!
Zondag 31 augustus
Precies om 10.00 uur rijden we weg van school naar onze bestemming in het Teutoburgerwoud. Niemand, ook geen van de moeders, heeft zichtbaar een traan gelaten. De auto’s zitten propvol opgewonden kinderen en hun bagage. Vele dozen voedsel vullen de laadruimte. Het is een veelbelovend begin! De wegen zijn rustig want er rijdt geen vrachtverkeer. Halverwege stoppen we om te eten en de cakejes te genieten die Mees voor ons gebakken heeft. Om half drie rijden we de berg op en het donkere bos in waar ons huis staat. De kinderen beginnen waarderend te loeien bij het bordje: “Privatgebiet”. Allemaal voor ons dus! En dan zien we het huis hoog boven ons. Wauw! Alle kinderen zijn onder de indruk. Zo mooi en groot had niemand het zich voorgesteld. De oprit is zo steil dat Gabriëlle’s auto halverwege staakt. De beheerder komt met raad: keihard gasgeven en niet schakelen. Het lukt en we kunnen de auto’s uitladen. De kamers worden verdeeld, de bedden opgemaakt, de kasten ingeruimd en dan rennen we naar buiten voor een eerste verkennende wandeling. Een dreigend gegrom kondigt onweer aan maar overal in het bos staan paddenstoelen en deze krijgen alle aandacht. ’s Avonds al hebben de kinderen een soepbord met verschillende soorten om te determineren. Daan loopt wat verliefd rond met een klein kastanjeboleetje. Iedereen is heel erg moe. Mila zegt verwonderd dat ze geen heimwee heeft. We liggen allemaal vroeg in bed.
! ! !
Maandag 1 september
Na de periodeles en het schilderen in het grote leslokaal gaan we het standbeeld van Arminius bezoeken. Hij was de grote Germaan die Caesar wist te verslaan. De wandeling voert door een prachtige Friedhof, zo groot als Den Andel. Joris roept vrolijk: “Kijk daar ligt mijn vader!” en hij wijst naar een steen waarop de naam Cuno gebeiteld is. Een stroompje kabbelt met ons mee. We lopen door een diep kloofdal. De paddenstoelen op onze weg zijn zo talrijk en verschillend dat de blikken vooral naar de grond zijn gericht en ongemerkt leggen we vele kilometers af. Monter stoppen de kinderen stukken zandsteen in hun rugzak. Hierover hebben ze les gehad. We houden even rust om te eten. De kinderen zijn stil van vermoeidheid en de vraag moet worden gesteld: wie gaat nu liever terug en niet meer verder naar Arminius? De kinderen kijken elkaar aan en even lijkt de stemming wat bedrukt. Terug is heel aantrekkelijk maar dan wordt het doel niet bereikt. De boterhammen helpen. Ze geven nieuwe energie! We gaan dus nog even verder! En dan na een kwartiertje verschijnt plotseling in de verte hoog boven de bomen uit het enorme standbeeld. We tekenen het na zittend op de natte bosgrond. Dan gaan we terug. We moeten elkaar moed inpraten om het vol te houden Laat komen we thuis en de kokkinnen maken een snelle maaltijd met bulgur, doperwten, spinazie en kaas. Alles gaat schoon op. Sam heeft 4 keer opgeschept. Ton rekent uit wat we gelopen hebben. Veertien tot vijftien kilometer! Na het voorlezen is het douchen en teken speuren. De kinderen slapen vroeg.
! ! !
!
Dinsdag 3 september
De kinderen krijgen in de morgen les over de grote tijdperken in de aardeontwikkeling en ’s middags zullen we een rondleiding krijgen in het Archeologisch Museum. Een energieke Duitse mevrouw gewapend met pijl en boog en slingerwapen uit de steentijd doet de rondleiding met uitleg en demonstraties. De directeur van het museum, die Nederlands spreekt, vat haar enthousiaste verhaal steeds kort samen zodat de kinderen het ook kunnen volgen. Als ze lang uitweidt over de huizen en het leven van de Middensteentijd-‐mensen trekken de kinderen zwijgend hun lunchtrommels tevoorschijn en beginnen te eten. Heel interessant en gezellig wordt het weer als we met z’n allen in het prachtige langhuis rond de vuurplaats zitten en daar in het schemerdonker een uitleg krijgen over vuur maken. De benodigde spullen voor dit karwei zijn te koop bij de uitgang en het is duidelijk dat de meeste jongens hieraan hun zakgeld willen besteden. Nienke en Mila niet. Zij dralen langdurig rond een standaard met mooie steentjes aan een ketting. Heel tevreden lopen zij met hun aankoop om de hals terug naar huis. De varkentjes die worden gehouden naast het IJzertijdperk-‐huis worden door de aanwezigheid van de kinderen zodanig tot spelen en rennen opgewekt dat zij dreigen uit te breken. Er moeten mannen, gereedschappen en planken aan te pas komen! Het is een heel leuke middag. Na het eten houden de kinderen dagboek bij. Daarna mogen ze een spelletje doen. Ton gaat met een groepje Bingo spelen. Er ontstaat altijd spanning bij dit spel en Mees doet continu een bejaarde vrouw na die sigaretverslaafd zit te inhaleren. Onderwijl zegt Ton onverstoorbaar getallen en letters. Het enige andere geluid is het zuigende ademhalen van Mees tot er iemand “Bingo!!!” gilt. Dan is het alsof een ballon is geknapt. Weg is de spanning en Ton gaat monotoon verder tot de volgende winnaar “Bingo!!”gilt. Het spelletje dat de meisjes doen is helemaal niet spannend. Het is een kaartspelletje “oorlog” genaamd, waarom is niet duidelijk. Het is een lief maar ook slaapverwekkend spel, vindt Jeannette. Maar Nienke en Mila hebben rode wangen en kijken wakker uit hun ogen. Ook nog als ze het drie kwartier hebben gespeeld.
! ! !
Woensdag 3 september
We moeten een eindje rijden met de auto’s om na de periode-‐ en schilderlessen de Exsternsteine te bezoeken. Dit zijn rechtopstaande rotsen van 40 tot 50 meter hoog. Ze zijn net als de bergen in dit gebied ontstaan in de periode van het Krijt. Je kan de hoge rotsen veilig beklimmen maar geen leuning neemt het kriebelgevoel weg in de buik terwijl de treden hoger en hoger leiden. Als we boven staan te genieten van het uitzicht, zien we Ton onherkenbaar klein beneden op het bankje. Hij past op de rugzakken en neemt foto’s van ons boven. Een luchtbruggetje van eikenhout en sterke kabels op 40 meter boven de grond leidt de bezoekers van de ene rots naar de andere. Een van de brugplanken heeft op de plek van een knoest een ]link gat en als Daan zich bukt om daar doorheen te kijken, slaat hij een diepe oerkreet van doodsangst. Mila durft er alleen niet over. Ze accepteert een hand en realiseert zich gelukkig niet dat het bruggetje nu een dubbele vracht heeft. Terwijl we terug lopen naar de auto’s ontmoeten we, heel toepasselijk voor onze Michaëlweek, een enorme draak van hout. Hij ligt aan de bosrand. Dat wordt een groepsfoto natuurlijk!
De terugweg is voor de chauffeurs en de kaartlezer moeilijk. Ze kunnen niet meer tegen het wezenloze gezwam en gegiechel van de kinderen tijdens de rit. Het mooie glooiende landschap, de typische hoeven, de vakwerkhuizen, het kan de kinderen niet echt boeien. Ze kijken nauwelijks naar buiten. We besluiten om de geplande beklimming van de hoogste bergtop morgen te laten vervallen want het ritje naar deze berg zou nog langer duren. Een dikke Audi schiet onze weg op waar wij voorrang hebben. Joris zegt dat uit onderzoek is gebleken dat bestuurders van Audi’s het meest door rood rijden. Ton knikt instemmend. “Het zijn allemaal rotzakken”, zegt hij maar Joris weet nog meer. “Mensen die Renault rijden zijn de ergste bumperklevers”. ’s Avonds vergaderen de kinderen met elkaar over de laatste avond, die zij moeten opluisteren met acts of zoiets. Het is een enorm tumult. Iedereen heeft plannen en voorzitter Mees zit met een knalrood hoofd net zo hard te roepen. “Jongens, doe normaal!”, “Nu allemaal luisteren!” Toch lijkt de a]loop bevredigend. Morgenmiddag na de wandeling zullen ze de acts oefenen. Gabriëlle steekt de kaars aan. Het is weer voorleestijd. Het boek gaat over Caesars veroveringsoorlog in Germanië en het verhaal speelt zich af in het gebied waar wij nu zijn. De hoofdpersoon is een Romeinse verkenner, Rufus genaamd, die in het Teutoburgerwald verdwaalt en dan gevangen wordt door Germanen. We zijn zelf als groep ook twee keer verdwaald in dit bos. Het was zo maar gebeurd. Dat verdwalen kunnen de kinderen zich dus goed voorstellen. In het donkere huis, gezeten bij het licht van een kaars wordt het bos goed belee]baar. We horen een uil. Elk kind voelt zich sterk betrokken bij de gebeurtenissen rond Rufus. Tot het negen uur is. Douchen en naar bed! We bezetten met z’n allen zes slaapkamers op de eerste verdieping. In twee slaapkamers is het ’s avonds voor het slapengaan altijd extra knus. Daar wordt voorgelezen. De gezellige bedlampjes zijn aan en Joris leest aan Marius voor die vergenoegd op zijn buik ligt te luisteren. In de kamer van de meisjes leest Nienke voor aan Mila uit “De o-‐lijke tweeling”, zoals Nienke zegt. Ze heeft geen idee wat het betekent. “Mijn moeder zei ook al dat ik het niet goed uitspreek. Er zijn 35 delen van”.
! !
Donderdag 4 september
De Tönsberg waarop het Naturfreundehaus is gebouwd was vroeger aan de top een fort van de Germanen tegen de Romeinse veroveraars. Daarvan zijn de fundamenten nog zichtbaar. Het fort was tien kilometer in omtrek en geheel kaal. In het archeologisch museum heeft men een stuk van 100 meter nagebouwd. Dat herinnert elk kind zich nog. Op de Tönsberg zelf liggen nu alleen nog maar brede begroeide wallen als overblijfsel uit die ver verleden tijd. We beklimmen de top zonder gevaar voor pijlen. Het is de eerste echt warme dag. Waar het zonlicht wordt ge]ilterd door de laatste hoge bomen rusten we uit. En daar vinden we een plekje met paddenstoelen van een soort die we zo graag wilden vinden en die overal in Nederland verdwenen is: de cantharel! Op het heetst van de dag keren we terug naar huis. Iedereen moet zich voorbereiden voor de laatste avond. Zodra de kinderen genoeg geoefend hebben, rennen ze naar de beek in de diepte van het terrein, die Amazone is gedoopt. De jongens hebben de zwembroeken aan behalve Dylan, hij ging liever lezen. De meisjes kijken toe hoe de jongens de loop van de Amazone zo indammen dat het water steeds hoger stijgt. Uren zijn zij daar zo bezig. Misschien was deze middag nog wel de allerleukste!
De laatste maaltijd wordt de meest populaire: PIZZA! De kokkinnen maken een pizza van een vierkante meter (!)en deze ging helemaal op, met daarbij een ontzettend lekkere salade. Die ging ook op. Geen toetje vandaag want ’s avonds zal er nog meer lekkers te eten zijn. De Michaëlweek is bijna ten einde.
! ! ! ! ! !
!
Michaëlweek donderdagavond
De laatste avond met elkaar in het Teutoburgerwald wordt gevierd in het gezellige leslokaal. Buiten in het bos donkert het al. Binnen liggen de Bingokaarten klaar en er zijn toastjes, kaas, chips en vruchtensap. Maar er zal nog meer komen, namelijk de opvoering van de acts! Onder het voorzitterschap van Mees zijn de kinderen onderling en zeer luidruchtig tot overeenstemming gekomen over de acts! De voorzitter heeft het niet makkelijk gehad in deze rol. Toch, na veel gepraat en oefening zijn er 5 stevige acts ontstaan. Op het vrijgemaakte deel van het leslokaal worden de acts opgevoerd!
!
1. Nienke opent vrijmoedig in de rol van aartsengel Michaël. Zonder te haperen geeft ze verslag van de het hemelse drama rond Lucifer. Mila komt als de gevallen Lucifer op. Ze heeft geprobeerd haar krullen achter een klein drakenkopje te verbergen. Het is erg moeilijk om Mila niet te zien. Vooral doordat ze de kop steeds moet vasthouden want hij blijft maar niet plakken. Maar het is een mooie act! 2. Terwijl Daan vanachter de tafels “Detectives!” roept en een onheilspellende tune ten gehore brengt, komen Dylan, Marius en Sam met krachtige pas naar voren. Duidelijk rechercheurs of zoiets. “Deel I!”, roept Daan. Marius blijkt een laaghartige moordenaar want hij steekt zijn collega, de geachte Dylan neer. Waarom komen we helaas niet te weten. 3. Terwijl we nog bezig zijn het moorddrama te verwerken, staat daar plotseling Rosaly in een schattig beehaatje. Het is alsof iemand naar een andere zender heeft gezappt. Rosaly wordt gespeeld door Daan. Zij piept zingend of zingt piepend een soort gnomen-tekstje. Daarbij schudt ze de kont naar het publiek.
! ! !
4. Dylan plaagt haar daarom. Dat denken we want Mees, gentleman als hij is, verdedigt haar en vecht ook nog even. Hij wordt echter door Dylan neergeslagen en dan is de maat vol. Mees klikt de hele boel aan meester Joris. Deze staat als een rechter kaarsrecht voor de boosdoener en stelt genadeloos zijn misdragingen aan de kaak. 5. Dan klinkt plotseling weer dat enge geluid. Daan (met beehaatje) roept vanachter de tafels: “Detectives! Deel II!” Iemand heeft weer zitten zappen, lijkt het. Opnieuw komen de krachtige mannen op. Ze bekijken het lijk. (Dylan ligt weer op de grond). Sam trekt een deskundige conclusie: “We moeten naar de stad, dat is duidelijk!” De toeschouwers die leek zijn op het gebied van de misdaadbestrijding, hoeven dit niet te begrijpen maar gelukkig wordt wel duidelijk dat Marius, de moordenaar-rechercheur, nu de kans neemt zijn opdrachtgever te bellen. Vanavond om acht uur wil hij zijn beloning! Maar! Vanuit de stad hebben de andere rechercheurs dit telefoongesprek opgevangen! Mees en Joris behoren nu ook tot het corps. Marius wordt gearresteerd en, o wonder!, Dylan blijkt helemaal niet dood! Een heel bevredigende afloop van een complexe 4-act! 6. De act van de leiding is een lied. Een lied over de afgelopen Michaëlweek in het Bielefeld Naturfreundehaus en een lied over de kinderen.
! !
Het refrein staat op het bord en dat zingen we een paar keer zodat iedereen het kent.
Refrein:
! !
Een weekje lang Germaan te zijn Des Teutoburgerwaldes, Tezamen door het bos was een festijn! Een weekje lang van huis te zijn, Geen laptop of mobieltje, En toch was heel dat weekje reuze fijn!
Gabriëlle, Ton en Jeannette spelen heel kort een kind na. Wie ben ik nou? Daarna zingen ze het speciale kindervers. En daarna zingt iedereen het refrein!
Over Marius: We zouden Marius kunnen naspelen zoals hij eet. Maar dat zou te veel rommel geven op de grond dus toen besloten we om zijn geweldige smashes bij tafeltennis na te doen!
! !
Nou ja, hij knoeit ontzettend met zijn eten, Er zit meer eten op hem dan erin! Maar hij is erg gezellig moet je weten, De hele dag is hij vol goede zin! Refrein
Over Mila: We zouden Mila kunnen naspelen zoals ze krachtig wandelt door het woud. Maar daarvoor was de lesruimte in het huis te klein dus besloten we haar na te doen terwijl ze ernstig en stil in zichzelf verzonken aan tafel zit en werkt.
! !
Nou ja, zij kan het minst van allen lachen Maar daar staat tegenover hoe ze loopt! Al wandelend kan Mila “alles machen” Ondanks de heimwee! Dit hadden wij gehoopt! Refrein
Over Joris: We zouden Joris het liefst naspelen zoals hij zich de hele dag beweegt Maar daarvoor had geen van ons de benodigde energie dus toen besloten we zijn unieke reactie na te doen als hem iets fijns in het vooruitzicht wordt gesteld.
! !
Nou ja, soms kan hij wel “ein bißchen” zeuren, Maar verder issie eekhoorn in de boom! Hij springt en rent en wat er moet gebeuren, is al gebeurd! Je houdt hem niet in toom! Refrein
Over Daan: We zouden Daan kunnen naspelen zoals hij schreeuwend een gesprek voert in het bos. Maar dan hadden we beslist de beheerders van het huis een doodschrik bezorgd dus besloten we hem na te doen als hij voor de zoveelste keer een zeldzame groene knolamaniet ontdekt.
! ! !
Nou ja , hij overdrijft met die boleten Voortdurend speurt hij ijverig in het rond. Maar wat kan hij toch formidabel vreten! Dat komt natuurlijk door die grote mond! Refrein
Over Dylan: We zouden Dylan kunnen naspelen zoals hij krom en gebogen aan tafel zit met een arm tussen de knieën Maar dat zou hij vast niet leuk vinden dus besloten we te proberen zijn onnavolgbare manier van praten na te doen.
! ! !
Nou ja, hij houdt ontzettend veel van praten Maar ook van heel gezellig samen zijn! In ’t bos en als we rond de tafel zaten, zelfs zonder vlees vond hij het eten fijn! Refrein
Over Sam: We zouden Sam kunnen naspelen hoe hij alle huishoudelijke karweitjes wel wil doen om maar niet te hoeven toekomen aan het schoolwerk maar dat was niet te doen en dus besloten we het soepele gemak van zijn bewegingen na te doen en in een val tot stilstand te brengen. Want ja, die veters…
! !
Nou ja, hij kan ontzettend mooi bewegen Maar veters strikken blijft toch een probleem. Kritiek, nou meestal kan ie daar wel tegen, Voornamelijk was Sam “sehr angenähm”! Refrein
!
Over Nienke: We zouden Nienke kunnen nadoen zoals ze wel uren achtereen kan giechelen. Maar dat leek ons niet om uit te houden en dus besloten we haar doorzettingsvermogen na te doen. Hoe gaat het met je voetjes, Nienke? Nog voor de vraag geklonken heeft, altijd: Goehoed!
! ! !
Refrein Nou ja, soms kan ze lachen als een geitje En rood van pret het kaartspel “oorlog” doen. Maar altijd staat ze klaar voor elk karweitje, Die meid verdient gewoon een dikke zoen!
Over Mees: We zouden Mees kunnen naspelen zoals hij voorzitter probeerde te zijn Maar niemand van ons drieën was in staat zo’n rood hoofd erbij te maken als Mees had, dus We besloten na te doen hoe hij elke ochtend zijn oksels en zo sprayde.
! ! ! ! !
Nou ja , voor een Germaan wel wat zachtaardig, Als stamhoofd heeft hij nauwelijks gezag. In all’ omstandigheden blijft hij waardig En opgewekt begint hij aan de dag! Refrein Vrijdag 5 september
We gaan terug naar Nederland vandaag. We doen ons best om zo vroeg mogelijk te vertrekken. We willen in Duitsland nog een museum bezoeken. Iedereen moet inpakken, schoonmaken, inladen en afscheid nemen. De beheerder hoopt ons terug te zien. We horen voor de derde keer deze week dat we een ]ijne groep zijn. We werden ook zeldzaam, gedisciplineerd en lief genoemd. Altijd leuk om te horen! Het eerste uur van de reis slapen de meeste kinderen. De feestavond was best inspannend geweest. Bij het museum “Varusschlacht” stappen we uit. Het museum is gebouwd op de plek waar kort na de jaartelling de Germanen door een list de Romeinen wisten te verslaan. Daar is natuurlijk niets meer van te zien. Men heeft besloten dat zo te laten. Het museum is grotendeels een laaggelegen enorm terrein waar niets te zien is. De kinderen lopen er wat verloren rond. Ze kunnen het niet opbrengen om te lezen waar en hoe en wat precies is geschied. Heel ]ijn voor hen is de enorm hoge van ijzer geconstrueerde toren waar ze in kunnen klimmen. Nog hoger dan de Externsteinen staan we uit te kijken over de velden waar destijds moeras was en de veldslag plaats vond. Nu gaan we naar Zijldijk! Het is razend druk op de weg. Ontelbaar veel vrachtwagens vertragen het verkeer. Na twee uren optocht rijden met vele keren stoppen en weer verder gaan, weten we zeker dat de terugreis zeker een uur langer zal duren dan we hadden gepland. De ouders staan al lang te wachten als we aankomen. De school is door hen blinkend schoongemaakt!
Coen, de vader van Mila, heeft in onze afwezigheid de dieren van de Boerderijschool fantastisch goed verzorgd!
!
Het is een fijne en goede Michaëlweek geweest.
