Kluswijzer
Zelf sanitair installeren
2
Zelf sanitair installeren U wilt uw oude wc met stortbak vervangen door een modern duoblok, u zou graag uw douchebak inruilen voor een comfortabel ligbad of u hebt behoefte aan een wastafel op uw slaapkamer. Dan kunt u naar de bouwmarkt of een speciaalzaak gaan om nieuw sanitair en de benodigde installatiematerialen aan te schaffen. De plaatsing kunt u natuurlijk aan een vakman overlaten, maar het is ook mogelijk om dat zelf te doen. Deze Kluswijzer vertelt er meer over. Voordat u deze wijzigingen doorvoert, moet u schriftelijk toestemming vragen bij Woonburg. Onze medewerkers kunnen u dan meer vertellen over de voorwaarden waaronder deze aanpassingen gedaan mogen worden. Let op: Woonburg plaatst elke 20 jaar nieuw sanitair in uw woning. Als u voor die tijd een nieuwe bad-kamer wilt of sanitair wilt vervangen, dan zijn de kosten en risico’s voor uzelf.
Water aan- en afvoer Of u nu een toilet, een bad, een douche of een wastafel installeert, u krijgt altijd te maken met water dat moet worden aan- en afgevoerd. Zelfs al gaat u zoveel mogelijk uit van bestaande aansluitingen, u ontkomt vaak niet aan een kleine verlenging of omlegging. In verreweg de meeste huizen is de waterleiding van koper. Een 22 mm dikke buis komt uw huis binnen bij de watermeter en de hoofdstopkraan. Vandaar uit zijn er vertakkingen met een diameter van 15 mm naar de keuken, de badkamer en het toilet. Kranen en toestellen zijn vaak met een leiding van 12 mm dikte hierop aangesloten. Het water wordt afgevoerd via de verticale standpijp, die uitmondt op het riool. Afvoerbuizen zijn doorgaans van pvc. De buis van het toilet heeft een diameter van 110 mm, de overige afvoerbuizen zijn meestal 40 of 50 mm. Aan het begin van elke afvoer zit een sifon of stankafsluiter, die altijd bereikbaar moet zijn om verstoppingen te kunnen verhelpen.
Sluit voordat u begint altijd de waterleiding af. Dit kan door de hoofdkraan dicht te draaien en daarna alle kranen in huis open te zetten. Soms hebben vertakkingen een eigen stopkraan en volstaat het om maar een gedeelte van het circuit af te sluiten. Op elke stopkraan zit een aftapkraantje, waarmee u het water uit de leiding laat lopen. Benodigdheden Voor een sanitaire klus zijn de volgende gereedschappen nodig: • rolmaat • waterpas • ijzerzaag • verstekbak of pijpensnijder • pijpenbuiger • schuurpapier • waterpomptang • steeksleutels • soldeerbrander • boormachine • schroevendraaier.
Met de meeste aanpassingen en klussen kunt u wat ons betreft zelf aan de slag. Op een paar uitzonderingen na. Aanpassingen aan (elektrische en gas-) installaties en constructieve wijzigingen moeten altijd door een erkend bedrijf worden uitgevoerd. Op deze manier blijft de veiligheid van u en bewoners in uw omgeving gegarandeerd. Meer informatie vindt u op onze website en in de folder Zelf Aanpassen van uw woning. Als u twijfelt of u de klus zelf kunt en mag uitvoeren, kunt u het best even contact opnemen.
Kluswijzer | Zelf sanitair installeren
Mocht u hulp nodig hebben of bepaalde termen niet kennen, vraag dan advies in de bouwmarkt.
Koperen aanvoerleidingen Voor de waterleiding gebruikt u koperen Kiwagekeurde buizen met de juiste diameter. Buigen doet u met een pijpenbuiger of door bochtstukken van 45° of 90° aan te brengen. Andere verbindingen kunt u maken met de volgende hulpstukken: • muurplaat • T-stuk • kruisstuk • sok: daarmee koppelt u twee buiseinden • S-koppeling: met twee S-koppelingen monteert u een mengkraan • flexibele koppeling: voor uitzonderlijke gevallen. U kunt de verbindingen solderen of gebruik maken van knelfittingen. Het gebruik van knelfittingen is een stuk gemakkelijker, maar wel veel duurder. Als u wilt solderen, volg dan de volgende stappen: Stap 1. Zaag of snijd de buis haaks af. Stap 2. Schuur de bramen weg en reinig de buitenkant van de buis en de binnenkant van het hulpstuk met staalwol.
elkaar en hooguit 15 cm van een haakse bocht. Waterleidingen krimpen en zetten uit. Omring ze daarom met een stukje pvc-buis dat een iets grotere diameter heeft, waar ze door vloeren en muren gaan. De naden dicht u af met siliconenkit. Als de koperen leidingen worden ingestort in beton is het beter ze geheel te omringen met pvc-buis. Kunststof afvoerleidingen Voor kunststof leidingen bestaan er eveneens hulpstukken als bochten, T-stukken en moffen. Als die zijn voorzien van een rubberen ring kunt u ze eenvoudig in elkaar steken. Zonder rubberen ring, dient u pvc-lijm te gebruiken. Stap 1. Zaag de buizen haaks af en verwijder bramen met een mesje. Stap 2. Maak de onderdelen vetvrij met een speciaal reinigingsmiddel. Stap 3. Breng de lijm aan en schuif de delen in elkaar. Hierna mag u ze niet meer draaien, anders gaat de verbinding lekken.
Stap 3. Smeer beide uiteinden in met soldeervet en schuif ze in elkaar.
Stap 4. Met beugels bevestigt u de leidingen op de muur of tegen de onderkant van de vloer. Laat afvoerleidingen nooit precies horizontaal lopen.
Stap 4. Zet de vlam van de brander er op. Zodra het vet gaat vloeien, drukt u de soldeerdraad tegen de afsluitnaad. Het soldeer vloeit dan vanzelf naar binnen. Maak de verbinding na afkoeling schoon met een vochtige doek.
Een toilet installeren
Als u voor het gebruik van knelfittingen kiest, volg dan deze stappen: Stap 1. Zaag of snijd de buis haaks af. Stap 2. Zorg dat de buiseinden braamloos zijn. Stap 3. Schuif op allebei de buiseinden de moer en dan de ring. Stap 4. Steek de buizen in de fitting en draai de moeren met twee steeksleutels stevig vast. De leidingen zet u op de muur vast met beugels of klemzadels. Plaats deze maximaal een meter uit
Als u een nieuwe toiletpot wilt installeren, kunt u kiezen uit een toiletpot met uitlaat naar achteren of naar beneden. De afstand tussen de pot en de achterwand bepaalt het type waterreservoir. Wellicht is er voldoende ruimte voor een duoblok, waarbij pot en reservoir één geheel vormen. Als daar geen plaats voor is, komt de stortbak hoger tegen de wand. Wanneer u een inbouwreservoir wilt plaatsen, moet de aansluiting op de riolering mogelijk veranderd worden. Overleg de mogelijkheden voor een inbouwreservoir daarom eerst met Woonburg of een erkend bedrijf. De installatie gaat als volgt: Stap 1. Draai de stopkraan van het reservoir dicht en spoel door.
3
4
Stap 2. Haal de valpijp weg, neem de stortbak van de wand en schroef de pot los. Stap 3. Stop het afvoergat tijdelijk dicht, zodat er niets in kan vallen. Stap 4. Bevestig de nieuwe stortbak aan de wand en monteer de toevoerleiding en het stopkraantje. Stap 5. Haal voordat u gaat solderen de losse onderdelen uit het kraantje, anders verbranden ze. Stap 6. Sluit vervolgens de pvc-buis naar de pot aan met een moer en een rubberen ring. Stap 7. Zet het nieuwe toilet boven de afvoer en teken de schroefgaten af. Stap 8. Boor de gaten. Gebruik bij een betonvloer pluggen.
Bad Stap 1. Lig-, zit- en andere baden zet u met stelpootjes en hulp van een waterpas zuiver horizontaal. Stap 2. De randen laat u rondom steunen op een ombouw. Stap 3. Waar het bad tegen de muur komt, bevestigt u met pluggen en schroeven een stevige lat. Stap 4. De andere zijden laat u rusten op een frame van bijvoorbeeld houten balken van 44 x 67 cm en gipsplaten. Het is beter om wandjes van gasbetonblokken te metselen. Deze wandjes zijn ook makkelijker te betegelen. In de ombouw neemt u een tegelluikje op (in diverse maten verkrijgbaar), zodat u later altijd de sifon kunt bereiken. Stap 5. Maak de afvoer in orde.
Stap 9. Schuif de afvoermanchet over de uitlaat van de pot, eventueel met wat afwasmiddel, en maak de naden waterdicht met siliconenkit.
Stap 6. Bevestig in het bad de afvoerplug en monteer de overloop, die hiermee één geheel vormt.
Stap 10. Plaats nu het toilet waterpas. Misschien hebt u wat stukjes hardboard nodig om onder de rand te plaatsen. Schroef het vervolgens vast.
Stap 7. Smeer de bovenrand van de ombouw in met specie en druk het bad hierin totdat hij op de ondersteuning rust.
Stap 11. Sluit de valpijp aan. Bij een duoblok hoeft u alleen de pot te plaatsen en de watertoevoer te verzorgen.
Stap 8. Dicht de naden rondom met siliconenkit.
Wanneer u een tweede toilet wilt plaatsen in de badkamer, dan moet deze worden aangesloten op de riolering van de woning met standleiding ø110 mm.
Een bad of douche plaatsen Bij een ligbad en een douche komen de leidingen voor warm en koud water binnen via een muurplaat. Hierop wordt een mengkraan aangesloten met behulp van twee S-koppelingen. Omdat die onafhankelijk van elkaar kunnen draaien, is het altijd mogelijk om de kraan exact horizontaal te bevestigen. U maakt de koppelingen waterdicht door de schroefdraad met teflontape te omwikkelen.
Stap 9. Breng dan via het luikje de sifon aan tussen de badplug en de afvoerleiding. Stap 10. Aan de onderkant van het metalen bad zit een lip die u met een blanke draad, beschermt door een elektrabuis, moet verbinden met de aardleiding. Stap 11. Als u de ruimte onder het bad opvult met glas- of steenwol, blijft het water langer warm. Stap 12. Sluit als laatste de mengkraan aan. Douche Het installeren van een douche gaat op dezelfde wijze als van een bad. Let op: zorg dat er onder de douchebak voldoende
Let op: in badkamers mogen verlichtingsarmaturen, contactdozen en elektrische apparaten uitsluitend worden aangebracht of gebruikt worden op minimaal 60 cm afstand van het sanitair.
ruimte overblijft voor de sifon.
Kluswijzer | Zelf sanitair installeren
Een wastafel plaatsen Alleen een sterke wand kan een wastafel dragen. Breng daarom in een gipsplatenwand eerst een extra dwarsligger of een stuk multiplex aan tussen twee staanders van het regelwerk. Een wastafel hangt gemiddeld 90 cm hoog.
• Spaardouchekop: bespaart tot 7.500 liter. De spaardouchekop is geschikt voor een combiketel of een boiler, niet voor een kleine geiser. Met deze douchekop verbruikt u ook minder gas. olumebegrenzers voor keuken- en wastafel• V kranen: besparen zowel water (1.500 liter) als gas.
Stap 1. Maak aftakkingen (12 mm) van de leidingen voor warm en koud water. Hiervoor zaagt u de leiding door op twee plaatsen, 19 mm van elkaar.
Bij elkaar scheelt dat al gauw een paar tientjes per jaar. Dat is misschien niet veel, maar is wel mooi meegenomen.
Stap 2. V erwijder het losse pijpje en zet er een T-stuk voor in de plaats.
Wandtegels
Stap 3. Op dezelfde wijze als stap 1 en 2, leidt u vanaf de riolering een pvc-afvoerbuis (ø 40 mm) tot midden onder de wastafel, zo dicht mogelijk tegen de wand. Stap 4. Monteer vervolgens de twee verbuigbare kraanbuisjes en de kraan zelf in de daarvoor bestemde openingen van de wasbak.
Voor elke toepassing verkopen bouwmarkten en speciaalzaken tegels in talloze kleuren en decoraties, variërend in dikte en grootte. U kunt ze recht onder elkaar aanbrengen, in een verspringend patroon, met een bijpassende sierstrook of met hier en daar een afwijkende tegel als speelse onderbreking.
Stap 6. A an de achterkant van de wastafel zitten twee ophanggaten. Meet nauwkeurig hun hart-op-hartafstand op en teken ze met behulp van een waterpas af op de wand.
Benodigdheden Meet om te beginnen nauwkeurig de oppervlakte die u wilt betegelen en bereken het aantal benodigde tegels. Van de gangbare maat 15 x 15 cm, gaan er 44 in een vierkante meter. Koop een ruime hoeveelheid tegels, omdat u wellicht tegels breekt of verkeerd snijdt. Let op dat elke verpakking een gelijk tintnummer heeft.
Stap 7. Boor gaten van 12 mm, steek er pluggen in en bevestig de wasbak met de bijgeleverde ophanghaken, plugbouten of draadstiften.
Voor de voegdikte kunt u kiezen uit voegkruisjes van 2, 3 of 4 mm. Voor uitwendige hoeken bestaan er tegels met geglazuurde zijkanten.
Stap 8. Plaats tenslotte de sifon en sluit de aanen afvoerleidingen aan.
Bij het betegelen van een wand hebt u afhankelijk van de ondergrond die u wilt betegelen, de volgende materialen en gereedschappen nodig: • vulmiddel • gipsplaten en voorstrijkmiddel • pastalijm • latten • tegellijm • specie • siliconenkit • rolmaat • waterpas • stellatten • tegelsnijder • boormachine • draadzaag of decoupeerzaag met een keramiekzaagje • punthamertje
Stap 5. Zet ook de afvoerplug vast.
Waterbesparend sanitair De gemiddelde Nederlander gebruikt 135 liter water per dag, ofwel 50.000 liter per jaar. Waterbesparend sanitair is niet alleen gunstig voor het milieu, maar ook voor uw portemonnee. De volgende typen sanitair helpen water te besparen: • Waterzuinig toilet: bespaart 10.000 liter per persoon per jaar. • Stortbak met beperkte inhoud en spoelonderbreking: bespaart ongeveer 5.000 liter. De stortbak en de spoelonderbreking zijn beiden op een bestaand toilet aan te brengen.
5
6
• tegeltang • lijmkam • harde spons De voorbereidingen Stap 1. Maak de ondergrond vlak, schoon en droog. • Repareer scheuren en gaten met een vulmiddel. • Op hout, spaanplaat, een te zachte of een erg beschadigde pleisterlaag kunt u beter eerst gipsplaten aanbrengen, die u behandelt met een voorstrijkmiddel. • Verf en betonemaille maakt u vlak door er met een ruwe baksteen over te wrijven. • Dient een oude tegellaag als ondergrond, gebruik dan een speciale pastalijm en laat de nieuwe voegen op een andere plaats komen dan de oude. Stap 2. Leg voor de wand een rij tegels met voegkruisjes neer, zodanig dat aan beide zijden dezelfde pasmaat van tenminste een halve tegel overblijft. Smokkel zo nodig iets met de voegdikte. Stap 3. Z et de meest linker en de meest rechter tegel overeind en bevestig hierlangs aan de buitenzijde twee verticale latten waarop u een laagverdeling (tegel+voeg) heeft afgetekend. Stap 4. Meet de hoogte van de opstaande tegels plus voeg en bevestig op dat niveau een zuiver horizontale lat. De tegels aanbrengen Stap 1. Maak de tegellijm aan volgens de gebruiksaanwijzing. Stap 2. Strijk met een lijmkam de lijm op de muur. Een vierkante meter per keer met een laag lijm van 3 cm. Stap 3. V anuit de hoek links- of rechtsonder brengt u rij voor rij de tegels met tussenliggende voegkruisjes aan. Neem tegels afwisselend uit verschillende verpakkingen voor een mooie kleurstructuur. Stap 4. Controleer na elke laag of u exact recht blijft.
of kraspen, leg ze over een dun latje en breek ze voorzichtig door. Smalle randjes breekt u na het insnijden af met een tegeltang. Stap 7. Betegel de muur af en verwijder lijmresten. Stap 8. Uitsparingen voor leidingen en kranen maakt u met een boor en een hamer of zaag. Teken het gat af en boor rondom kleine gaatjes. Tik het rondje eruit met een punthamer en werk het gat bij met een tegeltang. Of boor binnen de lijn een groter gat en steek hierdoor een draadzaag en zaag het rondje uit. Een decoupeerzaag met een keramiekzaagje is ook geschikt. Stap 9. Na 24 uur kunt u de muur afvoegen. Wrijf de speciale specie met een harde spons diagonaal in de voegen. Stap 10. Verwijder na een korte droogtijd de overtollige specie met veel schoon water. Stap 11. Maak de hoeken heel goed droog, stof- en vetvrij. Werk de hoeken, vooral in natte ruimten, af met siliconenkit.
Kwaliteitseisen Voor het plaatsen of vervangen van onderdelen in uw badkamer of toiletruimte zijn de volgende kwaliteitseisen opgesteld: Bouwkundige en veiligheidstechnische aspecten Leidingwerk en riolering 1. Verander bij voorkeur niets aan het leidingwerk en de aansluitpunten van gas, water en elektra. Als u dit toch wilt doen, dan moet u het door een erkend installateur laten aanbrengen of keuren. 2. De aansluitingen van het sanitair op de binnenriolering moeten waterdicht zijn. 3. De sifon of stankafsluiter moet altijd bereikbaar zijn (zogenoemde inspectieluik). 4. De afvoerleiding van het riool mag nooit aansluiten op een buis met een kleinere diameter. 5. U moet hittebestendige PVC gebruiken. 6. Sluit de hoofdkraan af en laat het leidingnet leeglopen als u werkt aan het sanitair.
Stap 5. Als de lijm hard is, verwijdert u de latten. Stap 6. Snijd de tegels voor de ontbrekende rijen op maat. Kras ze hiervoor in met een tegelsnijder
Toiletpot 7. Gebruik alleen materiaal met KIWA-keurmerk of CE-keurmerk. Een tweede toilet moet worden
Kluswijzer | Zelf sanitair installeren
aangesloten op de riolering van de woning met standleiding ø110 mm. Fontein/wastafel 8. Gebruik alleen materiaal met KIWA-keurmerk of CE-keurmerk. 9. De hoogte van een fontein of wastafel is 90 tot 95 cm boven de grond. 10. De fontein of wastafel moet u aansluiten op binnenriolering met een witte PVC-bekersifon en op de wand- of vloerpijpaansluiting met een witte rozet. 11. Bevestig de fontein of de wastafel stevig vast aan de muur met speciaal daarvoor bestemde schroeven en pluggen (afhankelijk van het materiaal van de muur). 12. De wastafel moet voorzien zijn van een stop aan een ketting. Kranen 13. Het gebruik van stopkranen is aan te raden. U kunt dan stromend water blijven gebruiken, terwijl u de mengkraan monteert of demonteert. 14. De kraan moet van het merk Venlo of Grohe zijn en voldoen aan de KIWA of CE-keur. 15. De kraan in het bad of de douche moet bij voorkeur in het midden van de lange zijde en 1,10m boven de vloer worden geplaatst. Douche 16. De hoogte van de douche moet bij voorkeur 2,10 meter zijn. 17. U mag alleen materiaal gebruiken met een KIWA-keurmerk of CE-keurmerk. 18. De douchecabine moet waterdicht zijn en zijn voorzien van schimmelwerende rubberkit. 19. De deuren van de douchecabine moeten goed open en dicht gaan en de bevestigingsmiddelen moeten roestvrij zijn. 20. U moet een doucheglijstang gebruiken. 21. Het formaat van de douchebak is minimaal 80x80 cm en heeft een minimale dikte van 3,5 mm. 22. De douchebak moet geaard zijn als deze van metaal is. Bad 23. Het bad moet geaard zijn als deze van metaal is. 24. Als het bad rondom dichtgemaakt is, moet er een inspectieluikje aangebracht zijn. 25. Het bad moet waterdicht zijn en voorzien zijn van schimmelwerende siliconenkit (sanitairkit). 26. Het bad moet waterpas liggen. 27. U moet de aansluiting met de wandtegels vullen met schimmelwerende rubberkit.
7
Tegelwerk 28. Er moet gebruik gemaakt worden van eerste kwaliteit tegels. 29. De tegels moeten een KOMO-certificaat hebben. 30. De tegels dienen strak, vlak en waterpas te worden aangebracht. 31. De uitwendige hoeken en de beëindiging van het wandtegelwerk moet bestaan uit tegels met geglazuurde zijden of hoekprofielen. 32. De voegen mogen niet groter zijn dan 3 mm en dienen voldoende ingewassen te worden met speciale voeg. Deze voeg mag pas aangebracht worden als de tegels twee dagen gedroogd hebben. 33. De tegelstroken mogen niet kleiner dan 5 cm zijn en niet smaller dan de halve breedte. 34. Het formaat van de tegels mag 15 x 15 cm of 15 x 20 cm zijn. 35. De inwendige hoeken mogen niet gevuld worden met een voegpasta, maar dit moet gebeuren met schimmelwerende siliconen rubberkit (sanitair-kit). 36. De tegels mogen niet geverfd worden. Elektra 39. Elektra in de badkamer moet zijn aangebracht door een erkend installateur. 40. De metalen onderdelen moeten worden geaard. 41. De verlichting moet waterdicht zijn. 42. De schakelaars moeten zich buiten de douche/ badruimte bevinden of minimaal 60 cm van de wastafel, douche of bad. 43. Losse draden of schakelaars in de badkamer en toiletruimte zijn niet toegestaan. Onderhoudstechnische aspecten 44. Het onderhoud door Woonburg wordt op standaardniveau uitgevoerd. Als bijvoorbeeld uw kraan kapot is, vervangt Woonburg deze door een standaardkraan. 45. U bent zelf verantwoordelijk voor het onderhoud aan het sanitair. 46. U moet een voorraad tegels achterhouden voor eventuele reparatie door u of een toekomstige huurder (minimaal 10 % van de oppervlakte/ minimaal 1 m2). Verhuurtechnische aspecten 47. Zorg voor eenheid.
>>
Klustips Tip 1. Leveranciers kunnen u heel goed adviseren over de hoogte, de breedte en de indeling van het gewenste sanitair. Tip 2. De volgende materialen beveelt Woonburg aan: • Kranen: Grohe en Venlo • Wastafel: Sphinx (eurobase) • Toilet: Sphinx (eurobase) Tip 3. Draai kranen regelmatig open en dicht, dan gaan ze niet vastzitten. Tip 4. Op internet zijn veel websites te vinden met uitgebreide informatie over klussen in huis. Bekijk de volgende sites voor handige klustips:
www.klussenenwonen.nl www.klusboek.nl www.gamma.com
Tip 5. Naast de kluswijzer ‘Zelf sanitair installeren’, zijn er nog andere kluswijzers die u advies geven bij het klussen in huis. Van het plaatsen van een tuinafscheiding tot het isoleren van uw woning. Op onze site en in ons kantoor vindt u het complete aanbod. Wij wensen u veel succes bij het klussen in en om uw huis!
Postadres Postbus 8116 4330 EC Middelburg Bezoekadres Karreveld 2A Koudekerke T 0118 554455 F 0118 554477 E
[email protected]
Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. Iedere klus of werkzaamheid voert men uit op eigen verantwoordelijkheid. Woonburg is niet aansprakelijk voor de eventueel daaruit voortvloeiende schade.
Meer informatie over het zelf aanbrengen van voorzieningen in en aan uw woning vindt u in de
www.woonburg.nl
folder ‘Zelf aanpassen van uw woning’.
