IVN Nieuws Asten - Someren
Z O M E R N U M M E R
Jaargang 34, nr 2, juni 2013
Info IVN (Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid) is een landelijke vereniging die in 1960 is opgericht, met als doel het bevorderen van het natuur- en milieubesef, door middel van educatieve activiteiten. Hiertoe wil het IVN met u de natuur ingaan om door kijken, luisteren, ontdekken en genieten tot meer kennis en begrip te komen van deze natuur, waar wij zelf ook deel van uitmaken. Het IVN bestaat uit een aantal plaatselijke afdelingen, die op hun eigen manier deze doelstelling nastreven, daarbij inspelend op de plaatselijke mogelijkheden. In Asten en Someren bestaat sinds 1963 een dergelijke afdeling. Wilt u graag lid worden van het IVN Asten - Someren dan kunt u zich aanmelden via: Tijn van den Hurk, De Kromme Geer 36, 5709 ME Helmond, 0492-515021
[email protected] Lidmaatschapskosten: Landelijke leden € 24,00 per jaar Donateurs € 18,00 per jaar Huisgenootleden € 10,00 per jaar Jeugdleden € 15,00 per jaar Scholen/instellingen € 60,00 per jaar Rabo 103615784 t.n.v. IVN Asten-Someren IVN-gebouw De Stulp, Ostaderstraat 30, 5721 WC Asten 0493-696986 Email:
[email protected] Website: www.ivnastensomeren.nl Redactieadres:
[email protected] Het IVN nieuws is een uitgave van het IVN Asten-Someren en verschijnt 4 x per jaar. De redactie behoudt zich het recht voor om artikelen in te korten of te wijzigen. Maandelijks verschijnt er een digitale nieuwsbrief met actuele informatie. U kunt zich hiervoor aanmelden via onze website: www.ivnastensomeren.nl Omslagfoto: Citroenvlinder snoept van heerlijke nectar (Jan van de Mortel)
Kopij septembernummer 2013 De volgende aflevering van het IVN-nieuws verschijnt in september 2013. Kopij voor dit nummer kunt u mailen naar
[email protected] en wel tot uiterlijk 15 augustus 2013. Wij willen u erop attenderen dat tekst en foto's in aparte bestanden moeten worden aangeleverd. Dus geen foto's geïntegreerd in een tekstbestand. Foto's moeten bovendien voldoende scherp zijn anders kunnen we ze helaas niet gebruiken. De redactie
2
IVN Asten - Someren Voorwoord Voor u ligt het zomernummer van het IVN-Nieuws. Hopelijk komt er tegelijk met het verschijnen van dit nummer een kentering in het weer. De voorbije lente was nl. veel en veel te fris. Als natuurliefhebber hebt u natuurlijk gemerkt dat de te lage temperaturen van de laatste maanden van invloed waren op de ontwik keling van flora en fauna. In dit nummer een bewijs hiervan in de vorm van een artikeltje over de verlate voortplantingsactiviteiten van heikikker en pad. Verder in dit nummer een vrij grote bijdrage over het voorjaarsoverleg. De groepscoördinatoren praten elkaar tijdens dit overleg bij over de ontwikkelingen binnen hun werkgroepen. Als speciaal toehoorder was ditmaal Peter Visser, landelijk IVN-voorzitter, aanwezig. Mensen van de werkgroep ‘Natuur & Milieu’ consta teren dat er in ons buitengebied steeds meer hoog zitten verschijnen. Zij vragen zich af of dit wenselijk is. Maar letwel, ook IVN-ers gaan op jacht. Dit dan ge wapend met de camera. Zij dromen ervan de foto van het jaar te maken en misschien wel met de eer te gaan strijken bij de fotowedstrijd die door de mul timedia-werkgroep georganiseerd wordt in het kader van ons jubileum. Over de voorwaarden van deelna me leest u verderop. ‘De zandlopers’ is onze oudste jeugdgroep. In hun artikel ‘Vogels spotten’ lees ik dat sommigen van hen al 20 jaar bij het jeugd-IVN zijn. Zij schijnen daarmee a.h.w. over de eeuwige jeugd te beschikken! Gedre ven als ze zijn hebben ze zich op vogelgebied bijge schoold, terwijl ze zich verder in bomen en struiken gaan verdiepen. Bravo! Dit, en nog veel meer artikelen kunt u lezen in dit nummer. Inmiddels staat de vakantie voor de deur. Voor velen van u opent dat perspectieven om wat meer in de natuur bezig te zijn. Misschien dichtbij, dan wel wat verder weg. In ieder geval hopen wij dat u er ons in het volgende nummer deelgenoot van maakt. Prettige vakantie. De redactie
4 6 8 11 12 14 15 16
Van de voorzitter Notulen voorjaarsoverleg Werkgroepen Permacultuur Natuurmoment Activiteitenprogramma Bestuur en werkgroepen Gedicht phegealand
COLOFON VOORZITTER: Nico Regtien PENNINGMEESTER: Tijn van den Hurk SECRETARIS: Marianne de Jongh POSTADRES: IVN Asten-Someren Postbus 126 5720 AC Asten REDACTIE: Mariet Fijten 0493-691132 Rianne Joosten 06-11886126 Gerard Compiet 0493-691073
3
Van de voorzitter
Fotowedstrijd IVN 50 jaar
Zomer 2013 Deze uitgave is de zomereditie van ons IVN-nieuws. Als ik dit schrijf, lijkt het buiten wel herfst. Ik hoop dat wanneer dit blad in de bus valt, het beter weer is. Dit stukje zal niet erg lang zijn. Niet dat er niets gebeurd is, maar de afgelopen maanden zijn we, naast met de “gewone “ activiteiten, druk bezig geweest met de voorbereidingen van onze jubileumviering. In het vorige stukje kon ik melden dat er met diverse instanties contacten gelegd zijn. Nu kan ik vertellen dat de agrarische en de energiesector vertegenwoor digd zullen zijn. We hebben inmiddels het stadium bereikt dat we de indeling kunnen maken en de werkzaamheden voor de 29e september kunnen omschrijven. Via de werk groepcoördinatoren zullen we een beroep gaan doen op mensen die de handen uit de mouwen willen steken voor de opbouw en het opruimen van de manifestatie. Overlijden Op 22 april kregen wij het droeve nieuws dat Jan Swinkels van de vogelwerkgroep plotseling was overleden. Wij wensen de familie, ook via deze weg, veel sterkte om het verlies een plaats te geven in hun leven. Koninklijke onderscheiding Op 26 april mochten we bij de uitreiking van de Ko ninklijke onderscheiding van Jan Smits zijn. Jan heeft veel betekend voor de Lieropse gemeenschap, maar ook aan IVN-Asten-Someren heeft hij zijn steentje bij gedragen. Naast dat hij vogelaar is, heeft hij jaren lang het IVN-Nieuws rondgebracht. Ook is Jan de bedenker van de naam van ons verenigingsgebouw (de Stulp). Jan, ook vanaf deze plaats, nogmaals proficiat. Nico Regtien
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de IVNafdeling Asten-Someren daagt de multimediawerk groep u uit om ook eens zaken in de natuur op foto’s vast te leggen. In drie categorieën kunt u aan de wedstrijd deel nemen: A. Categorie Mens en Natuur: bijvoorbeeld educatie ve activiteiten in de natuur of wandelingen met een gids. Kinderen en/of volwassenen die met een natuur activiteit bezig zijn. Als er maar personen op de foto staan. B. Categorie Puur natuur: maak gewoon een pracht foto van een natuuronderwerp. Hierin past alles van landschap tot macrofotografie. Maar hier staan dan geen personen op. C. Jeugdcategorie: voor jongeren tot en met 16 jaar. Foto-onderwerp is vrij, maar het moet wel iets met de natuur te maken hebben. Inleveren van foto’s kan vanaf 18 mei 2013, sluitings datum is 8 september 2013. Foto’s insturen kan via het e-mailadres:
[email protected] , met ver melding van naam, adres, woonplaats en e-mail adres. De ingezonden foto’s moeten zóveel pixels en megabytes hebben dat ze op een monitor beeldvul lend getoond kunnen worden. De prijsuitreiking vindt plaats op zondag 29 september tijdens de manifes tatie in De Donck. Deelnemers krijgen persoonlijk bericht over het tijdstip. De beste 5 foto’s uit iedere categorie worden genomineerd en zullen op die dag ook tentoongesteld worden. De winnende foto in elke categorie krijgt een prijs. Die prijs zal naast de eer, per categorie bestaan uit een tegoedbon van € 25,-.
op fotosafari
4
Jubilleumactiviteit Jeugd IVN en Schoolgidsen Rianne Joosten Vanwege het 50-jarig jubileum hebben twee werk groepen, het Jeugd IVN en de Schoolgidsen, op zon dag 9 juni een open dag gehouden in de Stulp. De open dag, met als thema 'Water', werd vooral ’s morgens goed bezocht. De speciaal voor deze gele genheid ingerichte watertentoonstelling gaf informa tie over onderwerpen als: mens en water, watervo gels, waterplanten, waterzoogdieren en (kleine) wa terbeestjes. Als kinderen het bij de tentoonstelling behorende vragenformulier invulden en inleverden maakten ze bovendien kans op een prijs. Deze prijs wordt nog verloot onder de inzenders. Verder waren er een tiental leuke waterproeven opgesteld zoals het maken van een watervulkaan en het laten drijven / of zinken van materialen op water, olie en stroop. Het was mooi weer, dus ook buiten was er van alles te doen. Kinderen mochten waterdiertjes scheppen en vervolgens opzoeken op kaarten welke dieren ze hadden gevonden. Ook de waterbaan waar met pa pieren vissen een soort race gehouden kon worden en de proef met communicerende vaten trok de aandacht. De watertentoonstelling is nog de hele maand juni te bezoeken door basisscholen. Zeer de moeite waard voor leerlingen van groep 7 en 8! Voor het maken van een afspraak kan contact opgeno men worden met Liesbeth Verstappen van de werk groep Schoolgidsen.
Welke beestjes hebben we gevangen?
Waterbaan met papieren vissen
In memoriam Jan Swinkels Op 22 april bereikte ons het droevige bericht dat Jan Swinkels op 19 april was overleden. Jan was sinds 2010 lid van het IVN en vooral actief binnen de Vogelwerkgroep. We hebben Jan hier leren kennen als een enthousiast vogelaar en een betrokken lid. Vooral bij de roofvogelen uilenactiviteiten was hij een deelnemer die zijn mannetje stond. Jan had ook zijn moeilijke periodes, maar daar wilde hij ons niet mee lastig vallen Op 25 april was de herdenkingsdienst waarbij ook een aantal leden van het IVN Asten-Someren aanwezig waren. We zullen de herinnering aan Jan als “friend for ever” in ons hart meedragen. Hierbij willen wij zijn kinderen Dirk-Jan en Robin, zijn vriendin Marita Loomans en de familie Swinkels veel sterkte wensen bij het verwerken van het verlies van hun dierbare vader, vriend en broer. Namens het IVN Asten-Someren en VWG De Peel, Jo van Zanten
Ledenadministratie Nieuwe jeugdleden Roy Kluijtmans Maud Rademaker Kay Hoogendijk
Someren-Eind Ommel Someren-Eind
Welkom bij onze vereniging! Afmeldingen jeugdleden Hayco Vermeulen Gerrit Verdonschot
Asten Asten
5
Notulen voorjaarsoverleg 8 april 2013 Aanwezig: Nico Regtien, Hans Manders, Gerard Claassen, Marianne de Jongh, Frans Hoefnagels, Irma Acket, A. van Klisdonk, Frans van Houts, Cor Vos, Annie Dirkx, Mariet Fijten, Annet Heesakkers, Liesbeth Verstappen, Judith Boukamp, Ton van Bussel, Jo van Zanten, Pepie Smits, Riet Harel, Frits Vossen, Peter Visser. Afgemeld: Tijn vd Hurk, Jo Dortmans, Louis Peeters, Wilma Knoops 1. Opening en welkom aan de landelijke voorzitter de heer Peter Visser Nico heet iedereen welkom bij het voorjaarsoverleg en speciaal de heer Peter Visser voorzitter van het Lan delijk IVN. Peter heeft bij zijn aanstelling als voorzitter aangegeven dat hij graag wil weten wat er in het land speelt en daarom bezoekt hij de afdelingen in het land.Peter Visser stelt zichzelf voor. Hij is sinds juni 2012 voorzitter en is niet afkomstig uit het IVN. Heeft na zijn studie biologie geen baan gevonden die aansloot bij zijn studie, omdat ook toen er een slechte tijd was, is actief geweest bij diverse clubs, heeft een eigen advies bureau gehad en is een aantal jaren actief geweest namens de PvdDA in de politiek. Bij zijn aantreden heeft hij gemerkt dat er een afstand was tussen het landelijk bureau en de vrijwilligers. Ook daarom wil hij de af delingen bezoeken om deze afstand te verkleinen. Op de site van IVN-Asten-Someren heeft hij gezien dat wij een levendige club zijn en de denktank en het grote aantal jeugdgroepen zijn hem hierbij bijzonder opge vallen. 2. Voorstellen van de werkgroepen -Frits Vossen, werkgroep PR: Zij zijn vooral bezig met de pr zoals de nieuwsbrief, site, clubblad, posters, con tacten met regionale weekbladen, enz. De groep bestaat uit 8 mensen waarvan er 2 speciaal zijn toegevoegd voor het 50-jarig jubileum. Er is sinds kort overleg met de andere IVN- afdelingen. Via het regio-overleg ver sterken ze elkaar. Naar de juiste vorm wordt nog gezocht. -Jo van Zanten, vogelwerkgroep: Geeft aan dat zij de grootste groep zijn binnen onze afdeling. De groep bestaat uit 62 leden waarvan er een aantal erg actief en de andere meer de genieters zijn. Ze hebben diver se activiteiten door het jaar heen en Peter krijgt van Jo dan ook het jaarprogramma van de vogelwerkgroep zodat hij alles nog eens kan nalezen. Tellingen worden vooral gedaan voor het SOVON en ze worden regel matig gevraagd voor losse diensten voor de gemeente, o.a. voor het kappen van bossen. De club is 40 jaar geleden opgericht buiten het IVN, maar daarna toegetreden tot het IVN. Dit jaar hebben ze de publiciteit gehaald met het plaatsen van een aantal huiszwaluwtillen. Op de vraag van Peter wat het jaar van de patrijs is, geeft Jo aan dat dit door SOVON en Vogelbescherming is vastgesteld en dat de vogelwerkgroep hier ook extra aandacht aan geeft. -Ton van Bussel, multimedia: Deze groep bestaat uit 15 leden en ze komen eens in de twee maanden bij elkaar in de Stulp. Tijdens deze bijeenkomsten wisselen ze gegevens uit over het maken van foto’s en daarna worden de foto’s van de leden besproken. Elk lid mag 5 foto’s insturen en deze worden dan positief en opbouwend van commentaar voorzien. Het meekijken en het geven van tips wordt als prettig ervaren. Tussendoor hebben ze dan ook nog fototochten in het veld. Verder levert de groep foto’s van en voor evenementen en eventueel zelfs met fotograaf, foto’s voor het nieuwsblad, enz. Ze hebben geen eigen archief omdat dit te veel opslag capaciteit en organisatie vraagt. De multimedia is ontstaan uit de diawerkgroep. Deze is dan ook opgegaan in de multimedia. Het is wel jammer dat er te weinig gebruik gemaakt wordt van de werkgroep voor het maken van presentaties. Verder wil Ton nog kwijt dat het een zeer gezellige groep is. Frans Hoefnagels vult nog aan dat ze ook open avonden houden voor het publiek waar toch regelmatig 40 tot 60 bezoekers op afkomen. -Schoolgidsen, Liesbeth Verstappen: De schoolgidsen zijn verdeeld over Asten en Someren. In Someren zijn alle 8 scholen actief en in Asten zijn er 7 van de 9 actief. Er zijn te weinig schoolgidsen en dit tekort wordt dan ook aangevuld met natuurouders. Zij begeleiden samen de projecten. In Someren is er voor alle scholen een activiteit per groep per jaar. Daarnaast bezoeken ook diverse klassen de tentoonstelling die we elk jaar huren van IVN-Valkenswaard en een aantal maanden in de Stulp staat. De 40 mensen die Liesbeth op de lijst heeft staan willen wel met de eigen school werken maar niet daarbuiten. Ook zijn er gidsen die alleen tijdens de wintermaanden helpen bij de tentoonstelling. Verder werken ze op dit moment samen met de Ossenbeemd uit Deurne. Deze wil starten met een cursus voor schoolgidsen en zo leren van ons. Door het grote aantal projecten bereiken ze op jaarbasis veel kinderen. -Jeugd-IVN, Annet Heesakkers: Er zijn 5 jeugdgroepen die variëren in leeftijd van 8 tot 26 jaar. Op de woensdag zijn er twee jeugdgroepen van 8 tot 10 jaar. Voor dezelfde leeftijd is er ook nog de digiflits. Deze groep gaat het veld in om foto’s te maken. Verrassend om te zien hoe goed kinderen kunnen kijken. De za terdag van de maand komen de 10 tot 16 jarigen bij elkaar en de groep 17 jaar en ouder maakt zelf een programma. Deze groep is op dit moment bezig met een cursus heggenvlechten. Tijdens de bijeenkomsten is er een thema en theorie daarover en daarna wordt naar buiten gegaan. Het is jammer dat het aantal jeugdleden op dit moment terugloopt en ze zijn dan ook op zoek naar nieuwe leden via flyers die door de schoolgidsen worden uitgedeeld op de scholen. Verder hebben ze nog het bos- en natuurleerpad in beheer en in overleg met de gemeente Someren wordt er gekeken wat er gedaan moet worden zoals het rooien
6
van jonge boompjes tot het schoonmaken van de bewegwijzering. Peter geeft aan dat sinds de opkomst van het digitale tijdperk de jeugd overal minder actief is. -Annie Dirkx, groene winkel: Deze werkgroep bestaat uit 3 personen en is aanwezig tijdens activiteiten. De meeste boeken worden verkocht tijdens cursussen. De winkel merkt dat er terugloop is in de omzet. Oorzaken kunnen zijn: verkoop door museum en bij de Pelen, maar ook de webwinkels. Peter geeft aan dat bij het zoeken naar waarom de ene afdeling beter dan de andere loopt, meestal naar voren komt dat er nieuwe zaken opgepakt worden en er daardoor meer mogelijkheden komen. Misschien is het iets om te kijken naar een webwinkel? -Cor Vos, natuur en milieu: De werkgroep bestaat ongeveer 20 jaar en ze zijn toen opgericht om een luis te zijn in de pels van de locale overheid en semi-overheid. Belangrijk om deze groepen bewust te maken van ons. Dit laatste is op dit moment een vanzelfsprekendheid. We mogen meepraten bij diverse klankbordgroe pen en worden uitgenodigd om mee te denken bij het realiseren van een EVZ bij de Astense Aa. Verder hebben we meegewerkt bij het aanleggen van twee golfbanen en worden uitgenodigd bij het halfjaarlijks overleg van de waterschappen. Riet Harel vult nog aan dat we ook meewerken aan Natura 2000. Cor vraagt aan het landelijk IVN om juridische ondersteuning bij hun werkzaamheden. Peter geeft aan dat hij deze vraag al genoteerd heeft en zeker meeneemt om te kijken wat de mogelijkheden zijn. -Frans van Houts, seniorenwerkgroep: Deze werkgroep verzorgt maandelijks twee wandelingen naar mooie plekjes in onze omgeving. Hierbij is iedereen welkom en er zijn dan ook gemiddeld 15 tot 20 deelnemers per wandeling. De samenstelling is altijd wisselend. De organisatie zorgt ervoor dat ze altijd het jaarprogramma bij zich hebben om uit te delen aan belangstellenden plus dat er altijd een stukje in de plaatselijke pers staat en op onze site. -Ardien van Kilsdonk, veldbiologie: Deze groep bestaat uit 45 leden en het doel is kennis op peil te houden in de praktijk en in het veld. Tweemaal per maand is er een binnenactiviteit en daarnaast wandelen ze ook regelmatig in de natuur. Eenmaal per jaar is er een studieweek en verder doen ze onderzoek voor de ge meente, zoals inventarisatie bij de golfbanen en binnenkort beginnen ze aan een onderzoek naar de gladde slang op verzoek van Staatsbosbeheer. Ook is er een stukje grond in de gemeente Asten geadopteerd waar ze een vlindertuin gaan aanleggen en deze ook onderhouden. -Irma Acket, cursuswerkgroep: Deze werkgroep heeft als doel om de vereniging bij te scholen en naar een hoger niveau te brengen en om kader te kweken. Er is een cursus geweest over Darwin en de evolutie. Op dit moment loopt er een biodiversiteitcursus en er wordt gewerkt aan een cursus duurzaamheid. De gidsen hebben al een korte cursus over duurzaamheid gehad, zodat ze dit kunnen meenemen in hun wandelingen. De groep bestaat uit 5 personen, waarvan er één cursuscoach en twee aspirant-cursuscoach zijn voor Bra bant. Ook is er overleg met diverse afdelingen in de regio. Zij gaan in de toekomst samenwerken, voorname lijk bij grote cursussen zoals een natuurgidsencursus. De cursus Scharrelkids is goed verlopen. We hadden 15 ouders en 34 kinderen. Bij de andere cursussen die gegeven worden, hebben we altijd een opkomst van 30 deelnemers. -Stulp werkgroep en beheercommissie: Deze zorgt voor beheer van het gebouw en het onderhoud van de tuin. -Publieksactiviteiten: Deze werkgroep coördineert de activiteiten voor het publiek. Dit zijn er 6 per jaar en de groep zorgt er voor dat de aangevraagde wandelingen bemand worden. -Bestuur: Het IVN-Asten-Someren heeft het initiatief genomen voor het regio-overleg en vandaar uit zijn weer de overleggen tussen de diverse cursuswerkgroepen en PR ontstaan. Wij bestaan dit jaar 50 jaar en willen dit vieren met een grote manifestatie op 29 september met als thema duurzaamheid. Wij hebben aan diver se verenigingen gevraagd of ze met ons mee willen doen. Ze hebben ja gezegd. We denken dan aan de agrarische en foodsector en alles wat verder met duurzaamheid te maken heeft. We hopen met deze mani festatie bij te dragen aan een discussie. Verder laten we zien dat we openstaan voor samenwerking met andere verenigingen. Als totaal zijn we een gezellige vereniging met een eigen gebouw dat zeker hieraan bijdraagt .Het voor- en najaarsoverleg heeft er toe bijgedragen dat we beter van elkaar weten waar iedere werkgroep mee bezig is en ja het klopt: we zijn een dynamische vereniging. -Reacties van Peter Visser: Leden bij het IVN lopen niet zomaar weg. Het lidmaatschap van het IVN is geen impuls. Wel is het belangrijk dat we als IVN beter zichtbaar zijn. Een maatschappelijk thema is echt iets voor het IVN. Wij als landelijk IVN zijn hiernaar op zoek. De jeugd die niet meer in de natuur komt voelt hier ook geen verantwoordelijkheid voor. Ook aan het thema duurzaamheid wordt er vanuit het landelijke gewerkt. Er is zelfs een bestuurslid voor duurzaamheid. Verder wijst hij op samenwerking met Nivon, KNNV en Veldwerk. Zij hebben producten en pakketten die meer aansluiten bij ons. Nico bedankt Peter voor het bezoek aan ons. Voor verslag Marianne de Jongh
7
Kikker en pad dit koude voorjaar
Werkgroepen
Cor Vos Aangezien ik al jaren op de Strabrechtse Heide inven tariseer, ga ik vanaf begin maart steevast op zoek naar de heikikker. Het koude voorjaar belette de kikkers kennelijk om op de "normale tijd" (de tweede week van maart) tevoor schijn te komen. Ook in de week daarna geen koor van heikikkers. Voor mij is dat altijd het sein van: daar zijn ze. Maar eindelijk, op 17 maart, waren daar op de mij bekende plek zeker 100 hompen dril. Daarna viel de kou in. Ik vreesde het ergste. Op 8 april, dus ruim drie weken later, waren de eiklompen nog steeds intact en begon er eindelijk een beetje leven in te komen. Ze zijn dus niet verloren gegaan en zijn alsnog tot ontwikkeling gekomen. Ze hebben dus kennelijk 3 weken in stand-by gestaan. Een nog grotere vertraging (van ongeveer een maand) constateerde ik bij de padden. Op 15 april trof ik nog een amplex (man op vrouw) aan die de weg overstak. Bovendien lagen er op 16 april nog volop verse paddensnoeren in het Beuven.
heikikkerdril
jachthut
Wat met de hoogzit? Cor Vos Afgelopen jaar is er een nieuwe hoogzit annex jacht hut opgetrokken. Aan het eind van de Koekoeklaan in Asten. Achter de kas van van Gog aan de Waard jesweg. Open en bloot langs de oever van de Aa. Van heel ver zichtbaar. Veel IVN-ers hebben ons de vraag gesteld of dit alle maal zo maar mag en kan. Daarom hebben wij, als werkgroep Natuur & Milieu (ex Denktank) besloten, een poging te wagen hier naar een onderzoek te doen. Om te beginnen zijn we de jachthutten binnen de gemeente Asten gaan in ventariseren. Dat heeft in elk geval geresulteerd in een groot aantal van (voorlopig) elf stuks. Mogelijk dat er nog hoogzitten aan onze aandacht ontsnapt zijn. Voor informatie hieromtrent houden wij ons aanbevolen.
Limerick Een buitengewone pauwhaan in Helmond Dacht dat hij zijn gouden hen vond. Mijn aandacht is ze, dacht hij, meer dan waard. Dus spreidde hij zijn prachtige staart En jawel: daarmee verleidde hij haar terstond. Cor Vos
parende heikikker
8
Het slakkenproject Op 14 mei had LeerRijk groep 6 een project over slakken met het IVN. Het was een hele leuke ochtend. Groep 6 heeft veel geleerd over slakken. We begon nen met een powerpoint die het IVN had gemaakt. Na de presentatie wisten we al veel dingen. Daarna gingen we met drie groepjes slakken zoeken. We hadden ook een bak met slakken in de klas. We vonden veel slakken buiten: grote, kleine, met huisje, zonder huisje. Daarna was het pauze. Na de pauze gingen we weer verder met het project. Max van de Mortel samen de natuur beleven
Scharrelkids In april is de succesvolle cursus Scharrelkids afgerond. Bijzonder aan deze cursus was dat (groot)ouders en kinderen SAMEN hebben kunnen leren hoe leuk het is om in de natuur te spelen en te ontdekken. We ontvingen van scharrelkid Jelle onderstaand verslag je waarin hij schrijft over wat hij heeft ervaren. In het bos van I V N scharrelen In het bos leer je allerlei dingen zonder spullen van huis. Maar met spullen uit het bos zoals takken en bladeren. En je kan in bomen klimmen, hutten bou wen en dingen zoeken. Je kunt er ook allerlei spelletjes doen zoals ik zie ik zie wat jij niet ziet. En de zelfde ding zoeken en dat je linker buurman of buurvrouw geven en dieren na doen. En sporen zoeken bij I V N schar relen. Ik en mijn broertje Tijn vonden het heel leuk dat oma ons er naar toe nam. groetjes Jelle Hoefnagels kijk, dat is interessant
activiteit van de scharrelkids
Hallo ik ga jullie iets vertellen over het slakkenproject van groep 6. Als eerste gingen we luisteren naar Henriëtte en Liesbeth die ons iets vertelden over slakken. Daarna gingen we in de natuur slakken zoeken. En ik had er 6 gevonden. Toen we klaar waren, gingen we spelletjes doen die te maken hadden met slakken. Op het laatste mochten wij slakken vasthou den. Dat voelt glibberig en koud aan maar de slakken waren wel lief. Er waren grote en kleine slakken. Het leukste vond ik het zoeken van de slakken. Sanne Gielen
9
Bijenproject Daltonschool 't Lover IVN bijen groep 7. Vorige week zijn we naar de bijen geweest. We moesten met de fiets naar mannen die bijen hadden. We keken eerst naar een filmpje. En daarna kregen we potten met honing en daar mocht je van proeven. Toen we daar mee klaar waren moesten we een pak aan en toen gingen we naar de bijen. We mochten bijen vasthouden. Het was heel leuk. Linn Wij (groep7) zijn op woensdag 15 mei ’13 naar het I.V.N. project over bijen geweest. We gingen er naartoe op de fiets met de hele groep. Het was echt leuk. We mochten verschillende soorten honing proeven. Er was ook honing met kaneel. Die was erg lekker. Je kreeg ook een imker pak aan en een ho ningraat met bijen vasthouden als je dat durfde. We deden op het laatst ook nog het spel ren je rot. Als je een antwoord goed had kreeg je een pijpje. Wie het meeste pijpjes had, had gewonnen. Dat was Pim. Hij won een pot honing. Daarna gingen we weer op de fiets naar school. En toen mochten we naar huis. De moeder van Anne en Bart ging mee en de juffrouw en Rianne. Janneke
stoer zo'n bijenpak!
Vogels spotten Pieter Heesakkers Huis- tuin- en keukenvogels Enkele leden van de Zandlopers (de oudste IVN- jeugdgroep) zijn al bijna 20 jaar lid van IVN AstenSomeren. In die 20 jaar hebben we enorm veel ge leerd. Maar mede door al onze verschillende interes ses, de gevarieerde activiteiten en de beperkte her haling van de algemene basiskennis, hebben we besloten om in 2013 de algemene (basis)kennis weer eens op te frissen.
10
In het weekend van 20 en 21 april jl. zijn we begonnen met het eerste deel: de huis-, tuin- en keukenvogels. Welke vogels zie je nou regelmatig (misschien wel dagelijks) in je woonomgeving? Volgend jaar bestaat fanfare Sancta Maria (van Ommel) 100 jaar. En om dit heuglijke feit goed te kunnen vieren is er geld nodig. Daarom heeft de fanfare diverse activiteiten bedacht, die voor een bepaald bedrag gekocht kunnen worden. Een van die activiteiten is een wandeling door de Groote Peel, onder leiding van Koos van de Mortel. Op zaterdag 20 april zijn we door Jan Smeets (de koper van de wandeling) uitgenodigd om aan deze wandeling deel te nemen. Zo'n mooi aanbod konden we natuurlijk niet aan ons voorbij laten gaan. Dus in alle vroegte stonden we (Jan Timmermans, Carl Smeets (zoon van) en ik) bij Jan Smeets op de stoep. Nadat we ook onze gids hadden opgepikt, zijn we snel naar het bezoekerscentrum van de Groote Peel gereden. Rond 7 uur in de ochtend kwamen we daar aan en waren alle vogeltjes al mooi voor ons aan het fluiten. En al na enkele minuten wandelen, kwamen we onze eerste leuke soorten al zichtbaar en/of hoorbaar tegen. Zoals fazant, rietgors, kneu, fitis, boomkruiper, tjiftjaf en roodborsttapuit. Ikzelf ben geen vogelkenner, dus voor mij zijn vele soorten nog moeilijk herkenbaar. Het is daarom ook erg leuk om aan de hand van Koos (lid van de vogelwerkgroep) weer enkele nieuwe soorten te leren kennen. Het nadeel blijft wel dat als je de soorten niet voldoende herhaalt er weer veel op elkaar gaan lijken. Voor de leken onder de lezers hieronder enkele voorbeelden van de gevonden soorten. Na nog vele andere (meer algemene) vogelsoorten kwamen we aan in het meest oostelijke gedeelte van onze route. In dit gedeelte hebben we de bijzonderste soorten van het gehele weekend gezien. Het gebied bestaat uit open grasland met enkele plassen en slootjes, waar de weidevogels heerlijk kunnen vertoe ven. Hier troffen we o.a. soorten aan als kievit, schol ekster, watersnip, grutto, wulp en grasmus. Maar de leukste waarnemingen waren toch de beflijster en een groepje van 7 kemphanen. Op het laatste stukje richting het bezoekerscentrum zagen we tot slot nog soorten zoals zwartkop, boom klever, geelgors, gekraagde roodstaart, torenvalk en een vliegende bruine kiekendief. In totaal hebben we tijdens de wandeling 50 verschillende vogelsoorten gezien en/of gehoord. Al met al een zeer geslaagde wandeling. En een prachtig begin van het weekend. Mijn speciale dank gaat hierbij uit naar Koos van de Mortel (gids) en Jan Smeets (organisator van de wandeling). De volgende dag (zondag 21 april) hadden we onze volgende activiteit. Ditmaal had het te maken met de huis-, tuin- en keukenvogels rondom het huis. Nu waren we in het IVN-gebouw bij elkaar gekomen. En hebben we geprobeerd om alle gevonden vogelsoor ten van de dag ervoor nogmaals op te noemen. Hopelijk helpt het bij de herkenning en zullen we bij een volgend bezoek aan de Groote Peel de verschil
lende vogelsoorten kunnen herkennen. Na de herhaling zijn we rondom het IVN-gebouw op zoek gegaan naar vogelsoorten. Ditmaal o.l.v. Jan Timmermans sr. en Jan Timmermans jr. Jan sr. is een ervaren vogelaar, en ieder weekend in de vroege uurtjes te spotten in de Groote Peel. Jan jr. is diverse malen mee geweest en heeft hierdoor ook al de no dige kennis opgedaan. Een ideaal gezelschap dus. Al meteen toen we het gebouw verlieten kwamen we al twee mooie soorten tegen. Namelijk bonte vliegen vanger en witte kwikstaart. Al snel volgden de meer algemene soorten, zoals koolmees, pimpelmees, roodborst, vink, merel, (overvliegende) wilde eend, turkse tortel, houtduif, ekster, kauw, kraai en roek. In het achtergelegen bos hebben we nog de geluiden gehoord van grote bonte specht, groene specht, zwartkop, winterkoning en tjiftjaf. Achter het bos hebben we nog boomklever, gaai, holenduif, buizerd, boerenzwaluw, oeverzwaluw en spreeuw gezien. Hiermee hebben we de meeste van de te verwachte soorten gezien. De soorten die er naar alle waarschijn lijkheid ook rondom het IVN-gebouw voorkomen, maar niet gezien/gehoord zijn, zijn: gekraagde roodstaart, heggenmus, huismus, ringmus, groenling, grote lijster, zanglijster en tuinfluiter.
tuinvogels
Ook deze dag was weer enorm leerzaam. Natuurlijk was ook deze dag niet mogelijk zonder onze deskun dige vogelkenners. Bij deze wil ik daarom Jan sr. en Jan jr. bedanken voor het delen van hun kennis. De volgende algemene activiteit gaat over bomen en struiken. Natuurlijk zullen we dan ook weer ons best doen om alle vogels die gespot worden bij naam te benoemen. Dit is ten slotte de benodigde herhaling om de basiskennis te onthouden.
Permacultuur in de praktijk Rianne Joosten De zon schijnt volop als ik op een dinsdagmiddag in mei een bezoek breng aan kwekerij den Evert in So meren. Paola D’Ambrogio heet me hartelijk welkom in ‘haar paradijs’. De van oorsprong Italiaanse vrouw
is sinds 2 jaar bezig met het opzetten van een groen ten- en bloemenkwekerij gebaseerd op het principe van permacultuur. Ik bezoek haar kwekerij naar aanleiding van een lezing die ze in maart gaf in de Stulp over deze manier van kweken. Want wat is permacultuur eigenlijk en hoe brengt ze het in praktijk? Volgens Paola kun je het begrip permacultuur op verschillende manieren beschrijven. Zelf omschrijft ze het als een ontwikkelingsmethode waarbij voedsel wordt verbouwd zonder de aarde te beschadigen. Het is in de jaren ’70 ontwikkeld door 2 biologen, Bill Mollison en David Holmgren. Ze hebben permacul tuur ontwikkeld om oplossingen te vinden voor een groot aantal problemen (zoals verwoestijning, bo demerosie, vervuiling grondwater en kunstmestge bruik) die monocultuur met zich meebrengt. Paola merkt dat hoe langer ze met permacultuur bezig is, hoe meer dit een ‘way of life’ wordt. Iedere dag leert Paola nieuwe dingen over de planten die groeien op haar kwekerij. Veel leert ze in de praktijk, met vallen en opstaan, maar ze heeft vorig jaar ook een opleiding in permacultuur gevolgd. Bij het opzetten van de kwekerij bleek toch theoretische kennis en meer achtergrondinformatie nodig. Ze ziet het opzetten van de kwekerij als een organisch groeiproces waarbij ze fouten mag maken. Haar belangrijkste doel is dat ze in de natuur met aandacht groenten kan verbouwen. Zo verbetert ze het stuk grond dat ze bewerkt. Het is haar bijdrage aan het zorgen voor een betere aarde. Ze wil iets teruggeven in ruil voor de overvloed aan producten die de aarde ons levert. Wat Paola belangrijk vindt is dat gezonde producten beschikbaar komen voor meer mensen. Biologisch voedsel is duur, niet iedereen kan het betalen. Ze hoopt mensen te inspireren om voor een deel het eigen voedsel te verbouwen. Zo weet je wat je eet. Haar ultieme doel is dat ze geen klanten meer heeft, dat iedereen het eigen voedsel gaat verbouwen. Klanten die bij haar groenten komen kopen kunnen zien waar de sla of de venkel gegroeid heeft. Ze haalt de producten waar de klant bij staat uit de grond. Omdat het soms te veel tijd kost om te plukken / snijden waar de klant bij staat heeft ze een koelcel, het ‘hobbithuis’, gebouwd van zakken gevuld met zand. Hier kan ze producten, bijv. boontjes, langer bewaren. Als we rondlopen op de kwekerij valt het me op dat bijna alles groen is wat je ziet. De bodem is vrijwel geheel bedekt met planten. Op het eerste gezicht ziet de kwekerij er rommelig uit. Groenten, bloemen, kruiden , struiken en zelfs een enkele boom groeien bij elkaar op 1 plek. Paola kijkt waar wat groeit en probeert te achterhalen wat dit zegt over de bodem. Bepaalde planten zoeken elkaar op, groeien vanzelf bij elkaar. Dit gebeurt spontaan en Paola grijpt zelden in. Ze plant wel bewust bepaalde groenten en bloe men of kruiden in bedden bij elkaar omdat ze elkaar beschermen. De kwekerij heeft een aantal onderdelen . Zo is er een
11
strook rondom met struiken (bijv. lijsterbes en kornoel je). Die zorgen voor een buffer met de omgeving. Verder is er een bloemenpluktuin, kindertuintjes waarin kinderen van de Brigantijn iedere donderdag komen werken, een voedselbos, een veldje met spelt, peulvruchten en verhoogde bedden met groenten (bijv. venkel en sla). Ook zijn er een paar tunnelkassen waarin tomaten, aubergines en komkommers groei en. Op een paar plekken zijn kleine vijvertjes gemaakt. Doordat de zon het water opwarmt ontstaat hier een klein temperatuurverschil. Het wordt er iets warmer, hopelijk voldoende voor bijv. kiwi’s en nectarines. Sommige stukken van de kwekerij zijn wilde zones, een goede plek voor veel insecten.
rupsje van een kokermot
Natuurmoment
water zorgt voor extra warmte
Hoe langer ik op de kwekerij rondloop hoe meer soorten groenten ik zie en hoe meer samenhang en structuur ik ontdek. Paola ziet al duidelijk vooruitgang in de ontwikkeling van de kwekerij en de grond. Ze beschouwt de kwekerij als haar levenswerk en steekt er veel energie in. Omdat ze er bovendien prachtig over kan vertellen vliegt de tijd voorbij tijdens mijn bezoek. Als ik na een anderhalf uur weer vertrek, ga ik met een voldaan gevoel huiswaarts. Wat een bij zondere kwekerij is dit, en dat zo vlakbij!
ingang van kwekerij Den Evert
12
Gerard Compiet Tijdens een wandeling sta ik nog wel eens stil bij boom of struik om vervolgens enkele blaadjes ervan te in specteren. Soms tref ik daarop dan een klein kokertje aan. Dat is de behuizing van een rupsje dat zich met huisje en al aan een blad vastgesponnen heeft. Zo’n rupsje bijt vervolgens een klein rond gaatje in het blad en vreet nu tussen de twee opperhuiden van het blad, het binnenste ervan (het bladmoes) weg. Alleen de kop van het rupsje steekt daarbij in het blad. De rest van zijn lijfje, dat in het kokertje zit, blijft buitenboord. Doordat alleen het kopje in het blad steekt, is de hoeveelheid te bereiken voedsel beperkt. Maar geen nood. Het spinsel waarmee het beestje vastzit wordt na een tijdje losgeknipt en ons rupsje wandelt verder over het blad om op een andere plek opnieuw te beginnen. Het resultaat is een blad met diverse vlekmijntjes van ong. 1 cm doorsnee met een karakteristieke, kleine, ronde opening. Zo'n blad met vlekmijnen is uitstekend geschikt om na droging als herbariummateriaal te dienen. De mijntjes zijn doorzichtig en bevatten geen uitwerp selen (frass). Deze verlaten nl. via de achterzijde het kokertje. In Nederland komen daarbij zo’n 70 soorten van dergelijke kokermotten voor.
vlekmijntjes van de braamkokermot
Nieuwe boeken Groene Winkel
Aanbiedingen Groene Winkel
Het leven van paddenstoelen en schimmels ecologie, biologie en nut - 800 unieke foto's - verba zingwekkende verschijningsvormen Auteur: Jens H.Petersen € 29,95 Een prachtig fotoboek voor iedereen die geïnteres seerd is in paddenstoelen en een verrassende inspi ratiebron voor natuurliefhebbers zoals wandelaars en fotografen.
Botanische termenlijst
van € 8,50 voor € 2,50
Natuur dichtbij 2000
van € 15,00 voor € 6,00
Info: Annie Dirkx 0493-693368
Tuinieren voor (wilde) dieren 2e druk - praktisch tuinboek - diervriendelijke tuin Auteur: Barbara Rijpkema € 14,95 Of je nu een grote of een kleine tuin hebt, met een paar eenvoudige aanpassingen wordt je tuin een waar paradijs voor dieren en insecten.
Internettip Dwaalfilm Maas en Waal Dwaalfilm is een beeldenjukebox op Internet, met ultrakorte filmpjes over Maas en Waal. Interactief; dus als kijker bepaal je zelf je dwaaltocht langs Koniks en wilgenbossen, door de bloemenrijkdom op het droge grind en langs de kraamkamers voor vissen. Nog veel meer riviergebonden onderwerpen komen aan bod. Erg geschikt voor de jeugd. Zie: www.dwaalfilm.eu
Dagvlinders van Europa vlinders determineren + gratis DVD natuurfilm - meer dan 1400 foto's - 400 verspreidingingskaartjes - com pleet voor Europa Auteur: Tristan Lafranchis € 24,95 Met deze gids kan iedere vlinderliefhebber kennisma ken met alle dagvlinders van Europa.
Zoekkaart Voorjaarsuilen € 1,50
Denktank 30-ers en 40-ers Op dit moment zijn er slechts 17 IVN-leden tussen de 30 en 50 jaar. De groep '30-ers en 40-ers' is dus ondervertegenwoordigd. De PR-werkgroep wil, in het kader van ledenwerving, het IVN graag onder de aandacht brengen bij deze leeftijdsgroep. Ben je zelf tussen de 30 en 50 en wil je een paar avonden meedenken over hoe we dit voor elkaar kunnen krijgen? Stuur dan een mailtje naar Ri anne Joosten,
[email protected]. Samen met 3 anderen die zich al aangemeld hebben voor deze tijdelijke denktank kun je dan een bijdrage leveren aan een goed plan waar de PR weer mee vooruit kan. De PR-werkgroep hoopt op nog een paar positieve reacties!
13
Activiteitenprogramma 3e kwartaal 2013 Kijk voor actuele informatie op www.ivnastensomeren.nl Vogelwerkgroep (info 0493-492827)
[email protected] 15-06/-1-08-2013 Huiszwaluwinventarisatie 14-09-2013 zaterdag Monitoringgebieden,ganzen-en zwanentelling 27-09-2013 vrijdag Ledenvergadering 29-09-2013 zondag IVN 50 jarig jubileum manifestatie De Donck Senioren (info 0493-311789)
[email protected] 10-07-2013 woensdag Wandeling De Mortel, De Stulp 13.00 uur 23-07-2013 dinsdag Wandeling 't Elfde, Kokmeeuwenweg 9.00 uur 14-08-2013 woensdag Fietstocht Strabrechtse heide, Huize Witven 13.30 uur 27-8-2013 dinsdag Wandeling De Bikkels, Parkeerplaats Euroase 9.00 uur 11-09-2013 woensdag Wandeling Hageven Plateaux, De Stulp 13.00 uur 24-09-2013 dinsdag Wandeling Herbertusbossen, crematorium 9.00 uur
Veldbiologie (info 06-43989546)
[email protected] 07-07-2013 zondag Meerssen, De Stulp/sluis12 09-07-2013 dinsdag Weerterbos, De Stulp/kerk Somerenheide 21-07-2013 zondag Weerdbeemden Kesseleik, De Stulp 23-07-2013 dinsdag Soerendonk Goor heide, De Stulp/kerk Somerenheide 04-08-2013 zondag Ewijkse plaat, De Stulp 06-08-2013 dinsdag Zaden en zadenverspreiding, De Stulp 18-08-2013 zondag Kanunnikesven, De Stulp 20-08-2013 dinsdag Warmbeekvallei Achel, De Stulp 01-09-2013 zondag Braakhuizensehei, Huize Witven 03-09-2013 dinsdag Tussenevaluatie, De Stulp 15-09-2013 zondag Baest, De Stulp 17-09-2013 dinsdag Paddenstoelen, De Stulp 29-09-2013 zondag IVN 50 jarig jubileum manifestatie De Donck
Publieksactiviteiten 03-07-2013 woensdag 04-09-2013 woensdag 26-09-2013 donderdag
Inloopochtend De Stulp 9.30 uur Inloopochtend De Stulp 9.30 uur Open avond De Stulp 20.00 uur
In juli en augustus zijn er geen open avonden.
14
Jeugd-IVN (info 0492-331392) 14-08-2013 woensdag 21-08-2013 woensdag 04-09-2013 woensdag 07-09-2013 zaterdag 11-09-2013 woensdag 18-09-2013 woensdag
Digi-flits-kids 14.00-17.00 uur Peelrangers 13.30-16.30 uur Speurneuzen 13.30-16.30 uur Bosbikkels 9.30-12.30 uur Digi-flits-kids 14.00-17.00 uur Peelrangers 13.30-16.30 uur
Er zijn geen jeugdactiviteiten in juli en augustus voor de Bosbikkels en de Speurneuzen en in juli voor de Peelrangers en Digi-flits-kids.
Bestuur Voorzitter Secretaris Penningmeester Bestuurslid Bestuurslid
Nico Regtien Marianne de Jongh Tijn van den Hurk Gerard Claassen Hans Manders
0493-493395 0493-694032 0492-515021 0492-331008 0493-691061
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Jo Dortmans Irma Acket Cor Vos Annie Dirkx Annet Heesakkers Anne Maas Henriëtte Knoops Annet Heesakkers Sanne Timmermans Anne Maas Frans Hoefnagels Ton v. Bussel Frits Vossen Peter Bax Liesbeth Verstappen Judith Boukamp Jo v. Zanten Ardien v.Kilsdonk Jos Bronneberg Jo v. Zanten Louis Peeters
0493-492966 06-38513262 0493-692066 0493-693368 0492-331392 0493-692182 06-23596378 0492-331392 0493-843961 0493-692182 0493-691356 0493-691611 0493-495197 06-12949508 06-12296311 0493-691061 0493-492827 06-43989546 0495-663325 0493-492827 0493-691884
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Werkgroepen Beheercommissie/ tuinonderhoud Cursuswerkgroep Natuur en milieu Groene Winkel Jeugd IVN coördinator Jeugd-IVN Peelrangers Jeugd-IVN Speurneuzen Jeugd IVN Bosbikkels Jeugd IVN Zandlopers Jeugd IVN Digi-flits-kids Multimediagroep PR werkgroep Publieksactiviteiten Schoolgidsen Someren Schoolgidsen Asten Seniorengroep Veldbiologie Vogelwerkgroep Wandelingen
15
www.editoo.nl
Indien onbestelbaar: Postbus 126, 5720 AC Asten
phegeavlinder of melkdrupje
Phegealand Mijn pad, een soort van wagenspoor met vaste, harde ondergrond, brengt me ’t donk’re Peelven rond, terwijl ik aldoor gekrijs van meeuwen hoor. In met berk en pijpenstro begroeid terrein: een door de droogte voortijdig afgevallen blad. Zwevend, zwalkend, dwarrelend en dat zowaar een vlinder blijkt te zijn. Schroom noch angst schijnt het beest te kennen. Het zet zich onverhoeds op mijn hand. Zijn lange lijf draagt een gele band, zijn kopje witgetopte antennen. Zijn vleugels, wat zwart en wat blauwig, met daarop een aantal lichte plekken als melkdruppels, melkvlekken, maken hem nog het meest bevallig. Hij, zo rustig en onbekommerd op mijn hand, is, naar ik niet veel later ontdekken zal, de voorbode van misschien wel een honderdtal dat hier rondfladdert in Peel- ofwel Phegealand. Gerard Compiet
