Zelfmanagement: De uitdaging Dr. Sasja Huisman Medisch Psycholoog/Onderzoeker (LUMC) Docent Gezondheidspsychologie (Universiteit Leiden)
Ijsland
‘’Hoe doe je dat eigenlijk, jezelf en je diabetes managen? En hoe kunnen professionals je daarbij helpen? De Bas van de Goor Foundation gaat mensen met diabetes, hun omgeving en zorgprofessionals helpen hierin inzicht te verkrijgen.’’ ‘’Kort gezegd is de doelstelling van de Iceland Diabetes Challenge 2014: Zelfmanagement uitleggen om de kwaliteit van leven van mensen met diabetes te verbeteren.’’ Bron: www.bvdgf.org
Wat is zelfmanagement dan? Waarom is het zo belangrijk? En wat kunnen wij er mee?
Veel wetenschappers ‘‘ZM = √(1xmotivatie + ⅗regulatie – conflict)2’’
Veel zorgverleners ‘Gezondheid = topprioriteit’
Veel ‘managers’ ‘Zelfmanagement is goedkope zorg!’
U, ik, patiënten ‘Ik weet dat het belangrijk is, maar ik wil gewoon mijn leven leiden!’
‘Zelfmanagement is doen wat nodig is voor je gezondheid, in de context van jouw dagelijkse leven’
‘Goede zelfmanagement is goed zorgen voor je gezondheid, terwijl je een zo prettig mogelijk leven probeert te leiden…’
huishouden gezondheidsgedrag
partner
werk/school
kinderen
sociaal leven sport
Optimaal zelfmanagement is….
Het realiseren van je persoonlijke doelen, EN je gezondheidsdoelen
Dat is simpel gezegd…… Maar niet eenvoudig!
Wat je nodig hebt en moet kunnen…
Uitdagingen zelfmanagement • •
•
Medische uitdagingen (bv. ziekte) Praktische uitdagingen (conflicten persoonlijke- en gezondheids doelen) Psychologische uitdagingen
Balanceren tussen…
• ‘Gewoon’ lekker leven • Willen • Ontkennen/struisvogel
• Optimaal gezond zijn • Moeten • Lijstjes, tabellen
Ongemerkt moet je best wat kennis en vaardigheden in huis hebben om goed voor je gezondheid te zorgen EN een prettig leven te leiden… Geen wonder dat het vaak niet optimaal samen gaat…
Uitdagingen zelfmanagement Als praktische uitdagingen langdurig niet worden opgelost, is er meestal een psychologische uitdaging die moet worden opgelost
De ‘onderbieders’ • • • • • •
Klachten Schuld/schaamte Zelfverwijt Niet op controle Angst Somberheid
De ‘overbieders’
• • • • •
Stress/moe Somberheid ‘Geleefd worden’ Burnout Angst
Rol van de zorgverleners Medisch psycholoog: optimaliseren van zelfmanagement EN een prettig leven, door te intervenieren op psychologische processen
Middel: cognitieve gedragstherapie
Samen met zorgprofessional proberen gedragsverandering te realiseren Zelfhulp (boek/web) E-health programma’s, interactief Groepsbehandeling: thematisch: ow/populatie
emoties
Individuele CGT kort (< 15 sessies) (DSM-IV)
cognities
gedrag
Individuele CGT lang (< 15 sessies) (DSM-IV) psychotherapie
Intensiteit
Cognitieve Gedragstherapie
Rol van zorgverlener Samen benoemen van gezondheidsdoelen en persoonlijke (werk) doelen: GEDRAG! Samen benoemen van huidige valkuilen en belemmeringen - praktische, - medische- en/of psychologische uitdagingen? Samen juiste mensen/zorg betrekken collega’s, professionals, partner
Rol van leidinggevende/collega Onderwerp zelfmanagement op agenda Afname kwetsbaarheid, schaamte Op de hoogte stellen van conflicten tussen persoonlijke (werk) en gezondheids-doelen Zorgprofessionals betrekken waar nodig Afspraken over (tijdelijke) investeringen in tijd (!), middelen of financien dat is het niet ….. Mocht dit een open deur lijken…..
Rol van ‘werknemer’
Maak dankbaar gebruik van dit onderwerp! Benoem persoonlijke- (werk) en gezondheidsdoelen Evenals knelpunten en belemmeringen hierin Probeer goed uit leggen welke ‘ziekte’ er speelt Geef zo concreet mogelijk aan waar je (tijdelijk) behoefte aan hebt Evalueer en kom er op terug
Mocht dit een open deur lijken…..
dat is het niet …..
Gedrag als nieuwe uitkomstmaat Vraag jezelf af wat je redelijkerwijs van jezelf mag/kunt verwachten qua gezondheidsgedrag in de context van jouw drukke leven? Wat vind JIJ belangrijk? Met wie bespreek je dit? Maak je afspraken? Reken jezelf dan af op je GEDRAG, en minder op uitkomsten (bijv. gewicht)
Meer dan je best kun je niet doen, en verwacht ook niemand van je
Samen balans vinden
Prettig leven/werken
Gezond zijn
Take home message Met elkaar in gesprek gaan over persoonlijke- (werk) en gezondheidsdoelen is geen open deur! (Tijdelijk) faciliteren van zelfmanagement (ondersteuning) betreft alle ‘lagen’ in een organisatie
En kost tijd (en dus geld…) Maar levert wat op op gebied van gezondheid EN welzijn
Dank voor uw aandacht!
Sasja Huisman Medisch Psycholoog LUMC Afdeling Endocrinologie C7-Q Pieper 071-5298104
[email protected]
