provincie GELDERLAND Bezoekadres Huis der Provincie Markt 11 6811 CG Arnhem telefoonnummer telefaxnummer (i e-mailadres post internetsite www
De Raad van de gemeente Beuningen Postbus 14 6640 A A B E U N I N G E N
Postadres Postbus 9090 6800 GX Arnhem
IN14.06550
llllllllllll llllllll II II G E M E E N T E BEU Nil INGEKOMEN 1 3 DEC ?Í)U
datum
zaaknummer
17 december 2014
2014-016225
onderwerp
Informatie over de toezichtvorm voor 2 0 1 5
Geachte heer/mevrouw, O p 17 november 2014 ontvingen wij d e door u op 13 november 2014 vastgestelde Programmabegroting 2015-2018. Het eerste lid van artikel 203 van de Gemeentewet bepaalt dat d e begroting en d e daarop betrekking hebbende begrotingswijzigingen de goedkeuring van Gedeputeerde Staten behoeven, indien Gedeputeerde Staten van oordeel zijn dat een gemeentebegroting niet structureel en reëei in evenwicht is en niet uit de meerjarenraming blijkt dat het aannemelijk is dat een evenwicht de eerstvolgende jaren tot stand zal worden gebracht". Wij hebben uw begroting beoordeeld en zijn daarbij tot de conclusie g e k o m e n dat de Programmabegroting 2015-2018 "niet structureel en reëel in evenwicht is". In verband hiermede hebben wij vandaag besloten uw g e m e e n t e voor het jaar 2015 onder preventief toezicht te stellen. Hierbij zijn de volgende factoren voor ons leidend: Een negatieve reserve grondexploitatie en zandwinning tot een gezamenlijk bedrag van ruim - / - f 22 miljoen per 1 januari 2015. Het ontbreken van voldoende ruimte o m deze reserves binnen 10 jaar weer aan te vullen. Het ontbreken van ruimte o m risico's op te vangen. Wij denken dat continuering van het preventief toezicht in 2015 zal bijdragen aan het publieke bewustzijn dat Beuningen zich in een bijzondere en kwetsbare financiële positie bevindt. Tegelijkertijd signaleren wij, en hebben wij er waardering voor d a t u, ondanks vergaande rijkskortingen, door middel van nieuwe bezuinigingen de in 2011/2012 ingezette lijn o p w e g naar financieel herstel hebt gecontinueerd. Wij zien in de door u vastgestelde meerjarenbegroting vanaf 2017 ruimte om d e periode van financieel herstel nog in te korten en weer reserves o p te bouwen. Een deel van de meerjarige begrotingssaldi wordt veroorzaakt door meevallers binnen de grondexploitatie. Zo is d e negatieve reserve grondexploitatie met circa f 3,3 miljoen aangevuld door vrijval van een voorziening voor d e Hutgraaf en zijn toekomstverwachtingen positief bijgesteld op basis van een door bureau "Stee" uitgebrachte rapportage.
inlichtingen bij
dhr. H.W. S c h u u r m a n
telefoonnummer (026)
e-maiiadres
[email protected]
BNG Bank Den Haag, rekeningnummer 28.50.10.824 IBAN-nummer: NL74BNGH0285010824 BIC-code van de BNG: BNGHNL2G
359 98
btw-nummer: NL001825100.B03 KvK-nummer: 51468751
74
provincie
GELDERLAND
De structurele voordelen die dit met zich meebrengt worden weliswaar deels ingezet voor versneld aflossen van de schulden, maar ook deels als meevaller binnen de exploitatie. Wij realiseren ons dat dit laatste is ingegeven door de wetenschap dat uw gemeente in de komende jaren nog risico's loopt op de implementatie en effectuering van de diverse bezuinigingen en de uitvoering van nieuwe taken in het sociale domein. De positieve begrotingssaldi, vooral vanaf 2017, maken het onzes inziens mogelijk deze voordelen te gebruiken voor het versneld aflossen van de tekorten. Zoals in de 1 alinea van deze brief al aangegeven betekent het instellen van preventief toezicht dat de Begroting 2015 van uw gemeente, alsmede de daarop betrekking hebbende begrotingswijzigingen, onze goedkeuring behoeven. O p 5 december 2014 heeft portefeuillehouder, de heer J. Markink, hierover al overleg gevoerd met een afvaardiging van uw raad. O m praktische redenen verlenen wij u hierbij toestemming voor het aangaan van verplichtingen voor 2015 tot maximaal de helft van het bestaande beleid zoals dat is o p g e n o m e n in de door ons goedgekeurde jaarschijf 2014 van de Meerjarenbegroting 2014-2017 en na aftrek van de in de jaarschijf 2015 van de Meerjarenbegroting 2015-2018 ingeboekte bezuinigingsmaatregelen. Over het al dan niet dan wel gedeeltelijk goedkeuren van de Meerjarenbegroting 2015-2018 zullen wij u in het voorjaar van 2015 doch uiterlijk op 1 mei 2015 informeren. e
In onze brief van 12 november 2014 (zaaknummer 2014-002846) is aangekondigd dat vijf financiële kengetallen worden vermeld in deze brief. In onderstaande tabel vindt u deze kengetallen voor uw gemeente en de beoordeling die wij als toezichthouder hieraan geven. Vervolgens kunt u in de bijlage uitleg, berekening en normering van de kengetallen vinden. Kengetal
uitkomst
Structurele expl. ruimte
-/- 1,2 Zo
Netto-schuldquote
147 Z
Solvabiliteit
-22 Zo
Lokale lasten Grondexploitatie
oordeel onvoldoende
0
onvoldoende
0
0
onvoldoende
0
/- 2 6 y ^ C 1,2 miljoen boven "artikel 12-norm") 0
420/0
onvoldoende n.v.t.
Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Gelderland, -
Commissaris van de Koning
-i
secretaris
Belanghebbenden kunnen binnen zes weken na dagtekening van dit besluit hiertegen een bezwaarschrift indienen. Het bezwaarschrift dient te worden gezonden aan Gedeputeerde Staten, secretariaat Commissie van Advies voor Bezwaarschriften en Klachten, Postbus 9090, 6800 GX A r n h e m . Op envelop en brief duidelijk "bezwaarschrift" vermelden.
2
provincie
GELDERLAND
Degene die een bezwaarschrift heeft ingediend, kan bij de voorzieningenrechter van de rechtbank Gelderland (Postbus 9030, 6800 EM Arnhem) een verzoek indienen o m een voorlopige voorziening te treffen. Voor individuele burgers (niet voor advocaten en ook niet voor gemachtigden namens een bedrijf of een organisatie) bestaat de mogelijkheid dat verzoek digitaal in te dienen. Meer informatie kunt u vinden op www.rechtspraak.nl. Voor het behandelen van een verzoek o m een voorlopige voorziening wordt griffierecht g e h e v e n . Over de hoogte en de wijze van betaling van het griffierecht kunt u informatie verkrijgen bij de rechtbank Gelderland, telefoonnummer (026) 359 20 00 of op www.rechtspraak.nl Informatie over de bezwarenprocedure en de mogelijkheid van mediation is te vinden op de website van de provincie Gelderland (www.gelderland.nl). U kunt die informatie, vervat in de brochure "Niet eens met een besluit van de provincie Gelderland? Bezwaarschrift of mediation", ook opvragen bij het Provincieloket via telefoonnummer (026) 359 99 99.
Bijlage: Kengetallen Begrotingsbrief 2015
GELDERLAND
BIJLAGE
Kengetallen Begrotingsbrief 2015
1. Structurele exploi tati erui mte (op b a s i s v a n begroti ng) Het financiële kengetal "structurele exploi tati erui mte" geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de vastgestelde begroting is. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid. Berekening
structurele baten / structurele lasten totale baten voor bestemming
Norm Gelderland In het financieel toezicht wordt de begroting van een gemeente langs de lat gelegd die geldt voor artikel 1 2 g e m e e n t e n ' . Voor het bedrag voor onvoorzien (conform het BBV artikel 8 , lid 1 ) wordt bij artikel 1 2 g e m e e n t e n uitgegaan van de vuistregel die ook de Commissie BBV acceptabel vindt van u . 6 % van de som van de uitkering Gemeentefonds (algemene uitkering (AU ) plus integratie en decentralisatieuitkeringen) en de ozbcapaciteit. Een g e m e e n t e zou in de begroting dit bedrag aan ruimte moeten ramen o m structurele tegenvallers op te kunnen v a n g e n . Wij zetten de structurele ratio af tegen de hiervoren g e n o e m d e 0 , 6 7 o . o
Voldoende
Structureel ratio hoger dan
0,6 Zo
Matig
Structureel ratio tussen
en
Onvoldoende
Structureel ratio kleiner dan
a
0 Zo
o
(van A U + bel.cap)
0,67o
(van A U * bel.cap)
o
0 7o
Uw gemeente kent een onvoldoende structurele exploitatieruimte afgezet tegen de totale baten. Uw ratio bedraagt 1 , 2 6 Z . Dit is afgezet tegen ũ . 6 % (vuistregel voor onvoorzien met betrekking tot een artikel 1 2 situatie) van uw bedrag voor de algemene uitkering s a m e n met de belastingcapaciteit. Voor een goed vergelijk wordt dit bedrag voor onvoorzien eveneens afgezet tegen de totale baten, hetgeen voor uw gemeente neerkomt op 0 , 3 7 Z o . U w structurele exploitatieruimte zit onder 0 7o en is daarmee 'onvoldoende'. 0
0
o
o
2. Netto s c h u l d q u o t e (op b a s i s v a n jaarrekeni ng) Het kengetal "netto s c h u l d q u o t e " , ook wel bekend als de nettoschuld als aandeel van de inkomsten, zegt het meest over de financiële vermogenspositie van een gemeente. De netto schuldquote geeft aan of een gemeente investeringsruimte heeft of juist op zijn tellen moet passen. Daarnaast zegt het kengetal ook wat over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld is, hoe meer kapitaallasten er zijn (rente en aflossing) waardoor een begroting minder flexibel wordt. De nettoschuldquote geeft daarmee een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossing op de exploitatie. In de berekening wordt niet m e e g e n o m e n waarvoor de schulden zijn aangegaan.
' Artikel 12 van de Financiële Verhoudingswet regelt dat gemeenten die in de financiële problemen zijn gekomen een aanvraag kunnen indienen voor extra steun uit het gemeentefonds. Hieraan is een aantal voorwaarden verbonden.
provincie
GELDERLAND
Berekening Voor d e berekening v a n d e netto-schuldquote wordt de netto-schuld gedeeld door het totaal van de inkomsten binnen d e exploitatie: (onderhandse leningen - overige vaste schuld t kortlopende schuld * overlopende passiva -ilanglopende uitzettingen - / - kortlopende vorderingen - / - o v e r l o p e n d e activa) totale baten voor bestemming Norm Gelderland In de VNG-uitgave "Houdbare Gemeentefinanciën" is aangegeven dat w a n n e e r d e schuld lager is dan de jaaromzet ( * : 1 0 0 Z o ) dit als voldoende kan worden bestempeld en boven de 1 3 0 Z o als onvoldoende. Wij sluiten hierbij a a n . o
o
Voldoende
Tot 100 Zo
Matig
1 0 0 ^ 0 tot
Onvoldoende
Hoger dan 1 3 0 Z o
o
130 7o o
o
3. Solvabiliteitsratio (op b a s i s v a n jaarrekening) De "solvabiliteitsratio" geeft de mate aan waarmee de gemeentelijke bezittingen zijn betaald met eigen middelen. Anders g e z e g d : het aandeel van het eigen vermogen in het totaal v e r m o g e n . Hoe hoger de verhouding eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen (het financiële kengetal solvabiliteitsratio), hoe gezonder de gemeente. Berekening e gen v e m o g e n iai vermoge Norm Gelderland Wanneer d e helft of meer van het totaal vermogen uit eigen vermogen bestaat, dan is een gemeente voldoende solvabel. Is het kengetal voor solvabiliteit kleiner dan 3 0 Z o , dan is er veel vreemd vermogen aanwezig en wordt dat als onvoldoende beoordeeld. o
Voldoende
ôOo/o en hoger
Matig
Tussen
Onvoldoende
Kleiner dan
en
30 Zo o
50 Zo o
30 Zo o
4. L o k a l e lasten (op b a s i s v a n begroting) De O Z B is voor gemeenten de belangrijkste eigen belastinginkomst. Het kengetal "lokale l a s t e n " wordt berekend aan de hand van het gemiddeld OZB-tarief. Een hoog gemiddeld O Z B tarief ten opzichte van het landelijk gemiddelde geeft aan in hoeverre de g e m e e n t e al gebruik heeft moeten maken van deze optie en dus ook beperkt is in het verkrijgen van extra inkomsten. O m d a t er geen wettelijke begrenzing aan het tarief en de stijging van d e O Z B is, wordt vergeleken met de norm voor artikel 1 2 . Deze norm ligt o p 1 2 0 Z o van het g e w o g e n landelijk gemiddelde met betrekking tot het OZB-tarief. o
5
provincie
GELDERLAND
Berekening 120
x landelijk gewogen gemiddeld OZB-tarief - / - g e m e e n t e l i j k gewogen gemiddeld OZB-tarief gemeentelijk gewogen gemiddeld OZB-tarief
Norm Gelderland Voldoende
Hoger dan 20 "/o
Matig
Tussen 0X en 20 Zo
Onvoldoende
Kleiner dan 0 7o
o
o
Als een g e m e e n t e een OZB-tarief heeft dat ligt tussen het landelijk gewogen gemiddelde en het tarief voor de artikel 12-norm, dan kwalificeren w e dat als matig. Hanteert een gemeente een gewogen gemiddeld OZB-tarief dat boven de artikel 12-norm ligt. dan is er geen onbenutte belastingcapaciteit tot deze norm aanwezig. Dit wordt als onvoldoende b e s c h o u w d . Is er nog ruimte tot aan het landelijk g e w o g e n gemiddeld OZB-tarief dan vinden w e dat voldoende. Overigens zullen wij naast een percentage ook het bedrag weergeven voor de onbenutte belastingcapaciteit afgezet tegen de artikel 12-norm (zoals hiervoren uitgelegd). Dit bedrag geeft weer welke mogelijkheden er zijn met betrekking tot de O Z B om de eigen inkomsten te verhogen tot aan de norm voor artikel 12.
5. Grondexploitatie (op b a s i s v a n jaarrekening) Het financiële kengetal "grondexploitatie" geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. W a n n e e r een gemeente grond tegen de veel lagere prijs van landbouwgrond heeft aangekocht, loopt ze veel minder risico dan wanneer er dure grond is aangekocht en nu de vraag naar woningen is gestagneerd. Berekening ':
:e -
Norm Gelderland Een norm bepalen voor het kengetal grondexploitatie is lastig. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen de vraag en aanbod van woningbouw dan wel m2-bedrijventerrein. Maatwerk is hiervoor van toepassing, dat wil onder andere zeggen: hoeveel woningen of m2-bedrijventerrein zijn gepland, het type en op welke plek. Daarnaast is het van wezenlijk belang wat de te verwachte vraag zal zijn. Dit vergt meer onderzoek dan naar voren komt uit het g e n o e m d e kengetal. De b o e k w a a r d e van de gronden geeft wel weer of een gemeente veel middelen heeft gestopt in haar grondexploitatie. Dit geld dient namelijk ook nog terugverdiend te w o r d e n . O m v o r e n g e n o e m d e redenen is er geen norm verbonden aan het kengetal grondexploitatie.
6
