Who Cares! Zelfredzaamheid, eigen kracht en de rol van kerken: Kansen & grenzen Verslag bijeenkomst maandag 16 november 2015
Op deze bijeenkomst gingen we in gesprek over de kansen en de grenzen ten aanzien van de verwachtingen, die de gemeentelijke overheid ten aanzien van de kerken heeft in de Haagse samenleving. Daarin verwacht de overheid van vrijwilligersorganisaties in toenemende mate dat zij de zelfredzaamheid en eigen kracht van de Haagse burger versterken. Er waren ruim 50 deelnemers, ongeveer 20 vanuit kerken & kerkelijke organisaties, de overige uit diverse zorg- en welzijnsorganisaties, PEP, sociaal casemanagement gemeente Den Haag en Sociale Wijkzorgteams. Opzet inhoudelijk deel Gesprekstafels Na inloop met koffie, thee en hapjes, gingen de deelnemers gelijk in gesprek aan één van de zes gesprekstafels, die door deskundigen werden geleid. Deelnemers konden drie onderwerpen kiezen uit: GGZ, Schuld&Armoede, Sociale Wijkzorgteams, Ouderen, Mantelzorg en Interculturaliteit&Zorg. De inleiders gaven telkens een korte stand van zaken rond elk thema en inventariseerden vervolgens bij de deelnemers wat hun ervaringen in hun dagelijks praktijk waren. Veel kennis en ervaring is uitgewisseld, vragen beantwoord, nieuwe contacten gelegd en er is gekeken waar kerken en organisaties uit zorg en welzijn aanvullend – in de wijk of stedelijk – iets voor elkaar kunnen betekenen. Uitleiders 1
Aan de eettafel praatten de gespreksleiders de twee uitleiders – Heleen Joziasse (Predikant en Consulent Maatschappelijke Activering St. Mara) en Bob Meerstadt (programmamanager participatie Gemeente Den Haag) bij over de uitkomsten van de gesprekken met de deelnemers rond de zes thema’s (zie overzicht ‘Uitkomsten gespreksgroepen’). Op basis daarvan en wat zij zelf hadden gezien en gehoord, gaven zij een reflectie als uitleiding. Bob Meerstadt Een opsomming van de punten die hij benoemde: • Zag een grote mate van betrokkenheid van de deelnemers bij de diverse thema’s. • En ook dat veel voorzieningen en activiteiten nog lang niet bij iedereen bekend zijn. Belangrijk om er meer aan te doen dat voorzieningen en klant elkaar vinden. • Door mee te doen in de samenleving worden mensen ook meer serieus genomen. • Naast het binden van mensen aan een organisatie, is het ook belangrijk om mensen te verbinden met elkaar. • Het aanbod is vaak te algemeen, belangrijk om de vraag van de klant te verbinden met een passend aanbod (match heel belangrijk). • Nabijheid via netwerken van organisaties (ipv alleen digitale systemen) kennen, herkennen en erkennen. Dat blijft de basis voor toegang tot andere netwerken. • Kerken treden steeds meer naar buiten naar de Haagse burgers toe. Belangrijk dat de gemeente Den Haag het belang hiervan meer erkent. • Wat mag je van de gemeente Den Haag verwachten. Veel initiatieven worden financieel ondersteunt via subsidies. Maar het gaat er ook om te horen of de gemeente Den Haag de goede dingen doet en of ze die goed doen. Belangrijk dat zij hierover signalen terugkrijgt uit de samenleving. • Belangrijke aspecten, die om aandacht vragen: - Vroegsignalering - Hoe vraagverlegenheid tegemoet te treden (o.a. mantelzorgers)? - Waar begint het werk van de vrijwilliger en eindigt dat van de professional? - Zingeving: hoe kun je vanuit dit principe verder helpen?
2
Heleen Joziasse Een opsomming van de punten die zij benoemde: • In de groepen is druk geschreven, geluisterd en veel info uitgewisseld. Het maakte ook duidelijk dat er een enorm aanbod in de stad is, maar tegelijk moeilijk om er een overzicht van te krijgen. • Als kerken iets willen betekenen in de stad is het belangrijk om contact te zoeken met de sociale wijkzorgteams en servicepunten in wijkcentra. Zij kunnen daar tegelijk ten behoeve van gemeenteleden ook zelf hun voordeel mee doen. • Opvallend zijn de verhalen over armoede, ze worden steeds schrijnender. • Ten aanzien van culturele sensitiviteit belangrijk om ons bewust te zijn van blinde vlekken en hoe we hiervan meer bewust kunnen worden. • (Reguliere) kerken zijn nog een klein stukje van de Haagse samenleving, wat kan dan toch onze rol zijn? - een signalerende, bijvoorbeeld naar de sociale wijkzorgteams - aandacht voor zingeving bieden (= onze specialiteit) - motivatie om gemeenschap te zijn voor en met elkaar • Bewust zijn van verschillende taalvelden kerken & overheid. De term ‘zelfredzaamheid’ komt uit de koker van de overheid. Binnen de kerk gaat het om ‘gemeenschap’ & ‘saamhorigheid’. Het kerkelijk antwoord is ‘omzien naar elkaar’. Aan de overheid de taak om hiervoor structuur en voorwaarden te scheppen in de Haagse samenleving. Van zelfredzaamheid naar saamhorigheid. • In vrijwilligerswerk gaat het om tijd vrij maken voor elkaar: mensen hebben tijd en geven die aan elkaar (present-zijn). • Belangrijk om ook in gesprek te gaan met migrantenkerken en evangelicale kerken, die groeien als kool in Den Haag. Verdiepende discussie Aansluitend was er ruimte voor – en ontstond er – een verdiepende discussie tussen uitleiders en deelnemers, in het bijzonder naar aanleiding van het onderscheid in taalveld tussen kerk en overheid: in de kerken wordt niet gesproken van zelfredzaamheid, maar van gemeenschap en saamhorigheid. Voor de meest kwetsbare mensen in de Haagse samenleving, vaak met meervoudige problemen kampend, is zelfredzaamheid bij voorbaat onhaalbaar. Ook hulpverleners stuitten hier op de grenzen van hun kunnen.
Jan Grotendorst Diaconaal consulent Stek
Den Haag, 11 december 2015
3
Bijlage I – Uitkomsten gespreksgroepen GGZ • • • • • • • • • • • • •
Jonge mantelzorger loopt risico. Eigen adres bevordert stabilisatie. Respijtzorg is onbekend (tip: www.respijtwijzerdenhaag.nl ) Familiehulp bij behandelplan betrekken (gebruik maken van hun kennis). Huisartsenbezoek is afgeschaft, gaat ten koste van medicijncontrole. Meer mensen gaan weer op straat zwerven (door verschuiving naar extramurale zorg), zonder eigen adres echter geen hulp & stabiliteit Wachtlijsten te lang. Burger moet veel. Wijkverpleging complexer. Toeslag medicijnen. Niet altijd vanuit probleem denken. Aandacht voor kinderen van GGZ-cliënten. Tip: www.parnassia.nl voor info en verwijzerspunt.
Schuld & armoede •
Knelpunten - Problematiek neemt nog steeds toe: - Kostendelersnorm. - Verrekening toeslagen/belasting. - Toegang tot schuldhulpverlening, slechts een fractie komt hierin terecht. - Preventie t.a.v. schuldhulpverlening ontbreekt. - Digitalisering. - Taal. - Leerbaarheid van mensen. - Abstractie geldsystemen. - Samenwerking schuldeisers met hulpverleners (signalering). - Recidive.
•
Preventiemaatregelen - Bekendheid met schuldhulpmaatjes. - Onderwijs betrekken: (1) leren omgaan met geld (2) bekendheid regelingen. - Eigen netwerk signalering. - Zichtbaarheid aan woning. - Bekendheid met hulp van kerken. - Schuldeisers deel maken van oplossing. - Nazorg.
4
•
Vraag - Waar ligt de grens tussen inzet van vrijwilligers & professionals? Wat is de taak van de overheid? - Hoe kunnen we verschillende initiatieven op terrein van schuld en armoede beter met elkaar verbinden?
Sociale Wijkzorgteams •
• • • •
Hoe kom je er terecht? Via servicepunt – meldcode. http://www.denhaag.nl/home/bewoners/to/Sociale-wijkzorgteams-in-Den-Haag.htm Wat kunnen kerken/vrijwiligers betekenen voor wijkzorgteams? Zingeving! Er moet meer bekendheid komen voor wijkzorgteams & servicepunten. Ken de laagdrempelige initiatieven in de wijk. Ken de meerwaarde van vrijwilligers vanuit de kerk. Geloof bindt en schept vertrouwen.
Ouderen •
• • • • • •
Wat is waardige zorg? - Maatwerk bieden, niet invullen wat ouderen nodig hebben. - Niet alleen staan en hulp bieden (gelijkwaardig). Hoe weten we waar de ouderen zijn die hulp nodig hebben. Zingeving bieden, bv. via gespreksgroepen. Mensen willen serieus genomen worden. Kan iemand met een verstandelijke beperking een maatje zijn voor een oudere? Er is steeds meer behoefte aan nabijheid. Eenzaamheid is een groot probleem. Ouderen krijgen informatie waar ze niets mee kunnen (te ingewikkeld).
Mantelzorg • • • • •
Zelf om hulp vragen blijft een moeilijk punt. Tegelijkertijd zijn veel mantelzorgers wel overbelast. Vraag hoe je met deze mensen op wijkniveau in contact kunt komen. Respijtzorg beter onder de aandacht brengen. Nieuwe website mantelzorg: www.denhaagmantelzorg.nl .
Interculturaliteit & Zorg • • •
Zelfredzaamheid van mensen. Preventie. Participatie.
5
•
• • • • • •
Samenwerking met kerken nog minimaal. Mogelijkheden van samenwerking kerken en moskeeën bekijken. Kijken naar wat we gemeen hebben in plaats van naar de verschillen. Idem met maatjesprojecten. Preventie. Problematiek erkennen, wordt steeds zwaarder. Tegelijk lastiger om daar binnen de bestaande protocollen hulp op te organiseren. Culturele sensitiviteit vanuit gemeenten. Stek voor praktische hulp. Maatjesproject Zoetermeer.
6
