen. Elk van onze ouders en van onze kinderen droomde ervan school te kunnen lopen tussen de kinderen uit de buurt.

Ondanks het verdriet en/of de boosheid die er is om naar het buitengewoon onderwijs te moeten komen, slagen we er in om zo met ouders en kinderen op weg te gaan dat ze jaren later, nadat de leerlingen hier weg zijn en ze zelf hun weg hebben gevonden, nog graag eens terugkomen naar met de zin ‘Het was toch fijn hier in Windekind’. Type 1 en type 4 Een kind met een lichte leerachterstand maakt zelden de overstap naar het buitengewoon onderwijs, maar als het bovendien nog een hechtingsstoornis, ASS, ADHD of andere specifieke ondersteuningsnoden heeft, is er wel vaak een nood aan een overstap, in ons geval ‘type 1’. Kinderen met een motorische beperking die het hen onmogelijk maakt om in het gewoon onderwijs school te lopen, maken de overstap naar onze ‘type 4’-afdeling. Hier komen de kinderen in contact met lotgenoten en gaan ze samen op weg, zoals het kind met een zware motorische handicap, het kind met een licht halfzijdige handicap, het kind met dyspraxie … En wij gaan met hen op weg om hen veel te leren, maar vooral om hen te leren leven met hun handicap. Maar ook elke ouder, met zijn in flarden

~ 14

gesprongen droom over dit ene kind, willen we helpen en leren om op weg te gaan met dit kind dat een handicap heeft. Daarvoor is er tijd nodig en een sfeer van vertrouwen. Zo proberen we aan ouders zoveel mogelijk het gevoel te geven dat ze op elk moment met vragen, zorgen of bedenkingen contact kunnen opnemen met ons. Daarnaast proberen we hen zoveel mogelijk op de hoogte te houden van de evolutie van hun kind. Maximale samenwerking, maximale zelfstandigheid Binnen ons centrum komen mensen met verschillende deskundigheden

samen: leerkrachten, opvoeders, kinesisten, logopedisten, verplegers, verzorgers, maatschappelijk werkers, orthopedagogen, ... De vragen die kinderen met zich meebrengen zijn in de voorbije jaren toegenomen in complexiteit, vaak omwille van de aanwezigheid van meervoudige problemen. De ideale aanpak of methodiek voor een meervoudig probleem is er niet. Het vraagt betrokkenheid, kennis en creativiteit van de medewerkers om een weg te zoeken voor dat kind. Het is dan ook een groot geluk dat we in het buitengewoon onderwijs multidisciplinaire teams hebben, waarmee leerkrachten en opvoeders samen naar oplossingen zoeken. Dit samen zoeken met

respect voor elkaars deskundigheid en ervaring brengt mooie en kunstige antwoorden tot stand op complexe vragen. Binnen onze type 4-afdeling (voor kinderen met een motorische beperking) werken leerkrachten nauw samen met paramedici. Zij streven met therapie naar maximale zelfstandigheid van ieder kind, vanuit het besef dat ieder kind beschikt over eigen mogelijkheden en beperkingen. Naast de verschillende medewerkers binnen de school kunnen we in Windekind ook beroep doen op de kennis en kunde van het semi-internaat. Zo bieden de opvoeders en therapeuten van het semi-internaat tijdens bepaalde klasmomenten extra (al dan niet) individuele ondersteuning. Deze ondersteuning betekent zowel voor kinderen als voor leerkrachten een enorme meerwaarde. Zo wordt een aanbod mogelijk dat zonder die helpende handen onmogelijk zou zijn. Daarnaast kent het semi-internaat zijn eigen werking op woensdagnamiddag en tijdens vakanties, waarbij zij aan 21 leerlingen van onze type 4-afdeling opvang bieden. Doorheen de jaren is deze verwevenheid tussen school en semi-internaat steeds verder uitgebouwd en zien wij ook binnen onze school de grote meerwaarde tussen samenwerking van onderwijs en welzijn. Voor GON zesmaal de wereld rond In een grote organisatie als de onze werken veel personeelsleden. Kenmerkend aan het buitengewoon onderwijs is dat een vierde van hen slechts om de twee weken naar ons centrum komt. De andere dagen zijn zij letterlijk onderweg, naar en met leerlingen in het gewoon onderwijs. Zij bieden ondersteuning aan GON (geïntegreerd onderwijs)-leerlingen die zo een traject in het gewoon

Als kinderen hier afstuderen stel ik hen vaak de vraag: ‘Wat heb je hier geleerd wat ze je in een gewone school niet hebben kunnen leren?’ Als ze me dan antwoorden: ‘Ik heb geleerd dat met mijn handicap goed te leven valt’, dan weet ik dat dit kind de kunst van leven geleerd heeft. Want is levenskunst niet: het besef dat je niet in de hand hebt wat je overkomt én tegelijkertijd je richten op wat je wel in de hand hebt, wat je wel kan kiezen, namelijk hoe je omgaat met wat je overkomt. Onze bewondering voor wat onze leerlingen kunnen, voor wie ze zijn en voor hun levenslust en levensstijl steken we dan ook niet onder stoelen of banken.

onderwijs (kunnen) volgen. De ondersteuning is niet alleen gericht op de individuele leerling, maar wil ook de betrokken leerkrachten en het schoolteam ondersteunen in het geven van onderwijs aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Onze school begeleidt met een team van 35 GON-begeleiders zo’n 375 GON-leerlingen. Onze GON-begeleiders zijn jaarlijks zo’n 240.000 kilometer onderweg… Dit is ongeveer zesmaal de wereld rond! Daarnaast vinden wij het ook belangrijk om de banden met scholen uit het gewoon onderwijs te onderhouden. Vandaar dat we een actieve rol opnemen binnen de scholengemeenschap. Hierbij staat de samenwerking op het vlak van zorg centraal. Vanuit de verschillende vragen vanuit het gewoon onderwijs zijn we op zoek gegaan naar een manier om deze scholen te ondersteunen en hen zelf meer vaardig te maken in het omgaan met leerlingen met

specifieke onderwijsbehoeften. Zo kwamen we tot de uitbouw van een DuO-centrum waarbij we ook ambulante begeleiding organiseren, specifiek gericht op autisme. Een school kan gedurende een kortere periode beroep doen op onze ondersteuning om zo zelf het onderwijstraject van een leerling weer op rails te krijgen. En waar halen we de centen? We ontvangen jaarlijks allerlei toelagen uit onderwijs (zoals voor busbegeleiding, integratietoelage, nascholing, … ). Dit bedrag is nipt onvoldoende om onze werkingsuitgaven te betalen. Daarnaast zijn er nog twee grote rubrieken in onze jaarlijkse kosten: investeringen (grote herstellingswerken, meubilair, aangepaste materialen) en aflossingen van leningen. Om rond te komen is actieve fondsenwerving dus essentieel! De directie en het ganse team nemen met inzet en enthousiasme de organisatie en uitbouw op van een kwalitatief sterk aanbod voor onze leerlingen; onze Raad van Bestuur zorgt ervoor dat we ieder jaar de eindjes aan elkaar kunnen knopen en enkele vrijwilligers helpen ons voor verschillende taken. Daaromheen staat een derde kring, de ‘Vrienden van Windekind’, dat zijn de vele mensen die ons financieel steunen. We hebben die steun erg nodig, want voor afbetalingen van onze bouw en het verbeteren van onze accommodatie komen we niet rond met de toelagen. We moeten per jaar meer dan 100.000 euro bijeenbrengen. We zijn dankbaar dat we elk jaar opnieuw op onze ‘Vrienden van Windekind’ kunnen rekenen! Griet Smeets, directie Windekind

De collecte voor het buitengewoon onderwijs zal dit jaar plaatsvinden in de eucharistievieringen van 23 en 24 november.

15 ~

Ouderenmis(be)handeling Het taboe doorbreken – in Kerk en samenleving Op ouderenmis(be)handeling rust nog steeds een taboe. Veel mensen weten of vermoeden niet eens dat ouderenmis(be)handeling bestaat. Omdat ze de waardigheid van de betrokken ouderen geweld aandoet en hen schade berokkent, is waakzaamheid geboden. Ook in de kerkgemeenschap waar veel ouderen zijn.

Definitie: mishandeling of behandeling? Het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling hanteert volgende definitie: ‘Onder mis(be) handeling van een ouder persoon verstaan we al het handelen of nalaten van handelen van al diegenen die in een persoonlijke en/of professionele relatie met de oudere staan, waardoor de oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt dan wel vermoedelijk zal lijden en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid.’ Dat het om een vertrouwens- en afhankelijkheidsrelatie gaat, persoonlijk of professioneel, maakt de situatie delicaat. Degene die mis­ (be)handelt, is vaak een kind, een familielid of een vertrouwenspersoon van het slachtoffer. Omwille van hun afhankelijkheidspositie, uit schaamte of angst, of omdat ‘hij of zij toch mijn zoon of dochter blijft’ blijven slachtoffers doorgaans erg loyaal tegenover hun pleger, waardoor de mis(be)handeling niet aan het licht komt. Dat is nog meer het geval wanneer het slachtoffer aan dementie lijdt, depressief of sociaal geïsoleerd is. Wanneer de dader met opzet kwaad berokkent, spreken we van ouderenmishandeling. Wanneer de pleger het niet met opzet doet, spreken

~ 16

we van misbehandeling. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer de pleger, als mantelzorger, onvoldoende opgeleid is om de oudere te verzorgen, wanneer hij onvoldoende kennis heeft van een ziekteproces, of zorgstress ervaart, waardoor de zorg ontspoort. Verschillende vormen Er zijn verschillende vormen van ouderenmis(be)handeling: fysieke (lichamelijke), psychologische (emotionele), seksuele en financiële (materiële) mis(be)handeling, verwaarlozing en schending van de persoonlijke rechten. Soms komen meer van deze vormen samen voor. Hieronder vallen bijvoorbeeld slaan, vastbinden, een te hoge of lage medicatie toedienen, vals beschuldigen, beledigen, constant kritiek leveren, infantiliseren, volmachten op de rekening misbruiken of de oudere dwingen zijn testament te veranderen, giften eisen, ongewenste intimiteiten, ongevraagd post achterhouden of lezen, geen bezoek toelaten, verhinderen dat de oudere het huis kan verlaten of kan telefoneren, … Signalen Er zijn meerdere signalen die kunnen wijzen op ouderenmis(be) handeling, zoals onder meer blauwe plekken, striemen op armen of benen, schrik om aangeraakt te worden, niet meer gewassen willen worden, een laag zelfbeeld,

weinig oogcontact hebben, vreemd gedrag vertonen in het bijzijn van een bepaalde persoon, levensmoe zijn, onverklaarbaar wegblijven op activiteiten, onduidelijke gedragsveranderingen, veranderen van bankinstelling, plotse achterstallen van betalingen, geld niet meer zelf mogen beheren, slechte persoonlijke hygiëne, de gordijnen of rolluiken blijven dicht, het niet meer beantwoorden van post of het niet meer zelf opnemen van de telefoon, … om er maar enkele te noemen. Wat kan de kerkgemeenschap doen? Christenen en christelijke organisaties zijn geroepen om in Jezus’ spoor op te komen voor kwetsbare mensen en voor iedereen van wie de waardigheid geschonden wordt, om al het mogelijke te doen om het tij te doen keren en het leed te verzachten. Opkomen voor ouderen die mis(be)handeld worden en hen daadwerkelijk hulp bieden – door bijvoorbeeld de weg naar de hulpverlening te wijzen – maken daarom wezenlijk deel uit van de diaconie in de kerkgemeenschap. Waakzaamheid is geboden door iedereen die huisbezoeken aflegt, zoals pastores, rouwbezoekers, vrijwilligers van Ziekenzorg. Ook christelijke organisaties die zich richten tot een ouder publiek of die oudere mensen onder hun leden hebben – OKRA, KWB, Adem.tocht, vrouwenbewegingen, … – kunnen

alert zijn voor signalen die wijzen op mogelijke ouderenmis(be)handeling. Het vraagt een opmerkzaamheid voor veranderingen in de persoonlijke situatie van oudere mensen: mensen die plots of geleidelijk aan wegblijven van activiteiten, die zich beginnen af te zonderen, die zich stilletjes aan anders beginnen te gedragen, die geen bezoek meer mogen ontvangen, die weinig sociale contacten hebben, … Het vraagt tegelijk om een voorzichtigheid, want één of enkele van de signalen betekenen nog niet noodzakelijk dat er ook werkelijk sprake is van ouderenmis(be)handeling. Het discreet aftoetsen van wat men ziet of hoort, kan voor het slachtoffer al een eerste belangrijke stap zijn naar erkenning van de scheefgegroeide situatie. Het is uitermate belangrijk dat niemand kan meeluisteren, dat er een sfeer van vertrouwen is, dat de oudere hoort dat niemand het recht heeft om hem of haar te kwetsen, dat de oudere de verzekering krijgt dat men bereid is om mee te helpen zoeken naar een oplossing, dat de mogelijkheden van hulpverlening benoemd worden. Het is ook belangrijk om niet te veroordelen. Er is een verschil tussen ‘daad’ en ‘dader’: het kwaad moet benoemd worden, maar de dader mag niet zo maar veroordeeld worden. Mensen zijn spontaan geneigd om sympathie op te brengen voor

het slachtoffer en geen begrip te tonen voor de pleger/dader. Maar om tot een duurzame oplossing te komen, is het nodig om ook de problemen van de pleger/dader aan te pakken, om zijn of haar situatie ernstig te nemen, om hem of haar door te verwijzen (zoals bij overbelasting door zorgstress, waardoor er sprake is van ‘ontspoorde zorg’). Wie weet heeft van ouderenmis(be) handeling of er een sterk vermoeden van heeft, neemt – als vrijwilliger (ziekenbezoeker, rouwbezoeker, …) – eerst contact met de eindverantwoordelijke van het team om de situatie samen te bekijken. Dat gebeurt steeds met de toestemming van het slachtoffer. De eindverantwoordelijke kan dan contact opnemen met het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be) handeling, om verder af te toetsen welke stappen aangewezen zijn. Lokale of regionale afdelingen van christelijke organisaties, dekenaten of pastorale zones kunnen ouderenmis(be)handeling thematiseren in hun vormingsmomenten en zo de alertheid verscherpen voor deze vaak verborgen en niet-vermoede problematiek. De ouderenweek die jaarlijks in november plaatsvindt, de internationale dag van de ouderen (1 oktober), de dag van de mantelzorger

(23 juni) of de Schriftlezingen over oudere mensen (zoals Abraham en Sara of Hanna en Simeon) bieden een uitgelezen kans om in liturgische vieringen, tijdens de homilie en de voorbede, ook de ‘moeilijke oude dag’ van mensen ter sprake te brengen en te wijzen op hun waardigheid, ook wanneer hun lichamelijke en geestelijke krachten afnemen. Meer informatie Op de website Gezinspastoraal.be staat meer informatie over ouderenmis(be)handeling: een sensibilisatieclip, een uitgebreide toelichting bij de verschillende vormen van ouderenmis(be)handeling, de risicofactoren en signalen, informatie over steunpunten en hulplijnen, vuistregels voor een gesprek, linken naar websites en inspirerende videofilmpjes om via jeugdbewegingen, plusserswerkingen, scholen of buurtwerk jongeren mogelijkheden aan te reiken om een engagement op te nemen dat oudere en kwetsbare mensen ten goede komt. Alles is te vinden op ­ www.gezinspastoraal.be/259 Hilde Pex, Interdiocesane dienst voor gezinspastoraal (IDGP)

Door een gift aan het fonds ‘De vrienden van Rondom Gezin’ kunt u IDGP financieel ondersteunen. Vanaf 40 euro op jaarbasis ontvangt u een fiscaal attest. Meer info vindt u op www.gezinspastoraal.be, in de rubriek ‘Steun IDGP’.

17 ~

Missio in alle kleuren Diest, 5 oktober Voor de achtste editie van Missio in alle kleuren – de startdag van de catechese van het vicariaat Vlaams-Brabant en ­Mechelen – kwamen ongeveer twee­ duizend vormelingen en hun begeleiders op zaterdag 5 oktober naar Diest. De Missiodag is een dag met tientallen werkwinkels, een gebedsviering, zangstonde en gezamenlijk start- en slotmoment. De werkwinkels gaan over Bijbel en geloof, ontmoeting met andere culturen en inzet voor een betere wereld.

‘Mijn getijdenboek twee maanden aan de kant’ Ervaringsbericht over gebedenboek van kardinaal Danneels en Iny Driessen Als je een nieuw uitgegeven gebedenboek op je werktafel krijgt, kan je op verschillende manieren te werk gaan: je kan het boek zo snel mogelijk in een twintigtal lijntjes voorstellen vanuit de perstekst, de inleiding en de flapteksten; je kan het boek doorbladeren of doorworstelen in functie van een kritische recensie; of je kan – en daar heb ik in dit geval voor geopteerd – het boek twee maanden gebruiken waarvoor het bedoeld is: mensen te helpen om dagelijks tot bidden te komen. Gedurende twee maanden heb ik voor het morgen- en avondgebed mijn getijdenboek aan de kant laten liggen en gebruik gemaakt van dit nieuwe gebedenboek. Dit maakt het me nu mogelijk om eerder dan een recensie of een kritische bespreking een ‘ervaringsbericht’ te schrijven over hoe ik het ervaren heb met dit boek te bidden, de uiteindelijke doelstelling van deze publicatie.

De laatste jaren is het besef gegroeid dat het getijdengebed niet alleen voor monniken en clerici bestemd is, maar voor de hele kerkgemeenschap. Zo zijn er op de dag van vandaag heel wat gelovigen die op zoek zijn naar mogelijkheden om alleen of met anderen samen op bepaalde momenten te bidden. Er bestaat natuurlijk het getijdenboek (het ‘officiële brevier’ en de vereenvoudigde uitgave met een blauwe kaft), maar dit is voor de meeste gelovigen te hoog gegrepen: de structuur is ingewikkeld, de taal is niet echt toegankelijk als je er niet vertrouwd mee bent, de psalmen – die het hoofdbestanddeel vormen – zijn voor veel gelovigen vreemde en onbegrijpelijke teksten, ontstaan in een totaal andere cultuur en context. Kortom: te moeilijk, niet uitnodigend, een te hoge drempel! Daarom dus dit boek. Hoe ‘werkt’ het? De opbouw ervan leunt sterk aan bij de opbouw van het

~ 20

getijdengebed: het eerste gedeelte van het boek omvat een cyclus van vier weken, het tweede deel omvat suggesties voor bijzondere momenten en feesten tijdens het liturgisch jaar. Telkens worden teksten voorzien voor het morgenen avondgebed, de belangrijkste momenten van het getijdengebed. Maar de invulling is anders. Er is een veel grotere verscheidenheid in de aangeboden teksten. Ieder gebedsmoment is op dezelfde wijze gestructureerd: beginnen met het kruisteken, een gebed, een meditatie, een psalm, een stukje uit de Bijbel, een moment van stilte (soms is men dit vergeten aan te geven…), een slotgebed. Vaak worden – vooral voor de psalm en het slotgebed – alternatieve teksten aangereikt zodat men kan kiezen. Vooral behulpzaam om ‘de drempel te overschrijden’ zijn de meditaties. Zij proberen de gebruiker behulpzaam te zijn om de gebruikte gebeden te duiden en sterker te laten spreken in deze tijd. Meestal lukt dit op een schitterende wijze,

soms zijn ze wat vlak, een enkele keer had ik het moeilijk omdat een meditatie nogal moraliserend overkwam. Voor het individueel gebruik zie ik echt wel de meerwaarde: de drempel is lager, het aanbod is meer verscheiden, je kan een keuze maken. Toch blijven veel van de gebeden erg moeilijk van taal en inhoud voor mensen die met hun twee voeten in de wereld van vandaag staan en weinig ervaring hebben met bidden met teksten uit de Traditie. Maar het gebruik van dit boek laat groei en evolutie toe. En als men eens wat minder tijd heeft, neemt men maar één of twee deeltjes uit een gebedsmoment; of men kiest er eens bewust voor om bij een gebed of tekst wat langer te blijven stilstaan. De drempel van het liturgisch bidden Ongetwijfeld kunnen de gebedsmomenten of delen ervan ook gebruikt

worden bij het begin van een vergadering, of wanneer een ploeg of werkgroep samenkomt om eens even stil te vallen. De verwijzing naar (alternatieve) teksten uit Zingt Jubilate, die samen gezongen kunnen worden, zijn hiervoor ook een pluspunt. Maar dit boek zal zeker niet het ‘liturgisch bidden’ van het getijdengebed kunnen vervangen. Daarvoor staan er te weinig teksten in die samen of alternerend kunnen gebeden worden. Maar dit is dan ook niet de bedoeling. Uiteindelijk wil dit boek de mensen die tot het liturgisch bidden van de getijden willen komen, over de drempel helpen en als het ware een hulpmiddel bieden om tot daar te komen. Enkele kritische bedenkingen, die geen afbreuk doen aan de fantastische mogelijkheden die dit boek biedt, eerder suggesties voor een volgende druk: • In mijn beleving van de liturgische tijd begint een feest of een zondag aan de vooravond, zoals in de liturgie en in het getijdengebed. Dit is door de vereenvoudiging in dit boek weggevallen.

• Het is niet duidelijk welk het aandeel is van ieder van de coauteurs en wie voor welke meditatie getekend heeft (nuttig wanneer je wil citeren of een tekst wil opnemen in een viering die je zelf samenstelt). • In de bibliografie vind je vaak ‘secundaire verwijzingen’ naar verzamelwerken. Dit is spijtig voor wie op zoek wil gaan naar de oorsprong van een tekst. • Waarom gebruikt men niet de Bijbelvertaling die ook in de liturgie gebruikt wordt? Dit zou de herkenbaarheid kunnen vergroten. • Meestal wordt God aangesproken als U, soms als Jou of Gij. Persoonlijk gebruik ik in het bidden, zeker in groep of gemeenschap, het in het Nederlands en in de liturgische boeken gebruikelijk ‘goddelijke Gij’. • Een minimum aan informatie over de auteurs van de gebeden (waar mogelijk) zou interessant kunnen zijn, bijvoorbeeld de geboorte- en sterfdatum, een bijzondere kwaliteit. Het zou kunnen

helpen een gebed beter ‘te plaatsen’ en nog sterker te laten klinken. • Het alternatieve slotgebed op pag. 223 past inhoudelijk beter in een avondgebed dan in een morgengebed. • En er zijn natuurlijk een aantal schoonheidsfoutjes op vlak van spelling en typografie die vermeden hadden kunnen worden … Om te besluiten Ik vind dit boek een aanrader voor mensen die als christen hun dag willen heiligen door te bidden. Aanbevolen voor mensen die zich biddend in de Traditie van het christendom willen plaatsen. Ook zeer bruikbaar voor mensen die vergadermomenten of andere bijeenkomsten willen inzetten met een moment van bezinning en gebed. Een rijke schat aan gebeden, op een goed geordende en handig bruikbare wijze geordend. Ik ben ervan overtuigd dat de kardinaal en Iny hiermee veel christenen echt een dienst hebben bewezen! Jean Paul Pinxten

21 ~

reeks

Bijbel

www.vlaamsebijbelstichting.be De Vlaamse Bijbelstichting heeft een nieuwe website. Hierop presenteert zij in een eigentijdse vormgeving informatie over alles wat met Bijbel te maken heeft, zoals Bijbelvertalingen, publicaties, fragmenten uit het Bijbels Tijdschrift Ezra, bijbelcursussen, enzovoort.

De VBS werd in 1968 opgericht onder de bescherming van de Vlaamse bisschoppen met als doel de liefde voor, de omgang met en de kennis van de Bijbel te bevorderen. Hiermee werd tegemoet gekomen aan de wens van het Tweede Vaticaans Concilie om ‘de gelovigen op aangepaste wijze tot een goed gebruik van de Heilige Schrift te brengen’. Vanaf het begin heeft de VBS hulpmiddelen ter beschikking gesteld voor al wie individueel of in groep de Bijbel wil lezen en informatie aangeboden aangaande initiatieven en publicaties op het vlak van het Bijbelpastoraat. Zo was zij ook een van de eersten om zich te wagen op het wereldwijde net. De website van toen is nu volledig opgefrist en bij de tijd gebracht. Wat doet de Vlaamse Bijbelstichting? De VBS verzorgt, in samenwerking met de Katholieke Bijbelstichting (KBS) in Nederland, de verspreiding en de revisie van de Willibrordvertaling. Ze is ook betrokken geweest bij de oecumenische Nieuwe Bijbelvertaling.

~ 22

De VBS publiceert sinds 1970 ook een driemaandelijkse tijdschrift met korte artikels over Bijbelse onderwerpen, informatie over Bijbelse activiteiten en een boekenrubriek. Tot en met 2008 verscheen het tijdschrift onder de naam VBS-Informatie. In 2009, bij het begin van de veertigste jaargang, kreeg het blad een nieuwe vormgeving. Sindsdien verschijnt het onder de naam Ezra – Bijbels tijdschrift.

Verder publiceert zij in samenwerking met verschillende uitgeverijen (o.a. Acco, Averbode en de Katholieke Bijbelstichting) tal van boeken, die beantwoorden aan haar Bijbels-pastorale doelstellingen. De publicaties zijn toegankelijk voor een breed publiek en behandelen de Bijbelboeken van Oude en Nieuwe Testament vanuit verschillende invalshoeken.

Elk jaar organiseert de VBS in augustus een tweedaagse Bijbelcursus in het kader van Didachè, de nascholingsprogramma’s van de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven, in samenwerking met LUCON (Leuvens Universitair Centrum voor Onderwijsgerichte Nascholing), voorheen Vliebergh-Sencie-centrum. Deze tweedaagse is toegankelijk voor een breed publiek. De laatste sessie ging over ‘Ongemakkelijke woorden van Jezus’.

Wie zijn de VBS? De VBS wordt gedragen door vrijwilligers. Enkele professoren en onderzoekers van de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven en andere Vlaamse exegeten vormen de ‘VBSwerkgroep’, tevens redactieraad van het Bijbeltijdschrift Ezra. Momenteel zijn dat: Paul Kevers (eindredactie), Hans Ausloos, Jean Bastiaens, Reimund Bieringer, Hans Debel, Luc Devisscher, Marieke Dhont, Erik Herrebosch, Valérie Kabergs, Pascal Lacroix, Bénédicte Lemmelijn, Johan Lust, Filip Noël, Martijn Steegen, Geert Van Oyen, Peter Van Petegem, Elke Verbeke en Marc Vervenne. Voorzitter is professor Reimund Bieringer. Directeur is dr. Paul Kevers, tevens secretaris en eindredacteur van ‘Ezra – Bijbels tijdschrift’. Voorts is de VBS een ledenvereniging: een duizendtal leden betalen jaarlijks een ledenbijdrage, in ruil waarvoor zij een abonnement krijgen op Ezra en korting bij de aankoop van Bijbels en VBS-­ publicaties. Luc Devisscher, educatief medewerker CCV Vlaams-Brabant en tevens lid van de VBS-werkgroep

Neem een abonnement op Ezra Een abonnement kost 12 euro (8 euro voor studenten, 15 euro voor lezers buiten België) Bank: IBAN: BE98 1237 7805 2493 BIC: OBKBBE99 Lezers van Pastoralia die vóór het eind van het jaar abonnee worden, ontvangen het decembernummer gratis! Vermeld als code: ‘Pastoralia’ op uw overschrijving.

23 ~

Nieuwe uitgaven

19,50 euro

22,50 euro

15,00 euro

De mens achter de Kerk (Petra Van Caneghem)

Parochie … waarheen? (Cahiers voor praktische theologie)

In de naam van de Moeder (Erri de Luca)

Wars van alle clichés en negatieve berichtgeving rond de Kerk brengen Petra en Wouter Van Caneghem het verhaal van de mensen die dit instituut elke dag weer vormgeven. Waarom begon Jeanne Devos met haar beweging in India? Wat wilde monseigneur De Kesel graag worden? Van wie kreeg aartsbisschop Léonard zijn imposante ring? Naast deze meer bekende geestelijken krijgt u ook een unieke inkijk in het leven van de dorpspastoor, de kloosterzuster, de pater … Mannen en vrouwen die een bijzondere keuze maakten en daar ook nu nog achter blijven staan.

De Kerk maakt een ernstige transformatie door. Dat ondervinden we vooral ook op lokaal vlak. Het parochielandschap verandert grondig en bevindt zich tussen een ijzersterk verleden en een onzekere toekomst. Hoe zal de parochie er in de toekomst uitzien? We merken een ingrijpende afkalving van parochies. Tegelijk zien we hoe veel parochies, zij het met sterk verminderde draagkracht, zich moedig verder engageren om een christelijke gemeenschap te vormen, daar waar mensen wonen. Naast zwaktes heeft de eeuwenoude kerkvorm die parochie heet, kennelijk ook haar eigen troeven.

Dit verhaal interpreteert het kerstgebeuren op een eigentijdse manier. Miriàm (Maria), een Joodse vrouw in Galilea, vertelt zelf wat haar overkwam, van de aankondiging door de engel tot en met de geboorte van haar zoon. Miriàms jeugd is plots voorbij als ze verneemt dat ze zwanger is van een zoon, en niet zomaar een zoon. Om haar taak te vervullen, breekt ze alle wetten en gebruiken. Ze vertelt eerlijk en eenvoudig over haar avontuurlijke zwangerschap, het vertrouwen in haar liefhebbende verloofde Jozef, de tocht naar B ­ ethlehem en de bevalling in de stal.

Verschillende theologen en vormingswerkers leveren hun bijdrage, elk vanuit een eigen invalshoek: Antoon Arens, Bart Benats, Dirk Claes, Carlos Desoete, Tomas Folens, Elisah Gommers, Staf Hellemans, René Hornikx, Kolet Janssen, Thomas Knieps-Port le Roi & (liever: ‘en’) ­Annemie Dillen, Hilde Pex, Marc Steen (red.), Hans Vandenholen en Henk Witte.

Het verhaal blijft mysterieus en heilig, maar verteld door een ijzer­ sterke moeder gaat het schitteren. Met ‘in de naam van de Vader’ begin het kruisteken. Met ‘in de naam van de Moeder’ begint het leven.

Deze werken zijn onder meer verkrijgbaar in de boekhandels De Peerle (Mechelen), Castrum (Leuven) en Guimard 1 (Brussel). De Peerle: Diocesaan Pastoraal Centrum, Varkensstraat 6, 2800 Mechelen | 015 29 84 62 | [email protected] | www.depeerle.be De Peerle is open van maandag tot vrijdag, van 10.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur en op zaterdag van 10.00 tot 12.00 uur. Gesloten op zondag en feestdagen.

Guimard 1: Guimardstraat 1, 1040 Brussel 02 509 96 72 | [email protected] De winkel is elke werkdag open van 8.30 tot 16.30 uur.

Castrum: Abdij Keizersberg, Mechelsestraat 202, 3000 Leuven | 016 31 00 65 [email protected] www.avimo.org Castrum is elke werkdag open van 8.45 tot 11.30 uur en van 14.15 tot 17.30 uur.

16,00 euro

Jezuïeten grappen (Nikolaas Sintobin)

22,95

29,99

euro

euro

Wat blijft. Kerngedachten (Hans Küng)

Wie zijn de jezuïeten? Paus ­Franciscus komt uit hun rangen. Jezuïeten werken als astronoom, gevangenisaalmoezenier, cineast, leerkracht, geestelijk begeleider, kunstenaar … In dit boekje wordt op luchtige wijze gepeild naar de eigenheid van deze katholieke religieuzen, die even berucht als beroemd lijken te zijn.

De kern van Küng in één boek. Wat kan ik weten? Waar vind ik houvast? Waar komt het in het leven op aan? In Wat blijft geeft Hans Küng (1928) antwoord op deze oermenselijke vragen. Het is een samenvatting van de centrale thema’s uit zijn werk. Küng schreef standaardwerken over de wereldgodsdiensten en boog zich over de grote ethische vragen van Nikolaas Sintobin S.J., is jezuïet en mens en maatschappij. In dit nieuinternetpastor. Hij werkte als advo- we boek vraagt hij zich o.m. af welcaat, leerkracht en geestelijk bege- ke waarden religies aanreiken voor leider. Hij is gespecialiseerd in de politiek, samenleving en opvoespiritualiteit en de pedagogie van de ding. Alles mondt uit in de vraag: jezuïeten. wat blijft?

Bruggen naar morgen. Een inspiratieboek voor aandacht en zorg (Marinus van den Berg)

22,95

Pastor en geestelijk verzorger ­Marinus van den Berg schrijft inspirerend over thema’s als stil zijn, luisteren, langzamer leven, zegenen, welkom heten, liefhebben, afscheid nemen en gedenken. Hij werkte in zorginstellingen, o.a. in het Rotterdamse palliatief centrum Cadenza, en begeleidde velen in rouw- of crisissituaties. Wat wil hij, terugkijkend, anderen meegeven? Geen theorie, maar persoonlijke inspiratie. Zijn verhalen en korte beschouwingen zijn gebaseerd op zijn vele lezingen en workshops.

Bloemen in beeld. Symbolisch bloemschikken rond 40 thema’s (Tini Brugge) Bruggen slaan tussen woorden en beelden, geloven en doen, met je handen, met je ziel. Bruggen slaan tussen bezieling en het leven van alle dag, tussen verstilling binnen en de buitenwereld. Veertig thema’s uit het leven van elk mens vormen de rode draad van inspiratie in dit boek. Van geboren worden tot sterven, een levensweg gaan, verlangen, zoeken, kiezen, verwonderen, loslaten en thuiskomen. Met de symboliek van bloemen, kleuren en vormen worden thema’s vertaald in florale creaties die passen bij de seizoenen. Aansluitend is er ruime aandacht voor bloemenschiktechnieken met respect voor de aarde, en voor expressiemiddelen en werkwijzen om symbolisch te schikken, thuis of in de kerk.

Tijdens de maanden november en ­d ecember heeft De Peerle een groot aanbod advents- en kerstartikelen in haar assortiment. Advents­k alenders en boeken voor kinderen, kerst­ beelden en kerststallen, wenskaarten …

euro

25 ~

Godly Play Oude en vernieuwende methodiek van geloofsinitiatie van kinderen Spelen met God Wat heeft een Bijbelverhaal te maken met spelen in het zand? Of gebed met knutselen en kleuren? Kan catechese net zo opwindend zijn als verstoppertje spelen? Of kan een parabel ons doen duizelen van verwondering – alsof we met wiekende armen wel zeven keren in het rond hebben gedraaid? Kunnen we wel spelen in de kerk – mogen we spelen met God? Godly Play is een spel. Maar het is niet zomaar een spel, het geeft kinderen de kans om zich de taal van God en Gods volk eigen te maken doorheen heilige verhalen, parabels, liturgische handelingen en stilte. De eerste lijnen werden reeds aangezet door de pedagoge Maria Montessori. In de loop van de decennia leverden verscheidene

~ 26

pedagogen en theologen hun bijdrage tot de verdere uitwerking van Godly Play. Eerst in de Verenigde Staten, en nu ook in Europa wordt de methode enthousiast onthaald in parochiale en onderwijscontexten. Godly Play vertrekt vanuit twee uitgangspunten: enerzijds de kracht van Gods Woord, en anderzijds het aangeboren vermogen van elke mens om God te ervaren, en om met die God een relatie aan te gaan. Van verhaal tot feest Een Godly Play-sessie begint met het verwelkomen van elk kind, en met een beroep op de persoonlijke ver-antwoord-elijkheid. Ben je er klaar voor, wordt aan elk kind gevraagd. Ben je écht aanwezig?

In een kring vertelt de verteller een Bijbelverhaal, een parabel of een liturgisch verhaal (‘the story’). Dit verhaal wordt heel aanschouwelijk gebracht, met behulp van eenvoudig materiaal: zand, stenen, houten figuurtjes, ... Vervolgens stelt de verteller vragen (‘the wondering’). Het zijn échte vragen – dus geen vragen waar de verteller eigenlijk al het juiste antwoord op kent. Samen met de hele groep wordt het verhaal verkend, op een manier die soms doet denken aan de contemplatieve dialoog. Eens een beetje van de rijkdom van het verhaal is blootgelegd, worden de kinderen uitgenodigd om hier hun antwoord op te formuleren (‘the response’). Dit kan door te tekenen, knutselen, schrijven, lezen, of door verder te spelen met het zand en de figuurtjes. Alle

Vormingsdriedaagse Godly Playverhaalverteller 9, 11 en 13 november 2013: Universitaire Parochie Leuven 3, 4 en 5 januari 2014: Oude Abdij Drongen 5, 6 en 7 april 2014: Abdij van Averbode

materiaal is voorhanden: van klei tot kinderbijbels en atlassen. Ten slotte komt iedereen terug in de kring om de Godly Play-sessie te besluiten met een feestje (‘the feast’): er wordt gedankt en samen een koekje of stukje fruit gegeten, en iets gedronken.

Het is krachtig. De symboliek en gebaren, de sobere woorden, de stilte maken vaak een diepe en blijvende indruk. Het is eigentijds. De visuele en ervaringsgerichte aanpak spreekt kinderen en opvoeders van vandaag aan.

Eigentijds en tijdloos Godly Play heeft aan kinderen, volwassenen en de hele kerkgemeenschap veel te bieden. Het is een waarachtige geloofsinitiatie. De kinderen worden uitgenodigd om doorheen het verhaal te ontdekken wie God kan en wil zijn in hun leven – en hoe zij daar kunnen en willen op antwoorden. Het is een initiatie in de schatkamers van het christendom. Kinderen leren op een boeiende manier de Bijbelverhalen (ver)kennen, raken spelenderwijs (opnieuw) vertrouwd met de eigen geloofstraditie. Ze leren een nieuwe taal spreken: ‘christelijks’. Het is een initiatie in de viering in de kerk. Godly Play werkt met de kleuren en symbolen van de liturgie. Daarnaast zijn ook vele liturgische handelingen het onderwerp van een sessie, zoals de eucharistie, het doopsel of het kerkelijk jaar.

Het is tijdloos. Godly Play is nooit ‘gejaagd’. Kinderen (en vertellers!) genieten van het rustige tempo, en ontdekken, misschien wel voor het eerst, de kracht en weldaad van stilte. Het is leuk. Kinderen spelen omdat spelen fijn is. Maar spel is veel meer dan dat. Spel vraagt engagement. Spel helpt creativiteit, gemeenschap en taal ontwikkelen. Spel moet niet, je kunt het ook niet dwingen. Spel is een geschenk. Komt het daardoor dat spelende kinderen zo goed het Rijk van God kunnen ontvangen? En dat we van hen kunnen leren hoe er binnen te gaan? Katie Velghe, Interdiocesane Dienst voor Gezinspastoraal (IDGP)

Met Godly Play kunnen mensen van alle leeftijden, in het bijzonder ook kinderen, en hun begeleiders de rijkdom van Bijbelverhalen en de christelijke traditie verkennen en ervaren. Het is speels en vernieuwend, en tegelijk diep geworteld. Deze internationaal erkende vorming geeft de nodige achtergrond en training om zelf aan de slag te gaan als Godly Play verhaal­verteller. De begeleiding gebeurt door An Mollemans en Katie ­Velghe. Wil je graag zelf aan de slag als verhaalverteller? Werd je interesse geprikkeld tijdens een kennismakingsmoment? Heb je een werkveld voor ogen waarin je kan groeien als verteller? Schrijf je dan zo snel mogelijk in! Het aantal plaatsen is beperkt. Inschrijven: stuur een e-mail naar [email protected] met vermelding van: je naam, adres en telefoonnummer; in welke sector je werkzaam bent; voor welke driedaagse je je wenst in te schrijven. Vermeld ook of je gebruik wenst te maken van de mogelijkheid tot overnachting.

27 ~

Vanuit de Vicariaten Brussel Op de tweede zondag van de maand september werd in Laken een nieuwe pastorale ploeg aangesteld voor de pas opgerichte pastorale eenheid Cardijn. Die is gevormd door het samenvoegen van de vroegere eenheden Laken-Centrum (parochies Onze-Lieve-Vrouw en Heilige Engelen) en Heizel (parochies Heilig-Hart, Kind Jezus en Sint-Clara). De aanstelling kreeg een speciale kleur doordat ongeveer gelijktijdig Guido Vandeperre, die ook deken is van Brussel-West, Laken verlaat en de pastorale eenheid Anderlecht gaat leiden. Jan Claes, tot dan pastoor in Sint-Guido Anderlecht en verantwoordelijke voor de Nederlandstalige pastoraal in de pastorale eenheden Anderlecht-Centrum en Kuregem, wordt in Cardijn medeverantwoordelijk samen met Yves Lebrun, die ook al verantwoordelijk is voor de naburige pastorale eenheid Mutsaard-Heembeek. Evaluatie vorig werkjaar Maandag 10 september trok de voltallige vicariale raad voor een hele dag naar het diocesaan bezinningscentrum ‘La Retraite’ in Sint-Genesius-Rode voor de evaluatie van het voorbije pastoraal werkjaar en om prioriteiten vast te leggen voor het nieuwe. De raad kon met tevredenheid terugblikken op 2012-2013, maar stelde wel vast dat het werkritme erg intens is: de vergaderingen zijn goed gevuld, toch slaagt men erin de thema’s voldoende te bespreken. In de toekomst zal men hetzelfde ritme aanhouden. Elke eerste woensdag van de maand vergadert men voltallig: de kern (de hulpbisschop, zijn adjunct, de dekens) aangevuld met de diensthoofden van

~ 28

‘Verkondigen en Vieren’ en ‘Annonce et Célébrations’, de verantwoordelijken voor de gemeenschappen van buitenlandse herkomst, het gezondheidspastoraat, het tijdelijke en de communicatie. De maandelijkse vergadering over fundamentele kwesties, ook met de voltallige groep, vindt als naar gewoonte plaats op de derde donderdag in de pastorie van Onze-Lieve-Vrouw Laken. Op de andere vergaderingen van de raad is enkel de kern aanwezig. Een verandering ten opzichte van vorig werkjaar is dat in de week van de ‘fundamentalia’ de gewone vergadering op woensdag wegvalt. Tijdens deze evaluatievergadering werden ook al de thema’s voor de twee eerstvolgende fundamentalia-vergaderingen bepaald: navorming en de verdere stand van zaken in de Nederlandstalige pastoraal na de sessie Drongen 2013. Fundamentalia – ‘navorming’ De eerste fundamentalia-vergadering vond dus plaats op 19 september en handelde over de navorming van de benoemden. Enerzijds werd het vormingsaanbod voor dit jaar bekeken en goedgekeurd; anderzijds werd er nagedacht over de vraag wat de vormingsbehoeften zijn. Daarbij ging het dus niet over ‘vorming’ in de zin van ‘opleiding’ maar specifiek over ‘navorming’. In het Frans wordt dat terminologisch onderscheid niet gemaakt, daar heet alles ‘formation’. Uit het gesprek bleek dat men wel degelijk overtuigd is van de behoefte aan navorming. Pasklare oplossingen zijn niet makkelijk te vinden, maar voor mensen die een nieuwe benoeming krijgen is er duidelijk behoefte aan adequate toerusting.

Opening pastoraal werkjaar Zoals de laatste jaren gebruikelijk vond de opening van het pastoraal werkjaar op vrijdag 20 september plaats in de basiliek van het Heilig Hart in Koekelberg. Aan het begin en het einde van de avond was er ruim tijd voor onderlinge ontmoeting en contact bij een glaasje wijn of vruchtensap. De sfeer was hartelijk en de opkomst evenaarde die van de andere jaren. Tot de klassieke ingrediënten behoorde het overzicht van degenen die afscheid namen van het vicariaat Brussel en de voorstelling van de nieuwkomers. Het waren twee behoorlijk lange lijsten, wat iemand de uitspraak ontlokte dat er toch heel wat beweegt in zo’n jaar. Het was Ria Dereymaeker, hoofd van de vicariale dienst ‘Verkondigen en Vieren’, die de voorstelling van vertrekkers en nieuw aangekomenen tot een boeiend verhaal aan elkaar wist te smeden. Aansluitend gaf zij ook een samenvatting van wat er in het voorbije jaar op het vlak van het pastoraal plan van de bisschop was verwezenlijkt. Na dat overzicht kwam monseigneur Kockerols zelf aan het woord. Hij onderstreepte dat het bij het ontvouwen van de toekomst voor de Kerk in Brussel niet gaat om een pure herstructurering of hertekening van parochiegrenzen, maar fundamenteel om een inhoudelijke vernieuwing. In dat kader paste volkomen de bijdrage van de volgende spreker, Nikolaas Sintobin s.j. Vanuit de ignatiaanse spiritualiteit wierp hij een licht op de mogelijkheden van het dagelijkse ‘levensgebed’ met zijn drie onderdelen: dankzegging, vragen om vergeving en het smeekgebed. Aan het eind van zijn inspirerend betoog toonde hij een aantal

websites die kunnen helpen bij het vormgeven van zo’n manier van bidden (zie hieronder). Tony Frison/Th. C. Madder

www.gewijderuimte.org, www.pray-as-you-go.org, www.startdestilte.be, www.inalledingen.org, www.igniswebmagazine.nl

In memoriam André Van Echelpoel André Van Echelpoel werd op 1 juli 1923 geboren in een christelijk gezin in Itegem. Op het Sint-­ Gummaruscollege in Lier ontpopte hij zich tot briljante leerling. Vanuit die voedingsbodem zette hij de stap naar het seminarie. Op 4 april 1948 werd hij priester gewijd. In Merchtem was hij een enthousiaste jonge onderpastoor

(1948-1965) die onder meer de zorg opnam voor de verenigingen, zoals de KAJ. Het was de tijd van een bloeiende Kerk. Dat hij er graag gezien was, bleek toen een massale groep hem uitgeleide deed naar Aarschot, waar André pastoor werd van de parochie Christus-Koning. Hier kwam zijn karakter van doorzetter goed van pas. Hij zorgde ervoor dat de nieuwe kerk afbetaald geraakte en dat er een parochiezaal werd gebouwd. Toen hij in 1993 met pensioen ging, kwam hij terug dichter bij zijn geboortestreek wonen, in Grasheide. Zo kon hij een sterke band behouden met zijn familie in Itegem. Vanuit Grasheide deed hij van 1995 tot 2005 aalmoezeniersdienst in het rusthuis Heilige Familie in Heist-op-den-Berg en was er dienstbaar voor allen die op hem beroep deden. Wanneer hij zelf hulpbehoevend werd, nam hij daar zijn intrek. Hij kon er rekenen op goede zorgen, vooral de laatste jaren toen hij meer hulp nodig had. Steeds kon

hij steun vinden bij zijn familie die hem regelmatig kwam opzoeken. Naast het leven van André mogen we de woorden plaatsen van de Goede Herder. Jezus noemt zichzelf een goede herder, omdat Hij zijn leven ziet als dienstbaarheid aan het geluk van mensen. Hij is het voorbeeld en de voorganger voor elke priester. In die geest heeft André zijn taak als priester vervuld. Er zijn voor en bij de mensen in de verenigingen, met hen samenkomen en vieren rond de naam van Jezus en het geloof verkondigen. Het is een mooie taak, die je maar echt kunt waarmaken als je er met je hart achter staat. Soms had hij het wel wat moeilijk met alles wat anders werd in de samenleving en in de Kerk. We zijn André dankbaar voor alles wat hij deed met een oprecht hart, gebaseerd op het woord van Jezus en voor het welzijn van mensen. Jef Bats, administrator Sint-Guibertusparochie Itegem

Personalia Benoemingen Diocesaan

verantwoordelijke voor de Engelstalige gemeenschap in Leuven, Sint-Kwinten.

De heer Steven WIELANDTS, priester, wordt tevens benoemd tot kanunnik van het Metropolitaans kapittel.

De heer Dirk DE GENDT, priester, wordt tevens benoemd tot parochieadministrator in Leuven, Sint-Michiel en Reneldis, Egenhoven.

Vlaams-Brabant en Mechelen

De heer Guy DE KEERSMAECKER, priester, wordt benoemd tot vicariaal verantwoordelijke voor de territoriale pastoraal, tot parochieadministrator in Mechelen, Sint-Jan Baptist en Evangelist; tot pastoor in Mechelen, Sint-Rumoldus; tot parochieadministrator in Mechelen, Heilig Kruis; in Mechelen, Onze-Lieve-Vrouw, Walem; in Mechelen, Sint-Catharina; in

De heer Denis BOERS, permanent diaken, wordt benoemd tot meewerkend diaken te Leuven, Sint-Lambertus, Heverlee. De heer Don Bosco DARSI, priester van het bisdom Vijayawada (India), wordt benoemd tot pastoraal

Mechelen, Sint-Gummarus; in Mechelen, Sint-Libertus; in Mechelen, Sint-Petrus en Paulus; tot kapelaan in Mechelen, Sint-Alexius en Catharina, Begijnhof en tot deservitor in Mechelen, Ter Hert. Hij blijft tevens deken van het dekenaat Mechelen, parochieadministrator in Willebroek, Sint-Amandus, Blaasveld; in Willebroek, Sint-Jan Baptist en Sint-Amandus, Heindonk en in Willebroek, Sint-Jan de Doper, Tisselt. Pater Marcel DE PAUW, priester-missionaris van het Heilig Hart, wordt benoemd tot parochievicaris in Leuven, Sint-Pieter.

29 ~

Mevrouw Greta JANSSENS wordt benoemd tot pastoraal werkster in Vilvoorde, Algemeen Ziekenhuis Jan Portaels.

De heer Ronald VILLARREAL BELEÑO, priester, wordt benoemd tot meewerkend priester in de federatie Duffel-Sint-Katelijne-Waver.

De heer Willy LEYS, pastoraal werker, wordt benoemd tot pastoraal medeverantwoordelijke federatie Linter.

De heer Steven WIELANDTS, priester, wordt benoemd tot adjunct van de hulpbisschop in het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen; tot parochievicaris in Leuven, Sint-Michiel en tot aangesteld priester volgens canon 517 §2 in Vlierbeek, Onze-Lieve-Vrouw. Hij blijft tevens vicariaal verantwoordelijke voor de diensten CCV, IJD en catechese; docent aan het Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen in Leuven; medewerker stuurgroep Vorming Permanent Diaconaat en medewerker stuurgroep Opleiding Pastoraal Werk(st)ers.

De heer Patrick MAERVOET, priester, wordt tevens benoemd tot federatiepastoor in Puurs; tot pastoor in Puurs, Sint-Pieter; tot parochieadministrator in Puurs, Sint-Leonardus, Breendonk; in Puurs, Sint-Jozef, Liezele; in Puurs, Sint-Catharina, Ruisbroek en in Puurs, Onze-Lieve-VrouwHemelvaart, Kalfort. De heer Nikita SKATCHKOFF, priester, wordt benoemd tot pastoor in Tienen, Sint-Egidius, Kumtich; tot parochieadministrator in Tienen, Sint-Joris, Oorbeek; tot parochieadministrator in Hoegaarden, Sint-Ermelindis, Meldert en in Hoegaarden, Sint-Jan Evangelist, Hoksem. De heer Tikoto Serge TAKAMBA, priester van het bisdom Rome, wordt benoemd tot meewerkend priester federatie Mechelen. De heer Rony TIMMERMANS, priester, wordt tevens benoemd tot parochieadministrator in Lubbeek, Sint-Kwinten, Linden. De heer Paul VAN BETS, pastoraal werker, wordt benoemd tot medewerker voor diaconie op het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen. De heer Paul VANDERSTUYFT, priester, wordt benoemd tot meewerkend priester in de federatie Scherpenheuvel. De heer Johny VAN ROMPUY, priester, wordt tevens benoemd tot parochieadministrator in Geetbets, Sint-Ambrosius, Rummen.

~ 30

eenheid ‘Cardijn’ en tot medeverantwoordelijke pastorale eenheid ‘Mutsaard-Neder-Over-Heembeek’. Mevrouw Marie-Thérèse DANIELS, pastoraal werkster, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’, Brussel-Centrum. Mevrouw Céline DECLERFAYT, echtgenote Windey, pastoraal werkster, wordt overeenkomstig canon 517 §2 benoemd tot coördinatrice van de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Les Cerisiers’ van het dekenaat Brussel-Zuid. Mevrouw Carine DE GEETER, echtgenote Temmerman, wordt benoemd tot vicariaal afgevaardigde voor de Gezondheidspastoraal.

Brussel De heer Christiaan AUDENAERT, priester van het bisdom Paramaribo (Suriname), wordt benoemd tot medeverantwoordelijke pastorale eenheid Anderlecht. Hij blijft tevens pastoor in Anderlecht, Sint-Vincentius a Paulo, Scheut en pastoor in Anderlecht, Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart.

Pater Philippe de ROSEN de BORGHAREN, priester-scheutist, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Sarments forestois’, dekenaat Brussel-Zuid. Hij blijft tevens pastoor in Vorst, Sint-Denijs, pastorale eenheid ‘Sarments Forestois’, dekenaat Brussel-Zuid.

De heer Franck BAERT wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’, Brussel-Centrum.

De heer Alejandro ESCALANTE ESTEBAN wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Boetendael’, Brussel-Zuid.

De heer Michel CHRISTIAENS, priester, wordt benoemd tot adjunct van de deken van Brussel-Zuid en tot pastoor in Vorst, Sint-Augustinus. Hij blijft tevens verantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Les Sarments Forestois’, dekenaat Brussel-Zuid; pastoor in Vorst, Heilige Pius X en in Vorst, Heilige Maria, Moeder van God.

De heer Tony FRISON, priester, wordt tevens benoemd tot parochieadministrator in Brussel, Sint-Elisabeth, Haren en tot canoniek pastoor in Evere, Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt.

De heer Jan CLAES, priester van het bisdom Hasselt, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke pastorale

Mevrouw Colette KANTARAMA, pastoraal werkster, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke pastorale eenheid ‘Anderlecht-Nord’, dekenaat Brussel-West. De heer Alphonse KANUBANTU BADIBAKE, priester van het bisdom

Kananga (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal pastorale eenheid ‘Sources Vives’, dekenaat Brussel-Zuid. Pater Jean-Jacques KASANDA TSHIMANGA, priester-spiritijn, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid van ‘Molenbeek-Centre’, dekenaat Brussel-West. De heer Jozef KENNES, priester, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal pastorale eenheid ‘Anderlecht-Sud’, Brussel-West. Hij blijft tevens aalmoezenier van de kliniek Sint-Anna – Sint-Remigius, Anderlecht; aalmoezenier Iris Ziekenhuizen Zuid, site Joseph Bracops, Anderlecht en verantwoordelijke voor de ploeg katholieke begeleiding crematorium, Ukkel. De heer Alphonse KOSSI, priester van het bisdom Bambari (Centraal-Afrikaanse Republiek), wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Anderlecht-Sud’, dekenaat Brussel-West. De heer Yves LEBRUN, priester, wordt tevens benoemd tot verantwoordelijke pastorale eenheid ‘Cardijn’ en tot pastoor in Brussel, Heilig Hart en Sint-Lambertus, Heizel. De heer Hubert LOECKX, priester, wordt tevens benoemd tot pastoor in Sint-Jan en Sint-Niklaas, Schaarbeek. Pater Benoît MALVAUX, priester-jezuïet, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Kerkebeek’, Brussel-Noord-Oost. Hij blijft tevens lid van de vicariale ploeg voor het Godgewijde Leven.

Pater Gilles MATHOREL, priester-witte pater, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’, Brussel-Centrum. De heer Jacob Charlot MBOG, priester van het bisdom Eseka (Kameroen), wordt benoemd tot medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Saint-Gilles’, Brussel-Zuid. De heer Charles MBU SATELA, priester van het bisdom Kinshasa (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot verantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Anderlecht-Sud’ dekenaat Brussel-West. Hij blijft tevens pastoor in Anderlecht, Heilige Geest, dekenaat Brussel-West en pastoor in Anderlecht, Sint-Lucas, dekenaat Brussel-West. Mevrouw Anne MERCENIER, echtgenote Van Bunnen wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Les Cerisiers’, dekenaat Brussel-Zuid. De heer Willy MIRINDI ­BANGANGA B, priester, wordt benoemd tot mede­ verantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’, Brussel-Centrum. Hij blijft tevens aalmoezenier in het Universitair Medisch Centrum Sint-Pieter, site Sint-Pieter in Brussel. De heer Philippe NAUTS, priester, wordt benoemd tot verantwoordelijke Franstalige pastoraal pastorale eenheid ‘Anderlecht-Nord’, dekenaat Brussel-West. Hij blijft tevens medeverantwoordelijke voor de dienst ‘Annonce et Célébration’, vicariaat Brussel; canoniek pastoor in Anderlecht, Sint-Franciscus Xaverius, Kuregem en canoniek pastoor in Anderlecht, Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt, Kuregem.

De heer José Serge NZAZI OTSHIA, priester van het bisdom Idiofa (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal ‘Anderlecht-Nord’, dekenaat Brussel-West. Hij blijft tevens lid van de ploeg ‘Entraide et Fraternité’ en ‘Vivre Ensemble’, vicariaat Brussel. De heer Salomon ODEKA, priester van het bisdom Isiro-Niangara (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Kerkebeek’ van het dekenaat Brussel-Noord-Oost en parochieadministrator in Sint-Suzanne, pastorale eenheid ‘Kerkebeek’, dekenaat Brussel-Noord-Oost. Zuster Françoise OPSOMER wordt tevens benoemd tot verantwoordelijke Gezondheidspastoraal. De heer Frédérique PETIT wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de dienst Communicatie - referent voor radio RCF. Zuster Anne PEYREMORTE, religieuze van ‘Saint-André’, pastoraal werkster, wordt volgens canon 517 §2 benoemd tot pastoraal coördinator van de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Kerkebeek’, dekenaat Brussel-Noord-Oost. De heer Mario Alberto ROSAS CONTRERAS wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’, Brussel-Centrum. De heer Luc ROUSSEL, priester, wordt benoemd tot canoniek pastoor in Schaarbeek, Heilige Familie, Helmet, pastorale eenheid ‘Kerkebeek’, dekenaat Brussel-NoordOost; tot aangesteld priester voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Kerkebeek’, dekenaat Brussel-Noord-Oost volgens

31 ~

canon 517 §2 en tot parochieadministrator in Evere, Sint-Vincentius, pastorale eenheid ‘Kerkebeek’, dekenaat Brussel-Noord-Oost. Hij blijft tevens deken van het dekenaat Brussel-Noord-Oost; canoniek pastoor in Schaarbeek, Heilige Familie en Sint-Servatius en in Sint-Joostten-Noode, Sint-Joost; verantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Les Coteaux’ van het dekenaat Brussel-Noord-Oost en parochieadministrator in Schaarbeek, Sint-Franciscus van Assisi en Sint-Elisabeth. De heer Gunter SCHOLLAERT, pastoraal werker, wordt benoemd tot verantwoordelijke van de aalmoezeniersploeg in de Europa Ziekenhuizen, site Sint-Michiel, Etterbeek en tot verantwoordelijke van de aalmoezeniersploeg in de Europa Ziekenhuizen, Sint-Elisabeth, Ukkel. Mevrouw Elke SCHOUWAERTS wordt benoemd tot medeverantwoordelijke van de dienst Verkondigen en Vieren. De heer Jean SPRONCK, permanent diaken, wordt tevens benoemd tot begeleider voor het ‘Centre de Préparation au Mariage’. Mevrouw Anne THIRAN, pastoraal werkster, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Anderlecht-Noord’, dekenaat Brussel-West. De heer Christian TRICOT, priester, wordt benoemd tot pastoor in Ukkel, Sint-Anna; verantwoordelijke Franstalige pastoraal in Ukkel, Sint-Anna en Sint-Job; verantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Alliance’, dekenaat Brussel-Zuid. Hij blijft tevens aalmoezenier van de ‘Association interdiocésaine francophone et germanophone des employés d’Église de Belgique’.

~ 32

De heer François VANANDRUEL, priester van de Communauté Emmanuel, wordt tevens benoemd tot parochieadministrator Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans, pastorale eenheid ‘Sources Vives’, dekenaat Brussel-Zuid en tot parochieadministrator Heilige Drievuldigheid, pastorale eenheid ‘Sources Vives’, dekenaat Brussel-Zuid.

Brussel-Centrum. Hij blijft tevens pastoor in Brussel, Sint-Rochus.

De heer Gilbert VAN BOECKEL, priester, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’, Brussel-Centrum.

Mevrouw Irmgard BÖHM wordt benoemd tot lid van de ‘Service de la Vie spirituelle’.

De heer Eric VANCRAEYNEST, priester, wordt tevens benoemd tot aangesteld priester voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Les Cerisiers’, dekenaat Brussel-Zuid en dit volgens canon 517 §2. De heer Guido VANDEPERRE, priester, wordt benoemd tot pastoor in Anderlecht, Onze-Lieve-Vrouw van Vreugde en Sint-Gerardus, Majella; tot administrator in Anderlecht, Sint-Bernadette; tot administrator in Anderlecht, Sint-Jozef, Veeweide, tot verantwoordelijke pastorale eenheid ‘Anderlecht’ en tot pastoor in Anderlecht, Sint-Pieter en Sint-Guido. Hij blijft tevens deken van het dekenaat Brussel-West. Mevrouw Gertrudis VANDENHOUTE, pastoraal werkster, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke pastorale eenheid ‘Anderlecht’. De heer Thierry VANDER POELEN, priester, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke pastorale eenheid ‘Sources Vives’, dekenaat Brussel-Zuid. Pater Hugo VANGEEL, priester-missionaris van het Heilig Hart, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’,

De heer Didier VAN HAVRE, priester van de prelatuur Opus Dei, wordt benoemd tot medepastoor te Brussel-Centrum, Sint-Jacob op Koudenberg. Waals-Brabant

De heer Bernard COQUEL, priester, wordt benoemd tot meewerkend priester voor de parochies van Chastre en tot lid van de aalmoezeniersploeg in de gevangenis van Ittre. Pater Mirek DETKOWSK, priester-pater van de Heilige Geest, wordt benoemd tot parochieadministrator in Chastre, Saint-Pierre, Noirmont en tot lid van de priesterploeg voor de parochies van Chastre. De heer Jean-François GRÉGOIRE, priester, wordt benoemd tot theologisch raadgever voor ‘Entraide et Fraternité - Vivre Ensemble’ en tot lid van de priesterploeg in Waterloo, Saint-François d’Assise en SaintPaul. Hij blijft tevens aalmoezenier in de gevangenis van Nijvel en theologisch raadgever voor de pastorale animatie secundair onderwijs Franstalig. De heer Jehison HERRERA RIOS, priester, wordt benoemd tot medepastoor in Waver, Saint-Jean- Baptiste en tot lid van de dienst jongerenpastoraal. Mevrouw Brigitte MELIS, pastoraal werkster, wordt benoemd tot verantwoordelijke van de ‘Service de Documentation et de la Bibliothèque’. De heer Vénuste LINGUYENEZA, priester, wordt benoemd tot moderator van de ploeg in solidum in Waterloo, Saint-François d’Assise, Le

Chenois en Saint-Paul en deservitor in Waterloo, Saint-François d’Assise, Le Chenois. Hij blijft tevens deken van het dekenaat Waterloo en aalmoezenier Château Chenois, Waterloo. De heer Barnabé MBENZA KUMBU, priester van het bisdom Boma (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot lid van de priesterploeg van Ottignies-Louvain-la-Neuve, Saint-Rémy en Notre-Dame, Mousty; tot deservitor in Ottignies-Louvain-la-Neuve, Notre-Dame, Mousty en tot lid van de aalmoezeniersploeg van de Kliniek Saint-Pierre in Ottignies. De heer Cyprien MBI TSASA, priester van het bisdom Boma (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot parochieadministrator in Ramillies, Notre-Dame de la Visitation, Autre-Église; in Ramillies, Saint-Jean-Baptiste, Huppaye en in Ramillies, Saint-Pierre, Molembais. De heer Adelin MWANANGANI MAWETE, priester van het bisdom Idiofa (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot parochieadministrator in Nivelles, SaintFrançois d’Assise, Bornival en in Nivelles, Saint-Michel, Monstreux. De heer Jean-Pierre NZAU-PHANZU, priester van het bisdom Boma (Democratische Republiek Congo), wordt benoemd tot parochieadministrator in Nivelles, Sainte-Marguerite, Thines en tot lid van de aalmoezeniersdienst van het Centre Hospitalier in Nivelles. De heer Luc PAGACZ, permanent diaken, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke dekenaat Lasne en tot verantwoordelijke Centre ‘Les Marnières’ in Ransbecq. De heer Henryk PASTUSZKA, priester, wordt benoemd tot pastoor in Jodoigne, Saint-Martin, Lathuy en in Jodoigne, Saint-Pierre, Jodoigne-Souveraine.

Mevrouw Isabelle PIRLET wordt benoemd tot verantwoordelijke voor de ‘Service du Catéchuménat’.

De heer Jürgen METTEPENNINGEN wordt benoemd tot directeur dienst identiteit.

Mevrouw Anne-Michèle SEPULCHRE wordt tevens benoemd tot lid van de ‘Service de la Liturgie’ (Chant et Musique).

De heer Guido VANDEVENNE wordt benoemd tot directeur dienst pedagogische begeleiding.

Pater Antoine TANNOUS, priester-missionaris van Saint-Paul, wordt benoemd tot moderator van de priesterploeg van Ottignies-Louvain-la-Neuve, Saint-Rémy en Notre-Dame, Mousty en tot deservitor in Ottignies-Louvain-la-Neuve, Saint-Rémy. De heer Pierre-Paul VAN PARIJS, permanent diaken, wordt benoemd tot medeverantwoordelijke voor de parochies van Ottignies, Saint-Rémy en Ottignies, Notre-Dame, Mousty.

De heer Jos VAN ROMPAY wordt benoemd tot halftijds inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst secundair onderwijs. Hij blijft tevens halftijds inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst secundair onderwijs en inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst hoger onderwijs en lerarenopleiding. Mevrouw Agnes VONCKX wordt benoemd tot halftijds inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst basisonderwijs. Opleiding

Mevrouw Patricia WALCKIERS wordt benoemd tot vrijwillig lid van de katholieke aalmoezeniersploeg in de gevangenis van Nivelles. De heer Pierre WELSCH, priester, wordt benoemd tot pastoor in Genappe, Saint-Jean l’Évangéliste. Hij blijft tevens deken van het dekenaat Genappe-Villers-la-Ville en kerkelijk assistent van de internationale federatie van de katholieke apothekers. Vicariaat Onderwijs De heer Hedwig BERGHMANS wordt benoemd tot halftijds inspecteur-adviseur coördinator basisonderwijs. Hij blijft tevens (halftijds) inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst basisonderwijs. Mevrouw Lutgard CROONENBORGHS wordt tevens benoemd tot halftijds inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst basisonderwijs. De heer Guido FRANCOIS wordt benoemd tot directeur dienst schoolorganisatie.

Mevrouw Sarah PROVÉ wordt benoemd tot medewerkster Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen in Leuven.

Ontslagen De aartsbisschop heeft het ontslag aanvaard van: • pater Antoine Utizikisi ALIMASI, priester-jezuïet, als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’, Brussel-Centrum; • de heer Luc AERENS als hoofdinspecteur katholieke godsdienst basisonderwijs (vicariaat onderwijs Franstalig); • de heer Jan ARNALSTEEN, priester, als pastoor in Mechelen, Sint-Rombouts en in Mechelen, Heilig Kruis; als parochieadministrator in Mechelen, Onze-Lieve-Vrouw, Walem; in Mechelen, Sint-Catharina; in Mechelen, Sint-Gummarus; in Mechelen,

33 ~

Sint-Libertus; als pastoor in Mechelen, Sint-Petrus en Paulus; als kapelaan in Mechelen, Sint-Alexius en Catharina, Begijnhof en als deservitor in Mechelen, Ter Hert. Hij behoudt wel zijn andere functies;

de solidariteitsinitiatieven. Hij blijft wel pastoor in Sint-Gillis, Jezus Arbeider en medeverantwoordelijke voor de Nederlandstalige pastoraal, pastorale eenheid ‘Betlehem’;

• pater Jean BECKERS, priester-jezuïet, als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’. Hij wordt benoemd tot lid van de ploeg katholieke begeleiding crematorium te Ukkel;

• de heer Silverio DA SILVA REBELO, priester van het bisdom Setúbal (Portugal), als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Centre’, dekenaat Brussel-Centrum;

• de heer Jean-Luc BLANPAIN, priester, als verantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal pastorale eenheid ‘Notre-Dame’, dekenaat Brussel-Centrum. Hij wordt benoemd tot verantwoordelijke Franstalige pastoraal pastorale eenheid ‘Centre’, dekenaat Brussel-Centrum en pastoor in Brussel, Sint-Niklaas en behoudt tevens al zijn andere functies;

• de heer Frédéric DE CEUSTER, priester, als pastoor in Ukkel, Sint-Anna; als verantwoordelijke Franstalige pastoraal in Ukkel, Sint-Anna en Sint-Job en als verantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Alliance’, dekenaat Brussel-Zuid;

• pater Laurent BODART, priester-assumptionist, als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’, Brussel-Centrum; • pater Jaroslaw BUCHHOLZ, priester-pallottijn, als lid van de dienst jongerenpastoraal; hij behoudt al zijn andere functies en wordt tevens benoemd tot deken van het dekenaat Ottignies-Louvain-la-­ Neuve - Court-Saint-Étienne; • de heer Claude CASTIAU, priester, als pastoor in Brussel, Sint-­ Niklaas: als verantwoordelijke Franstalige pastoraal in Brussel, Onze-Lieve-Vrouw van Finisterrae en als verantwoordelijke Franstalige pastoraal in Brussel, Sint-Michiel en Goedele. Hij behoudt wel al zijn andere functies; • de heer Marcel CLOET, priester van het bisdom Brugge, als lid van de dienst vorming en begeleiding, vicariaat Brussel; als voorzitter Kerkwerk Multicultureel Samenleven, vicariaat Brussel; als vicariaal afgevaardigde voor

~ 34

• de heer Jean-Pierre DE MEULDER, priester, als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’; • de heer André DE STAERCKE, priester, als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’, Brussel-Centrum; • de heer Paul DEWALHEYNS, priester, als parochieadministrator in Geetbets, Sint-Ambrosius, Rummen; • zuster Marie-Rose DIRIX, pastoraal werkster, als vicariaal afgevaardigde voor de gezondheidspastoraal; • de heer Philippe DUPRIEZ, priester, als pastoor en verantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in Elsene, Heilige Drievuldigheid; als medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal in Ukkel, Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans, Langeveld; als medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal in Ukkel, Heilig Hart, De Kat en als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in Elsene, Onze-Lieve-Vrouw-Boodschap; hij

blijft tevens medeverantwoordelijke voor ‘Vivre Ensemble, Entraide et Fraternité’, vicariaat Brussel; • de heer Eusebio FIRMINO DA SILVA, priester van het bisdom Portalegre-Castelo Branco (Portugal), als pastoraal verantwoordelijke van de Engelstalige gemeenschap in Ukkel, Sint-Anna; • pater Patrick GILLARD, priester-dominicaan, als medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’, Brussel-Centrum; • pater Gust GOOSSENS, priester-norbertijn, als aalmoezenier van het rusthuis Heilig Hart te Grimbergen; • de heer Jan GOYVAERTS, permanent diaken, als lid van de stuurgroep opleiding permanent diaconaat; • mevrouw Claire JONARD, pastoraal werkster, als verantwoordelijke dienst communicatie vicariaat Brussel en vicariaat Waals-Brabant; zij blijft verbindingspersoon van de jongerenpastoraal; • de heer Bernard LENAERTS, priester van het bisdom Gent, als medeverantwoordelijke pastorale eenheid Sint-Franciscus; • pater Guy LEROY, priester-assumptionist, als medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’, Brussel-Centrum; • mevrouw An MOLLEMANS als educatief medewerker vicariaat, CCV Vlaams-Brabant en Mechelen; • de heer Godefroid MUNIMA, priester van het bisdom Idiofa (Democratische Republiek Congo), als parochieadministrator in Nivelles, Saint-François d’Assise, Bornival en in Nivelles, Saint- Michel, Monstreux; • de heer Kidinda Liévin NDUNGE, priester van het bisdom Idiofa

(Democratische Republiek Congo), als medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Les Cerisiers’, Brussel-Zuid; hij wordt benoemd tot parochieadministrator in de parochie Sint-Clemens, pastorale eenheid ‘Les Cerisiers’, Brussel-­ Zuid; • de heer Prosper NGUMA AMBENA, priester van het bisdom Lisala (Democratische Republiek Congo), als medepastoor in Ottignies-Louvain-la-Neuve, Saint-Rémy; • mevrouw Béa PARY, pastoraal werkster, als lid van de dienst catechumenaat; • pater Bernard POTTIER, priester-jezuïet, als medeverantwoordelijke Franstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Saints-Michel et Gudule’, Brussel-Centrum; • pater Jos POLDERS, priester-­ salesiaan, als pastoor in Leuven, Sint-Michiel en Reneldis, Egen­ hoven; • mevrouw Valérie RIVE, pastoraal werkster, als medeverantwoordelijke Nederlandstalige pastoraal in de pastorale eenheid ‘Anderlecht-Centrum’ en als verantwoordelijke van de dienst gezondheidspastoraal; • de heer Troy SCHNEIDER, priester van het bisdom Orange (Californië), als meewerkend priester federatie Leuven; • mevrouw Nathalie SCHUL, pastoraal werkster, als lid van de aalmoezeniersploeg van de Psychiatrische Kliniek Dr. Titeca in Schaarbeek en als lid van de aalmoezeniersploeg van de Iris Ziekenhuizen Zuid, site Molière-Longchamps in Vorst; • de heer Jean-Pierre SILVANT als medeverantwoordelijke in de pastorale eenheid ‘Sainte-Croix’, dekenaat Brussel-Zuid; • de heer Marcel STRUYF, priester, als pastoor in Tienen, Sint-Egidius,

deken van het dekenaat Schaarbeek-Noord (1971-1973); medeverantwoordelijke voor de Franstalige pastoraal in Schaarbeek, Heilige Maria (1971-1973); afgevaardigde van het vicariaat voor de dekenaten • pater Alain THOMASSET, priesEvere-Helmet en Schaarbeek-Zuid ter-assumptionist, als medever((1972-1973); deken van het dekeantwoordelijke voor de Franstalige naat Schaarbeek-Zuid (1972-1973) pastoraal in de pastorale eenheid en van het dekenaat Evere-Helmet ‘Saints-Michel et Gudule’, Brussel-­ (1973-1976); belast met de arbeiCentrum; derswereld in Brussel (1976-1983); • de heer Alfons François UYTTERlid van de priesterploeg, arbeiders­ HOEVEN als inspecteur-adviseur pastoraal in het dekenaat Andercoördinator rooms-katholieke lecht (1983-1989). godsdienst; hij blijft wel bisschopDe heer André VAN ECHELPOEL pelijk afgevaardigde voor het Ne(geboren in Itegem op 1/7/1923 en derlandstalig onderwijs; gewijd op 4/4/1948), priester, over• de heer Michiel VAN AERSCHOT, leed in Lier op 20 september 2013. pastoraal werker, als lid aalmoezeHij was achtereenvolgens paroniersploeg Algemene Kliniek Sintchievicaris in Merchtem, Onze-LieJan, site Kruidtuin, Brussel en als ve-Vrouw (1948-1965), pastoor in lid aalmoezeniersploeg Algemene Aarschot, Christus-Koning (1965Kliniek Sint-Jan, site Middaglijn 1993) en aalmoezenier van het Sint-Joost-ten-Noode; rusthuis Heilige Familie in Heist-op• mevrouw Katelijn VANDEKERden-Berg (1995-2005). CKHOVE, pastoraal werkster, als De heer Stephaan ROUWET (gebolid van de jeugdpastoraal van de ren in Wijgmaal op 9/9/1928 en vicariale dienst ‘Verkondigen en gewijd op 20/7/1952), priester, vieren’; overleed in Leuven op 5 oktober • de heer Paul VAN DER S ­ TUYFT, 2013. priester, als pastoor in Evere, Hij was leraar aan het Sint-PietersSint-Vincentius en als medevercollege in Leuven (1956-1959) antwoordelijke Nederlandstalien aan het Sint-Jozefscollege in ge pastoraal pastorale eenheid Sint-Pieters-Woluwe (1959-1966), Sint-Franciscus; directeur van het Heilig Hartcollege • de heer Paul VAN ROOST, priesin Ganshoren (1966-1970), dioter, als meewerkend priester in cesaan inspecteur godsdienst in het Sint-Margaretha rusthuis in het officieel gesubsidieerd secunHolsbeek. dair onderwijs en het vrij middelbaar onderwijs en verantwoordelijke voor de navorming van de priesters in Overlijdens het onderwijs, Vlaams-Brabant en Brussel Nederlands (1970-1981); De heer Paul LAUWERS (geboren diocesaan hoofdinspecteur pedagoin Antwerpen op 28/11/1924 en gisch hoger onderwijs en algemeen gewijd op 27/7/1947), priester, secundair en beroepssecundair onoverleed in Brussel op 19 septemderwijs (1981-1991) en adjunct van ber 2013. de bisschoppelijk vicaris, vicariaat Hij was achtereenvolgens leraar aan onderwijs, Vlaams-Brabant en Mehet Institut Notre-Dame in Anderchelen (1981-1993). lecht (1947-1958), medepastoor (1958-1960) en pastoor (19601971) in Anderlecht, Heilige Geest; Kumtich en als parochieadministrator in Tienen, Sint-Joris, Oorbeek; in Hoegaarden, Sint-Ermelindis, Meldert en in Hoegaarden, Sint-Jan-Evangelist, Hoksem;

35 ~

Dankbaar voor de heiligen God van ons leven, wij danken U voor al uw heiligen: de grote en de kleine mensen die ons zijn voorgegaan op de weg van uw licht. Voor de vurige getuigen en de sterke strijders, voor de stille hoorders en de zwijgzame ‘doeners’. Om de bezielde mensen die misschien anders geloofden dan wij en voor al die anderen die uw zaak behartigden zonder uw Naam te kennen of te belijden. Voor onze ouders, onze grootouders, voor allen die er in ons leven waren die ons een teken gaven of ons een weg hebben gewezen, voor alle heiligen van vandaag - Gij alleen kent hun naam. Anoniem

Uit: Over de drempel. Bidden in de ochtend en de avond (kardinaal Godfried Danneels en Iny Driessen), Antwerpen, Halewijn, 2013, p. 489-490.