-1-
Notariskantoor mr. Tj. Smid
Netwerk Notarissen
Eigen bijdrage AWBZ Met ingang van 1 januari 2013 is voor personen met een eigen vermogen de eigen bijdrage voor de AWBZ-zorg verhoogd. Dit wordt de ‘vermogensinkomensbijtelling’ genoemd. Deze bijtelling geldt alleen voor personen die een vermogen hebben boven het heffingsvrij vermogen in box 3.
De lage eigen bijdrage Het eerste half jaar van het verblijf in het verzorgingshuis moet een ‘lage bijdrage’ voldaan worden. Ook als de ene partner nog thuis woont terwijl de andere in de AWBZ-instelling verblijft, moet de lage bijdrage worden betaald. De bijdrage wordt berekend op basis van het verzamelinkomen, waarbij ook het verzamelinkomen van de echtgenoot of samenwonende partner meetelt. Het verzamelinkomen is gebaseerd op inkomsten uit werk, inkomsten uit uitkering, inkomsten uit aandelen en dividenden, opbrengsten uit beleggingen en opbrengsten uit spaargeld. De lage bijdrage wordt berekend met een percentage van het (gezamenlijk) verzamelinkomen en bedraagt minimaal ¤ 152,00 per maand en maximaal ¤ 797,80 per maand.
De hoge eigen bijdrage Na het eerste half jaar wordt door het CAK - met inachtneming van de persoonlijke omstandigheden van de bewoner van het verzorgingshuis – beoordeeld hoe hoog de eigen bijdrage dient te zijn. De hoge bijdrage wordt berekend met een percentage van het zogenaamde ‘bijdrageplichtig inkomen’, kent geen minimum en bedraagt maximaal ¤ 2.248,60 per maand (2014). Als gehuwden samen in de instelling zijn opgenomen, geldt dit bedrag voor hen samen. Verhuist de ‘gezonde’ partner mee naar de AWBZ-instelling zonder dat die een indicatie voor zorg met verblijf heeft, dan geldt de hoge eigen bijdrage voor beide partners. Dit is financieel erg ongunstig. De vermogensbijtelling houdt in dat er bij het bijdrageplichtig inkomen (4% + 8%=) 12% van het gedeelte van het box 3-vermogen dat uitgaat boven het heffingsvrij vermogen, wordt opgeteld. Het heffingsvrij vermogen in box 3 voor het jaar 2012 is voor één persoon € 21.139, voor twee personen (fiscaal partners) is dat € 42.278. Hierover wordt de eigen bijdrage berekend. Het peiljaar voor het box 3-vermogen ligt steeds twee jaar vóór het jaar waarover de AWBZ-bijdrage moet worden berekend. Voor de berekening van de bijdrage over 2014 wordt dus gekeken naar het box 3-vermogen in 2012. Op de website van het CAK (www.hetcak.nl) staat een rekenprogramma waarmee de eigen bijdrage AWBZ berekend kan worden aan de hand van gegevens van de aangifte en de (voorlopige of definitieve) aanslag inkomstenbelasting dan wel de jaaropgave(n) van de uitkeringsinstantie(s).
De eigen onverkochte woning Als iemand wordt opgenomen in een instelling en daarvóór in een eigen woning woonde, dan is die woning niet meer zijn hoofdverblijf. Heeft de betrokkene geen partner die in de woning blijft wonen, dan staat de woning leeg en zal de woning na twee jaar van box 1 naar box 3 verhuizen (art. 3.111 lid 5 Wet IB 2001). Als de woning leeg staat in afwachting van verkoop is deze periode zelfs tijdelijk (tot 1 januari 2014) drie jaar. De eigen bijdrage van de vermogensinkomensbijtelling wordt vastgesteld op basis van het vermogen van twee jaar terug, zoals hiervoor besproken. Dit betekent dat de waarde van de woning na vier jaar meetelt voor de vermogensinkomensbijtelling. Mensen die ná 1 januari 2013 worden opgenomen in een AWBZ-instelling, kunnen rekening houden met deze regeling. Zij hebben dus vier jaar om de woning te verkopen.
-2-
Notariskantoor mr. Tj. Smid
Netwerk Notarissen
Gevolgen nieuwe wet- en regelgeving De maatregel heeft gevolgen voor het inkomen van degenen die in een AWBZ-instelling verblijven en een vermogen boven het heffingsvrij vermogen in box 3 hebben. De staatssecretaris heeft in een brief aan de Tweede Kamer over de verhoging van de vermogensinkomensbijtelling de inkomensgevolgen als volgt geschetst: Personen die de hoge eigen bijdrage voor zorg met verblijf betalen, gaan er per maand gemiddeld ongeveer ¤ 235 op achteruit. Voor personen die de lage eigen bijdrage voor zorg met verblijf betalen, is de inkomensdaling gemiddeld ongeveer ¤ 12 per maand. De staatssecretaris heeft in dezelfde brief het effect van de verhoogde bijtelling op het vermogen uitgewerkt in een tabel. Daarin wordt geïllustreerd hoe snel het eigen vermogen door de vermogensinkomensbijtelling slinkt. Er wordt uitgegaan van een rendement van 2% op het vermogen in box 3. Van een vermogen van ongeveer € 100.000 is na drie jaar ongeveer nog 80% intact. Na tien jaar is nog circa 50% intact.
Aandachtspunten en mogelijke oplossingen Aanpassing testament? Het kan zijn dat u een testament moet laten maken of uw huidige testament moet laten aanpassen. Een voorbeeld: De ouders van X zijn verhuisd naar een verzorgingshuis. Vader overlijdt vrij snel na de verhuizing. Vader heeft een testament waarin de wettelijke verdeling van toepassing is verklaard. Moeder verkrijgt van rechtswege alle goederen van de nalatenschap. Zoon X krijgt van rechtswege een geldvordering ten laste van moeder, ten belope van zijn aandeel in de nalatenschap. Gezien art. 4:13 lid 3 BW is deze vordering opeisbaar als moeder in staat van faillissement is verklaard, in de schuldsanering terechtkomt, of wanneer zij overlijdt. Verder is de vordering opeisbaar in gevallen die bij uiterste wilsbeschikking bepaald zijn. Moeder heeft een box 3-vermogen van meer dan € 21.139 (heffingsvrij vermogen 2012 en 2013) en moet na de invoering van de vermogensinkomensbijtelling haar vermogen aanwenden om de kosten van zorg en huisvesting in het verzorgingshuis te voldoen. Zoon X is hier niet blij mee aangezien dit zijn erfenis aantast. Hij is bang dat, wanneer zijn moeder overlijdt, er niets meer over is van de vordering die hij op haar heeft ter zake van de nalatenschap van zijn vader. Hoe had dit probleem voorkomen kunnen worden voor zoon X? In het testament van zijn vader had een opeisbaarheidsclausule opgenomen moeten worden. Deze had zo geformuleerd kunnen worden dat de vordering van het kind op de langstlevende opeisbaar is, indien de langstlevende ‘een vermogensafhankelijke eigen bijdrage zal moeten opbrengen’ voor de AWBZ-zorg in een verzorgingshuis. Ook had opgenomen kunnen worden dat moeder de vordering vrijwillig kan aflossen. Heeft u een testament met daarin opgenomen de opeisbaarheidsclausule?
Legaat kleinkinderen Voor de erfbelasting hebben ook kleinkinderen, net als kinderen, een vrijstelling van € 19.868 per kleinkind. Het is dus mogelijk om in uw testament gebruik te maken van deze vrijstelling door aan uw kleinkinderen te legateren een bedrag tot maximaal € 19.868.
-3-
Notariskantoor mr. Tj. Smid
Netwerk Notarissen
U kunt dan bepalen dat deze legaten pas door de kleinkinderen opgeëist kunnen worden nadat de langstlevende van u overleden is of bijvoorbeeld in een AWBZ-inrichting is opgenomen. Bovendien kunt u in het testament bepalen dat de ouder(s) van het kind het gelegateerde bedrag beheert totdat het kind een bepaalde leeftijd heeft bereikt (bijv. 23 jaar). Met een legaat aan de kleinkinderen verlaagt u het box 3 vermogen van de langstlevende indien deze wordt opgenomen in een AWBZ-inrichting en bespaart u erfbelasting.
Zijn schenkingen mogelijk? De vraag is in bovenstaand voorbeeld (van moeder en zoon X) of het mogelijk is dat moeder haar zoon haar vermogen wegschenkt, indien ze dat zou willen en ze daartoe bekwaam zou zijn. Er kan een schenkingsplan opgemaakt worden voor mevrouw waardoor ze fiscaal zo voordelig mogelijk een deel van haar vermogen weg kan schenken. Dit zal dan verspreid over een aantal jaar kunnen geschieden, met als gevolg dat haar vermogen zal slinken. Wellicht komt zij zo onder de grens van ruim € 20.000, waardoor de vermogensinkomensbijtelling niet meer van toepassing is. Zoon X hoeft niet te vrezen voor een uitgehold vermogen en mevrouw zal wellicht een kleinere eigen bijdrage kunnen betalen. De bevoegdheid om schenkingen te doen zou ook kunnen worden vastgelegd in een levenstestament of een algemene volmacht. Het patroon van schenken kan dan worden voortgezet als de schenker niet meer wilsbekwaam is. Let wel, het voordeel van schenken heeft een vertraging van twee jaar, omdat de vermogensinkomensbijtelling wordt berekend over het vermogen van het tweede kalenderjaar voorafgaande aan het jaar waarin de verzekerde zijn aanspraak op zorg tot gelding brengt. De meest eenvoudige wijze van schenken is daadwerkelijk een bedrag of goed aan iemand geven.
Schenking in contanten Ouders kunnen hun kinderen jaarlijks ¤ 5.229 belastingvrij schenken. Dit bedrag kan voor een kind tussen de 18 en 40 jaar eenmalig worden verhoogd tot ¤ 25.096 vrij te besteden; de ‘jubelvrijstelling’. Wordt het geschonken bedrag besteed aan de aankoop van een eigen woning voor het kind, dan kan de eenmalig verhoogde schenking van ¤ 25.096 worden vermeerderd met ¤ 27.187, de ‘eigenwoningvrijstelling’, zodat een vrijstelling van € 52.281 geldt. Aan kleinkinderen kunt u vrij van schenkbelasting € 2.092 schenken. Het tarief wordt vastgesteld in art. 24 SW. Kinderen vallen als afstammelingen in de rechte lijn in de eerste tariefgroep (10-20% schenkbelasting). Over de eerste ¤ 117.214 wordt 10% schenkbelasting betaald. Over het gedeelte dat daarboven zit geldt een tarief van 20%.
De € 100.000,00 regeling Vanaf 1 oktober 2013 tot en met 31 december 2014 is het mogelijk om iemand maximaal 100.000 euro belastingvrij te schenken. De leeftijd van de begunstigde doet er niet toe, ook hoeven de schenker en de begunstigde geen familie van elkaar te zijn. De begunstigde moet het geschonken bedrag investeren in zijn/haar eigen woning. Een eigen woning is de woning die door de Belastingdienst in box 1 in de aangifte inkomstenbelasting wordt opgenomen. Op basis van de tekst van het Belastingplan 2014 (en het besluit) gelden de volgende vereisten: a. het moet een schenking van een eigen woning betreffen als bedoeld in art. 3.111 lid 1 of 3 Wet IB 2001 (hoofdverblijf), of b. een bedrag dat is geschonken ter zake van: verwerving van een woning als hiervoor bedoeld; verbetering of onderhoud van die woning; afkoop van rechten van erfpacht, opstal op beklemming met betrekking tot die woning; de aflossing van een eigenwoningschuld als bedoeld in art. 3.119a Wet IB 2001;
-4-
Notariskantoor mr. Tj. Smid
Netwerk Notarissen
-
c.
voor toepassing van art. 33 onder 5° en 6° SW : de aflossing van een restschuld van een vervreemde eigen woning als bedoeld in art. 3.120a Wet IB 2001; voor toepassing van art. 33a SW lid 1 onder a SW: de aflossing van een schuld die een verkrijger had voorafgaand aan een vervreemding van een eigen woning, voor zover deze schuld heeft geleid tot een negatief vervreemdingssaldo eigen woning als bedoeld in art. 3.119aa Wet IB 2001; er moet in de aangifte een beroep op de vrijstelling worden gedaan.
De Belastingdienst moet ná de schenking worden gevraagd om de vrijstelling toe te kennen. Dat gebeurt in de aangifte schenkbelasting. Als u in 2013 schenkt, moet de aangifte uiterlijk 1 maart 2014 zijn ingeleverd bij de Belastingdienst.
De schenking op papier (Schuldigerkenning) Indien het vermogen in goederen zit of u uw banktegoeden niet direct in contanten aan de kinderen wilt wegschenken, kunt u ook op papier schenken. In een notarieel vastgelegde akte verklaart u dan dat u aan uw kind(eren) een bepaald bedrag schuldig erkend (schenkt). In die akte komt dan onder meer te staan dat die schenking opeisbaar is zodra u in een AWBZinrichting komt en dat de schenking niet valt in een eventuele gemeenschap van goederen van uw kind (de zogenaamde uitsluitingsclausule). Door deze schuldigerkenning heeft u dus een schuld aan uw kind. Deze schuld is voor u aftrekbaar in box 3 maar bij uw kind belast in box 3. Voor de aftrekbaarheid in box 3 is het niet verplicht dat u rente betaald aan uw kind(eren). Maar als de schenking ook aftrekbaar moet zijn van uw nalatenschap bij uw overlijden om erfbelasting te besparen dan bent u verplicht ieder jaar over dat schenkbedrag 6% rente aan uw kind(eren) te betalen. Deze rente is bij uw kind niet belast voor de inkomstenbelasting (maar wel box 3 vermogen) en is tevens een mooi instrument om uw box 3 vermogen te verminderen.
Algemene notariële volmacht Indien een van de echtgenoten of eventueel de langstlevende van het echtpaar geestelijk dan wel lichamelijk niet meer in staat is zijn/haar vermogen te beheren, dan kan het noodzakelijk zijn een meerderjarigenbewind bij de Rechtbank aan te vragen. De bewindvoerder kan dan wel zaken namens de ouder regelen maar moet wel jaarlijks rekening en verantwoording afleggen aan de rechtbank. Bovendien is het maar de vraag of de rechter goedkeurt dat de bewindvoerder een schenking doet aan alle kinderen om het box 3 vermogen te verminderen. Om dat te voorkomen kunt u elkaar en een of meer kinderen een algemene volmacht geven. Door middel van de volmacht geeft u de gevolmachtigden de bevoegdheid om in uw naam en voor uw rekening alle handelingen te verrichten. Hierbij kunt u denken aan het opnemen van geld van uw rekening en het kopen en verkopen van uw bezittingen, bijvoorbeeld uw huis en het doen van schenkingen. Ook als u niet meer in staat bent om uw eigen wil te bepalen, bijvoorbeeld vanwege een geestelijke of lichamelijke ziekte, behoudt de volmacht zijn werking. De gevolmachtigde kan dan nog steeds handelingen in uw naam verrichten die u binden.
-5-
Notariskantoor mr. Tj. Smid
Netwerk Notarissen
Samenvatting 1.
Ter besparing van schenk- en erfbelasting en het verkleinen van uw box-3-vermogen, zodat u minder inkomstenbelasting betaalt, kunt u schenkingen doen aan uw kinderen en eventueel kleinkinderen. Te zijner tijd wordt, bij gelijkblijvende wetgeving, de AWBZ-bijdrage over een kleiner vermogen berekend. Dit leidt ertoe dat u in de toekomst minder zorgbijdrage hoeft te betalen. De schenkingen kunt u in contanten doen of op papier. Wellicht kan gebruik worden gemaakt van de tijdelijke 100.000 euro-regeling.
2.
U kunt in uw testament opnemen dat de kleinkinderen een legaat ontvangen. De verkrijging per kleinkind is tot € 19.868,00 vrij van erfbelasting. Bovendien kunt u eventueel een of meerdere kinderen of een derde benoemen tot executeur. Dat kan een executeur zijn met beperkte bevoegdheden of met uitgebreide bevoegdheden (de Turbo-executeur). Verder kunt u in het testament opnemen dat de erfdelen van de kinderen privé blijven en dus niet vallen in een gemeenschap van goederen. Eventueel kunt u nog bedragen aan bijvoorbeeld goede doelen legateren.
3.
Om te voorkomen dat een meerderjarigenbewind moet worden aangevraagd kunt u een of meerdere kinderen een algemene volmacht geven. De gevolmachtigde is dan bevoegd om bijvoorbeeld de woning te verkopen of schenkingen aan alle kinderen te doen.
-6-
Notariskantoor mr. Tj. Smid
Netwerk Notarissen
VRIJSTELLINGEN EN TARIEVEN SCHENK- EN ERFBELASTING* - vrijstellingen schenkbelasting 2014 Kinderen
€ 5.229 (jaarlijks) € 25.096 (eenmalig) € 52.281 (eenmalig verhoogd voor eigen woning) € 2.092 (jaarlijks)
Overig
- vrijstelling schenkbelasting van 1-10-2013 tot en met 31-12-2014 Iedereen
€100.000 eenmalig voor eigen woning, onder meer: aankoop, aflossing eigenwoningschuld, verbouwing en onderhoud, restschuld na verkoop eigen woning.
- vrijstellingen erfbelasting 2014 Persoon
Vrijstelling
Partner
€ 627.367 na aftrek pensioen minimaal € 162.071 € 19.868 € 47.053 € 2.092
Kinderen en kleinkinderen Ouders Alle overige personen
- Algemeen schenk– en erfbelasting: door de Belastingdienst erkende goede doelen (ANBI's) hoeven over een ontvangen schenking/erfenis geen belasting te betalen. - Tarieven schenk- en erfbelasting Verkrijging tussen
en
Partner of kinderen
(1)
(2)
a
0 117.214
117.214 hoger
b 0 11.721
10% 20%
Kleinkinderen
Overige verkrijgers
a
a
b 0 21.098
18% 36%
B 0 35.164
30% 40%
a) Belasting over het in kolom (1) genoemde bedrag. b) Heffingspercentage over het gedeelte van de (belaste) verkrijging dat ligt tussen de bedragen van kolom (1) en kolom (2).
*Op deze pagina is een selectie van de vrijstellingen opgenomen. Vraag ons naar de vrijstellingen die gelden voor bijzondere situaties zoals bijvoorbeeld voor de ondernemer.
