Zorgeloos ouder worden Architectuur en stedenbouw visie Abtswoude
INHOUDSOPGAVE
Architectuurvisie Ouderenzorg pagina 4
Colofon
Interpretatie opgave pagina 12
Stedenbouwkundige uitgangspunten pagina 14 Buitenwatersloot 312 2614 GR Delft T +31 (0) 15 214 39 41
[email protected] www.tonvoets.nl
Architectuurvisie pagina 28
Voorzieningen pagina 34
Ontwerpteam: Ton Voets Joeri van Ommeren Erik Wolsky
Kleinschalig wonen pagina 38
Zorgappartementen Datum:
pagina 44
5 november 2012
Opdrachtgever:
Duurzaamheid
Stichting Zorginstelling Pieter van Foreest
pagina 50
Locatie: Zorgcentrum Abtswoude Aart van der Leeuwlaan 332 2624 LJ Delft De inhoud van deze architectuurvisie is intellectueel eigendom van Voets Architectuur en Stedenbouw te Delft. Het op enigerlei wijze openbaar maken van gegevens uit deze publicatie dient vooraf te gaan met toestemming van Voets Architectuur en Stedenbouw te Delft.
2
| Architectuurvisie Abtswoude
Flexibiliteit pagina 52
Fasering pagina 54
Kostenbewust pagina 56
Voets Architectuur & Stedenbouw |
3
OUDERENZORG
Leefomgeving
“Ik zit graag beschut en beschermd.”
4
| Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
5
OUDERENZORG
Verblijfsgebied
“Ik heb behoefte aan een aantrekkelijk verblijfsgebied.”
6
| Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
7
OUDERENZORG
Ontmoetingen
“Het gebouw moet aanleiding geven tot ontmoetingen.”
8
| Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
9
OUDERENZORG
Prikkels
10 | Architectuurvisie Abtswoude
“Wij willen geprikkeld worden door onze omgeving.”
Voets Architectuur & Stedenbouw |
11
INTERPRETATIE OPGAVE Wie was Pieter van Foreest? Pieter van Foreest was een 16e-eeuwse geneesheer die van grote betekenis is geweest voor het medisch welzijn van de Delftse bevolking en voor de geneeskunde in het algemeen. Van Foreest werd in 1521 in Noord-Holland geboren, studeerde aan de Universiteit in Leuven en promoveerde in 1543 tot doctor in de geneeskunde.
Wat is Pieter van Foreest nu? Pieter van Foreest – voluit Stichting Zorginstellingen Pieter van Foreest – is een organisatie met een breed, flexibel pakket aan diensten voor ouderen op het gebied van wonen, zorg, behandeling en welzijn. Elke locatie heeft zijn eigen unieke sfeer en kenmerken. Kernwaarden: gastvrij, betrokken, professioneel en actief!
Abtswoude Abtswoude is een locatie waar een sterke nadruk op cultuur gelegd wordt. De locatie heeft bijvoorbeeld een eigen galerie en ook in het programma krijgen culturele zaken veel aandacht.
Opdracht In opdracht van Pieter van Foreest heeft Voets Architectuur en Stedenbouw een architectuur en stedenbouwkundige visie gemaakt voor het zorgcentrum Abtswoude in de wijk Voorhof te Delft. Het huidige complex is gebouwd in 1969 en begin jaren negentig gerenoveerd. Functioneel en technisch voldoet Abtswoude niet meer aan de huidige eisen voor ouderenhuisvesting en zal derhalve in verscheidene fases gesloopt worden. In deze architectuur en stedenbouwkundige visie is getracht te onderzoeken wat de potentie en de mogelijkheden van de locatie zijn. Tevens is een ontwerp gemaakt om deze potenties duidelijk weer te kunnen geven en de visie te ondersteunen.
Interpretatie De structuurvisie van VenhoevenCS is een goed vertrekpunt, maar biedt verbeterpunten op zorg-/ woonmilieu. In de voor u liggende visie is getracht deze verbeterpunten te verbeelden.
12 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
13
STEDENBOUW
Drempelloos buitenterrein
14 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
15
STEDENBOUW
16 | Architectuurvisie Abtswoude
“Lekker iedereen in de gaten houden vanaf de Brink.”
Voets Architectuur & Stedenbouw |
17
Rust Voor de nieuwe stedenbouwkundige opzet van Abtswoude is gekozen voor een opengewerkt bouwblok. In tegenstelling tot de alzijdig georiënteerde flats in de omgeving is een duidelijk contrast gemaakt tussen de binnen- en de buitenwereld. De groene en actieve kern, de Brink, is omsloten met voorzieningen en woningen. Het kleinschalig wonen is gesitueerd aan de provinciale weg om luwte voor de Brink en de buitenruimtes van de zorgappartementen te garanderen. 18 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
19
Actief in het groen
Invloed omgeving
Een groene as markeert de hoofdentree van het gebouw. Zoveel mogelijk bestaande bomen worden gehandhaafd. De woningen op de begane grond zullen een privétuin krijgen. Er zullen voldoende groenvoorzieningen zijn op de Brink. Vanaf de Brink is een goed zicht op de activiteiten rond het ‘groene’ plein. Het gebied zal volledig drempelloos worden uitgevoerd.
Een langgerekt gebouw zorgt ervoor dat het verkeerslawaai/geluidsdruk afneemt tot een acceptabel niveau. De gehele binnentuin ligt hierdoor in de luwte en zal minder last hebben van de wind. Het langgerekte gebouw zal niet ervaren worden als een wand door de grote openingen die licht doorlaten. Hier zal verder op worden ingegaan in het hoofdstuk Architectuur. De Brink zal zuid-west georiënteerd zijn en dus de gehele dag in de zon liggen.
20 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
21
‘Kloostergang’
Efficiënt parkeren en verschillende entrees gebied
Door de gebouwen te voorzien van een arcade ontstaat rondom het binnengebied een (bijna) gesloten droogloop. De bewoners, evenals de bezoekers, kunnen dan op elke plek in het gebied worden afgezet en droog het woongebouw binnengaan. Voor de bewoners is het prettig om de algemene voorzieningen op de begane grond te bezoeken zonder nat te worden.
De verschillende entrees zorgen ervoor dat het gebied op verschillende manieren benaderd kan worden. Het parkeren wordt opgelost aan de noordzijde van de gebouwen. Dit zorgt ervoor dat de auto’s in de zomer niet te warm worden door de schaduw van de gebouwen. Tevens zorgt dit ervoor dat zij geen beslag leggen op kostbare zonnige plekken. Het plaatsen van de parkeerplaatsen tussen het groen beperkt de impact op de kwaliteit van het binnenhof. De stad wordt door de route het project binnen getrokken.
22 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
23
Efficiënte ontsluiting en meerdere entrees
Algemene voorzieningen op de begane grond
De galerijen zijn noord of oost georiënteerd, waardoor de buitenruimten op de zonkant liggen. De galerijen zijn wind en regendicht. Tussen de galerij en de glaspui is een zone voor groene beplanting. De stijgpunten worden dubbelgebruikt en zijn daardoor efficiënt. Elk bouwdeel krijgt zijn eigen ontsluiting, om de zelfstandigheid te benadrukken.
De algemene voorzieningen zitten op de begane grond van de verscheidene gebouwen. Een deel is aan de Aart van der Leeuwlaan zichtbaar i.v.m. de laagdrempeligheid. Middels de route door het gebied zorgen de algemene functies aan de Brink voor activering van het gebied.
24 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
25
Brink De Brink is drempelvrij ingericht. De groene en windvrije binnenplaats is omsloten met een taxistandplaats, enkele parkeerplaatsen voor kiss & ride en een rondweg die in de gewenste reuring voorziet.
26 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
27
Begane grond • • •
Derde verdieping
Algemene voorzieningen 5 zorgappartementen bergingen
• AV
AV •
11 zorgappartementen 2 groepen kleinschalig wonen
KW
ZA
KW
ZA
AV ZA ZA
AV AV: ZA: KW:
Algemene voorzieningen Zorgappartementen Kleinschalig Wonen
Eerste verdieping • • •
Vierde verdieping
Algemene voorzieningen 17 zorgappartementen 1 groep kleinschalig wonen
• KW
AV
ZA •
6 zorgappartementen 2 groepen kleinschalig wonen
KW
KW
ZA
ZA
ZA
ZA
ZA
Tweede verdieping • •
Viifde verdieping • KW
17 zorgappartementen 2 groepen kleinschalig wonen
KW
ZA •
6 zorgappartementen 1 groep kleinschalig wonen
ZA
KW
ZA
ZA
ZA ZA
28 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
29
ARCHITECTUUR
Sedumdaken De daken zullen met sedum bedekt worden. Dit zorgt voor een verlenging van de levensduur van de dakbedekking. Het effect van zonlicht en regen wordt weggenomen en de temperatuurschommeling van het dak verkleint. Het sedumdak heeft ook een geluidsdempende werking.
Ontsluitingsweg snelheid < 30 km/u Activiteit wordt het plangebied in getrokken
‘Kloostergang’ rondom
Entreehal zorgappartementen
Drempelloos Centrale entreehal voor kleinschalig wonen
Het gehele gebied zal drempelloos worden ontworpen. Dit om de toegankelijkheid voor mindervaliden te optimaliseren.
Entreehal met trappenhuis en lift ‘Vestia-woningen’ en noodtrappenhuis kleinschalig wonen
Brink Gelegen aan de noordoostzijde van het (windvrije) binnenterrein zal een Brink worden aangelegd. Hier kan men genieten van middag- en avondzon. Via het wandelpad is de Brink te bereiken vanaf de Aart van der Leeuwlaan. De Brink is ontworpen als een ellipsvormig terras waar men door het oplopende grastapijt in de luwte kan zitten, maar toch de omgeving in de gaten kan houden.
Taxi standplaats
Brink beschut bekijken van de omgeving
Route
Parkeren
Het binnengebied zal worden geactiveerd door rondom op de begane grond algemene functies als een kapper, winkel of pedicure te plaatsen. De route loopt door het gebied om te zorgen dat er meer reuring komt.
Publiekstoegankelijk Het gebied is toegankelijk voor bewoners van de hele wijk en vormt zo een nieuw stuk stad. Er is gepoogd om het binnengebied van het nieuwe zorgcentrum zo vorm te geven dat het een prettige plek is om te verblijven. 30 | Architectuurvisie Abtswoude
Entreehal zorgappartmenten
Parkeren bezoek Groene ´loper´ wandeltoegang tot kleinschalig wonen en de ´Brink´
Kiss & ride
Bergingen zorgappartementen
Voets Architectuur & Stedenbouw |
31
Actief Het binnengebied kan zowel overdag als ‘s-avonds actief gebruikt worden door bewoners, evenals bezoekers, zonder dat dit overlast hoeft te veroorzaken voor de bewoners. 32 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
33
Programma
Publiekstoegankelijk Door de route het gebied in te trekken is gepoogd om de stad Delft meer te betrekken bij het zorgcentrum. De voorzieningen op de begane grond zullen een functie kunnen hebben voor de hele wijk.
Herkenbaar en vindbaar De algemene functies liggen allemaal aan het binnenterrein. Het cultureel centrum ligt aan de Aart van de Leeuwlaan en zal de belangrijkste functie hebben om bezoekers het gebied in te trekken.
winkel fysiotherapie
restaurant
Algemeen Alle voorzieningen zullen zich op de begane grond bevinden.
Drempelloos
cultuur café
Om de voorzieningen zo toegankelijk mogelijk te maken zullen deze volledig drempelloos worden ontworpen.
kapper
Programma pedicure
Voorzieningen (inclusief cultureel centrum): 1785 m2 BVO Kleinschalig wonen (64 plaatsen): 4045 m2 BVO Zorgappartementen (62): 7544 m2 BVO Totaal: 13.374 m2 BVO
cultureel centrum
34 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
35
‘Kloostergang’ Alle collectieve voorzieningen bevinden zich aan een droge, drempelvrije rondgang. Deze ‘kloostergang’ vormt een verbinding tussen de woningen, de Brink en de ondersteunende functies.
36 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
37
Geen wandwerking De opvallende gaten in het gebouw zorgen ervoor dat het gebouw minder als een wand wordt ervaren. Het langgerekte gebouw zorgt er tegelijkertijd voor dat de geluidsdruk van de provinciale weg gereduceerd wordt en dat het de overwegend westelijke wind tempert.
Kleinschalig wonen aantal 64 plaatsen
Buitenruimte/wintertuin gekoppeld aan woonkamer Elke groepswoning beschikt over een buitenruimte/ wintertuin die gekoppeld is aan de woonkamer. De wintertuin koppelt verticaal twee groepen aan elkaar. De wintertuin kan 365 dagen per jaar gebruikt worden als semibuitenruimte. Aan de oostzijde is de wintertuin te openen naar een terras.
Bezonning De grote gaten in het gebouw zorgen ervoor dat de zon door het gebouw heen het binnenterrein kan bereiken.
Drempelloos Het gebouw voor kleinschalig wonen is net als het binnengebied volledig drempelloos ontworpen.
Zicht Vanuit alle wintertuinen is zicht op de Brink en alle overige activiteiten.
38 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
39
Kleinschalig wonen Eenpersoonskamer 18 m2
Eenpersoonskamer 18 m2
7 m2
7 m2
Eenpersoonskamer 18 m2 7 m2
Eenpersoonskamer 18 m2 Huiskamer 60 m2 Keuken 12 m2
7 m2
Win ntertuin
7 m2
7 m2
Eenpersoonskamer 18 m2
Eenpersoonskamer 18 m2
7 m2
Eenpersoonskamer 18 m2
Eenpersoonskamer
Eenpersoonskamer
Eenpersoonskamer
Eenpersoonskamer
Wintertuin Algemene voorzieningen
40 | Architectuurvisie Abtswoude
Centrale hal
7 m2
Eenpersoonskamer 18 m2
Te erras
Ondersteunende functies
Wintertuin
Eenpersoonskamer
Eenpersoonskamer
Eenpersoonskamer
Eenpersoonskamer Algemene voorzieningen
Voets Architectuur & Stedenbouw |
41
Wintertuin De groepswoningen beschikken over een gedeelde wintertuin. Deze wintertuinen staan in optische verbinding met de Brink en zorgen ervoor dat ook de mindervalide bewoners de activiteit op het maaiveld kunnen ervaren.
42 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
43
Eigen voordeur Alle zorgappartementen in het ontwerp zullen een eigen voordeur hebben om de zelfstandigheid van de bwoners te benadrukken.
Zorgappartementen aantal 62
Eigen buitenruimte Alle zorgappartementen beschikken over een eigen buitenruimte. De zorgappartementen op de begane grond beschikken over een tuin op het zuiden.
Oriëntatie op de Brink Alle zorgappartementen hebben zicht op de Brink.
Parkeren bij woning De parkeerplaatsen zijn zo ingepast in het ontwerp dat zo dicht mogelijk bij de entree kan worden geparkeerd zonder dat dit het beeld van het binnengebied aantast.
Berging in bouwblok De verschillende appartementengebouwen beschikken over voldoende bergingen op de begane grond.
Gemiddelde grootte De appartementen hebben een gemiddelde grootte van 90 m2
Efficiënte ontsluiting Er is één ontsluiting per bouwdeel. De afstand van een appartement naar een ontsluiting is altijd minder dan 40 meter.
44 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
45
Relatie Directe relatie wonen en hoofdslaapkamer
Zorgappartement
Directe relatie wonen en hoofdslaapkamer
Opstelplaats scootmobiel 46 | Architectuurvisie Abtswoude
Directe relatie hoofdslaapkamer en badkamer
Logeerkamer
Voets Architectuur & Stedenbouw |
47
Vriendelijk De ontsluiting van de zorgappartementen bevindt zich aan de noord- of oostzijde. Deze ruimtes temperen de weersinvloeden, stimuleren ontmoetingen en zorgen voor een vriendelijke overgang tussen de woningen en de publieke ruimte. 48 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
49
DUURZAAMHEID
Duurzaam en gezond ontwerpen (mens en milieuvriendelijk)
In onze ontwerpen trachten we te komen tot verantwoorde keuzen voor materiaalgebruik en installaties (verwarming en eventueel koeling) van gebouwen. Hierbij willen wij de
duurzaamheidambities en –doelen van de opdrachtgever concreet maken in functies van het gebouw, werken naar integrale oplossingen, het ontwerpen van een flexibel gebouw om latere wijzigingen in het gebouw makkelijk te kunnen opvangen (bv. dragende gevels) en houdt rekening met de eisen van de opdrachtgever aangaande het binnenklimaat, onderhoudsvriendelijkheid en flexibele indeling. We willen hierbij wijzen op ons project voor ouderen huisvesting te Den Haag waar wij 700 m2 aan fotovoltaïsche cellen hebben toegepast en ons ontwerp Waterhof voor het Stanislas College in Pijnacker, die een van de zuinigste scholen is in ZuidHolland ondanks dat er geen financiële vergoedingen tegenover hebben gestaan.
Energie
Materiaalgebruik
• • •
Door te kiezen voor materialen met een lage milieu-impact is de belasting op het milieu terug te brengen. Tevens zullen onderhoudsvrije materialen worden toegepast.
Ontwerpen van duurzame gebouwen gaat verder dan energiebesparende technieken gebruiken. Een duurzaam gebouw vraagt niet alleen te kijken naar energiebesparing, maar ook naar de milieueffecten van materiaal- en watergebruik, gezondheid, de toekomst van het gebouw, enzovoort. Hierbij is niet alleen de bouw belangrijk, maar ook de vervangbaarheid van bouwdelen en installaties.
LBK 20o C o
20 C
18-22o C
WP
• • •
Zonnecellen (PV) Warmte-/koudeopslag/warmtepomp Schakeling licht op basis van aanwezigheid en daglicht WTW ventilatie-unit Laag temperatuur verwarming (vloerverwarming) Gebruik van opwarming door zonlicht
Sociaal Door een prettige omgeving te ontwerpen behoudt het project in de toekomst zijn waarde en kan het langer gebruikt worden.
50 | Architectuurvisie Abtswoude
Flexibiliteit in de toekomst De structuur van de gebouwen is zo opgezet dat in de toekomst relatief eenvoudig (zorg)appartementen kunnen worden gerealiseerd in het gebouw voor kleinschalig wonen.
Onderhoudsarm gebouw Voor binnen- en buitengevel zullen onderhoudsvrije materialen worden toegepast die op een verantwoorde wijze zijn te onderhouden.
Voets Architectuur & Stedenbouw |
51
FLEXIBILITEIT Van kleinschalig wonen naar zorgappartementen
Eén groepswoningen kleinschalig wonen
Vier zorgappartementen
52 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
53
FASERING
Sloopfase 1
Sloopfase 2
De westelijke gebouwdelen worden gesloopt.
De rest van het bestaande gebouw wordt gesloopt.
Bouwfase 1
Bouwfase 2
Het kleinschalig wonen met 64 zorgplaatsen kan volledig worden gerealiseerd. Tevens zal een zestal zorgappartementen worden gerealiseerd naast het te behouden gebouw van Vestia. Het restaurant en een aantal publieke functies worden gerealiseerd.
De twee bouwdelen met 17 en 39 zorgappartementen kunnen, al dan niet tegelijkertijd, gebouwd worden. Het totaal aantal zorgappartementen komt dan neer op 62. In deze bouwfase zullen de resterende algemene voorzieningen, waaronder het cultureel centrum, worden gerealiseerd.
54 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
55
KOSTENBEWUST Door onze ervaring in scholenbouw en sociale woningbouw, beide disciplines met een beperkt budget, zijn wij getraind om binnen het gestelde budget een betaalbaar en goed te onderhouden project te realiseren. Het is voor ons kantoor gebruikelijk om het bouwplan binnen het gestelde bouwbudget te realiseren. Kostenbewust ontwerpen betekent voor dit plan: • De bruto-netto verhouding minimaliseren door dubbel ruimte gebruik. Hierdoor worden niet alleen de bouwkosten maar ook de onderhoudskosten geminimaliseerd. • Duurzaam materiaal gebruik. Slijtvast, onderhoudsvriendelijk en ongevoelig voor vocht en temperatuurinvloeden. • Geluidsoverlast oplossen waar nodig. Door te investeren in de geluidswering in de westgevel van het verzorgingsgebouw, kan in de zorgappartementen worden volstaan met standaardoplossingen voor de buitenruimtes.
56 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
57
Gastvrij Ook als het donker is, is het binnengebied een veilige plek om te verblijven, voor zowel bewoners als bezoek.
58 | Architectuurvisie Abtswoude
Voets Architectuur & Stedenbouw |
59