Voorwoord Het is niet vaak dat wij inzicht krijgen in de beweegredenen van mensen die zich – in de Tweede Wereldoorlog - vrijwillig aanmelden voor een opleiding tot Geheim Agent. In dit geval was het de afscheidsbrief van Wim van der Wilden, die hij aan zijn vriend schreef - voor zijn eerste dropping - er van uitgaande, dat hij zijn avontuur niet zou overleven. Dit gebeurde dus ook niet, daar Wim na zijn dropping in Holland door de Duitsers opgepakt werd - het beroemde Englandspiel - en uiteindelijk naar Mauthausen werd getransporteerd, alwaar hij in September 1944 vermoord werd, zoals vele andere Geheim Agenten van de Britse SOE, die in Holland gedropt waren. Het verhaal is gebaseerd op de originele documenten, die op een openbare veiling zijn gekocht en betrekking hebben op het leven en overlijden van deze Geheim Agent. Met dit boek wil ik de herinnering aan al deze mannen en vrouwen levendig houden , daar zij hun leven offerden voor onze Vrijheid, waarin zij geloofden. Amstelveen, maart 2009
Het Englandspiel
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog besluit de Britse Regering om een nieuwe en speciale geheime dienst op te richten, met als doel het mobiliseren van het verzet in de bezette gebieden en het regelen van sabotage activiteiten. Zo wordt de SOE = Special Operations Executive opgericht. De SOE kent een aantal afdelingen voor de verschillende landen en zo ook een SOE DUTCH. Bij deze afdeling worden Nederlandse geheim agenten opgeleid om het verzet in Nederland te ondersteunen en sabotage activiteiten uit te voeren met o.a. als doel het Duitse bezettingsleger te verzwakken. Het was de bedoeling dat het Nederlandse verzet een ondergronds leger ging opbouwen van zo een 1100 man . Dit was het Plan voor Holland. Echter alle agenten die in Nederland werden gedropt, werden door de Duitsers opgewacht, ondervraagd en opgesloten en later vermoord o.a. in Mauthausen. Enkele agenten weten te ontsnappen en komen na veel omzwervingen weer in Engeland en pas dan weet men daar wat er allemaal gebeurd is. Vele boeken zijn er geschreven over dit onderwerp en de vraag is nog steeds, was het slordigheid, nalatigheid etc. van de staf in Londen, zowel van Britse als Nederlandse zijde, of maakten de Britten gebruik van deze agenten door hun informatie mee te geven, waardoor de Duitsers misleid zouden worden en wisten de Britten dat deze agenten gevangen zouden worden. Dit geheel wordt wel het ”Englandspiel” genoemd.
AFSCHEIDSBRIEF Het begin North Barwick jan.1943 Beste Cees, Het is nu een jaar geleden, dat ik Afrika heb verlaten en voor ik nu het grote avontuur in ga,wil ik nu op papier neerschrijven, wat ik zo ongeveer beleefd heb en als je dit in handen krijgt, ben ik in mijn avontuur gebleven. Ik had het je graag zelf verteld, maar dit is toch beter dan niets. Over ons leven in Afrika, rijk aan gebeurtenissen, kan Tiny je genoeg vertellen. Ik wil er alleen nog dit van zeggen, dat ik elk uur dat ik daar geweest ben ten volle heb genoten. Mijn soldaten loopbaan begon 10 januari 1942, de dag waarop wij het station te Pretoria uitreden. Wij waren weer met ons drieen Piet, Freek en ik, een waardig drietal. Wij wisten toen nog niet wat er boven het hoofd hing. Maandag de 12 e kwamen wij aan in Kaapstad Ons contigent bestond uit 88 koppen en er werd direct begonnen met ons in de Koningsrok te steken. Dienst hadden wij practisch niet en zoodoende waren wij meestal in de stad. Wij werden reusachtig goed behandelt en de Hollandsche Gemeenschap organiseerde zelfs nog een avond in de Rondebos Townhal. De 19e kregen wij een seintje dat wij er nog het beste van moesten maken dien avond, want wij konden elk oogenblik vertrekken. De volgende dag mochten wij niet meer het kamp uit en in de namiddag werden wij op een lorrie geladen en naar een schip gebracht wat bleek de “Windsor Castle” te wezen, een van de grootste liners van de Castle Line. Wij vertrokken de volgende dag met weemoed naar de Tafelberg, die steeds kleiner werd. Van de reis is niet veel te vertellen. Wij hebben ongeveer drie weken op de uitkijk gestaan, een uur op en vijf uur af voor duikboten, maar niets gezien. De eenigste haven die wij aandeden was Trinidad, bij Port of Spain. Wij leerden aan boord elkaar goed kennen en na een week toen iedereen begreep, dat wij allemaal gelijk waren, bleek het dat wij het best met elkaar zouden vinden. Ik zal niet in bijzonderheden treden over de grappen die wij meemaakten, want dan wordt mijn verhaal te lang, maar dat ik er aan meedeed, zal je niet verwonderen. Op 20 februari landden wij in Greenock in Schotland en na een dag wachten, werden wij op transport gesteld naar het Hollandsche kamp bij Wolverhampton. Wij kwamen daar aan op een koude morgen en de woorden die gebruikt werden om onze gevoelens over het klimaat uit te drukken, zal ik maar niet neerschrijven. Toen begon eigenlijk pas ons soldaat wezen en ik zal je wel vertellen, dat het voor mij, die het zo vrij gewend was, en zelf een partij kaffers en ambachtsmenschen onder mij had, erg zwaar viel om, als mij de een of ander vertelde om mijn hoofd om te draaien en weet ik wat voor kunstjes te doen, niet te zeggen dat hij dood kon vallen. Ik vond echter gauw uit, dat er hoopen manieren waren om de dienst te ontduiken en maakte er goed gebruik van met ontzettend stom geluk. Het is niet te gelooven, maar ik liep overal zonder straf door, wat iedereen verbaasde en mij zelf het meest. Hut 9 was nog niet zoo slecht en wij hebben er nog al eens ontzettend gelachen. De eerste bekenden die ik ontmoette waren Piet en Gerrit Leloux en je kunt je zelf wel voorstellen hoe die ontmoeting was. Toen wij na ongeveer 10 weken zoowat soldaten waren, werden wij ingedeeld en zag ik aankomen, dat wij uit elkaar gehaald zouden worden. Maar ons geluk was goed. Freek en ik
kregen het voor elkaar om bij de staf geplaatst te worden als motorrijder en na een week was Piet daar ook ingedeeld. Loopen was niet voor ons, weet je. Ik sprak daar ook Jan Kruidenberg als je je die nog kan herinneren. Die kwam uit Egypte. Wij hadden een prachtig leven daar en vooral in de zomer was het er fijn. Wij hebben heel wat trips gemaakt, soms 200 Mijl op een dag.
De selectie Toen begon ons grote avontuur. Het was in Juni, dat wij op het brigadekantoor werden geroepen door onze kapitein Loring Verbeek en werden voorgesteld aan Kolonel de Bruyne van de Marine. Hij vertelde ons, dat wij waren gerecommendeerd door Kapt. Verbeek en hij vroeg ons of wij bereid waren iets voor de goede zaak te doen. Het kwam daar op neer, dat wij zouden opgeleid worden in speciale scholen en dan naar Holland gebracht worden om daar in het geheim te werken tot de groote dag kwam. Er werd ons niet veel verteld, want dat was te gevaarlijk voor de organisatie, dus moesten wij op die vage gegevens beslissen of wij wilden of niet. Wij werden absoluut vrijgelaten om te weigeren. Ieder voor ons zelf hebben wij er goed over gedacht en mij werd toegestaan om er met Tiny over te spreken, waar ik drie vrije dagen uit sloeg om naar Londen te gaan, waar Tiny al woonde op Hyde Park Place 18. Ik heb je eigenlijk vergeten te vertellen dat Tiny in Engeland was aangekomen na een reis van 8 weken. Ik dacht al dat ik weduwnaar was geworden. Na rijp beraad heb ik toen besloten om de job te aanvaarden en ben in Londen naar het kantoor van de Hollandsche Geheime Dienst gegaan en heb tegen Kolonel de Bruyne gezegd, dat als hij dacht dat ik er voor geschikt was, ik tot zijn orders was. Inmiddels sloegen wij er nog een week vacantie uit, die ik in Torquay doorbracht, waar ik al eerder een week was geweest, een pracht plaats tusschen twee haakjes. Ik logeerde in Torbay Hotel. Kan ik je aanraden. Op 15 juli vertrokken wij uit het kamp en wij waren al bevorderd tot sergeant. Wij vertrokken met onbekende bestemming via Londen. Daar werden wij van de trein gehaald en na grondig door een specialist te zijn gekeurd per auto ongeveer 40 mijl buiten Londen gebracht in westelijke richting, naar een groot buiten landgoed Westcourt ongeveer 10 mijl van Reading. Dat was school No.6 of precieser STS 6. Wij hadden daar een soort kasteel voor ons zelf. Wij waren met zijn tienen en hadden een staf van ongeveer 30 man alleen voor ons, instructeurs en bediening. Het eten en de bediening waren uitstekend en wij leefden als officieren. Daar begon onze opleiding tot wat ik nu geworden ben, een geheim goed getrainde agent, klaar om de volgende volle maan als een engeltje in Holland neer te dalen. Maar ik loop mijn verhaal vooruit.
De opleiding Wij waren dan op Westcourt aangekomen en onze opleiding begon. Wij hadden een heele ruime kamer, die lecture room genaamd werd en alleen voor de studenten toegankelijk was. Onze opleiding was meer technisch en bestond in hoofdzaak uit kaartlezen en theorie over ontbrandbare stoffen en hoe zij het best geplaatst moesten worden. Speciaal werden wij getraind in schieten met alle smalle wapens vooral revolvers, Engelsche en Duitsche. Ook Tommys en stenguns heb ik veel mee geschoten, maar in mijn geval is de revolver het belangrijkst en al zeg ik het zelf, de moffen zullen heel vlug moeten wezen, willen wij zij het winnen tegen mijn colt punt 32.
Ik dwaal weer af. Om op de school terug te komen, wij werden daar erg kort gehouden wat vrijheid betreft. Het huis lag zoo wat een 800 M. van de hoofdweg af. Wij mochten niet uit het park dan onder geleide van onze security-officier, een Engelschman die Hollandsch sprak met de naam Snewing, een fijne knul. In deze tijd veranderde ik voor het eerst van naam. Al mijn papieren werden ingenomen en ik kreeg andere. Ik zal precies overschrijven wat in mijn soldiers service en paybook stond. Name: Van der Westen , Willem. Over een foto stond het stempel van een oud beroemd regiment The Horse Guards, dan stond er in speciale blauwe inkt ingedrukt: any inquiries concerning bearer must be made immediately to the Duty officer Room., 98 Horse Guards Whitehall Abbey W.1. Tel. Abbey 7361 ext. 73 before reference are made to any other quarter. Je ziet ik was dus onaantastbaar geworden voor de militaire politie, waar ik later ook wel weer ten volle gebruik van gemaakt heb. Tweemaal per week mochten wij een middag en avond uit. Dan werden wij per car naar Reading gebracht en daar los gelaten tot s’avonds half elf. Wij deden ontzettend veel aan sport en ik had de eer de 6 mijl te winnen in 57 minuten. In de laatste veertien dagen deden wij niets anders dan allerlei objecten de lucht in blazen en allerlei nachtoefeningen op gebied van compasloopen en onzichtbaar ergens komen en dan weer iets op te blazen. Wij bezochten spoorwegen, bruggen enz. en bespraken dan hoe deze het best en het gemakkelijkst vernietigd konden worden. Een uur per dag hadden wij morse les, telegrafeeren. Na drie weken hard werk kregen wij een soort examen en het bleek dat de meeste goede resultaten hadden. Op een goede dag werden wij weer op transport gezet en toen gingen wij naar Schotland , helemaal bovenaan. Als je een goede kaart hebt kun je het wel vinden. Wij gingen via Londen, waar ik kans zag om Tiny uit het Stratton House te kloppen en koffie te gaan drinken ergens op Piccadilly. Om 1 uur ging mijn trein, die ik zoo wat miste en kon Tiny Freek en Piet nog een hand geven, want die had ze nog niet gezien in Engeland. s Ávonds om 11 uur kwamen wij aan in Glasgow, waar wij de nacht overbleven en de andere morgen prompt om 6 uur vertrokken wij weer en gingen langs de kust en door en over bergen tot Fort Williams, een prachtige reis. Daar werden de papieren nagekeken, want wij waren aan de Roode Lijn, protected area, daar gaat niemand over zonder pas.
SABOTAGE Enfin wij gingen weer verder tot Maling. Daar ging de trein niet verder. Het was inmiddels al 4 uur geworden. Wij dronken ergens thee en toen begon het laatste gedeelte van de reis. Wij gingen in een bootje en na een half uur stoomen kwamen wij bij ons huis, dat lag aan het Loch Nevus en heette Glasheil. Het gehucht een paar K.M. verder was genaamd Inverick. Aldaar was school 24 B en bedoeld als een hardening cursus. Bergen rondom en je kon nergens heen. Daar begon het met theorie over strategie, het opzetten van plannen voor snelle vernietigende aanvallen met weinig personen enz. Ook op het gebied van vernietiging kregen wij meer hoger onderwijs en de bergen hebben gedaverd van de ontzettende knallen. Wij kregen daar ook een pracht opleiding ongewapend vechten en je zou verbaasd wezen als je wist hoe gemakkelijk je iemand kunt doodslaan zonder veel inspanning. De theorie was overgenomen en werd geleerd volgens de Thanghaische politie methode. Vriendelijk methode hoor. Ook werd ons de kunst in mesvechten geleerd en verder erg veel revolverschieten. Wij hadden op ons program 10 schemas, 5 dagen en 5 nachten. Zo een schema bestond uit allemaal op kaarten aangegeven punten waar objecten op stonden die opgeblazen moesten wrden. Voor elk schema was een nieuwe leader aangewezen, die dan volgens de geleerde methode een plan moest optrekken, dat in onze lectureroom op het bord moest teekenen en het uitleggen en verdedigen tegen critiek.
En dan trokken wij de bergen maar weer in, liepen en kropen zoo uren, waadden door rivieren, kropen naar de bewaakte objecten, plaatsten de charge, schoten op iedereen die wij zagen en vluchtten weer terug naar Glasheil. Als ik je nu vertel dat het 20 dagen achtereen regende, kun je je wel voorstellen hoe wij er uitzagen. Ons laatste schema duurde 2 dagen en een nacht. Wij beklommen een berg van 2000 voet met een stijlte van 1 voet bij 1 voet in 2 uur met een bergransel op onze rug, overvielen een huis in de bergen, sliepen kletsnat op een planken vloer voor een paar uur, trokken er vroeg weer op uit over de bergen, om bruggen op te blazen over een rivier. Om 1 uur had de overval plaats, de bezetting werd uitgemoord en de brug vernield. Wij vluchtten in de bergen . Na uren klimmen en door poelen baggeren trokken wij ons terug in een ruïne van een oude kerk, waar wij opgevreten werden door heel kleine vliegjes die te voorschijn komen als het niet regent. Ik denk dat is net zoo iets als waarmee ze Pharao indertijd klein wilden maken. Het feest besloot met een marsch door de bergen en een aanval op ons eigen huis. Freek was verdomd gelukkig. Hij was net een dag van te voren 20 voet hoog uit een soort schommel gevallen waar je met je handen aan hing. Een week later bleek, dat hij zijn pols had gebroken.. Wij beoefenden daar ook nog een beetje gevaarlijke maar interessante sport n.l. touw klimmen, over touwen jezelf voortbewegen, tegen steile hoogten opklimmen en tegen opvliegen en er overheen springen, op een paal loopen, over een rivier met rotsblokken trekken, kortom wij deden daar van alles en voordat wij klaar waren zagen wij er uit als eerste klas bandieten. De majoor die ons trainde zal in het burger leven wel een soort pooier geweest zijn. Ik geloof dat ik nu zowat het voornaamste van mijn verblijf in Schotland verteld heb. Wij hebben een zware maar prettige tijd gehad en hebben soms veel gelachen. De natuur is er erg wild en je ziet er nog hopen herten in het wild. Menschen wonen er haast niet als een paar visschers en wat schaapboeren, allemaal erg arm.
Parachutespringen Op 28 augustus ging het Travelling Circus, zoals wij ons zelf noemden, weer op de boot en naar de beschaafde wereld terug. Wij gingen naar Manchester om te leeren parachute springen. Wij kwamen weer in een prachtig huis in Willemsloo dicht bij Manchester. Wij zetten onze gymnastiek-training naarstig voort en op Dinsdag 2 september klommen wij met zijn tienen in het vliegtuig, een groot Wickly Bomber. In de bodem was een groot gat met ongeveer 1 M. middellijn. Wij zaten 5 aan ieder kant plat op de bodem. Aan onze parachute zat een band met een stalen oog. Die word vastgemaakt aan een haak, die weer vast zit aan de wand van het vliegtuig. De instructeur bevestigt het een en ander , sluit het zelf met een split pen en laat het je dan zien. Hij vraagt dan O.K.? en hangt hem achter je rug. Dan gaat het vliegtuig met veel geraas omhoog en wij zaten elkaar aan te kijken alsof wij op onze eigen begrafenis tegenwoordig waren. Ja Cees, om je eerlijk de waarheid te zeggen, als ik gedurfd had, was ik gaan tjoempen. Ik was No.7 en Piet No. 8. Er zou gesprongen worden in paaren. Piet en ik waren het 4e paar. Het eerste paar zat klaar en met bange oogen door het gat te kijken, ieder aan een kant, net een waschtobbe. Dan begint het roode licht te branden en de instructeur schreeuwt “exit station No. 1 “ en No 1 zit rechtop met zijn beenen in het gat van het vliegtuig en houdt zich rechtop met zijn handen steunend op de rand en kijkt omhoog naar de handen van de instructeur, die zodra het licht groen wordt, zijn hand omlaag slaat en zegt “go”. No. 1 verdwijnt door het gat en No. 2 slaat zijn beenen er in en zit voor een moment rechtop en bij No. 2 “go “volgt hij zijn maat. Dan maakt het vliegtuig een rondje tot het weer boven het Target is en het drama begint opnieuw met het tweede koppel wat in die tijd nader bij is gekomen. Bij het vierde rondje was ik No. 1 en ik kan geen woorden vinden om dit papier te laten zeggen wat ik voelde. Al wat ik herinner is dat ik naar Piet keek en toen ik zijn benauwde gezicht zag, moest ik in al mijn ellende nog lachen. Plotseling “exit
station No. 1 “en ik was kalm, zat op het randje, mijn hoofd recht omhoog.No.1 “go “en daar sprong ik, een ontzettende gesuis in mijn ooren en dan een stem vlak bij mij: “You are all right No. 1. Open your eyes, close your feet. Look at the ground. Put your hands up, take the staddic Lines” en dan was het of er een berg van mijn hart was. Alles vrede rondom mij . Boven mijn hoofd de groote parachute open en de wereld onder mij, wat een gewaarwording. En dan “Look out No.1, take your landing, pull the Lines”. De grond komt nu hard nader en bom, dan ben ik op de grond. Maak een pracht buiteling en loop om mijn parachute heen, om er de wind uit te nemen. Ik kan wel zingen en ik geloof ook wel, dat ik een paar wilde schreeuwen gaf.
LONDEN, januari Ziezo Cees, ik had geen tijd meer en nu na een week ga ik verder met mijn verhaal. Ik zit nu in onze flat in Londen. Omdat de tijd te kort is zal ik hier maar een beetje aan mijn krabbels doorwerken. Ik was dan behouden op de grond aangekomen, directed by an officer , die met een microfoon op het veld stond. Dat was genoeg voor die dag. Wij gingen naar huis en toen kwam als een berg de tweede sprong. De eerste was gedaan alleen op willspower en wij hadden nooit gedacht aan een tweede. Om kort te gaan, ik sliep niet veel die nacht. Voor de volgende dag, dat was een Woensdag, stonden er twee sprongen op het programma, een s’morgens en een in de middag. Om nu eerlijk te wezen, ik kan mezelf niet goed meer indenken wat ik dacht die morgen. Ik herinner mijzelf alleen, dat ik maar hoopte dat het te hard waaide. Maar mijn hoop werd niet vervuld, want het bleek een dag bij uistek te wezen voor zelfmoord. Toen mijn beurt van springen kwam, liet ik mijzelf maar zakken in plaats van te springen en probeerde mijzelf vast te houden aan de bodem van het vliegtuig. Het gevolg was, dat ik er heelemaal verkeerd uit kwam. Je behoort n.l. je handen gestrekt langs je lichaam te houden en omhoog te kijken, dan heb je de minste kans op salto’s maken. Enfin het liep goed af en ik maakte een pracht landing. s’Middags hadden wij iets anders; we moesten door de deur springen. Ik zag er nog wel tegenop, maar ik was toch meer mezelf. De breedte van deur is ongeveer 2 voet en je zit op een soort bankje met de zijkant naar de deur met zijn tweeen. Op de order “exit station” draai je jezelf op zij en zet je beenen buiten boord. Maar houdt je gezicht binnen, anders vlieg je eruit door de zucht. Toen het zoover was met mij en ik de wereld van 800 voet hoog bekeek, was ik niet bang meer. Het was net een panorama en niet dat gesuis en lawaai, wat je door dat gat hoort. Toen ik dan ook de order kreeg “GO “, met een duw in mijn rug, dat is om te voorkomen dat je parachute niet haakt ergens, sprong ik met mijn oogen open, de wijde wereld in. Toen mijn parachute open was, keek ik het vliegtuig na en maakte everything ready for my landing. Ik maakte een goede landing, zonder dat het noodig was om mij instructies te geven in de lucht en toen was ik over mijn vrees heen. De laatste sprong moest in de nacht gebeuren en was bepaald op Donderdagnacht. Wij sprongen in koppels van 5. Vijf in 5 seconden en even later daalden wij als sneeuwvlokken op de grond. Je komt in de nacht altijd zachter neer dan overdag, dat komt omdat de atmospheer zwaarder is dicht bij de aarde. Daarna hadden wij nog een schema. Wij moesten drie agenten ontvangen en de containers die gelijk aankwamen onzichtbaar begraven. Dat was het einde van mijn opleiding voor parachutespringer. Van de 10 waren er 6 goed afgekomen. Freek kon niet omdat hij een zwakke knie had en twee maakten een verkeerde landing en waren een paar weken opgeknapt met een dikke enkel.
Vacantie Op Vrijdag vertrokken wij naar Londen, waar voor ieder een hotel was besproken en ik mocht naar onze flat gaan. Wij hadden vacantie voor 10 dagen, onze maand salaris, vrij kamer en ontbijt en 15 gn. extra vacantiegeld en allen kosteloos in een nieuw burgerpak gestoken. Ons salaris is 20 pond per maand en alles vrij. Dat is dus netjes voor zakgeld. Om kort te gaan, wij maakten er een prettige vacantie van en Londen was bijna nog te klein voor ons. Onze lichamelijke training was nu achter de rug en wij gingen uit elkaar om ieder gespecialiseerd te worden.
Radio-telegrafist Het drietal bleef echter bij elkaar en wij gingen van Londen op Zondag 13 September per trein naar Thame, dat ligt in de buurt van Oxford. Wij woonden in Thameport, dat is een heel groote buitenplaats met een oud kasteel er op, waar nog kamers in waren met de bekleeding die Koning Willem 3 nog meegebracht had. De waarde van dat zaakje was geschat op 18.000.- pond. Ik zou het nog niet eens voor brandhout willen hebben. In die school No. 52 werden wij opgeleid tot radio-telegrafist. Een geweldig interessante bezigheid. Wij hadden een kamer voor ons drieen op de derde verdieping. Heel gezellig en omdat wij wisten dat het er een paar maanden kon duren, maakten wij het ons zo gezellig mogelijk. De eerste vier weken was onze dienst als volgt: 8 uur ontbijt, half negen naar de morse- room, een heel groote kamer met ramen van de vloer tot het plafond. Daar stonden tafels in met sleutels er op bevestigd en koptelefoons. Je werd ingedeeld naar mate je snelheid. Wij begonnen met 8 woorden per minuut en om eerlijk te wezen, dan verloor ik nog een kwart. Om10 uur gymnastiek tot kwart voor elf en dan een half uur vrij. Ik heb niet veel gymnastiek gedaan , want ik ontdook het nog wel eens. Van kwart over elf tot 1 uur weer morseroom en dan lunch tot 2 uur. Van 2 tot 5 met een kwartier onderbreking weer morsekamer en dan waren wij klaar voor die dag. Het lijkt niet veel, maar ik werk liever een heele dag buiten, dan een heele dag morse want je wordt er op het laatst gek van. Onze vrijheid was niet meer zo beperkt, maar voor de buitenwereld was het een school voor geallieerden om de Engelsche methode van seinen te leeren. Het was een mixed crowd daar. Veel Franschen, Belgen, Noren, Denen, Spanjaarden, Grieken en zelfs Hongaren. Practisch kan je elke natie op noemen. Wij hebben daar de tijd van ons leven gehad. Hoewel wij hard moesten werken, genoten wij toch veel vrijheid. Na 4 of 5 weken was ik op een snelheid van 20 tot 22 ontvangen en 18 tot 20 zenden. Dat was niet slecht en wij gingen toen uit de morseroom naar het laboratorium, waar wij ingewijd werden in de bijzonderheden van geheime zenders en hun werking. Ook moesten wij in de middag geheime codes leeren, geheime inkt, gewone brieven schrijven met verborgen boodschappen er in, enz. enz..Toen wij doortrapt genoeg waren, gingen wij elke dag uit in een motorcar met een geheime zender in een klein koffertje. Wij bezochten alle kleine dorpjes in de omtrek en gingen soms 15 tot 20 K.M. weg. Onze autodrivers waren Fanny’s, dames met een mooi uniform aan en gedeeltelijk ingewijd in onze job. Zij leefden ook in ons park, alleen ineen ander gebouw. Het zijn meestal meisjes van heel goede familie, die niet graag in de gewone womenarmy dienen. Wij gingen dan uit met een car een of twee zenders en een instructeur en maakten dan contact met elkaar ( er zijn n.l. ongeveer 7 van die auto’s) of met Homestation of Manchester. Om half elf ergens koffie drinken en terug naar het park voor de lunch. s’Middags hetzelfde. Na dat gedaan te hebben voor 14 dagen , werden wij plotseling weggestuurd naar een andere school in de buurt van Manchester, een mooie villa met een pracht vijver in het bosch.
Geheim Agent Deze school No. 33 was alleen voor security, zoals wij het noemen. Wij waren daar met zijn vieren. Piet en ik, een Belg en een ander waarvan ik niet zeker ben, maar ik meen een Franschman, die bedoeld is in Italie te werken. Wij werden onderwezen door 4 kapiteins en een majoor, in valsche papieren, met honderden voorbeelden van domme en handige agenten, het leven in bezet gebied, inbraken en vooral in verhoren door Gestapo, enz. enz., vermommingen en iedereen “bedonderen “. Wij gingen naar verschillende steden in de omtrek in het burger en werden dan gevolgd of moesten iemand volgen, contact maken met menschen in bars, en allerlei publieke gelegenheden, om ongezien brieven af te geven, menschen uitzoeken alleen op beschrijvingen enz. Op een zaterdag nacht heb ik ingebroken in een villa die behoorde aan een zuster van Chamberlain en toen ik terug kwam werd ik verhoord door drie vreemde politie-officieren, maar mijn alibi was zo goed, dat zij mij niets konden maken en het na 1 ½ uur opgaven. Voor laatste oefening werden Piet en ik op de trein gezet naar Bristol met 6 sh. op zak, met valsche papieren als Afrikaansche zeelieden en daar moesten wij leven gedurende 4 dagen. Aan het station scheidden Piet en ik en ieder ging zijns weegs. Bristol is vreeselijk gebombardeerd en het was moeilijk om een kamer te krijgen. Op het laatst slaagde ik en had een pracht kamer voor mijzelf met een vleugel er in en verder prachtig gemeubileerd. De prijs was absoluut naar mijn zin en ik besloot er mijn 4 dagen te blijven. Mijn instructies waren om er een ondergronds leven te leiden. Mij was een adres gegeven van iemand die genegen was mij te helpen en ik moest een boodschap verzinnen om met hem in contact te komen. Dat was niet makkelijk, want hij was niemand minder dan de Directeur van de B.B.C.. Enfin ik toog aan het werk en twee dagen ging alles goed tot ik de derde dag door 2 detectives van mijn kamer gehaald werd en per car naar het bureau van de Britse Geheime Politie gebracht werd. Ik had nog net tijd om sommige bezwarende papieren te verbranden. Later bleek mij, dat zij vanuit Londen waren opgebeld, dat zij vermoedden dat een persoon, zich noemende van Rensburg ( dat was mijn naam) in Bristol was, en dat zij gegronde vermoedens hadden, dat deze persoon niet was , waar hij zich voor uitgaf . Zo kwam ik onder kruisverhoor , met alle vragen naar mijn hoofd geslingerd over mijn leven, mijn familie, politieke overtuiging, alle schepen waar ik op gevaren had, de kapiteins, over alle regulaties die in Engeland bestonden, over zeelieden enz. enz. Dat duurde zo ongeveer drie uur en aangezien ik mijzelf volgens mijn papieren voor British subject uitgaf, moest ik mijn Engelsch zo veel mogelijk zonder accent uitspreken, dus je begrijpt, dat het een ware vuurproef was. Ten laatste besloot de inspecteur om mij op te sluiten, omdat hij dacht, dat mijn papieren niet goed waren. Ik maakte geen bezwaar. Ik had tot zover overeenkomstig de mij geleerde tactiek gewerkt en dacht nog steeds dat ik er wel door zou komen. Ik had niet veel zin om in de cel te gaan, maar ik dacht dat zij bluften. Doch toen men begon om mij te fouilleren en begon uit te kleden, wist ik dat zij het meenden. Voor ik was vertrokken hadden zij mij een pas gegeven waarop stond dat ik voor een oefening op stap was en dat ik hem alleen in nood mocht vertoonen. Ik had deze pas in mijn onderbroek verborgen, maar de heeren diepten hem op en als je toen hun gezichten had gezien, had je je zelf ziek gelachen. Ik heb daarna nog ongeveer een uur zitten praten en ben nog heel wat wijzer geworden. De laatste dag van deze oefening heb ik het maar makkelijk genomen en ben nog eens heerlijk uitgegaan. Dat was het einde van mijn security cursus en ik ging weer terug naar Thame.
Het Laatste Traject De volgende Woensdag stuurden zij mij naar North Barwick, zoowat 400 mijl van mijn school. Het ligt aan de Oostkust van Schotland op de hoek van de rivier die naar Edinburgh loopt. Ik geloof dat ze het noemen Firth of Forth. Wij gingen met de Flying Scotsman, die gaat rechtuit van Londen naar Edinburgh en vertrekt s’avonds.
Wij reisden eerste klasse in het burger, hadden een geheime zender bij ons en toen wij s’morgens aankwamen stond het ontbijt voor ons klaar. Ik woonde aan de Marine Parade, had twee kamers, een slaapkamer en een zitkamer met uitzicht op zee en een groot open vuur in it. In een week tijd moest ik op 16 vastgestelde tijden in verbinding treden met Home station precies op dezelfde manier als in the field, met al mijn boodschappen omgewerkt in code en ontving alles in code. Het was geweldig interessant en het gaf mij een goed idee over mijn werk. Met tusschenpoozen van een paar weken hebben zij mij nog tweemaal een week daarheen gestuurd. Met de Kerstdagen was ik thuis en met Oud en Nieuw was ik in Schotland. Wij waren toevallig met zijn drieen daar, en hebben een paar prettige dagen beleefd. Op het oogenblik ben ik in Londen, wachtend op volle maan en goed weer. Piet zit al op het vliegveld en ik ga over een paar dagen. Al mijn overeenkomsten zijn gemaakt. Mijn Plan of Werking is vastgesteld op foto’s zoo groot al een postzegel, heb mijn revolver colt 32 , mijn adressen, orders, vergifpillen, valsche papieren en twee geheime zenders. Vandaag was ik nog op het kantoor van de Hollandsche geheime dienst om samen met Tiny enige zaken te regelen. Ik heb deze week met ontzettend hooge personnages geluncht, geborreld en allerlei dingen besproken. Ik heb ook nog een uitnodiging voor de premiere van de film “To morrow we live” welke ook bijgewoond wordt door de Generaal de Gaulle en andere hooge Pieten. Ik heb er voor bedankt, want ik zou een Russische zangeres moeten begeleiden, waar ik in het geheel geen zin in had. Bovendien had ik geen zin om mijn smoking vuil te maken of op te zoeken. Ziezo Cees, ik ben zoowat aan het einde gekomen van mijn verhaal. IJs en weder dienende ga ik morgen terug naar Holland, waar ze op mij wachten. Mijn bed is al opgemaakt en hoewel ik je graag zou inlichten over het laatste part van mijn training, ga ik toch eindigen, want anders wordt deze blocnote nog te klein. Kus je kinderen van mij, hun onbekende oom, groet Corry en Piet en hun kinderen. Voor vader zal ik een brief achterlaten. Cheerio. Groet alle kennissen. W. van der Wilden Alias W. van der Westen Alias W. van Rensburg en gestorven als Willem Winter. Wim. Londen, 16 Februari 1943, 18 Hyde Park Place
Het Einde Willem van der Wilden geboren in 1910 te Hillegom, zijn neef Piet van der Wilden en A.J.C.Kist – alle drie opgeleid in de trainingskampen van de SOE, werden in de nacht van 18 op 19 februari 1943 gedropt in bezet Nederland. Zij werden opgewacht door de Duitse Abwehr , verhoord,opgesloten en uiteindelijk naar Mauthausen getransporteerd en daar vermoord. De Duitse Abwehr had al in een vroeg stadium Nederlandse geheim agenten van de SOE gearresteerd en deze weten te overtuigen om door te gaan met het verzenden van hun berichten naar Londen. Door allemaal fouten, onoplettendheid, etc. o.a. van de staf in Londen – en ondanks de in de berichten versluierde gegevens, dat zij gepakt waren - bleef de SOE geheim agenten sturen. Het grootste echec van deze inlichtingen oorlog ,alhoewel er meerdere miskleunen waren in Europa.
Pas toen twee gearresteerde geheim agenten konden ontsnappen en uiteindelijk weer in Engeland aankwamen, werd men in Londen zich bewust van wat er allemaal gebeurd was. Echter voor die 55 geheim agenten die vermoord waren, was dat dus te laat. Dit hele gebeuren staat dan ook bekend onder de naam : het ENGLANDSPIEL.
