LRB
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
INLEIDING Geef de reactievergelijking van de ontleding van aluminiumoxide. 2 Al2O3 4 Al + 3 O2 Massaverhouding tussen Al en O2 1,00 : 0,889 Hoeveel ton Al2O3 is er nodig om 1,50 ton O2 te produceren? Al2O3
Al
O2
1,889
1,00
0,889
3,19 ton
1,69 ton
1,50 ton
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
GROOTHEDEN EN EENHEDEN Grootheid = wat we meten § de elektrische energie die we gebruiken § de massa die we wegen § het volume dat we afmeten Eenheid = afgesproken maat om mee te meten § kilowattuur (kWh) § gram (g) § liter (L)
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
REKENEN MET EENHEDEN Reken om naar de gewenste eenheid: 1) 3,4 m3 naar dm3 2) 4,67 mL naar m3 3) 8,91 kg naar g 4) 6,7089 mg naar ton (1 ton => 1000 kg)
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
REKENEN MET EENHEDEN Reken om naar de gewenste eenheid: 1) 3,4 m3 is 3,4 10-3 dm3 2) 4,67 mL is 4,67 10-6 m3 3) 8,91 kg is 8,91 103 g 4) 6,7089 mg is 6,7089 10-9 ton
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
REKENEN MET GEHALTES We beantwoorden de volgende vragen over een blikje/pakje frisdrank van iemand uit de klas. 1) 2) 3) 4) 5) 6)
Wat is de energiewaarde van de frisdrank in de verpakking? Hoeveel % van jouw dagelijkse behoefte is dit? Hoeveel gram suiker zit er in de verpakking? Wat is het suikergehalte in g per mL? Reken het antwoord van de vorige vraag om naar g per L. Hoeveel gram suiker krijg je binnen als je 1,5L van de frisdrank binnen zou krijgen. 7) Aan hoeveel % van de dagelijkse behoefte wordt met 1,5L frisdrank voldaan? woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
GROOTHEDEN EN EENHEDEN IN BINAS SI eenheden: internationaal stelsel van eenheden. § Binas tabel 3 en 4 § Liter = dm3 § Kelvin en Celsius
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
REKENEN MET DICHTHEDEN Dichtheid = massa / volume Zoek in BINAS de dichtheid op van water Hoe schrijf je deze dichtheid om naar g per dm3 Zoek in BINAS de dichtheid op van koolstofdioxide en schrijf deze om naar g per dm3
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
§3.3 REKENEN MET GEMETEN WAARDEN Stel de afstand tussen huis en school is 1km Dit is een waarde tussen 0,50 en 1,49km Een waarde dus +/- 0,5km! Stel de afstand tussen huis en school is 1,0km Tussen welke afstanden bevindt zich je huis? En bij 1,00km? En bij 1,000km?
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
§3.3 REKENEN MET GEMETEN WAARDEN Cijfers die betekenis geven aan een getal heten significante cijfers. Des te nauwkeuriger je meet, des te meer significante cijfers heb je. Het aantal significante cijfers van 1,0 is 2 Het aantal significante cijfers van 0,01 is 1 Geef het aantal significante cijfers van 0,000376
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
§3.3 REKENEN MET GEMETEN WAARDEN Regel voor het aantal significante cijfers bij optellen / aftrekken: Minst aantal decimalen in gemeten waarde is aantal decimalen in eindantwoord. Regel voor het aantal significante cijfers bij vermenigvuldigen / delen: Minst aantal significante cijfers in gemeten waarde is aantal significante cijfers in eindantwoord. VOORBEELDEN: Samen maken vraag 9 en 11 a t/m c
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
WEEKTAAK Behandelde leerstof: §3.2 en §3.3 M t/m 14
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
OPSTELLEN REACTIEVERGELIJKINGEN § Index = aantal keer atoom voorkomt. § Coëfficiënt = aantal keer molecuul voorkomt. § Wet van massabehoud=> massa links = massa rechts. § Ieder deeltje heeft eigen massa § Dus links en rechts gelijk aantal deeltjes
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
OPSTELLEN REACTIEVERGELIJKINGEN § N2 § § §
+ 3 H2 à 2 NH3 Nooit indexen veranderen, wel coëfficiënten Halve moleculen bestaan niet Oneven getallen vermenigvuldigen met 2
§ Extra oefening nodig? Ga naar link op clzvaklokalen.nl
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
REACTIEVERGELIJKINGEN; MAAK KLOPPEND 1. …H2S (g) + …H+(aq) + …NO3- (aq) à …H2O (l) + …NO (g) + …S (s) 2. …FeS2 (s) + …O2 (g) à …Fe2O3 (s) + …SO2 (g) 3. …CH4 (g) + H2O (g) à …CO (g) + …H2 (g) 4. …NH4Cl (s) + …Ca(OH)2 (s) à …CaCl2 (s) + …NH3 (g) + …H2O (l) 5. …TiO2 (s) + …CO (g) + …Cl2 (g) à
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
…TiCl4 (s) + …CO2 (g)
LRB
REACTIEVERGELIJKINGEN; NAKIJKEN 1. H2S (g) + 2H+ + NO3- (aq) à 2. 4 FeS2 (s) + 11 O2 (g)à 3. CH4 (g) + H2O (g) à
2H2O (l) + NO (g) + S (s)
2 Fe2O3 (s) + 8 SO2 (g)
CO (g) + 3 H2 (g)
4. 2 NH4Cl (s) + Ca(OH)2à
CaCl2 (s) + 2 NH3 (g) + 2 H2O (l)
5. TiO2 (s) + 2 CO (g) + 2 Cl2 (g)à
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
TiCl4 (s) + 2 CO2 (g)
LRB
§3.5 DE MOL: EEN VEELGEBRUIKTE EENHEID IN DE CHEMIE § Mol – eenheid van chemische hoeveelheid
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
MOL 1 1 1 1
dozijn eieren gros schoenveters mol atomen mol schoenveters
= = ≈ ≈
12 eieren 144 schoenveters 6,02214 1023 atomen 6,02214 1023 schoenveters
1 mol = héél groot, afgesproken aantal deeltjes
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
WAAROM 6,02214·1023 ??? 1 mol atomen van 1 u elk heeft een massa van (6,02·1023 stuks x 1,66·10-24 g =) 1 g Constante van Avogadro
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
VOOR EEN KLEIN IDEE VAN 6,02214·1023 • • • •
18 mL water 342 g suiker één mol ongepofte maiskorrels Als je atomen zou kunnen tellen met een snelheid van 10 miljoen stuks per seconde, dan zou je er nog 2 miljard jaar over doen om alle atomen in één mol te tellen.
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
DUS ONTHOUD: Een atoommassa van X u ? Dan heeft 1 mol van die atomen een massa van X gram (in plaats van X kun je invullen wat je wilt) Dus - Molecuulmassa H2O = 18,02 u/molecuul - Molaire massa (molmassa) H2O = 18,02 g/mol
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
OEFENEN 1) Hoeveel gram weegt 1,000 mol suiker (C12H22O11)? 1 molecuul= 12x12,01u+22x1,008u+11x16,00u= 342,3u 1 mol suiker = 342,3 g 2) Hoeveel gram weegt 2,5 mol water ? Mol H2O
1,000
2,5
Gram H20
18,02
2,5 x 18.02 / 1 =
45 g water
3) Hoeveel mol is 40 g zuurstof? Mol O2
1,000
Gram O2
32,00
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
= 1,000 x 40 / 32 = 40
1,3 mol zuurstof
LRB
CHEMISCH REKENEN
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
PLANNING Vandaag Samen maken 20a. 21a, 22a, 23a Vrijdag maken weektaak t/m 26
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
MOLREKENEN Molmassa, eenheid: g mol-1 Molecuulmassa, eenheid: u
Bespreken t/m 33, 28 d en 32 zeker Extra oefeningen
×ρ Volume woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
/M Massa
/ρ
×M
Chemische hoeveelheid
LRB
MOLARITEIT Molariteit = aantal mol van een deeltje in één liter oplossing. § 1,0 M(olariteit) = 1,0 mol/volume (mol·L-1) § M achter een getal: molariteit
Er zit 4,0·10-5 mol glucose in 5,0 mL bloed. Wat is de molariteit? § X=8,0·10-3 mol § Dus molariteit=> 8,0·10-3 mol/L
Mol suiker
4,0·10-5
Liter bloed
5,0·10-3
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
x 1,0
LRB
ρ – dichtheid M – molmassa V – volume van oplossing ×ρ Volume
Massa /ρ
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
/M ×M
Molariteit ×V
/V
Chemische hoeveelheid
LRB
LESINHOUD • Nakijken extra opgaves • Aftekenen t/m 43 • Bespreken t/m 43
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
§3.8 PERCENTAGE, PROMILLAGE EN PPM • Percentage= iets/alles * 100% • bv alcohol in bier • Promillage = iets/alles*1000‰ • bv alc in bloed • Ppm = iets/alles * 106ppm • bv veilige norm ozon in lucht.
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
OEFENING 1 Massapercentage § Massapercentage vet in margarine is 35%. In een kuipje zit 2,0g. Hoeveel vet zit hierin? § In 100g tonijn zit 2,0 µg vit B12. Hoeveel massa-ppm bevat deze tonijn? 4,0·10-5
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
OEFENING 2 Massapercentage koolstof in glucose (C6H12O6) § Bv massa C in 1 mol glucose. § M glucose= 180,2g/mol, § 6 mol C= 6*12,01= 72,06 g § 39,98 massa% Koolstof
§ Massa%C= massa C/totale massa*100% § Massa koolstof = 72,06u § Totale massa =180,2 u gC
72,06
X
g C6H12O6
180,2
100,0
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
LRB
MAC=maximaal aanvaardbare concentratie ADI= aanvaardbare dagelijkse inname
Weektaak t/m 50 + voorbeeldproefwerk + examenopgave
woensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd