kluswijzer
Sanitair
Sanitair
Sanitair installeren Sanitair is een belangrijke voorziening in uw huis. En u heeft bovendien zelf de mogelijkheid om uw sanitair verder te verbeteren. Wat dacht u van een lekker ligbad? Of een hangend toilet? Hoe dan ook het zijn ingrepen waardoor u met nog meer plezier leeft en woont. Uw huis, uw thuis, uw Stek. U kunt het werk natuurlijk door een vakman laten uitvoeren, maar u kunt het ook zelf doen. In deze kluswijzer leest u alles over het installeren van nieuw sanitair of het vervangen van onderdelen. Bent u geen ervaren doe-het-zelver? Laat dit soort werk dan aan de vakman over.
Inhoud: gereedschappen wateraanvoer en –afvoer voordat u begint koperen aanvoerleidingen kunststof afvoerleidingen een toilet installeren een bad of douche installeren een wastafel installeren een wasmachine aansluiten waterbesparend sanitair een wand betegelen
1
Stek kluswijzer
Gereedschappen Voor een sanitaire klus zijn de volgende gereedschappen nodig: rolmaat waterpas iJzerzaag verstekbak pijpensnijder pijpenbuiger schuurpapier waterpomptang steeksleutels soldeerbrander + tin boormachine schroevendraaier
Wateraanvoer en −afvoer Of u nu een toilet, een bad, een douche of een wastafel installeert, u heeft altijd te maken met twee zaken: de aanvoer én de afvoer van water. Bij de meeste klussen zult u deze moeten verlengen of omleggen. In verreweg de meeste huizen is de waterleiding van koper. Een 22 mm dikke buis komt uw huis binnen bij de watermeter en de hoofdkraan. Van daaruit zijn er vertakkingen met een diameter van 15 mm naar de keuken, de badkamer en het toilet. Kranen en installaties zijn hier vaak op aangesloten met een leiding van 12 mm dikte. Het water wordt afgevoerd via de verticale standpijp, die uitmondt op het riool. Afvoerbuizen zijn doorgaans van pvc. Die van het toilet heeft een diameter van 110 mm, de overige zijn meestal 40 of 50 mm. Aan het begin van elke afvoer zit een sifon of stankafsluiter, die altijd bereikbaar moet zijn om verstoppingen te kunnen verhelpen.
2
Sanitair
Voordat u begint Sluit voordat u begint altijd de waterleiding af! Dit doet u door de hoofdkraan dicht te draaien. Controleer of de hoofdkraan echt is afgesloten door alle kranen in huis open te zetten. Soms hebben vertakkingen een eigen stopkraan en volstaat het om maar een gedeelte van het circuit af te sluiten. Vaak zit op elke stopkraan een aftapkraantje, waarmee u het water uit de leiding laat lopen.
Koperen aanvoerleidingen Voor de aanvoerleiding gebruikt u koperen KIWA-gekeurde buizen met de juiste diameter. Met een pijpenbuiger maakt u de juiste bochten in de leiding. Is de bocht 45º of 90º? Dan kunt u ook speciale verbindingsstukken kopen. U kunt de verbindingen solderen of zogenaamde knelfittingen gebruiken.
Solderen Om te solderen zaagt of snijdt u de buis haaks af. Schuur de bramen weg en reinig de buitenkant van de buis en de binnenkant van het hulpstuk met staalwol. Smeer beide uiteinden in met soldeervet en schuif ze in elkaar. Zet de vlam van de brander erop. Zodra het vet gaat vloeien, drukt u de soldeerdraad tegen de afsluitnaad. Het soldeer vloeit dan vanzelf naar binnen. Maak de verbinding na afkoeling schoon met een vochtige doek.
Knelfitting Ook voor een knelfitting moeten de buiseinden haaks en braamloos zijn. Schuif vervolgens op beide kanten de moer en dan de ring. Steek daarna de buizen in de fitting en draai de moeren met twee steeksleutels stevig vast.
3
Stek kluswijzer
Leidingen bevestigen De leidingen zet u op de muur vast met beugels of klemzadels. Plaats deze maximaal één meter uit elkaar en op hooguit 15 cm van een haakse bocht. Waterleidingen krimpen en zetten uit. Loopt de leiding door vloeren of muren? Plaats dan een stuk pvc-buis met een iets grotere diameter over de leiding. De naden dicht u af met siliconenkit. Zo kunnen de leidingen ‘bewegen’ zonder uw vloer of wand te laten barsten of geluid door te geven.
Let op! Worden de koperen leidingen in beton gestort? Omkleed de leidingen ook dan met een wat ruimere pvc-buis. Zo geeft u de leidingen voldoende ruimte.
Kunststof afvoerleidingen Voor de waterafvoer gebruikt u kunststof leidingen. Ook hiervoor bestaan hulpstukken als bochten, T-stukken en moffen. Als die zijn voorzien van een rubberen ring, steekt u ze zo in elkaar, anders gebruikt u pvc-lijm. Zaag de buizen haaks af en verwijder bramen met een mesje. Maak de onderdelen vetvrij met een speciaal reinigingsmiddel, breng de lijm aan en schuif de delen in elkaar. Hierna mag u ze niet meer draaien, anders gaat de verbinding lekken. Met beugels bevestigt u de leidingen op de muur of tegen de onderkant van de vloer. Laat afvoerleidingen nooit precies horizontaal lopen, maar aflopend naar de aansluiting op de riolering.
4
Sanitair
Een toilet installeren Soorten potten en reservoirs U kunt kiezen uit een toiletpot met uitlaat naar achteren of naar beneden. Welk waterreservoir u neemt, hangt af van de ruimte in het toilet. Bij een duoblok vormen de pot en het reservoir een geheel. Dit neemt wat meer ruimte in. Heeft u die ruimte niet? Dan is een stortbak handiger: die hangt boven het toilet tegen de wand.
Een stortbak en toiletpot vervangen U wilt uw stortbak en toiletpot vervangen door hetzelfde, maar nieuw sanitair. Dat is een klus die u gemakkelijk zelf kunt uitvoeren. Draai de stopkraan van het reservoir dicht en spoel door. Haal de valpijp weg, neem de stortbak van de wand en schroef de pot los. Stop het afvoergat tijdelijk dicht, zodat er niets in kan vallen. Bevestig de nieuwe stortbak aan de wand en monteer de toevoerleiding en het stopkraantje. Haal voordat u gaat solderen de losse onderdelen uit het kraantje, anders verbranden ze. Sluit vervolgens met een moer en een rubberen ring de pvc-buis naar de pot aan. Zet het nieuwe toilet boven de afvoer en teken de schroefgaten af. Boor de gaten. Bij een betonvloer gebruikt u pluggen. Schuif de afvoermanchet over de uitlaat van de pot en maak de naden waterdicht met siliconenkit. Plaats nu het toilet waterpas en schroef het vast. Sluit tot slot de valpijp aan. Zet de watertoevoer weer aan en test of er nergens water lekt.
5
Stek kluswijzer
Tip! Een duoblok installeren is iets makkelijker. Hier hoeft u alleen de pot te plaatsen en de watertoevoer te verzorgen.
Een bad of douche installeren Bij een ligbad en een douche komen de leidingen voor warm en koud water binnen via een muurplaat. Hierop wordt een mengkraan aangesloten met behulp van twee S-koppelingen. Omdat deze onafhankelijk van elkaar kunnen draaien, is het altijd mogelijk om de kraan exact horizontaal te bevestigen. U maakt de koppelingen waterdicht door de schroefdraad met teflontape te omwikkelen.
Een bad Lig-, zit- en andere baden zet u met stelpootjes precies (!) horizontaal. De randen laat u rondom steunen op een ombouw. Waar het bad tegen de muur komt, bevestigt u met pluggen en schroeven een stevige lat. De andere zijden laat u rusten op wanden van gemetselde gasbetonblokken. Zo’n muur is stevig en u kunt naderhand gemakkelijk tegels aanbrengen. Een andere oplossing is een frame van houten balken van 44 x 67 cm en waterbestendige gipsplaten. In de ombouw maakt u een tegelluikje, zodat u later altijd de sifon kunt bereiken. Maak eerst de afvoer in orde. Bevestig de afvoerplug in het bad en monteer de overloop. Laat nu het bad vol lopen om het bad te laten ‘zetten’. Smeer de bovenrand van de ombouw af met specie en druk het bad hierin totdat het op de ondersteuning rust. Dicht de naden rondom met siliconenkit. Breng dan via het luikje de sifon aan tussen de badplug en de afvoerleiding. Sluit als laatste de mengkraan aan. 6
Sanitair
Veiligheidstips Plaatst u een metalen bad of douchebak? Dan moet u dat voor uw eigen veiligheid aarden. Aan de onderkant van het metalen bad zit een lip die u met een blanke draad (beschermd door een elektrabuis) verbindt met de aardleiding, aangesloten op de elektrische installatie. In badkamers mogen verlichtingsarmaturen, contactdozen en elektrische apparaten uitsluitend worden aangebracht en gebruikt op minimaal 60 cm van het sanitair.
Tip! Als u de ruimte onder het bad opvult met glas- of steenwol, blijft het water langer warm.
Een douche Het installeren van een douche gaat op dezelfde wijze als van een bad. Let op dat onder de douche bak voldoende ruimte overblijft voor de sifon.
7
Stek kluswijzer
Een wastafel installeren Alleen een sterke wand kan een wastafel dragen. Breng daarom in een gipsplatenwand eerst een extra dwarsligger of een stuk multiplex aan tussen twee staanders van het regelwerk. Een wastafel hangt gemiddeld op 90 cm hoogte. Maak aftakkingen (12 mm) van de leidingen voor warm en koud water. Hiervoor zaagt u de leiding door op twee plaatsen, 19 mm van elkaar. Verwijder het losse pijpje en zet er een T-stuk voor in de plaats. Op soortgelijke wijze leidt u vanaf de riolering een pvc-afvoerbuis (40 mm) tot midden onder de wastafel, zo dicht mogelijk tegen de wand. Monteer vervolgens de twee verbuigbare kraanbuisjes in de daarvoor bestemde openingen van de wastafel en daarna de kraan zelf. Zet ook de afvoerplug vast. Aan de achterkant van de wastafel zitten twee ophanggaten. Meet nauwkeurig hun hart-tot-hartafstand op en teken de te boren gaten met behulp van een waterpas af op de wand. Boor gaten van 12 mm, steek er pluggen in en bevestig de wastafel met de bijgeleverde ophanghaken, plugbouten of draadstiften. Plaats ten slotte de sifon en sluit de aan- en afvoerleidingen aan.
8
Sanitair
Een wasmachine aansluiten Maak met een T-stuk een aftakking van de waterleiding naar een gemakkelijk bereikbare plaats dicht bij de wasmachine. Bevestig aan het uiteinde een muurplaat voor de kraan. Sluit de afvoerpijp met een sifon aan op de riolering. De bovenkant moet op minstens 65 centimeter boven de vloer komen. Hierop lijmt u een pvc-sok met een speciale rubberen manchet, waarin u de afvoerslang van de machine klemt.
Waterbesparend sanitair De gemiddelde Nederlander verbruikt 135 liter water per dag. Dat is 50.000 liter per jaar. Voor het vergelijk: dat is een vrachtwagencombinatie vol water! Hiervan verdwijnt een groot deel ongebruikt in de afvoer. Dat is zonde van het water, van uw geld en slecht voor het milieu.
De oplossing: waterbesparend sanitair. Een paar voorbeelden: Een waterzuinig toilet kan het verbruik terugdringen tot 10.000 liter per persoon per jaar. Een stortbak met een beperkte inhoud en een spoelonderbreking bespaart ongeveer 5.000 liter. Dit kunt u overigens gemakkelijk aanbrengen op uw bestaande sanitair. Bij een spaar douchekop, alleen geschikt voor een combiketel of een boiler, kan de besparing oplopen tot 7.500 liter. Bovendien verbruikt u met zo’n douchekop minder gas. Ga altijd na of deze douchekop geschikt is voor uw warmwatertoestel. Voor keuken- en wastafelkranen zijn volumebegrenzers verkrijgbaar. Die besparen u 1.500 liter water en gas. Bij elkaar scheelt waterbesparend sanitair u tientallen euro’s per jaar op de rekening. Dat is mooi meegenomen!
9
Stek kluswijzer
Een wand betegelen Tegels zijn de meest gebruikte en meest hygiënische manier om de wanden in badkamer en toilet af te werken. In de bouwmarkt en tegelhandel vindt u tegels in alle kleuren en maten. Tegels kunt u recht onder elkaar aanbrengen, in verspringend patroon, met een bijpassende sierstrook of met hier en daar een afwijkende tegel als speelse onderbreking. Voor de voegdikte kunt u kiezen uit voegkruisjes van 2, 3 of 4 mm. Voor uitwendige hoeken bestaan er tegels met geglazuurde zijkanten. U kunt het beste van tevoren het patroon bepalen. Meet dan nauwkeurig de oppervlakte die u wilt betegelen op en bereken het aantal benodigde tegels. (Van de maat 15 x 15 cm gaan er 44 tegels in een 1 m2). Op de verpakking van de tegels staat vaak hoeveel m2 u ermee kunt betegelen. Dat zijn niet altijd mooi afgeronde getallen. Tip: neem een rekenmachine mee naar de winkel. Neem tegels op voorraad in verband met het vervangen van beschadigde/ kapotte tegels door u of een toekomstig huurder. De voorraad tegels moet minimaal 1m2 zijn.
Let op! Op iedere verpakking tegels staat een tintnummer. Koop alleen dezelfde tintnummers.
Gereedschap Bij het betegelen van een wand zijn de volgende gereedschappen nodig: rolmaat waterpas stellatten tegelsnijder boormachine draadzaag punthamertje tegeltang lijmkam harde spons 10
Sanitair
De voorbereidingen Zorg voor een vlakke, schone en droge ondergrond. Repareer scheuren en gaten met een vulmiddel. Op hout, spaanplaat, een te zachte of een erg beschadigde pleisterlaag kunt u beter eerst gipsplaten aanbrengen, die u behandelt met een voorstrijkmiddel. Verf en betonemaille maakt u vlak door er met een ruwe baksteen over te wrijven. Dient een oude tegellaag als ondergrond, gebruik dan een speciale pastalijm en laat de nieuwe voegen op een andere plaats komen dan de oude. De positie van de eerste tegels bepaalt u met startlatten. Leg voor de wand een rij tegels neer, inclusief voegkruisjes, zodanig dat aan beide zijden dezelfde pasmaat van ten minste een halve tegel overblijft. Zet de meest linker en meest rechter tegel overeind en bevestig hierlangs aan de buitenzijde twee verticale latten waarop u een laagverdeling (tegel+voeg) heeft afgetekend. Meet de hoogte van de opstaande tegel plus voeg en bevestig op dat niveau een zuiver horizontale lat.
De tegels aanbrengen Maak de tegellijm aan volgens de gebruiksaanwijzing. U strijkt met een lijmkam de lijm op de muur, 1 m2 per keer in een 3 mm dikke laag. Vanuit de hoek links- of rechtsonder brengt u rij voor rij de tegels met tussenliggende voegkruisjes aan. Controleer na elke laag of u exact recht blijft. Als de lijm hard is, verwijdert u de latten. Snijd de tegels voor de ontbrekende rijen op maat. Kras ze hiervoor in met een tegelsnijder of kraspen, leg ze over een latje en breek ze voorzichtig door. Smalle randjes breekt u na het insnijden af met een tegeltang. Betegel de muur af en verwijder lijmresten.
11
Stek kluswijzer
Uitsparingen voor leidingen en kranen maakt u met een boor, een hamer of een zaag. Teken het gat af en boor rondom kleine gaatjes. Tik het rondje eruit met een punthamer en werk het gat bij met een tegeltang. Of boor binnen de lijn een groter gat en steek hierdoor een draadzaag en zaag het rondje uit. Een decoupeerzaag met een keramiekzaagje is ook geschikt. Kijk op de verpakking van de lijm hoeveel tijd er moet zitten tussen het aanbrengen van de tegels en het voegen. Wrijf de speciale specie met een harde spons diagonaal in de voegen. Verwijder na een korte droogtijd de overtollige specie met veel schoon water. Werk voegen in hoeken, vooral in natte ruimten, af met siliconenkit, nadat de hoeken zeer goed droog, stof- en vetvrij zijn gemaakt.
Technische eisen sanitair Stek stelt technische eisen aan alle zelf aangebrachte verbeteringen in uw woning. Dit doen we om de veiligheid van u en toekomstige huurders te garanderen.
Bouwkundige en veiligheidstechnische aspecten: Leidingwerk en riolering Sluit altijd eerst de hoofdkraan af en laat het leidingnet leeglopen als u werkt aan het sanitair. Verander bij voorkeur niets aan het leidingwerk en de aansluitpunten van gas, water en elektra. Doet u dit wel, dan moet dit door een erkende installateur worden aangebracht of worden gekeurd. De aansluitingen van het sanitair op de binnenriolering moeten waterdicht zijn. De sifon of stankafsluiter moet altijd bereikbaar zijn; bij een ligbad via een luik. De afvoerleiding van het riool mag nooit aangesloten worden op een buis met een kleinere diameter. Gebruik altijd hittebestendige pvc.
12
Sanitair
Toiletpot Gebruik alleen materiaal met een KIWA- of CE-keurmerk.
Fontein en wastafel Gebruik alleen materiaal met een KIWA- of CE-keurmerk. De hoogte van de wastafel is 90 tot 95 cm vanaf de vloer. De fontein of de wastafel moet worden aangesloten met een witte of chroomkleurige bekersifon, met een afvoer op de binnenriolering in dezelfde kleur. De doorvoer bij een wandaansluiting moet worden weggewerkt met een rozet. Bevestig de fontein of de wastafel met de daarvoor bestemde bevestigingsbouten.
De wastafel moet voorzien zijn van een stop met een ketting.
Kranen Het gebruik van stopkranen is aan te raden, zodat u niet alle watertoevoer hoeft af te sluiten. Gebruik alleen materiaal met een KIWA- of CE-keurmerk. De kraan bij het bad of de douche moet in het midden van de lange zijde geplaatst worden. In de douche komt de kraan op 1,10 m vanaf de vloer.
Douche De aanbevolen hoogte voor een douchecabine is 2,10 m. Gebruik alleen materiaal met een KIWA- of CE-keurmerk. De douchecabine moet goed (spat)waterdicht zijn en zijn afgewerkt met schimmelwerende kit. De deuren van de douchecabine moeten goed open- en dichtgaan en de bevestigingsmiddelen moeten van materiaal zijn dat niet roest. De douchebak is minimaal 80 bij 80 cm met een plaatdikte van 3,5 mm. Deze moet geaard zijn.
Bad Het ligbad moet geaard zijn. Als het bad rondom is dichtgemaakt, moet er een inspectieluik aanwezig zijn om bij de sifon te kunnen. 13
Stek kluswijzer
Het bad moet waterdicht zijn en voorzien van schimmelwerende siliconenkit (sanitairkit). Het bad moet waterpas staan. U moet de aansluiting met het tegelwerk vullen met schimmelwerende rubberkit.
Tegelwerk De tegels dienen strak, vlak en waterpas te worden aangebracht. Uitwendige hoeken en beëindigingen van het wandtegelwerk moeten bestaan uit tegels met geglazuurde zijde(n) of een hoekprofiel. De voegen mogen niet groter zijn dan 3 mm en moeten voldoende ingewassen worden met speciale voegspecie. De tegelstroken mogen niet kleiner dan 5 cm zijn. De hoogte van het tegelwerk in de badkamer is minimaal 2.10 m boven de afgewerkte vloer en in het toilet minimaal 1.50 m boven de afgewerkte vloer. De vloertegels moeten voldoende aflopend (5 mm per meter) naar de afvoerput worden aangebracht. De inwendige hoeken en de naad tussen het sanitair en het wandtegelwerk moeten met een schimmelwerende siliconenkit (sanitairkit) worden dichtgemaakt. De volle oppervlakten van de te betegelen gipswanden moeten van tevoren volgens de voorschriften van de fabrikant of leverancier met een voorstrijkmiddel worden bewerkt. De naden moeten worden afgewerkt met kimband. De tegels mogen niet worden geverfd.
14
Sanitair
Elektra Elektra in de badkamer moet zijn aangebracht door een erkend installateur volgens de eisen van de NEN 1010. Metalen onderdelen in de badkamer moeten geaard zijn. De verlichting is waterdicht en geschikt voor vochtige ruimten. De schakelaars moeten zich buiten de douche/badruimte bevinden of minimaal 60 cm van wastafel, douche en/of bad. Losse draden en schakelaars zijn in de bad- en toiletruimte niet toegestaan.
Onderhoudstechnische eisen Het onderhoud door Stek wordt op standaardniveau uitgevoerd. Als bijvoorbeeld uw kraan kapot is, wordt deze vervangen worden door een standaard kraan. U bent zelf verantwoordelijk voor het resterende onderhoud aan het sanitair. U moet een voorraad tegels achterhouden voor eventuele reparatie door u of een toekomstige huurder (minimaal 10% van de oppervlakte). In veel gevallen mogen de veranderingen bij een verhuizing gewoon blijven zitten. Wilt u hier vooraf zekerheid over, vraag dan de Zelf aangebrachte veranderingen brochure aan en/of laat u informeren door Stek.
Verhuurtechnische eisen Zorg voor eenheid in de gebruikte materialen.
Heeft u naar aanleiding van deze kluswijzer nog vragen? Bel ons gerust. Wij helpen u ook technisch op weg!
15
Stek kluswijzer
16
Stek Postbus 126 2160 AC Lisse T 0252 430 500 F 0252 430 505
[email protected] www.stek-wonen.nl
Bezoekadres Lisse Hobahostraat 90
Bezoekadres Hillegom Hoofdstraat 33
Bezoekadres Voorhout Beukenrode 33
