GEMEENTE BRi viMEN INGEKOM' „w>« °° v
r
''"Mei
A<
» rWier
0 7 FEB 2012
> Retouradres Postbus 24103 3502 MC Utrecht Gemeente Brummen T.a.v. het college van B&W Postbus 5 6970 AA BRUMMEN
Programmadirectie voor de Rivier
Ruimte
Griffioenlaan 2 3526 LA Utrecht Postbus 2 4 1 0 3 3502 MC Utrecht T 088-7972900
I n g e k o m e n G E M E E N T E B R U M M E N : 12.000977
www.ruimtevoorderivier.nl Contactpersoon drs. J . Tielen T
06-51312287
[email protected]
Datum 6 februari 2012 Onderwerp reactie op motie over dijkverlegging Cortenoever november 2011
Ons kenmerk RvdR/2012/0403 Uw kenmerk
Bijlage(n) 1
Geachte Raad, Op 24 november 2011 heeft uw Raad een motie aangenomen waarin duidelijkheid wordt gevraagd omtrent de noodzaak van de dijkverlegging en duidelijkheid over de Brummense onderdelen van de IJsselsprong. Duidelijkheid omtrent noodzaak dijkverlegging Rondom de dijkverlegging Cortenoever heeft de staatssecretaris van I&M in het wetgevingsoverleg op 5 december 2011 aangegeven waarom h i j , gezien de beschikbare en mogelijke oplossingen, blijft bij de keuze die in de Planologische kernbeslissing (PKB) Ruimte voor de Rivier is gemaakt: een dijkverlegging bij Cortenoever. Tevens heeft hij daarin de toezegging gedaan voor een gesprek met de gemeente Brummen. Daarmee is er duidelijkheid gegeven dat de staatssecretaris niet kiest voor alternatieven, zoals buitendijkse maatregelen, vooral omdat deze een factor 3 a 4 duurder zijn dan de dijkverlegging. Invulling ontwerp dijkverlegging Het ontwerp voor de dijkverlegging heeft na de vaststelling van de PKB in een aantal stappen gestalte gekregen. Daarbij hebben het college en de Raad van Brummen er altijd op aangedrongen dat er een gezonde landbouw in het gebied mogelijk moet blijven. Daarom is er in plaats van de jaarlijkse overstroming, waar in de PKB vanuit werd gegaan, een ontwerp gemaakt met een overstromingsfrequentie van één keer in de 25 jaar. De extra voorzieningen en grondverwerving daarvoor met de bijbehorende kosten zijn opgenomen in het SNIP3 advies. Daarnaast zijn in het ontwerp de wensen vertaald die door de gemeente Brummen tijdens het ontwerpproces naar voren zijn gebracht, zoals een separaat fietspad op de nieuwe dijk en faciliteren van mogelijkheden voor ruimtelijke ontwikkelingen rond Reuversweerd. Detaillering ontwerp Bij de detaillering van het ontwerp wordt mede naar aanleiding van de beraadslagingen in de Raad voorgesteld aanvullend de volgende aandachtspunten in het ontwerp op te nemen: aanleg van (passende) verlichting op de nieuwe dijk ten behoeve van de (sociale) veiligheid voor fietsende scholieren en aanleg van een verkeersplateau ter plaatse van de (nieuwe) kruising nieuwe dijk met de Piepenbeltweg. Pagina 1 van 6
^ ' " — ^
'"Uimte
«*e i
^
^ « . ^
„.
Deze laatste aanpassingen worden in het SNIP3 advies voor de dijkverlegging meegenomen aangezien de nieuwe situatie verkeersveilig en sociaal veilig dient te zijn en de inpassing van deze onderdelen een gevolg is van de aanleg van de nieuwe dijk. In het huidige ontwerp is geen fietspad op de huidige dijk opgenomen. Dit is wel een wens vanuit de gemeente. Een dergelijk fietspad is binnen de huidige regelgeving voor natuur niet vergunbaar en daarom niet op korte termijn binnen de uitvoeringsperiode van de dijkverlegging te realiseren. Op de langere termijn ziet de provincie Gelderland daarvoor wel mogelijkheden. De gronden zijn in eigendom van het waterschap en momenteel verpacht. De programmadirectie Ruimte voor de Rivier heeft in de huidige situatie geen juridische basis om de gronden voor een fietspad vrij te maken. Het waterschap Veluwe ondersteunt (eerder, nu en toekomstig) beleidsmatig en qua uitvoering initiatieven voor het recreatief medegebruik van dijken voor fietsers en wandelaars. Dit geldt ook voor de bestaande dijk in Cortenoever. Mocht in de toekomst door wijzigingen in natuurwetgeving de uitvoering mogelijk worden, is het waterschap positief om de huidige privaatrechtelijke belemmeringen in nader overleg met de provincie op te heffen. Afgesproken is dat de gemeente het onderhoud van het nieuwe fietspad voor zijn rekening neemt.
Programmadirectie Ruimte voor de Rivier Datum 6 februari 2012
Ons kenmerk RvdR/2012/0403
Afstemming g r o n d v e r w e r v i n g en verkaveling Provincie en PDR werken op het gebied van grondverwerving en het ruilen van gronden samen om compensatie te bieden aan agrariërs die grond kwijt raken en bewoners die hun huis kwijtraken. Ook wordt samengewerkt om provinciale doelen te faciliteren en de landbouwstructuur te verbeteren. Op verzoek van de gemeente wordt zo snel mogelijk gestart met het verkennen van de ruilmogelijkheden, zodat er duidelijkheid ontstaat over de mogelijkheden voor de blijvende agrariërs in het gebied. Rondweg Leuvenheim De verbetering van de verkeerssituatie in Leuvenheim is vanaf de start van de gebiedsontwikkeling IJsselsprong een belangrijk aandachtspunt in het programma geweest. Inmiddels is duidelijk geworden dat een rondweg daar, ten opzichte van rondwegen elders in de provincie Gelderland, nu en in de komende jaren geen prioriteit heeft. Over ruimtelijke voorstellen, zoals een eventuele rondweg in de toekomst, heeft de staatssecretaris de Tweede Kamer geïnformeerd dat het ministerie van I&M bereid is o m , als te zijner tijd alsnog prioriteit voor een rondweg ontstaat, de vergunbaarheid van voorstellen van de gemeente ten aanzien van aanpassingen waterstaatkundige werken, uiteraard binnen de kaders van de waterveiligheid, vanuit een positieve grondhouding te beoordelen. Aangezien het daarbij zou gaan om aanpassingen van het dijktracé ten behoeve van de aansluitingen aan de noord- en zuidzijde van een nieuw tracé is uiteraard ook het waterschap bevoegd gezag. Kosten b e w o n e r s a l t e r n a t i e f In de Raad zijn vragen gesteld of de kosten voor het bewonersalternatief inderdaad wel zo hoog zijn en of er mogelijk nieuwe inzichten rond die uitvoeringskosten zijn ontstaan. Bij het bewonersalternatief zijn vergravingen in vier uiterwaarden nodig om eenzelfde effect te bereiken als de dijkverlegging. De dijkverlegging is door zijn ligging in een scherpe bocht in de IJssel namelijk een zeer effectieve maatregel. In de bijlage bij deze brief treft u een toelichting aan Pagina 2 van 6
_ » ~ voor d e ri"v(
er
_
^ % w^.
«vier »
op de kostenraming van het bewonersalternatief. Daaruit blijkt dat de kosten voor een groot deel bepaald worden door het grondverzet (het ontgraven, vervoeren en afzetten) van de grote hoeveelheid (8 miljoen m3) te ontgraven grond. Bij de dijkverlegging moet er circa 800.000 m3 grond worden verzet (ontgravingen plus bouw van de nieuwe dijk). Qua hoeveelheden moet dan dus dat een factor 10 keer zoveel grond worden verzet. Deze grond is, zoals vrijwel overal in de uiterwaarden, diffuus verontreinigd. Op één plek is een sterke verontreiniging aanwezig die gesaneerd moet worden. De kostenverschillen worden dus niet zozeer bepaald door de mate van verontreiniging maar door de grote verschillen in hoeveelheden qua grondverzet. In de bijlage wordt ook een vergelijking gemaakt met de kosteninzichten die bij andere Ruimte voor de Rivierprojecten zijn opgedaan in de afgelopen jaren. Conclusie is dat er geen aanleiding is om te veronderstellen dat het bewonersalternatief substantieel goedkoper uitgevoerd zou kunnen worden. Daarmee zou een keuze daarvoor ook niet binnen het taakstellend budget passen dat voor het totale PKB pakket is vastgesteld op 2,2 miljard €.
Programmadirectie Ruimte voor de Rivier Datum 6 februari 2012
Ons kenmerk RvdR/2012/0403
Natuurwetgeving Met de uiterwaardvergravingen wordt ingegrepen in (Matura 2000 gebied. De vraag is gesteld of de nieuwe Natuurwet ingrepen in de uiterwaarden eenvoudiger en goedkoper zou maken dan destijds werd ingeschat. Veel goedkoper zullen de ingrepen niet worden, omdat de kosten vooral samenhangen met de vergravingen uit te voeren. In de PKB Ruimte voor de Rivier is aangegeven dat onderdelen van de uiterwaarden in het bewonersalternatief als Blijf-af gebieden zijn aangewezen. Deze term "Blijf af-gebieden" is geformuleerd in het Strategisch kader Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn voor behoud en herstel van een aantal zeldzame en/of aan specifieke locaties gebonden habitats en soorten. De overige delen van de uiterwaarden zijn Let-op gebieden. Deze typeringen zijn destijds opgesteld om de keuzes in de PKB duidelijk te maken. Afgezien van deze typeringen maken de uiterwaarden onderdeel uit van het Natura 2000 gebied IJsseluiterwaarden en dienen de Europese doelen daarbinnen te worden gehaald. De verwachting is dat de nieuwe natuurwet niet minder strenge eisen zal opleveren dan waar in de PKB van was uitgegaan, omdat er destijds al een focus op de Europese verplichtingen is gelegd; van de zogenaamde nationale kop was toen nog geen sprake, deze is pas na het strategisch kader bij het formuleren van de aanwijzingsbesluiten geformuleerd. Centraal w a t moet, decentraal w a t kan Binnen het programma Ruimte voor de Rivier ondersteunt en stimuleert het Rijk de lokale vastlegging van het rijksprogramma zoveel mogelijk. Vastlegging in een bestemmingsplan heeft daarbij sterk de voorkeur. Met vriendelijke groet, DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Namens deze,
DE HOOFDINGENIEUR-DIRECTEUR,
Ir. I J . d é l ï ö e r Pagina 3 van 6
rWier
Bijlage evaluatie v a n de kosten buitendijkse maatregelen B e w o n e r s a l t e r n a t i e f Cortenoever
Programmadirectie Ruimte voor de Rivier Datum
Voor de maatregelen bij Cortenoever is ten tijde van het opstellen van de PKB door de regio een bewonersalternatief opgesteld van vier buitendijkse maatregelen: 1. nevengeul Spankerense waarden, Gelderse Toren en Brummense Waarden (Y19-1) 2. Nevengeul Bronkhorsterwaarden (Y21-2) 3. nevengeul Reuversweerd (Y22-1) 4. Nevengeul Bronsbergen / Stokebrandsweerd (Y23-1-L)
6 februari 2012
Ons kenmerk RvdR/2012/0403
Voor deze maatregelen zijn in een extra rapportage, die in 2005 voor de Tweede Kamer is opgesteld, de volgende bedragen opgenomen: totale kosten code
locatie
Y19_l
Brummense waarden
131,84
Y21_2
Bronkhorsterwaarden
91,55
Y22_l
Reuversweerd
20,81
Y23_1_L
Stokebrandsweerd
29,85
totaal
min euro
274,05
Deze kosten zijn inclusief de kosten voor jaarlijks beheer en onderhoud en herinvestering na einde ontwerplevensduur van de ingrepen.
De kosten voor alleen de aanleg van de maatregel bedragen: investering code
locatie
Y19_l
Brummense waarden
121,04
Y21_2
Bronkhorsterwaarden
84,85
Y22_l
Reuversweerd
19,71
Y23_1_L
Stokebrandsweerd
27,55
totaal
min euro
253,15
Bovenstaande kostenschattingen zijn gebaseerd op het prijspeil najaar 2003. Deze kosten kunnen worden vergeleken met de investeringskosten/het realisatiebudget van de maatregel Cortenoever, die uitgewerkt zijn door het waterschap Veluwe. De meest recente raming voor de maatregel dijkteruglegging Cortenoever bedraagt ca. € 68 miljoen (prijspeil 2011) aan investeringskosten. De kosteninschatting van het bewonersalternatief bedraagt € 253 miljoen in het jaar 2003. Wanneer dit geïndexeerd wordt naar het jaar 2011 met ca. 3% per jaar bedraagt de kostenschatting ca. € 320 miljoen. Het bewonersalternatief is dan een factor 3,7 tot 4,7 duurder dan de laatste raming van de dijkteruglegging.
Pagina 4 van 6
stavoor
de rlvi
*.„ .
er
r i
«-Wier
.
1
*rO*"Jl., r u i m t e v o o r
« '
Programmadirectie Ruimte voor de Rivier
Onderbouwing kostenschatting De kosteninschattingen van het bewonersalternatief zijn beoordeeld op de kostenbepalende factoren. Hierbij is ook gekeken of met de huidige kennis en informatie aanleiding is om de kostenschattingen van destijds te herzien.
Datum 6 februari 2012 Ons kenmerk RvdR/2012/0403
De kostenbepalende factoren in de ramingen zijn: • Het grondverzet; het ontgraven van de uiterwaard om de hydraulische taakstelling te halen inclusief het afvoeren van de vrijkomende grond. Het totale grondverzet van de vier maatregelen binnen het bewonersalternatief bedraagt ca. 8 miljoen m3. • Bij de maatregel Reuversweerd is ook een sanering van een puntverontreiniging opgenomen. • Voorzieningen voor beperking van kwel. Over een lengte van 4 km zijn kwelvoorzieningen (kleidek?) in de strangen en geulen aangebracht. • Aankoop van gronden. Voor de aanleg van de strangen en geulen is bij de vier maatregelen uitgegaan van ca. 322 ha aan grondaankopen. Ervaringen planstudies In de afgelopen jaren zijn de ontwerpen van de PKB maatregelen verder uitgewerkt, er is nader (grond) onderzoek uitgevoerd. Dit heeft er toe geleidt dat ten opzichte van de PKB, de PKB-ontwerpen zijn aangepast. De belangrijkste wijzigingen zijn: • Toename in hoeveelheid te ontgraven grond om voldoende waterstanddaling te bereiken. • Meer lokaal hergebruik (in de maatregel) van de vrijkomende grond. • Geen grote afwijkingen van de vooraf ingeschatte de fysische en chemische kwaliteit van de grond. • Per saldo geen kostenconsequenties voor het grondverzet. •
Toename in kosten voor aankoop gronden vooral langs de IJssel.
Functiewijzigingen In de afgelopen jaren zijn de inzichten rond de uiteindelijke functie van gebieden na de ingrepen voor rivierverruiming wel gewijzigd. Tijdens het opstellen van de PKB werd voor buitendijkse gebieden veelal uitgegaan van omzetting van landbouwgebied naar natuur. Tegenwoordig worden veel meer ook mogelijkheden van agrarisch natuurbeheer of handhaving van agrarisch beheer overwogen. In dat geval zou er veel minder grond in de betreffende uiterwaarden hoeven te worden aangekocht; alleen ter plaatse van de geulen is dan geen enkele vorm van landbouw meer mogelijk. Uitgaande van slechts de aankoop van 22 ha, dus 300 hectare minder aankoop van grond betekent dat een afname van kosten voor deze maatregelen van circa 22 min €. Samenvatting De schatting van de investeringskosten van het bewonersalternatief voor Cortenoever bedraagt ca. € 253 miljoen met prijspeil 2003. De huidige raming voor de dijkverlegging bij Cortenoever bedraagt ca. € 68 miljoen met prijspeil 2011.
Pagina 5 van 6
,_.
e
v o o r d e r i W e r *. •
é \ «5
"
De grootste kostenposten in de ramingen hebben betrekking op het grondverzet en aankoop van de gronden. De gehanteerde aanname voor het grondverzet lijken met de huidige kennis nog steeds actueel en hanteerbaar. De aanname voor de aankoop van de gronden zou moeten worden bijgesteld naar boven als de ervaringen van andere projecten worden betrokken. Wanneer echter wordt uitgegaan van het niet aankopen van de gronden buiten de aante leggen geulen, kan de kostenraming met circa 22 min naar beneden worden bijgesteld.
Programmadirectie Ruimte voor de Rivier Datum 6 februari 2012
Ons kenmerk RvdR/2012/0403
Wanneer een prijspeilcorrectie naar 2011 wordt doorgevoerd bedraagt de raming ca. € 320 miljoen. De raming van het bewonersalternatief ligt dan een factor 4 hoger dan de raming van de dijkteruglegging. Ervaringen van reeds uitgevoerde planstudies laat een toename van het grondverzet zien. Het grondverzet van het bewonersalternatief bedraagt ca. 8 miljoen m3. Als gevolg hiervan zal op de IJssel een verdubbeling van het grondverzet plaatsvinden. Een dergelijke toename zal een zeer grote druk leggen op het vinden van verwerkings-/bergingslocaties van de overtollige grond, met alle financiële gevolgen van dien.
Pagina 6 van 6
