Jaargang 4 April '37 No. 10 ^
V
^ .. / ' ' '4 'J'S'
'>-'
v'' V
5ANDO£N.aVOO KUJT'
GRAND HOTEL PREANGER BANDOENG
HOTEL MET DE MEEST MODERNE INRICHTING. Alle kamers met eigen badkamer. Electrische liften. Electrischc koel- en vricskamers. Electrische Wasscherij. Groote Wijnkelder. DAGELIJKS CONCERT EN DANSMUZIEK DOOR HET PREANGER ORGHEST.
,oO^
HOLLAND 7 Ui
>^^
BELANGR13K ^ Zendt ƒ een telegram*
0^
D e kosten kunnen thans geen b e z w a a r m e e r zijn.
Een
LU
Z
rs/AriorsAAL TELEGRAM
kost slechts
INDIË-HOLLAND
(/)
VIA JAVA RADIO
LU
2 0 cenl per woord C^^T^tZ) POSToTELEGRAAF«TELEFOO N
HOTEL DU PAVILION Naripan 8—12 Dir. L. C.
GLASHANDEL
A. N. L G. G. I.
— Bandoeng. Schomper.
B a n t j e u j - B a n d o e n g - Tel. 1351
Centrum der Stad Het aangewezen Hotel voor doortrekkenden Billijke tarieven Prima Keuken Tel. 1489
mosM
HET OUDSTE EN BEKENDSTE ADRES TER
PLAATSE.
Stelt U pri]s op goede minercAe drariken ?
APOTHEKERS
HK AG A W E G 31 T E t. 319 - 3 20
Vraagt dan MINERAALWATER LIMONADES WIJN CRUSH ORANGE CRUSH F R A M B O Z E N CRUSH
BAVOSTA'S VLOEIBARE ZEEP EEN lOEALE ZEEP VOOR HftNDENREINIGING, BAVOSTA'S VLOEIBARE ZEEP
van de
Economisch,
Mineraalwaterfabriek„PREANGER"
Hygiënisch,
OOSTEINDE
7
—
TELEFOON
1444
Zuiver. Per literflesch
Oudste Mineraalwater-Pabnkant 20-jange praktijk.
fl 0 75
Tj OyV-O^t-LxX, 'i^JUUpi
.4^JLAr,
Alle
b e s t e l l i n g e n franco h u i s station Bandoeng.
ROYAL-HOTEL Noordwijk 14
—
Dagkamers Maandkamers
Tel. Welt. 465 van af van af
-
Batavia-Centr.
f 3.50 f 75.—
VESTIGT U TE BANDOENG.
met
of
KOOPT HORLOGES SLECHTS BIJ DEN VAKMAN NIET DUURDER-MAAR BETER Horlogerie 0*0^^*^ Bragaweg 33 «^
„PENSION
WELGELEGEN" Burg. Ivülii'-weg 5 (lioek Logeweg) Bandoeng ~ T e l . 632 Rustig gelegen in grooten tuin met tennisDaan. Koude en warme baden. Maandkamers Aan af Dagkamers „ Dagveiblijf (incl. luncL) „ f Kamers met ontbijt „
f 65.— f 3,50 2.— f 2.50
Administratie-& Accountantsicantoor A.C.IVI. VAN LEENT Merdika 20.
-
BANDOENG
ïnricnten van administraties. Conti oleeren en bijliouden der boeken.
-
Telefoon 1414.
Opmaken van balansen etc. Alle aocountantswerkzaanilieden.
Bloemstukken n o o d i g ! ! Ga naar de
BONTE RUIKER Goentoerlaon
30
-
TeL 1298
DJOKJASCHE KUNSTHANDEL T A M B L O N G W E G 17 -T E L E F O O N 1860. H e t O U D S T K en B K S T E adres voor F I J N Koper, Leer, Katoen- en Zijden Batik. Zfilver-, Goud-, Schildpad-, Tin- en Houtsnijwerk. Tevens artikelen van de firma A . C . B U I S O N *— Uitsluitend Landarbeid.
HOTEL Koningsplein W . No. 4
s o n n E - u n n c K. telf.
Welt.
Dagkamers van af f 3.50 Logies en ontbijt „ 2.50 Maandkamers van af „ 70 —
1555.
Batavia-Centr.
•
MAANDBLAD
VAN BANDOENG
EN OMSTREKEN. A P R I L
OFFICIEEL O R G A A N VAN DE VEREENIGING
„BANDOENG
1937
10
VOOROir.
JAARGANG 4.
Beschermheer : M . F . Tydeman, Resident van Priangan. Eere leden : W^. H . Hoogland en Ir. A . Poldervaart. Voorzitter: W . H . Hoogland, vice-voorzitter: C. J. Nauta. secretaris-penningmeester: W . van G e e r . leden : W^. S. Buenen, K . J. Heim, D r . L . v.d. Pijl, R. A . A . Wiranalakoesoema, M . J. J. Vleugels, Ir. A . Poldervaart, E . F . A . Rosberger, Oedel. lid: F r . J . A . van E s te Batavia. Dagelijksch Bestuur: W^.H. Hoogland, C.J. Nauta, E . F . A . Rosberger Jr. Administrateur: F. N . Pöttger Jr.
Kantoor Kantooruren op werkdagen van 8 u. v.i s Zaterdags „ 8 u. v.i
Bragaweg 38. — 1 u. n.m. en van 2.30 — 4.30 n.m. - 12.30 u. n.m.
Telefoon 1600. • Redactie „Mooi Bandoeng" D r . L . v. d. Pijl, F . N . Pöttger Jr. 9 Advertenties: Administratie kantoor R O S C O , O u d e Hospit.aalweg 3 T e l . 1280. Kostelooze toezending van net maandolad aan alle leden van de V ereeniging. Tevens gratis toezending aan notels, reisbureaux, banken, stoomvaarl inijen., enz. Zij die buiten Bandoeng wonen en prijs stellen op geregelde toezending van „Mooi Bandoeng kunnen zicli daarvoor opgeven bij d e n administrateur van Bandoeng v ooruit, telefoon 1600, tegen betaling van f 2 . — per jaar. '^f'ff-'^-'^^' DOEL DER VEREENIGING. De Vereeniging sfelt zich ten doel, c/e belangen van Bandoeng en Omstreken en die van het vreemdelingenverkeer in den meest uitgebreiden zin des woords te behartigen. CONTRIBUTIE. Deze bedraagt minimum: I 4, — s jaars v. personen — i 5, — s jaars v. zaken (instellingen, vereenigingen enz.). H e t lidmaatschap geeft reent op liet maandblad „Mooi Bandoeng" en eens per jaar een toegangsltaart naar de kraters van den Tangkoeban Pralioe of den Papandajan. f S s jaars V. personen geeft reent op twee tocgangskaarten. DONATEURS : M e n kan de Vereeniging als Donateur steunen door een jaarlijksclie bijdrage van minstens f 25. — , of een gift in eens van minstens f 100. — . H e t donateurscnap geeft recbt op een doorloopende persoonlijke toegangskaart naar de kraters v. d, Tangkoeban Pralioe of den Papandajan.
INHOUD: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
D e Geologie van de Bandoengsebe Hoogvlakte D e Wajang D e Klenteng Gasten Diverse mededeelingen o. a. Uitslag r oto-wedstrijd Bezienswaardigheden van Bandoeng en Omstreken
blz 118 120 123 125 125 128
De Geologie van de Bandoengsche Hoogvlakte. M e n wees ons er op, dat in d e bescliouwingen over d e p r a e n i s t o n e v a n d e D a n d o e n g s c n e r a o o g v l a k t e in net voorlaatste n u m n i e i eenigszins v e r o u d e r d e m z i c n ten o m t r e n t n e t geologiscn g e o e u r e n a a n g e n a a i d zijn. I n d e r d a a d n e e i t d e geologie sedert net versc'iijnen van liet klassielce w e i k van V e r b e e k en r e n n e i n a tal van n i e u w e p u n t e n ontdekt. V a n d e geologiscne kaart van J a v a is kort g e l e d e n v e r s c n e n e n blad 3 6 ( B a n d o e n g ) d a t d e geneele kennis samenvat. S a m e n m e t d e uitvoerige toelicliting kost d e z e k a a r t slecnts i 2 . 5 0 , zoodat voor ieder, d i e w a n d e l e n wil in d e n omtrek, k e n n i s m a k i n g m e t d e gescniedenis v a n d e vlakle mogelijk is. (VerKrijgbaar bij n e t H o o l d v / d D i e n s t v a n d e n M i j n b o u w en bij d e leeszaal v a n net G e o l o g i s c n M u s e u m te B a n d o e n g ) . JDee scrinjver scnrii e n b e w e iker i k e r Dr. R. \V. v a n B e m m e l e n stond ons een e x e m plaar ar, waarvoor , , B a n d o e n g V o o r uit zeer d a n k b a a r is. K a a r t en toelicbting liggen op net kantoor voor d e l e d e n tei inzage. J i e n d o o r D r v a n B e m m e l e n verv a a r d i g d e m a q u e t t e , (op lengte scnaal 1 : 5 0 . 0 0 0 en lioogte scKaal 1 : 2 5 OOO) die in net Geologiscn M u s e u m a a n wezig IS, stelt e e n en a n d e r op eenvoudige wijze voor ( Z i e loto s). H e t F o t o V Bemmelen Geologische Rehefkaart van blad Bandoeng d o n k e r e stelt voor bet o u d k w a i t a i r e (zijaanzicht vanuit het Zuidenl oorspronkelijke vulkaan - landscnap (centrale gebergte). H e t oostelijke gedeelte is sterk algesleten, m a a r bet westelijke deel ( G . B o e r a n g r a n g en G . S o e n d a ) is nog als e e n v u l k a a n te b e r k e n n e n . D e G . B o e r a n g r a n g zelf is nog o u d e r d a n d e S o e n d a - c a l d e r a H e t licbte op d e m a q u e t t e is jonger m a t e r i a a l v a n d e n later ontstanen G . P r a l i o e . D i t is gedeeltelijk lava uit den tijd vóór d e tegenwoordige kraters. O p d e kaart is precies te zien noe alles gestroomd IS, b o e r i v i e r d a l e n o p g e v u l d zijn etc. I n een nog o u d e r s t a d i u m v a n d e n opbouw van den 1 angkoeban P r a b o e zijn geweldige t u i - en s l a k k e n e r u p t i e s opgetreden, die o. a. bij P a d a l a i a n g d e a i d a n i m m g van bet legendariscbe meer van Bandoeng veroorzaakten H e t oude vulkaandeel ten Z . O . v a n L e n i b a n g is a a n d e noordzij, zooals op d e m a q u e t t e d u i d e l i j k zicbtbaar is, plotseling afgebroken. H e t gebied d a t er oorspronkelijk t e n N o o r d e n aan g r e n s d e is een paar n o n d e r d m e t e r (bij d e P o e l o e s a r i zelfs ca. 6 0 0 m . ) v e r z o n k e n , w a a r d o o r d e b e k e n d e steile b r e u k r a n d langs d e vlakte v a n L e m b a n g ontstond. P^P^ ^ Bemmelen H e t j o n g e r e tuf-materiaal van d e G . Geologische Rehefkaart van blad Bandoeng P r a n o e beeft d e inzinlcing gedeeltelijk (bovenaanzicht).
118
(I
<^v
Si^^^""^'^" "^•'
^i:!^>J£>Vi>SRO£^^S
Ausdehnang c/es vormaligm Sees von Bandomg.
^ j
\/~vv?'^'' "
f/i'^
naar v. Koenigsivafci
De dikke
grillige
lijn geeft den omtrek van het vroegere meer aan, de vindplaatsen van oude werktuigen.
driehoekjes
opgevuld en ten Westen van den Lemoangweg zelis de lieele Lrevik overdekt. riet genoemde oude deel van net vulkanisclie gebergte (vóór net ontstaan van den Pranoevulkaan m zijn tegenwoordigen vorm) was tijdens deze erupties waarscnijnlijk reeds bewoond door menseben, want uitsluitend bier beeit men steenen werktuigen gevonden. In bet deel ten Westen van den Lembangweg, dat overdekt IS door de Praboe-eruptie s zijn de sporen van cultuur blijkbaar diep bedolven, want men vindt er niets. (Vergelijk bet kaartje). O m tenslotte nog op een onjuistbeid uit bet genoemde citaat terug te komen, niet de oeroude Boerangrang damde de Tjilaioem af en vormde bet meer (Hij was toen reeds lang uitgedoold)- De scbuldige IS de 1 angkoeban Praboe. En ook dit leit moet reeds door menseben gadegeslagen zijn, getuige de sagen over de atdammmg, die (ontdaan van dicbterlijke Iranjej volkomen m overeenstemming zijn inet de geologiscbe bevindingen. ^ï*r^ Aan de band van kaart en toelicbtmg is verder nog precies na te gaan boe de lavastroomen gegaan zijn, is te beiedeneeren in welke volgorde de vulkaankegels ontstonden, waarom bier diepe oude dalen liggen en ginder ondiepe jonge etc. etc. Het leest als een gescbiedboek met de eigenscbappen van roman Schematische Geologische Kaart van Bandoeng. en detectivestory tegelijkertijd. De
D e oude vulkaandeelen donker. meerafzettingen horizontaal gestreept.
L.
v.
i d.
D P.
119
De Wajang (vervolg van p. 103) N]i jMas Kantrimanilc (want deze was het) hleel hem langen tijd aanstaren om daarna m de diepte te verdwijnen. Jrieel langzaam werd daarbij de grond op den bodem van het kristalheldere water bewogen. D e edelman kon het beeld, dat hij zoo juist gezien had met uit zijn gedachten bannen. Steeds bleei hij JNJji Mas Kantrimanik voor zich zien. Eindelijk maakte hij zich uit zijn overpeinzingen los, schepte water uit de bron voor zijn sawah's en daalde langzaam ai. Vele dagen gingen voorbij, maar de innerlijke tweestrijd over de keus tusschen beide vrou^ven bleet onverzwakt voortduren.
O p den top van den „Wajang was men mtusschen druk doende toebereidselen voor het huwelijksfeest te maken. D e padi rijpte, maar steeds stelde de bruidegom het snijden lut. Zijn vreemde houding en zijn veelvuldig peinzen hadden de aandacht van zijn omgeving getrokken en men bemerkte, hoe hij dikwijls bij zonsopgang met wierook en bloemen naar de bron ging, om dan met bronwater terug te komen. Zijne lamilie en vrienden waarschuwden hem menigmaal om niet te veel naar de Tjitaroembron te gaan en vertelden hem hoe reeds verschillende menschen daar den dood gevonden hadden. O u d e n van dagen verhaalden hem de sage van Nji Mas Kantrimanik, die zich op inannen wreekte, omdat ZIJ eens als jong meisje bedrogen was. Doch al die waarschuwingen sloeg hij in den wind. N a lang beraad besloot hij om toch Langka Rêtna te huwen. D e voor het huwelijk vastgestelde dag naderde snel en op de rijpe padivelden gaarden naarstig vroohjke vrouwen en meisjes een voor een de volle aren. Overal heerschte vreugde en blijdschap. O p den G . Wajang waren verschillende huisjes opgetrokken voor de gamelan, voor de gasten en de dienaren. Kmdelijk brak de dag van het huwelijk aan. Een groote stoet mannen en vrouwen trok door het dichte bosch naar den top van den CJ. Wajang, met zich voerende de bruidsgeschenken voor de jonge prinses. D e bruidegom gmg vooroj), met melati- en kenangabloemen, die hij als laatste groet bij de bron wilde olieren aan JNji Mas Kantrimanik. Daar zou hij haar tevens mededeelen, dat zijn keuze gevallen was op Langka Rêtna. Dicht bij de bron gekomen het hij de feestgangers halt houden en zei hen zijn terugkomst ai te wachten, daar hij van plan was water xiit de bron mede te brengen. H I J verzweeg, dat hij tevens een laatste oiler aan de brongeest wilde brengen. JDij de bron gekomen strooide hij zijn olierbloemen over het water uit, met alleen als laatste groet, maar tevens als uitmg van dankbaarheid, voor de goede oogsten waarmede de godin hem gezegend had. Toen hij na afloop zijn oogen opsloeg, zag hij aan den overkant weer de vrouw staan, nu echter schooner dan ooit te voren. Zacht en lieflijk klonk haar stem door het stille woud en haar verschijning hield zijn blik bevangen. Langzaam wenkte zij hem en stak hem haar hand toe, terwijl haar betooverende schoone oogen hem dwongen mede te komen. Toen hij de toegestolcen hand wilde grijpen en geen acht sloeg op den weg, liep hij in het water en verdronk jammerlijk. De bruiloftsgasten wachtten uren en uren met ongeduld op de terugkomst van den bruidegom. Eindelijk, toen hen het wachten te zwaar werd, togen zij op onderzoek uit en gingen het pad op, dat de jonge man s morgens was ingeslagen en vanwaar hij niet wederkeerde. Fot hun ontsteltenis zagen zij het ontzielde lichaam van den bruidegom in de bron drijven.
120
Vlugge beenen biacbfen de ontzettende tieuiniaie naar den „ \Vajang over. O p bet vernemen biervan ontstak Pangeian iJjagalawang m verscbrikkelijke woede. De anglo s (lornui/en) met eten slingeide bij van den top, waardoor de ivawab Wajang ontstond LJe ketels met warm water en lalab (groenten) wierp nij ovei den CJ. W indoe, waardooi de Ka wak Tjibolang (bolang is een Indiscbe groente) ontstond *) L)iep bedroeid trok bet bruidje net boscb m en nam baar weg over de Groenoeng Bedil en scbreide overvloedig roode tranen, waardoor de waterval van de Tjibeuieum ontstond ( ^ roode rivier). Kenige van de gamelanspeleis bleven de terugkomst van de biuid aiwacbten en \ eranderden in steen. Deze versteende speleis zijn beden ten dage nog ter plaatse te zien. (zie de loto s ) . Ken der danse-
^m^v^^^^ Beelden van G
Wajang
foto W
H
ressen lacbte uit zenuwacbtigneid, waardooi Pangeian Djagalawang zoo veitooind weid, dat bij baai met bet andere deel van de gamelanspelers door bet lucbtruim slingerde! D e Kendang (langwerpige trom) kwam ten oosten van de bion neer en gaf bet aanzijn aan den berg van dien naam, teiwijl de rest in bet meer van Tjileuntja terecbt kwam. *) Terwijl de bekende Kawali Wajang op de W-belling van den G Wajang ligt en vanuit de Odg. Keitamanali te bereiken is, ligt de K. Tjibolang op de Z-bellmg van den G . Windoe en is vanuit de O d g . Tanaia te zien en ook gemakkelijk te bereiken. (Red )
121
Hoogland
r i e t oude meer van Ijileunfja moet in \roegei tijd aangelegd zijn en is latei vooi wateilaacntdoelemden vergroot Pangeian Ujagalawang liet den verongelukten oiuidegom DIJ de oion oegia ven, terwijl liij zelf als Icluizenaar op een berg bij den „Wa|ang," de Sedali Tapak oi Cjoenoeng Sandang oleel wonen, om de teiugkomst van zijn dochter al te wacnlen Ook zijn gral is nog neden aldaar te vinden Keiiwen 7ijn seaeit veiloopen, maar nog steeds kan men oij volle maan, als alles stil is in de natuui, de zachte lieilijke tonen hooren van den gamelan met gouden tiom A a n de oevers van het schoone meer van Tjdeuntja zeggen de Inlandeis dan, dat de gamelan steeds speelt totdat het oruidje zal zijn teruggekeerd. E n als dan de ( j . Wajang kookt en sist zoodat rookkolommen tot hoog Doven den beigkant opstijgen, dan schijnt het bruiloitsmaal weei bijna geieed Gaan de stoomwolken door de klooi tusschen „\Vajang en „Wmdoe, ' dan voorspelt dit den Inlander regen, welk deel van d e legende meestal uitkomt W H. H.
loto
\V. H
De beelden van C Wa/ang die door de bevolking zoozeer gevleesd worden dat geen koeli den tt eg er heen wijzen wil De primitiel bewerkte beelden moeten zeer oud zijn van vooi den Hindoe tijd en ve loonen vern antschap met de wijdverbieide megalithische lunst vooral bekend uit Polynesie
122
Hoogland
De Klenteng. Jyiisscnien is net gevaarlijk om leekenmdrukken op papier te zetten. Maar neelemaal mets is . . . . niets, lin zoo kom ik er toe om te vertellen van mijn bezoeken aan den tempel der Cnineezen, in den omgang klenteng genoemd, meer otncieel Joa Pek Kong geneeten. A l nebben de C^nmeescne lamilie s een eigen altaar oi ook een eigen tempel waar de geesten der voorouders aangeroepen worden, zoo is er toen ook een centrale plaats der eerbied, waar bij plechtige gelegenheden gebeden wordt en m moeilijke omstandigheden raad gezocht wordt. H e t Bandoengsche centrum bevindt zich zooals het hooit, aan den Chmeesche Kerkweg, op een open stuk grond een eind van den weg al. Deze straat is een zijweg vrijwel achteraan Ixebon iJjati, waar onlangs een groote R.lv. school werd gebouwd. oteenen leeuwen (barongsai) voor de poort bewaken de deuren en vervaarlijke draken (hong) waken op het dak H u n oogen steken op draden ver uit en wiegelen m den wind. Bij nader toezien blijkt het dak bovendien met allerlei talereelen van inlegwerk versierd te zijn Ruiters te paard en heele landschappen voeren daar een eigen miniatuur-bestaan
Nokversiertn^
van den Chtneeschcn Tempel
Bij leestehjke gelegenheden is de hooldpoort geopend en schuuelen de bezoekers naar binnen, terwijl muzikanten een lawaai maken, dat weinig met onze temjiel-opvattingen overeenkomt. D a n Hakkeren overal vlammen op ontzagwekkende kaarsen. Rood zijn ze en Iraai beschilderd met gouden lestoens. D a n dragen de bedienaars den gelen Boeddhistischen priestermantel en schijnen bedelaars honderd armen te hebben. Bij deze gelegenheden gaan ook de synabolieke wapens, die anders in een rek in den tempel staan, m optocht naar buiten. O p een gewonen middag heerscht er rust en moeten we door een zij-ingang binnen. D e priester is heel gewoontjes aangedaan en slechts zijn tonsuur verraadt hem. Ik zeg tonsuur, maar eigenlijk zijn het vele tonsuren. H o e hooger ingewijd, noe meer plekken ingebrand.
123
#
De KIen teng
In het inwendige van den koofdtempel Keersclit sckemerliclit en wierookgeur. O p het altaar Hakkeren flauw eenige olielampjes en er staan ook enkele schotels met oiteranden, wat rijst, een ei, wat kandijsuiker, wat vruchten. Kleurige votieflampen zijn opgehangen om het groote heeld dat alles zachtjes op zijn hionzen huid weerkaatst Voor wemig geld koopen we een pakje wierookstokjes en een stapeltje papier met mooie gouden opschriften. O f het wenschen zijn of dat ze speciale hemelhankhiljetten zijn weet ik met, maar ze worden tuiten in den oven vei brand en de geesten zullen de essentie ervan aanvaarden Of ons bezoek zaken (oentoeng) geldt of ziekte is de viaag. Oentoeng is het antwoord. D a n naar het middelste altaar ! O m d a t wij het rituaal niet kennen, steekt een dienaar onze stokjes aan, strekt ze uit in de 4 windrichtingen en volbrengt alle vereischte handelingen ; om ze dan in een pot asch verder te laten gloren. Dan gaat het orakel spreken. Een vat met kleine bamboestokjes wordt snel geschud en op wonderlijke wijze schiet één stokje omhoog om dan plotseling luid tegen den vloer te slaan- H e t stokje wordt opzij gelegd, want eeist moet nog een tweede orakel spreken D a t geschiedt door een paar klompjes hout gevormd als halve pisangs, dus met een bolle en een vlakke kant. Als de twee stukken na het opgooien met tegengestelde kanten omhoog komen te liggen, was alles goed en wordt het stokje (tschin) geraadpleed. E r staan eenige Chineesche karakters oji en ook een Arahisch cijfer. in een hoek zoeken wij het overeenkomstige nummer op en komen dan op een lange orakelspreuk. Als we ons met den piiester verstaanbaar konden maken, zou hij ons misschien den tekst kunnen uitleggen. Geen nood ! E r staat ook een bloemrijke Maleische vertaling onder. E n als ook dit te moeilijk is, dan is er nog een tabel bijgevoegd, die voor allerlei gevallen een uitleg geeft. Cjold ons bezoek advies voor ziekte, dan verwijst het hamhoestaafje naar een der vele recepten, die den muur bedekken. Men trekt het af en de Chineesche apotheker in de buurt zal terstond het geneesmiddel klaarmaken. Verwijl na dit bezoek nog even in den tempeltuin ! Allemaal grappige boompjes in potten, allerlei merkwaardige planten, misvormingen, heilige en geurige bloemen. Vroeger vond ik er wel eens de heilige Chineesche narcis (zeer gelijkend op de JNarcissus tazetta) die m Chma omstreeks nieuwjaar de huizen siert en een wereld van sprookjes om zich diaagt.
L. v.d. P.
124
GASTEN. In Februari bad „Bandoeng Vooruit" bet druk met bet Volkenbondscongres ter Bestrijding van den Vrouvvenbandel D e deelnemers zijn rviimscboofs vergast op bet scboone in de natuur en cultuur van Java. Zij bebben daardoor, naar eigen getuigenis, van Bandoeng een onvergetelijken indruk medegenomen. N a al den dank, die uitgesproken werd en ook in de pers verscbeen, scbijnt bet wat overbodig om ons zelt nog eens te buldigen H e t IS ecbter goed om er bier nog eens op te wijzen, welke beteekenis een dergelijk onthaal beeft voor de openbare meening in Azië en Europa. A l die deelnemers zijn menseben met grooten invloed en zij vormen nu levende advertie s met permanente plaatsing. L)e zin en reden van deze onze bemoeiingen is niet alleen gerecbtvaardigde tierbeid over onze mooie stad, of neiging om anderen iels moois te laten zien, ook IS bet met alleen een overnemen van de gastbeerpbcbten van alle Bandoengers tegenover eeregasten, evenmin als uitsluitend bevordering van botelwezen en iniddenstand. H e t is dit alles tezamen en nog meer. In dit verband is bet grappig om te bemerken wat de gasten, die bet kantoor van „Bandoeng Vooruit ' betreden, daar alzoo zoeken. Misscbien vergast onze administrateur ons eens op een verslag van zijn ervaringen op bet kantoor. JLen enkele bezoeker uit zijn dank door een gift. Zooiets maakt bet werk gemakkelijker. Deze maand waren er gasten, waarvan iedereen vond, dat zij recbt op een goede ontvangst badden. O p 11 Maart kwamen ruim 100 leden van de bemanning van den nieuwaangekomen kruiser „de Ruyter" naar Bandoeng onder de auspiciën van de vereenigmg „ O n z e Vloot". „Bandoeng Vooruit" zorgde voor de uitvoering van bet programma Indertijd bij de aankomst van de K X V I I I was één der bestuurs-leden direct naar hoerabaia getogen om de bemanning uit te noodigen naar Bandoeng. Door omstandigbeden gmg toen deze tocbt niet door, maar ditmaal beeft „Bandoeng Vooruit zijn scbade ingebaald en de zeelui laten genieten Bandoeng's natuurscboon en Bandoeng's bartelijkbeid Kebben een goede aarde gevonden !
Stand van onze leden. Per ultimo Februari 1937 bijgekomen t/m 2 0 - 3 - ' 3 7
,
totaal 902 leden totaal 7
Afgevoerd
Totaal 909 leden 11 „
Stand op idtimo Maart 1937
totaal 898 leden.
Bandoeng's Bevolking. Ultimo Februari bedroeg bet aantal inwoners van Bandoeng 193.287, waaronder 23.507 Europeanen, 20.873 Cbmeezen en 148.907 InbeemscbenBovendien nog bet garnizoen en de interne buisbeaienden, samen it 12.000 personen.
125
Sjtoe
Akion
nabil
Bandoeitg.
Uitslag foto-wedstrijc. Len ruime collectie toto s kwam m de aigeloopen maand te onzer bescliikkmg. H e t was moeilijk voor de commissie oni meruit eene keu/e te doen. Desalniettemin is net na wikken en wegen gelukt aan de allei beste twee inzendingen de prijzen toe te kennen en wel : den eersten prijs aan : J. Liennard, oera)oestraat 4, met als onderwerp : D e Kawan Oepas met de Kawan Ratoe en autoweg op den aclitergrond. den tweeden prijs aan : J. Juyp, Gang Kasina 6. onderwerp : Sitoe Aksan nabij Bandoeng.
Bezoek aan de Luchtvaartafdeeiing. D e Lucntvaartaideeling is voortaan voor particulieren alleen te bezicntigen op den Isten en 3en Zaterdag van de maand tusscben 10 en 12 uur v. m. Alsdan IS deskundig geleide aanwezig. Oegadigden worden verzoent, zien uiterlijk te 10. 15 te melden bij den portiei.
Statutenwijziging. BIJ Besluit N o . 19 van den Gouverneur-Cjeneraal van 4 Maart 1937 zijn de gewijzigde statuten van ,,Bandoeng Vooruit goedgekeuid. BIJ voldoende ruimte zullen ze m een der volgende alleveringen van net orgaan opgenomen worden. Voor Leden, die de statuten dadelijk bezitten willen, is een copy aan liet kantoor verkrijgtaar.
12Ó
De Kawah Oepas met de Kawah Ratoe en autoweg op den achtergrond-
BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN BANDOENG EN OMSTREKEN. BANDOENGSCH ZOÖLOGISCH PARK (Sticliting van „ B A N D O E N G VOORUIT"). Dagelijlts geopend van 8 u. v«m tot6vi. n.m. Toegang voor Kuiopeanen en V reemde Oosterlingen f 0,25 ,, ,, kinderen van id. en id. ,, 0,15 ,, ,, Inlanders ,, 0,10 ,, ,, Scholen per 30 leerlingen m e t e e n geleider „ 1,— Maandlcaarten voor gezinnen . • . ,, 1,— ,, voor personen . . , ,, 0.50 HET JUBILEUMPARK, aan den Huygensweg. Dagelijlcs geopend van 6 u, vm tot 6.30 u. nm. Toegang uitsluitend op vertoon van een toegangslcaart, welke op aanvraag gratis verstrekt wordt ten Gemeenteliuize, Aijehslraat. Greopend alle werkdagen van 7 - 2 uur. MUSEUM V A N DEN DIENST V A N DEN MIJNBOUW, „Geologisch Mtxseum", aan Je Rembrancltstraat. Kosteloos toeganlcelijt op Maandag, U'oensdag en Zaterdag van 10 ii. tot 12 u. V. m. MUSEUM V A N DEN POST-, TELEGRAAFen TELEFOONDIENST, aan de D e Katstraat. Kan door belangstellenden in den regel bezichtigd worden op werkdagen tussclien 7 u, V" m, en 2 u. n. m., s Zaterdags tot 12 u, 30 n. m. BADPLAATS MARIBAJA (21 K . M . v. Bandoeng), gelegen terzijde van den w^eg Lembang — Tjikidang — Tjibodas. Gelegenheid tot het nemen van geneeskrachtige zwavelhaden. Dagelijks geopend. Tarief: 1ste klas kamer per had f 0,50 2de „ „ „ „ f 0,25 3de „ „ „ „ f 0,02 (voor Inlanders). VOGEL-VERZAMELING. O p aanvraag Icosteloos te oezicutigen in net Christelijk Lyceum, Dagoweg 81. CENTRALE GOUVERNEMENTS - VISCHKWEEKERIJ, D r . D e Grootweg. Dagelijks te hezicntigen, ook op leesldagen, hehalve des Zondags, tegen 10 cent per persoon. ZWEMINRICHTINGEN: 't Centrum, BilKtonstr 10 - tel 2137. Tjihampelas, Lembangweg; „Isola" ; G r a n d Hotel Lembang ; Tjimindi ; Dago ; Hotel „Berglust", Tjimahi; Hotel „Tangkoehan Prahoe , Lembang. LUCHTVAARTAFDEELING, Andir. isie en 3de Zaterdag v. d. maand 10 uur v. m.
128
MEREN IN DE OMGEVING. M e e r van Tjileuntja 44 K M van Bandoeng, V a n Pengalengan uit sleclits enkele kilonieteis. Uiterst geschikt voor watersport. Telaga Patengan, 44 K M van Bandoeng. h-en 15 min. voorbij Rantjaoali slaat een zijweg rechts naar het meer af. D e weg is smal en dus wordt voorzichtig rijden aangeraden. BOSSCHA-STERRENWACHT, te Lembang. Gratis te hezichtigen, mits vooraf schriftelijk aangevraagd, eiken Zaterdagavond 7 u. en eiken Zondagmorgen 9^—12 u. v. m. Aanvragen uitsluitend en tijdig te richten aan den Directeur der Sterrenwacht. KRATERS V A N DEN TANGKOEBAN PRAHOE, boven Lembang. Zijn van Bandoeng uit per auto in een uur te hereiken. Tolgeld f2,50 per auto, f 0,50 per motorfiets en per paard. KRATERS V A N DEN PAPANDAJAN. D e afstand van Bandoeng tot aan de kraters is 78 KIM. In twee uur per auto te hereiken Aangeraden wordt, de route héén te nemen langs Ijiparaj-Patjet-Santosa- en terug langs Sanlosa-Pengalengan. Tolgeld f 2,50 per auto en f 1, per motorfiets. 's LANDS KINA - EN „TJINJIROEAN".
THEEBEDRIJF
DE BANDOENGSCHE GASFABRIEK, KIARATJONDONG. Deze zijn, na nader overleg, waartoe ,,Bandoeng Vooruit gaarne bemiddeling zal verleenen, voor groepen toeristen of excursies te hezichtigen. WATERKRACHTWERK LAMADJANG, bij K.iyi. 33 aan den weg naar Pengalengan, I e hezichtigen na bekomen vergunning van den leider van het werk. TJISAROEA-WATERVAL (boven Tjimahi). In % uur per auto van Bandoeng uit te bereiken. Vrije toegang tot den waterval. DAGO-WATERVAL, in 15 min van Bandoeng uit te bereiken.
per auto
MALABAR-RADIOSTATION, 32 KM. ten Z. van B a n d o e n g . Gratis te bezichtigen op iederen W^oensdag na voorafgaande introductie door het Hoofd van hel Bedrijf der Radiostations op Java, Hoofdpostkantoor, Groote Postweg, Aloen-Aloen, Bandoeng.
AUTO- EN WEGENKAART VAN JAVA In 3 deelen op linnen geplakt met uitgebreide afstandstabellen. Compleet in etui f 1.50
BOEKHANDEL VORKINK BANDOENG. u w FAVORIET
887
ENERGIE
TELEFOONS
1010
AANGEWEZEN ADRES VOOR HUURAUTO'S Katja^ Wetan 98 — Bandoeng
S ^ ^=
NIEUWE WAGENS ONDER N I E U W E U R O P E E S C H BEHEER.
• ^ <
' Alvorens tot bouwen over te gaan wende ' men zich eerst tot:
LIM A G O H * het oudste Aannèmersbureau ter plaatse. , s Meest moderne ontwerpen en solide ? bouw. 9 Diverse dankbetuigingen ter inzage. | ^ Chineesche Voorstraat No. 12. Telefoon i • No. 2449 Bandoeng. ;
1 Telefoon 1099
Bragaweg 61 1 Bandoeng J
i SALON DE
COIFFURE
iMAISON SMIT Specialisten Permanent-wave
! < Water-wave ! MASSAGE i
> Manicure [ Epileeren
ZWEMBAD: ' t C E N T R U M . ^""*rasrde'H.B.s.
f
DE zweminriclitiiig met OOORLOOPENDE
i^^fe*
ververscliingvanliet badwater. Dit badwater staat
A D.V.e. e n T E C H N I S C H H Y G I Ë N I S C H tarief: maand-aoonnement voor Familie . . . „ Irleer of D a m e . „ scnolieren . .
. .
LABORATORIUM. . f 8,— . f 5,— . . f 3,—
O O K verkrijgbaar : Dag- en knip-lcaarten. Gediplomeerd Zwemleeraar aanwezig. tel. 2137.
SLUIT UW VERZEKERING, PENSIOEN en/of LIJFRENTE bij de N. V. LEVENSVERZEKERING - MAATSCHAPPIJ
„ONS
BELANG"
OPGERICHT in 1910 AMERSFOORT Concurreerende premièn met aandeel in de winst. Hoofdvert. v. Ned. Indie: W. VELDMAN. Kantoor: Javastraat No. 1 — Telefoon 651 BANDOENG.
GEEFT U OP ALS LID VAN
BANDOENG
•
VOORUIT
BnndDBng. tBi. 808 99^ " ^ "
"
<ï'
O i * s > < a s ï G > < a = ^ <9*=ë> ^
Heïm S: Co.
9
STEMPELS, NAAR
f f
effecten, ^aöte (goeberen <* Ktl 905 t
CLICHEFABRIEKJAFOENG'^^ GR.POSTHEGW.78A TEL.798 BANDOENG
«> <&#ê> « s ^ <5#^ <3i=5><3>
TJIANG TJOAN HAN MINERAALWATERFABRIEK
N O V A
TOEKANG
GIG/ Maarschalklaan 11 Bandoeng. (Java)
Oosteinde 57 - Telf. 1210. Concordia-cup, een verf r i s s c h e n d e - w i j n d r a n k 1}
KOOPT Bil ADVERTEERDERS
HOÏEL lANGKöEBAN PRAHÖE L e m b a n i s K M 21 T e l 24
20 000 M2 ei
G, Grele^en m J e onniiclclellijke nabijlieicl clei Liateis Viaai>t oifeite
\ ^
reisde men met snelle postpaarden van B a n d o e n g naar Batavia IN 2 % DAG
WIE ZICH IN
met „DE V L U G G E 4 " IN 2 % UUR
GEMEENTELIJK
BANDOENG WIL VESTIGEN BEZOEKT HET
P^^
STAAT C C P O O R STEED 3 D NELLER
GRONDBEDRIJF BOUWPERCEELEN BESCHIKBAAR IN ELKE GROOTTE EN VOOR ELKEN PRIJS
VERLOFGANGERS reist
in
Europa
met
de
E. R. L Economische Reis Instelling Hoofdkantoor
Den
Haag
Vertegenwoordigers voor Ned. Indië Administratiekantoor Oude
Hospitaalweg
ROSCO
3 Bandoeng.
Tel.
1280
r Voor ADVERTENTIES in MOOI B A N D O E N G Uitsluitend adres : Administratiel(antoor Oude
Hospitaalweg
3
—
Bandoeng.
Vraagt tarieven ! -
: MIJ. VOEKINK
: -
ROSCO Tel.
1280
