Renovasculaire hypertensie
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie De renale circulatie
Soms meerdere nierslagaders, vaak bilateraal symmetrisch zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Definities Renovasculair lijden functioneel begrip renovasculaire hypertensie
Geen synoniemen!
renovasculaire azotemie A. renalisstenose (ARS) anatomisch begrip
Juiste verband wordt vaak alleen retrospectief duidelijk! zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Manifestaties van een ARS
asymptomatisch (“incidental RAS”) renovasculaire hypertensie ischemische nefropathie versnelde CV-ziekte met CHF CVA Sec aldosteronisme zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Belang van een ARS Na diagnose zal 1/3 van de ptn een CV-event meemaken (FU 2 j) (sterfte, CHF, AMI, CVA) De mortaliteit is RE met de ernst van arteriosclerotisch a. renalis lijden 70,0 % Overleving
70
68
4 j Overleving
59
52,5
48
47
35,0 17,5 0 50%
75% % -stenose
zondag 27 april 14
95%
uni
bi
/ uitgebreidheid
Renovasculaire hypertensie Incidentie ARS Alg. populatie: 0,1% Hypertensieve populatie: 4,0% Populatie met CAD en hypertensie: 10-20% Populatie met perifeer vaatlijden: 30-50%
ARS verantwoordelijk voor gevorderd nierlijden in 5-22% bij ptn > 50 jaar
Ptn die coronarografie krijgen vertonen in 30% arteriosclerose thv de nierarteries, in 15% ARS > 50% zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Significante stenose
Caps MT e.a., KI 1998 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Pathofysiologie Unilaterale stenose AT-II-dependente hypertensie renine verhoogd geen volume overlast Bilaterale stenose Natriumdependente hypertensie renine niet verhoogd volume overlast bloeddruk daalt niet bij blokkade van AT-II zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Types ARS
Arteriosclerose (AS) 2 op 3 oudere mannen arteriosclerose in andere gebieden progressief!!
zondag 27 april 14
✴Fibromusculaire
dysplasie
(FMD) ✴1
op 3
✴jonge
vrouwen
✴progressie
afh v/h type
Renovasculaire hypertensie Types ARS Type ARS AS Int-FMD Med-FMD PA-FMD
zondag 27 april 14
Incidentie
Leeftijd
Localisatie
Prognose
65%
>50j
Prox (1e 2cm)
1-2%
Kind, jv
Mid, vertak
Progr in 50%, naar occl Progr, diss+thr
30%
25-50j
Dist, vertak
Progr in 33%, zelden diss+thr
1-2%
15-30j
Mid-dist, vertak
Progr, diss+thr
Renovasculaire hypertensie Types FMD
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Zeldzame oorzaken
Embolen, ook athero-embolen Arterieel trauma Bestralingsfibrose v/d a renalis Aortadissectie of aneurysma In het kader van neurofibromatose AV malformatie Vasculitis (PAN, Takayasu) Extrinsieke compressie zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Dilemma
Significante stenose
? Renovasculaire hypertensie Renovasculaire azotemie ... zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Diagnostische aanwijzingen Hypertensie met Vasculair geruis, zeker als diastolische componente aanwezig is Recidiverend longoedeem bij goede EF, refractaire angor Deterioratie van nierfunctie onder medische R/ (en niet alleen oiv ACEinh of ATIIRA) Hoog s.creatinine (vooral als geen proteïnurie of abnl urinesediment), hypokaliëmie en asym in niergrootte kenmerken van secundaire hypertensie
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Diagnostische aanwijzingen Secundaire hypertensie < 30 j of > 50 j Therapieresistentie Bloeddrukontregeling na periode van goede regeling Maligne hypertensie Negatieve familiale anamnese Forse DBD > 110 mmHg Geen nachtelijke dip zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Diagnostische aanwijzingen Secundaire hypertensie
zondag 27 april 14
Oorzaken (%)
1,1 - 11%
Parenchymateus nierlijden Renovasculair lijden Prim hyperaldo Feochromocytoom M/S Cushing Coarctatio Pil
1,0 - 5,6% 0,1 - 4,0% 0,1 - 0,5% 0,1 - 0,2% 0,1 - 0,2% 0,1 - 1,0% 0,1 - 4,0%
Renovasculaire hypertensie Bijkomende aanwijzingen FA vaak +, maar 67% bij essentiële HT 58% bij arteriosclereuse RVHT 41% bij displastische RVHT Ras RVHT minder frequent bij zwarten
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Screening
IVP PRA Captopril - PRA Captopril - renografie Duplex nierbloedvaten MRI
functioneel
Sens
Spec
75% 50-80% 74% 93% 90% 90-95%
86% 84% 89% 95% 90-95% 95%
anatomisch
Ondanks + testresultaten zullen de meeste ptn ess hypertensie hebben!! zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Praktisch
Klinisch vermoeden van > 60%-stenose bevestigen duplex nierarterieën MRI (+ gadolinium)* geen nefrotox contrast hoge neg. pred. waarde scoort minder goed igv FMD = meer distale pathologie!
MSHCT scoort minder goed igv FMD = meer distale pathologie!
angio (ev met CO2, gadolinium), ev drukmeting zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Behandeling
AS controle risicofactoren antihypertensieva revascularisatie PTRA, stenting heelkunde
nefrectomie
zondag 27 april 14
✴FMD ✴revascularisatie ✴PTRA
(geen stenting)
Renovasculaire hypertensie Medicamenteuse behandeling Klassieke antihypertensieva ACEi, ATRantag krachtige antihypertensieva veilig op korte termijn igv stenose < 60%, veilig op lange termijn s. creatinine mag/moet 15% stijgen meestal in 1e 4 dagen, kan nog na 1 maand jaarlijkse echografie zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Type revascularisatie igv AS
Type revascularisatie
PTRA Truncus letsel
Stenting Ostiaal letsel PTRA mislukt primair of restenose
Stenting wordt nu bijna altijd toegepast!
zondag 27 april 14
Heelkunde Aortaziekte Complexe letsels
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie
Doel: genezing of betere controle van de bloeddruk behoud of verbetering van de nierfunctie preventie cardiovasculaire complicaties
Wat leren ons de studies? zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie
Auteurs
Aantal ptn
FU m
Parameters
Resultaat
Webster Plouin
55 49
6 6
“O” BD, creatinine “A” BD, creatinine
Geen verschil Geen verschil, minder nood aan AHT
Van Jaarsveld
106
3-12
“O” BD, creatinine
Idem Plouin
Van De Ven (dilat vs stent)
84
6
“O” BD, creatinine
Geen verschil
Webster, J Hum Hypertens 1998, Plouin, Hypertension 1998, Van Jaarsveld, NEJM 2000, Van De Ven, Lancet 1999 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie ASPIRE-2 = registry, multicentrisch 208 ptn met RAS > 60% (angio cor lab), FU 24 maanden stents succesvol bij 80%, restenose op 9 maanden 17% syst. BD daalt met 20 punten (van 168 naar 149), diast. BD daalt met 5 punten (van 82 naar 77)(significant, volgehouden tot 24 maanden na de procedure) significante, maar kleine daling van aantal AntiHypertensieva (daling van 2,8 naar 2,3) significante BD-daling bij slechts 47% 20% kans op majeure complicatie, veelal TLR Rocha-Singh K et al for the ASPIRE - 2 Trial Investigators, JACC 2005, 46, 776 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie ASTRAL studie (2008), bij 806 ptn met een gemiddelde s. creatinine van 2 mg% (40% had s. creatinine < 1,7 mg%) gemiddelde stenosegraad 75% gemiddelde leeftijd 70j, 30% had DM Proceduraal succes 88% Evolutie nierfunctie idem in de 2 groepen (toename s. creatinine met 0,2 mg% na 1 j) Evolutie van de bloeddruk idem in de 2 groepen Geen verschil na 1j voor AMI, CVA, opname voor angor/hartfalen, PCI/CABG, mortaliteit 9% doet procedurale complicatie (slechte stentappositie, perforatie en dissectie van de nierarterie, occlusie van nierarterie, nierembolen, cholesterolembolen, longoedeem, hartinfarct)
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie Hospitalisation for fluid overload or haertfailure
Astral studie 15,00
14,0 11,25
CV mortality
7,50
12,0
8,2
7,4 3,75
p=ns
p=ns
0 Renal stenting zondag 27 april 14
Medical therapie
Renovasculaire hypertensie ASTRAL studie
Revascularisatie FU 5j, mean FU 34 m
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie ASTRAL studie
Revascularisatie FU 5j, mean FU 34 m
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie ASTRAL studie
zondag 27 april 14
FU 5j, mean FU 34 m
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie CORAL: eind 2013 (verwacht 2010), 950 ptn (van >5000 gescreende ptn), met atherosclerotische RAStenose (exclu FMD, complexe anatomie van de stenose) + verhoogde bloeddruk (syst > 155mmHg) ondanks 2 of meer AH of chron nierlijden (creat kl < 60, MDRD formule) (exclu s. creat > 4, nier<7cm) OMT+RAStenting vs OMT (BD-doel < 140/90mmHg of <130/80 bij diabetes ptn en/of chron nierlijden) FU gemid 43m samengesteld eindpunt van CV of Renale sterfte, myocardinfarct, CVA, hospitalisatie voor hartfalen, progressief nierfalen, nood aan dialyse GEEN verschil lagere bloeddruk in gestente groep (-2,3mmHg syst. bloeddruk), maar in beide groepen meer AH (gemid van 2,1 naar 3,3 in beie groepen) zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie CORAL: eind 2013, 950 ptn, met significante stenose (geen occlusie) > 80% diameterstenose >60% diameterstenose met grad > 20mmHg diagnose met duplex, MRI, CT OMT = atacand, thiazide, amlodipine, atorvastatine
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Coral
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Coral
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie
Renale revascularisatie middels PTRA/ stenting blijkt niet te werken? ✴noch voor wat betreft bloeddruk ✴noch voor wat betreft nierfunctie ✴noch voor wat betreft preventie van CVC ✴noch voor wat betreft QOL (Krijnen et al) zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie werkt niet?
Christopher KT e.a., NDT 1999 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie werkt niet?
Rol van contrastbelasting Rol van embolen tijdens stenting? het gebruik van “embolic protection device” (Angioguard) in combinatie met GP IIb/IIIa inhibitor (abciximab) voorkomt de achteruitgang van de GFR na renale stenting
Cooper et al, Circulation 2008, 117, 2752 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie werkt niet?
De meeste studies zijn niet in staat een verschil aan te tonen in de resultaten voor de groepen! Toch zijn er in elke studie ptn die baat hebben bij de revascularisatie De huidige selectie criteria laten onvoldoende toe deze ptn op voorhand te herkennen
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie
? zondag 27 april 14
Is de stenose verantwoordelijk voor hypertensie? Zal een revascularisatie de bloeddruk genezen? Antwoord op de 1e vraag is niet noodzakelijk ook het antwoord op de 2e vraag!
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie Doppler-echografie nierparenchym --> resistentie index op niveau van intra-renale arteriolen, dmv Doppler- echografie { 1-( EDV / max SV ) }x 100
een waarde > 80 voorspelt een slecht resultaat voor BD & NF Radermacher J e.a., New Eng J Med, 2001 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie
Effect op BD
Effect op NF Radermacher J e.a., New Eng J Med, 2001 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie RI in de praktijk minder effectief gebleken in renale allogreffe speelt de stijfheid van de aanvoerende arterieen (aorta en iliaca) een belangrijke rol hoe erger de graad van nierarteriestenose, hoe lager de RI TC verlaagd de RI, BC verhoogd de RI, igv AF is RI onbruikbaar AoI verhoogd RI, AoS verlaagd RI RI is hoger bij gezwollen nier (obstructie, rejectie) RI vermindert van hilus naar cortex
Krumme & Hollenbeck, NDT, published online on December 27, 2006 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie Captoprilscan isotopenrenografie (
99m
Tc-DTPA)
basaal en na Captopril na Captopril zal GFR sterk dalen aan de aangetaste zijde suggestief voor diagnose en reversiebele nierfunctiestoornis/ hypertensie na revascularisatie ?? cave bilateraal lijden cave creatinine > 2,5 mg%
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie
Verschillende renogramcurves worden beschreven, de zwarte is de normale situatie, de blauwe is afwijkend graad 1, de groene graad 2 en de rode graad 3. Ze komen voor bij parenchymateus nierlijden en renovasculair lijden. Een verschil van 1 graad na Captopril is suggestief voor een significante ARS.
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie
Voor captopril
Na captopril Voorbeeld van parenchymateus nierlijden links zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie Spiraal-CT-angiografie
Renografie voor captopril Ernstige stenose naar rechter nier die evenwel niet meer werkt zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie Andere predictieve testen Invasief v renalis renine activiteit: igv lateralisatie is een positief respons op revascularisatie in > 90% van de gevallen te verwachten igv geen lateralisatie slechts 50% (“of toch nog 50%”) problemen met standaardisatie van de renine sampling en het induceren van natriumdepletie maken dat deze test weinig practisch nut heeft aantonen van lateralisatie als nefrectomie overwogen wordt van een schrompelnier of “pressore kidney” ? zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie Invasief Transstenostische gradient transstenotische gradient voor en na stenting bij 15 ptn, unilaterale stenting na stenting, progressieve stenoses mbv balloninflaties ernst van stenose: ratio van distale druk/aortadruk (1,0 --> 0,5) van zodra ratio < 0,9, oplopen van renineconcentratie in vene van gestenoseerde nier De Bruyne B, OLV Aalst, JACC 2006 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie
Eenvoudige test BNP > 80 pg/ml voor stent BNP-daling > 30% na stent
? Silva et al, Circulation 2005 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie
Revascularisatie is waarschijnlijk zinloos
Selectie voor revascularisatie blijft moeilijk ondanks tal van (vaak dure en/of invasieve) testen! Radermacher J e.a., New Eng J Med, 2001 zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Selectie voor revascularisatie
De “ideale” stenose* HG, kort, postosteaal, nl aorta
De “ideale” patiënt jonge pt, nl nierfunctie, geen diabetes
Geen revascularisatie oudere pt, diabetes, slechte nierfunctie, diffuus vaatlijden igv diabetes meer arteriosclerose met punctiecomplicaties, chol. embolen, meer nefrotoxiciteit
* Ideaal voor PTRA/stenting! zondag 27 april 14
De behandeling van renovasculaire hypertensie In eerste instantie medicamenteus!! Revascularisatie is geen 1e keuze. Revascularisatie wel aanbevolen igv recidiverend, onverklaarde episodes van (plots optredend) hartfalen (flash pulmonary oedema) hemodyn. significante RAS met onstabiele angor of ernstige/maligne hypertensie of therapieresistente hypertensie ook aanvaardbaar als indicatie is de progressieve nierfunctieachteruitgang igv bilaterale RAS of RAS naar unieke functionerende nier onder medische behandeling
zondag 27 april 14
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie en cure rates
AS patency 40%, >90% met stent genezing in 10% restenose 35-65%, 8-25% met stent
zondag 27 april 14
✴FMD ✴patency
66-87%
✴genezing
in 50%
Renovasculaire hypertensie Revascularisatie en complicaties
Morbiditeit 10-15% (tijdelijke) nierfunctieachteruitgang: 1-13% radiocontrast nefrotoxiciteit hydrateren, acetylcysteïne cholesterolembolen 35% als creatinine > 2mg/dl a. renalistrauma, nierparenchymtrauma: 5% andere vasculaire complicaties periproceduraal myocardinfartc: 3%
Restenose: 10-21% Mortaliteit 1-5% zondag 27 april 14
(FU 3-40 maanden, 17 studies)