Michaelklok – December 2015 / Januari 2016 R.K. Parochie HH Michael en Clemens Dorpsweg 80-82 3083 LE Rotterdam 010 – 210 17 27 NL17INGB0000429521 Pastoor H.J.M Borghols Kopij voor Michaelklok van feb/mrt inleveren uiterlijk voor 15 februari 2016
WOORD VAN DE PASTOOR Vastentijd Met het askruisje begint de tijd van 40 dagen, een tijd van voorbereiden op het lijden en sterven en de verrijzenis in Jeruzalem. Een tijd ook wel “vastentijd” genoemd. Deze laatste naam zegt meer over wat mensen in die 40 dagen moeten doen (of laten). Wij denken dan aan vasten; geen vlees (onthouding) en 1 hoofdmaaltijd en de andere twee maaltijden een derde minder. Voorts; meer aandacht voor anderen; uw luxe delen (aalmoes). Tenslotte: meer tijd voor God in gebed. Vroeger waren hier de verplichte vastenwetten voorzien. Tegenwoordig zijn er twee vasten en onthoudingsdagen over; Aswoensdag en Goede Vrijdag. Maar wel is er nog de vastenverplichting: zelf iets uitkiezen als persoonlijke boete of voorbereiding op de Goede Week en Pasen.
Maar wat kiezen wij dan? Hoe kiezen wij ons vastenpuntje? Ik moest denken aan het verhaal van de verloren zoon (Lucas 15). Die zoon breekt met thuis. Hij haalt binnen wat hem toekomt (erfenis) en gaat er goed van leven. Niemand wordt er beter van (geen aalmoes). Maar dan raakt het geld op. En hij komt tot inkeer. Hij voelt zijn armoede, heeft honger. Bij mijn vader thuis is alles beter! Een tijd van inkeer die wij zouden kunnen beleven in de 40-dagentijd of vastentijd. Zelf zó leven, dat je tot een ommekeer, een bekering komt. Ik ga terug naar mijn vader. Voor ons; ik ga terug naar mijn Vader. Zo gaat hij terug. Hij zal met het minste genoegen nemen. Maar zo loopt het niet af. Zijn vader ziet hem aankomen (stond elke dag op de uitkijk). Vader maakt er een feest van. Zo zal God ook doen met ons. Hij staat ons op te wachten: om ons weer thuis te heten en feest te vieren. Moge zo voor ons de veertigdagentijd zijn: een tijd van onderweg zijn om sgtraks met Jezus thuis te komen! Ik wens u allen een mooie veertigdagentijd toe, een goede voorbereiding op het feest van Pasen! Met hartelijke groet, Pastoor H. Borghols 1
KERKBERICHTEN FEBRUARI – MAART 2016 Algemeen (wijzigingen voorbehouden) Dinsdag 09.30 uur Rozenkrans Donderdag 09.30 uur Eucharistie Zondag 11.00 uur Hoogmis Bijzondere feesten Februari 2016 02-02 Opdracht van de Heer 09-02 Vastenavond 10-02 Aswoensdag 11-02 Onze Lieve vrouw van Lourdes 14-02 H. Cyrillus en H. Methodius (zie blad 10 Michaelklok) Maart 2016 19-03 H. Joseph 25-03 Aankondiging van de Heer Maart 2016 20-03 Palmzondag 24-03 Witte Donderdag 26-03 Paaszaterdag
27-03 28-03
Paaszondag Tweede Paasdag
ASWOENSDAG Aswoensdag is de eerste dag van de Veertigdagentijd. Op deze dag zet de priester met as een kruisje op het voorhoofd van de kerkgangers, om hen aan te sporen tot bezinning, boete en bekering. Aswoensdag is een verplichte vastendag. Paasvasten In de katholieke Kerk werd het in de 2e eeuw gangbaar om ter voorbereiding op Pasen te vasten. Aanvankelijk vastten christenen alleen de drie dagen direct voorafgaand aan Pasen, later werd dat uitgebreid naar de hele Goede Week. Pas op het einde van de derde eeuw kwamen de veertig dagen voor Pasen in zwang als een doorlopende tijd van vasten en boete, naar analogie van de veertig dagen die Jezus zelf vastend in de woestijn had doorgebracht. Gedurende de drie laatste dagen van de Veertigdagentijd onthield men zich volledig van voedsel. 2
Aanvang Veertigdagentijd Omdat in de Kerk op zondagen niet werd gevast bepaalde Paus Gregorius de Grote (590-604) dat de Veertigdagentijd voortaan 46 dagen voor Pasen moest aanvangen. Zo bleven er, na aftrek van de zondagen, tot Pasen 40 werkelijke vastendagen over. Door de bepaling van Gregorius de Grote ving de veertigdaagse Vasten voortaan aan op een woensdag: de Aswoensdag. Op Aswoensdag ontvangt de gelovige in de Mis die het officiële begin van de veertigdagentijd markeert, het zogeheten 'askruisje'. De priester zet met as op het voorhoofd van de gelovige een kruisje, ten teken dat hij een tijd van bezinning, bekering en boete ingaat. Terwijl de priester het askruisje zet, zegt hij doorgaans tegen iedere gelovige afzonderlijk: 'Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren'. Deze tekst is gebaseerd op het 'doodvonnis' dat God na de zondeval over de mensheid uitsprak (Genesis 3,19). Openbare boete De huidige Aswoensdag-praktijk is een verkorte versie van de as- bestrooiing die in de vroege Middeleeuwen openbare zondaars ten deel viel.
Zondaars die volgens kerkelijk recht of kerkelijk gebruik een openbare boetedoening was opgelegd, werden op Aswoensdag tijdens een indrukwekkende plechtigheid met gewijde as bestrooid. Daarna werden zij door de priester naar de deur geleid en de kerk uit gestuurd, zoals de eerste mensen vanwege zijn zonde uit het paradijs werden verdreven. Tot Witte Donderdag werd de boetelingen de toegang tot de kerk en deelname aan de eucharistie ontzegd. In de 11e eeuw raakte de openbare boetedoening in onbruik. Voortaan werden op Aswoensdag alle gelovigen met as bekruist, vanuit de gedachte dat alle mensen zondigen ten opzichte van God en hun naasten. Vergankelijkheid en zuiverheid Dat op Aswoensdag een kruisje met as gezet wordt, is goed te verklaren. As herinnert namelijk aan de vergankelijkheid van ons leven. Daarnaast is as ook door het vuur gezuiverd: een beeld voor de zuivering van onze Zonden die Christus door zijn dood heeft bewerkstelligd. Sinds de 10e eeuw wordt de op Aswoensdag gebruikte as voorafgaand aan de mis gewijd. Sinds de 14e eeuw wordt de gebruikte as bovendien gewonnen 3
door de palmtakken van de Palmzondag van het voorgaande jaar te verbranden. Die takken waren het teken van overwinning en zegepraal; hun as verbeeldt juist vernedering en rouw. Zak en as Als teken van berouw en vasten is het gebruik van as in de Bijbel algemeen bekend. De boeteling strooide zich as over het hoofd. Vaak ging hij daarbij gehuld in een zak, die als boetekleed werd gedragen. Vandaar de uitdrukking 'in zak en as zitten'. Verplicht vasten Net als Goede Vrijdag is Aswoensdag in de meest recente editie van het kerkelijk wetboek als algemeen verplichte vastendag voorgeschreven (canon 1251). De Nederlandse Bisschoppenconferentie heeft daarbij in 1989 aangetekend: "Wij bepalen dat Aswoensdag en Goede vrijdag dagen van verplichte vasten en onthouding in spijs en drank zijn en dat verder het bepalen van de wijze van de beoefening van boete en onthouding aan het eigen geweten en initiatief van de gelovigen wordt overgelaten."
UIT HET ATRIUM Als we de heilige mis maar echt zouden beleven! Als we ons maar bij dat sublieme offer, in vereniging met de heilige kerk, zouden aansluiten en baden zoals zij ons leert te bidden. als we onszelf maar verenigden met het offer van Jezus en ons met Hem opofferden en we ons, door al het lijden, de zelfverloochening en de moeilijkheden van iedere dag, zouden opdragen aan God de Vader in vereniging met de Zoon, waarin hij welbehagen heeft. Kortom, als we actief zouden deelnemen aan het heilige offer, dan zou ons lijden niet verspild zijn, want de Heer zou het verenigen met zijn eigen lijden. Hij zou ons laten delen in de glorie die God de Vader, als antwoord op al zijn lijden, aan zijn eigen heilige mensheid schonk. Bovendien zou het een vruchtbare bron van verheerlijking zijn voor de uitverkorenen, van beloning voor de rechtvaardigen, van vergeving voor de zielen in het vagevuur. (Bron: De mis en het geestelijk leven – B. Vasconcelos)
(Bron: www.rkk.nl/katholicisme/encyclopedie/a/aswoensdag)
4
Voorbereiding van de Eerste Heilige Communie De voorbereiding van Eerste Heilige Communie vindt plaats op de pastorie op de woensdag middagen van 14.30 uur tot 16.00 uur. De data in 2016 zijn: Februari: 3 10 17 Maart: 2 9 16 30 April: 2 9 20 Mei: 11 18 25 De viering van de Eerste Heilige Communie vindt plaats op zondag 29 mei 2016 Voorbereiding van het Heilig Vormsel De voorbereiding van het Heilig Vormsel vindt eveneens plaats op de pastorie op de zaterdag ochtenden. De data in 2016 zijn: Februari: 6 13 27 De volgende data worden bekend gemaakt na de eerste bijeenkomst op 6 februari.
60 JARIG JUBILEUM BISDOM ROTTERDAM Geroepen om instrument van God in de wereld te zijn Op 2 februari 2016 bestaat het bisdom Rotterdam 60 jaar. Het bisdom markeert dit jubileum met een feestelijke eucharistieviering op zaterdag 6 februari in de kathedrale kerk van de HH. Laurentius en Elisabeth (11.00 uur). Priesters, diakens en pastoraal werk(st)ers in het bisdom, parochiebesturen, PCI’en en andere instellingen zijn hiervoor in december per brief uitgenodigd. Bisschop Van den Hende nodigt van harte uit om aanwezig te zijn en deel te nemen aan deze viering. In zijn uitnodigingsbrief schrijft de bisschop: “De Kerk is een gemeenschap van gelovigen. De verkondiging van het evangelie vraagt dat wij van generatie op generatie het geloof in Jezus Christus daadwerkelijk doorgeven. [..] Het is onze opdracht om vanuit de eucharistie (bron en hoogtepunt) te komen tot catechese en diaconie. De Kerk is geroepen om instrument van God in de wereld te zijn.” “Vanuit onze band met Christus -gezicht van Gods barmhartigheid- mogen wij als Kerk een netwerk van geloof en liefde zijn. Het is van grote 5
betekenis voor de samenleving van onze tijd, wanneer wij in woord en daad meebouwen aan een beschaving van liefde, en het rijk van Gods liefde opnieuw meer ruimte krijgt in de harten van veel mensen in onze tijd.” “Omdat het jubileum plaatsvindt in het jaar van barmhartigheid zal er tijdens deze diocesane viering -geïnspireerd door de heilige diaken Laurentius- een bijzondere collecte worden gehouden voor mensen die dagelijks in nood en onzekerheid leven; vervolgde christenen en andere vluchtelingen.” (Bron: www.bisdomrotterdam.nl/Nieuws)
PAUSPARELTJE “ De Heilige Geest, die we voor het eerst ontvingen op de dag van ons doopsel, opent ons hart voor de Waarheid, voor heel de Waarheid. De Geest zet ons leven aan tot veeleisende, maar vreigdevolle weg van barmhartigheid en de solidariteit jegens onze broeders. De Geest schenkt ons de tederheid van de goddelijke vergeving en doordringt ons met de onoverwinnelijke kracht van barmhartigheid van de Vader. Laten we niet vergeten dat de Heilige Geest een levende en leven gevende
aanwezigheid is in degene die de Geest ontvangt, dat Hij bidt in ons en dat Hij ons vervult met de geestelijke vreugde” (Bij het angelusgebed van 10 januari - Bron: KN02 15-01-2016)
WERELDJONGERENDAGEN 2016 – KRAKAU
De Wereldjongerendagen (WJD) is het grootste jongeren-evenement ter wereld. Honderdduizenden jongeren uit de hele wereld komen samen om het katholieke geloof te vieren. WJD betekent dan ook: nieuwe vrienden ontmoeten, afzien, eucharistie vieren, multicultisocializen, ofwel: een indrukwekkende ervaring om nooit te vergeten! Krakau in Polen is de gastheer in juli 2016. Boodschap paus Franciscus voor Wereldjongerendag: "Zalig zijn de barmhartigen; want hun zal barmhartigheid geschieden."
6
In zijn boodschap voor de katholieke Wereldjongerendagen van 2016 nodigt paus Franciscus jongeren uit om zich hierop voor te bereiden door ‘werken van barmhartigheid’ te doen. De komende editie van het grootste jongerenevenement ter wereld vindt plaats van 26 tot en met 31 juli in de Poolse stad Krakau met als thema: ‘Zalig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden’ (foto: beeld van de vorige Wereldjongerendagen met paus Franciscus, 2013 in Rio de Janeiro). Dit gaat terug op de ‘zaligsprekingen’ uit het vijfde hoofdstuk van het evangelie van Matteüs. Het thema sluit aan bij het Jaar van Barmhartigheid. De paus vraagt in zijn boodschap jongeren om “instrumenten van barmhartigheid” voor hun naasten te worden. “Ik stel voor”, zo schrijft hij, “om in de eerste zeven maanden van 2016 een lichamelijk en een geestelijk werk van barmhartigheid te kiezen om in praktijk te brengen.” Hij doelt hiermee op de zeven werken van barmhartigheid, ontleend aan het Matteüsevangelie (25, 35-36): de hongerigen spijzen, de dorstigen laven, de vreemdelingen herbergen, de naakten kleden, de zieken verzorgen, de gevangenen bezoeken, de doden begraven. In de Middeleeuwen werden aan deze
‘lichamelijke’ werken zeven ‘geestelijke’ werken toegevoegd, gericht op het lenigen van geestelijke nood: de zondaars vermanen, onderricht geven, voor de levenden en overledenen bidden, goede raad geven, troost brengen, onrecht geduldig lijden, vergiffenis schenken. Cyrillus van Thessalonica en Methodius Cyrillus en Methodius waren broers en kwamen uit de Noord-Griekse stad Thessalonica. Ze waren monnik en stonden in verbinding met de OostEuropese culturen. Wie daar in hun dagen christen wilde worden, moest de Latijnse taal beheersen en de Latijnse cultuur op de koop toe nemen. Dat betekende in de praktijk dat het christelijk geloof voor de gewone man in het oosten ontoegankelijk bleef. Cyrillus en Methodius gebruikten als eersten de Slavische taal in prediking en onderricht. Bovendien maakten ze een vertaling in het Slavisch van de liturgie, en dus ook van de bijbelteksten die in de liturgie werden voorgelezen. Om de klanken adequaat te kunnen weergeven moest zelfs een nieuw tekenschrift ontworpen worden. Wij kennen het nu als het cyrillisch schrift, 7
genoemd naar de uitvinder ervan: onze heilige Cyrillus. Gewoonlijk wordt het bij ons 'Russisch schrift' genoemd. Bij paus Hadrianus II († 872) wisten ze zelfs gedaan te krijgen dat in het oosten het Latijn in de eredienst helemaal werd vervangen door de Slavische taal. In één moeite door wijdde de paus hen ook tot bisschop. Nog tijdens datzelfde bezoek aan Rome overleed echter Cyrillus. Hij werd beschouwd als de denker, filosoof en theoloog van de twee broers. Cyrillus ligt begraven in de kerk van San-Clemente te Rome; hij had diens relieken vanuit Rusland naar Rome overgebracht. In tegenstelling tot zijn broer was Methodius eerder praktisch ingesteld. Hij ging terug naar zijn Slavische volken - zoals de Bulgaren, Hongaren, Magyarenen Russen - om er het christelijk geloof verder te verbreiden en vaste voet te geven. Maar hoe langer hoe meer werd hij tegengewerkt door collega-bisschoppen uit de omgeving, omdat zij vonden dat hij teveel op hun terrein kwam en onder hun duiven schoot. Het kwam zelfs zover dat hij werd verbannen naar het Zuid-Duitse stadje Ellwangen. Daar sleet hij zijn laatste dagen door verder te werken aan de vertaling in het Slavisch
van bijbel en liturgie. Methodius ligt begraven in de Mariakerk te Welehrad (= het huidige Staré Mesto). Cyrillus en Methodius zijn van onschatbare waarde geweest voor de verspreiding van het christendom in Oost-Europa. Tegelijk daarmee hebben ze de Slavische volken een eigen identiteit gegeven in de vorm van het cyrillisch schrift. Zij worden vereerd als de eerste apostelen onder de Slavische volken van Oost-Europa. Paus Johannes-Paulus II († 2005) riep hen in 1980 uit tot medepatroons van Europa. Sinds 1863 golden zij reeds als patroons van alle Slavische landen en volken. Hun voorspraak wordt ingeroepen bij onweer. Cyrillus wordt afgebeeld als bisschop (tabberd, mijter, staf) met bekeerde ongelovigen bij zich; soms reikt een engel uit de hemel hem twee stenen tafelen om ze over te schrijven op perkament (verwijzing naar Mozes die de twee stenen 8
Wetstafelen vanuit de hemel ontving). Methodius heeft vaak een afbeelding bij zich van het Laatste Oordeel. Het schijnt dat hij die graag gebruikte bij zijn prediking. Hij schijnt daarmee een Slavische koning met heel zijn hofhouding tot het christelijk geloof gebracht te hebben. BEZINNING De Veertigdagentijd Wat betekent de 40-dagentijd, Heer, in geestelijk opzicht dan net iets meer? Ons dan nog meer bewust zijn, bezinnen, wáár dan ook weer ‘opnieuw’ beginnen? Voor mij is de 40 dagentijd een tijd van extra ‘solidariteit’. Niet alleen maar zien, tevens ook voelen, meer nog doen voor allerlei goede doelen. Aalmoezen, dus nu extra geld geven aan hen die nauwelijks kunnen overleven. Beseffende; wat hebben wij het goed, ’t kan niet dat een ander zo leven moet. Voor mij is de 40 dagentijd een tijd van extra ‘soberheid’. Een tijd van veertig dagen vasten, nog meer dragen andermans lasten. Extra warme aandacht, helpen er zijn, bij verdriet, eenzaamheid
en pijn. Gewoon in alles nog wat meer afzien, zelf een beetje hongerlijden misschien. Voor mij is de 40 dagentijd een tijd van extra ‘spiritualiteit’. Nog een diepere relatie met God, bewust zijn van jouw eigen kruis, lot. Beseffende; ik heb dus niet te klagen vergeleken met wat Jezus eens moest dragen. Want zijn lijden was zo intens groot, dankzij dát, Hem, opnieuw ‘leven’ ook na onze dood! L.H.H. KERKBALANS 2016 De Actie Kerkbalans startte dit jaar, voor het eerst, in heel het land met inluidmomenten waarbij vrijwilligers in hun plaatselijk kerk of kerken samenkwamen. De bijdrage van kerkleden is hard nodig voor de lokale kerken. Kerkbalans helpt de kerken, want niets gaat zonder geld. Deze actie zorgt dat er een brede financiële basis is voor het belangrijke werk dat de kerk ten behoeve van de eigen leden doet, maar ook ten behoeve van de gehele gemeenschap verricht.
9
Kerk en samenleving
Ruimte voor cultuur
De Protestantse Kerk en Rooms-Katholieke Kerk in Nederland in beeld
1.429.000 mensen bezoeken de kerk buiten diensten om
1.750 kerken zijn rijksmonumenten
58.000 bezoekers voor bedevaarten
De kerk en haar leden
638.000 mensen bezoeken concerten en festivals in kerken
3.005
priesters, diakens, predikanten en kerkelijke werkers
4.014 kerkgebouwen in gebruik
Een kerk is meer dan een gebouw. Een kerk is een gemeenschap van mensen. Mensen die een plek creëren om te vieren en te rouwen. Een plek waar iedereen welkom is. Een plek waar de boodschap van de Bijbel wordt verkondigd. Vaak via woorden, maar minstens zo vaak door daden. Om kerk te kunnen zijn, is geld nodig. Met de actie Kerkbalans halen vrijwilligers geld op, zodat kerkgemeenschappen actief kunnen blijven. In 2016 start de actie Kerkbalans op 16 januari. Op deze dag is de actie in de provincies letterlijk ingeluid door bekende Nederlanders die met het luiden van de kerkklok hun waardering uitten voor de plek van de kerk in de Nederlandse samenleving.
Pastorale hulp 50.000 mensen zijn door pastoraal medewerkers ondersteund bij rouwverwerking
400.600 vrijwilligers zetten zich in voor de kerk
314.000 ouderen en zieken krijgen bezoek
Financiële hulp en vrijgevigheid
MELK
574.500 kerkgangers gemiddeld per weekend
ingeschreven leden
bezoeken een lezing
OD BRO
5.912.755
95.000 mensen
2.020 diaconieën steunen de voedselbank
Jaarlijks worden gemiddeld 129.900 kerstpakketten uitgedeeld
na am
Omzien naar elkaar 80.000 mensen komen naar een inloopochtend/-middag
7.505 koppels trouwen
54.000 mensen delen een gezamenlijke maaltijd
23.000 jongeren bezoeken jeugdavonden
42.070 begrafenissen / crematies
23.880 keer de doop bediend
38.000 mensen wonen interreligieuze bijeenkomsten bij
mensen komen naar inloopochtenden of middagen en 23.000 jongeren bezoeken jeugdavonden. Ruim 2.000 diaconieën steunen de voedselbank en diaconieën besteden ruim 1,6 miljoen uur aan financiële ondersteuning van mensen. (Bron: Kerkbalans – kerkbalans.nl) In de volgende Michaelklok komen wij nog terug op de actie Kerkbalans en hoe u uw bijdrage hieraan zou kunnen geven.
Jaarlijks besteden diaconieën 1.603.600 uur aan financiële ondersteuning van mensen
1€
1€
1€
1€
De cijfers in deze afbeelding zijn gebaseerd op de meest recente statistieken en geven een gemiddelde over een jaar, tenzij anders vermeld. Copyright © 2016 Protestantse Kerk in Nederland en Rooms-Katholieke Kerk. Alle rechten voorbehouden.
Kerken zijn in de eerste plaats belangrijk om het geloof in God te delen, om mooie momenten met elkaar te vieren en moeilijke momenten met elkaar te verwerken. Uit cijfers van de Rooms-Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland blijkt dat jaarlijks 50.000 mensen door pastoraal medewerkers ondersteund worden bij rouwverwerking; 314.000 ouderen en zieken krijgen bezoek van iemand uit de kerk; 80.000
10
