bouwmaterialen
Zo kunt u zelf uw leidingwerk installeren Aan- en afvoerleidingen maken Soldeerfittingen Knelfittingen Flexibele leidingen PVC afvoerleidingen
Leidingwerk installeren Inleiding In deze folder vindt u meer informatie over een aantal klussen: • • • • •
Aan- en afvoerleidingen maken. Soldeerfittingen. Knelfittingen. Flexibel leidingen. PVC afvoerleidingen.
Voor alle klussen geldt: Sluit voor u begint de waterleiding af! Dit doet u met de hoofdkraan in de meterruimte. Hoofdkraan afsluiten en aftapkraan (achter de hoofdkraan) plus alle kranen in het huis open zetten. Mocht u advies nodig hebben over de klus of de materialen die u nodig hebt, dan kunt daarvoor altijd terecht bij de medewerkers in onze bouwmarkten.
tips!
(Warm)waterleidingen Voor koudwaterleidingen is 15 mm meestal geschikt. Kies bij de hoofdaanvoer naar de CV-ketel of boiler op zolder voor 22 mm. Voor warmwaterleidingen hangt de ideale diameter af van de afstand tot het warmwatertoestel. Met een 15 mm leiding krijgt u veel warm water tegelijk.
Als het verwarmingstoestel helemaal op zolder staat, kunt u voor deze toepassingen beter 12 mm leidingen gebruiken. Keuken- en wastafelkranen zijn standaard voorzien van 10 mm aanvoerbuizen. Bouwt u de leiding voort op een bestaande leiding, dan kunt u eventueel de diameter verkleinen met behulp van een verloopstuk (van 15 naar 12 mm). Andersom (van 12 naar 15 mm) heeft geen zin. Kortere leidingen in de keuken Warm water uit een boiler, geiser of combiketel is vaak lang onderweg. Als u langer dan dertig seconden moet wachten op warm water verspilt u veel water en energie. Dat voorkomt u door een directe leiding naar de keuken aan te leggen met een kleine diameter. Kunststof leidingen Voor de waterleiding kunt u koper gebruiken, maar ook flexibele kunststoffen leidingen. Gebruik alleen kunststof leidingen met het Europese toelatingskeur of het KIWA-keur. Zonder dit keurmerk loopt u meer kans op Legionella in de leiding. Flexibele leidingen maken gebruik van andere diameters maar zijn met de koperen leidingen te combineren.
Aanvoerleidingen Het aanleggen van aan- en afvoerleidingen is een gemakkelijke klus als u op de volgende punten let: Gebruik voor aanvoerleidingen voor fonteintje, Bochten in roodkoperen buis kunnen gemaakt reservoir van het toilet, wastafel en kleine worden met een buigtang (eventueel te huur). douchekraan een koperen pijp van ø12 mm. De verbindingen voor water- en gasleidingen kunnen gemaakt worden met soldeer of knelfittingen (bevestig de leidingen met goed passende beugels).
Bevestig de leidingen goed aan de wand om 'slaan' te voorkomen.
Gebruik 15 mm pijp voor het grotere werk: keukenkraan, badkraan, wasmachine en douche.
Monteer op het laagste punt een stopkraan met aftapper. De leiding kan dan in voorkomende gevallen worden afgesloten en afgetapt. Hou warmwaterleidingen zo kort mogelijk, dat spaart energiekosten.
Solderen Met een goede soldeerbrander kan iedereen zelf solderen. Daarbij heeft u nog massief tinsoldeer en soldeervloeistof nodig. Voor koperen drinkwaterleidingen dient u soldeervloeistof S-65 of S-39-CU te gebruiken. Bij drinkwaterleidingen mogen bij het solderen geen loodhoudende producten gebruikt worden.
let op!
• Raak nooit met de brander het soldeer aan. • Het werkstuk mag niet verschuiven tijdens het afkoelen. • Pak het hete werkstuk niet met de handen vast. • Bij drinkwaterleidingen mogen bij het solderen geen loodhoudende producten gebruikt worden.
Stappenplan solderen stap 1 Maak de buis op lengte door gebruik te maken van een ijzerzaagje of een pijpsnijder. Met een pijpsnijder ontstaan geen bramen in de buis.
stap 2 Schuur de te solderen uiteinden van de buis goed schoon. Controleer of er geen bramen in de buis zijn achtergebleven of schuur deze weg.
stap 3 Breng soldeervloeistof of pasta aan in de fitting en plaats de fitting op de buis.
stap 4 Verhit de fitting (niet de buis) door gebruik te maken van een brander. Houd de soldeer tegen de te maken verbinding aan. De vloeistof of pasta zorgt voor een goede verspreiding van het soldeer in de verbinding.
stap 5 Veeg overtollig soldeer weg met een vochtige doek. Laat de fitting afkoelen maar koel de fitting niet af met een natte doek. Controleer de verbinding. Bij een gasleiding even wat zeepsop op de verbinding doen.
Knelfittingen monteren tip:
De ring moet voor een betrouwbare afdichting na het aandraaien vast om de buis zitten. Dit is bijvoorbeeld bij de eerste keer werken met knelfittingen te controleren door de moer los te draaien en aan de ring te voelen of deze vast zit. Daarna kan de verbinding weer aangedraaid worden voor aansluiting. Draai de fitting vast met een waterpomptang of verstelbare sleutel en draai met de tweede sleutel de moer zo vast mogelijk aan.
Stappenplan knelfittingen monteren stap 1 Maak de buis op lengte door gebruik te maken van een ijzerzaagje of een pijpsnijder. Met een pijpsnijder ontstaan geen bramen in de buis.
stap 2 Schuur de uiteinden van de buis goed schoon. Controleer of er geen bramen in de buis zijn achtergebleven of schuur deze weg.
stap 3 Plaats eerst de moer over de buis en schuif vervolgens de knelring over de buis.
stap 4 Plaats de fittingen en draai de moer vast aan de fitting. Draai de moer aan met een steeksleutel, vast is vast. Hierdoor snijd de knelring in de buis en is de verbinding gemaakt. Draai na 2 à 3 dagen de moeren nogmaals aan. Te strak aangedraaide moeren zullen lekken. Dit is op te lossen door een nieuwe knelring te plaatsen. Controleer de verbinding. Bij een gasleiding even wat zeepsop op de verbinding smeren.
Multi-fit Flexibel leidingsysteem Multi-fit Flexibel leidingsystemen bieden u een aantal voordelen: • • • • •
onteert veel sneller dan het roodkoperen systeem. M Eenvoudig in elke gewenste richting te buigen. Gemakkelijk doorbouwen op bestaande leidingsystemen (flexibel en roodkoper). Herbruikbaar. Te demonteren zonder de buis of fitting te beschadigen. Even goedkoop als de traditionele oplossing. En u heeft geen dure perstang nodig!
ius
d Ra
R = 1 inch/25,4mm Met een verloopkoppeling kunt u op een roodkoperen leiding verder gaan met Multi-fit Flexibel
Zo meet u de buigradius
Producteigenschappen • • • •
oor waterleiding en CV- installaties. V Corrosiebestendig. Werkdruk koppelingen: 20 bar bij 110 °C. Hoever u de Multi-fit buis kunt buigen (buigradius) is afhankelijk van de diameter: 14 mm buis Ø Ø 16 mm buis Ø 20mm buis
buigradius 70 mm buigradius 80 mm buigradius 100 mm
Goed (volgens voorschrift gebogen)
Fout (knik in leiding)
Stappenplan flexibele leidingsysteem monteren stap 1
Snijd of knip een van buis altijd met een buissnijder of speciale kniptang! Andere gereedschappen kunnen de buis vervormen.
stap 2 De binnenzijde van de buis altijd ontbramen. Zo kunt u de fitting makkelijker monteren en voorkomt u dat de O-ringen beschadigd raken.
tip:
Smeer wat zuurvrije vaseline in het uiteinde van de buis, dan kunt u de fitting makkelijker aanbrengen.
stap 3 Schuif de beschermhuls over de buis voordat u de fitting monteert. In de huls zit namelijk een pakking die voorkomt dat het aluminium van de buis in contact komt met de metalen fitting. Als metalen elkaar raken geeft dit corrosie en kans op lekkages. In de beschermhuls kunt u d.m.v. van de indicatieopening zien of de buis ver genoeg in de beschermhuls steekt. Schuif vervolgens de wartel over de fitting en steek de fitting in de buis. U hoeft de buisopening niet groter te maken, omdat de fitting licht conisch is. De O-ringen zijn voldoende vet, u hoeft geen smeer- of glijmiddel te gebruiken.
stap 4 Draai de fitting met de imbussleutel volledig in de buis. Wilt u de fitting verwijderen, doorloop dan de laatste twee stappen in omgekeerde volgorde.
Afvoerleidingen Welke diameter heeft u nodig? De volgende indeling voor de minimale diameter van de aansluitingen is hanteerbaar:
Toiletwastafel Lekwaterafvoer Overstorttrechter 32/40 mm
Wastafel Douche zonder opstand Bidet 40/50 mm
Wasmachine Vaatwasmachine Keukengootsteen 50/75 mm
Badkuip Douche met opstand Vloerput 75 mm
Toilet 110 mm
PVC lijmen
montage lijmverbinding in 4 stappen
stap 1 Met een fijngetande zaag kan de pvc buis eenvoudig op maat haaks worden gezaagd. Haaks afzagen is noodzakelijk zodat de gehele insteekdiepte gebruikt kan worden bij inlijmen.
tip:
stap 2
Recht aftekenen met behulp van een zadel op pijpbeugel.
Reinig de buis. Schuin de buis af met een vijl en verwijder bramen met schuurpapier of staalwol. Ontvet vervolgens het spie-eind met pvc reiniger of aceton (veiligheidsvoorschriften in acht nemen).
stap 3 Breng de lijm aan op de buis en hulpstuk. Gebruik hiervoor pvc lijm en breng deze met de kwast ruim aan in de lengterichting van de buis. Breng de lijm iets dunner aan in de mof van het hulpstuk.
tip:
Zorg er deels voor dat bij de verbinding zowel de buis als de hulpstukken worden ingesmeerd met pvc lijm.
stap 4 Schuif de onderdelen in elkaar. Doe dit zonder verdraaiing. Mocht u toch moeten verdraaien, dan in 1 richting, anders ontstaat lekkage. Enige tellen (ca. 15 seconden) vasthouden en overtollige lijm verwijderen. Hoewel de lijmverbinding nu gereed is mag de leiding 24 uur niet belast worden.
Manchetverbinding De toepassing van hulpstukken met gefixeerde manchetten maakt een snelle en eenvoudige waterdichte montage van buizen en hulpstukken mogelijk.
stap 1 Met een fijngetande zaag kan de pvc buis eenvoudig op maat haaks worden gezaagd.
tip:
Recht aftekenen met behulp van een zadel op pijpbeugel.
stap 2 Schuin de buis af met een vijl en verwijder bramen met schuurpapier of staalwol. Ontvet vervolgens het spie-eind met pvc reiniger of aceton (veiligheidsvoorschriften in acht nemen).
stap 3 Breng op de rubbermanchet in de mof van het hulpstuk glijmiddel aan (of gebruik hierbij zachte zeep).
stap 4 Schuif de onderdelen in elkaar: Steek de buis in de mof tot aan de stootrand.
GAMMA Nederland©. Wijzigingen voorbehouden. Februari 2013. Alle vermelde prijzen zijn adviesverkoopprijzen. Kijk voor meer informatie op www.gamma.nl. Folder 19.9. Artikelnummer 984390.
