YA !
BOEKENMAGAZINE
HET VERHAAL ACHTER DE CASTRAAT HET NERDFIGHTERS-ABC VERSLAVEND ALS EEN SOAPSERIE HOE DICHTBIJ IS DE UNIE? TWEETS … EN NOG VEEL MEER…
# 2-2013 s i t a gr
_________
YA ! IN HOUD Het Nerdfighters-abc
# 2 - 2 013
P. 4
Een tastbare geschiedenis – De invloed van Amsterdam op
Een weeffout in onze sterren Het verhaal achter De castraat
P. 7 P. 8
The next generation – Ontdek de talenten van abcyourself
P. 10
Verslavend als een soapserie – De boeken van Katarina von Bredow
P. 14
De waarheid komt altijd boven water – Parallellen tussen Kamp Westerbork en de Vijf Gewesten Quotes
P. 16
P. 18
‘Een hoogbejaarde “Lijpe shit, ouwe!” laten zeggen’ – Interview met vertaalster Lydia Meeder
P. 19
‘Ik ben niet anti-games’ – Interview met Ursula Poznanski
P. 22
We hoeven niet alles te begrijpen – De Unie onder de loep
P. 24
Hoe dichtbij is de Unie?
P. 27
Zelfmoord – Doodsoorzaak nummer twee onder jongeren
P. 28
‘Ik ben vreselijk naar tegen mijn hoofdpersonen’ – Interview met Rachel Ward
P.30
Geen stukje gaat verloren – Gesplitst is dé nieuwe dystopische ya-roman Tweets
P. 32
P. 33
Alle ya-titels van Lemniscaat
P. 34
YA!2
is een gratis uitgave van uitgeverij Lemniscaat Redactie: Jesse Goossens en Kelly Roos Met bijdragen van: Linda Ackermans, Ellen Van den Bossche, Daniëlle Fluks, Eva Moraal en Joyce Pool Bestellingen voor boekhandels, bibliotheken, scholen: Robin van der Gaag,
[email protected] Voor het bestellen van losse exemplaren en voor meer informatie:
[email protected]
INHOUD
YA ! # 2 - 2 013
3
HAN K EN JOH N GR E E N
HET N ER DFI GHTERS - A BC JOHN GREEN & N ER DFI GH TER I A D O O R D A N I Ë L L E F L U K S E N E L L E N VA N D E N B O S S C H E
John Green is een veel bekroond en geliefd YA -auteur. Hij schreef Het Grote Misschien, 19 keer Katherine, Paper Towns, Will Grayson, will grayson (samen met David Levithan) en Een weeffout in onze sterren, zijn nieuwste roman. In 2007 startte John Green samen met zijn broer Hank Green het videoblogproject Brotherhood 2.0. Het YouTube-kanaal Vlogbrothers, waarop de twee broers videoboodschappen voor elkaar plaatsen, werd al snel megapopulair en de twee broers hebben inmiddels fans over de hele wereld. Die fans noemen zichzelf Nerdfighters, nadat John
4
YA ! # 2 - 2 013
Green ooit de naam van de arcade game Aero Fighters verkeerd las en in een videoblog enthousiast uitlegde hoe leuk een game genaamd ‘Nerdfighters’ zou kunnen zijn. John Green houdt via internet intensief contact met zijn fans, waarvoor hij niet alleen YouTube gebruikt, maar ook Twitter, Tumblr en Facebook. Nerdfighters vechten tegen World Suck en voor meer awesome in de wereld. Dit doen ze op verschillende manieren. Hun grootste project is Project for Awesome, waarmee geld wordt opgehaald voor goede doelen als Kiva (een fonds voor kleine leningen aan mensen in ontwikkelingslanden), Water.org (voor drinkwater
in ontwikkelingslanden) en This Star Won’t Go Out (voor kinderen met kanker en hun familieleden, opgericht door de nabestaanden van Esther Earl, aan wie Een weeffout in onze sterren is opgedragen). Hoewel Nerdfighters vooral communiceren via internet spreken ze ook regelmatig af op gatherings. Voor deze bijeenkomsten is de aanwezigheid van een van de Vlogbrothers niet noodzakelijk: ze spreken onderling af en slenteren samen door de stad of kijken een film. Op deze manier – Nerdfighters hebben vaak dezelfde interesses – zijn al vele nieuwe vriendschappen ontstaan. D F T B A ! (Don’t Forget To Be Awesome)
H ET NERD FI G H TERS -ABC
H ET NER DF I GH TER S-A BC Awesome – Letterlijk vertaald: geweldig. Maar awesome is veel meer. Volgens John zijn Nerdfighters gemaakt van awesome, en hoewel dat misschien niet helemaal klopt, stroomt er toch op z’n minst een flinke portie awesome door hun bloed. De precieze oorzaak hiervan is niet bekend, hoewel wetenschappers ervan uitgaan dat contact met dingen die ook awesome zijn dit kan veroorzaken. Bijvoorbeeld: goede boeken (boekwinkels en bibliotheken zijn broedplaatsen van awesome), muziek, andere Nerdfighters, games, video’s, series en films. Ook het verminderen van World Suck verhoogt het awesome-gehalte.
Brotherhood 2.0 – Zo noemden John en Hank hun project op YouTube in 2007. Ze besloten een jaar lang alleen te communiceren via videoblogs.
Happy Dance – De manier waarop Nerdfighters dansen als ze blij zijn. Elke Nerdfighter heeft een andere Happy Dance.
Crash Course – Een videoproject van John en Hank
In Your Pants – Maureen Johnson (een bevriende YA-
waarin ze elk veertig weken lang filmpjes maken over één vakgebied, met als doel mensen iets nieuws te leren op de Vlogbrothers-manier. De eerste twee onderwerpen waren de geschiedenis van de mensheid (door John) en biologie (door Hank). Hiernaast maakt Hank filmpjes over wetenschap op zijn nieuwe kanaal SciShow.
auteur) merkte op dat titels van boeken veel grappiger klinken als je er ‘in Your Pants’ aan toevoegt. Sindsdien is het een hype in Nerdfighteria.
Scan de QR-code voor het YouTube-kanaal Vlogbrothers
J-scribble – De naam die John aan zijn handtekening
gaf. Zo heeft hij alle 150.000 exemplaren van de eerste druk van de Amerikaanse editie van Een weeffout in onze sterren ‘ge-j-scribbled’.
Doctor Who – Een Britse sciencefictionserie over een alien (The Doctor) die door tijd en ruimte reist. Een veelbekeken serie in Nerdfighteria en daarmee een van de grote fandoms. Doctor Who-fans noemen zichzelf Whovians. Andere grote fandoms in Nerdfighteria zijn bijvoorbeeld Harry Potter (Potterheads) en de bbc-serie Sherlock (Sherlockians).
Ellen Hardcastle – Het nieuwste album van Hank Green. Het is genoemd naar een Nerdfighter die geld inzamelde voor Project for Awesome in 2010.
French the Llama! – Een uitroep van vreugde die John al jarenlang onder Nerdfighters wil verspreiden, maar die niet echt aanslaat.
The Katherine – Hanks vrouw. Looking for Alaska (Het Grote Misschien) – Johns de-
Scan de QR-code voor de Tumblr van John Green
buut, waarmee hij in feite de eerste steen legde van wat later Nerdfighteria zou worden.
Maureen Johnson – Zij nam Johns video’s een tijdje over toen zijn zoontje Henry geboren was. Ze is zelf ook een populaire auteur in Amerika.
NaNoWriMo – National Novel Writing Month. Een schrijfwedstrijd, populair onder Nerdfighters, waarbij je binnen een maand een roman van minstens 50.000 woorden probeert te schrijven.
Scan de QR-code voor de Twitterfeed van John Green
On your head – Wanneer Nerdfighters zich rot voeGathering – Een bijeenkomst van een groep Nerdfighters. Meestal doen ze er gekke dingen, zoals in een bibliotheek briefjes in boeken van John Green steken, dansen, zingen of gewoon gezellig nerdgrapjes uitwisselen.
H ET NERD FI G H TERS -ABC
len, nemen ze om het even wat en zetten het op hun hoofd.
Project for Awesome (P4A) – Een project waarbij Nerdfighters YouTube proberen te veroveren met video’s voor goede doelen. Het vindt één keer per jaar plaats op 17 december.
YA ! # 2 - 2 013
Dr. Who in de jaren ’70
5
Question Tuesday – Een filmpje waarin John vragen
World Suck – Dingen die de wereld minder awesome
van Nerdfighters beantwoordt. Oorspronkelijk werden deze filmpjes geüpload op dinsdag, maar tegenwoordig komen ze ook op andere dagen online.
maken. Het is een heel breed begrip. Zo vallen problemen als honger, gebrek aan schoon drinkwater en slechte gezondheidszorg onder World Suck, maar ook duur openbaar vervoer, lange schooldagen en slechte verfilmingen. Nerdfighters proberen World Suck te verminderen, bijvoorbeeld door Project for Awesome.
Records – Een platenmaatschappij die muziek produceert van YouTube-artiesten, opgericht door Hank en Alan Lastufka. De albums die via DFTBA Records verschijnen zijn niet alleen digitaal beschikbaar, maar ook als cd via de site www.dftba.com.
D F TB A
Swindon Town Swoodilypoopers – Johns voetbalteam in het spel fifa ii. Terwijl hij speelt, praat hij over van alles en nog wat (o.a. over opgroeien met Hank, Amsterdam, de Europese schuldencrisis en hoe hij schrijver werd) en filmpjes hiervan uploadt hij op het YouTube-kanaal HankGames. Op dit kanaal staan ook tal van andere filmpjes, waarin Hank onder meer Portal en New Super Mario Bros Wii (samen met Katherine) speelt.
The Fault in Our Stars (Een weeffout in onze sterren) – Johns nieuwste boek, over Hazel die kanker heeft en drie jaar geleden is opgegeven. Met haar vriend Augustus (die kanker overwon) gaat ze op zoek naar de Nederlandse schrijver Peter van Houten om te vragen hoe het verdergaat met de personages uit hun lievelingsboek.
Dit is het Nerdfighters-gangsign. Als je iemand dit ziet doen, weet je dat hij of zij een Nerdfighter is.
The Yeti – Johns vrouw. Ze wordt zo genoemd omdat ze weigert voor de camera te verschijnen.
Ukelele – Een kleine gitaar met vier snaren in plaats van zes die door veel Nerdfighters wordt bespeeld. Ukeleles worden vaak op gatherings gezien omdat ze door hun handzame formaat makkelijk mee te nemen zijn.
Ze Frank – Het grote voorbeeld van de Vlogbrothers. Hij heeft de videoblog als het ware uitgevonden.
VidCon – ’s Werelds eerste en grootste online videoconferentie, opgezet door Hank Green. Ieder jaar komen vele Nerdfighters naar Californië om YouTubers te ontmoeten en naar optredens te kijken.
6
YA ! # 2 - 2 013
H ET NERD FI G H TERS -ABC
John Green v erbleef drie maanden i n de Schrijversresidentie van het Nederlands Letterenfonds in Amsterdam om te werken aan zijn boek Een weeffout in onze sterren . Zoals de stad een onuitwisbare indruk maakte op de Amerikaanse auteur – hi j verklaart al jaren dat hij ooit naar onze hoofdstad zal verhuizen – drukte Amsterdam ook haar stempel op het boek.
EEN TASTBARE GESCHIEDENIS
D E I NVLO ED VAN AMS TERDAM O P EEN WEEFFOU T I N ON ZE STERREN
VERGETEN De grootste angst van Augustus in Een weeffout in onze sterren is dat hij vergeten zal worden. Voor Hazel, die weet dat ze op jonge leeftijd zal sterven, geldt het tegenovergestelde: ze wil zo weinig mogelijk een stempel drukken op de wereld. ‘Er komt een tijd dat er niemand meer is om zich te herinneren dat er ooit iemand heeft bestaan of dat onze soort ooit iets heeft bereikt. Er zullen geen mensen meer zijn die zich Aristoteles of Cleopatra herinneren, laat staan jou. Alles wat we gedaan en gebouwd en geschreven en gedacht en ontdekt hebben zal vergeten zijn en dit allemaal zal voor niks zijn geweest.’ (p. 15) John Green gebruikte het decor van de stad Amsterdam als tegenhanger van die uitspraak. ‘Ik zocht een plek waar de geschiedenis tastbaar is. In Amsterdam zijn alle huizen gebouwd door mensen die allang niet meer leven. Die omgeving had ik nodig om te laten zien dat mensen iets achterlaten, ook als ze er niet meer zijn.’ SC HOONHEID Overal langs de grachten stonden iepen
waar zaadjes uit waaiden. Maar ze zagen er niet uit als zaadjes. Het leken wel miniatuur rozenblaadjes waarvan de kleur was vervaagd. De bleke bloemblaadjes verzamelden zich in de wind als een zwerm vogels – duizenden, als een sneeuwstorm in de lente. (p. 132) In het hoofdstuk waarin Hazel en Augustus uit eten gaan in Amsterdam versterkt de schoonheid van de stad de romantiek van de avond. Hazel en Augustus zien – misschien wel omdat hun tijd zo beperkt is – als enigen hoe mooi de rond wervelende iepenzaadjes eigenlijk zijn, terwijl ze door de drukke Amsterdammers steeds geïrriteerd worden weggeveegd.
E E N TA S T B A R E G E S C H I E D E N I S
ON D ER WATER Hazel heeft schildklierkanker met
uitzaaiingen naar de longen, waardoor ze verdrinkt in haar eigen lichaam. In Amsterdam vond John Green de perfecte metafoor: ‘Amsterdam zou nooit zo’n geweldige stad zijn als het niet was omringd door water. Maar tegelijkertijd is de stad aan het verdrinken; Amsterdam loopt voortdurend het risico overstroomd te worden.’ Amsterdam doet Hazel dan ook denken aan haarzelf: Ik moest er de hele tijd aan denken dat deze stad hier nu stond, maar dat ze eigenlijk onder water zou moeten liggen, en dat ik voor dokter Maria een soort Amsterdam was, een half verdronken onwaarschijnlijkheid. (p. 141)
Scan de QR-code voor een leesfragment
In het najaar van 2013 starten de opnames voor de verfilming van Een weeffout in onze sterren, met Shailene Woodley en Ansel Elgort als Hazel en Gus. Laten we hopen dat de regisseur besluit de Amsterdamse scènes ook echt in Amsterdam op te nemen. Een mooier decor voor het verhaal vind je niet – vraag maar aan John Green.
YA ! # 2 - 2 013
7
HET VERHAAL ACHTER
D O O R J OYC E P O O L
DE CASTRA AT
O V E R E E N W E R E L D WA A R I N M E N ALLES OVERHEEFT VOOR DE MUZIEK
De castraat van Joyce Pool vertelt het verhaal van de jonge Angelo Montegne, die dankzij zijn prachtige jongensstem wordt uitgenodigd een opleiding te volgen aan het Florentijns conservatorium. Hij weet niet dat zijn instemming betekent dat hij akkoord gaat met zijn eigen castratie. De historische YA -roman biedt een fascinerende inkijk in het Italië van de zeventiende eeuw, en in een wereld waarin men alles overheeft voor de muziek.
8
YA ! # 2 - 2 013
H E T V E R H A A L A C H T E R D E C A S T R A AT
“
In de Bijbel staat: ‘Zoals in alle gemeenten der heiligen moeten de vrouwen in de gemeenten zwijgen; want het is haar niet vergund te spreken, maar zij moeten ondergeschikt blijven, zoals ook de wet zegt.’ (1 Korinthe 14:34). Op basis van deze tekst hebben verschillende pausen vrouwen eeuwenlang verboden om in de kerk te zingen. Tegelijkertijd was de sopraanstem in vroeger eeuwen enorm gewild: die symboliseerde het hemelse, het engelachtige. Dat geluid wilde de kerk behouden, al mochten vrouwen dan niet zingen. EN GEL ACHT IG In Spanje zette men daarom de fal-
setstem in. Deze kopstem kon door normale volwassen mannen worden voortgebracht en gaf een hoge, wat ijle klank. In Italië werd de falsetstem beschouwd als een mager surrogaat voor het hemelse geluid, en koos men ervoor om jongetjes de hoge stem te laten vertolken. Dat zorgde voor een nieuw probleem: tegen de tijd dat zij goed opgeleid waren, kregen ze de baard in de keel en was dat engelachtige verleden tijd. Men besloot daarom tot het systematisch castreren van de jongens met de prachtigste stemmen, vóór de puberteit aanbrak, waardoor de jongensstem behouden bleef.
zelf toestemming moesten geven voor de castratie. In de praktijk werden de jongens en hun ouders vaak overgehaald zonder dat ze wisten waar ze ja tegen zeiden. In andere gevallen besloten ouders tot de castratie van hun zoon omdat dat hen veel geld en aanzien kon opleveren. Ze verzonnen redenen waarom zo’n ingreep nodig zou zijn: het kind was zogenaamd ergens aan blijven haken, door een varken in het kruis gebeten of had een afwijking sinds de geboorte.
werden vaak bespot en getreiterd. Ook leden ze onder hun lichamelijke veranderingen: ze hadden vaak vrouwelijke vetophopingen op dijen en heupen, een abnormale lengte, lange armen en benen en een langgerekt gezicht. Buiten hun hoofdhaar hadden ze vrijwel geen lichaamsbeharing. De meeste castraten hadden een onevenwichtig, agressief temperament – de psychische consequentie van hun castratie. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, waren castraten wel in staat om seks te hebben. Zich voortplanten was vanzelfsprekend uitgesloten.
EEN OP DE DUIZEND GELUKK IGEN Aan een cas-
H ON DERDVIJF T IG NOTEN De zang van castraten
tratie kleefden grote risico’s. In een tijd van gebrekkige hygiëne en slechte medische zorg mislukte de ingreep vaak, en menig patiënt stierf. Als een jongen de castratie overleefde, kon het zijn dat zijn stem zich niet zo mooi hield als gehoopt. In sommige bronnen wordt gesteld dat slechts een op de duizend castraties een perfecte stem opleverde. In dat geval wachtte de castraat een heldenstatus en een geweldig leven als zanger in het koor van de pauselijke Sixtijnse Kapel, aan een van de koninklijke hoven van Europa of in de internationale opera. Onfortuinlijke castraten waren veroordeeld tot de mindere kerkkoren of leidden een diep ongelukkig leven. Het huwelijk was voor hen verboden, en ze
onderscheidt zich door de combinatie van een hoge, haast kinderlijke stem en een enorm vermogen om tonen aan te houden. Van de castraat Farinelli (rond 1750) wordt bijvoorbeeld gezegd dat hij honderdvijftig noten kon bereiken op één lettergreep in één ademhaling. Het zal geen verbazing wekken dat vooral Italiaanse componisten voor castraten hebben geschreven, zoals Scarlatti, Monteverdi en Rossini. Maar ook Händel en Mozart hebben stukken voor hen gecomponeerd.
TOESTEMMING De wet schreef voor dat de kinderen
H E T V E R H A A L A C H T E R D E C A S T R A AT
”
Alessandro Moreschi, de laatste castraatzanger
Scan de QR-code voor een leesfragment
YA ! # 2 - 2 013
9
