WORKSHOPS
NAMIDDAGSESSIES
kies 1 x 100
Interactieve workshops van 100 minuten Als je één van deze workshops kiest, is je ganse namiddag bezet en moet je geen keuze meer maken voor andere sessies. Coaching: ‘going for yes’! code: V1423 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: lerarenopleiding
workshopleider: Mieke Balcaen, lector Thomas More (Kempen) project uitgevoerd in samenwerking met Hans Mennes en Yoko Theunissen
info: We inspireren je op een dynamische en interactieve manier over coaching: we laten je de kerngedachte van inspirerend coaching ervaren, geven input over leerdynamiek en ondersteunen je met feedback tijdens de coachoefening op het einde van de sessie. In deze workshop geven we je met het GRROW-model inzicht in de structuur van het coachgesprek en dagen we je uit om aan de slag te gaan met de vaardigheden die coaching ondersteunen: exploreren (vanuit belangstelling), feedback geven en helpen ontvangen, uitdagen, inspireren, toelaten (van soms moeilijke gevoelens) en ontspannen. Zo wordt coachen het begeleiden en (soms stevig) uitdagen van leren, het stimuleren van reflectie (én van voelen én van precies waarnemen …), het gaan voor talentontwikkeling, voor enthousiasme, voor zelfinitiatief en vooral voor objectief resultaat: een going for MORE, coaching for YES!
De Masterclass voor lerarenopleiders: ‘Meesterschap²’ code: V1424 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: lerarenopleiding
workshopleider: Hilde De Wever, projectleider, anker onderwijsontwikkeling SoE/KHLim project uitgevoerd in samenwerking met Ann Adriaenssens, Kristien Carnel, Ria De Sadeleer, Stijn Dhert en Katrien Struyven
info: ‘Teachers don’t make the difference, it’s the excellence in teachers which makes the difference’ (Hattie, 2005). En dat is wat lerarenopleidingen moeten doen, excellente leraren opleiden: leraren die de diepere betekenis van leren en onderwijzen begrijpen en van daaruit een persoonlijke aanpak ontwikkelen, leraren die vanuit een|probleemgevoeligheid Thomas More Campus De Vest en het gepassioneerd zijn door leren en onderwijzen de complexiteit van werken met een klas en leerlingen onderzoeken,
Zandpoortvest 60 2800 Mechelen
VELOV – conferentie 2014
1
leraren die gericht zijn op diepere leerprocessen en groei en uitdaging van iedere leerling. Dit is het meesterschap waartoe we toekomstige leraren wensen op te leiden. We denken dus dat voor lerarenopleiders ‘Meesterschap²’ (lees: meesterschap in het kwadraat) nodig is vanuit de gedachte dat lerarenopleiders en model dienen te staan voor wat ze onderwijzen aan toekomstige leraars en de nodige kennisbasis moeten hebben om te verantwoorden welke keuzes ze maken en waarom. ‘Leraar-zijn’ situeert zich ook voor hen op het niveau van de identiteit van degene die leraar is. Dit stelt hoge eisen aan docenten in lerarenopleidingen. Een opleiding voor lerarenopleiders dringt zich dus op, vanwege de complexiteit van het beroep en vanwege de huidige lacune in het opleidingsveld. De masterclass voor lerarenopleiders wil een belangrijke bijdrage leveren aan de professionalisering van lerarenopleiders. We willen de lerarenopleiders daarbij benaderen als veranderingsbekwame professionals en een voortdurende interactie faciliteren tussen de beroepsgroep ‘als community’ (o.a. VELOV en andere expertisenetwerken) en de individuele lerarenopleider en zo dragen tot een lerend netwerk.
Het ontwikkelingsprofiel voor lerarenopleiders: nieuwe perspectieven. code: V1425 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: lerarenopleiding
workshopleider: Boris Mets, coördinator ELAnt project uitgevoerd in samenwerking met Jo van den Hauwe
info: Vanuit ELAnt ontwikkelden wij in 2010 in samenwerking met VELOV het ontwikkelingsprofiel als een instrument dat lerarenopleiders een taal geeft om in gesprek te gaan over hun professionele ontwikkeling en professionele identiteit. Sindsdien maakten al heel wat lerarenopleiders kennis met dit profiel via een van onze kennismakings- of begeleidingssessies. Vanuit onze ruime ervaring met het ontwikkelingsprofiel menen wij dat de tijd rijp is om met lerarenopleiders opnieuw na te denken over het ontwikkelingsprofiel als kader voor professionalisering. De belangrijkste richtinggevende vragen daarbij zijn: - Hoe kunnen we het profiel een extra dimensie geven door het (nog) meer teamgericht te maken? Het ontwikkelingsprofiel bevat de "lerarenopleider als lid van een team" nu als aparte rol, maar dat doet niet helemaal recht aan het belang van teams en samenwerking voor de andere rollen. - Hoe kunnen de rollen uit het ontwikkelingsprofiel herclusterd worden? Het ontwikkelingsprofiel bevat nu, analoog aan de basiscompetenties van de leraar, 10 rollen. Maar misschien zijn andere indelingen wel meer werkbaar. - Recent komt een nieuwe rol voor lerarenopleiders onder de aandacht: die van poortwachter tot het beroep van leraar. Hoe kunnen we deze rol een plaats geven in het ontwikkelingsprofiel? Naast deze vragen is het uitdrukkelijk de bedoeling om ook vragen vanuit de deelnemers een plaats te geven. Bedoeling is om de resultaten van deze sessie te
VELOV – conferentie 2014
2
integreren in toekomstige vormingen over het ontwikkelingsprofiel en ze mee te nemen in het traject naar een nieuwe versie. De workshop is bedoeld voor lerarenopleiders die al vertrouwd zijn met het ontwikkelingsprofiel (of die bereid zijn zich vooraf in te werken).
Hoe bereiden we de toekomstige leerkracht voor op inclusie en inclusief evalueren binnen een klas? code: V1426 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: lerarenopleiding
workshopleider: Meggie Verstichele, onderzoeker inclusief onderwijs HUB-KAHO (Sint-Niklaas) onderzoek uitgevoerd in samenwerking met Sander Van Acker en Geert Van Buynder
info: Hoe kunnen we toekomstige leerkrachten voorbereiden op lesgeven in een inclusieve klas? De lerarenopleiding van HUB-KAHO Sint-Lieven (Campus Waas), onderzocht dit in een PWO-project. Via bevragingen van leerkrachten en actieonderzoek met studenten werden ‘Basiscompetenties Inclusie’ opgesteld. Het onderzoek werd afgerond in 2007, en is nog altijd heel actueel. HUB-KAHO Sint-Lieven integreerde de resultaten van het onderzoek in zijn aanbod naar de leerkrachten in opleiding. Via onderzoek bouwen we verder aan deze praktijk. Wij voeren momenteel actie-onderzoek uit met de studenten in de lerarenopleiding omtrent ‘Inclusief Evalueren’. De studenten gaan binnen hun stage en bachelorproef op zoek naar goede praktijken en struikelblokken. Zij worden hierbij gecoacht door studenten Orthopedagogiek (UGent). In deze workshop maak je kennis met de vijf ‘Basiscompetenties Inclusie’ en hoe we die binnen de opleiding aan de studenten aanbieden. Deze vijf basiscompetenties zijn: - zorgen voor het welbevinden van alle leerlingen; - differentiëren op gebied van curriculum, ondersteuning en evaluatie, zoveel mogelijk binnen de groep; - dieper overleg met ouders; - samenwerking met collega’s en externen binnen de klasruimte; - leergierigheid, kritische ingesteldheid, flexibiliteit en verantwoordelijkheidszin Daarnaast gaan we in op het nieuwe onderzoek rond ‘Inclusief Evalueren’ en wisselen we graag ervaringen, goede voorbeelden en struikelblokken met je uit.
Leraren doen schitteren. Implicaties van de hervorming SO voor de lerarenopleidingen. code: V1427 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: lerarenopleiding
workshopleider: Ruth Wouters, onderzoeker KHLeuven project uitgevoerd in samenwerking met Bieke De Fraine, Willy Brion, Tanja Ceux, Rudi Haven, Bregt Henkens en Annemie Winters
info: (Het Masterplan voor) een hervormd SO heeft consequenties voor (het curriculum en de finaliteit van) de lerarenopleidingen. Dit thema kwam tot dusver in maatschappelijke discussies amper aan bod.
VELOV – conferentie 2014
3
Een kernproject van het Expertisenetwerk School of Education buigt zich over de kwestie welke implicaties een hervorming SO met zich meebrengt voor lerarenopleidingen (zie www.lerarendoenschitteren.be) In de loop van het projectproces organiseerden we een aantal resonantiegroepen waarbij we lerarenopleiders, werkvelddeskundigen, opleidingsverantwoordelijken en directeurs SO samenbrachten. Daarnaast interviewden we experts en documenteerden ons breed rond het thema. Dit resulteerde voorlopig in de afbakening van vijf thema's: - de lerarenopleiding als lerende organisatie; - de leraar als maatschappelijk geëngageerde vakdeskundige; - de leraar als competentie-ontwikkelaar; - de leraar als diversiteitsbegeleider; - de leraar als leer- en keuzebegeleider. Deze thema's vormen de basis en inzet van handelingsadviezen voor de drie soorten lerarenopleidingen (GLO's en SLO's van universiteiten en CVO's). De hervorming van het SO heeft niet alleen implicaties voor (inhoud, vormgeving en visie van) de lerarenopleidingen, maar ook voor de professionele ontwikkeling van alle leraren in het SO. Naast een korte toelichting over het Masterplan en onze selectie van thema's zullen we good practices, bedenkingen en concrete opleidingspraktijken in kaart brengen in deze interactieve workshop. We zullen daarnaast polsen welke rol de lerarenopleidingen kunnen spelen in de professionele ontwikkeling (levenslang leren) van de leraren. Ook zullen we bevragen welke de precieze consequenties zijn voor de professionalisering van de lerarenopleiders.
Offline/online: ontwerpen van een krachtige ‘blended’ leeromgeving code: V1428 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: lerarenopleiding
workshopleider: Karlien Hermans, voorzitter denkcel blended learning KHLim onderzoek uitgevoerd in samenwerking met Hilde De Wever en Lieven Jacobs
info: Lerarenopleidingen staan voor de uitdaging om krachtige ‘blended’ leeromgevingen te ontwerpen. We zien echter dat bij dat ontwerp de ICT-component te veel als doel wordt gezien, terwijl het eigenlijk over ‘leren’ moet gaan. De denkcel blended learning van KHLim Hemelrijk ontwikkelde een instrument om te gebruiken tijdens het ontwerpproces. Dit model vertrekt vanuit het leren van de student en de rol van de docent daarin. Het stelt tegelijkertijd de vraag welke onderwijsleeractiviteiten best online dan wel offline worden aangeboden. Onderzoek leert ons dat het gebruik van online toepassingen niet resulteert in betere en ook niet in slechtere leeruitkomsten. Dit betekent dat bij het ontwerpen van ‘blended’ leeromgevingen er op andere terreinen een meerwaarde moet gegenereerd worden. We schoven volgende principes naar voor: - ‘Blended’ leeromgevingen moeten meer kansen bieden tot fundamenteel leren, contacturen zijn gericht op diepgang, dialoog, vorming en ontmoeting. - ‘Blended’ leeromgevingen moeten docenten en studenten leren op een verantwoorde wijze om te gaan met digitale media.
VELOV – conferentie 2014
4
- ‘Blended’ leeromgevingen moeten ruimte creëren voor docenten en studenten en een aanzet geven tot het ontwikkelen van leergemeenschappen. Samen (onder)zoeken en kenniscreatie staan daarbij centraal. In de lerarenopleiding KHLim Hemelrijk zijn we in het kader van een curriculumherziening sinds oktober 2013 aan de slag met ontwerpteams. Het ontwerpteam bestaat uit inhoudsdeskundigen, onderwijsdeskundigen en een onderwijstechnoloog. De opdracht is samen en volgens een aantal ontwerpprincipes een blended leeromgeving ontwerpen waarbij bepaald wordt wat online en offline dient te gebeuren.
Werken aan leerlijnen onderzoekscompetenties in de lerarenopleidingen code: V1429 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: lerarenopleiding
workshopleider: Karen Reekmans, lector NOvELLe project uitgevoerd in samenwerking met Indra Beunckens, Greta Hendrik en Karen Reekmans
info: Van leraren wordt verwacht dat ze levenslang leren en de lerarenopleiding moet hiervoor de basis leggen. Om een blijvende professionalisering tot stand te brengen zoeken veel docenten tools om Functioneel Geheel 5 ‘De leraar als innovator – de leraar als onderzoeker’ te realiseren. Een leerlijn voor onderzoekscompetenties is zo’n middel. Deze workshop start met een presentatie van de adviserende leerlijn die tot stand kwam binnen het NOvELLe-project ‘Werken aan leerlijnen onderzoekscompetenties in de lerarenopleidingen’. De handleiding bij deze leerlijn focust op volgende deelvragen. Wat is praktijkgericht onderzoek? Wat zijn de cruciale competenties in een onderzoekscyclus? Welke acties stelt een student op ieder niveau van de leerlijn? Hoe ondersteunt / coacht een docent bij iedere stap? Wenken om een onderzoekende houding te stimuleren sluiten dit deel af. Tijdens de workshop krijg je de kans om van gedachten te wisselen met de andere deelnemers over jouw ervaring met onderzoeksopdrachten in de opleiding. De meeste aandacht gaat naar intervisie in een kleine groep waar de leerlijn en de voorbeelden getoetst worden aan de praktijkervaringen van de deelnemers. Hoever staan ze met de implementatie van onderzoekscompetenties in de opleiding? Wat zijn de valkuilen en de succeservaringen?
Een G-krachtige praktijk. Werken aan geletterdheidsvaardigheden in de beroepsrichtingen van de secundaire lerarenopleiding code: V1430 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: taal
workshopleider: Greet Goossens, wetenschappelijk medewerker KULeuven (CTO) project uitgevoerd in samenwerking met Anne Decelle
info: In deze workshop laten we je kennismaken met het SoE-project ‘Een G-krachtige praktijk’. Het doel van dit project is om via coachings- en ondersteunend materiaal het werken aan functionele geletterdheid te implementeren in de beroepsrichtingen
VELOV – conferentie 2014
5
van de secundaire lerarenopleidingen, meer bepaald in het didactisch handelen van praktijklectoren en via hen ook in het didactisch handelen van hun studenten. Bij het begin van deze workshop leggen we kort de werking van het project uit. We staan stil bij het begrip functionele geletterdheid en het belang om er bewust aan te werken binnen de secundaire lerarenopleiding. Je krijgt ook tips om hierrond te werken met je studenten. Vervolgens verwerf je meer inzicht in het begrip functionaliteit aan de hand van een oefening met concrete lesvoorbeelden, we maken je wegwijs in het digitale handboek dat uit dit project zal voortvloeien en je krijgt de kans om met de checklist G-krachtige lespraktijken aan de slag te gaan die binnen het project werd ontwikkeld .
Met de diversiteit van je klas aan de slag. Dit Ben Ik in Brussel code: V1431 tijdstip: van 14.00 tot 15.50 uur
vorm: interactieve workshop 100 conferentiepad: wereld
workshopleider: Brigitte Puissant, lector, projectcoördinator HUB-KAHO (Sint-Niklaas) project uitgevoerd in samenwerking met Marlies Algoet
info: Omgaan met diversiteit is in deze tijden niet evident. We merken bij studenten een kloof tussen de leefwereld van de kinderen in de (groot)stad en hun eigen leefwereld. Bovendien zijn vooroordelen ten aanzien van kinderen met een diverse culturele achtergrond hardnekkig. Brigitte Puissant, docente aan de lerarenopleiding participeerde aan het leven van vijf gezinnen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit leverde een rijkdom aan foto's, audio-opnames en observaties op die verwerkt zijn in verhalen, liedjes, een website met stappenplan voor leerkrachten en kinderen. De verhalen zijn slechts een middel om de leefwereld van de kinderen aan te spreken en die wereld onderwerp te maken van het lesgebeuren. Bijvoorbeeld: de naam van LIa is afkomstig van Cïocerlia ("leeuwerik" in het Roemeens), wat betekent jouw naam? Otman en Flynn gaan met de tram naar school, en jij? enz... Daarnaast is er een educatieve website ontwikkeld waarbij kinderen de verhalen in andere talen kunnen beluisteren en ze verder verwerken via digitale spelen. In deze interactieve workshop ontdekken we de meerwaarde van dit materiaal voor het versterken van de meervoudige identiteit van kinderen, het aanbieden van herkenbaar beeld en audio materiaal die een afspiegeling zijn van deze diverse maatschappij, het nieuwsgierig worden naar de leefcontext van kinderen, een open en interculturele grondhouding, enz... Eigen (positieve maar ook moeilijke) ervaringen uit de opleiding -met dit materiaal- worden als voorbeeld gebruikt.
VELOV – conferentie 2014
6