Wispelweagen Maart 2013

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -Wispelweagen maart 2013 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wispelweagen — Maart 2013 REDACTIE:

INHOUDSOPGAVE Maart 2013:

Voorzitter Jelle van der Meulen De Streek 33 tel. 466558 Secretariaat Bartsje van der Heide Smidte 50 tel. 463196 Financiën & advertenties Johannes Oppersma Mounesleat 2 tel. 464669 Layout Wiesje Eppinga Mounesleat 23

tel. 466482

Algemene zaken Morris Hofstra Kolderveen 3 tel. 851801 Drukwerk Foppe Terpstra Jan Idzerda

tel. 462716 tel. 462203

Abonnementsgeld € 7.50 Postabonnement € 26.50 Bankrekeningnummer: 32.29.07.527 Verschijnt 10 x per jaar Oplage: 475

Van de redactietafel - 1 Burgerlijke stand - 2 Nijs út it Doarpshûs - 3 Column Sjamme Bûzeman - 6 Plaatselijk belang - 7 Dorpssteunpunt Terwispel - 9 De Klos - 10 Van Landloper tot Bierbrouwer - 11 Fertel my wat - 13 Ingez.brief,geen camping op kolderveen-14 Alpe d’Huez—famkes fan de pôle -15 Bedrijvig Terwispel - 16 Historische geografie Terwispel - 19 10 april Snert eten - 23 Historisch kijkje op Terwispel DVD - 24 Boer(in) in Beeld - 25 Nijs fan de Bouput, deel 11 - 26 Historische Notulen - 28 Protestantse gem. Tijnje/Terwispel - 29 Wandelvierdaagse Tijnje - 29 Pikehokje XL - 30 Hans Baron - 31 Tennisclub De Wispel - 36 LDODK nieuws - 37 Terwispel in het nieuws - 38 Ambyld Nijs Pikehokje Nijs Kopij voor de volgende Wispelweagen: inleveren bij: Wiesje Eppinga, Mounesleat 23 - email naar [email protected]

KOPIJ INLEVEREN KAN TOT 14 april 2013 - De redactie is niet aansprakelijk voor fouten (data etc.) in de aangeleverde kopij. - Ingezonden stukken worden alleen geplaatst, wanneer naam en adres bekend zijn bij de redactie. - Wanneer de redactie het nodig acht, kan zij besluiten een ingezonden stuk niet te plaatsen. - Indien kopij niet tijdig ingeleverd wordt, kan de redactie genoodzaakt zijn voor de betreffende maand niet tot plaatsen over te gaan. - De redactie behoudt zich het recht voor ingeleverde kopij aan te passen ten behoeve van de opmaak van de krant. - Voor kopij met een winstoogmerk heeft de redactie het recht een financiële bijdrage te vragen. - De Wispelweagen wordt 1 maand na verschijnen geplaatst op www.terwispel.net, excl. Ambyld- en Pikehokje nijs.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -1- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


VAN DE REDACTIETAFEL Volgens het KNMI is de lente op 20 maart begonnen. Maar daar bedoelen ze dan de Canarische Weilanden mee want hier is het winter en niet zo’n beetje ook. We hebben de kerstballen maar weer van zolder gehaald met deze gevoelstemperatuur van min 15. Door het Kwalitatief Uitermate Teleurstellend weer zijn de activiteiten van onze sport- en speeltuinvereniging, NL Doet helaas al twee keer uitgesteld. Het zal er toch wel een keer van komen. Dat geldt ook voor onze nieuwe klok bij de brug. Hij is er al maar hangt nog niet. Dan is het goed te horen dat de Terwispeler famkes fan ‘e Pole ons wat kunnen opwarmen. Deze 12 chickkies uit ons dorp hebben een kalender gemaakt waarvan de opbrengst naar Alpe d’Huzes gaat. Een voorproefje was al te zien in Hea van Omrop Fryslân en dat smaakt naar meer. Overigens dacht ik dat echte calender girls zich bloot gaven maar dat schijnt er toch niet (geheel ?) van te komen. Maar het are you decent, -zoals de Engelsen zeggen- is ook wel zo netjes. Op 19 april vindt de presentatie van de kalender plaats met een Famkesveiling . Andere helden maar dan van de andere soort, zijn de Jonkjes van onze bierclub de Trochsetters. Wat een kanjers om ’s-middags op lokatie een stuk of wat bieren naar binnen te keilen (officieel te degusteren). En je daarna weer door de dames enigszins in de olie - te laten afvoeren naar de thuisbasis en het ’s-avonds in de grande finale nog eens groots af te sluiten. Leest het mooie verslag hierover. Op 29 maart kunnen de heren weer een topprestatie leveren door het Paasbier. Maar één soort biertje denk ik maar daar redt men zich vast mee. As de boer gjin oalje hat, dan pisset er yn ‘e lampe. Sietze Jan Koopmans van de Lindelaar is de fotoboer van de maand. Niet alleen vee maar ook zorg, boerengolf en horeca. In bedrijvig Terwispel van de hand van Peter van der Steege komt Ina Verloop, ademhalingstrainer en -coach aan bod. Gewoon door ademen dacht ik altijd maar dat schijnt niet voor eenieder te zijn weggelegd. Genoeg te lezen in deze editie. Let op de agenda en acties van het Doarpshus. En historische aandacht genoeg met onder andere een zeer lezenswaardig stuk over molens rond Terwispel van Hans de Vries uit Snits. Onze dank daarvoor. Tenslotte nog onze hartelijke dank voor Floyd en Layla van Steen die in het kader van hun maatschappelijke stage meegeholpen hebben aan het digitaliseren van ons archief. We zijn echter nog niet klaar. Dus bij deze een oproep aan twee verse – maatschappelijke stage- scholieren om het karwei af te maken. Graag reacties op [email protected] Prettige paasdagen, hopelijk met de eieren op temperatuur en de paashaas in korte broek. Red.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -1- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Maart 2013 Geboren 12 maart: Finn zoon van Piet Minkes en Renske Jansma Mounesleat 15 Overleden 25 februari: Jelle Adema 70 jaar weduwnaar van Dirkje Wagenaar en partner van Ela Koprowicz te Lubsko, (Polen) oud Terwispeler. 8 maart : Halbe van der Veen 80 jaar gehuwd met Renske de Jong te Ureterp, oud Terwispeler Nieuwe bewoners Martijn van der Veldt en Ilse Oosterom en zoon Freek uit Drachten, naar Alde Hiemen 2 Erwin Lijzinga uit Terwispel en Yvonne Punter uit Oldeboorn naar Smidte 4

De opbrengst van de reuma collecte bedraagt dit jaar € 456,85. Alle collectanten en natuurlijk de gevers worden bedankt. Anja Minkes - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -2- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


NIJS UT US DOARPSHÛS Fleskebier It sil foar de measten fan jimme gjin nijs wêze dat nei 1 maaie de omset einliks te leech is om troch de wike tape bier te ferkeapjen. Der giet in protte bier ferlern. Dêrom hat it bestjoer besletten fan 1 maaie ôf oant de simmerfakânsje ta troch de wike bier yn fleskes te ferkeapjen. Op snein by fuotbalwedstriden wurdt der wol tape. Tariven sealhier 2013 Wat kostet it om romte yn it doarpshûs te hieren? Dy fraach wurdt wolris steld. Ek heart men wolris dat it hieren fan sealromte djoer is. De hiertariven, dy’t it doarpshûs hantearret binne: Sealromte Grutte seal per deidiel (jûn of middei) Grutte seal per oere Middenseal per deidiel (jûn of middei) Toanielseal per deidiel (jûn of middei) VIP-room per deidiel (jûn of middei)

hier foar hier foar oanslettenden net oanslettenden 76,88 96,09 23,07 28,83 38,44 48,05 19,26 24,08 13,20 16,50

Ut it boppesteande blykt dat oanslettenden aardich minder hier betelje. Oanslettenden betelje jierliks fansels wol kontribúsje. De kontribúsje oer 2013 bedraagt € 15,98. Foar de folsleinens: Foar brûkers, dy’t in protte sealromte hiere, sa as de sportferieningen, wurde oanpaste tariven hantearre. Aktiviteiten yn en rûnom it doarpshûs Woansdei 27 maart jûns gearkomste Klub fan 100 fuotbalfer Wispolia Tongersdei 28 maart jûns follybalwedstriid TVC Freed 29 maart jûns priuwerij peaskebieren Tiisdei 2 april jûns ledegearkomste Pleatslik Belang Tongersdei 4 april jûns follybalwedstriid TVC Tongersdei 4 april jûns seizoenôfsluten Skutters Woansdei 10 april neimiddeis iten foar 60+-ers en allinne geanden Woansdei 10 april jûns presintaasje DVD Terwispel (Kees Bethlehem en Wim Buding) Sneon 13 april jûns útfiering gymnastykferiening UDA Tiisdei 16 april jûns gearkomste oanslettenden Stichting Us Doarpshûs Tongersdei 18 april jûns follybalwedstriid TVC Freed 19 april jûns presintaasje kalender Famkes fan ‘e Pôle Sneon 20 april jûns Teake van der Meer, Griet Wiersma en Minze Dijkstra Snein 21 april middeis fuotbalwedstriid Wispolia – Langsweagen Woansdei 24 april jûns oerlis doarpsstipepunt mei kontaktpersoanen It - - bestjoer - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -3- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Oan de bestjoeren fan de oansletten ferienigingen Terwispel, It bestjoer fan Us Doarpshûs noeget jimme út foar de gearkomste fan de oanslettenden op: tiisdei 16 april 2013 jûns om 20.00 oere yn ús Doarpshûs

Wurklist: 1.

Iepenjen

2.

Meidielings en ynkommen stikken

3.

Oantekens fan de gearkomste fan 17 april 2012

4.

Jierferslach 2012

5.

Finansjeel ferslach 2012 en begrutting 2013

6.

Bestjoersferkiezing Ofgeand binne Oene Bosma en Oeds de Vos. Beide binne wer beskikber.

7.

Ferbouwen en útwreidzjen

8.

Omfreegjen

9.

Sluten

Dyjingen, dy’t net in oansletten ferieniging fertsjintwurdigje, binne ek fan herte wolkom. De fergaderstikken kinne jo opfreegje troch in berjochtsje te stjoeren nei [email protected]. It bestjoer

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -4- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Theatergezelschap: Teake van der Meer , Minze Dijksma en Griet Wiersma Brengen hun nieuwe show “ Moat it no sa” Op zaterdag 20 april 2013 in

“Us Doarpshûs” te Terwispel

Onder de naam “Moat it no sa” staan de rasartiesten Teake van der Meer, Minze Dijksma en Griet Wiersma garant voor kolderieke sketches, hilarische goocheltrucs en gezellige zang en muziek. Teake v/d Meer vermaakt het publiek met zijn conferences en prachtige typetjes. Hij wordt regelmatig ondersteund door Griet Wiersma, die als actrice een hilarische bijdrage levert. Het geheel wordt door Minze Dijksma omlijst met gortdroge humor, magie en mysterie. Minze is ook de aangever bij de hilarische sketches in “Moat it no sa”. Natuurlijk kunt u ook volop genieten van de gezellige muziek van Griet Wiersma. Kortom, dit Friese toptrio is een garantie voor een avond topvermaak Kaarten á € 15,- zijn te verkrijgen bij “Us Doarpshûs”.

Reserveren: ’s avonds na 19.00 uur bij Johannes Veenstra telefoon 0513461636 of via de e-mail [email protected].

Moat it no sa..?! - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -5- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Als de rokjesdag sleur wordt dient de zomer zich aan en moeten we helaas weer wennen aan die typisch zomerse klederdracht. En daar wil ik het even met u over hebben. Over die mannen die op ouderwetse bruine leren sandalen (jezusnikes) lopen met witte sokken, die bij voorkeur opgetrokken zijn tot aan de knie. Daarbij een katoenen korte ruitjesbroek dragen die strak opgetrokken is tot in het kruis met één of ander goedkoop zweterig nylonbloesje dat ‘netjes’ bij de broek is ingestopt. Ja, de baard ontbreekt nog. Of Over die vrouwen in een witte katoenen driekwartsbroek tot net over de knie, met aan de onderkant één of ander dom vetertje waarvan de functie volstrekt zinloos is. Het wordt nog erger als deze vrouwen in die onmogelijke groene of paarse crocs lopen. En dan heb ik het nog niet eens over vrouwen die een drollenvanger dragen en zich op crocs voortbewegen. En ja hoor als het ’s avonds iets frisser is zie je pa en ma in de uniseks jasjes van Gaastra sail, natuurlijk in dezelfde kleur. Ga naar het buitenland op vakantie en je ziet ze bij bosjes lopen. In 4 van de 5 gevallen zijn het Friezen die elkaar dan ook nog toevallig tegenkomen bij de ijsboer en als eerste vragen ‘wer weinje jo’ en ‘Och heden der wennet myn kollega ek’. Dit gaan we dus niet meer doen deze zomer. Het geeft toch zo’n Blokker en Wibra-gevoel. Geef mij de mannen die een spijkerbroek dragen waarvan de knoop en de riem onder de edele delen zitten en het kruis tussen de knieën hangt Geef mij de vrouwen die een broek of rok dragen met de rits aan de achterkant. Controleer uw kledingkast! Sjamme Bûzeman

Column -

Het is begin maart en na een paar lenteachtige dagen wordt weer vorst en sneeuw voorspeld. Het komt mij de strot uit. Wat ik wil is een blijvende lente, die begint in het weekend met een echte rokjesdag. Het plotse lentezonnetje van 5 en 6 maart is mooi, maar de overgang is te snel en van korte duur, bovendien moet je die dagen slijten bij je baas. Nee, ik wil dat eerste warme weekend, zittend op het terras achter een heerlijke pot bier en genieten van al dat moois dat voorbij komt op deze eerste echte rokjesdag. Dat is wat ik wil. Als vrijgezel kan ik daar ongestoord naar kijken, zonder dat er ook maar iemand naast mij zit met een verwoestend afkeurende blik.

Column

Rokjes of Crocs

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -6- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


PLAATSELIJK BELANG TERWISPEL Er zijn al jaren klachten over het te hard rijden op de Streek. In eerdere edities van de Wispelweagen is dit al ter sprake gebracht.

Plaatselijk Belang Bestuur: Keimpe Vlietstra – Voorzitter Yldau de Boer - Vice –voorzitter Ilse Koetsier - Secretaris Annegien Smit – Penningmeester Brigitte Eekhout - Lid André Bolhuis - Lid Vacature - Lid Contact: Ilse Koetsier Harnemoune 2 [email protected] Lidmaatschap: € 4,50 voor alleenstaanden € 5,50 voor gezinnen

Van de gemeente hoeven we op korte termijn niet veel te verwachten, zoveel is wel duidelijk. Daarom heeft het bestuur gemeend zelf te kijken wat er voor mogelijkheden zijn. Tijdens de algemene ledenvergadering van Plaatselijk Belang wordt er een presentatie gehouden door Veilig Verkeer Nederland. De heer Niemeijer uit Drachten zal hier uiteenzetten hoe wij als dorpsbewoners zelf kunnen bijdragen aan een veiliger verkeersklimaat in ons dorp. Voorafgaand aan deze voorlichting zal hij persoonlijk de situatie aan de Streek komen bekijken, zodat een inventarisatie van de knelpunten besproken kan worden. De vergadering is op dinsdag 2 april om 20.00 uur in de middenzaal van ús Doarpshûs.

CONCEPTVERSLAG

Website: www.terwispel.net Politie/Brandweer: Alarm : 112 Politie (geen spoed) : 0900 – 8844 Buurtagent : Henk Liemburg, bereikbaar via 0900 – 8844 Brandweer (geen spoed) : (0513) 481559 Gemeente: Gemeentehuis, Hoofdstraat 82, Beetsterzwaag. Tel. (0512) 386222 E-mail : [email protected] Website : www.opsterland.nl Openbaar vervoer (Buurtbus): Arriva, lijn 104, Allardsoog – Luxwoude, overstappen mogelijk in Gorredijk en Wijnjewoude. Richting Gorredijk, Jonkersland, Langezwaag en Luxwoude: Maandag t/m vrijdag : 8.13 10.13 - 12.13 - 14.13 - 16.13 en 18.13 uur. Om 20.13 alleen op verzoek. Zaterdag : 10.13 - 12.13 - 14.13 - 16.13 en 18.13 uur. Om 20.13 alleen op verzoek. Richting Gorredijk, Lippenhuizen, Hemrik, Wijnjewoude, Bakkeveen en Allardsoog: Maandag t/m zaterdag : 9.00 – 11.00 – 13.00 – 15.00 – 17.00 en 19.00 uur.

Vergadering : Bestuurlijk overleg tussen Plaatselijk Belang Terwispel en college van B&W Datum : woensdag 23 januari 2013 Tijdstip 17.00-18.30 uur Voorzitter : Burgemeester Ravestein Notulist : K. van Veen Locatie : Ûs Doarpshûs Aanwezig : Vanuit Plaatselijk Belang: K. Vlietstra, A. Smit, B. Eekhout.

1. Opening Burgemeester Ravestein opent de bijeenkomst. 2. Kennismaking met nieuwe wethouder Wethouder Van Dijk stelt zich kort voor. 3. Vaststelling agenda De agenda kan worden gevolgd. 4. Conceptverslag 2011 Het conceptverslag wordt ongewijzigd vastgesteld. 5. Herinrichting van de Smidte Wethouder Van Dijk geeft aan dat vanwege de discussies in de Tweede Kamer over de reserves van woningcorporaties, de planning over het aandeel van Elkien onzeker is. Vanuit PB wordt aangedrongen op het voldoende informeren van het dorp. Liever vaker een klein bericht dan langere tijd niets horen en dan één groter bericht. Wethouder Van Dijk geeft aan dit mee te nemen naar het overleg met Elkien.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -7- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


6. Renovatie brug Wethouder Kooistra geeft aan dat met de uitgevoerde noodreparatie in 2013 het seizoen moet kunnen worden gedraaid. In het najaar zal de reparatie plaatsvinden. Vanuit PB wordt aandacht gevraagd voor tijdelijke voorzieningen vooral voor de schoolgaande jeugd. Wethouder Kooistra geeft aan dit mee te zullen nemen naar het overleg met Gemeentebedrijf zodat het meegenomen kan worden in de voorbereidingen voor de renovatie. 7. Dorpssteunpunt Het dorpssteunpunt loopt nog steeds erg goed. In het licht van de decentralisaties zal de rol van het steunpunt alleen maar belangrijker worden. De formele financiering neemt alleen maar af. Er zal een informele zorgstructuur moeten ontstaan waardoor het zelfstandig functioneren van mensen ondersteund blijft worden. 8. Vitaal Opsterland 2 Voor Terwispel lijkt Vitaal Opsterland slechts zeer beperkt gevolgen te hebben. Er zijn geen vragen over dit onderwerp. 9. Financieel perspectief Wethouder Jonkman geeft aan dat de begroting inmiddels is vastgesteld. Het perspectief is niet positief maar er wordt getracht een zo goed mogelijke koers te varen. Door de voortdurende kortingen vanuit het Rijk worden de maatregelen helaas ernstiger. Er wordt gezocht naar mogelijkheden om de gevolgen voor burgers zo veel mogelijk te beperken. Toch zal het niet te voorkomen zijn dat op een aantal gebieden gevolgen merkbaar worden. 10. Ontwikkeling gemeente • Strategische oriëntatie OWO Burgemeester Ravestein licht de groeiende samenwerking binnen OWO toe. De samenwerking in de BackOffice zal voor de burgers niet direct merkbaar zijn maar vooral in efficiency winst moeten opleveren. De sfeer binnen OWO om samen te werken wordt steeds beter, we leren elkaar en elkaars cultuur steeds beter kennen. • Sociale zaken Na 10 jaar door Smallingerland te zijn uitgevoerd is de uitvoering van Sociale zaken voor de bur gers weer in Opsterland teruggekomen. Dit is inmiddels met ingang van 1 januari 2013 gerealiseerd. Het is de bedoeling om de integratie van Sociale Zaken en de WMO, ook in combinatie met de (vertraagde) decentralisatie van de Wet Werken naar Vermogen vorm te geven. 11. Rondvraag • Vanuit PB wordt ingebracht dat vanuit het Gemeentebedrijf er lang gezocht is naar oplossingen voor de problemen bij de Âlde Dyk. Op een aantal plaatsen liggen grastegels en die lijken (in tegenstelling tot alle andere bedachte oplossingen) een stabiele oplossing te zijn. PB vraagt of dit voor de andere probleemplaatsen ook een oplossing kan zijn. • PB brengt in dat er een rapportage lijkt te zijn waarin alle speeltoestellen worden afgekeurd. Deze zou bij het Gemeentebedrijf aanwezig zijn. Wethouder Kooistra geeft aan deze beide punten mee te nemen naar het Gemeentebedrijf en PB hierover te informeren. 12. Sluiting De burgemeester dankt de leden van PB voor het overleg en sluit de bijeenkomst. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -8- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


De Kanteling - wat is dat? Vanuit de overheid worden steeds meer voorzieningen die eerst vanuit de AWBZ werden vergoed, overgedragen naar de Wmo. Dat betekent dat de gemeenten hier nu over beslissen. Tegelijkertijd is er ook minder geld beschikbaar. De Kanteling komt hier uit voort. Het betekent dat mensen niet altijd zondermeer recht hebben op Wmo-voorzieningen zoals een vervoersvergoeding, hulp bij het huishouden of aanpassingen in de woning. Eerst komt de Wmo-consulent van de gemeente een "keukentafelgesprek" houden met de aanvrager. Er wordt dan gekeken naar wat iemand zelf kan, wat zijn omgeving kan en of er misschien ook mogelijkheden zijn met behulp van een vrijwilliger. Pas als dat niet mogelijk is, kan er een Wmo-voorziening worden toegekend. Natuurlijk komt deze werkwijze voort uit het feit dat er minder geld beschikbaar is, maar aan de andere kant wordt er nu veel beter gekeken naar een oplossing op maat. Dat wil zeggen een oplossing die goed past bij de situatie van de aanvrager en die ervan uitgaat dat de aanvrager zelf de regie heeft over het eigen leven. Vanwege de Kanteling, maar ook vanwege de toename van het aantal zelfstandig wonende ouderen, is het zorgen voor elkaar en burenhulp weer belangrijk geworden. Het dorpssteunpunt in Terwispel speelt hier een rol in door het inzetten van buurtcontactpersonen als hulp van familie, buren of kennissen niet lukt. Ook organiseert het dorpssteunpunt activiteiten om contact met elkaar te houden, elkaar te informeren en vragen gemakkelijk te kunnen stellen. In de Werkgroep zitten zoals de meesten van jullie weten: Annegien Smit; Hettie Visser; Roel Veenstra; Wim Buding (Artikel Tina Kraai – Timpaan)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -9- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


DE KLOS Hallo Wispelweagen lezers, De Klos is naar ons toe gerold door de buren van de Streek. Wij zijn Appie en Jannie Zandstra en wonen 7 jaar in Terwispel, aan de Streek 66. De meeste mensen kennen ons van de hondjes Musky en Bijke. Musky is een Jack Russel en komt uit het dierenasiel en is denken we ongeveeer 9 jaar oud. Bijke is een stabij met iets anders in haar bloed en is 5 jaar oud. Musky is altijd erg boos op andere honden hoe groter de hond, hoe bozer Musky. Ze is al twee keer gebeten door een grote hond dat we ermee nar de dierenarts moesten. Daarom hebben we Bijke als pup gehaald, zo kon ze wennen aan andere honden. Het heeft niet geholpen, Musky blijft boos, behalve op Bijke. Appie is nu 3 jaar in de VUT, en druk met de honden en kippen en van alles en nog wat buiten en/of binnen. Ik werk nog 4 dagen in ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten, als medewerkster magazijn (2 dagen) en als receptioniste bij de hoofdingang (2 dagen). Door mijn opleiding coupeuse ben ik in 1977 begonnen als hoofd linnenkamer in Nij Smellinghe (fulltime). Omdat ik toen kostwinnaar was moest je hiervoor een formulier aanvragen omdat je vrouw was, anders kreeg je minder inkomen. Als ik vrij ben mag ik graag handwerken, zoals breien, borduren of naaien, maar ook kaartjes maken vind ik erg leuk. Nu de zomer er weer aankomt is zaaien en plan van groente, kruiden en bloemen ook wel een beetje een hobby van mij. Het komt misschien ook wel omdat ik opgegroeid ben op een boerderijtje in Siegerswoude. We hadden drie koeien en soms twee pinken en/of kalveren. Soms hadden we kippen en varkens en natuurlijk hadden we honden, poezen en konijnen. We woonden vlakbij de bron van het Oud Diep (Koningsdiep). Mijn ouders kregen toen ik een 8-10 jaar was stromend water en elektriciteit. De kachel werd op hout gestookt net als tegenwoordig weer. Ook al heb ik een prachtige jeugd gehad, denk ik dat mijn ouders het moeilijk hadden om de eindjes aan elkaar te knopen. Tegenwoordig woont mijn moeder (89 jaar) op de Hoop in Gorredijk, in een aanleunwoning bij de Mienthe. Sinds 3 jaar, zorg ik dat de boodschappen worden gehaald en de was wordt gedaan en allerlei hand en span diensten. Tegenwoordig heet dat mantelzorg, mijn broer en zus wonen verder weg, en als ze mij belt ben ik er zo. Van oorsprong komen we uit Ureterp en Siegerswoude. In Steenwijk is onze zoon John geboren. Hij woont nu in Drachten en werkt bij de uitvaartzorg. Door hem hebben we een lieve schoondochter Anneke gekregen die bij Talant in Beetsterzwaag werkt, en twee kleindochters Sanne (17 jaar) en Myrthe (14 jaar). Dus de oppas dagen zijn allang voorbij. Je kan lezen dat ik wat ouder ben. En wil dan ook langs deze weg Iris Koppert bedanken voor het geweldige stuk over Terwispel en kijk uit naar het volgende stuk. Nu rol ik verder of terug naar onze buren Fam. Bolhuis aan de Visserwei. Groetjes, Appie en Jannie - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -10- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Van Landloper naar Bierbrouwer….. Bezoek Brouwerij Maallust

Economische experimenten die het markt mechanisme buitenspel zetten, hebben althans tot nu toe, de neiging te mislukken. In Nederland hadden we al een ervaring met een economisch experiment, namelijk dat van Johannes van den Bosch ( 1780-1844 ) De naam van deze bevlogen, hyperactieve en altijd optimistische telg uit een adellijk geslacht is vooral verbonden met de Maatschappij van Weldadigheid die met name in Drenthe actief is geweest. Van den Bosch startte zijn gedurfde en spectaculaire experiment in 1818. Hij dacht dat de armoede die in het westen van het land dermate was toegenomen , dat in grote steden soms bijna de helft van de bevolking financiële steun nodig had, in eén keer radicaal uit te roeien, door arme gezinnen naar het noorden van het land te laten komen. Voor zijn geestesoog zag hij de goeddeels woeste vlakte tussen Steenwijk en Groningen door deze mensen ontgonnen en bewoond worden. Onder de vlag van de Maatschappij van Weldadigheid ontstonden er kolonies. Een gezin kreeg een woninkje, een stuk grond en wat vee en kon zich zo in leven houden. In elk geval was men van de straat. Dat moet ook het voltallige bestjoer en zijn advizeur van de bierproefclub De Trochsetters hebben gedacht. Na een sabbatical van bijna anderhalf jaar, was daar ineens de uitnodiging aan de leden van de bierclub. Hierin werd gerept dat ons geduld beloond zou worden en wel op 2 Februari 2013 van het jaar des Heres. En zo kon het dan, dat op een gure februari dag een 16 tal Trochsetters, het kunnen er ook 17 zijn geweest, middels een viertal auto`s, koers zetten richting het oosten van onze provincie. Over het uiteindelijke doel van deze dag werd er in de uitnodiging geen uitlating gedaan, met andere woorden, dat was nog een verassing. De meesten onder ons hebben daar totaal geen problemen mee, en laten zich graag verrassen. Niets mis mee. Maar een enkeling heeft er een bloed hekel aan, dit zijn de meer gestructureerde onder ons. Op zich ook niets mis mee, maar ze missen wel vaak de leuke dingen des levens. Om voor ons onduidelijke reden werd er al, ach gossie, gestopt op het parkeer terrein van Sauna State in Gorredijk. Hier lagen duidelijk nog sentimenten uit een ver Trochsetters verleden. Eén van onze vele degustatie uitstapjes was des tijd naar Sauna State. Een onvergetelijk gebeuren, waar velen onder ons,vooral wanneer oude herinneringen worden opgehaald, nog rode oortjes van krijgen. In de uitnodiging werd er ook nog gerept over het feit dat biercriminelen altijd terugkeren op de plaats des delict. Maar wat kon er hier een achttal jaren terug toch gebeurd zijn? Voyeurisme? Of toch bommetjes in een overvol bubbelbad. Gelukkig, nadat een ieder had laten weten niet in het bezit te zijn van de o zo verplichte handdoek, kon er opgelucht afscheid genomen worden van dit waarschijnlijke sauna gebeuren, waar toch vele mensen zich middels massage, stoombaden en zonnebanken laten verwennen en zich in het buitenbad de stress van zich af laten weken.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -11- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Onze reis ging verder, kronkelend over vele binnenwegen, stuiterende verkeer remmende dorpels, langs een enkel moordcafé ( De moord op caféhouder Fokko Werkman in de Haule is immers nog altijd een open eind en daar zal door het passeren van een roedel Trochsetters weinig verandering in komen) om tenslotte na de eerste landelijke rotonde(1987) op de kruising Koudenburg de provinciale grens te passeren. Hierna reden we het Drentse platteland binnen in het niets lijkend op het landschap ten tijde van Johannes van den Bosch. En toen we bij het passeren van een stuw in het Veenhuizer kanaal waarachtig bockbier zagen stromen i.p.v. het bruine veen water, wisten we dat ons eind doel brouwerij Maallust moest zijn. Deze brouwerij bevindt zich in het Drentse Veenhuizen. De brouwerij met proeflokaal is gevestigd in een oude graanmaalderij, en is in 2011 met behulp van diverse subsidies door een 25-tal enthousiaste ondernemers gerealiseerd. Bij binnen komst in het proeflokaal, gesitueerd tussen de brouwketels van de bekende Duitse brouwbouwer Kasper Schulz, werden we verwelkomt door Eelke Ronner, onze gastheer voor deze middag. Tijdens de bierproeverij, die bestond uit het proeven van zes verschillende bieren met een oplopend alcohol percentage, gaf deze bevlogen horeca ondernemer uitleg over het ontstaan van deze brouwerij en kregen we tijdens een rondleiding inzage en informatie over het brouwproces . Voor de meesten onder ons was dit reeds gesneden koek, want er zijn in het bestaan van onze bierproef club al diverse brouwerijen bezocht. Toen bleek dat de gehele brouw installatie in roestvrij staal was opgebouwd , sprak onze voorzitter van het voltallige bestjoer de memorabele woorden: Roestvrij staal is een stug metaal, maakt de ruggen krom en de hoofden kaal ! ! Natuurlijk algehele hilariteit. Een toepasselijke uitspraak die gastheer Eelke geheid nog regelmatig zal toepassen in zijn toekomstige rondleidingen. Overgaand naar het uiteindelijke doel van deze middag, het degusteren van de zes bieren van Maallust. Bij een proeverij worden de te proeven bieren meestal opgediend in proefglaasjes van 15 cl. Maar hier, met bokalen van 33cl, moest er weer ouderwets aan getrokken worden We trapten af met de Kolonist Weizen( 5%) Een fris en fruitig tarwebier, licht bitter met een milde hopsmaak. Een witbier wat op warme dagen voor de nodige verkoeling kan zorgen. Maar nu mochten de handschoenen wel aan zo koud was het bier. Verlangend werd er dan ook uitgekeken naar het tweede bier van onze proeverij.. Dit bier, Vagebond Vienna eveneens 5%, is een ongefilterd ondergistend koperkleurig bier , is moutig en heeft een licht bittere afdronk. Persoonlijk vond ik het een laf bier en zo vlak als een “nute”.Slechts na walsen van het glas kwam er een leerachtige geur vrij die me aan een versleten pet deed denken. Gauw over naar ons derde proefbier, ditmaal de Blonde van de 25 zware jongens, zoals de ondernemers van deze brouwerij zich graag laten noemen. Dit Blonde bier ( 6,5% ) is van hoge gisting, hoppig, bitterzoet en rijk aan smaak en precies hoe een Blonde moet smaken, niets mis mee. Met het verhogen van de percentages verhoogt uiteraard ook de stemming en die zat er goed in vooral toen de Bock ten tonele verscheen. Ditmaal niet Minke, maar Veldwachter Bockbier naar oud recept. Het is een krachtig, lichtzoetig en vol moutig bier (6,7%). Het herfst bockbier seizoen ligt al weer enige tijd achter ons, de lente Bocken dienen zich al weer aan, maar deze mocht er zijn. Onze smaak papillen werden dan ook op een vorstelijke manier gestreeld. Ondertussen kwamen de worst plankjes voor bij, voor de inwendige mens, en konden we ons na deze hartige hap opmaken voor een sprong in het alcohol percentage klassement. Bij het vijfde degustatie bier, volgens de brouwerij de lekkerste Tripel van het Noorden, ging het alcohol percentage naar 9%. Niet voor niets werd deze klassieker met recht een Zware Jongen Tripel genoemd. Het is een ongefilterd en ongepasteuriseerd bier, zacht maar zeer verraderlijk. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -12- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Toen was het tijd om Eelke de ruimte te geven en ons te trakteren op een overheerlijke kaasfondue. Vol overgave werden de stukjes stokbrood,schijfjes wortel, champignons, radijs, ja zelfs kleine tros tomaatjes in de hete kaasfondue gedipt. Ditmaal geen snippers paardenvlees, maar oer Hollandse groenten. Wist niet dat het kon, maar met een dergelijke fondue ben je weer grensverleggend bezig. Overheerlijk Eelke ! Ondertussen was de tweede colonne , stillekens, binnengekomen, de chauffeuses Bartje, Hetty, Silvia, Mirjam en chauffeur Bertus. Ja het logistieke was prima georganiseerd door onze advizeur. Terwijl zij genoten van hun glaasje fris gingen wij over tot het slot stuk van deze bierproef middag. Dit zesde en laatste bier was toch voor de meesten een ware topper. Het winterbier 1818, verwijzend naar het experiment dat door Johannes van den Bosch in 1818 werd gestart.( Het jaar van oprichting van de Maatschappij van Weldadigheid ) Deze Quadrupel met body, moutig, en intens gehopt en tonen heeft van peer en zwarte bessen is met zijn 10% met recht een zware klepper. Dit bier werd in 2012 voor de tweede editie gebrouwen in een oplage van 1818 stuks en verpakt in een speciale geschenken kist, en volgens Eelke loopt het storm met de verkoop van dit speciale bier en is daardoor echt een soort van collectoritem geworden. En,ach, aan alle leuke dingen komt er steevast een eind, en dat was hier al niet anders. En nadat Eelke onze dank in ontvangst had genomen voor deze perfect georganiseerde degustatie middag, spoeden wij ons huiswaarts. Het zal zondermeer gelegen hebben aan de deskundige stuurman kunst van Silvia, want op de terugweg was er van gekronkel en oneffenheden in de weg, geen sprake meer. Het was alsof we over de weg zweefden. Bij terug komst in Terwispel wachtte ons deel twee van dit Trochsetters gebeuren. Maar wellicht later hierover meer details. Harmen Bosma

Fertel my wat zes dorpsgenoten | smeuïge verhalen | bijzondere locaties * zaterdag 1 juni * 13.30 – 17.00 uur * een kuier van 8 kilometer |Lees meer in de Wispelweagen van volgende maand|

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -13- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Ingezonden brief :

Geen camping op Kolderveen Nu de nieuwbouw op het Kolderveen niet doorgaat heeft de gemeente het plan opgevat de bestemming van het bouwplan Kolderveen te wijzigen in kleinschalige recreatie. Daarbij wordt gedacht aan een minicamping met jachthaven met kleinschalige activiteiten zoals kano en visbootverhuur, midgetgolf, horeca etc. Het plan is nog niet in de raad ter stemming gebracht maar op ambtelijk niveau bestaan er gedetailleerd uitgewerkte plannen. Voor de voormalige zuivelfabriek van Klein Groningen bij Wijnjewoude bestaan soortgelijke plannen. Ten behoeve van de heropening van het Polderhoofdkanaal dient de gemeente aan te tonen dat dit een forse economische stimulans oplevert. Voor het recreatieplan Terwispel wordt gedacht aan uitbreiding met 8 arbeidsplaatsen (campingbeheerder, havenmeester, schoonmakers, meer uren voor de brugwachter etc.). Als inwoner van Terwispel ben ik faliekant tegen dit onzalige plan. Alleen maar bedoeld om het miljoenenverslindende polderhoofdpijnkanaal er door te drukken. Dit is te gek voor woorden. Maandag a.s. zullen een aantal ambtenaren van de projectgroep Polderhoofdkanaal samen met iemand van het Ministerie van Economische zaken poolshoogte nemen en zullen vanaf 16.00 uur in Cafe Spaltenbrêge kort gelegenheid geven voor het beantwoording van vragen. Laat de gemeente de grond gebruiken waar het voor is bedoeld. We moeten woningen bouwen, met name goedkope woningen voor starters. Dat houdt ons dorp leefbaar doordat jongeren dan niet hoeven te vertrekken uit het dorp. En goed voor de aannemerij die het in deze tijd al zo moeilijk heeft. Laat de gemeente de miljoenen van het PHK gebruiken om de grond voor een schappelijke prijs aan te bieden. Neem daar het verlies maar op want anders gebeurt er nooit wat. Maar nee, men heeft een verhaal opgetuigd om ons te doen geloven dat het Polderhoofdkanaal zoveel geld oplevert. In het plan gaat men uit van 25 campingplaatsen en 10 camperplaatsen en daarnaast een jachthaven met 20 plaatsen en met terras aan het water. Dit met vuilwaterinzamelpunt, walstroom, watertappunt. De stroom moet worden geleverd door 100(!) zonnepanelen te plaatsen op met de zon mee te draaien pontons. Dit laatste is kennelijk nodig om ESF-subsidie te krijgen. Wat moeten we met die zonnepanelen die alleen in maar brand kunnen vliegen. Er is € 500.000 beschikbaar is voor de financiering van de zogenoemde onrendabele top (te betalen uit de gelden van het Polderhoofdkanaal en de Nuon-gelden van de provincie. Welke ondernemer stapt hierin; hieraan is toch geen stuiver te verdienen. Het moet niet gekker worden. Stoppen dus met die onzin. Plaatselijk belang: houdt dit tegen! Gemeente, ga woningen bouwen! Een verontruste inwoner van Terwispel (naam en adres bij redactie bekend)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -14- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -15- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Bedrijvig Terwispel Ina Verloop, ademhalingstrainer en –coach “Wie zijn ademhaling beheerst, geniet van het leven”. “Heel veel mensen ademen verkeerd, zonder dat ze dat weten”, zegt Ina Verloop Buisman. Daardoor kunnen gezondheidsklachten ontstaan. Ina is zelfstandig ondernemer. In haar huis bij de brug in Terwispel heeft zij een praktijk. Zij is al 20 jaar ademhalingscoach en heeft veel mensen een betere ademhalingstechniek geleerd. Deze mensen hadden klachten als gevolg van een zogenaamde disfunctionele ademhaling. Waarom is Ina ademhalingstherapeut geworden? Omdat ze bij zichzelf ervaren heeft hoe belangrijk beheersing van je ademhaling is. Toen ze op jonge leeftijd bij het trainen van honden (een andere passie van Ina) geblesseerd raakte kon ze haar werk in de bejaardenverzorging niet meer doen. Ze ging zich omscholen, maar bleef last houden van spanningen, stress en hyperventilatie. Met medicijnen werd de hyperventilatie onderdrukt, maar de problemen bleven. Toen zag ze eens in “De 5 uur show” de Stichting Angst-, Fobie- en Hyperventilatiehulp (AFHH). Ze nam contact op en kwam er achter dat de hyperventilatie verdween door een betere ademhalingstechniek aan te leren. Daarin zag Ina haar toekomst en ze werd tot therapeut opgeleid. Ze begon haar praktijk in Lippenhuizen en verhuisde later met Anton naar Terwispel. Hoe moet je ademhalen en wat gebeurt er bij verkeerd ademhalen? Een normale gezonde ademhaling is een rustige ademhaling, via het lage deel van je lijf, met een rustpauze na het uitademen. Vele oorzaken kunnen er voor zorgen dat de rustige ademhaling overgaat in een oppervlakkige en snelle ademhaling, vaak samen met een hogere hartslag en verhoogde bloeddruk. Bijvoorbeeld het burn-out gevoel, stress, paniekaanvallen, angsten/fobieën. Als de situatie aanhoudt houdt je lichaam de ontregelde ademhaling vast waarvan chronische hyperventilatie het gevolg kan zijn. Eenvoudig gezegd is hyperventilatie een situatie waarbij het lichaam ook in rusttoestand de ademhaling door laat gaan zoals bij inspanning. Daardoor wordt het zuurstofgehalte in het bloed te hoog en het koolzuurgehalte te laag, waardoor lichamelijke klachten kunnen ontstaan. De deskundigen hanteren een lijst met 50 meest voorkomende klachten. Als je meer dan 8 van die klachten hebt is het aan te raden contact op te nemen met bijvoorbeeld de Stichting AFHH of een ademhalingscoach. Een greep uit de mogelijke klachten: duizeligheid, hartkloppingen, het gevoel te gaan flauwvallen, pijn in de borst/de schouders, misselijkheid, vaak boeren, tintelingen of doof gevoel, dubbel zien, slaapstoornissen. Let wel, dit artikel is niet door een deskundige geschreven, dus neem bij twijfel contact op met uw huisarts of met een coach. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -16- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Waar komen de cliënten vandaan? Ina is een vestiging van ReventaCare, een instelling die met meer erkende zelfstandige therapeuten werkt. ReventaCare is er voor zieke medewerkers van scholen en bedrijven die al een lang traject van zoeken naar de oorzaak van lichamelijke en psychische klachten achter de rug hebben, maar die uiteindelijk de oplossing vinden in een betere ademhaling. Die mensen zijn vaak al bij de longarts, KNO-arts of neuroloog geweest of bijvoorbeeld bij de duizeligheidspoli. Als er niets uit die onderzoeken komt blijkt aan het eind uit een hyperventilatietest vaak dat daar het probleem zit. De oplossing kan een ademhalingstraining zijn, dus worden die mensen naar coaches van ReventaCare doorverwezen. Particulieren komen meestal via de Stichting Angst-, Fobie- en Hyperventilatiehulp (AFHH) bij Ina terecht. Een gedeelte van de kosten van deze alternatieve geneeswijze kan door zorgverzekeraars vergoed worden omdat de methode erkend is.

Hoe pak je een training aan? De mensen die doorverwezen worden of die denken baat te hebben bij een training nemen zelf contact op. Ina maakt een afspraak voor een intakegesprek. Dat is een uitgebreid kennismakingsgesprek want het is belangrijk dat er een vertrouwensband is tussen cliënt en coach. De voorgeschiedenis en klachten worden besproken. Daaruit kan Ina concluderen of ademhalingstherapie mogelijk een oplossing is. Ook heeft Ina onlangs speciale meetapparatuur aangeschaft (zij is de enige in Friesland met deze meetcomputer) waarmee de hartslag, ademhaling (frequentie en amplitude), hartcoherentie etc geregistreerd worden. De grafieken en afgelezen waarden bevestigen de conclusies uit wat de cliënt vertelt. Indien uit het intakegesprek blijkt dat een ademhalingstraining inderdaad noodzakelijk is, worden vervolgafspraken en bijbehorende kosten vastgelegd. Indien gewenst kan het eerste trainingsuur direct beginnen. Simpel gezegd leert de cliënt zich de ademhaling via de buik en flank aan. Oefeningen moeten liggend, zittend, staand. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -17- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Thuis moet hij/zij 2x per dag steeds half uur serieus oefenen. Volgens de DANA methode, een praktische en doelgerichte aanpak. Het zal blijken dat het lichaam bij de juiste ademhaling meer rust krijgt, dat voelt lekkerder dan boven (“via de borst”) ademhalen. Als je je bewust bent van hoe je ademt kun je corrigeren. Op den duur wordt dit een automatisme. Na ongeveer 8 trainingssessies (en goed thuis oefenen) zijn cliënten weer in staat aan het werk te gaan.

Heb je het druk, tegenwoordig? Ina heeft altijd wel cliënten, via doorverwijzing en mensen vertellen door aan anderen. De praktijk is voor Ina een part time bezigheid, maar er zijn tijden dat ze tientallen cliënten tegelijkertijd in behandeling heeft. Een nieuwe richting is hulp geven aan mensen met COPD, voor wie een juiste ademhaling verlichting kan geven. Ook voor sportprestaties is deskundige training in een juiste ademhaling cruciaal, daar zijn mogelijkheden tot samenwerking. Op korte termijn verwacht Ina het al drukker te krijgen; ze weet, dat “als de blaadjes aan de bomen komen”, er meer mensen zijn met klachten. De theorie is dat in het voorjaar het bloed iets dunner wordt, waardoor sneller hyperventilatie kan ontstaan, de voorjaarsmoeheid. Van moeheid heeft Ina zelf geen last, ze kijkt er naar uit mensen te helpen en te coachen. En ze wil wat tijd vrij houden voor de fotografie, een hobby die ze (vaak met een mede-hobbyiste) zeer actief beoefent. Zie elders in dit blad. Ga voor meer informatie naar de volgende websites. Daar vindt u de gegevens van Ina en collega-coaches. www.afhh.nl www.reventacare.nl Peter van der Steege

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -18- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Historische geografie van Terwispel De lage landen van Terwispel De vervening in de tweede helft van de 19e eeuw

Sinds 2010 studeer ik Sociale Geografie aan de Universiteit Utrecht en in het begin van dit studiejaar heb ik een artikel geschreven over de historische geografie van Terwispel. Aangezien het geografische oogpunt van ‘wat is waar en waarom is het daar?’ vaak ontbreekt in de beschrijving van plaatsen, wil ik mijn kennis over Terwispel graag met u delen. Ik hoop dat u na het lezen van dit eerste deel nieuwsgierig bent geworden naar het tweede deel volgende maand, waarin te lezen is hoe de geschiedenis van Terwispel en omstreken concreet is terug te zien in het landschap. – Iris Koppert Op het vroegere grondgebied van Terwispel (Terwispel, Tijnje en Uilesprong) heeft zich in de tweede helft van de 19e eeuw grootschalige commerciële vervening plaatsgevonden. Dit bracht veel rijkdom voor veenbazen, maar daarnaast ontstond ook een zorgelijke situatie voor veenarbeiders en werd het landschap omgevormd tot een grote waterpoel. Vanuit historisch-geografisch perspectief heb ik gekeken naar de landschappelijke impacts die de vervening tot stand heeft gebracht. Deze landschappelijke impacts zijn te verdelen in vier categorieën: het ontstaan van nieuwe structuren in het waternetwerk; omvorming van het landschap van lage weilanden naar grote waterpoelen; verdere maaivelddaling als indirect gevolg van de vervening; en het ontstaan van nieuwe buurtschappen, met als belangrijkste nieuwe buurtschap de Luxter Tinie (Tijnje). Pas met enige kennis van de historie, is het verveningsverleden af te lezen uit het landschap. Deze historische kennis is in het eerste deel uitvoerig aan bod gekomen. Nog even een korte samenvatting. Het veengebied rond Terwispel werd overwegend agrarisch gebruikt. De uitgestrekte hooilanden van Terwispel stonden bekend als hooischuur van Opsterland. Omstreeks 1500 begonnen plaatselijke boeren om kleine delen van hun land af te graven voor turf. Turf was de voornaamste brandstof in Nederland er de vraag naar turf nam sinds de 16e eeuw een vlucht door de snelle bevolkingsgroei en de groei van steden. Vanaf 1700 ontstond de grootschalige vervening door veenbazen, waarbij eerst het gemakkelijker te vervenen hoogveen werd afgegraven. Pas toen bijna als het hoogveen in hoge geleden gebieden was afgegraven, ging met over tot laagveenontginningen. Een gevolg hiervan is de oprichting van de Grote Veenpolder in 1868 in het gebied rond het huidige Tijnje. Hier werd op grote schaal turf gebaggerd en ontstonden grote wateroppervlakten. Na verloop van tijd trok men steeds verder op in de richting van het huidige Terwispel. Het verveningsgebied trok uit de wijde omstreken arbeiders aan. Dit leidde tot een sterke groei van het inwonersaantal, waardoor Terwispel kon uitgroeien tot het grootste dorp van Opsterland. De hooilanden van Terwispel veranderden echter steeds meer in een landschap van grote waterpoelen. Tot overmaat van ramp ontstond in 1892 een watersnoodramp, waardoor grote delen van het gebied geheel onder water kwamen te staan. Grote stakingen ontstonden: niet alleen door de barre omstandigheden op het natte land, maar ook vanwege de achtergestelde en benadeelde situatie van de veenarbeider: de veenarbeiders waren niet anders gewend dan te leven volgens hun huidige omstandigheden, maar de politicus Ferdinand Domela Nieuwenhuis wees hen op hun achtergestelde situatie. Vanaf 1900 liep de vervening snel terug, doordat de productie van steenkool steeds beter op gang kwam. kwam. Turf kon niet langer concurreren met steenkool en vele arbeiders verlieten Terwispel. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -19- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


De kaart van 1881 van Kuyper is gelegd over de kaart met de actuele situatie van Terwispel en omstreken (zie vorige pagina). Op deze kaart wordt aangegeven waar de foto’s zijn genomen die als voorbeeld dienen voor de nog zichtbare sporen van het verveningsverleden. Om aan te tonen welke sporen van het verveningsverleden nog zijn terug te vinden in het landschap van Terwispel, is de zelfde indeling aangehouden die ook gebruikt is bij de beschrijving van landschappelijke impact van de vervening in het verleden. Deze indeling betreft de volgende vier categorieën: waterlopen, landverlies, maaivelddaling en het ontstaan van buurtschappen. Een van de eerste landschappelijke aspecten die in de omgeving van Terwispel nog doet denken aan de tijd van de vervening, is de Turfroute. Wat oorspronkelijk de Nieuwe Vaart van de Uilesprong tot aan Gorredijk betrof, is nu uitgebreid tot een toeristische vaarroute van veertig kilometer door Zuidoost Friesland. De stichting ‘De Nije Kompanjons’ probeert sinds 1974 het verveningsverleden in het licht te stellen. Andere waterlopen die dienst deden aan de vervening zijn echter gedempt. De Wijde Wispel is gedempt in 1956/57 en ook het Tynjerak en het Skitersrak uit een eerdere periode zijn toen gedempt. Hieronder zijn twee foto’s te zien van de Nieuwe Vaart zoals de situatie nu is. De Spaltenbrêge en de Nieuwe Vaart in Terwispel in 2012

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -20- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Trekgaten en Zetwallen ten noordwesten van Tijnje De waterhuishoudingstructuur uit de tijd van de vervening heeft nog meer sporen achtergelaten. In het landschap zijn enkele petgaten te vinden die nog niet zijn drooggemalen. Deze gebieden die nu worden beschouwd als natuurgebied tonen een beeld van het landverlies zoals dat in grote delen van Terwispel het geval was. In enkele gevallen is het ensemble van trekgaten en zetwallen nog goed te zien, zoals ten noordwesten van Tijnje, zoals hiernaast te zien is. Hier is een goed beeld te vormen van hoe bijna het gehele landschap er uit moet hebben gezien aan het einde van de 19e eeuw. Actuele hoogtekaart van Terwispel en omstreken in 2012 Tijnje in 2012

Drassig land ten noordwesten van

Kruispunt Rolbrêgedyk met de Breewei in Tijnje in 2012

Ten slotte is het ontstaan van Tijnje als direct gevolg van de vervening nog altijd in het landschap te ontdekken. Waar zij begon als een buurtschap op het kruispunt van de Riperwei en de Rolbrêgedyk is het nu een zelfstandig dorp. Door drooglegging van oude veenkanalen en wijken is Tijnje echter haar karakter als veendorp verloren. Vandaag de dag is Tijnje uitgegroeid tot een dorp met een school, een kleine dorpswinkel, een bank en een klokkenstoel. Andere buurtschappen zijn nog indirect terug te vinden. Zo is vertelt de huidige naam van het vroegere oostelijke gedeelte van de Oude Dijk (Alde Dyk) dat zich daar de Kolderveen heeft bevonden. Van de Venebuurt is echter weinig herkenbaars terug te vinden. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -21- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Conclusie Nu men weet van de historie, rijdt men niet langer argeloos door het landschap. Een aantal landschappelijke aspecten in ons gebied ten zuiden van het riviertje het Oud- of Koningsdiep ademen nog altijd het verveningsverleden uit. Nu we de vaart zien en de lage weilanden met vele sloten en een aantal oude dijken denken we aan het verhaal van de grootschalige commerciële vervening in de tweede helft van de 19e eeuw. Nu men weet in hoeverre de vervening impact heeft gehad op het landschap van Terwispel en wat daar tot op heden nog van terug te zien is, wordt het verhaal zichtbaar en tastbaar. In het eerste deel van vorige maand was te lezen wat zich in Terwispel en omstreken heeft afgespeeld en welke impact dit heeft gehad op het landschap. Hieruit bleek dat de vervening heeft geleid tot vier categorieën van landschappelijke impact: het ontstaan van nieuwe structuren in het waternetwerk, zoals de aanleg van de Nieuwe Vaart en de drooglegging van de Wijde Wispel; omvorming van het landschap van lage weilanden naar grote waterpoelen; verdere maaivelddaling als indirect gevolg van de vervening; en het ontstaan van nieuwe buurtschappen, zoals Luxter Tinie (Tijnje), Venebuurt en de Kolderveen. Naar mate de tijd verstreek, zijn de landschappelijke structuren niet geheel weggevaagd. In dit tweede deel kwam aan het licht wat de nog overgebleven en zichtbare sporen van ons verveningsverleden. Overgebleven sporen zijn de vaart, enkele petgaten en trekgaten met zetwallen in de omgeving van Tijnje, de lage nog altijd zakkende bodem van de uitgestrekte weilanden, een enkele straatnaam zoals de Kolderveen en tot slot het dorp Tijnje, die als buurtschap ontstond door het groeiend aantal inwoners als gevolg van het aantrekken van veenarbeiders uit andere gebieden. Deze aspecten herinneren ons aan de tijd waarin turf de voornaamste brandstof was voor de Nederlandse bevolking, maar ook aan de periode waarin het gehele achterland van Terwispel veranderde in een grote waterpoel, met erbarmelijke omstandigheden voor de inwoners van de lage landen van Terwispel. Iris Koppert AHN Viewer (2012), zoekterm: Terwispel. http://ahn.geodan.nl/ahn/viewer3/index.html. Geraadpleegd: 17 oktober 2012. Barends, S., H.G. Baas, M.J. de Harde, J. Renes, R. Rutte, T. Stol, J.C. van Triest, R.J. de Vries & F.J. van Woudenberg (red.) (2010). Het Nederlandse landschap; een historisch-geografische benadering. Matrijs, Utrecht (10e, geheel herziene druk). Brouwer, M. (1987), Terwispel in woord en beeld. Gorredijk: Grafische bedrijven Bos & Co. B.V. D Bern. Schotanus à Sterringa (1718), Uitbeelding der Heerlijkheit Friesland; zoo in ’t algemeen, als in haare xxx bijzondere grietenijen. Uitgever François Halma. Fries Archiefnet (2012), Opsterland: Geschiedenis. http://www.friesarchiefnet.nl/index.php?view=article&id=88&option=com_content. Geraadpleegd: 4 november 2012. Gerding, M.A.W. (1970), Proefschrift: Vier eeuwen turfwinning: De verveningen in Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel tussen 1550 en 1950. Wageningen: Landbouwuniversiteit Wageningen. Google Earth (2012), zoekterm: Terwispel, http://www.google.nl/earth/index.html. Geraadpleegd: 4 oktober 2012. Google Maps (2012), https://maps.google.nl. Geraadpleegd: 11 november 2012. Hisgis (2012), Kadastrale kaart van Friesland in 1832. http://www.hisgis.nl/hisgis/gewesten/fryslan/fryslan. Geraadpleegd: 4 november 2012. Huisman, Ernst (1994), De Turfroute: De vader van de turfschuur. Monument van de maand 9 (3), pp. 9-12. Karstkarel, Peter (2005), 419 x Friesland: van Slijkenbrug tot Moddergat. Leeuwarden: Friese Pers Boekerij Kuyper, J. (2000) Gemeente Atlas van Friesland: de kaarten uit de jaren 1877-1889. Leeuwarden: Hugo Suringar. Heruitgave van P.J. de Rijke en J.H.P. van der Vaart. Molen, S.J. van der (1977), Opsterlân: Skiednis fan in Wâldgritenij. Leeuwarden: Uitgeverij M.A. van Sijen. Noordhoff Atlasproducties (2009), De Bosatlas van Fryslân. Groningen: Noordhoff Atlasproducties. Opsterland Digitaal (2012), http://www.friesland-digitaal.eu/Opsterland/Opsterland.html. Geraadpleegd: 18 september 2012. Plaatselijk Belang (2012), Geschiedenis van Terwispel. http://terwispel.net/index.php/nl/page/view/5/geschiedenis. Geraadpleegd: 11 november 2012. Provincie Fryslân (2009), Cultuurhistorische Kaart Fryslân http://www.fryslan.nl/chk. Geraadpleegd: 4 november 2012 Renes, H. (2010). Op zoek naar de geschiedenis van het landschap: handleiding voor onderzoek naar onze historische omgeving. Verloren, Hilversum (Op zoek naar ... reeks 6). Schroor, Drs. Meindert ( 1993), De wereld van het Friese landschap. Groningen: Wolters-Noordhoff. Timmerman, A. & J.S. Hoekstra (1980), De Boorne, van hoogveen naar zee. Noorderlicht 4 (5), pp. 137-147. Veenstra, Hemmo (1979), Veen in Noord-Nederland. Noorderlicht 3 (4), pp. 101-110. Frieswijk, Johan (2001), Het verhaal van de turfgravers. Leeuwarden: Geschiedenis in Zuidoost Friesland.

Met dank aan Janco en Janna v/d Werf, Prof. Dr. Hans Renes en de plaatselijke bibliotheek van Opsterland. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -22- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Kom 10 april snert eten!! We gaan weer gezellig en lekker eten in Us Doarpshûs voor 60+ -ers en of alleengaanden. Met het weer weet je het niet in april immers "april doet wat hij wil" zeker is dat het de laatste maand is waar de R in zit. Dus winterse kost op het menu op verzoek bereiden we deze keer:

Snert met roggebrood en spek. Met een fruit bowl als nagerecht. De bijdrage voor deze maaltijd is weer 5 euro exclusief de drankjes. Wij hopen jullie weer te ontmoeten op

10 april in Us Doarpshûs Aanvang 17.30 uur en om 19.30 hebben we het goede weer genoten. Opgave weer bij Klasien vóór 7 april, telefoon 0513 46 5233 of per email [email protected] Dit etentje wordt wederom georganiseerd door de commissie van Us Doarpshûs (Joke Bosma, Klasien van der Wijk, Roel Veenstra en de vrijwilligers). Contact en gezelligheid staan voorop! De commissie

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -23- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Historisch Kijkje op Terwispel nu op DVD De oude film uit 1963 (zonder geluid) is nu van videoband op DVD gezet. Maar op de DVD zijn ook veel foto’s van Terwispel gezet. De film en de foto’s laten zien hoe Terwispel er vroeger uitzag. Een mooi bezit om het Terwispel, zoals we dat nu zien, eens te bekijken door de ogen van Terwispelers in oude tijden. Een wereld van verschil met toch veel herkenningspunten! We willen u dit moois graag laten zien:

10 April 2013 om 19:30 uur in het Dorpshuis aansluitend aan de “eetactiviteit” !

Presentatie DVD “Historisch Terwispel” Film en Foto’s

De DVD is op deze avond te koop voor €10,=. De opbrengst is voor de verbouw van het Dorpshuis.

De DVD is samengesteld door Kees Bethlehem, Wim Buding en Jan Keidel. Kunt u deze avond beslist niet komen en wilt u deze bijzondere dvd toch graag hebben dan kunt u deze bestellen door een mail te sturen naar [email protected] met opgave van het aantal dat u graag wilt hebben. Een briefje door de bus bij Wim Buding Spaltenbrêge 15 of een telefoontje 0513466521 kan ook.

Hallo Ik ben Jildou Tolsma en zoek een oppasadres. Ik ben bijna 14 jaar en woon op Alde dyk 41. Ik zit op de osg in Heereveen havo/vwo 2e jaar. Ik heb nog geen ervaring met oppassen maar het lijkt me leuk. Beschikbaarheid : In het weekend, en maandag, woensdag en vrijdag avonden ook. Heeft u intresse dan ben ik te bereiken op, Tel : 571914 E-mail : [email protected]

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -24- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Sietze Jan Koopmans van De Lindelaar met Hereford kalfjes.

Boer(in) in Beeld

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -25- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Nijs fan de bouput deel 11 It giet oan! Op het moment dat de Wispelweagen bij u in de bus valt, is de firma Jonker al bezig met het uitgraven van de bouwput. Ook maakt Jonker op het voorste deel van de ijsbaan een opslagplek voor de bouwmaterialen; later wordt dit tijdelijk parkeerterrein. Op 2 april begint Bouwbedrijf De Haan met de verbouw. In de vorige ‘Bouput-afleveringen’ hebben wij al aangegeven dat er voor een fors bedrag aan zelfwerkzaamheid zal moeten worden uitgevoerd. Welnu, de mouwen kunnen de komende zaterdagen al worden opgestroopt: van zaterdag 23 maart t/m zaterdag 21 april is er steeds werk voor minimaal 6 personen met een kruiwagen en een schop. Er moet onder andere bestrating worden verwijderd en opgeslagen en er moeten aansluitingen van en naar bestaande riool- en afwateringsvoorzieningen worden gegraven. Vrijwilligers hiervoor kunnen zich ’s ochtends tussen 9.00 en 9.30 melden bij Us Doarpshûs. Verderop in het verbouwtraject komen nog andere werkzaamheden aan bod, zoals: opruimen, sloopklussen, aanbrengen roosters en beglazing, schilderwerk, aanbrengen van wand- en vloertegels, bestraten, inrichten van diverse ruimten enz. Daarover leest u meer in de volgende afleveringen. De bouwactiviteiten zijn zo gepland, dat de gebruikers van Us Doarpshûs daar zo weinig mogelijk last van ondervinden. De aangeslotenen zijn daarover op dinsdag 19 maart geïnformeerd. In week 18 ( eerste week meivakantie) wordt er gewerkt aan de berging en de dubbele deur in de gymzaal. In week 26 (laatste week juni) wordt een nieuw ventilatiesysteem aangelegd in de kleedruimten onder de huidige kantine en in week 29 (tweede week van de zomervakantie) wordt er gewerkt aan de brandveiligheid in de middenzaal. In principe moet de firma De Haan in de tweede helft van september zijn klus hebben geklaard, daarna zullen er nog vele uren vrijwilligerswerk volgen om inrichting een aankleding af te ronden. Michiel Brouwer zal als bouwcoördinator de contactpersoon zijn voor architect, bouwbedrijf en vrijwilligers (tel: 464510). Janco van der Werf zal hem daarbij als technisch adviseur ondersteunen. Het budget voor de verbouwing is opgebracht door diverse fondsen en instellingen: Gemeente Opsterland, Provincie Fryslân, Elkien, Oranje Fonds, Prins Bernard Cultuurfonds, Rabobank, Stichting Zonnige Jeugd, P.W. Janssen’s Friesche Stichting, Architectenburo Zijlstra, maar vooral door u: de vrijwilligers die het allemaal mogelijke maken . Dus: “Net stinne, hinne!” Op bijgaande tekening (op volgende pagina) ziet u de plattegrond van Us Doarpshûs, zoals dat er na de verbouwing uit gaat zien. Tot de volgende Bouputnijs, Het bestuur

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -26- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -27- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Historisch Plaatselijk Belang Terwispel Notulen Plaatselijk Belang De meest spraakmakende onderwerpen van Plaatselijk Belang Terwispel door de jaren

Vergadering 24-3-’34 bij J. Heida alhier. Voorzitter W. Wierda. De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen met een toepasselijk woord welkom. De notulen worden gelezen en onveranderd goedgekeurd. 1. 2. 3. 4.

De tarieven van ’t electrisch licht worden drukbesproken. Unaniem is men voor een eenheidstarief. ’t Bestuur wordt gemachtigd in dezen zelfstandig op te treden. De waterleiding. De voorzitter licht dit punt toe. Enkele leden thans bij de water leiding aange sloten met toeslag der gemeente tot hoogstens 25 gld. in de aanleg kosten. In dit opzicht dus eenig resultaat. Bestuursverkiezing. De aftredende Hoogeveen, Dijkstra en Vos herkozen en ne men de benoeming aan. Rekening en verantwoording van de penningmeester. De bescheiden worden na gezien door de heeren Bijstra en Hemkes en in orde bevonden Saldo ƒ 49,01.

Vergadering Woensdag 10 October ’34 bij G. Velde Eenige discussie ontspon zich over ’t electrisch licht naar aanleiding der nieuwe tarieven. Oosterwoud vraagt eenig subsidie voor ’t plantsoen. Vlietstra wijst op verkeerde stand der wegwijzer. T. de Bos wordt verzocht zulks te regelen met de wegwerker. De contributie blijft vastgesteld op 50 ct. Voor de actie inzake tarieven elec. licht wordt 10 gld. uitgetrokken ter bestrijding der kosten. Omtrent de feestavond wordt besloten bij – de Harten – te informeren. Bij de rondvraag spreekt Jonker over ’t plantsoen. Hij wenscht het wat te onderhouden. ’t Bestuur zal ’t eens nazien. Geertsma wil ’t pad wat opgeknapt hebben. Besloten aan ’t gemeentebestuur sintel aan te vragen. P.B. zal ze dan halen en ’t eind van de brug tot de draai in orde maken. Daarna sluiting. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -28- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Protestantse Gemeente Tijnje/Terwispel Rolbrêgedyk 6 8406 AN Tijnje Predikant :

Ds. Corrie Pronk

Kerkdiensten 24 maart 28 maart 29 maart 30 maart 31 maart 7 april 14 april 21 april 28 april

9.30 uur Ds H. Boswijk Palmpasen Sneek 19.30 uur Ds C.K.J. Pronk Witte donderdag HA Tijnje 19.30 uur Ds C.K.J. Pronk Goede Vrijdag Tijnje 21.30 uur Ds C.K.J. Pronk Stille zaterdag Tijnje 9.30 uur Ds C.K.J. pronk Pasen m m v Bazuin Tijnje 9.30 uur Ds. H. Zijlstra /Zangdienst olv Anton van der Meulen 9.30 uur Ds Pluim Tijnje 9.30 uur Da CKJ Pronk Tijnje 11.00 uur Da D J v/d Ley Rottevalle

Tijnje Tijnje Terwispel Tijnje Tijnje Tijnje Terwispel Tijnje Terwispel

de Tynje SECRETARIAAT: Teade Stienstra Hein Voswei 26 8406 EW Tijnje Tel. 0513 571869

Wandelvierdaagse Doarpsrounte de Tynje organiseert van 13 t/m 17 mei de wandelvierdaagse. Er worden mooie routes in en om Tijnje gelopen en men kan kiezen uit de afstanden 5 of 10 kilometer. Inschrijven kan op maandag 13 en dinsdag 14 mei vanaf 18.00 uur bij dorpshuis de Trekkerstinte aan de Master Roordawei 3. De inschrijfkosten bedragen voor een ieder t/m 12 jaar €2,50 en boven de 12 jaar €3,50. De start is ook vanaf het dorpshuis en wel om 18.30 uur. Op vrijdag de 17e , de slotavond, is er een gezellige binnenkomst op het Pipegaelsgeaplein waar een ieder die minimaal 4 avonden gelopen heeft een medaille ontvangt. Kom dus lekker wandelen in Tijnje! Het bestuur van Doarpsrounte de Tynje - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -29- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Pikehokje XL boerengolf. Zaterdag 16 maart ging pikehokje XL met de kinderen die meededen boerengolfen bij de lindelaar.

Groetjes van Baukje en Jildau!

hebben eerst even bij de koeien en kalfjes gekeken daarna begonnen we met boerengolfen, er waren 10 holen gemaakt door het weiland heen. Het was wel fris buiten maar het was super leuk. Daarna gingen we weer naar het pikehokje en daar kregen we limonade of lekkere chocomel met een broodje knakworst.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -30- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Maart roert zijn staart, Dat is een gezegde waar dit jaar, 2013, behoorlijk aan voldaan heeft. Er kon geschaatst worden in de winter al was het van korte duur. Om veilig te schaatsen, tochten maken over de Friese meren was er eigenlijk niet bij. Er waren ook deze winter weer van die waaghalzen die hun leven op het spel zetten, mensen die een tochtje op de schaats met de dood moesten bekopen. Misschien dat ik ook bij die avonturiers hoorde, maar het is me steeds goed afgegaan. Wel ben ik menige keren met natte kleren thuis gekomen. Het is al jaren geleden, we woonden toen dicht bij de vaart aan de Alde Dyk. Het was op een zondagmiddag, het vroor stevig, en het had ook al een poosje gevroren. Ik dacht dat het ijs sterk genoeg zou zijn om een tochtje te maken op de schaatsen langs het ouddiep. Dicht bij huis kon ik ze aantrekken. Nog niet zo ver was er altijd als er ijs lag in de vaart een groot wak, toen ook dus. Daar was zonder de schaatsen uit te trekken vlak langs de oever omheen te komen. Onder de brug over de Beetstervaart door vertrouwde ik niet, dus even van het ijs af en over de Beetstervaart verder, en bij het ouddiep gekomen over dit riviertje richting het oosten. Aan beide kanten van het ouddiep waren nog enkele groepjes ganzen te zien. Maar aan de kleine groepjes te zien waren de meesten al gevlucht voor de winter naar gebieden waar voor hen beter aan voedsel te komen was. Die streken liggen meer naar het zuiden, wel in ons land, maar ook in België en Frankrijk. Het waren voor het merendeel kolganzen, een soort die in de winter veel als wintergasten in ons land komen, maar niet broeden. Deze vogels broeden vooral in het noorden van Rusland, Siberië. Een lange reis dus voor die vogels, in de herfst naar onze streken, en in het prille voorjaar weer terug naar de toendra’s waar ze thuis koren. Ondanks dat ze lange tijd bij ons verblijven worden vogels geacht om thuis te horen in de landen waar ze broeden. Vogels die bij ons broeden maar naar zuidelijke landen trekken om daar soms lange tijd door brengen om de winterse kou te ontwijken wanneer er voor velen niet aan voedsel te komen is. Denk maar aan de zwaluwen die soms helemaal naar het zuiden van Afrika trekken. Er zijn vogels die bij ons broeden die de langste tijd van het jaar in het verre zuiden verblijven, maar ze horen in ons land. We hebben helemaal in het uiterste zuiden van Afrika, in de Kaapprovincie ooievaars gezien die in Europa, ook in Scandinavië broeden, ook onze ooievaars gaan zo ver. Maar nu kijken we er naar uit dat ze weer terug komen en hun paalnesten ergens op een erf, op de naald van een dak, op een hoge schuur of ander gebouw weer innemen. Soms bouwen ze hun grote takkennesten op eenzame plaatsen, buiten de woonsteden van de mensen, maar soms ook wel in dorpen en steden. Er zijn plaatsen die er bekend om zijn, vooral als zich er een hele kolonie heeft gevestigd. Veel mensen, vogelliefhebbers maken soms een hele reis om naar een dergelijk plek te gaan en het drukke komen en gaan, van en naar hun nesten te vliegen mee willen maken.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -31- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Het is echt de moeite waard. Zo zijn er een paar plaatsen in Denemarken, maar één van de mooiste plaatsen is wel Ruhstadt wat aan de brede rivier de Elbe ligt in Oost Duitsland. Daar herken je ook nog de sfeer zoals dat in het voormalige Oost Duitsland was, de huizen, de Trabantjes, de mensen, het heeft een eigen sfeer. Dan moet ik er wel bij vertellen of het ook nu nog zo is want als ik mijn reisbeschrijvingen lees, ik hou onderweg altijd een dagboek bij van onze reis. Het was in het voorjaar in 1994 dat we er voor het laatst waren. Daarvoor waren we er heel wat keren, zelfs wel eens een paar keer tweemaal in een jaar. Alle huizen en gebouwen waar een ooievaarsnest op zit staat er een mooi informatiebord aan de weg. Daar is op aangegeven wanneer de eerste ooievaar in het voorjaar van de trek arriveerde, ook wanneer de tweede aankwam, en het verder verloop. Ook van vorige jaren staat alles vermeld. Er is een ooievaarshuis, een groot gebouw wat helemaal als museum en informatiecentrum ingericht is. Het is een dorp waar je mooi kunt wandelen, en rondom is ook veel natuur. De omgeving is rijk aan planten, en het is mooi te verblijven bij de Elbe. Echt toeristisch is het er niet. Het is ook een mooie omgeving om tochten te maken door de Oost-Duitse dorpen. De mensen zijn er aardig en behulpzaam. Voor de ooievaars weer vertrekken naar hun winterverblijven is er nog een ooievaarsfeest, het was wel onze bedoeling om dat een keer mee te maken, maar ik ben niet zo feestvierderig uitgevallen, juist het tegengestelde. Ik vind het zonde voor de tijd. Maar een dergelijk feest is toch wat anders, wie weet. Maar we hebben hier in de buurt toch ook een ooievaarkolonie. In Beetsterzwaag, en langs de weg met hoge bomen, eiken en beuken tot Lippenhuizen broeden ook nogal veel ooievaars. Ook daar zijn ze heel goed te volgen in de broedperiode, en die tijd breekt weer aan. Zielig vind ik het ooievaarsnest in Gorredijk, dat trekt de ooievaars zeker niet aan. Het staat er anders zo mooi om vanaf de weg te aanschouwen. Laten we hopen dat de winter nu voorbij is, wie weet komen er dan weer ooievaars die woningnood hebben. En toch, ondanks dat het de afgelopen tijd vies, en soms erg koud was heb ik er van genoten. Ik volg dan de planten en de vogels. Madeliefjes hebben de hele winter door bij ons in bloei gestaan. Tijdens strenge vorst lieten de meesten het dan afweten, maar die in de luwte en in de zon stonden stelden hun bloempje te pronk al waren het er dan niet veel. De eerste sneeuwklokjes stonden op gunstige plaatsen ook al vroeg in bloei. Zelfs aardige pollen van de plantjes in het gras kwamen in bloei. Maar toen kwam de vorst. Veel plantensoorten kunnen daar niet tegen en gaan dood. Maar de sneeuwklokjes bogen met de blaadjes naar de grond, sommige lagen helemaal plat. Ze hadden het vocht uit de blaadjes en stengels door huidmondjes laten ontsnappen. Toen kwam de sneeuw, je zag helemaal geen sneeuwklokjes meer in het gras, alles was afgedekt .Toen de sneeuw verdween lagen de sneeuwklokjes plat tussen het gras. Ze hebben weer vocht aangezogen, blaadjes en stengels werden weer stevig en het zijn nu weer aardige pollen. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -32- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Toen we hier kwamen wonen waren er al sneeuwklokjes op ons erf, maar elk jaar komen er meer. De oorzaak. Ik heb de laatste jaren tot laat in het seizoen niet gemaaid. Als je vroeg maait, de plek waar de sneeuwklokjes staan ook, gaat er veel zaad verloren. Als sneeuwklokjes uitgebloeid zijn worden de stengels slap en gaan de bloempjes ombuigen naar en op de grond tussen het gras. De zaadjes gaan rijpen, laten los en worden verspreid. Mijn vrouw is het er niet mee eens want het gras en andere planten groeien wel door, maar ze vindt de sneeuwklokjes nu toch wel mooi. Er waren ook andere mensen die er op en aanmerkingen op hadden, maar daar stoor ik me niet aan, want er is nog een andere reden Er is een heel mooi dagvlindertje wat in ons land erg zeldzaam wordt. Wij hebben er een mooie populatie van op ons erf. De eitjes welke het vrouwtje legt doet ze op pinksterbloemen. Die hebben wij ook veel op ons erf. De rupsjes eten van de jonge zaadjes, dus help ik die vlindertjes ook in hun voortbestaan. Dat vlindertje is het oranjetipje.

Hans Baron

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -33- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -34- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -35- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


2e lustrum Tennisclub “de Wispel” en start van het seizoen 2013 Het voorjaar en daarmee de start van het tennisseizoen van 2013 staat weer voor de deur. Als bestuur hebben we weer een aantal activiteiten gepland zodat ieder lid dat graag wil tennissen regelmatig op de baan kan staan! Dit jaar is een jubileumjaar voor de tennisclub, n.l. in 2013 is het 20 jaar geleden dat de tennisclub werd opgericht, op 6 mei vond de oprichtingsvergadering plaats en in dat zomerseizoen vonden er de eerste activiteiten plaats op het vernieuwde sportcomplex “de Pûster” met het nieuwe kunstgrasveld voor de korfbalvereniging wat ook de basis van de tennisvereniging werd. In november van dat jaar werd de tennisclub officiëel een afdeling van SV Wispolia. Reden genoeg om dit jaar op bescheiden wijze aandacht te besteden aan dit jubileum met een toernooi voor de senioren en de jeugd. Daarnaast weer een aantal reguliere activiteiten en zowel voor de senioren als de jeugd is er gelegenheid om tennisles te nemen. Nieuwe leden c.q. tennisliefhebbers zijn van harte welkom als lid en kunnen voor nadere informatie of om zich aan te melden terecht bij het secretariaat van de vereniging: Wikje Galema, tel: 0513-850548 of via een mailtje naar [email protected] Meer informatie is binnenkort te vinden op onze website: www.tcdewispel.nl Tennislessen Ook dit seizoen is er weer gelegenheid om tennislessen te volgen voor zowel de jongste jeugd (mini-tennis), oudere jeugd en senioren. De training voor de jongste jeugd is op maandagmiddag, voor de oudste jeugd op donderdagmiddag en voor de senioren op maandagavond. Voor de jeugd zijn er 10 lessen, voor de senioren zijn er 12 lessen, start vanaf 15 april. Voor senioren die willen starten met tennis willen we proberen een startersgroep op te zetten. Nieuwe leden kunnen zich daar alvast voor aanmelden bij het secretariaat. Voorlopig overzicht van de activiteiten in 2013  Tennislessen, voor zowel beginners als gevorderen.  De startdatum is maandag 15 april.  Insla-toernooi op zaterdagavond 20 april  Lustrumtoernooi op vrijdagavond 31 mei  Jeugdtoernooien  Tossavonden op de eerste donderdag van de maand in mei / juni / juli  Clubkampioenschappen voor jeugd, senioren enkel, dubbel en / of mix  Dorpencompetitie  Snert-toernooi

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -36- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


LDODK NIEUWS LDODK/AH Gorredijk handhaaft zich in Korfbal League Ruim voor het einde van de competitie heeft LDODK/AH Gorredijk zich veilig gespeeld in de Wereldtickets Korfbal League. Na twee geweldige thuisoverwinningen tegen DeetosSnel (24-22) en Nic. (21-18) heeft de ploeg van Jan Sjoerd Pool een stevige 8e plek op de ranglijst in handen. Met nog twee wedstrijden te gaan is het gat met de nummer 7 (Nic.) drie punten. Willen de Groningers LDODK nog inhalen, dan moeten ze de beide laatste wedstrijden tegen hooggeplaatste ploegen winnen en dat zien ze zelf eigenlijk ook niet meer zitten. Met dit resultaat heeft LDODK/AH Gorredijk de korfbalwereld verrast. In bijna alle voorspellingen werd LDODK gezien als de zekere degradant. Te weinig ervaring zou de doo rs la g ge ve n , ma ar d at b le ek d us n ie t he t ge va l. Dat het korfbal in Friesland en zeker in Zuidoost Friesland leeft, blijkt ook uit de massale publieke belangstelling. Bij de kraker tegen Nic. ging de deur zelfs ruim voor de wedstrijd op slot. Er waren toen al 1.400 mensen binnen in sporthal Kortezwaag en er stonden ook nog 150 mensen voor de deur. Met dank aan de gemeente Opsterland en Sporthal De Wier in Ureterp waren er gelukkig extra tribunes geregeld.

Vijf kampioenen

Aan het einde van het zaalseizoen verdienen vijf ploegen van LDODK/AH Gorredijk extra aandacht. Zij werden kampioen in hun competitie. Het gaat om LDODK/AH Gorredijk F1, E2, B2, A3 en A1. De A1 junioren werden zelfs ongeslagen kampioen en promoveren daardoor naar het landelijk hoogste niveau: De Hoofdklasse. Ook volgend seizoen staan de junioren weer onder leiding van Marjo de Haan en Nico de Nekker. Zij krijgen dan versterking van Peter Lageweg, die vanwege aanhoudende blessures zelf niet meer kan korfballen en nu zijn ervaringen over wil brengen op de jeugd. Die ervaringen zijn groot, want Peter werd bij DOS’46 meerdere keren Nederlands kampioen en was ook jarenlang international.

Geslaagd eenvakstoernooi

De jongste korfballers, de Kangoeroes, trainen wekelijks in Gorredijk en doen gedurende het zaalseizoen mee aan een aantal evenementen waar allerlei leuke spelletjes worden gedaan. Ook zijn er een aantal eenvakstoernooien waarin de jonge korfballers in één vak in viertallen tegen elkaar spelen. Op 16 maart organiseerde LODK/AH Gorredijk een geslaagd eenvakstoernooi waaraan 17 teams deelnamen.

Schoolkorfbaltoernooi In maart organiseerde LDODK/AH Gorredijk traditioneel een schoolkorfbaltoernooi voor de basisscholen uit Gorredijk, Lippenhuizen, Jonkerslân en Terwispel. Verdeeld over twee middagen kwamen meer dan 200 korfballers in het veld uit de groepen 3 t/m 6 van de basisscholen. Ook It Ambyld uit Terwispel was van de partij.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -37- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


TERWISPEL IN HET NIEUWS Pur-slachtoffers voelen zich ongehoord

TERWISPEL – Al sinds de zomer van vorig jaar wonen ze niet meer in hun eigen huis. De familie Visser uit Terwispel kreeg gezondheidsklachten na isolatiewerk met pur-schuim. Na uitzendingen van Nieuwsuur over dit onderwerp, schakelde de familie een specialist in. De boodschap was: meteen het huis uit! Van tien gezinnen, waaronder de familie Visser uit Terwispel, is inmiddels bekend dat zij hun huis moesten verlaten na de eerste melding bij Nieuwsuur. Om erkenning te krijgen voor hun problematiek hebben zij samen het Meldpunt PUR-slachtoffers opgericht (www.meldpuntpurslachtoffers.nl). Hoewel producent Isopa in de Nieuwsuur-uitzending van 22 februari heeft toegezegd de klachten serieus te nemen en strenge Europese richtlijnen te willen, schieten de huidige slachtoffers hier nog niets mee op. Zij verwachten nog steeds een schadeloosstelling. Bron: www.dewoudklank.nl Artikel geplaatst door Renske Woudstra op 28-02-13 12:21.

Sigaretten weg na snelkraak in tankstation TERWISPEL – Zondagnacht tegen twee uur is een snelkraak gepleegd bij een benzinestation aan de Koaibosk bij Terwispel. De daders hebben met stenen een raam ingegooid en zijn zo naar binnen gegaan. Uit de zaak is een nog onbekend aantal pakjes sigaretten gestolen. Bron: www.dewoudklank.nl Artikel geplaatst door Reinier Zwart op 4-03-13 09:46.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -38- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


TERWISPEL IN HET NIEUWS Jan Sytze Jonker wint Heerenveense Wintercompetitie DE KNIPE – Tijdens de 12 kilometer lange Knipeloop is Jan Sytze Jonker uit Terwispel zaterdag als tweede gefinisht. Hij lag 16 tellen achter Jan Scheenstra uit Zuidveen. De wedstrijd betekende de afsluiting van de Heerenveense Wintercompetitie. Daar werd Jonker eerste. Hij haalde 772 punten en dat waren er 24 meer dan Henri Veldman uit Bontebok. Bij de vrouwen kwam Rona Aal uit Drachten als vierde binnen. Die klassering was er voor haar ook in het circuit. Op de korte afstand eindigde Elsbeth Rispens uit Gorredijk als vierde. Zij werd wel winnaar van het eindklassement. Bron: www.dewoudklank.nl Artikel geplaatst door Jan Benus op 4-03-13 11:20.

Terwispeler Famkes fan de pôle volgende week in Hea TERWISPEL – De Famkes fan de pôle noemen ze zichzelf. Omrop Fryslân filmde deze week deze groep bijzondere dames voor het programma Hea voor uitzending begin volgende week. Wat deze dames zo bijzonder maakt? Waar zij voor ‘fan de pôle’ komen? Lees het allemaal volgende week in de Woudklank. Bron: www.dewoudklank.nl door: Renske Woudstra op 7-3-13

Hea filmde de Famkes fan de pôle. Foto: Marije Geertsma

Dieven aan de haal met mini-shovel in Terwispel TERWISPEL – Aan De Streek in Terwispel is in de nacht van donderdag op vrijdag een mini-shovel gestolen. Het gaat om een gele JCB 403 met een bak en een grijper. De politie vermoedt dat bij de diefstal een aanhangwagen is gebruikt. Bron: www.dewoudklank.nl door Silvan Vijver op 15-3-13

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -39- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


TERWISPEL IN HET NIEUWS

Leidingbreuk: waterproblemen Terwispel 22 maart 2013, 09:48 TERWISPEL - Een breuk in een waterleiding zorgt voor problemen op de Alde Dyk in Terwispel en omgeving. Bewoners zitten er al sinds drie uur vrijdagochtend zonder water of kampen met verminderde waterdruk. Waterbedrijf Vitens is bezig met herstelwerkzaamheden. Bron: Leeuwardercourant app

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -40- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


“Út de skoalle klapt” Maart 2013 Open dag Woensdag 20 maart jl. hielden alle openbare basisscholen in onze gemeente de deuren wijd open tijdens de jaarlijkse open dag van PRIMO-Opsterland. Op ’t Ambyld hadden we onze leerlingen gevraagd om speciaal hun pakes en beppes, opa’s en oma’s uit te nodigen om een kijkje te komen nemen. Net als twee jaar geleden was er wederom een grote opkomst en heerste er gezellige drukte door de hele school. De ouderraad verwelkomden de bezoekers met koffie en zelfgebakken cake en vervolgens leidden de kinderen hun eigen grootouders en andere familieleden rond door de lokalen. Behalve dat er sprake was van een groot reünie-gehalte waren de oudere bezoekers ook van mening dat er toch wel veel veranderd was in het onderwijs. Er was veel belangstelling voor de digiborden, computers en de veel modernere leerboeken. Het was, zoals een van de aanwezigen omschreef, een dag met een gouden randje. Foto’s staan of komen binnenkort op de website van school.

Judo Sinds er geconstateerd is dat de jeugd van tegenwoordig te weinig beweegt, zijn er in den lande organisaties opgericht die daar wat aan doen. Zo nemen veel basisscholen deel aan het provinciale project “Lekker Fit! Fryslân”. Op ’t Ambyld hebben groep 5 en 6 bijvoorbeeld onlangs een aantal judo-lessen gehad. De kinderen kregen echte judopakken aan en leerden een aantal worpen en valtechnieken. Maar daarnaast was er ook aandacht voor veiligheid en respect voor de tegenstander. De kinderen vonden het ‘machtig mooi’ en daarvoor willen we de leden van judovereniging Kodokan uit Gorredijk dan ook erg bedanken.

Openheid De leerlingen van groep 8 van ’t Ambyld hebben begin februari weer deelgenomen aan de jaarlijkse CITO Eindtoets. In de media wordt daar ieder jaar weer veel aandacht aan besteed, terwijl de uitslagen van deze eindtoets voor het verwijzen naar het vervolgonderwijs een steeds kleinere rol speelt. De V.O.scholen uit onze regio en wij stellen veel meer belang in de CITO toetsen van het leerlingvolgsysteem, die over meerdere jaren worden verzameld. Dat geeft een veel breder inzicht in de prestaties van een kind dan slechts één getal van één momentopname. De scores van de Eindtoets worden door de onderwijsinspectie de laatste jaren wel erg belangrijk gevonden. Zij zijn van mening dat de gemiddelde score van groep 8 iets zegt over de kwaliteit van lesgeven op de scholen. Wij weten wel beter. Nu heeft staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs bedacht om deze getallen openbaar te maken, zodat ouders op basis daarvan een goede school voor hun kind kunnen uitzoeken. Maar beste meneer Dekker, onze ouders hebben heus wel door dat een school veel meer is dan het produceren van één goede toetsuitslag! Maar goed, openheid wil ik wel geven: voor het zevende achtereenvolgende jaar heeft ’t Ambyld een groep 8 afgeleverd die met een groepsgemiddelde van 534,7 wederom groen licht verdient. Voor wat het waard is. Met vriendelijke groet, Willem Vlietstra

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -41- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wispelweagen Maart 2013

Recommend Documents