ZONNESTROOM: DE TECHNIEK Infosessie “Toepassingen van zonne-energie in de landbouw” 8 juni 2007, Hasselt
Jo Neyens, ir.arch. ODE-Vlaanderen vzw
OVERZICHT Werking van zonnecellen Fotovoltaïsche panelen Rendement en opbrengst Toepassingen op daken Regelgeving en stappenplan
2
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
ODE-Vlaanderen Organisatie voor duurzame energie Vlaanderen Informatiekantoor en sectororganisatie voor duurzame energie in het Vlaams Gewest Infopunt Website Dataverzameling Trefpunt: platformen open overlegvergaderingen voor bedrijven thematisch: groene stroom, biomassa, PV, warmtepompen, windenergie
3
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
werking ZON: AANBOD
4
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
werking ZON: AANBOD Maandgemiddelde zoninstraling per dag op een horizontaal vlak in Ukkel 5 4 Diffuus Direct
3 2 1
de c
ok t no v
au g se p
ju l
ap r m ei ju n
fe b m aa
0 ja n
kWh/m².dag
6
5
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
werking HELLING EN ORIENTATIE Ruime zone met bijna optimale jaarlijkse opbrengst (5% verlies): - helling tussen 20° en 60° - oriëntatie tussen ZW en ZO
2
sh ng lli he 0º
95%
6
k oe 0º
Max. jaarlijkse instraling Ukkel 1083 kWh/m2 - azimuth -2º (ongeveer zuid) - hellingshoek t.o.v. hor. vlak: 35º
bron: 3E 6
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
werking ZONNECEL: PRINCIPE Kristallijn silicium zonnecel
invallend licht wekt extra geladen deeltjes op
inwendige scheidingslaag (“p-n-junction”) houdt tegengestelde ladingen uit elkaar.
bruikbare spanning/stroom door externe verbinding van metalen voor- en achtercontact
invallend licht voorcontact (“vingers”) n-type silicium
achtercontact
p-n-junction p-type silicium
7
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
werking ZONNECEL: MATERIAAL Kristallijn silicium monokristallijn • hoogste rendement, zwartblauw
polykristallijn • lager rendement, blauw geaderd
Amorf silicium lager rendement (helft v.monoSi) goedkopere productie Andere dunne film cellen CIS (CuInSe2) microkristallijn dunnefilm Si “plastieken” zonnecellen 8
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
zonnepanelen PV-CEL, MODULE, SYSTEEM
Bron: Viessmann Mediaservice CD-Bilddatenbank
zonnecel
zonnepaneel (PV-module)
Afmeting 12,5 x 12,5 cm Dikte 0,3 mm Vermogen 13 mW/cm2 Vermogen per cel: > 2 Wp
Afmeting Dikte Vermogen Spanning
PV-systeem
bvb. 120 x 80 cm 6 mm + kader 120 - 135 W/m2 ± 26 V DC 9
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
zonnepanelen PV-MODULES: SOORTEN Dichte PV-modules: voorkant: glas achterkant: dichte kunststof
Transparante PV-modules: voorkant: glas achterkant: glas (ook dubbel) 10
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
zonnepanelen PV-MODULES: FORMATEN diverse tinten, diverse formaten
11
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
opbrengst RENDEMENT EN VERMOGEN rendement ± 15 % voor commerciële kristallijn silicium cel bvb. Photovoltech: tot 16,3 % rendement piekvermogen (referentie: Photovoltech) 1 cel, 156 x 156 mm: 3,66 Watt piekvermogen (afgekort tot Wp) 1 module van 1 m2 = ± 130 Wp piekvermogen (standaard kunstzon, 25º celtemperatuur). opbrengst systeemrendement ligt lager dan celrendement Vlaanderen: > 100kWh per m2 per jaar (poly Si) 12
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
opbrengst PV-SYSTEEM OP PRIVATE WONING 1 kWp = 1 kiloWattpiek
oppervlakte: 7 - 8 m2 gemiddelde opbrengst: ± 850 kWh/kWp.jaar of: >100 kWh/m2 kostprijs: hangt af van grootte
PV-module
2 kWp: ± 6500 euro/kWp
connectiedoos
10 kWp: ± 5500 euro/kWp
invertor
(incl. btw, installatie,randapparatuur)
meterkast
subsidies: zie verder gemiddeld verbruik per gezin = 4000 kWh elektriciteitsnet
100% = 5 kWp = 40 m2 13
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing SOORTEN PV-SYSTEMEN PV-systeem (van Engels “Photovoltaic”) PV-module(s) + draagstructuur + randapparatuur 1. autonoom PV-module(s) + laadregelaar + batterij 2. netgekoppeld PV-module(s) + omvormer (230 V, 50 Hz) •
aangesloten op het openbare net
© soltech
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
14
toepassing NETGEKOPPELDE PV-SYSTEMEN PV-modules + structuur + bekabeling + omvormer + netkoppeling
fotovoltaïsche centrale > 100 kWp grote oppervlakte opstelling in rijen evt. zonnevolgsysteem
woning kantoor / bedrijf van 1 tot > 2000 kWp decentrale opstelling gevel, dak, zonwering best gebouwintegratie
overkappingen andere structuren perrondak zwembad parkingdak
15
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing PV CENTRALE
16
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op gebouwen POTENTIEEL groot potentieel • geen beslag op open ruimte • daken, gevels, zonnewering • techisch potentieel: 30% van totale elektriciteitsverbruik
architecturale meerwaarde • dubbele functie: energie + bouwelement woonwijk met PV in Japan
• speciale PV-modules: leien, beglazing, zonnewering • kostenbesparing op materiaal 17
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op gebouwen MOGELIJKHEDEN integratie op diverse types gebouwen woningen en kantoren tertiaire sector (bvb. ziekenhuis) industrie integratie in diverse delen hellend dak plat dak lichtstraat, atrium gevel zonnewering integratie op andere structuren 18
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
integratie toepassing op gebouwen ONTWERPEN MET PV GLOBAAL CONCEPT
PV = geen technische toevoeging bepalend deel van architectuurontwerp invloed op plan, gevels, wandopbouw, modulaire maten
balans productie / verbruik relatief, want netgekoppeld hoe lager elektrisch verbruik, hoe hoger jaarlijks PV-aandeel 19
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing in architectuur PV GEVEL: SEMITRANSPARANT “De Basis” Kamp C Westerlo (B) semitransparante PV-modules vermogen: 20 kWp
© Soltech
20
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing in architectuur PV GEVEL: SEMITRANSPARANT “De Basis” Kamp C Westerlo (B) semitransparante PV-modules vermogen: 20 kWp
© Soltech
21
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op daken OPBOUW: PANNENDAK Pannendak: opbouw dakhaken metalen structuur
22
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
1.1. PV OPtoepassing HELLEND opDAK daken prefabsysteem PV OP PANNENDAK, PREFAB Prefab PV-modules, IZEN
© Izen
23
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op daken PV OP LEIENDAK, OPBOUW Opbouw leiendak, Lenoir Solar,
24
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
1.1. PV OPtoepassing HELLEND op DAK daken volledige dakbedeking VOLLEDIG HELLEND DAK
Solarsiedlung, Freiburg (D) Arch. R. Disch 25
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op daken INBOUW: LEIENDAK Leiendak: inbouw speciale panelen op maat van leien Woning, Merchtem (Asse)
26
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op daken INBOUW: METAALDAK
woning in Groenlo, NL Amorf Si metalen dakbanen met staande naad (Unisolar-cellen, systeem Thyssen-Solartec) 27
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op daken PLAT DAK: SYSTEMEN Diverse systemen prefab steunen met ballast betonnen voet stalen structuur
Ecofys, Utrecht, NL 28
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op daken PV OP METALEN PROFIELPLATEN
Limburgse tuinbouwveiling (Herk-de-Stad), 50 kWp 29
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op stallen PV OP LANDBOUWBEDRIJF (1)
landbouwbedrijf Warendorf (D) 17,3 kWp 14700 kWh
30
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
toepassing op stallen PV OP LANDBOUWBEDRIJF (2)
landbouwbedrijf Buchloe (D) 31 kWp 26350 kWh
31
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
praktisch BOUWVERGUNNING Vlaams gewest op platte daken: geen bouwvergunning nodig voor zonne-energie (thermisch, PV) op hellende daken: geen vergunning nodig voor oppervlakte < 20% van het dakvlak (dakvlak = deel van dak waar PV op komt) Bouwvergunning voor werken geringe omvang "eenvoudige dossiersamenstelling" geen architect nodig. inplantingsplan, plannen en 3 foto’s aanvraagdossier met formulier en aanstiplijst. 32
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
praktisch VERMIJDEN BESCHADUWING
eigen volumes gebouwdelen (schouwen, technische opbouwen) beplanting, omliggende gebouwen
33
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
praktisch STAPPENPLAN 1: VOORAF 1. is het dak geschikt? oriëntatie en helling: Z.O. tot Z.W., 20 - 60°helling vermijd beschaduwing draagvermogen: PV = 11 kg/m2 2. bekijk het elektriciteitsverbruik ≤ 11 kWp = 90 m2 = 9000 kWh: meter draait terug elke 100 kWh = 1 m2 PV mogelijk 3. overleg met de boekhouder Subsidies Afschrijvingen en fiscale effecten 4. vraag diverse offertes aan 34
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
praktisch STAPPENPLAN 2: INSTALLATIE 1. kies PV-vermogen
kleiner of gelijk aan 10 kW (omvormer): geen studie boven 10 kW: orienterende studie door netbeheerder
2. vraag zo nodig bouwvergunning aan
nodig voor opp. PV-panelen > 20% van dakvlak
3. laat installeren
keuring door organisme aanmelding bij netbeheerder (< 10 kW) in werking stellen
4. vraag groenestroomcertificaten aan
dien erkenningsdossier in bij VREG na goedkeuring begint GSC-teller te lopen per 1000 kWh: netbeheerder stort 450 euro 35
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
Kwaliteitsbewaking PV OVERZICHT KWALITEITSEISEN Materialen PV modules: testcertificaat (IEC 61215, TÜV,…) inverter: testcertificaat eilandbeveiliging Elektrische installatie elektrische veiligheid: conform AREI netkoppeling: aansluitvoorwaarden VREG aansluitprocedure: door netbeheerder keuring installatie: erkend keuringsorganisme Bouwkundige aspecten Code van goede praktijk: in ontwikkeling (WTCB) Certificatie installateur: kwaliteitscentrum QUEST vzw 36
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
Meer informatie BROCHURES (ODE & VEA) grote publiek folder brochure “Elektriciteit uit zonlicht”
architecten brochure “Bouwen met fotovoltaïsche zonne-energie”
37
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
PV: conclusies Meer informatie meer info WEBSITES ONDERWERP
WEBSITE
Informatiebrochures
www.ode.be
Beroepsfederatie
www.belsolar.be
Subsidies PV
www.energiesparen.be
Groenestroomcertificaten
www.vreg.be
Belastingaftrek Ecologiesteun Investeringsaftrek
http://fiscus.fgov.be/interfaoifnl/energiebesparen/inleiding.htm http://www.vlaanderen.be/ecologiepremie http://www.milieuwinst.be/home_subsidies.html
38
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
Meer informatie WEBSITE ODE-VLAANDEREN
39
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007
PV op landbouwbedrijven STELLING
Zonnepanelen op landbouwdaken leveren 3 x winst op: milieu, imago en euro’s
40
Zonnestroom voor bedrijven - VOKA – 7 juni 2007