zomer 2015 Professionals Vakblad voor Industriële Automatiserings Professionals Nederland

IA

Professionals

zomer 2015

Vakblad voor Industriële Automatiserings Professionals Nederland

In dit nummer: ! ! ! ! ! ! !

Procesintensificatie en miniaturisering Flowbewaking met thermodynamische sensoren Systeemoplossingen, de uitkomst in aandrijftechniek Efficiënt engineeren Mijn Berlijnse avontuur Nieuwe blancheer- en koellijn met moderne technieken Op klus in het buitenland

Inhoudsopgave

industrie 4.0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Alweer? Ja!

Procesintensificatie en miniaturisering . . . . . . . . . . . . . . 4 Flexibeler, veiliger en efficiënter

Tips & Tricks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Netwerk problemen

Agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 De technische agenda

Colofon

IA

Professionals

Industriële Automatisering Professionals Nummer 6, zomer 2015 Een uitgave van IA Professionals.nl Zweedsestraat 8A1-8A2 7418 BG Deventer T. (0)570 51 00 11 [email protected] www.iaprofessionals.nl Hoofdredacteur Maarten Bulsink

Flowbewaking met thermodynamische sensoren . . . . . 8 Zonder bewegende delen

Systeemoplossingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 De uitkomst in aandrijftechniek

Efficiënt engineeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Uitdagingen van engineeringsafdelingen oplossen

Mijn Berlijnse avontuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Stage lopen in het buitenland

Blancheer- en Koellijn met moderne technieken . . . . 16 Met behulp van SCRUM en ISA88

Tekstschrijvers Dick Kalvenhaar Drukker Veldhuis Media Raalte Aan dit nummer werkten mee Aram Malas, Marc Waarle & Alexander Lok Industriële Automatisering Professionals verschijnt drie maal per jaar in een oplage van 5000 stuks Advertentieverkoop Baye Loerts [email protected]

Op klus in het buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Verhalen over inbedrijfnames in het verre buitenland

Abonnementen Bent u als programmeur, engineer of projectleider werkzaam in de industriële automatisering, meld u dan aan voor een gratis jaarabonnement. Vermeld uw beroep en het bedrijf waar u werkt. Bent u geen engineer, programmeur of projectleider in de industriële automatisering, dan betaalt u slechts 40 voor een jaarabonnement. Opgeven kan via www.iaprofessionals.nl. Reageren op artikelen of aanleveren informatie nieuwe producten Stuur een e-mail aan [email protected]. Wij stellen uw reactie op prijs. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van IA Professionals.

Het magazine van de iaprofessionals.nl en de LinkedIn groep IA Professionals Nederland

Industrie 4.0 - Alweer? Ja! Ook in IA Professionals hebben we het over Industrie 4.0. Er is al veel over geschreven en gesproken. Veel regeringsleiders hebben het op de politieke agenda gezet. Er is zoveel media aandacht voor geweest dat we van een hype kunnen spreken. Je zou bijna denken dat we Industrie 4.0 al hebben gerealiseerd. Maar het zal nog decennia duren voordat de Nederlandse industrie volledig SMART is. Industrie 4.0, wat is dat? Er is geen harde definitie. Het is meer een

Dat zal bij Industrie 4.0 niet anders worden.

visie op de ontwikkeling van de industrie in

Het klinkt mooi, maar hoe gaan al deze

de komende jaren: de vierde industriële

systemen met elkaar communiceren? Gaan

revolutie.

leveranciers eigen protocollen opzetten of gaan ze samen open standaarden

Apparaten, machines, goederen, sensoren

ontwikkelen? In hoeverre zijn bedrijven bereid

en onderdelen worden steeds intelligenter

om data te delen? Hoe zit het met cyber

en kunnen met elkaar gaan

security? Dit zijn slechts een paar voorbeelden

communiceren. Niet alleen binnen één

van de uitdagingen die ons te wachten staan.

productielocatie, maar ook daar buiten. Hierdoor worden onderneming

Door het opzetten van initiatieven tussen de

overstijgende netwerken gecreëerd.

overheid, universiteiten/hoge scholen en het

IA Professionals Nederland: Een onafhankelijke groep engineers in de Industriële Automatisering. Hierbij valt te denken aan: Software Engineers (PLC / SCADA / Vision / MES / Robotica) Hardware Engineers (E / W) Projectleiders IA

bedrijfsleven probeert iedereen zich op de De ontwikkelingen vinden op dit moment

toekomst voor te bereiden. Veel grote

De doelstelling is om een platform te zijn

vooral plaats op het snijvlak van

leveranciers van industriële producten zijn bij

voor de industriële automatisering waar:

machinebouw, elektrotechnische industrie

dit soort initiatieven betrokken en erkennen de

en de ICT. In een later stadium worden hier

noodzaak van samenwerking. Dit geeft goede

ook de logistieke- en energiebranches aan

hoop dat er de komende decennia veel leuke

toegevoegd. Logistieke- en

en innovatieve veranderingen aan komen.

Engineers elkaar treffen Engineers kennis delen De IA word gepromoot

energienetwerken worden op die manier beter georganiseerd.

Begin klein Voor veel bedrijven geldt: begin klein en begin

Een fabriek, die weet wanneer er een

op tijd! Probeer niet morgen je gehele

overschot aan energie aanwezig is en voor

productielocatie 'smart' te maken. Begin met

welke prijs, kan het ideale moment

kleine stappen. Ontsluit data uit je productie-

uitzoeken om energie-intensieve processen

proces en maak je productielijnen flexibel.

te starten of te stoppen.

Waardoor je bijvoorbeeld bij een storing op de

Een ander voorbeeld: slimme

Onze dank gaat uit naar: We bedanken MA-IT voor de tijd en resources die we gekregen hebben om deze groep te ontwikkelen. Zonder MA-IT was dit magazine nooit tot stand gekomen.

ene lijn, je verder kunt produceren op een

Daarnaast willen we de bedrijven en

andere lijn.

mensen die een bijdrage leveren aan dit

voorraadsystemen. Sensoren en camera's

magazine zeer hartelijk bedanken.

registreren de actuele voorraad. Het ERP

Geef onderdelen informatie mee, zodat

systeem levert data voor de geplande

bewerkingsmachines 'zelf' beslissingen kunnen

orders. Van verschillende leveranciers

nemen. Geef klanten inzicht in de

worden de actuele levertijden en prijzen

productiestatus. Betrek leveranciers bij het

ingezien en op het juiste moment wordt een

aanleveren van actuele levertijden. Als je met

nieuwe bestelling geplaatst. Door historische

een team gaat brainstormen wordt duidelijk

data mee te nemen in beslissingen

dat er genoeg mogelijkheden zijn om je eigen

voorspelt het systeem steeds beter wat de

industriële revolutie te ontketenen.

De redactie van

IA

Professionals

beste beslissing is. Succes!

De uitdaging Wanneer meerdere partijen bij een project betrokken zijn, is communicatie één van de bepalende factoren om het project tot een succes te maken. Een interface opzetten met een andere machine kan tot veel problemen leiden als de communicatie niet goed is doordacht en gedocumenteerd.

Maarten Bulsink

IA Professionals - #06 - p. 3

Procesintensificatie en miniaturisering Chemicaliën 'op locatie' produceren . Geen rokende giga-complexen meer, maar lokale minifabriekjes. Die geen energie verbruiken, maar produceren. Flowid bouwt modulaire en transporteerbare systemen die flexibeler, veiliger en efficiënter zijn dan traditionele reactoren. Daarmee zet het Eindhovense bedrijf een flinke stap richting procesintensificatie en miniaturisering. De SpinPro Reactor en SpinPro Extractor zijn hierin nog maar het begin. Als het aan Flowid ligt, ziet de procesindustrie

In deze behuizing is ook een geïntegreerde

er over 10 jaar compleet anders uit. Flowid,

warmtewisselaar, die er voor zorgt dat uiterst

gevestigd op de universiteitscampus in

exotherme reacties bij kamertemperatuur

Eindhoven, timmert aan de weg met een

plaats kunnen vinden. De techniek levert

industriële toepassing van de multiple

vooral efficiëntievoordelen op voor

spinning disc-technologie genaamd de

processen met massaoverdracht als

SpinPro Reactor. Deze technologie,

limiterende factor, omdat het beschikbare

ontwikkeld en gepatenteerd door de

oppervlak door de snelle menging en

Technische Universiteit Eindhoven, laat

verschillende draaiende schijven wordt

chemische reacties en extracties flexibeler,

vergroot. Ook voor neerslagreacties is de

veiliger en efficiënter plaatsvinden.

reactor geschikt, want door de pompende

Flowid bouwde een compacte hightech-

werking blijft de neerslag in beweging.

Proces-intensificatie Traditionele batch-processen maken plaats voor flow-technologie. De compacte reactor van Flowid is hier een voorbeeld van. Deze 'miniaturisering' zorgt voor een procesintensificatie van chemische processen, een trend die stamt uit de jaren '70. Toen gebruikte hoogleraar Colin Ramshaw, één van de grondleggers van miniaturisering, als eerste een draaiende schijf om vloeistoffen te mengen. In eerste instantie was zijn doel om chemische fabrieken te verkleinen, maar later speelde

reactor waarin 3 schijven van dvd-formaat op hoge snelheid ronddraaien. De

Flexibeler, veiliger en efficiënter

ook efficiënter omgaan met energie,

nauwsluitende behuizing zorgt voor betere

Traditionele fabrieken mengen chemische

grondstoffen en het vergroten van de

menging van vloeistoffen of gassen en

stoffen in enorme vaten. Om de

veiligheid mee.

vergroot de veiligheid.

temperatuur van deze massa's chemicaliën

Het streven naar compactheid leidde ook

onder controle te houden, wordt het proces

tot statische mixers en compacte

met koeling vertraagd. Om het eindproduct

warmtewisselaars met een groot

vervolgens te kunnen winnen, moet de

warmtewisselend oppervlak. De nieuwe

volledige inhoud worden opgewerkt. Deze

reactor van Flowid combineert

Flowid, gevestigd in Eindhoven, gelooft in oplossingen die de veiligheid, efficiëntie en flexibiliteit van de proces industrie versterken, die ver buiten de bewandelde paden liggen. Om dit te bereiken heeft Flowid een echt andere aanpak, gebaseerd op continue technologieën. Flowid ontwikkelt procesoplossingen en producten die in alle stadia van de procesindustrie kunnen worden uitgevoerd: van lab naar pilot plants. Flowid's oplossingen zijn eenvoudig schaalbaar van prototype tot volle schaal productiecapaciteit. www.Flowid.nl

processen zijn zeer energie-intensief. De

eigenschappen van de klassieke Ramshaw-

condities in de SpinPro Reactor zijn door het

schijf met die van een statische mixer, met

kleine volume beter beheersbaar en laten

als belangrijkste innovatie de behuizing en

dus veel hogere temperaturen en drukken

pompende werking over meerdere

toe.

draaiende schijven. Hierdoor worden

De hoogwaardige warmte die vrijkomt kan

energie en massa vele malen efficiënter

opnieuw in het proces of op een andere

overgedragen, waardoor reacties sneller

plaats in de fabriek gebruikt worden. De

verlopen. Hierdoor heeft de kleine reactor

energie-efficiëntie van de kleine reactor is

toch een grote uitvoercapaciteit.

hierdoor een stuk hoger dan bij traditionele reactoren. En het levert voordelen op voor de veiligheid en flexibiliteit. Eenmaal opgestart kun je een traditionele reactie in een groot vat chemicaliën niet meer zomaar afbreken. Het Flowid-proces is met één druk op de knop te stoppen, door de toevoer van chemicaliën aan de reactor af te sluiten. Flexibeler, veiliger en niet onbelangrijk: een stuk minder afval.


Blijven ontwikkelen Na de ontwikkeling van de SpinPro Reactor volgde al gauw de SpinPro Extractor. Welke Flowid nu ook op de markt aanbiedt. De SpinPro Extractor is een drietraps tegenstroomse Extractor. Het integreert drie

Het kan hierdoor materialen verwerken met lage oppervlaktespanning, kleine dichtheidsverschilen, hoge viscositeit en vaste stoffen terwijl hoge massaoverdrachtsnelheden behouden blijven.

mengen scheidingsapparaten in één klein volume apparaat. De mate van menging

Interesse vanuit de markt

en scheiding kan onafhankelijk en zeer

Flowid voert al tientallen testen uit met

nauwkeurig worden gecontroleerd met een

verschillende klanten in hun pilot hal, maar

betere opbrengst en productkwaliteit.

ook op locatie bij de klant. En de aandacht

Extractie is een veel voorkomende work-up

groeit alleen maar. Flowid is zo snel mogelijk

stap voor de chemische industrie. Hierin

met de apparaten de markt op gegaan.

wordt een stof gewonnen uit een vloeibare

“We willen waken voor de klassieke

fase in een andere vloeibare fase.

techneutenfout”, zegt Stam. “Te lang

Gewoonlijk zijn meerdere mengen

doorontwikkelen en er niet mee naar de

scheidingsstappen nodig. Op industriële

markt gaan. De laatste 20% ontwikkeling

schaal werd dit voorheen gedaan in grote

kost 80% van de tijd. Als je te lang blijft

extractiekolommen. Om dit te verbeteren,

puzzelen op de millimeter is een ander je

zijn zogenaamde centrifugale apparaten

voor. De beste feedback krijg je uit de

ontwikkeld waarin menging en scheiding

praktijk, niet uit het lab.”

wordt uitgevoerd. Het proces wordt

De meeste klanten van Flowid komen uit de

geïntensiveerd en de verblijftijd in het

chemische of farmaceutische industrie. “In

extractie-apparaat blijft beperkt.

hun productieprocessen is neerslag vaak

De SpinPro technologie waarop Flowid het IP

een probleem; de vaste stoffen die

heeft, is ook een centrifugale extractor,

ontstaan bij een chemische reactie. Met

maar met het voordeel dat binnen één

betere menging en scheiding kun je dat

apparaat meerdere mengen

ondervangen. Bij ontwikkelingen stellen we

scheidingsstappen kunnen worden

altijd de klant centraal. Voor hen moet de

uitgevoerd. De integratie van meerdere

techniek winst opleveren. Het moet een

stappen reduceert de verwerkingstijd die de

oplossing zijn voor hun probleem. Is

productkwaliteit verbeterd. De SpinPro

daarvoor niet multiple spinning disc, maar

Extractor is uniek omdat de mate van

een andere technologie meer geschikt,

menging en scheiding individueel en zeer

dan gaan we daarmee aan de slag.”

Chemische revolutie Met Flowid wil Stam samen met medeoprichters Wessel Hengeveld en Jeoffrey van den Berg een revolutie in de procesindustrie teweegbrengen. “We willen lokale plants bouwen in plaats van grote fabrieken. Onze systemen zijn compact en makkelijk transporteerbaar. Maar de capaciteit is allesbehalve klein: één reactor kan zo'n 10 ton per dag produceren. Onze ambitie is om systemen dichterbij de eindgebruikers van het product te bouwen. Daarmee beperk je het vervoer van gevaarlijke chemicaliën; veiliger én beter voor het milieu. We willen van batch naar flow, van verspilling naar efficiëntie. Boeren zouden met een lokale unit op hun eigen boerderij melk kunnen pasteuriseren of hoogwaardige producten uit agrarisch afval kunnen maken. Als ze het dan ook nog in de nabije omgeving verkopen, gaan we echt naar een duurzame economie.”

nauwkeurig kan worden geregeld.

Key data: SpinPro Reactor Doorzet: tot 10m3 per dag Maximale druk: 10bar(g) Maximale temperatuur: 160 °C Reactor volume: 3 stages, 135mL (1mm gap size ) of 270mL (2mm gap size) Intensieve menging Onafhankelijke controle over menging en warmte in-/uitvoer Geïntegreerde warmtewisselaar SpinPro Extractor Doorzet: 100 Liter per uur Maximale druk: 10 bar(g) Maximale temperatuur 160 °C Volume: 3 stages, 300 mL Tegenstrooms vloeistof-vloeistof extractor Onafhankelijke controle over de mate van menging en scheiding


Netwerken in allerlei soorten vind je tegenwoordig overal om ons heen. Het is van cruciaal belang dat het goed werkt. Tegenwoordig heeft elk huishouden zijn eigen ethernet netwerk. Maar er gaat tegenwoordig geen machine de deur uit, zonder ethernet communicatie. Hoe configureer je de ethernetpoorten en eventueel de router? Hoe ga je de oorzaak achterhalen wanneer er geen communicatie is tussen deelnemers op het netwerk? Met dank aan Marnick Hartgers en Sander Lensen. DHCP server De meeste netwerken binnen bedrijven en huishoudens zijn voorzien van een DHCP server. In eenvoudige netwerken is deze DHCP server vaak ingebouwd in de router. Een DHCP server deelt IP-adressen uit aan

Command Prompt / Opdrachtprompt Open het opdrachtpromptvenster door te klikken op de knop Start. Typ opdrachtprompt in het zoekvak en klik vervolgens op Opdrachtprompt in de lijst met resultaten.

deelnemers van het netwerk. In netwerken waar deelnemers nog wel eens verdwijnen

Of klik de knop Start kies 'uitvoeren' en typ 'cmd' in dit venster.

en later terug komen is het raadzaam om een DHCP server te gebruiken. Die kijkt in feite gewoon naar een beschikbaar IP-adres voor nieuwe leden. Hierdoor voorkom je dus dat er verschillende deelnemers zijn met hetzelfde IP-adres en beschikbaar gekomen IP-adressen, door verlatende deelnemers, weer door nieuwe deelnemers gebruikt kunnen worden.

Op Windows Server bestaat er zoiets als PowerShell. Dit lijkt op een gekleurde versie van de commandprompt. Maar dit beeld klopt niet. Met Powershell kunnen meer scripting commando’s worden uitgevoerd. Sommige commandos die het in de commandprompt doen, werken echter niet of anders in de PowerShell.

Industriële netwerken In veel industriële netwerken is geen DHCP

Wat te doen bij communicatie problemen

server aanwezig. Dit betekent dat elke

met PLC's of andere deelnemers

deelnemer een 'fixed' IP-adres heeft. Dat heeft als voordeel dat degene die het netwerk samengesteld heeft, precies weet welke deelnemer welk IP-adres heeft. Als componenten een webpagina hebben is deze eenvoudig te vinden, tevens is het handig voor diagnose. Bij netwerken met fixed IP adressen is het wel erg belangrijk om te voorkomen dat er geen dubbele

Iedereen kent het wel. Alles moet volgens jou in orde zijn om een verbinding op te stellen. Maar op het moment dat je online mee wilt kijken in de PLC, of je wilt het PLC programma downloaden naar de PLC krijg

Geslaagde ping, 192.168.2.20 antwoord. ! Indien er geen reply komt, kan het zijn dat

je de melding dat er geen communicatie is.

de instellingen van de ethernetadapter

Hoe dit snel op te lossen? Probeer het

niet juist zijn.

volgende stappenplan eens!

adressen worden toegekend. ! Controleer Check eerst of er activiteit is

s ip

s

al s N e n o i

rland - T de

& Tric k s

s

Tips & Tricks

over de ethernet kabel. Meestal kun je dit wel zien aan diagnose LEDs bij de ethernet poort, maar in Windows kun je bij ethernet adapters meestal ook wel een

Mislukte ping, 192.168.2.20 antwoord niet

goede diagnose krijgen. Wanneer een deelnemer onbereikbaar is, ! Probeer het IP-adres te pingen van een

kan dit verschillende oorzaken hebben.

van de andere aanwezige deelnemers in

Het hoeft niet altijd het fysieke netwerk te

het netwerk. Open Command Prompt en

zijn waarin een fout zit. Vaak zijn de

hierin type je het commando Ping

netwerkinstellingen van je netwerkkaart niet

gevolgd door het IP adres van de andere

correct in combinatie met het netwerk

deelnemer bv ping 192.168.2.20. Mocht

waarop je probeert te verbinden.

er reply komen van de andere deelnemer kun je concluderen dat er zich een goed werkend netwerk bevindt tussen jouw computer en de andere deelnemer.


-?

! Open de adapter instellingen en

vervolgens TCP/IPv4 properties. In de meeste gevallen ziet het eruit als:

Door -? Toe te voegen aan een commando wordt de help getoond. Probeer maar eens ping -? En je krijgt alle opties te zien welke je met dit commando kunt uitvoeren. Ctrl C Toets “CTRL”gelijk inhouden met “c”, breekt het actieve commando af Ping naam Zelfde als bij de optie IP adres, maar dan op computernaam Ping IP adres b.v. ping www.iaprofessionals.nl om te controleren of de internet verbinding en de DNS server goed zijn ingesteld. (Let wel op voor firewalls en routers, want die kunnen het ping commando blokkeren) Ping –t laat de ping eindeloos doorlopen (ping 192.168.10.20 –t ) Ping –l voor het specificeren van de verzonden pakketgrote in bytes, b.v. voor netwerk test (ping 192.168.10.20 –l 4000) ARP AdressResolutionProtocol ARP –a Laat actuele lijst zien zijn van IP adressen gekoppeld aan MAC adressen, met daarbij Dynamic/Static toekenning Route Netwerk-routeringstabellen manipuleren IPconfig Bekijken van de instellingen van de netwerkkaarten in de PC (korte lijst) IPconfig /all Laat de uitgebreide lijst zien Ipconfig /renew Haal een nieuw IP adres op van de DHCP server Netstat Statistieken van netwerk data Netstat -e 3 elke 3 seconden wordt een overzicht gegeven van de hoeveelheid data over de netwerk aansluiting(en).

! Probeer nogmaals te pingen naar een

Overige tools:

andere deelnemer of probeer eens het

SoftPerfect.com biedt een gratis scan om

commando: “Arp -a” in command

actieve deelnemers op een netwerk te

prompt. Hierdoor gaat je PC uitzoeken

vinden

welke adressen bereikbaar zijn in het Voor de meeste niet-industriële netwerken

netwerk en geeft als resultaat een lijst met

is deze instelling prima. Echter in een

alle bereikbare IP adressen.

netwerk met fixed IP-adressen is dit niet juist. Klik hiervoor op de radio button met

! Heb je zelf het IP adres ingesteld?

de tekst “Use the following IP address:”,

Controleer dan ook eens, of het IP adres

vervolgens moet er een IP adres ingevuld

binnen het netwerk al eens voorkomt. Dit

worden, dat nog niet gebruikt wordt en in

gaat namelijk zeker problemen oplossen.

de meeste gevallen subnet mask: 255.255.255.0.

29 september t/m 02 oktober Vakbeurs: Elektrotechniek 2015

5 t/m 8 oktober Vakbeurs: Motek

6 t/m 8 oktober Vakbeurs: Energie

Elektrotechniek toont de nieuwste

International trade fair for automation in

Energie is hét jaarlijkse

innovaties in praktijk. In een woning, in de

production and assembly. The

ijkpunt voor professionals om de balans

industrie, in de utiliteitsbouw en in de

international trade fair Motek is the world’s

op te maken op het gebied van energie.

infrastructuur en energie. In de jaarbeurs

leading event in the fields of production

Drie dagen lang komt alles en iedereen

worden die omgevingen op

and assembly automation, feed

op het gebied van energiebesparing en

spectaculaire wijze nagebouwd.

technology and material flow,

duurzame energieopwekking samen voor

Exposanten presenteren hun

streamlining through handling

het grootste live energieplatform van

totaaloplossingen en laten zien hoe ze

technology, and industrial handling. As

Nederland.

werken. Elektrotechniek brengt de

such, Motek is the only trade fair to clearly

toekomst dichterbij.

focus on all aspects of mechanical

Locatie: Brabanthallen ‘s Hertogenbosch

engineering and automation and on the Locatie: Jaarbeurs, Utrecht

presentation of entire process chains. Locatie: Stuttgart(D)


Flowbewaking met thermodynamische sensoren Flowbewaking volgens het thermodynamische principe is een betrouwbare manier van flow-bewaking zonder bewegende delen. Een temperatuursensor meet de medium temperatuur en een tweede temperatuursensor zal een iets hogere temperatuur aannemen wanneer er geen stroming is. Bij stroming wordt er warmte afgevoerd en

Leverbare uitvoeringen

zal het temperatuurverschil kleiner worden. Hieruit wordt de stroming afgeleid. Volgende

Er zijn compacte uitvoeringen en

eigenschappen zijn van belang bij dit soort

uitvoeringen met gescheiden sensor en

sensoren:

versterker. De versterkers en de compacte uitvoeringen zijn uitgevoerd met een LED

!

warmte geleidbaarheid

!

warmte capaciteit

indicatiebalk, die direct de situatie

!

viscositeit

aangeeft. Temperatuurbewaking en andere opties behoren tot de mogelijkheden. Ook zijn in-line uitvoeringen leverbaar. Hier wordt het meetbereik niet aangegeven in cm/sec maar in liters of cc per minuut. Individuele flow bewaking van sproeikoppen

Deze worden in diverse uitvoeringen geleverd met een maximaal meetbereik

Toepassingen

van ca. 100 liter/minuut. Deze zijn met een

Overal waar vloeistoffen of lucht stromingen

Voor waterachtige vloeistoffen zijn

ledbalk of met een digitale uitlezing

moeten worden bewaakt vinden deze

uitvoeringen leverbaar tot 300 cm /sec

uitgevoerd. Ook voor Ex toepassingen, zowel

producten hun toepassing. Denk hierbij aan

flowsnelheid.

voor vloeistoffen als gassen, zijn sensoren

o.a. koelcircuits en warmte wisselaars. Groot

met de bijbehorende ATEX certificaten

voordeel is dat ze ook toepasbaar zijn bij

leverbaar.

demi-watertoepassingen zonder

Voor olieachtige producten kunnen deze

geleidbaarheid. Dit is een pluspunt in vele

waarden hoger zijn. Kenmerkend voor de

toepassingen.

constructie van de sensor zijn de hoge temperatuur gradiënt van 250°K/minuut en

Inbouwrichtlijnen vloeistof

de druk tot 100 bar voor vloeistof stroming

stroming sensoren

Ook voor klant specifieke oplossingen biedt

vervaardigd maar andere materiaal soorten

Optimaal is een locatie waar een laminaire

van een eigen logo tot een specifieke

zoals ticonal en hastelloy zijn ook leverbaar.

stroming is te verwachten. Dus niet direct in

constructie. Door de korte lijnen met de

de buurt van koppelingen en bochten. Als

fabrikant kan hierop snel en efficiënt worden

in- en uitlooplengte wordt voor en na de

ingespeeld

EGE veel mogelijkheden. Dit kan variëren

sensoren. Standaard zijn de sensoren uit RvS

sensor ongeveer 5.10x de buis diameter aanbevolen. Dit is afhankelijk van de

Cematic-Electric is een adviserende elektrotechnische handelsonderneming met diverse buitenlandse vertegenwoordigingen voor de Nederlandse markt. Wij leveren een breed scala aan producten die aan de diverse sectoren van de Nederlandse markt worden geleverd. Dit zijn o.a. de installatie bedrijven, chemische en voedingsmiddelen industrie, machinebouw, agro-industrie en de industriële automatisering.

snelheid van het medium. Bij voorkeur de sensor plaatsen in een stijgleiding omdat deze altijd gevuld is. Bij kleinere diameters

SDN 552

kan men ermee volstaan dat de sensorpunt

in-line uitvoering

geheel in de stroming zit. Bij grotere diameters en/ of lage stroming kan het zijn dat een langere uitvoering een optimaler resultaat geeft. Voor luchtstroom sensoren gelden ook soortgelijke richtlijnen. SN450 uitvoering Deze sensoren zijn o.a. toe te passen op stilstand, overflow, onder flow en als droogloop beveiliging. De 4 groene leds geven afhankelijk van de instelling een deel van het meetbereik weer.

Cematic-Electric BV Diamantstraat 26 7554 TA Hengelo www.cematic-electric.nl


SC440 uitvoering

Systeemoplossingen, de uitkomst in aandrijftechniek De integratie van aandrijven en besturen heeft meestal als hoofddoel technische processen eenvoudiger te maken. Als neveneffect wordt het mogelijk om energiestromen te beheren, wordt er bijgedragen aan een vermindering van het energiegebruik en het terugwinnen van energie uit het proces. Een geïntegreerd systeem ook wel aangeduid als 'systeemoplossing'. Elsto Drives en Controls heeft vanuit haar

Door de compacte bouw en de

Door de modulaire bouwwijze en de vrijwel

leidende rol op het gebied van aandrijven

vanzelfsprekende waterdichtheid werden

oneindige aanpasbaarheid van de

en besturen een duidelijke visie op het

deze motoren ingepast in de

systeemcomponenten hebben machine-

fenomeen systeemoplossing en is betrokken

wielaandrijvingen van een

en installatiebouwers door toepassing van

bij een groot aantal applicaties.

landbouwvoertuig. Normaliter worden de

systeemoplossingen voortaan de

naafaandrijvingen van hydromotoren

mogelijkheid om te voldoen aan zelfs de

gebruikt maar, door het hoge intrinsieke

meest veeleisende OEM'er.

De in industrie en voertuigtechnologie steeds strenger wordende eisen voor wat betreft energie-efficiëntie en CO2-uitstoot heeft Bonfiglioli-Vectron er toe gebracht om de reeds krachtige systeemmogelijkheden van hun frequentieregelaars speciaal voor dit doel verder uit te breiden. Mooi voorbeeld van een door ELSTO ontwikkelde systeemoplossing is de combinatie van een set frequentieregelaars met een geavanceerd energiemanagementsysteem en door ELSTO ontwikkelde ultra compacte vloeistofgekoelde ACmotoren.

rendement van 94% van de gebruikte elektromotoren, werd op deze wijze in bepaalde bedrijfssituaties een energiebesparing gerealiseerd van maar liefst 60% ten opzichte van hydromotoren die worden aangedreven door een powerpack.

Productiviteit, flexibiliteit en energieverbruik kunnen zo op een hoger plan worden gebracht. Zowel bij nieuwbouw projecten, als bij het moderniseren van bestaande installaties. Ter illustratie een aantal voorbeelden van de vrijwel onbegrensde mogelijkheden.

Door gebruikt te maken van elektromotoren en slimme regelaars kan ook een onafhankelijke toerental regeling per wiel (het zogenaamde elektronisch differentieel) en een elektronische besturing met wielhoekdifferentiatie op alle wielen worden gerealiseerd. Veiligheidsfuncties als sperdifferentieel werking, ABS en een stabiliteitssysteem worden in deze systeemoplossing op

Voor advies, engineering, productie, installatie en nazorg van complete aandrijf- en besturingsprojecten op maat is Elsto Drives & Controls dé partner bij uitstek. Elsto Drives legt zich toe op het ontwikkelen, produceren en verkopen van elektromechanische aandrijfsystemen. Daarnaast bouwen en ze wereldwijd in eigen huis ontwikkelde waterfiltratiesystemen. Elsto Controls is specialist in besturingsoplossingen, paneelbouw en servotechniek. Dagelijks bedenkt deze groep technologische hoogstandjes, als standaard oplossingen geen uitkomst bieden Ze maken deel uit van de Stokvis Group waar circa 300 mensen werkzaam zijn.

elektronische wijze relatief eenvoudig

Electronic Line Shafting

gerealiseerd. Maar ook toerentalregeling en koppelbegrenzing voor de elektrisch aangedreven PTO. Bovenstaand voorbeeld maakt gebruik van frequentie geregelde AC motoren. Maar ook voor mobiele DC toepassingen kunnen geïntegreerde systeemoplossingen worden ontworpen, waarbij met name de interactie tussen energiegebruik, opwekking en opslag de aandacht krijgt. Niet alleen bij mobiele toepassingen komen systeemoplossingen tot hun recht. Juist in de

Electronic steering

industrie en het bedrijfsleven zijn er talloze toepassingen waar systeemoplossingen het verschil kunnen maken. Niet alleen wat gebruiksgemak of efficiëntie betreft maar ook wat betreft duurzaamheid, veiligheid en energiegebruik. Load sharing

www.elsto.eu


Op- en afwikkelen van oneindig materiaal

'Point to point' positionering

Tot slot

Bij open afwikkelinstallaties is een constante

Bij hijs- of treklieren met een grote

De hierboven beschreven voorbeelden zijn

baanspanning en/of baansnelheid

draadberging is netjes open afspoelen van

slechts een greep uit de talloze

essentieel om productschade of

de kabel vaak problematisch. Mechanische

mogelijkheden. Het ontwikkelen van

verstoringen van het proces te voorkomen.

kabelgeleidingssystemen voldoen bij een

modulair opgezette systeemoplossingen

Doordat op diverse plaatsen in het proces

groot aantal kabellagen vaak minder goed.

vraagt dan ook per project steeds weer een

encoders en sensoren zijn ingezet die 'real

Een elektrisch aangestuurd systeem vergelijkt

herbezinning wat de optimale oplossing zal

time' informatie aan een intelligente

tijdens het bedrijf de 'real time' verkregen

zijn. Bij ELSTO zijn wij er van overtuigd dat het

regelaar sturen, is het voor de regelaar

informatie van encoders met de vooraf

opzetten van een projectorganisatie

mogelijk voortdurend draairichting, snelheid

ingestelde waarden in de regelaar en

bestaande uit engineers en

en kracht van de motoren aan de actuele

varieert bewegingsrichting, snelheid en

productspecialisten van Elsto Drives &

behoefte aan te passen. De regeneratieve

slaglengte van de kabelgeleider, afhankelijk

Control, al dan niet aangevuld met externe

energie die bij het afwikkelen vrijkomt kan

van de meetwaarden.

specialisten van leveranciers als Bonfiglioli-

met behulp van de juiste regelaar weer voor hergebruik geschikt worden gemaakt.

Vectron en/of gerenommeerde Zelfs bij een groot aantal - vaak dunne -

kennisinstellingen, de beste manier is om

kabellagen is met dit systeem een goed

zorgvuldig en snel de voor de klant optimale

opspoelgedrag te realiseren.

oplossing te realiseren

Elektronische gelijkloop met directe synchronisatie Bij sommige productieprocessen

Meer weten? Lastkoppel verdelen over meerdere

ELSTO controls in Voorhout of bekijk:

motoren

www.elsto.eu/systeem-opl

(bijvoorbeeld druk- en lamineerprocessen) moeten meerdere walsen of cilinders

In de praktijk worden regelmatig meerderde

volledig synchroon lopen of juist

motoren op één aandrijving aangestuurd

gecontroleerd asynchroon, zoals bij walsen

door één enkele regelaar. Hiermee kan het

strekprocessen. In al deze gevallen is het

vermogen per motor niet individueel worden

elektronisch koppelen en sturen van

geregeld en in extreme gevallen kan zelfs

individuele aandrijvingen dé oplossing. Zo

één van de motoren als generator gaan

kan een zeer nauwkeurige gelijkloop worden

werken, terwijl andere motoren extra hard

gerealiseerd en worden aanpassingen aan

moeten werken. Los van een hoge

het product of in het productieproces

mechanische slijtage verhoogt deze manier

probleemloos real-time worden

van aansturen ook de vermogensbehoefte

doorgevoerd.

met een hoger energiegebruik of zelfs grotere motoren als resultaat.

Positioneren met spindelassen

De oplossing is het toepassen van meerdere regelaars die in een zogeheten 'master-

Wanneer gewerkt wordt met meerdere

positioning en synchronizing

slave' opstelling werken. Daarbij is één motor

hefspindels biedt het elektronisch koppelen

de baas en de rest zonder verwringing of

van deze assen duidelijke voordelen. Op

verhoogd stroomverbruik volgt.

basis van encoderinformatie en naderingsschakelaars kunnen de regelaars het platform, ook bij ongelijke belasting, horizontaal en gelijkmatig bewegen. Zo kan een platform of luik ook goed in een ( waterdichte) sponning worden aangedrukt, waarbij individuele koppelbegrenzing zorgt voor een gelijkmatig aandraaien ook als de uitgangs- en eindpositie niet exact in hetzelfde vlak liggen.


Efficiënt engineeren Machinebouwers voelen continu de druk om te veranderen. Nieuwe regels vanuit de overheid, toegenomen concurrentie, klanten die sneller hun product willen, lagere kosten, industry 4.0, waarbij alles transparant en verbonden is… Zomaar enkele voorbeelden van uitdagingen waar de verschillende engineeringsafdelingen voor staan. In dit artikel een praktijk voorbeeld om efficiënter te engineeren met SOLIDWORKS Electrical. Vanuit het project hadden we de uitdaging

Met andere woorden: de mechanische- en

om de mechanische projecten en de

elektrische engineers zijn de sleutel. Op zich

electrical projecten met elkaar te integreren.

is dit geen nieuws, want een fout herstellen

Het was belangrijk om het bedrijfsproces

in de engineeringsfase is goedkoper dan

inzichtelijk te hebben. Het bleek dat het

het herstellen van dezelfde fout in de

elektrische en mechanische ontwerpproces

productiefase. Het omlaag brengen van de

niet goed op elkaar afgestemd waren. In

kans op fouten was dan ook één van de

veel gevallen bleek dat beschikbare

speerpunten in dit project.

ruimte(s) voor de besturingskasten werd bepaald in het mechanisch ontwerp, zonder

Kostenbesparing is noodzakelijk om de

dit met de electrical afdeling kort te sluiten.

concurrentie voor te blijven maar er is meer nodig. Machinebouwers die zich in de

Een ander probleem was de bekabeling. Dit

huidige markt willen onderscheiden, doen

resulteerde in wijzigingen van het

dit door hun producten sneller te

mechanisch model in verband met de

ontwikkelen. Daarnaast moeten ze een

kabelloop waardoor de doorlooptijd van

betere kwaliteit leveren dan de concurrentie

Daarnaast is deze software makkelijk te

projecten verder toenam.

uit Oost-Europa en Azië. Een steeds kortere

gebruiken en bevat het een uitgebreide

time-to-market wordt geëist door de klanten

bibliotheek van diverse elektro-

Belangrijk is dat de keuzes die in de

en er worden steeds hogere kwaliteitseisen

componenten.

engineeringsfase worden gemaakt 70%

gesteld aan de oplossingen die

bedragen van de totale kosten. Terwijl de

machinebouwers maken. Als de prijs

SolidWorks Electrical bestaat uit twee

meeste kosten worden gemaakt in de

concurrerend is dan geven kwaliteit en

modules: Solidworks Electrical Schematic en

logistieke en productiefase. Dit bedraagt

snelheid de doorslag.

SolidWorks Electrical 3D.

ongeveer 80%. Hier kunnen we de winst niet halen. Waar ging het 'fout' bij deze machinebouwer? Tijdens het gehele proces van elektrotechnische documentatie kunnen er fouten gemaakt worden. Na inventarisatie bleek dat er een aantal aandachtspunten waren; ! Maken van schema's kost te veel tijd

Cadmes optimaliseert ontwerpen productieprocessen door het leveren van intelligente ICTproducten (CAD, CAM, CAE, PDM en PCF), consultancy, training en de beste support in de industrie. Het hoofdkantoor staat in 'sHertogenbosch, waarnaast Cadmes eigen vestigingen heeft in Almelo (NL), Gent, Gosselies (B), Keulen en Hannover (D).

! Wijzigingen doorvoeren kost te veel tijd ! Inconsequente bedrading & bekabeling ! Ontwerpgegevens verschillen tussen

Elektro en Mechanische afdelingen ! Foutieve aansluitingen door het

ontbreken van klemmen en kabellijsten Na evaluatie van diverse elektropakketten bleek dat SolidWorks en SolidWorks Electrical de beste oplossing is voor de integratie van mechanische en elektrische projecten.

www.cadmes.com


Solidworks Electrical 3D biedt real-time

Standaardisatie

In de oude situatie werden de kabels pas getrokken nadat het eerste prototype

synchronisatie tussen de schema's en het 3D-model. Hierdoor hebben de

De volgende stap in het efficiënter

daadwerkelijk gebouwd werd. Op dit

mechanische- en elektro-engineers er

engineeren was de standaardisatie van de

moment werd ook pas duidelijk of kabels

meteen zicht op welke componenten reeds

te gebruiken elektro componenten. Hierbij is

daadwerkelijk gelegd konden worden of dat

geplaatst zijn en welke componenten

voor leveranciers gekozen die al 3D

er een aanpassing aan de machine

'vergeten' zijn.

componenten beschikbaar hebben. Door

noodzakelijk was. Vervolgens werd er, om de

het inrichten van een catalogus binnen

lengtes van de kabels te bepalen, met een

Terwijl SolidWorks Electrical Schematic

Solidworks Electrical is aan de

bolletje touw door de machine gekropen,

gebruikt wordt voor onder andere het

artikelnummers meteen het juiste 3D

waardoor meteen de lengtes voor de

realiseren van de elektrotechnische

component gekoppeld.

toekomstige machines van dezelfde serie bekend waren .

schema's en alles wat daarbij hoort. Denk hierbij aan diverse rapportages waaronder

Is er nog geen 3D component beschikbaar

materiaal- en stickerlijsten. Maar ook

dan wordt er aan de hand van de

'intelligente' PDF's waarmee, bijvoorbeeld,

afmetingen bij het artikel automatisch een

SolidWorks Electrical gebruik te maken, de

de service afdeling sneller inzicht heeft in de

3D model gegenereerd. Zo wordt toch de

tijd om de elektroschema's te maken verkort

machine.

Samengevat betekent dit dat, door van

correcte ruimte gealloceerd. Een bijkomend

is. Dit komt omdat de software repeterende

voordeel is dat de Service-afdeling bij

taken, zoals het nummeren van

calamiteiten minder componenten op

componenten en kruisverwijzingen

Multidisciplinaire aanpak

voorraad hoeft te hebben.

automatisch op de relevante tekeningen

Door de begeleiding van Cadmes bij de

De laatste stap in dit project was om de

invoering van Solidworks Electrical is het

'brug' te slaan tussen de electrical en

veranderingsproces multidisciplinair bij de

mechanical afdeling. Hiervoor werd

automatisch de klemmen-, kabel- en

mechanische en elektrische afdeling

SolidWorks Electrical 3D bij de meachnische

bedradingslijsten gegenereerd zonder dat

doorvoert. Door één druk op de knop worden

opgepakt. Bij de elektrische afdeling werd

afdeling geïmplementeerd. Dit betekende

dit meer tijd kost. Hierdoor worden de

voor het maken van de schema's, in de

voor mechanical engineers, die een 'feeling'

aansluitfouten in de productie verminderd

oude situatie, gebruik gemaakt van

hebben met electrical, een veranderde

hetgeen heeft geresulteerd in een

AutoCAD LT.

manier van werken. Door de beide

systematische werkmethode.

ontwerppakketten met elkaar te integreren Nadat de SolidWorks Electrical training

konden nu de relevante elektro-

Met SolidWorks Electrical 3D worden de

gevolgd was bij Cadmes bleek dat - om

componenten in het virtuele prototype

componenten in 3D geplaatst en

succesvol multidisciplinair te werken -

geplaatst worden. Een wijziging in 2D had

aangesloten om eenvoudig de exacte

standaardisatie van essentieel belang is. Dit

dus meteen effect in 3D en vice versa.

lengtes van de leidingen, kabels, draden en

bestond uit het inrichten van een standaard

Nadat de componenten geplaatst waren

draadbomen (harnesses) te bepalen. In dit

symbolen bibliotheek en een bibliotheek

werd in samenwerking met de electrical

project heeft dit een tijdsbesparing van

van herbruikbare deelblokken/macro's.

engineer de 'routing' bepaald.

75%, voor wijzigingen doorvoeren in de

Hiermee werd er al efficiënter gewerkt in de

schema's, opgeleverd. 20% minder fouten

2D omgeving.

in de productie en 20% kortere Routing

doorlooptijden

Met 'routing' wordt hier bedoeld het pad waar de kabels langs gelegd moeten worden. Hierdoor worden al in het digitale prototype de exacte lengtes van de kabels bepaald en tevens kan men controleren of

Gerald te Wierik

er genoeg ruimte voor de kabels

Senior Consultant

beschikbaar is. Ook houdt de software

Cadmes

rekening met de buigradius van de kabels, waardoor een realistische weergave van de bekabeling en bedrading in de machine ontstaat.


Mijn Berlijnse avontuur De jeugd heeft de toekomst. Daarom laten we regelmatig studenten aan het woord over de ervaringen die ze opdoen tijdens de stage. Deze keer Lennart Groen die stage in Duitsland mocht lopen. Wat er aan vooraf ging…

werktuigbouwkundig gebied. Ook hoop ik

Graag had ik bij dit proces actief deel willen

met deze opleiding een voordeel te

uitmaken om mij aan het bedrijf te

Ik rondde op mijn 15e de opleiding VMBO

hebben om bij de engineering van nieuwe

presenteren en de opdracht van tevoren te

KBL installatietechniek af. Daarna volgde

systemen een juiste verhouding

bespreken.

een 'werkend leren' traject op MBO niveau 2

elektrotechniek en werktuigbouwkunde toe

tot Monteur elektrotechnische installaties

te kunnen passen.

Het vinden van een woning werd vanuit het

Daarnaast werkte ik in de panelenbouw voor

Het probleem waar ik in deze opleiding

contacten met de woningcorporatie in

de klimaatbeheersing en waterschap.

tegenaan liep was dat je ingedeeld werd bij

Berlijn en konden een passende woning

Ik haalde mijn diploma maar uiteindelijk

jongens die net van het VMBO of de HAVO

vinden die ook nog betaalbaar was.

miste ik de uitdaging als paneelbouwer en

afkwamen en nog nul praktijk ervaring

Ik ben met de trein naar Berlijn gereisd en ik

ben ik als servicemonteur van melkrobots

hadden. Vanuit het Deltion College kreeg ik

was van het ene op het andere moment op

aan de slag gegaan.

de mogelijkheid de opleiding versneld te

mezelf aangewezen.

aan het Deltion College te Zwolle.

Deltion College keurig geregeld. Zij hadden

gaan volgen en ik hoop deze nu in februari Maar het bedrijf was helaas niet 'Kenteq'

2016 af te ronden.

geregistreerd en ik ben met mijn opleidingstraject voor MBO Niveau 3

Vervolgens wil ik graag een HBO studie in de

Gewapend met een plattegrond, een

gestopt.

elektrotechniek volgen en mij richten op de

adres en veel bagage

industriële automatisering (Software Bovendien was er ook hier voor mij niet echt

Engineering).

Waar moet je heen? Je hebt uiteraard wel

voldoende uitdaging. Zo kwam ik tijdens

een adres en een kaart, maar vindt de weg

sollicitaties voor het eerst in aanraking met

maar eens in zo'n enorme stad. Waar een Stage: hoe, wat, waar?

Berlijner een kwartiertje over doet (met U-

onvoldoende was en ik besloot fulltime terug

In de derde periode van de opleiding heb ik

toch al gauw 2 uurtjes. Ook nog eens

te gaan naar de schoolbanken.

een voorlichtingsbijeenkomst bijgewoond

bepakt met koffer en tas.

MA-IT. Uit het gesprek werd mij toen duidelijk

Bahn, S-Bahn en Strassenbahn) kostte het mij

dat mijn technische kennis nog

om stage in het buitenland te gaan lopen. Wat mij als eerste opviel was dat de animo

Uiteindelijk bij mijn appartement

tijdens deze voorlichting zeer klein was (van

aangekomen deed zich het volgende

de 200 techniekstudenten waren er maar 16

obstakel voor: de huisbaas sprak geen

Ik koos voor de opleiding MBO 4

aanwezig). Door de uiteindelijke overtuiging

Engels en ik geen Duits. Dus met een beetje

Mechatronica, omdat je in de toekomst als

die ik tijdens deze voorlichting heb

handen en voetenwerk kon ik het

engineer breed inzetbaar moet zijn op zowel

gekregen, besloot ik om de uitdaging aan

appartement betreden. Er waren nogal wat

elektrisch gebied, als op

te gaan en een stage van 6 maanden in

defecten en onvolkomenheden aan het

Berlijn aan te pakken.

appartement. Meteen doorgenomen met

Opleiding Mechatronica

de huisbaas en het avontuur kon nu echt Voor deze stage is een Europese subsidie uit

beginnen.

het Leonardo da Vinci fonds beschikbaar. Dit bedrag moet voldoende zijn om, zonder extra inkomen, van rond te komen. De uitdagingen die voor mij lagen waren: het op mijzelf wonen, het communiceren met de collega's en mensen in het openbaar, het aangaan van nieuwe technische uitdagingen en het op jezelf aangewezen zijn. Het vinden van een geschikte stageplaats is door een consulent in Berlijn gedaan. Dit omdat deze nauwe contacten heeft met de geschikte stagebedrijven.


mooiste na de afronding van de stage de

Het eerste plan was een fiets. Het

ontwerpen vanuit een 20 stuks foto's en

Nederlandse nationale 'studenten'

informatie die ik kreeg van de Duitse

aanbieding voor een werkplek bij het bedrijf.

vervoermiddel. Maar waar vind je die? Kijk,

collega's (de machine stond nog in

In het buitenland word je sociaal gezien

als je er al een tijdje gesetteld bent ken je

Zweden).

automatisch deel van de groep collega's

de weg beter.

De oplossing voor de gebrekkige informatie

die je dagelijks om je heen hebt. Zo ben ik

over de machine hebben we gerealiseerd

op een avond alleen naar een

Ik kwam er achter dat een tweedehands

door de machine te visualiseren aan de

studentenfeestje gegaan. Aan het eind van

fiets in Berlijn 3 keer zo duur is als in

hand van de foto's en deze met de afdeling

de avond was ik 4 nieuwe vrienden rijker.

Nederland. Als mosterd na de maaltijd

projectmanagement verder aan te vullen

hoorde ik later ook nog eens dat het

met informatie en deze weer met de klant

openbaar vervoer in Berlijn voor studenten

kort te sluiten.

Op naar het volgende avontuur!

Voor de oude regelapparatuur heb ik de

Ik kijk met veel plezier terug op de stage in

heel goedkoop is. Voor een maandabonnement betaal je als student ongeveer 30 euro en daarmee kun je van

Eplan macro's van het vervangende type zo

Berlijn. Het heeft mij heel veel sterker

het gehele OV net gebruik maken.

aangepast dat deze voldeden aan de

gemaakt ondanks dat het grootste

Mijn eerste stagewerk

oude apparatuur. Ook voor Pro Panel heb ik

gedeelte niet echt op mijn studie aansloot.

de macro's gemaakt.

Je kunt het wel een 'once in a lifetime

Wat mij hier opviel was dat de hardware

experience' noemen. Zo'n kans krijg ik niet

engineers mee gaan op karwei om de

gauw weer.

Na het enerverende weekeinde ben ik op

installatie te bekabelen. Groot voordeel

maandag, samen met de consulent, in

hiervan is dat kleine aanpassingen in de

Las ik eerder vacatures waarin stond, dat je

Berlijn voor het eerst naar het stagebedrijf

tekening direct toegepast worden en dat er

bereid moest zijn om naar het buitenland te

gegaan voor een kennismaking. Het bedrijf

een directe één op één communicatie is

reizen, dan dacht ik bij mijzelf : ik weet niet

is een innovatief automatiseringsbedrijf dat

tussen engineer en opdrachtgever.

of ik dat wat vind. Met de ervaring die ik nu heb zeg ik:

zich voornamelijk richt op warehouse automatisering.

Graag had ik tijdens mijn stage ook een

In het beginstadium van mijn stage heb ik

deel software engineering willen bijwonen.

'Ja graag, en het liefst nog verder van

veel productie- en montagewerk voor een

Hier is het echter vanwege de hoge druk op

huis!'

automatiseringsproject in de

de lopende projecten niet van gekomen.

'Bundesdruckerei' moeten verrichten. Hier werd het transport tussen de verschillende machines en het warehouse

Het verschil tussen stagelopen in Berlijn en

voorzien van AGV's. Er werd een koppeling

Nederland

gerealiseerd tussen de AGV's en het warehouse management systeem. Reden

Wat ik in Berlijn heb ervaren is dat ik me veel

om dit te automatiseren was de privacy

socialer betrokken voelde bij het bedrijf.

gevoeligheid van de te vervoeren

Maar wellicht speelde het feit mee dat ik de

producten (ID kaarten) en de oplopende

eerste buitenlandse stageloper was.

kosten van het personeel.

Bovendien is de persoonlijke omgang met collega's onderling anders. Iedereen schudt 's morgens elkaar de hand, wenst elkaar een

Vervolg stage

goede lunch (Mahlzeit) en zegt elkaar bij het verlaten van het pand gedag.

Uiteindelijke opdracht, die ook beter bij mijn studieniveau paste, was de hardware

Dit was voor mij wel erg wennen. Het leverde

engineering van een renovatieproject van

soms hilarische momenten op, wanneer je

een verouderde label- en bedrukmachine

even niet meer weet wat je moet doen of

van eierdozen.

moet zeggen.

De uitdagingen bij deze opdracht waren het

Heel attent van de stagebegeleider was dat

hergebruiken van oude regelapparatuur, het

hij mij motiveerde om aan de slag te gaan

volbrengen van de eisen van de klant, zorg

met C# door literatuur voor mij aan

dragen dat de hardware overeenkomt met

schaffen. In mijn vrije tijd ben ik daarmee

3 bestaande drukmachines en het

aan de slag gegaan. Natuurlijk was het


Nieuwe Blancheer- en Koellijn met moderne technieken Van Doren Engineers werkt al meer dan tien jaar samen met Peka Kroef. De specialist in het verwerken van verse, gekoelde aardappelproducten. Twee familiebedrijven uit dezelfde streek, die ook nog eens dezelfde taal spreken. Dat bleek ook bij de realisatie van een moderne blancheer- en koellijn voor de hoofdvestiging van Peka Kroef in Odiliapeel. Van Doren Engineers verzorgde de besturingskasten, de bekabeling en de automatisering van deze compleet nieuwe verslijn. De producten van Peka Kroef wortelen

“In deze lijn blancheren we de

'letterlijk' in de aarde. Aan het begin van de

aardappelproducten met stoom in plaats

Hoger level

productiecyclus staat het streng

van water”, vertelt Patrick van der Greef,

De nieuwe blancheer- en koellijn is door Van

geselecteerde pootgoed. Ruim 200

besturingsengineer bij Peka Kroef.

Doren Engineers uitgerust met een

Nederlandse, Duitse en Belgische telers

“Zo blijven de producten extra knapperig.

compleet redundant SCADA- en MES-

planten pootaardappelen voor het

Bovendien is deze methode veel

systeem van Wonderware en voorzien van

productiebedrijf.

duurzamer. We verbruiken minder energie

een Siemens S7-400 PLC.

en produceren minder afvalwater.” De complete fabriek beschikt over ruim 40

Peka Kroef verkoopt de producten zowel

PLC's. Aan de PLC van de nieuwe

onder het eigen Peka-merk, als onder het

De productielijn wordt sneller opgestart of

private label van verschillende

omgeschakeld met behulp van de ISA88

blancheer- en koellijn zijn ruim 800 digitale

supermarkten. Daarnaast levert het bedrijf,

structuur van de software. Dit biedt veel

in- en uitgangen en analoge in- en

onder eigen naam, aan andere belangrijke

flexibiliteit en dat is vandaag de dag een

uitgangen gekoppeld. Hiermee worden

markten: de Foodservice en Foodretail. Peka

steeds belangrijker aspect. Zo worden

ongeveer 220 sensoren uitgelezen en 170

Kroef produceert vanuit 3 locaties:

verschillende halffabricaten gemaakt op

actuatoren aangestuurd.

Odiliapeel, Venray en Asten. De nieuwe

dezelfde productielijn. Voorbeelden van sensoren en actuatoren

blancheer-en koellijn in Odiliapeel koppelt

zijn: temperatuursensoren, flowmeters,

nieuwe, efficiëntere technieken en moderne software aan een ander bereidingsproces.

Totaalpakket als pre

drukmeters, benaderingsschakelaars,

Van Doren Engineers ontzorgt Peka Kroef

pompen, kleppen en ventielen.

drukknoppen, lampen, transportbanden, binnen de industriële automatisering op alle fronten.

Wonderware draait op een aantal servers die redundant zijn. Dit houdt in dat de clients

“Naast het leveren van de besturingskasten

Van Doren Engineers is specialist in elektrotechniek, industriële automatisering en productie-ICT. Ze zetten hun kennis en ervaring met name in voor productiebedrijven en machinebouwers. Met één doel, machines en productieprocessen intelligenter maken.

vloeiend kunnen overschakelen naar een

en het aanleggen van de bekabeling,

andere server. Zo kan zelfs bij het uitvallen

ondersteunt Van Doren Engineers ons bij de

van een server nog alles bediend worden.

implementatie van de nieuwste besturingssoftware”, verduidelijkt Van der Greef. “Als systemintegrator hebben zij een compleet dienstenpakket in huis: van bekabeling tot panelenbouw. Zij hebben volop kennis van MES-, PLC- en SCADAsystemen. Een grote plus ten opzichte van

Daarmee bieden ze de opdrachtgevers totaaloplossingen. Van engineering tot uitvoering.

andere bedrijven.”

Van Doren Engineers is een familiebedrijf, gebouwd op ondernemingszin, wilskracht en werklust. Er werken aanpakkers, die opdrachten net even anders aanpakken. Die oplossingsgericht denken en zich richten op lange termijn relaties. www.vandoren.nl


Deze eenduidige opdeling is ook

Wijzigingen kunnen op een server op kantoor

Zodra bijvoorbeeld een stuk software met

eerst getest worden, voordat deze

tevredenheid van de klant is gevalideerd,

doorgetrokken naar de PLC en SCADA

wijzigingen op alle schermen in de fabriek

gaat het projectteam verder met het

applicatie. Op deze manier blijven deze

doorgevoerd worden. Van der Greef: “Een open en flexibel

volgende stuk. Zo worden de misverstanden

overzichtelijk en duidelijk. Eventuele

en verkeerde aannames bij het volgende

aanpassingen in de toekomst kunnen met

stuk aanzienlijk beperkt.

minder tijd en moeite gerealiseerd worden.

systeem, dat qua lay-out identiek is aan het oude besturingssysteem. Zo hebben we het

De projectleider heeft op deze manier ook

Bovendien kan er zonder hardware tekening

complete PLC- en SCADA-systeem van de

een duidelijk overzicht over de vorderingen

alvast geprogrammeerd worden, omdat op

verslijn naar een hoger level getild,

van het project. Wanneer de vorderingen

deze wijze de indeling van de software niet

waardoor de status van elke stap in het

niet snel genoeg gemaakt worden, kan er al

afhankelijk is van de indeling van de

productieproces veel beter in beeld is.

in een vroeg stadium bijgeschakeld worden.

besturingskasten. De in- en uitgangen

Iedere dag overleggen de projectleden kort

kunnen ook later aan de betreffende control

Dankzij de nieuwe software kunnen we

over de stand van zaken, wat de planning

modules gekoppeld worden

meer data loggen, trends en rapportages

voor de huidige dag is en worden eventuele

vastleggen en sneller schakelen bij

problemen besproken.

onregelmatigheden. Als er problemen zijn ziet onze operator die direct en valt het

Dan is het voor iedereen duidelijk wat er

productieproces niet stil.

gedaan is en wat er nog gedaan moet

De onderhoudsvriendelijke besturing maakt

en gestructureerd.

worden. Kortom, het project is overzichtelijk storingsonderhoud eenvoudig. Vanuit elk scherm in de fabrieken, zowel in Odiliapeel

Daarnaast staat een gefaseerde uitvoering

als in Venray, kan de status van elke lijn

centraal. Door een gespreide planning van

bekeken worden. Zelfs vanuit huis kunnen

hardware- en softwarewerkzaamheden

we het complete systeem overnemen. De

worden risico's tot een minimum beperkt.

verslijn is daarmee helemaal up-to-date en

Wanneer iemand even niet vooruit kan met

draait inmiddels naar volle tevredenheid.”

de huidige fase, kan er alvast gewerkt worden aan de volgende fase.

SCRUM-methodiek ISA88 structuur

Wat is ISA88?

werkwijze. In plaats van het traditionele

De complete verslijn is met behulp van de

ISA88, ook wel S88 genoemd, is een

validatiemodel – dat wordt toegepast om

ISA88 standaard opgedeeld in units. Deze

internationale standaard om

de software te beschrijven, programmeren

units kunnen onafhankelijk van elkaar gestart

productieprocessen en de besturing

en valideren – hanteren wij de SCRUM-

en gestopt worden. Zo kan met eenvoudige

daarvan logisch op te delen. De laatste

methodiek. Het project wordt in kleinere

bediening de schroefblancheur opwarmen

versie van deze standaard komt uit 2010.

stukken opgedeeld.

zonder dat andere units onnodig opgestart

Typerend voor dit project is de unieke

worden. in een vroeg stadium gevalideerd.

Alarmen en meldingen worden per unit

Misverstanden of verkeerde aannames

verzameld. Een operator kan meteen zien in

worden op deze manier al in een vroeg

welke unit een storing aanwezig is. Doordat

stadium opgemerkt. Onze ervaring leert dat

een storing nu eerder gelokaliseerd is

het tijdig oplossen van deze problemen van

worden stilstandtijden door storingen

essentieel belang is voor een succesvol

geminimaliseerd.

totaalproject.

Voordelen: ! De engineers gaan dezelfde taal praten

Deze stukjes worden, samen met de klant, al

! Communicatie tussen verschillende

pakketten is gedefineerd ! Productielijnen worden meer flexibel

Door het juist toe te passen van S88, word de software meer modulair, waardoor delen seperaat kunnen worden getest en hergebruikt. S88 is een leidraad. Kijk binnen een project goed welke delen toepasbaar zijn. Daarmee voorkom je dat je doorschiet en daarmee de voordelen te niet doet.


Op klus in het buitenland Nederlanders kom je overal tegen. Engineers en programmeurs in de industriële automatisering zitten vaak op plekken waar je de gemiddelde Nederlander niet aantreft. Zij raken daardoor ook in situaties verzeild die niet iedereen meemaakt. Deze keer de ervaring van Ron Schaap. Altijd weer avontuur

Werken in het buitenland geeft je de

Dan kan het zijn dat je wel een paar

mogelijkheden om plaatsen en landen te

kilometer rond kunt rijden voordat je het

bekijken die je waarschijnlijk anders nooit zou

gevonden hebt. Zo ook in Madeira, waar we

Wat mij altijd heeft geboeid is dat ik elke

bezoeken. Zo ben je 3 weken achtereen in

het hele eiland naar een stom simpel

keer weer een ander soort proces of

de sneeuw in York. Of in Maine, een

dingetje hebben gezocht dat hier in elke

automatisering met een andere techniek in

prachtige bosrijke omgeving aan de zee

hardware winkel te krijgen is. Maar dat geeft

een vreemd land, in combinatie met de

met overal houten huizen in de omgeving.

je wel weer een kick dat het weer werkt als je

lokale omstandigheden als een uitdaging

Bezig met het in bedrijf nemen van een

naar huis gaat.

zie. De ene ervaring is leuker en uitdagender dan de andere, maar het blijft altijd een

saus- en jammachine. En dan zit je de

avontuur.

week erop in San Francisco, in een drukke wijk, zonder maar 1 stukje groen, in je korte

Wat er op je pad komt

broek, tussen de jelly beans. Voor een flessensmelterij had ik software voor een afkoeloven met een aantal afkoelSteeds weer anders

secties geschreven. Deze was in Nederland alleen koud getest en bleek achteraf niet

Elke keer weer een nieuwe uitdaging en

goed de temperaturen te regelen. Dan kom

nieuwe omstandigheden. De één extremer

je in een authentiek Engels arbeidersdorp

dan de andere. In Abidjan, Ivoorkust, een

met een prachtige glasfabriek, waar ik nog

waxprintmachine voor stoffen in bedrijf

niet zou zijn gestopt als ik op doorreis was

Wie: Leeftijd: Opleiding: Werkt bij: Functie:

Ron Schaap 46 jaar HTS Meet en Regel Venlo MA-IT Sr. Software Engineer

Landen:

US / UK / D / B / F / UKR PT / SA / CI (landafkorting.nl) US Lekker groot SA Geen klimaat voor Schapen

Favoriet: Want: Nooit meer naar: Want:

nemen, die van boven tot onder in met wax

geweest. Of samen met een Duitse

bedekt is, zonder dat je iets van de machine

ovenbouwer naar Knoxville Tennessee om

afweet. Software schrijven voor een PLC

een oven in bedrijf te nemen die staal

waar je nog nooit mee gewerkt heb, in een

geleidelijk moet opwarmen tot 990*C.

land waar alleen maar armoede is.

Vervolgens wordt dat door een robot

Heb jij ook leuke of minder leuke dingen

opgepakt om in een gekoelde pers tot een

meegemaakt op een project in het

Wanneer je iets nodig hebt om de machine

gehard onderdeel van een auto geperst

buitenland? Vertel het niet alleen aan ons,

draaiende te krijgen, PLC of een simpel

worden.

maar ook aan (toekomstige) collega's. Word

Branches:

Food, Automotive, Candy, Machinery

je verhaal geplaatst, dan ontvang je een IA

afsluitrubber, dan is dat niet even in de

Professional(s) sweatshirt

dichtstbijzijnde hardware winkel te vinden. Stresstesten Deze oven moest zo geprogrammeerd worden dat, wanneer er aan de uitgang een probleem was met de keramische rollen, waar het plaatstaal in de oven op getransporteerd wordt, die niet mochten stilvallen, omdat anders de rollen te warm zouden worden en kapot zouden gaan. De oven moest eerst 12 uur afkoelen waarna de kapotte rollen vervangen konden worden. Vervolgens moest de oven weer een aantal uur opwarmen, voordat deze weer gebruikt konden worden. Dit hield in dat de rollers binnen de oven heen en weer moesten blijven bewegen, zonder dat de platen naar buiten kwamen en afkoelden. Dit zijn aardige langdurige stresstesten met flink wat impact als het mis gaat. Je bent dan zo 24 uur aan testen kwijt.


Industriële Automatiseerders Nederland Ben je op zoek naar een product of een dienst in of voor de industriële automatisering? De onderstaande bedrijven werken mee aan het IA Professionals magazine en de site. MA-IT B.V.

Invensys

Kennis & Kunde in de industriële- en de kantoor automatisering

Toeleverancier Baarnsche Dijk 10

Zweedsestraat 8A1-8A2 7418 BG Deventer www.ma-it.nl

MA IT MY AUTOMATION

3741 LS Baarn www.invensys.com

SMC PNEUMATICS B.V.

Cematic-Electric BV

Stork Technical Services

Experts in pneumatics De Ruyterkade 120

Toeleverancier Diamantstraat 26

System integrator Fabriekstraat 17-C

1011 AB Amsterdam

7554 TA Hengelo

7005 AP Doetinchem

www.smcpneumatics.nl

www.cematic-electric.nl

www.stork.com

B&R Industriële Automatisering B.V.

FST

LAN Handling Systemsi

Toeleverancier Hoge Schouw 1

Flame Spray Technologies Dijkgraaf 40

Product Handling Systemen Jules Verneweg 123

4817 BZ Breda

6921 RL Duiven

5015 BK Tilburg

www.br-automation.com

www.fst.nl

www.lan-hs.com

Van Doren B.V.

FLIR

Cadmes

Systemintegrator De Vlonder 3

Warmtebeeldcamera’s Luxemburgstraat 2

5427 DB Boekel

2321 Meer (Belgium)

www.vandoren.nl

www.flir.com/nl

Efficiëntie in Engineering Brabantlaan 3D 5216TV 's-Hertogenbosch www.cadmes.com

FlowID

Elsto

Het Kraneveld Building 10

Drives & Controls

Matrix 1.26-30

Loosterweg 7

5612 AZ Eindhoven http://www.flowid.nl/

2215 TL Voorhout www.elsto.eu

IA Professionals is er voor jou! ontwikkelingen binnen de industriële

Ja, ik wil het magazine van de IA Professionals ontvangen

automatisering?

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Het IA Professional magazine ontvang je als

Voornaam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wil je ook op de hoogte blijven van de

Een postzegel is NIET nodig

IA Engineer GRATIS op je deurmat. Ga naar de website van IA Professionals en meld je direct online aan. Of vul de antwoordkaart

Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode / Plaats: . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . .

in, knip hem uit en stuur hem portvrij aan ons op.

IA

Professionals

E-mail: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Je kunt uiteraard ook je collega deze kaart

Ik ben IA Engineer

geven, zodat ook hij / zij gratis dit magazine

Ik ben in een andere functie werkzaam,

ontvangt. namelijk als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoordnummer 237 7400 VB Deventer

Plotseling te veel werk aan de winkel? Geen ervaring met een speciﬁek systeem? Uitloop op een project of ziekte van een medewerker? Een Industrial So ware Engineer nodig met Mobile App kennis?

Wordt snel opgelost, My Automa on! Onze zeer ervaren mensen staan klaar om u bij te staan: PLC- en SCADA specialisten DCS en hybride DCS engineers MES, MIS & MOM ontwikkelaars Industrial Web / Mobile App programmeurs Hardware Engineers en Elektrotechnisch tekenaars nieuw Mechanical Engineers

Ontwikkeling in Kennis en Kunde Bij MY AUTOMATION is zelfontwikkeling een must! Doordat onze engineers con nu worden geschoold in zowel de hard- en de so skills, zijn ze voorbereid op het werken in teams aan uw mooie projecten.

Zweedsestraat 8A1-8A2 7418BG Deventer 0570 51 00 11

MA IT MY AUTOMATION

Science Park Eindhoven 5220 5692 EG Son www.ma-it.nl 040-7470061 [email protected]

MA MECHANICA MY AUTOMATION

www.ma-mechanica.nl [email protected]

zomer 2015 Professionals Vakblad voor Industriële Automatiserings Professionals Nederland

Recommend Documents