Zorg voor het milieu 37 Het is vanzelfsprekend dat de rechtstreekse invloed van een financiële groep op het milieu minder uitgesproken is dan die van een industrieel concern bijvoorbeeld, maar ook niet te verwaarlozen. Als het gaat over energieverbruik en mobiliteit, bestaat er meer dan één manier waarop de invloed op het milieu kan worden gematigd.
Toenemende bezorgdheid wereldwijd over klimaatsveranderingen en de impact van broeikasgassen heeft geleid tot heel wat inspanningen in bedrijven om deze kwesties aan te pakken. Ook KBC volgt de trend om het energieverbruik en de uitstoot van kooldioxide te verminderen en afvalproducten te recycleren om zo zijn steentje bij te dragen. De laatste jaren is KBC nauw betrokken bij het milieu via zijn verbondenheid met ARGUS, een onafhankelijke Belgische organisatie die informatie verschaft en knowhow in huis heeft met betrekking tot het milieu (zie kadertekst blz. 44). In 2003 publiceerde KBC zijn Milieubeleidsverklaring, een samenvatting van zijn engagement tegenover het milieu zowel op operationeel vlak als op dat van zijn producten (zie kadertekst blz. 38). In overeenstemming met de KBC-Milieubeleidsverklaring werd eind 2004 in KBC België een multidisciplinaire werkgroep opgericht. Die werkgroep is verantwoordelijk voor het opstellen van een overkoepelend milieubeleid met betrekking tot de rechtstreekse invloed van KBC op het milieu, in het bijzonder op energie, afval en mobiliteit. Verschillende Belgische groepsentiteiten (inclusief Facilitair Bedrijf, Personeel en IT-afdelingen) zijn vertegenwoordigd in de werkgroep. De werkgroep heeft uniforme milieu-indicatoren geformuleerd, alsook doelstellingen voor o.a. energiebehoud en de uitstoot van kooldioxide (inclusief de uitstoot als gevolg van het werkverkeer) (zie tabel op blz. 41).
1 Recente realisaties Het Brussels Instituut voor Milieubeheer riep het KBC-Hoofdkantoor in Brussel uit tot Ecodynamische Onderneming voor de periode 2003-2006 (cf. www.ibgebim.be). Dit is de eerste stap in het engagement van KBC om te voldoen aan de vereisten met betrekking tot de ISO 14001-standaard voor milieubeheersystemen.
MILIEUBELEIDSVERKLARING KBC 38
De Milieubeleidsverklaring van KBC sluit aan bij haar algemene beleidsverklaring die, vanuit het “stakeholdersmodel”, ook aandacht schenkt aan de rol van KBC binnen de gemeenschappen waartoe zij behoort. Derhalve legt KBC zich onder meer een gedragslijn op inzake haar eigen werking en het effect ervan op het milieu en houdt zij in elk van haar activiteiten (zoals kredieten en beleggingen) terdege rekening met milieubeleid en -risico’s. KBC is zich ervan bewust dat zij een duidelijke, directe impact op het milieu heeft en dat ook in een dienstverlenend en informatieverwerkend bedrijf een rationeel gebruik van natuurlijke hulpbronnen de belasting voor het milieu duidelijk kan verminderen. Daarnaast hanteert KBC, binnen de norm van het economisch haalbare, de hoogst mogelijke technische standaarden en heeft ze eigen doelstellingen inzake het verminderen/beperken van de belasting van het milieu. De indirecte milieu-effecten die zij bij haar cliënten mee genereert via de verkoop van haar producten en haar dienstverlening zijn nog belangrijker. Zij zal daarom aandacht schenken aan de invloed op het milieu vanwege bedrijven en projecten die zij financiert. Ze zal door haar advies en dienstverlening de milieu-impact van haar cliënten preventief trachten te beperken. Daarbij wordt KBC bijgestaan door haar Stichting Argus, een zelfstandige organisatie die KBC reeds meer dan 30 jaar financiert en die aanzienlijke kennis heeft ontwikkeld inzake milieuadvies en -beleid. Afbakening Exploitatie KBC zal er zorg voor dragen dat de door haar gebruikte hulpmiddelen zo milieuvriendelijk mogelijk zijn en op een zo rationeel mogelijke manier gebruikt worden, met aandacht voor water- en energieverbruik, verbruik van producten, afvalpreventie en -verwerking, transport en mobiliteit. Daarbij vormen het volledig naleven van de wetgeving en de toepassing van milieuzorgsystemen, geïnspireerd op de EMAS-wetgeving, het uitgangspunt. KBC onderschrijft de principes van duurzaam bouwen en houdt bij haar facilitaire voorzieningen o.m. rekening met de belasting voor het milieu, met medewerkerscomfort en efficiëntie. Ze moedigt bij haar leveranciers een gelijkaardige houding aan. Cliëntenservice In het kader van kredietverlening wordt bij risicoanalyses altijd rekening gehouden met milieurisico’s, mede omdat zij de activiteiten van de kredietnemer en bijgevolg zijn terugbetalingscapaciteit en waarborgen negatief zouden kunnen beïnvloeden. Daarbij controleert de bank, indien mogelijk, of de kredietnemer voldoet aan de milieuwetgeving en schenkt zij, met het oog daarop, de nodige aandacht aan milieu bij de opleiding van haar personeel. Met de organisatie van seminaries over de milieuzorg voor ondernemingen, al dan niet in samenwerking met haar stichting Argus en/of externe partners, ondersteunt zij haar onderne-
mers-cliënten bij de beheersing van hun milieurisico’s. Argus zorgt ook voor eerstelijnsinformatie over milieuproblemen aan de KBC-kantoren of rechtstreeks aan individuele ondernemingen. Bij haar fondsenbeheer biedt KBC via KBC Asset Management een gamma aan duurzame producten aan, aangepast aan alle risicoprofielen. De duurzaamheidsscreening van landen en bedrijven gebeurt door een eigen onderzoekscel, in belangrijke mate op basis van diverse milieu-aspecten. Het resultaat van dit onderzoek wordt ter beschikking gesteld van de gemeenschap. Inzake verzekeringen zal KBC zich inspannen voor het milieu door speciale aandacht te besteden aan milieuaspecten in de polissen, het uitwerken van specifieke milieuverzekeringen en de preventie van milieu-incidenten bij haar verzekerden. Doelstellingen en verantwoordelijkheden Milieuzorgsystemen KBC streeft ernaar zijn milieubeleid continu toe te passen en zal daartoe fasegewijs een milieubeheersysteem uitwerken en aanwenden waarin analyses van de belangrijkste milieueffecten, het formuleren en bijstellen van doelstellingen, het opstellen, uitvoeren en volgen van actieplannen een continu proces vormen dat bijdraagt tot een blijvende verbetering van de milieuprestaties van KBC. Op proactieve wijze en zo snel als mogelijk zullen potentieel schadelijke milieueffecten onderzocht worden en zodoende vermeden of geminimaliseerd worden. Jaarlijks worden milieudoelstellingen en overeenkomende milieuprogramma’s ge(her)formuleerd door de directies van wie de activiteiten rechtstreekse milieueffecten hebben. Follow-up en audit Om de realisatie van de doelstellingen te ondersteunen worden aangepaste procedures en systemen uitgewerkt en toegepast. De realisatie van de jaarlijks geformuleerde doelstellingen worden opgenomen en gevolgd in de balance score cards van de directoraten met een rechtstreekse milieuverantwoordelijkheid. Interne rapportering Alleen door de actieve deelname van de medewerkers kan een langdurige ontwikkeling gerealiseerd worden. Het behalen van de doelstellingen wordt begeleid door de creatie van een breed platform bij alle rechtstreeks (Facilitair Bedrijf en Personeel) en onrechtstreeks (alle groepsmaatschappijen, de gebruikers, de medewerkers) betrokkenen. Op dat platform wordt toelichting gegeven, medewerking gevraagd en dialoog aangeboden om de input van nieuwe ideeën mogelijk te maken. Externe rapportering In haar jaarverslagen voorziet KBC specifieke ruimte om over haar verwezenlijkingen inzake milieuzorg te rapporteren. KBC waakt over correcte informatie voor alle stakeholders, onder meer ook inzake haar effecten op en aandacht voor het milieu.
39
40
In 2004 en ook in 2005 ondertekende KBC het West-Vlaams Milieucharter voor alle 179 kantoren in West-Vlaanderen. Het charter is een initiatief van GOM West-Vlaanderen (Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij West-Vlaanderen), BVQI (certificerende instelling) en Charter Zuid-West-Vlaanderen, en brengt bedrijven samen die vrijwillig milieuprincipes en -doelstellingen onderschrijven. Onderschrijving van het charter betekent niet alleen dat KBC voldoet aan de van kracht zijnde milieuwetgeving, maar ook dat KBC ernaar streeft continu zijn milieuprestaties te verbeteren en maatregelen te nemen voor een aantal milieukwesties Elk jaar beoordeelt een commissie de deelnemende bedrijven om hun vooruitgang op milieuvlak te evalueren (cf. www.gomwvl.be/ned/milieu/mcharter.htm). KBC heeft een duurzaamheidsclausule geïntroduceerd in zijn aankoopcontracten met derde leveranciers en aangenomen werk m.b.t. onroerende goederen en wel om het gebruik van milieuvriendelijke producten te verzekeren. KBC heeft actief diverse projecten in België opgestart inzake rationeel energieverbruik, de aankoop van groene stroom, de selectieve inzameling van gevaarlijk afval en de vermindering van het papierverbruik. KBC is er bijvoorbeeld in geslaagd het aantal reclamedrukwerken in 2004 te verminderen met 50%. In het laatste kwartaal van 2004 lanceerde KBC zijn Afvalbeheerproject. In de eerste fase van het project wordt de geproduceerde afval geïdentificeerd en geïnventariseerd om het volledige afvalproces te optimaliseren en synergie in te zetten die tot dan onbenut gebleven was. Inspanningen op het vlak van afvalbeheer beperken zich evenwel niet tot België. In Tsjechië bijvoorbeeld voert KBC Groep NV al een selectief afvalbeheerbeleid in alle bankkantoren. Bovendien heeft KBC een systeem laten installeren om het elektriciteitsverbruik in grotere gebouwen te meten, en moderne lage-energietechnologie wordt geleidelijk aan geïntroduceerd. KBC heeft een beleid ontwikkeld, gebaseerd op de Milieubeleidsverklaring, met de nadruk op maximale cliëntvriendelijkheid en de minimalisering van de druk van het werkverkeer op het milieu. KBC spoort zijn personeel aan om te kiezen voor een alternatief woon-werkverkeer zoals carpooling, het openbaar vervoer en de fiets. Met het oog daarop werd een uitgebreide carpooldatabank samengesteld en krijgen pendelaars die het openbaar vervoer gebruiken hun abonnement terugbetaald. Afzonderlijke fietsenbergplaatsen, kleedkamers en douches zijn ter beschikking van personeelsleden die met de fiets naar het werk komen. KBC heeft geëxperimenteerd met lokaal werken als onderdeel van de inspanning om de woon-werkafstand te beperken. Bovendien werd in de hoofdkantoren een videoconferentiesysteem geïnstalleerd om het aantal dienstreizen te verminderen. De tabel hiernaast is gebaseerd op de VfU-indicatoren 2005. Interne Milieuprestatie-indicatoren voor de Financiële Industrie25, beschikbaar op www.epifinance.com. In deze tabel worden de milieuprestaties getoond van KBC België (inclusief KBC Bank, KBC Verzekeringen, KBC Asset Management, KBC Groep NV, CBC Banque, Centea, KBC Lease) aan. Dit is de eerste keer dat uitgebreide data verzameld werden voor de totaliteit van KBC België.
25 VfU, or Verein für Umweltmanagement in Banken, Sparkassen und Versicherungen e.V. is een Duitse organisatie die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van een pragmatische en praktische aanpak om milieuprestaties binnen de financiële sector te meten en erover te rapporteren.
2 Milieuprestatie-indicatoren Medewerkers
Indicatoren 2004 – KBC België
1) Totaal intern energieverbruik in GJ (GJ per werknemer)
Overeenkomende GRIindicatoren
EN 3
Betrokken medewerkers
Absoluut Absolute cijfers 2004
Relatief
Kwaliteit/ Betrouwbaarheid van informatie
Relatieve cijfers 2004 (per werknemer)
17 169*
731 699
17 169
453 224
1
% van Electrabel
61%
3
% van Nuon groene energie
26%
1
% van Nuon grijze energie
14%
1
% van andere leveranciers
0%
1
278 474
1
16
aardgas
236 302
1
14
stookolie
42 172
1
2
30 171 960
2
10 744
1a) Intern elektriciteitsverbruik in GJ (GJ per werknemer)
43 26
Intern energieverbruik
elektriciteit van hydro-elektrische centrale
1b) Intern verbruik van fossiele brandstoffen in GJ (GJ per werknemer)
2) Totaal werkverkeer in km (km per werknemer) 2a) pendelverkeer
17 169
EN 34 2 808**
% treinverkeer
47%
% wegverkeer
40%
% carpooling
6%
% bus
5%
% fietser-voetganger
2% 17 169
Werkverkeer
2b) werkverkeer 2a) treinverkeer
-
0
2b) wegverkeer
43 644 455
1
2 542
2c) luchtvaartverkeer korte afstand
-
0
-
2d) luchtvaartverkeer lange afstand
-
0
-
2 551
3
125
4
3
0.20
2 547
3
125
0
3
0
3) Totaal papierverbruik in ton (kg per werknemer)
EN 1
20 358***
3a) gerecycleerd uit post-consumerafval 3b) nieuwe vezels ECF + TCF Papier
41
3c) nieuwe vezels met chloor gebleekt 3d) verbruik van FSC-papier in ton 4) Totaal waterverbruik in m3 (m3 per werknemer)
0
3
0
112 224
3
125
112 224
3
EN 5
9 487****
EN 11
17 169
5 667
5a) waardevol materiaal geselecteerd en gerecycleerd
17 169
4 308
1
251
5b) verbrande afval
17 169
1 360
1
79
17 169
44 452
1
2 589
Water
4a) regenwater 4b) bronwater 4c) drinkwater
GHG
Afval
5) Totaal afval in ton (kg per werknemer)
330
5c) afval gestort op stortterrein 6) Directe en indirecte GHG-uitstoot in ton (kg per werknemer) 6a) GHG-uitstoot van direct energieverbruik
Kwaliteit/Betrouwbaarheid van informatie 3 data gebaseerd op exacte meting zoals factuur en meter 2 data gebaseerd op berekening / gedetailleerde schatting 1 data gebaseerd op ruwe schatting 0 niet-gerapporteerde data *Heeft betrekking op KBC Bank/Asset Management/Groep/ Verzekeringen/Lease + CBC + Centea, inclusief alle administratieve kantoren en kantorennetwerken, maar exclusief de zelfstandige verzekeringsagentschappen en Centea-agentschappen.
EN 8
** Heeft betrekking op KBC Bank/Asset Management/Groep in Brusselse hoofdkantoren. *** Heeft betrekking op alle onder punt 1 genoemde entiteiten plus de zelfstandige verzekeringsagentschappen en Centeaagentschappen. **** Heeft betrekking op alle hoofdkantoren van KBC Bank/Asset Management/Groep/Verzekeringen/Lease + Centea, maar exclusief netwerken van kantoren en agentschappen.
Toelichtingen bij de tabel
42
Indicator 1 (Totaal intern energieverbruik) en Indicator 6a (Uitstoot van broeikasgassen) Indicator 1 heeft betrekking op het totale energieverbruik in de KBC-gebouwen. Het brandstofverbruik van het werkverkeer is niet inbegrepen, maar opgenomen in indicator 2a (Werkverkeer). Het elektriciteitsverbruik (indicator 1a) is opgesplitst volgens de leveranciers van KBC, Electrabel en Nuon. Nuon levert groene stroom – 100% koolstofneutraal, alsook conventionele grijze stroom. De keuze van hernieuwbare energie heeft een positief effect op de uitstoot van broeikasgassen (GHG) (indicator 6a). Aangezien de meeste KBC-gebouwen nieuw zijn, zouden inspanningen om de installaties te vernieuwen tevergeefs zijn. De huidige installaties functioneren immers naar behoren. De meeste verbeteringen die mogelijk zijn, zijn al gebeurd (doeltreffende maatregelen in verband met de huishoudelijke organisatie zijn al genomen). In de huidige werkomstandigheden (comfort, werktijden, enz.) zal het algemeen energieverbruik op hetzelfde peil blijven. KBC streeft ernaar de productiviteit en tevredenheid van zijn werknemers te optimaliseren door hun, alsook de bezoekers, een optimaal comfort aan te bieden. Elke verbetering van het KBCenergiebeleid zal onvermijdelijk dat comfort aantasten en mogelijk zo de arbeidstevredenheid en productiviteit negatief beïnvloeden. Indicator 2 (Totaal werkverkeer) Deze indicator heeft betrekking op de dienstreizen van de werknemers. Reizen ondernomen door cliënten en leveranciers zijn niet inbegrepen. Wegverkeer wordt gedefinieerd als dienstreizen met geleasde, bedrijfs- of privé-auto’s, vergoed per kilometer. Indicator 3 (Totaal papierverbruik) Het totaal papierverbruik wordt gedefinieerd als de hoeveelheid papier die de verschillende groepsentiteiten bestellen. De volgende categorieën maken het grootste volume gebruikt papier uit: • kantoorpapier (multifunctioneel papier voor het kopiëren en printen); • papier met briefhoofd/voorgedrukte formulieren; • enveloppen; • continue papieren formulieren (rekeningafschriften bv.); • marketingmateriaal en publicaties (intern en extern). Indicator 3a heeft betrekking op gerecycleerd papier. Dit omvat alleen papier dat 100% is gerecycleerd uit post-consumerafval Indicatoren 3b en 3c betreffen papier uit nieuwe vezels. Hier kunnen we ons afvragen of het papier nog wordt gebleekt met behulp van elementaire chloor (indicator 3c) of een milieuvriendelijkere technologie wordt aangewend (indicator 3b). KBC verbiedt het gebruik van met chloor gebleekt papier en koopt ECF/TCF-papier met 18% FSC-vezels aan.
De meeste papiersoorten en -volumes worden centraal aangekocht. De beschikbare gegevens omvatten KBC Groep in België, inclusief de verbonden, maar zelfstandige agentschappen van KBC Verzekeringen en Centea. Bijgevolg is het aantal betrokken VTE’s hier hoger in vergelijking met de andere indicatoren. Het lage papierverbruik bij KBC is het gevolg van een succesvolle campagne om het papierverbruik te beperken. In drie jaar verminderde het papierverbruik met 30% (o.a. dankzij het constant gebruik van tweezijdige printers en kopieermachines). Indicator 4 (Totaal waterverbruik) De watervoorziening van KBC is hoofdzakelijk drinkwater. Sommige lokale kantoren gebruiken regenwater voor het doorspoelen van toiletten en irrigatie van externe oppervlaktes. Betrouwbare informatie omtrent watervoorziening is beschikbaar in de administratieve gebouwen van KBC. Over het gebruik van regenwater zijn geen gegevens ter beschikking. Het watervolume inschatten op basis van financiële data is onmogelijk wegens het verschil in kostprijs die in de verschillende regio’s/steden wordt aangerekend. Bijgevolg worden alleen metergegevens in aanmerking genomen. Indicator 5 (Afval) De afvalindicator heeft betrekking op het totale volume afval dat KBC produceert. De volgende categorieën zijn opgenomen in indicator 5: • papier/karton; • restafval/huishoudelijk afval; • speciaal/gevaarlijk afval; • elektronisch afval. De volgende categorieën zijn niet opgenomen in indicator 5: • afval afkomstig van personeelsrestaurants; • afval van bouw- en verbouwingswerkzaamheden. In België worden papier en karton afzonderlijk opgehaald. Toners en inktpatronen worden ook opgehaald voor recyclage. Stadsafval en bepaalde soorten van giftig/gevaarlijk afval worden verbrand; een kleine hoeveelheid wordt gestort in stortterreinen. De meeste verouderde ICT-hardware wordt opnieuw gebruikt in scholen en andere sociale projecten.
43
ARGUS, het milieupunt van KBC
44
ARGUS, vroeger bekend als Stichting Leefmilieu, is een onafhankelijke Vlaamse organisatie, gevestigd in Antwerpen, België, en door KBC opgericht in 1970. Het personeel van ARGUS bestaat uitsluitend uit KBC-medewerkers en wordt geleid door een onafhankelijke raad van bestuur. Baron Rudi Verheyen, emeritus professor aan de Universiteit van Antwerpen en een van de pioniers op het vlak van milieuonderzoek, is voorzitter. Andere leden van de raad zijn vertegenwoordigers van universiteiten, ngo’s, arbeidsorganisaties en overheidsinstanties. ARGUS heeft veel knowhow opgebouwd op het vlak van milieuadvies en -beleid. Het streeft ernaar bij te dragen tot duurzaam welzijn dankzij objectieve informatie in verschillende publicaties, op zijn website, met opleiding en andere diensten. Bovendien organiseert het innoverende initiatieven om het bewustzijn van de bevolking op het vlak van milieu aan te wakkeren. Een van die initiatieven zijn de openbare debatten over verschillende milieuonderwerpen, zoals ‘De afvalberg bedwongen?’26 en ‘Milieu: een ziekmaker?’27. Onlangs plaatste ARGUS de luchtkwaliteit in Antwerpen in de kijker: in zijn kantoor staat een informatiescherm dat het niveau van de luchtvervuiling in de stad elk uur weergeeft. Zie www.argusmilieu.be
26 ‘De afvalberg bedwongen?’, in samenwerking met de Afdeling Technologie Scheikundige Ingenieurs, Vrije Universiteit Brussel (VUB), 23 november 2004. 27 ‘Milieu: een ziekmaker?’, 1 februari 2005.
