Zotero Handleiding door Ben Welman

Zotero Handleiding door Ben Welman

Zotero Handleiding | Inhoudsopgave | 3

Inhoudsopgave Inleiding.....................................................................................................................5 Versies.........................................................................................................................7

Hoofdstuk 1: Installatie en opstarten van Zotero..................................9 Installatie van Zotero..................................................................................................................10 Zotero opstarten...........................................................................................................................11

Hoofdstuk 2: Instellen van Zotero.........................................................13 Zotero account.............................................................................................................................14 Zotero synchronisatie.................................................................................................................14 Zotero voorkeuren.......................................................................................................................15 Bibliografische stijl......................................................................................................................16

Hoofdstuk 3: Opbouw van de Zotero bibliotheek................................19 Nieuwe verzameling maken.......................................................................................................20 Bronnen toevoegen aan bibliotheek.........................................................................................20 Bronnen verwijderen..................................................................................................................22 Prullenbak legen.........................................................................................................................22 Bronnen bewerken......................................................................................................................23 Labels (Tags)...............................................................................................................................24 Bronnen zoeken..........................................................................................................................26 Bibliotheek zoeken.....................................................................................................................27

Hoofdstuk 4: Bronnen gebruiken in documenten...............................29 Statisch gebruik bronnen...........................................................................................................30 Google Documenten........................................................................................................30 Onafhankelijke bronnenlijst maken...............................................................................30 Rapport maken..................................................................................................................31 Integratie met tekstverwerker....................................................................................................31 Installatie van plug-in......................................................................................................32 Gebruik van de Word plug-in.........................................................................................32

Hoofdstuk 5: Groepsbibliotheken........................................................37 Soorten groepen..........................................................................................................................38 Groep maken...............................................................................................................................38 My Groups pagina.......................................................................................................................38 Lid worden van een groep..........................................................................................................39 Werken met een groepsbibliotheek..........................................................................................40

4 | Inhoudsopgave | Zotero Handleiding

Hoofdstuk 6: Uitwisseling met EndNote..............................................41 Importeren van EndNote gegevens...........................................................................................42 Exporteren naar EndNote..........................................................................................................44

Hoofdstuk 7: Veel Voorkomende Vragen..............................................47 Bronverwijzingen per email versturen......................................................................................48 Meerdere bronnen tegelijk toevoegen via kopiëren.................................................................48 Laatste toegevoegde bronnen zoeken.......................................................................................48 PDF bestanden indexeren..........................................................................................................48 Google Scholar instellingen.......................................................................................................48 iPad en Android..........................................................................................................................48

Hoofdstuk 8: Oefeningen......................................................................49 Oefening 1: Referentie boek.......................................................................................................50 Oefening 2: Referentie krantenartikel.......................................................................................50 Oefening 3: Referentie meerdere artikelen...............................................................................50 Oefening 4: Referentie via uniek identificatienummer...........................................................50 Oefening 5: Referentie in MS Word plaatsen...........................................................................50 Oefening 6: Referentie in Google Document plaatsen............................................................50

Hoofdstuk 9: Bijlagen............................................................................51 Catalogi en Databanken.............................................................................................................52 Referentiestijlen..........................................................................................................................52 Zotero Backup en Restore..........................................................................................................53 Woordenlijst................................................................................................................................54

Softwijs......................................................................................................................57 Colofon.....................................................................................................................59

Inleiding Een beschrijving van wat Zotero is en waarom het gebruik ervan nuttig en handig is bij literatuuronderzoek. Wat is Zotero? Zotero (uitspreken als qzoh-TAIR-ohr) is een hulpmiddel voor onderzoekers, waarmee je op eenvoudige wijze informatie over bronnen van artikelen kunt verzamelen, organiseren en delen met anderen. Erg handig is ook dat je geautomatiseerd bronnenlijsten kunt maken die dan opgenomen kunnen worden in verslagen, rapporten en publicaties. Voorbeelden van broninformatie zijn literatuurverwijzingen, maar ook complete teksten, webpagina's, afbeeldingen en andere objecten. De basismogelijkheden van Zotero zijn vergelijkbaar met een programma als EndNote: het opslaan en organiseren van broninformatie en het exporteren van deze informatie naar tekstverwerkingsprogramma's zoals MS Word en Open Office. De bronnen worden opgeslagen in een zogenaamde bibliotheek die zich op de lokale computer bevindt. Je hebt daardoor altijd toegang tot alle door Zotero opgeslagen broninformatie, ook als je geen internetverbinding hebt. Door een account (gratis) aan te vragen bij Zotero kan deze bibliotheek ook op een server bij Zotero geplaatst worden en wordt de inhoud van de bibliotheken voortdurend gesynchroniseerd. Installeer je Zotero op meerdere computers dan heb je op al deze computers steeds dezelfde bibliotheek beschikbaar voor je researchprojecten. Behalve persoonlijke bibliotheken zijn ook groepsbibliotheken mogelijk die je met anderen (projectleden, medestudenten, collega's, ...) kunt delen. De bronnen kunnen ingedeeld worden in verzamelingen en bronnen kunnen in meerdere verzamelingen voorkomen. Hierdoor kun je handig de researchinformatie van meerdere projecten in één bibliotheek onderbrengen. Deze verzamelingen worden visueel weergegeven als mappen. Behalve de bronbeschrijvingen kun je ook aantekeningen maken en bijlagen (pdf bestanden, snapshots van een webpagina, ...) opslaan. Zotero is daardoor ook erg geschikt om te gebruiken als een persoonlijk content management systeem voor gedownloade pdf-bestanden. Zotero komt voort uit het Center for History and New Media van de George Mason University (VS) en wordt gesponsord door de United States Institute of Museum and Library Services en de Andrew W. Mellon Foundation. Waarom Zotero? Het aantal databanken (repositories) dat online geraadpleegd kan worden is de laatste jaren flink gegroeid. Studenten en medewerkers in het hoger onderwijs raadplegen voor hun onderzoek dan ook veelvuldig digitale databanken. Dat raadplegen wordt gedaan vanuit de browser. Het vastleggen van de bronverwijzingen van de gebruikte bronnen moet dan ook handig vanuit de browser gedaan kunnen worden. Zotero is oorspronkelijk een Firefox extensie (add-in) en biedt in deze combinatie ook de meeste mogelijkheden. Een echte integratie met andere browsers is er niet. Daarnaast is er ook een Zotero Standalone versie. Dit is een afzonderlijke, browser onafhankelijke applicatie en is nagenoeg gelijk aan de Firefox extensie. Deze standalone versie kan behalve met Firefox ook samenwerken met de browsers Chrome, Safari en Opera. Met Microsoft Internet Explorer zijn er voor zover ik weet geen mogelijkheden om Zotero te gebruiken. Zotero is bedoeld om bronverwijzingen (referenties) vast te leggen en te beheren. Het vastleggen van een bronverwijzing in de Zotero bibliotheek kan met één klik. Wanneer een samenvatting beschikbaar is dan wordt deze ook gelijk opgeslagen. Bij toegang tot de volledige tekst van een PDF kan Zotero hiervan een lokale kopie opslaan. Ook kan Zotero een momentopname van een webpagina vastleggen. En alle vastgelegde informatie kan eenvoudig doorzocht worden. Voor literatuuronderzoeken, scripties en stageverslagen is het belangrijk dat ze een goede literatuurlijst en bijbehorende verwijzingen in de tekst hebben. Zo'n lijst en de bijbehorende verwijzingen maak je volgens een bepaalde referentiestijl. In de huidige onderwijsomgeving is de aandacht voor een zorgvuldige vermelding van bronnen wat naar de achtergrond verdwenen. Door

6 | Inleiding | Zotero Handleiding

dit proces zo gemakkelijk mogelijk te maken kan Zotero de studenten hiermee helpen in het leren en toepassen hiervan. Zotero kan een bronnenlijst in veel verschillende stijlen aanmaken, waaronder het veel gebruikte APA (American Psychology Association). Deze bronnenlijst en de verwijzingen kunnen eenvoudig met MS Word of Open Office in verslagen en rapporten worden opgenomen. Let op: Deze handleiding behandelt het gebruik van de Zotero extensie voor Firefox en het gebruik van Zotero binnen MS Word. Wel zijn veel van de behandelde mogelijkheden ook te gebruiken voor de standalone versie in combinatie met andere geschikte browsers. Verwante onderwerpen Website Zotero.

Versies Een overzicht van de veranderingen in de verschillende versies. Versie 3.0, maart 2014 Belangrijkste wijzigingen. s s s s

Aangepast voor Zotero 4.0 Inhoudsopgave toegevoegd. Aanvulling van de onderdelen: Aantekeningen, Bijlagen, Word plug-in. Nieuwe onderdelen: Referentiestijlen, Groepsbibliotheek, Zoeken, Faq's

Versie 2.2, juli 2011 Belangrijkste wijzigingen. s s s s s s s s s s s s

Versiegeschiedenis toegevoegd. Teksten en afbeeldingen aangepast voor installatie en gebruik van Zotero versie 2.1.8. Onderdeel Labels (tags) toegevoegd. Onderdeel Opzoeken toegevoegd. Woordenlijst uitgebreid. Titels toegevoegd aan het grootste deel van de afbeeldingen. Onderdeel qZotero synchronisatier aangepast. Meer verwijzingen opgenomen naar APA richtlijnen Onderdeel qBronnen bewerkenr aangepast. Installatie en integratie met Word plug-in aangepast. Meerdere kleine tekstuele wijzigingen. Lettertypes gewijzigd.

Versie 2.1, december 2010 De eerste gepubliceerde versie. Versie 1.0, september 2010 Interne versie versie.

Hoofdstuk

1 Installatie en opstarten van Zotero Onderwerpen: • •

Installatie van Zotero Zotero opstarten

Installatie van Zotero binnen Firefox.

10 | Installatie en opstarten van Zotero | Zotero Handleiding

Installatie van Zotero Bevat gedetailleerde aanwijzingen over de installatie van Zotero 4.0 in de browser Firefox op een Windows platform. Deze uitleg over de installatie van Zotero behandelt alleen de installatie van de Zotero extensie binnen Firefox op een Windows platform. Om Zotero te kunnen installeren moet je dus eerst Firefox geïnstalleerd hebben. De installatie van Firefox wordt hier niet besproken. Let op: Er is een standalone versie van Zotero beschikbaar. Deze heeft Firefox niet nodig en kan ook met de browsers Chrome, Safari en Opera samenwerken. Het gebruik en de installatie van deze standalone versie wordt niet in deze handleiding besproken. 1. Start Firefox op en ga naar de Zotero website. 2. Klik op de knop Download Now. . Installeer de laatste versie van Zotero voor Firefox (versie 4.0). Bovenaan het scherm verschijnt een waarschuwing van Firefox:

Figuur 1: Waarschuwingsvenster van Firefox

Let op: Afhankelijk van de versie van Windows en Firefox kan dit waarschuwingsvenster een andere vorm hebben. 3. Klik op Toestaan. Na het downloaden van de add-on verschijnt een dialoogvenster die om toestemming voor de installatie vraagt.

Figuur 2: Dialoogvenster voor de installatie van Zotero

4. Klik op Nu installeren. 5. Na installatie moet Firefox herstart worden. Klik op de knop Nu herstarten.

Zotero Handleiding | Installatie en opstarten van Zotero | 11

Wanneer Zotero met succes geïnstalleerd is zie je rechtsonder in het programmavenster van Firefox het logo. Figuur 3: Logo Zotero

Verwante onderwerpen Website Zotero. Instructies en video over de installatie van Zotero.

Zotero opstarten Aanwijzingen hoe Zotero vanuit Firefox opgestart kan worden. 1. Indien Firefox nog niet is opgestart, deze eerst opstarten. 2. Klik rechtsonder op het Zotero logo. In het onderste deel van het scherm verschijnt het Zotero venster:

Figuur 4: Venster Zotero

Tip: Het venster van Zotero kun je vergroten/verkleinen door de muiscursor op de bovenrand te plaatsen totdat deze in een dubbele pijl verandert. Dan de linker muisknop indrukken, ingedrukt houden en de rand in de gewenste richting slepen. Daarna muisknop loslaten. Het venster van Zotero bestaat uit drie kolommen (panelen): s De linkerkolom is de bibliotheek met de onderverdeling in collecties en subcollecties. s De middelste kolom toont de inhoud (de objecten) van de in de linkerkolom geselecteerde groep. s De rechterkolom toont de informatie over het in de middelste kolom geselecteerde object, zoals de bibliografische informatie, aantekeningen en bijlagen. Deze rechterkolom heeft vier tabs. Boven de kolommen staan knoppen voor bepaalde acties. Wanneer je met de muis boven een knop beweegt wordt de naam van de knop getoond. Het venster van Zotero kan weer gesloten worden door op de sluitknop (kruisje rechtsboven in het venster) te klikken. Je kunt op elk moment Zotero openen of sluiten. Het venster hoeft niet geopend te zijn om broninformatie van webpagina's op te kunnen slaan.

Hoofdstuk

2 Instellen van Zotero Onderwerpen: • • • •

Zotero account Zotero synchronisatie Zotero voorkeuren Bibliografische stijl

Dit onderdeel bevat informatie over hoe de synchronisatie en andere voorkeuren van Zotero ingesteld kan worden. In principe kun je met de standaardinstallatie van Zotero al werken. Het is echter wel handig om een aantal instellingen van Zotero te wijzigen, waaronder het bewaren van de bibliotheek op een server van Zotero. Daarmee heb je vanaf verschillende computers toegang tot dezelfde bibliotheek. Hiervoor heb je wel een (gratis) account voor Zotero nodig.

14 | Instellen van Zotero | Zotero Handleiding

Zotero account Aanwijzingen hoe een Zotero account aangevraagd kan worden. Het maken van een account bij Zotero is noodzakelijk om synchronisatie mogelijk te maken. Een account hoef je maar eenmalig aan te maken. 1. Start Firefox op en ga naar de Zotero registratiepagina https://www.zotero.org/user/register/. 2. Vul het registratieformulier in, noteer je naam en wachtwoord en klik op Register.

Zotero synchronisatie Bevat instructies over het instellen van de synchronisatie van Zotero. Zotero ondersteunt online synchronisatie, waardoor je toegang tot de eigen Zotero bibliotheken hebt vanaf elke computer met internettoegang. De synchronisatie is gesplitst in twee gedeeltes: synchronisatie van data en synchronisatie van bestanden. Bij de synchronisatie van data wordt alle informatie, inclusief aantekeningen en labels maar zonder eventuele bijbehorende bestanden (pdf's, audiobestanden, afbeeldingen, ...), gesynchroniseerd tussen de lokale computer en de Zotero server. De synchronisatie van data is gratis en kent geen beperkingen m.b.t. de opslagruimte. Wanneer je ook de bestanden wilt synchroniseren, dan dient dit afzonderlijk te worden aangegeven. De hoeveelheid opslagruimte voor bestanden is bij gratis gebruik beperkt tot 300 MB. Wanneer dit niet genoeg is kun je opslagruimte bijkopen. 1. Start Firefox op en open het Zotero venster. 2. Klik in de menubalk van Zotero op Knop Acties

> Voorkeuren > tabblad Synchroniseren

Figuur 5: Dialoogvenster Zotero voorkeuren - Synchroniseren

3. Vul naam en wachtwoord van het Zotero account in, vink de gewenste opties aan en kies voor synchronisatie van de bibliotheek met Zotero.

Zotero Handleiding | Instellen van Zotero | 15

Aanwijzing: Wanneer Automatisch synchroniseren is aangevinkt, dan wordt de data met de server gesynchroniseerd zodra er wijzigingen zijn aangebracht in de data. Daarnaast kun je ook handmatig een opdracht tot synchroniseren geven door te klikken op de knop Synchroniseren met Zotero-server, rechtsboven in het Zotero venster.

Figuur 6: Knop Synchroniseren met Zotero-server

4. Klik op OK. Verwante onderwerpen Informatie over prijzen van opslagruimte.

Zotero voorkeuren Aanwijzingen over het instellen van voorkeuren van Zotero bij een aantal standaardacties. 1. Start Firefox op en open het Zotero venster. 2. Klik in de menubalk van Zotero op Knop Acties

> Voorkeuren > tabblad Algemeen.

16 | Instellen van Zotero | Zotero Handleiding

Figuur 7: Dialoogvenster Zotero voorkeuren - tabblad Algemeen

3. Vink de gewenste keuzes aan. 4. Klik op OK.

Bibliografische stijl Aanwijzingen hoe je de standaard bibliografische stijl kunt instellen. Er zijn verschillende manieren om bronnen te beschrijven. Zo zijn er voor catalogi van bibliotheken andere regels dan voor de beschrijvingen die je maakt voor een scriptie, artikel of boek. Zotero ondersteunt alle belangrijke stijlen (Chicago, Harvard, APA, Vancouver, ...) alsmede stijlen die door bepaalde tijdschriften gebruikt worden. 1. Start Firefox op en open het Zotero venster. 2. Klik in de menubalk van Zotero op knop Acties > Voorkeuren > tabblad Exporteren. 3. Kies het gewenste standaard uitvoerformaat. Gebruikelijk is het formaat American Psychological Association 6th Edition.

Zotero Handleiding | Instellen van Zotero | 17

Figuur 8: Dialoogvenster Zotero voorkeuren - tabblad Exporteren

4. Klik op OK. Verwante onderwerpen Uitleg APA richtlijnen voor literatuur verwijzingen. Een wetenschappelijk artikel schrijven - richtlijnen en tips. Overzicht van alle ondersteunde stijlen in Zotero (ca. 6800).

Hoofdstuk

3 Opbouw van de Zotero bibliotheek Onderwerpen: • • • • • • • •

Nieuwe verzameling maken Bronnen toevoegen aan bibliotheek Bronnen verwijderen Prullenbak legen Bronnen bewerken Labels (Tags) Bronnen zoeken Bibliotheek zoeken

In Zotero kunnen bronnen in verzamelingen worden ondergebracht. Hiermee kun je de bronnen organiseren per onderwerp, project of welke andere organisatievorm dan ook. En een bron mag in meerdere verzamelingen opgenomen worden.

20 | Opbouw van de Zotero bibliotheek | Zotero Handleiding

Nieuwe verzameling maken Uitleg over hoe je een nieuwe verzameling kunt maken. Een verzameling is een map waarin de bronnen worden opgeslagen. Door van verzamelingen gebruik te maken kun je de bibliotheek organiseren in projecten (onderzoek) en onderwerpen (thema's). 1. Selecteer in de linkerkolom Mijn Bibliotheek. Er kan ook een bestaande verzameling geselecteerd worden. De nieuwe verzameling wordt dan een deelverzameling. 2. Klik met de rechtermuisknop en kies Nieuwe (deel)verzameling aanmaken. 3. Er verschijnt een pop-up venster, type hierin de naam van de nieuwe (deel)verzameling en klik dan op OK. In de linkerkolom is nu een folder met de naam van de (deel)verzameling verschenen.

Bronnen toevoegen aan bibliotheek Uitleg hoe bibliografische informatie automatisch in de bibliotheek kan worden opgeslagen. Zotero biedt verschillende manieren aan om objecten, zowel individueel als complete lijsten, aan de bibliotheek toe te voegen. De meest gebruikte worden hier besproken. Automatisch broninformatie downloaden Wanneer een webpagina in Firefox bekeken wordt, dan onderzoekt Zotero of de pagina bibliografische informatie (metadata) bevat in een vorm die Zotero kan herkennen. Wanneer Zotero metadata ontdekt dan verschijnt er een icoontje rechts in de adresbalk. Beweeg de muis over het icon om zeker te weten dat het om een Zotero icon gaat. Met een klik op het icoon wordt de broninformatie gedownload en opgeslagen in de bibliotheek. Het venster van Zotero hoeft hiervoor niet geopend te zijn. Elke opgeslagen referentie vormt in Zotero een zogenaamd object. Zotero kent meer dan 30 verschillende objecttypes en gebruikt hier verschillende iconen voor: een blauw boek, een witte pagina voor een artikel, een filmstrook voor video, ... Ook de opgeslagen metadata verschilt per objecttype. Zo kan voor een boek het ISBN nummer worden vastgelegd en voor een wetenschappelijk artikel de naam van het tijdschrift.

Figuur 9: Herkenning van een boek

Wanneer het icon er uitziet als een folder, dan heeft Zotero meerdere objecten op de pagina gevonden, bijv. een lijst met zoekresultaten van Google Scholar. Bij klikken op dit icon wordt een lijst getoond en kunnen de items aangevinkt worden die opgenomen moeten worden.

Figuur 10: Herkenning van een lijst

Zotero Handleiding | Opbouw van de Zotero bibliotheek | 21

Figuur 11: Dialoogvenster voor het selecteren van onderdelen in een lijst

De metadata kan op verschillende manieren in de webpagina staan. Zotero gebruikt stukjes code, zogenaamde site translators, om deze metadata te interpreteren. Er zijn meer dan 300 translators voor verschillende soorten websites. De meeste catalogi van bibliotheken en databanken voor artikelen zitten hierbij. Verder ook Amazon, Google Scholar, Google Books. En ook nog Flickr en YouTube. Bronnen toevoegen via identificatienummer Zotero kan automatisch objecten toevoegen aan de bibliotheek door het opgeven van unieke identificatiecodes zoals een ISBN nummer, een Digital Object Identifier (DOI) of een PubMed ID (PMID). Klik hiertoe op de knop Object via identificatiecode toevoegen:

.

De kwaliteit van de geïmporteerde data hangt af van de kwaliteit van de bron. Zotero gebruikt WorldCat voor ISBN nummers en CrossRef voor DOIps. Webpaginaps toevoegen Een webpagina kan vastgelegd worden door te klikken op de knop Nieuw object aanmaken van huidige pagina:

.

Hiermee wordt een object in de bibliotheek aangemaakt met wat basisinformatie van de webpagina. Wanneer in de Zotero Voorkeuren de optie Neem automatisch snapshots bij het maken van objecten van webpaginaps is aangevinkt, wordt een kopie van de webpagina als onderdeel aan het object toegevoegd. Handmatig bronnen toevoegen Niet altijd is alles wat je voor de research nodig hebt, online beschikbaar. In dat geval maakt Zotero het mogelijk om handmatig objecten toe te voegen. Klik hiertoe op de knop Nieuw object: . Er verschijnt een keuzelijst waaruit het soort object gekozen kan worden: Artikel, Artikel in tijdschrift, Boek, Boek-sectie, Document, Krantenartikel, Meer. Via de keuze Meer verschijnt een nieuwe keuzelijst: Blogbericht, Brief, Computerprogramma, Conferentiebijdrage, E-mail, Encyclopedie-artikel, Film, Forumbericht, Geluidsopname, Hoorzitting, Instant Message, Interview, Kaart, Kunstwerk, Lemma, Manuscript, Patent, Podcast, Presentatie, Radio-uitzending, Rapport, Rechtszaak, Statuut. Na de keuze van soort object kan in het rechter venster de bibliografische informatie ingetypt worden.

22 | Opbouw van de Zotero bibliotheek | Zotero Handleiding

Aanwijzing: s Voor de auteur zijn aparte invulvelden voor de voornaam en achternaam. Voer dit ook apart in. s Indien een auteur meerdere voorletters heeft, zet dan een spatie tussen de voorletters, dus A. B. C. in plaats van A.B.C. s Wees consequent in het invoeren van auteurs. Dus niet A. Dam en A. C. D. Dam wanneer het om dezelfde auteur gaat. Na het toevoegen van de metadata kunnen desgewenst bijlagen worden toegevoegd. Verwante onderwerpen Bronnen bewerken op pagina 23 Uitleg over hoe opgeslagen bronnen bewerkt kunnen worden. Soorten websites met Zotero translators. WorldCat, de grootste bibliografische database ter wereld. CrossRef, een vereniging van wetenschappelijke uitgevers. Uitleg Digital Object Identifier (DOI). Uitleg PubMed ID (PMID).

Bronnen verwijderen Uitleg over hoe bronnen verwijderd kunnen worden. Een bron kan uit de bibliotheek verwijderd worden, maar ook uit alleen de verzameling. In het laatste geval blijft de bron in de bibliotheek, maar maakt geen onderdeel meer uit van de verzameling. 1. Selecteer in de linkerkolom de verzameling. 2. Selecteer in de middelste kolom de te verwijderen bron. 3. Klik met de rechtermuisknop en maak een keuze uit de volgende twee opties: s Geselecteerd object verwijderen voor het verwijderen van het object uit alleen de verzameling, de bron blijft in de bibliotheek. s Verplaatst item naar Afval voor het verwijderen van het object uit de bibliotheek naar de prullenbak. Aanwijzing: De prullenbak moet ook regelmatig geleegd worden.

Verwante onderwerpen Prullenbak legen op pagina 22 Uitleg over hoe de prullenbak geleegd kan worden.

Prullenbak legen Uitleg over hoe de prullenbak geleegd kan worden. Wanneer objecten uit de bibliotheek verwijderd worden komen deze in de prullenbak terecht. 1. Selecteer in de linkerkolom de Prullenbak. 2. Klik met de rechtermuisknop en kies Prullenbak legen. Verwante onderwerpen Bronnen verwijderen op pagina 22 Uitleg over hoe bronnen verwijderd kunnen worden.

Zotero Handleiding | Opbouw van de Zotero bibliotheek | 23

Bronnen bewerken Uitleg over hoe opgeslagen bronnen bewerkt kunnen worden. In Zotero kunnen de reeds opgeslagen objecten achteraf bewerkt worden. Zo kun je de metadata bewerken, maar ook eigen aantekeningen toevoegen. Bewerken van de informatie In de rechterkolom van Zotero kan de informatie van het geselecteerde object bekeken en bewerkt worden. Deze kolom heeft 4 tabs voor de verschillende onderdelen.

Figuur 12: Tabs met informatie over het object

Info

De bibliografische informatie.

Aantekeningen

Eigen aantekeningen welke toegevoegd kunnen worden.

Labels

Eigen labels om categorieën te kunnen maken

Gerelateerd

Om relaties tussen bronnen te kunnen aanbrengen.

Bibliografische metadata bewerken De bibliografische metadata zit onder de tab Info. Een veld kan bewerkt worden door erop te klikken. Zo kun je bijvoorbeeld het object-type wijzigen wanneer Zotero hiervoor een onjuiste inschatting heeft gemaakt. De soort metadata hangt namelijk van het object-type af. De mogelijkheid om een ISBN nummer in te vullen heb je alleen maar wanneer het object-type een boek is. Een auteur toevoegen of verwijderen kan door op de plus (+) of min (-) knop te klikken. Aantekeningen toevoegen Bij het uitvoeren van een researchproject worden vaak aantekeningen gemaakt bij de bestudeerde bronnen. Zotero ondersteunt het maken van aantekeningen en ook het doorzoeken daarvan. Er bestaan binnen Zotero twee soorten aantekeningen: s Zelfstandige aantekening (Standalone Note). Dit zijn losse opzichzelfstaande aantekeningen. s Bijbehorende aantekening (Child Note). Dit zijn aantekeningen die bij een bepaald object horen. Een aantekening kun je toevoegen via de knop Nieuwe aantekening waarna je de keuze kunt maken uit de soort aantekening:

Figuur 13: Knop nieuwe aantekening

Een zelfstandige aantekening kun je alleen op deze manier maken. Een bijbehorende aantekening kun je ook maken door het object in de middelste kolom te selecteren en daarna in de rechterkolom te kiezen voor tab Aantekeningen > knop Toevoegen. In beide gevallen krijg je een venster waarin je de notities kunt maken en ze ook een opmaak kunt geven:

24 | Opbouw van de Zotero bibliotheek | Zotero Handleiding

Figuur 14: Venster aantekening

Bijlagen toevoegen Naast het opslaan van broninformatie kan Zotero ook gebruikt worden om allerlei bestanden op te slaan die bij het researchproject horen. Net als bij de aantekeningen kun je hier losstaande bestanden hebben en bestanden die bij een bibliografisch object horen en als een bijlage van dat object worden opgeslagen. Bestanden kunnen toegevoegd worden via de knop Bijlage toevoegen:

Figuur 15: Knop Bijlage toevoegen

Snapshot

Dit is een kopie van een webpagina, inclusief alle tekst en afbeeldingen. De inhoud van webpagina's willen nog wel eens veranderen en dan is het handig wanneer je de situatie van een bepaald tijdstip vast wilt leggen.

Kopie bestand

Het bestand wordt dan in de Zotero bibliotheek opgeslagen.

Koppelingen

Een koppeling is een verwijzing naar een webpagina of een bestand (op de lokale computer). Het voordeel van een koppeling is dat het geen opslagruimte kost. Een koppeling naar een bestand heeft als nadeel dat het bestand alleen op die ene computer toegankelijk is.

Let op: Het opslaan van bestanden en snapshots kost wel opslagruimte. Voor de gratis versie van Zotero is deze beperkt tot 300MB. Je kunt opslagruimte bijkopen. Tip: Het toevoegen van bestanden op de lokale computer kan ook door slepen met de Windows verkenner. Verwante onderwerpen Bronnen toevoegen aan bibliotheek op pagina 20 Uitleg hoe bibliografische informatie automatisch in de bibliotheek kan worden opgeslagen. Instructies en video over de installatie van Zotero.

Labels (Tags) Categoriseren met behulp van labels. Aan de objecten in de bibliotheek kunnen zelfbedachte labels (trefwoorden, tags) worden toegekend. Je kunt meerdere labels aan een object toekennen. Hierdoor kun je op een eenvoudige manier de objecten categoriseren en filteren op de inhoud van de diverse verzamelingen.

Zotero Handleiding | Opbouw van de Zotero bibliotheek | 25

Label toevoegen Ga als volgt te werk: 1. 2. 3. 4.

Selecteer het object in de middelste kolom van Zotero. Klik in de rechterkolom op tab Labels > knop Toevoegen. Typ de labeltekst in. Je hoeft niet af te sluiten door op Enter te drukken. Een volgende label kun je toevoegen door op Enter te drukken of op de knop Toevoegen.

Label verwijderen Ga als volgt te werk: 1. Selecteer het object in de middelste kolom van Zotero. 2. Klik in de rechterkolom op tab Labels 3. Klik op de knop achter het te verwijderen label. Tip: Een label kan ook verwijderd worden via het paneel Labels. Paneel Labels Het paneel Labels zit onderaan in de linkerkolom en kan geopend worden door de cursor boven de stippellijn te positioneren en dan te slepen.

Figuur 16: Paneel Labels openen

In het geopende paneel worden de labels getoond die bij de geselecteerde verzameling behoren.

Figuur 17: Paneel Labels

Door op een label te klikken wordt de verzameling gefilterd en alleen die items getoond die met het desbetreffende label gemarkeerd zijn. Vanuit het labeloverzicht kan ook een label verwijderd of hernoemd worden. Rechtermuisklik op het label en dan de gewenste keuze maken in het snelmenu. Automatische labels Wanneer Zotero op de webpagina classificatiegegevens ontdekt dan worden in een aantal gevallen deze gegevens als labels opgeslagen. Of Zotero deze gegevens automatisch toevoegt hangt af van de instelling hiervoor. Bij Voorkeuren Algemeen kan de instelling Objecten automatisch labelen met trefwoorden en onderwerpen in- en uitgeschakeld worden.

26 | Opbouw van de Zotero bibliotheek | Zotero Handleiding

Let op: Wanneer je met eigen labels wilt werken is het raadzaam om het automatisch labelen uit te schakelen. Tip: Je kunt het tonen van de automatische labels ook uitzetten door te klikken op het meerkleurige knopje rechts van het zoekvak tonen.

en dan uitschakelen Automatische labels

Bronnen zoeken Een aantal manieren om bepaalde bronnen in de Zotero bibliotheek te zoeken. Er zijn een paar manieren om specifieke bronnen in de Zotero bibliotheek op te zoeken. Snel zoeken 1. Klik in de linkerkolom op de verzameling waarbinnen je wilt zoeken. Selecteer qMijn Bibliotheekr wanneer je de gehele bibliotheek wilt doorzoeken. 2. Typ de zoekterm in het tekstvak Zoeken in de middelste kolom: . Tijdens het typen verschijnen de resultaten in de middelste kolom. Tip: Standaard wordt de zoekterm gezocht in alle velden en labels. Je kunt dit aanpassen door op de keuzepijl links in het tekstvak te klikken.

Figuur 18: Opties voor snel zoeken

Zoeken via labels Wanneer je labels aan de objecten hebt toegekend, dan kun je deze ook gebruiken om bepaalde bronnen te vinden. 1. Zorg er voor dat in de linkerkolom het paneel labels geopend is, zie Paneel Labels op pagina 25. 2. Klik op een label. De resultaten verschijnen in de middelste kolom. Tip: Je kunt de zoekresultaten verfijnen door op meerdere labels te klikken. Uitgebreid zoeken Je kunt gebruik maken van Uitgebreid zoeken wanneer je specifiekere zoekcriteria wilt opgeven. 1. Klik in de linkerkolom op de verzameling waarbinnen je wilt zoeken. Selecteer qMijn Bibliotheekr wanneer je de gehele bibliotheek wilt doorzoeken. 2. Klik op de knop Uitgebreid zoeken . In het dialoogvenster dat dan verschijnt kun je de zoekcriteria bepalen.

Zotero Handleiding | Opbouw van de Zotero bibliotheek | 27

Figuur 19: Dialoogvenster Uitgebreid zoeken

3. Via de keuzepijlen kun je de velden en de voorwaarden bepalen. Een zoekcriterium voeg je toe door op de + knop te klikken en het verwijderen hiervan kan met de - knop. 4. Klik op Zoeken om de zoekactie te starten. Tip: Een zoekopdracht kan onder een naam bewaard worden via Zoekopdracht bewaren. Deze naam verschijnt dan in de linkerkolom.

Bibliotheek zoeken Opzoeken in welke bibliotheek het boek of tijdschrift zich bevindt. Rechts van het tekstvak voor zoeken tref je een knop met een groene pijl aan, de knop Opzoeken.

Figuur 20: Knop Opzoeken

Afhankelijk van de geselecteerde bron kun je hiermee verschillende acties uitvoeren. De meest interessante actie is wel dat wanneer de bron een boek of tijdschriftartikel is, je de bibliotheken kunt zoeken die over de bron beschikken. Zelfs de dichtstbijzijnde bibliotheek bij je in de buurt. Bij het opzoeken van een boek is de standaardinstelling dat hierbij de catalogus van Worldcat geraadpleegd wordt. Bij een tijdschriftartikel, gekarakteriseerd door een DOI (Digital Object Identifier) wordt meestal CrossREf gebruikt Aanwijzing: Deze instelling is desgewenst te wijzigen in knop Acties > Voorkeuren > tab Geavanceerd > tab Algemeen. In het gedeelte voor OpenURL kun je een eigen resolver toevoegen, bijvoorbeeld die van de eigen bibliotheek. Werkwijze: 1. Selecteer een boek in Zotero. 2. Klik op knop Opzoeken > Bibliotheek-naslag. Er wordt dan een lijst met bibliotheken getoond die over een exemplaar van de geselecteerde bron beschikken.

28 | Opbouw van de Zotero bibliotheek | Zotero Handleiding

Verwante onderwerpen WorldCat, de grootste bibliografische database ter wereld. CrossRef, een vereniging van wetenschappelijke uitgevers. Uitleg Digital Object Identifier (DOI). Uitleg PubMed ID (PMID).

Hoofdstuk

4 Bronnen gebruiken in documenten Onderwerpen: • •

Statisch gebruik bronnen Integratie met tekstverwerker

Een beschrijving van de mogelijkheden om in documenten gebruik te maken van de in Zotero verzamelde bronnen. In verslagen, rapporten en scripties worden bijna altijd bronverwijzingen, bibliografische beschrijvingen en bronnenlijsten opgenomen. Hierbij kan handig gebruik gemaakt worden van de in Zotero verzamelde bronnen. Voor de weergave hiervan is een grote hoeveelheid stijlen beschikbaar. Er zijn mogelijkheden met en zonder een koppeling van de referenties met de bronnen in Zotero. Wanneer een koppeling moet blijven bestaan dan moet er aanvullende software (een plug-in) voor de te gebruiken tekstverwerker geïnstalleerd worden. Er is dan een integratie van Zotero met de tekstverwerker en de relaties zijn dynamisch.

30 | Bronnen gebruiken in documenten | Zotero Handleiding

Statisch gebruik bronnen Een beschrijving van de mogelijkheden om de inhoud van de bronnen in een document te gebruiken zonder dat aanvullende software nodig is. Bronvermeldingen kunnen eenvoudig in tekstvelden, e-mails, Word documenten, Google Documenten, enz. worden opgenomen door de bron vanuit de Zotero bibliotheek op de gewenste plek in het document te slepen. Ook kopiëren en plakken is mogelijk. Hiervoor is geen aanvullende software nodig. Verder kan vanuit Zotero zelf een bestand gemaakt worden van een verzameling bronnen. Dit bestand kan een eigen leven leiden, maar de inhoud kan ook in een rapport geplaatst worden.

Google Documenten Uitleg over hoe bronbeschrijvingen en bronverwijzingen in Google Documenten kunnen worden opgenomen. Bronbeschrijvingen en verwijzingen kunnen eenvoudig in een Google document worden opgenomen. In de volgende figuur is van beide een voorbeeld te zien. De eerste alinea is een bronbeschrijving en de tweede een bronverwijzing (APA stijl). Er wordt vanuit Zotero geen koppeling tussen beide aangebracht. De opname is statisch. De weergavestijl van de bron kan gewijzigd worden via de voorkeuren van Zotero.

Figuur 21: Beschrijving en verwijzing van een bron in een Google document

Voor het opnemen van bronbeschrijvingen selecteer je eerst de bron (of meerdere bronnen) in Zotero en sleep deze dan naar de gewenste plaats in het document. Voor een bronverwijzing sleep je de bron vanuit Zotero met ingedrukte SHIFT toets naar de gewenste plaats in het document.

Onafhankelijke bronnenlijst maken Uitleg hoe vanuit Zotero een bronnenlijst gemaakt kan worden welke niet verbonden is met de bronverwijzingen. Vanuit Zotero kan een bronnenlijst gemaakt worden van een verzameling van een aantal geselecteerde bronnen op een van de volgende manieren. s Selecteer in de linkerkolom de verzameling, geef een rechtermuisklik en kies Bibliografie aanmaken uit verzameling. s Selecteer in de middelste kolom de bronnen, geef een rechtermuisklik en kies Bibliografie aanmaken van geselecteerde objecten. Kies daarna uit het vervolgmenu de gewenste referentiestijl, weergavemodus en uitvoervorm (RTF, HTML).

Zotero Handleiding | Bronnen gebruiken in documenten | 31

Figuur 22: Bibliografie aanmaken

Bij de keuze voor RTF of HTML kun je daarna aangeven onder welke naam en op welke plek het bestand moet worden opgeslagen. Wanneer je naar het klembord hebt gekopieerd kun je de bibliografie daarna in een document plakken.

Rapport maken Uitleg hoe een HTML document van de bronnen in Zotero gemaakt kan worden. Een rapport is een automatisch gegenereerde lijst in HTML formaat met daarin alle velden van de vooraf geselecteerde objecten uit de bibliotheek. Dit rapport kan je opslaan, printen, op het web publiceren, naar iemand e-mailen, c Een rapport kan je maken op een van de volgende manieren. s Selecteer in de linkerkolom de verzameling, geef een rechter muisklik en kies Rapport aanmaken uit verzameling. s Selecteer in de middelste kolom de bronnen, geef een rechter muisklik en kies Rapport aanmaken van geselecteerde objecten. Het rapport verschijnt daarna in HTML vorm op het scherm. Er zijn binnen Zotero geen mogelijkheden om het rapport aan te passen.

Integratie met tekstverwerker Een beschrijving van de integratie van Zotero met Microsoft Word. Zotero biedt integratiemogelijkheden met de tekstverwerkers Microsoft Word en OpenOffice/LibreOffice/NeoOffice. Hierdoor kunnen bronverwijzingen en bronnenlijsten automatisch gegenereerd worden. De relatie tussen de bron in Zotero en een verwijzing naar deze bron in het document is dynamisch. Wijzigingen in de Zotero bibliotheek kunnen dan doorgevoerd worden naar het tekstdocument. Voor dit laatste moet wel handmatig een actie in Word gestart worden. Om deze integratie mogelijk te maken moet eerst een plug-in geïnstalleerd worden. Er zijn plug-ins beschikbaar voor: s Microsoft Word

32 | Bronnen gebruiken in documenten | Zotero Handleiding

s Windows 2000 en nieuwer, Word 2003-2013 s Mac OS X 10.4 en hoger, Word 2004-2011 s OpenOffice/LibreOffice/NeoOffice In deze handleiding wordt alleen de integratie met Microsoft Word op het Windows platform beschreven. Voor een uitgebreide instructie met handleiding en video van de verschillende plug-ins zie de website van Zotero. Verwante onderwerpen Zotero Word Processor Plugins

Installatie van plug-in Aanwijzingen voor de installatie van de Microsoft Word plug-in. Om een integratie met de tekstverwerker Microsoft Word mogelijk te maken moet er eerst een plug-in geïnstalleerd worden. 1. Start Firefox op en ga naar de pagina http://www.zotero.org/support/word_processor_plugin_installation. 2. Klik op de link Word for Windows Plugin 3.1.15. Bovenaan het scherm verschijnt een waarschuwing van Firefox:

Let op: Afhankelijk van de versie van Windows en Firefox kan dit waarschuwingsvenster een andere vorm hebben. Figuur 23: Waarschuwingsvenster van Firefox

3. Klik op Toestaan. Er verschijnt een dialoogvenster die om toestemming voor de installatie vraagt. 4. Klik op Nu installeren. 5. Klik na de installatie op de knop Nu herstarten om Firefox te herstarten. Wanneer je nu Microsoft Word opstart, dan is daarin een nieuwe werkbalk verschenen.

Figuur 24: Werkbalk Zotero Bibliographic Management

Deze werkbalk is in alle tekstverwerkers hetzelfde, maar kan wel op verschillende plaatsen verschijnen: s In Word 2003 zichtbaar net als alle andere werkbalken. s In Word 2007 en Word 2010 onder het menu Invoegtoepassingen.

Gebruik van de Word plug-in Een korte beschrijving over de integratiemogelijkheden binnen Microsoft Word. Om met de plug-in te kunnen werken moet s de plug-in geïnstalleerd zijn. s Firefox geopend zijn.

Zotero Handleiding | Bronnen gebruiken in documenten | 33

Met behulp van de knoppen op de werkbalk kunnen bronverwijzingen en een bronnenlijst gegenereerd worden. Wanneer je een verwijzing of bronnenlijst via deze knoppen in het document opneemt, dan wordt er een veldcode in het document geplaatst. Via deze veldcodes kan Zotero de bronverwijzingen en bronnenlijst herkennen en eventueel bijwerken. Aanwijzing: Om een bronnenlijst aan te laten maken moeten er eerst één of meerdere bronverwijzingen in de tekst zijn opgenomen.

Figuur 25: Zotero werkbalk in MS Word

Bronverwijzing opnemen in het document op de plaats van de cursor. Bronverwijzing bewerken. De cursor moet in de bronverwijzing staan. Bronnenlijst maken van alle bronverwijzingen in het document op de plaats van de cursor. Bronnenlijst bewerken. Werkt alle verwijzingen bij wanneer deze in Zotero gewijzigd zijn. Het bijwerken gaat dus niet automatisch! Het dialoogvenster Documentvoorkeuren wordt geopend, zodat een andere referentiestijl gekozen en toegepast kan worden. Verwijdert alle Zotero veldcodes uit het document. De tekst van de bronverwijzingen en bronnenlijst blijft wel aanwezig in het document, maar er is geen verbinding meer met de Zotero bibliotheek waardoor de verwijzingen niet meer herkend en bijgewerkt kunnen worden. Let op: Dit is niet meer terug te draaien.

Bronverwijzing opnemen Plaats de cursor in het document op de plaatst waar de bronverwijzing moet komen. Klik dan in de werkbalk op de linkerknop Zotero insert citation. De eerste keer dat in een Word document een bronverwijzing wordt opgenomen verschijnt het dialoogscherm Documentvoorkeuren.

34 | Bronnen gebruiken in documenten | Zotero Handleiding

Figuur 26: Dialoogscherm Documentvoorkeuren

De in te stellen voorkeuren zijn: s De referentiestijl s Het formaat. Dit is de wijze waarop de verwijzingen in het document worden opgeslagen. Het wordt aanbevolen om de standaardkeuze Velden aan te houden. s De keuze of de referenties al dan niet in het document bewaard moeten worden. Ook hier kun je het beste de standaardkeuze aanhouden. Aanwijzing: Bij stijlen die op voet- of eindnoten zijn gebaseerd, zoals Chicago Manual of Style 16th edition (full note), is er ook nog een mogelijkheid om uit deze twee te kiezen. Na het klikken op OK verschijnt het dialoogscherm Citatie Toevoegen om de bron uit Zotero toe te voegen. Er zijn twee verschijningsvormen van dit dialoogscherm: Snel en Klassiek. Bij de standaardinstallatie verschijnt het dialoogscherm Snel invoegen. Voor een verandering van deze instelling ga je naar knop Acties > Voorkeuren > tab Citeren > selecteer Klassiek .... Tip: Je kunt ook naar het klassieke dialoogscherm overschakelen door te klikken op de keuzepijl links in het dialoogscherm voor snel invoegen. s Snel invoegen

Figuur 27: Snel invoegen dialoogscherm

Begin in het tekstvak met het typen van een deel van de titel, de achternaam van een auteur of een jaartal. Bronnen die hieraan voldoen worden direct daarna in een dialoogscherm daaronder getoond. Een bron selecteren kan door een muisklik of de Enter toets. Het object komt dan in het tekstvak te staan in een grijs gearceerd veld. Om het citaat aan te passen klik je in het gearceerde veld om het venster met opties te openen.

Zotero Handleiding | Bronnen gebruiken in documenten | 35

Figuur 28: Opties voor invoegen verwijzing

Wanneer je een deel van de bron wilt citeren, bijvoorbeeld een bepaalde pagina, dan kun je deze extra informatie in het daarvoor bestemde tekstvak invoeren. Via de keuzepijl kun je voor een van de volgende locaties kiezen: Book, Chapter, Column, Figure, Folio, Issue, Line, Note, Opus, Page, Paragraph, Part, Section, Sub verbo, Volume, Verse. Na het invoegen van de eerste verwijzing kun je desgewenst meerdere verwijzingen toevoegen. Druk op Enter wanneer je klaar bent om de verwijzing(en) in het document in te voegen en het dialoogscherm te sluiten. s Klassiek invoegen

Figuur 29: Klassiek dialoogscherm Citatie toevoegen

Selecteer de bron(nen) en klik op OK. Ook hier kun je, net als bij het voorgaande, extra informatie aan de verwijzing toevoegen. Via dit scherm kan de bron geselecteerd worden. Daarnaast een verwijzing naar een bepaalde pagina worden meegegeven door het paginanummer in te typen in het tekstvak. Door op de knop Toon editor te klikken kan bekeken worden hoe de verwijzing in het document er uit gaat zien.

36 | Bronnen gebruiken in documenten | Zotero Handleiding

Figuur 30: Voorbeeld bronverwijzing in een Word document

Bronverwijzing bewerken Plaats de cursor in de bronverwijzing en klik in de werkbalk op de 2e knop van links Zotero Edit Citation. Daarna is de werkwijze hetzelfde als bij het opnemen van een bronverwijzing. Bronnenlijst genereren Van de bronverwijzingen in het Word document kan eenvoudig een bronnenlijst gegenereerd worden. Zet de cursor op de plaats waar de bronverwijzing moet komen (meestal aan het eind) en klik dan in de werkbalk op de 3e knop van links Zotero Insert Bibliography. Zie het voorbeeld hierna.

Figuur 31: Voorbeeld bronnenlijst (stijl APA)

Bronnenlijst bewerken De gegenereerde bronnenlijst bevat de beschrijvingen van alle bronverwijzingen die in het document voorkomen. Via de knop Zotero Edit Bibliography kun je bronnen bewerken, verwijderen en toevoegen. Je hebt dan tevens de mogelijkheid om niet geciteerde bronnen in de lijst opnemen. Stijl wijzigen Klik in de werkbalk op de een na laatste knop Zotero Set Doc Prefs. Het dialoogscherm Document voorkeuren verschijnt, waarna de gewenste stijl geselecteerd kan worden.

Hoofdstuk

5 Groepsbibliotheken Onderwerpen: • • • • •

Soorten groepen Groep maken My Groups pagina Lid worden van een groep Werken met een groepsbibliotheek

Naast een of meerdere persoonlijke bibliotheken is het ook mogelijk om bibliotheken met anderen te delen. Dit is erg handig voor projectteams en researchgroepen die willen samenwerken en de bronnen willen delen. Zotero kent hiervoor bibliotheekgroepen. Er is geen limiet voor het aantal deelnemers aan een groep. Elke bibliotheekgroep heeft een gedeelde bibliotheek die al dan niet zichtbaar is voor niet-leden. Om bijdragen te kunnen leveren moet je een Zotero account hebben.

38 | Groepsbibliotheken | Zotero Handleiding

Soorten groepen Over open en besloten groepen in Zotero. Zotero kent besloten en open (publieke) bibliotheekgroepen. De drie soorten: Besloten groepen De informatie in een besloten groep is alleen zichtbaar voor de groepsleden en genodigden. Er is geen publieke pagina over de groep en ook kan bij zoekacties niets over de groep gevonden worden. Publieke groep, besloten lidmaatschap De groep heeft een openbare publieke pagina. De beheerder van groep regelt of de inhoud van de bibliotheek ook voor niet-leden te zien is. Dit geeft de groep een mogelijkheid om zich naar buiten te representeren in een gecontroleerde omgeving. Lid worden kan door een uitnodiging aan te vragen en ook kan de beheerder een uitnodiging voor een lidmaatschap versturen. Een aanvraag voor een lidmaatschap moet eerst door de beheerder goedgekeurd worden. Publieke groep, open lidmaatschap Een open publieke groep is nuttig wanneer een brede samenwerking en discussie gewenst is. De groepspagina is openbaar en iedereen die wil kan direct lid worden. De beheerder van groep regelt of de inhoud van de bibliotheek ook voor niet-leden te zien is. In dit type groep is het niet mogelijk om bestanden te delen.

Groep maken Hoe je een groep kunt maken. Er zijn twee manieren om een groep te maken. 1. Klik op de knop Nieuwe groep aanmaken in de linker bovenhoek van het zotero venster. Wanneer je nog niet bij Zotero bent ingelogd, verschijnt eerst de inlogpagina. Na inloggen verschijnt een pagina waarin je de soort groep (open, gesloten) kunt selecteren en de naam van de groep kunt opgeven. De groepsnaam moet uniek zijn binnen Zotero, omdat elke groep een eigen URL krijgt. Deze URL verschijnt onder het tekstvak waarin je de naam invoert. Wanneer de naam in orde is krijgt deze een groene kleur en anders een rode kleur. De URL heeft de volgende syntax: https://www.zotero.org/groups/groepsnaam 2. Ga naar de webpagina http://www.zotero.org/groups. Wanneer je nog niet bent ingelogd moet je nu eerst inloggen. Hierna kom je op de pagina My Groups.. Klik op de link Create a New Group. Hierna verloopt de procedure gelijk aan de eerste manier. Degene die een groep aanmaakt wordt beschouwd als de eigenaar en beheerder (administrator) van de groep. Deze persoon is de enige persoon die de instellingen voor de groep kan wijzigen. Nadien kan deze rol aan anderen worden toegekend.

My Groups pagina Toegangspagina voor eigen groepen en zoeken naar andere groepen. Op de webpagina http://www.zotero.org/groups zie je een overzicht van de eigen groepen.

Zotero Handleiding | Groepsbibliotheken | 39

Figuur 32: My Groups pagina

Onder de naam van een eigen groep staan, afhankelijk van de rechten, links naar: s Inhoud van de bibliotheek via Group Library. s Profiel van de groep via Manage Profile. s Beheren van het lidmaatschap van de groep en het versturen van uitnodigingen via Manage Members. s Beheren van de rechten op de bibliotheek via Manage Library. Andere mogelijkheden via deze pagina: s s s s s s

Nieuwe groep maken via Create a New Group. Zoeken naar bepaalde groepen of personen via Search for Groups. Bladeren door een alfabetische lijst van groepen (ca. 28.000) via Browse All Groups. Een lijst van recent aangemaakte groepen onder New Groups. Uitnodigingen om lid van een groep te worden onder Group Invitations. Nieuwe discussies binnen de eigen groepen onder New Group Discussions.

Lid worden van een groep Hoe je lid kunt worden van een groep in Zotero. Van een besloten groep kun je alleen maar lid worden wanneer je daartoe een uitnodiging ontvangt. Deze besloten groepen zie je ook nooit bij een zoekactie ontstaan, dus je weet ook niet van het bestaan van een dergelijke groep af. Publieke groepen zie je wel. Ze verschijnen in de zoekresultaten op de groepspagina van Zotero en ook bij zoekacties met Google kunnen ze verschijnen. Op de publieke pagina van een groep staat de link Join Group. Door hierop te klikken kun je het lidmaatschap starten. Bij een groep met een open lidmaatschap wordt je direct lid van de groep. Bij een groep met een gesloten lidmaatschap wordt er een bericht naar de beheerder van de groep gestuurd. Deze moet de aanvraag goedkeuren voordat je lid kunt worden. Beheerders van groepen kunnen ook zelfstandig uitnodigingen voor een lidmaatschap naar personen sturen. In bijvoorbeeld het onderwijs kan dit erg handig zijn wanneer een docent een groep studenten tegelijk lid wil maken van een groep. Nadat je lid van een groep bent geworden kun je in het venster van Zotero op de groene synchronisatieknop klikken om de groepsbibliotheek te downloaden.

40 | Groepsbibliotheken | Zotero Handleiding

Figuur 33: Knop Synchroniseren met Zotero-server

Werken met een groepsbibliotheek Hoe je met een groepsbibliotheek kunt werken. De groepen waarvan je lid bent verschijnen in het linkerdeel van het Zotero venster onder de kop Bibliotheekgroepen.

Figuur 34: Bibliotheekgroepen in Zotero

Objecten kun je op dezelfde manier toevoegen als bij de persoonlijke bibliotheek. Ook kun je objecten van de persoonlijke bibliotheek naar een groepsbibliotheek slepen en andersom. Bedenk wel dat groepsbibliotheken volledig gescheiden zijn van de persoonlijke bibliotheek. Objecten die erin gesleept worden zijn afzonderlijke kopieën en veranderingen in een object worden niet doorgevoerd naar de kopie.

Hoofdstuk

6 Uitwisseling met EndNote Onderwerpen: • •

Importeren van EndNote gegevens Exporteren naar EndNote

Zotero en EndNote kunnen beide het standaard referentie bestandsformaat RIS lezen en schrijven. Hierdoor kunnen referenties gemakkelijk tussen Zotero en EndNote uitgewisseld worden. Bijgesloten PDF's en andere bijlagen worden niet tussen beide programma's geëxporteerd, aantekeningen wel. De weergegeven werkwijze is getest met EndNote X7 maar is voor oudere versies identiek. Ook kunnen de werkwijzes gebruikt worden voor andere referentiemanagementsystemen die naar het RIS formaat kunnen exporteren. Verwante onderwerpen RIS file format.

42 | Uitwisseling met EndNote | Zotero Handleiding

Importeren van EndNote gegevens Stapsgewijze instructies voor het importeren in Zotero van gegevens uit EndNote. Zotero kan niet rechtstreeks een EndNote bibliotheekbestand (.enl) inlezen. Conversie is wel mogelijk door eerst vanuit EndNote een exportbestand in de Refman (RIS) stijl te maken en vervolgens dit bestand in Zotero te openen. 1. Allereerst dient gecontroleerd te worden of de RefMan (RIS) stijl in EndNote beschikbaar is. Zo niet dan dient dat eerst te gebeuren. Dat is een eenmalige actie. a) Start EndNote op en kies Edit > Output Styles.

Figuur 35: Dialoogscherm Endnote - Output Styles

b) Wanneer RefMan niet in de lijst voorkomt, klik dan op Open Style Manager en selecteer RefMan in de lijst met stijlen.

Zotero Handleiding | Uitwisseling met EndNote | 43

Figuur 36: Dialoogscherm EndNote Styles

c) Sluit het venster met de stijlen via de sluitknop (kruisje rechtsboven). 2. Kies opnieuw Edit > Output Styles > RefMan (RIS) Export. Deze stijl is nu geselecteerd. 3. Nu kan de eigenlijke export worden uitgevoerd. a) Selecteer in de EndNote bibliotheek All References. Kies File > Export.

Figuur 37: Dialoogscherm File Export

Aanwijzing: Je kunt ook een gedeelte van de referenties selecteren om te exporteren. In dat geval moet je Export Selected References aanvinken. b) Klik op Opslaan. EndNote kan nu gesloten worden. 4. De laatste stap is het importeren in Zotero. a) Start Firefox en open Zotero. b) Klik opknop Acties > Importeren. Selecteer het door EndNote gemaakte exportbestand en klik op Openen. In de Zotero bibliotheek is een nieuwe map gemaakt met daarin de referenties.

Figuur 38: Geïmporteerde map in Zotero bibliotheek

44 | Uitwisseling met EndNote | Zotero Handleiding

Aanwijzing: De naam van de map met de geïmporteerde referenties wordt door Zotero gegenereerd. Uiteraard kan deze naam gewijzigd worden en ook kunnen de referenties hierin naar andere mappen verplaatst worden.

Exporteren naar EndNote Stapsgewijze instructies voor het importeren in EndNote van gegevens uit Zotero.EndNote. Allereerst wordt vanuit Zotero een exportbestand in de Refman (RIS) formaat aangemaakt en dit bestand wordt vervolgens in EndNote geïmporteerd. 1. Het maken van een exportbestand vanuit Zotero. a) Start Firefox en open Zotero. b) Selecteer de bibliotheek (of een collectie). Geef een rechtermuisklik en kies Bibliotheek (of Verzameling) exporteren. Het dialoogvenster Exporteren verschijnt. c) Selecteer het formaat RIS en geef ook aan of de aantekeningen geëxporteerd moeten worden.

Figuur 39: Dialoogscherm Exporteren

d) Klik op OK. Geef in het dan volgende dialoogvenster de locatie en de naam van het exportbestand op en klik dan op Opslaan. Let op: Zotero maakt een map aan met de opgegeven naam wanneer ook attachments geëxporteerd worden. Zo niet, dan krijgt het exportbestand de bestandsextensie .ris. 2. Importeren van het RIS bestand in EndNote. a) Start EndNote op en kies File > Import > File. Het dialoogvenster Import verschijnt.

Figuur 40: Dialoogscherm EndNote import

Zotero Handleiding | Uitwisseling met EndNote | 45

b) Selecteer het te importeren bestand. Kies als import optie Reference Manager (RIS). Klik op Import.

Hoofdstuk

7 Veel Voorkomende Vragen Onderwerpen: • • • • • •

Bronverwijzingen per email versturen Meerdere bronnen tegelijk toevoegen via kopiëren Laatste toegevoegde bronnen zoeken PDF bestanden indexeren Google Scholar instellingen iPad en Android

Dit gedeelte bevat een aantal veel voorkomende vragen en hun oplossingen.

48 | Veel Voorkomende Vragen | Zotero Handleiding

Bronverwijzingen per email versturen Een bronverwijzing naar iemand per e-mail sturen? Maak een nieuw e-mailbericht aan en sleep de bron in het e-mailvenster. Werkt in ieder geval met Lotus iNotes en Microsoft Outlook (Express).

Meerdere bronnen tegelijk toevoegen via kopiëren Wanneer handmatig meerdere bronnen moeten worden toegevoegd die veel overeenkomsten vertonen is het handig om eerst een bron aan te maken en daarvan de velden in te vullen die steeds dezelfde waarde hebben. Vervolgens kan een kopie hiervan gemaakt worden door de bron te selecteren, rechtermuisklik en dan uit het context menu kiezen Kopie maken van geselecteerd object. Daarna de afwijkende velden invullen.

Laatste toegevoegde bronnen zoeken Het komt vaak voor dat nieuwe bronnen worden toegevoegd zonder deze in een verzameling te stoppen of van een label te voorzien. Om deze bronnen gemakkelijk terug te vinden ga je als volgt te werk. Klik op de knop Uitgebreid zoeken, Voeg als zoekcriterium toe Toevoegdatum > is na > datum invullen. Of kies voor Toevoegdatum > is in de laatste > weken / maanden. Deze zoekopdracht kun je ook bewaren voor hergebruik later.

PDF bestanden indexeren Zotero kan pdf documenten indexeren en doorzoekbaar maken. Deze optie staat standaard uit en kan ingeschakeld worden via Zotero Voorkeuren > tabblad Zoeken. Het installeren van het benodigde externe programma pdfotext kan hier volledig automatisch.

Google Scholar instellingen Google Scholar kan citaties in de volgende formaten aanbieden: BibTeX, EndNote, RefMan, RefWorks. Het gewenste formaat moet in de instellingen van Google Scholar worden aangegeven. 1. Klik binnen de Google Scholar pagina (http://scholar.google.nl) op de knop Instellingen. 2. Klik in het menu aan de linkerkant op Zoekresultaten. 3. Selecteer Links voor import in ... weergeven en maak hierin de keuze voor het gewenste formaat. 4. Klik op Opslaan.

iPad en Android Op iPhone, iPad en Android apparaten kun je Zotero bibliotheken bekijken met de browsers op deze apparaten. Met de zogenaamde Zotero bookmarklet kun je vanuit de browser ook referenties opslaan. Het proces voor installatie en gebruik verschilt per browser. Zie voor aanwijzingen en gebruik http://www.zotero.org/downloadbookmarklet. Daarnaast hebben anderen oplossingen bedacht voor het gebruik van Zotero op tablets en telefoons. Dit zijn dus geen officiële Zotero apps, maar kunnen een nuttige aanvulling vormen. Zie verder https://www.zotero.org/support/mobile.

Hoofdstuk

8 Oefeningen Onderwerpen: • • • • • •

Oefening 1: Referentie boek Oefening 2: Referentie krantenartikel Oefening 3: Referentie meerdere artikelen Oefening 4: Referentie via uniek identificatienummer Oefening 5: Referentie in MS Word plaatsen Oefening 6: Referentie in Google Document plaatsen

Dit gedeelte bevat een aantal oefeningen in het downloaden van bibliografische informatie en het opnemen hiervan in documenten.

50 | Oefeningen | Zotero Handleiding

Oefening 1: Referentie boek Ga naar de website van Amazon, http://www.amazon.com/, selecteer een boek en sla dit boek op in Zotero via het icon in de adresbalk.

Oefening 2: Referentie krantenartikel Ga naar de website van de New York Times, http://www.nytimes.com/, selecteer een artikel en sla dit artikel op in Zotero via het icon in de adresbalk.

Oefening 3: Referentie meerdere artikelen Ga naar Google Scholar, http://scholar.google.nl. Voer een zoekactie uit op het woord qeuror. Klik in de adresbalk op het icon om op te slaan in Zotero. Vink enkele keuzes aan in het dialoogvenster dat daarna verschijnt en sla deze in Zotero op.

Oefening 4: Referentie via uniek identificatienummer Klik in het Zoterovenster op de knop om een object via een uniek identificatienummer toe te voegen. Voeg via deze weg de volgende objecten toe: s Boek met ISBN nummer: 9789056723088. s Wetenschappelijk artikel met DOI: 10.1006/jmbi.1998.2354. s Wetenschappelijk artikel met PubMed ID: 1274899

Oefening 5: Referentie in MS Word plaatsen Start MS Word op en sleep een van de bronnen vanuit de Zotero bibliotheek naar Word.

Oefening 6: Referentie in Google Document plaatsen Begin een nieuw Google document (hiervoor is wel een Google account vereist). Sleep een paar bronnen vanuit Zotero naar dit document.

Hoofdstuk

9 Bijlagen Onderwerpen: • • • •

Catalogi en Databanken Referentiestijlen Zotero Backup en Restore Woordenlijst

52 | Bijlagen | Zotero Handleiding

Catalogi en Databanken Een overzicht van een aantal bekende catalogi en databanken, waarvan de meeste integratie met Zotero bieden. Veel Catalogi British Library

http://catalogue.bl.uk

Library of Congress

http://catalog.loc.gov

OCLC

http://www.oclc.org

Picarta

http://www.picarta.nl

WorldCat

http://www.worldcat.org

Digitale databanken Voor veel digitale databanken heb je een betaald account nodig. Hogescholen en universiteiten hebben vaak contracten afgesloten met veel leveranciers van digitale databanken die aansluiten bij de studies. Je hebt dan vanaf de hogeschool of universiteit (en vaak ook vanaf je werkplek thuis) toegang tot deze databanken. Vraag naar de mogelijkheden bij de bibliotheek. De meeste van deze databanken hebben ondersteuning voor Zotero. Cambridge Scientific Abstracts

http://www.csa.com/

Google Scholar

http://scholar.google.nl

HBO Kennisbank

http://www.hbo-kennisbank.nl

JSTOR

http://www.jstor.org/

ProQuest

http://www.proquest.com

ScienceDirect

http://www.sciencedirect.com

SpringerLink

http://www.springerlink.com/

Web of Science

http://wokinfo.com

Referentiestijlen Een overzicht van een aantal bekende stijlen. Een referentiestijl is een methode om bronbeschrijvingen en -verwijzingen in een document weer te geven. Elk wetenschapsgebied heeft zijn eigen afspraken over de te gebruiken referentiestijl. Sommige stijlen lijken veel op elkaar en verschillen in kleine details. Een paar methodes worden hierna kort besproken. Auteur-Jaartal Stijl: APA (sociale wetenschappen), Harvard (natuur- en sociale wetenschappen) Verwijzing in tekst: (achternaam auteur, publicatiejaar) Het gebruik van Likert schalen hebben voor- en nadelen (Hartley, 2014). Literatuurlijst: aan het eind van het document, alfabetisch geordend op auteur. Hartley, J. (2014). Some thoughts on Likert-type scales. International Journal of Clinical and Health Psychology, 14(1), 83–86. doi:10.1016/S1697-2600(14)70040-7

Zotero Handleiding | Bijlagen | 53

Numeriek systeem Stijl: Vancouver (biomedische wetenschappen) Verwijzing in tekst: via volgnummers Het gebruik van Likert schalen hebben voor- en nadelen (1). Literatuurlijst: aan het einde van het document, geordend op volgnummers 1. Hartley, J. Some thoughts on Likert-type scales. Int J Clin Health Psychol. januari 2014;14(1):83–6 Voetnoot Stijl: Chicago (menswetenschappen) Verwijzing in tekst: nummer voetnoot (deze is weer uitgeschreven in een voetnoot tekst onderaan op de pagina) Het gebruik van Likert schalen hebben voor- en nadelen1. 1

Hartley, “Some thoughts on Likert-type scales”.

Literatuurlijst: aan het einde van het document. Hartley, James. “Some thoughts on Likert-type scales”. International Journal of Clinical and Health Psychology 14, nr.1 (januari 2014):83–86. doi:10.1016/S1697-2600(14)70040-7 Verwante onderwerpen Citation Guide: American Psychology Association (APA) The Basics of APA Style The Chicago Manual of Style Online Harvard Referencing System -guide and examples De Vancouver-stijl

Zotero Backup en Restore Een beschrijving van de datalocatie en backup/restore mogelijkheden. Zotero datalocatie De Zotero bibliotheek bestaat uit diverse bestanden en mappen. Deze verzameling wordt standaard opgeslagen in de map Zotero binnen het Firefox profiel. In deze map Zotero zitten twee onderdelen die voor de gegevensopslag zeer belangrijk zijn, het bestand zotero.sqlite en de map storage. Het bestand zotero.sqlite bevat het grootste deel van de data: broninformatie, aantekeningen, labels, enz. De map storage bevat alle attachments: pdf's, snapshots van webpagina's, audio bestanden en andere geïmporteerde bestanden. De snelste en meest betrouwbare manier om de Zotero data map te vinden is via Zotero zelf. Open Zotero en kies Acties > Voorkeuren > tabblad Geavanceerd > tabblad Bestanden en mappen > knop Opslagmap tonen. De Zotero map wordt dan in de Windows verkenner geopend. Backup maken Zotero maakt automatisch een backup van de database zotero.sqlite. Deze backup met de naam zotero.sqlite.bak wordt gemaakt wanneer de laatste backup meer dan 12 uur oud is.

54 | Bijlagen | Zotero Handleiding

Wanneer je een fout maakt, bijvoorbeeld door onbedoeld een onderdeel te verwijderen, dan kun je deze weer terughalen uit de laatste backup. Wanneer de bibliotheek ook op de server van Zotero wordt opgeslagen en gesynchroniseerd, dan staat daar natuurlijk ook een goede kopie welke in geval van nood gebruikt kan worden. Daarnaast is het verstandig om regelmatig een afzonderlijke backup van de gehele datamap te maken en deze elders te bewaren. Hiervoor moet je eerst de locatie van de Zotero map bepalen. Sluit daarna Firefox af. Kopieer daarna de gehele Zotero map op een ander opslagmedium. Restore Wanneer er iets ernstigs met de computer, harddisk of de Zoteromap gebeurt dan zijn de herstelmogelijkheden afhankelijk van de wijze waarop Zotero is ingericht. Wanneer je van een Zotero account gebruik maakt staat de bibliotheek ook op de server van Zotero. In dat geval kun je Zotero opnieuw installeren, de accountgegevens instellen en de synchronisatie starten. Na enige tijd staat de bibliotheek weer op de lokale computer. Moet je gebruik maken van de externe backup dan kun je eenvoudig de inhoud van de backupmap terug kopiëren naar de actieve Zotero datamap. Zorg er wel voor dat Firefox is afgesloten voordat je de kopieeractie start. Verwante onderwerpen The Zotero Data Directory.

Woordenlijst APA Een standaard van de American Psychology Association voor bronverwijzingen en bronnenlijsten.

Bron Een bron is een hoeveelheid informatie die als één geheel wordt aangeboden. Voorbeelden van bronnen zijn: boek, tijdschriftartikel, websitepagina, blogartikel, ...

Bronbeschrijving Een bronbeschrijving is samenvatting van de bron, meestal bestaande uit titel, auteur(s), datum uitgave, ...

Bronnenlijst Een bronnenlijst is een overzicht van alle bronnen die geraadpleegd zijn of waaruit geciteerd wordt. De bronnenlijst wordt meestal aan het eind van een document geplaatst. In rapporten en verslagen dient er in de tekst naar deze bronnen verwezen te worden. Wanneer de bronnen uitsluitend uit literatuur bestaat wordt deze ook wel literatuurlijst of bibliografie genoemd. Bibliografie, Literatuurlijst

Bronverwijzing Een bronverwijzing is verwijzing in de tekst naar een bepaalde bron (boek, tijdschriftartikel, webpagina, blog, ...). In sommige gevallen bevat de verwijzing ook de plaats binnen de bron in de vorm van bijvoorbeeld het paginanummer wanneer de bron een boek is. Referentie

DOI Digital Object Identifier. Een uniek nummer welke aan een artikel gegeven wordt. Met behulp van dit nummer is een artikel altijd te vinden, zelfs als het internetadres wijzigt.

Zotero Handleiding | Bijlagen | 55

ISBN Internationaal Standard Book Number. Een uniek nummer voor een boek.

ISSN International Standard Serial Number. Een uniek identificatienummer voor publicaties in tijdschriften.

Plug-in Een aanvulling, uitbreiding op een ander computerprogramma.

PubMed Een zoekmachine voor medische artikelen en boeken.

Stijl Een stijl is de wijze waarop een bronverwijzing, bronbeschrijving en bronnenlijst wordt weergegeven.

Worldcat Catalogus van bibliotheekcollecties. Geeft toegang tot de collecties en diensten van meer dan 10.000 bibliotheken over de hele wereld.

Softwijs Softwijs is een kleine uitgeverij van digitale studieboeken voor met name het middelbaar en hoger onderwijs. Deze studieboeken zijn leverbaar in verschillende uitvoerformaten zoals: ePub, Kindle Mobi, PDF, Scorm, HTML en Windows Help. Digitale studieboeken Softwijs heeft zich van 1993 gespecialiseerd in studieboeken voor Microsoft Access en Microsoft Excel. De nieuwste studieboeken zijn leverbaar voor zowel de Nederlandstalige als de Engelstalige versies van deze programma's. Deze studieboeken van Softwijs onderscheiden zich van andere studieboeken door inhoud, samenstelling en didactische aanpak. De kernbegrippen zijn: s s s s s

Taak georiënteerd Minimalistisch Onafhankelijke onderdelen Veel opgaven Klantspecifieke samenstelling mogelijk

De Access en Excel studieboeken zijn leverbaar voor de versies 2007 en 2010 van deze programma's. De versies voor Office 2013 zijn in ontwikkeling. Tip: Studieboeken voor Office 2003 zijn gratis op de website te downloaden voor niet-commercieel gebruik. Research en ontwikkeling Softwijs investeert veel tijd in R&D om digitale studieboeken te verrijken en interactiever te maken. Gratis e-boeken Softwijs brengt een aantal gratis e-boeken uit, zoals: s s s s

Gids Grafieksoorten Zotero handleiding IBM Information Architecture Workbench handout Speidel Braumeister handleiding

Contact Stuur voor vragen over digitale cursusboeken een bericht naar: [email protected]. Related Links Softwijs download site

Colofon Editie Editie 3.0, 1 maart 2014 Copyright

Deze gids is in licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Zotero - referentiemanager Auteur: Ben Welman Bedrijf: Softwijs, Julianastraat 17, 7161 CP Neede Website: http://www.softwijs.nl Email: [email protected]