W I N D E S H E I M R E E K S K E N N I S E N O N D E R Z O E K n r. 5 7
Jongeren en lokaal nieuws Een onderzoek naar de manier waarop een digitaal nieuwsplatform de belangstelling van jongeren voor lokaal nieuws kan vergroten Rolien Duiven, Nico Drok, Liesbeth Hermans
Windesheim zet kennis in werking
De afbeelding van het stadszegel van Zwolle op de cover is te vinden in het artikel ‘Twee Zegels’ in: Verslagen en Mededeelingen van de Vereeniging van Overijsselsch Regt en Geschiedenis, dl. 6
(Deventer, 1871), p. 112-113. Het betreft een beschrijving van de twee zegels die de heer Cost Jordens
in 1871 aan de Vereeniging aangeboden heeft. Op het stadszegel is te zien hoe de aartsengel Michael het kwaad, in de vorm van een draak, verslaat. Volgens de Griekse filosoof Socrates is onwetendheid de bron van alle kwaad. Windesheim wil onwetendheid verslaan door middel van onderzoek.
Jongeren en lokaal nieuws Een onderzoek naar de manier waarop een digitaal nieuwsplatform de belangstelling van jongeren voor lokaal nieuws kan vergroten Colofon Windesheimreeks Kennis en Onderzoek nr. 57 R. Duiven, N. Drok, L. Hermans
R. Duiven N. Drok
Jongeren en lokaal nieuws
L. Hermans
de belangstelling van jongeren voor lokaal nieuws kan vergroten
Kenniscentrum Media
Een onderzoek naar de manier waarop een digitaal nieuwsplatform ISBN/EAN: 978-90-77901-71-7
Dit is een uitgave van Windesheim
Postbus 10090, 8000 GB Zwolle, Nederland
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De reeks staat onder redactie van:
Dr. Ir. W.W. Buunk, lector Area Development (voorzitter) Dr. J.L.F. Hagelaar, lector Supply Chain Management
Drs. A. Jansen, senior adviseur Windesheim in Dialoog (secretaris) Dr. A. Mulder, lector Theologie en Levensbeschouwing Dr. J. ten Dam, lector De Gezonde Stad
[email protected] April 2015
Lectoraat Media & Civil Society
Inhoudsopgave Summary................................................................................................................................... 5 1. Inleiding............................................................................................................................. 7 2. Context en vraagstelling..................................................................................................... 11
2.1 Bereiken............................................................................................................................. 11
2.2 Boeien............................................................................................................................... 12 2.3 Binden............................................................................................................................... 13
2.4 Vraagstelling...................................................................................................................... 14 2.5 Verantwoording..................................................................................................................16
3. De potentie van een lokaal digitaal nieuwsplatform.............................................................. 17 3.1 Achtergrondkenmerken....................................................................................................... 17 3.2 Maatschappelijke betrokkenheid......................................................................................... 18
3.3 Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik............................................................................. 19 3.4 Conclusie.......................................................................................................................... 22 4. Het gebruik van en de waardering voor een lokaal digitaal nieuwsplatform
met een accent op populair nieuws..................................................................................... 25
4.1 Frequente gebruikers......................................................................................................... 25
4.2 Feitelijk gebruik nieuwsplatform......................................................................................... 30 4.3 Waardering nieuwsplatform............................................................................................... 32 4.4 Conclusie.......................................................................................................................... 36 5. Het gebruik van en de waardering voor een lokaal digitaal nieuwsplatform
met een accent op verdieping en interactie.......................................................................... 39
5.1 Feitelijk gebruik nieuwsplatform......................................................................................... 40 5.2 Waardering nieuwsplatform............................................................................................... 40
5
5.3 Conclusie.......................................................................................................................... 44 6. Jongeren weer bereiken, boeien en binden.......................................................................... 47
6.1 Bereiken............................................................................................................................ 47 6.2 Boeien.............................................................................................................................. 48 6.3 Binden.............................................................................................................................. 49 6.4 Aanbevelingen.................................................................................................................. 50 Literatuurlijst........................................................................................................................... 53 Eerder verschenen publicaties in de Windesheimreeks Kennis en Onderzoek................................. 55 Bijlagen................................................................................................................................... 57 I. Vragenlijst online survey.................................................................................................... 57 II. Topiclijst focusgroepen....................................................................................................... 65 III. Screenshots MijnZ.nl.......................................................................................................... 65
Summary
R
egional newspapers have difficulties to reach, captivate and retain youth in the age range of 15 -29 years old, while research has shown that this target group certainly has interest in local
and regional news. To ensure a future for (regional) newspapers and to promote social involvement and a democratic citizenship, it is important for news media to win young people again.
This publication examines the following research question: “In which way a digital news platform can increase the use of and the appreciation for local news among young people?”
In order to determine to what extent a local news platform can reach, captivate and retain the younger target group, the city of Zwolle is taken as starting point in this project. First of all the potential
for a local, digital news platform in Zwolle is examined with an online survey, making use of a panel of TNS/Nipo. How does the younger population in Zwolle looks like in terms of background character-
istics, social involvement and news media use? At the same time, a digital news platform in Zwolle is launched, which takes the young user explicitly as a starting point and – in the beginning – has an emphasis on entertainment. In the first research phase, the extent in which youth use and appreciate a local digital news platform with an emphasis on popular news is examined with an online survey.
In the second phase of the project, the news platform is changed from a platform with an emphasis on popular news to a platform with an emphasis on background stories and interaction. Finally, focus
groups were formed consisting of both users and non-users of the news platform. Amongst them,
the use and appreciation of a local digital news platform with a focus on background stories and interaction, was examined.
7
Results showed that many young people who live, work, study or go to school in Zwolle, have a number of background characteristics that are generally positively associated with news media use. So there is a big group of potential users of a local, digital news platform in Zwolle. However, the news platform with an emphasis on entertainment only partly reach the audience that has the nec-
essary ‘conditions’ to be a frequent user. The frequent users of the platform were critical about the usability, the enjoyment and the content of the news website. In the second phase of the research,
the respondents were more positive. Especially the design, content and the interactivity were more appreciated. The number of unique returning visitors has increased relatively strong in the second
phase of the project. This seems encouraging, but it possibly also has to do with an increase of the publicity caused by the longer term of the project.
1. Inleiding
for the platform, to ensure that it works technically perfect, and that the platform is accessible in
V
important to ensure a balance between actuality and background information, to have a mix in ‘nice
2005). Lange tijd werd aangenomen dat jongeren, naarmate ze ouder worden, meer behoefte krijgen
To conclude, first of all, to reach the young people, it is a prerequisite to generate enough publicity terms of content and design. After that, to capture and keep the attention of young people, it is to know’ and ‘need to know’ and to present a modern and innovative design. Once the young people
are reached and captivated, the next step is to retain the young people by giving them options for interaction and participation and to be a reliable news source. Nevertheless, it will take long before a new news platform has acquired a firm place in the daily news menu of young people.
oor jongeren wordt het minder gangbaar om traditionele nieuwsmedia, zoals dagbladen, te gebruiken. Op basis van een studie in negen landen concludeerden Curran et al (2013, p. 884)
dat 37% van de 18-34-jarigen niet langer op regelmatige basis nieuwsmedia gebruikt. Dit is bijna
drie maal zo veel als bij de groep van 54 en ouder. Dit proces is al enkele decennia gaande (Mindich, aan het consumeren van nieuws. Hoewel dit zogeheten leeftijdseffect nog steeds bestaat, blijkt het
te worden overschaduwd door een cohorteffect: elke opeenvolgende generatie consumeert minder
nieuws dan de generatie daarvoor (Peiser, 2000). Deze daling in lezerspubliek van dagbladen was lange tijd niet direct zichtbaar doordat de groep ouderen – met wel een traditioneel mediagebruik – sterk groeide.
De laatste twee decennia worden dagbladen in vrijwel alle westerse landen geconfronteerd met stelselmatig dalende oplagen. Werden er in Nederland in 1985 nog op elke 100 huishoudens zo’n
85 kranten verspreid, in 2010 is dit aantal gedaald naar 47 (Bakker & Scholten, 2011). Het einde van de daling is nog niet in zicht. In het tweede kwartaal van 2014 ligt de totaal verspreide oplage van gedrukte dagbladen in Nederland 15,7% lager dan hetzelfde kwartaal in 2011 (HOI, 2014). De dalende trend doet zich het sterkst voor bij de regionale dagbladen, waarvan de oplage sinds de eeuwwisseling is gedaald met ongeveer 30% (Bakker, 2013; TCITP, 2009).
Dat de dalende oplagen het sterkst te zien zijn bij de regionale kranten heeft meerdere oorzaken: de binding met lezers en regio wordt losser, er zijn concurrenten die lokale en regionale informatie gratis verspreiden en de kwaliteit heeft te lijden onder reorganisaties en bezuinigingen (Buijs, 2014). De da-
lende trend wordt vooral veroorzaakt door de afname in de jongste lezersgroep. Regionale dagbladen
9
kennen daardoor een sterk vergrijsd lezersbestand. Veel regionale bladen lijken de handdoek in de
tie op te bouwen. De verbeterde mogelijkheden tot interactie en participatie kunnen daar een belang-
primair op de 30+ doelgroep. Om te kunnen overleven, zullen uitgevers extra aandacht moeten gaan
Dit project wordt in deze publicatie als casus gebruikt voor de pogingen om een verbinding te maken
ring te hebben gegooid en richten zich zowel in de papieren versie als in de online en mobiele versies schenken aan jongeren (Raeymaeckers, 2002).
Het is niet alleen in het belang van dagbladen zelf om het jongere publiek te bereiken, het is ook
van maatschappelijk belang om jongeren te informeren over zaken die nodig zijn om effectief en ver
antwoordelijk deel te kunnen nemen aan een democratische samenleving (RMO, 2014). Nieuwsmedia
rijke rol in spelen. Tegen die achtergrond is het project MijnZ (Mijn Zwolle; www.mijnz.nl) ontstaan. tussen theorie en praktijk met betrekking tot lokaal/regionaal nieuwsmediagebruik van jongeren.
In het MijnZ-project wordt de informatiebehoefte van de jonge gebruiker expliciet als uitgangspunt
genomen. Daarmee wordt niet alleen voorzien in een leemte van het huidige media-aanbod, maar kan tegelijk onderzocht worden op welke manier nieuwsmedia weer jongeren kunnen aantrekken.
zijn voorts van cruciaal belang voor maatschappelijke betrokkenheid in bredere zin. In de westerse
Het onderzoeksdoel is het verkrijgen van meer inzicht in kritische succesfactoren om het gebruik en
de maatschappij te participeren (Van Zoonen, 1999). Daarin spelen nieuwsmedia een centrale rol. Er
een aantal doelstellingen, die buiten het kader van deze publicatie vallen. Het maatschappelijke doel
wereld wordt het als een morele plicht van burgers gezien om maatschappelijk betrokken te zijn en in
bestaat een positief verband tussen de mate van betrokkenheid en nieuwsmediagebruik. Hoe meer men het nieuws volgt, hoe meer men betrokken is bij de maatschappij en hoe groter de kans dat
men maatschappelijk participeert (Romer et al., 2009; Beaudoin, 2009). Nieuwsmedia kunnen in een gemedialiseerde samenleving een intermediaire functie tussen individu en samenleving vervullen.
Dat is zeker voor jongeren van belang, omdat zij minder geneigd zijn een verbinding aan te gaan met andere intermediaire instituties, zoals vakbond, partij of kerk (SCP, 2014).
Hoewel regionale dagbladen moeite hebben om jongeren te trekken, heeft onderzoek aangetoond
de waardering voor lokaal nieuws onder jongeren te vergroten. Daarnaast kent het MijnZ-project nog
is jongeren bij de lokale/regionale samenleving te betrekken en een brug te slaan tussen 30- en 30+. Het journalistieke doel is om te ontdekken hoe nieuwe media benut kunnen worden om te voorzien in de behoefte van jongeren aan lokale/regionale content. Daarnaast is het project bedoeld om uit te vinden in hoeverre een regionale redactie als spil kan functioneren in communities met journalistieke
inhoud voor jongeren, die daarvoor ook zelf content genereren. Het ondernemersdoel is te leren hoe
een jongerenmarkt regionaal te ontsluiten is. Het onderwijsdoel is journalisten in opleiding actief mee te laten denken over en te werken aan journalistieke vernieuwing.
dat jongeren wel degelijk geïnteresseerd zijn in lokaal en regionaal nieuws (Drok & Schwarz, 2009).
In hoofdstuk 2 van deze publicatie worden de theoretische achtergronden verkend en de onderzoeks-
netsites echter onvoldoende relevant. Ze blijken zich niet te herkennen in het traditionele nieuwsaan-
potentie is voor een lokaal digitaal nieuwsplatform in Zwolle. In hoofdstuk 4 komen de resultaten
Over het algemeen vinden jongeren dagbladen, vooral de regionale, en de daarvan afgeleide interbod (Costera Meijer, 2006). Zo zijn onder andere de voorkeuren voor genre, vorm en inhoud ver-
schoven en heeft een veranderde levensstijl van jongeren geleid tot een andere manier van nieuws consumeren: door de veelheid aan activiteiten die jongeren hebben willen ze niet afhankelijk zijn van
een bepaald tijdstip van uitzending of bezorging. Daarnaast willen ze verschillende media kunnen combineren (Stimuleringsfonds voor de Pers, 2007). Om een toekomst voor het dagblad te waarbor-
gen en om maatschappelijke betrokkenheid en democratisch burgerschap te bevorderen, is het van groot belang dat nieuwsmedia jongeren weer voor zich weten te winnen. De casus MijnZ Regionale nieuwsmedia staan voor de opgave om jongeren te bereiken via nieuwe kanalen, hen te
boeien door een op jongeren afgestemde inhoud en design en hen te binden door een duurzame rela-
vragen en onderzoeksaanpak toegelicht. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de vraag in hoeverre er
naar voren uit het onderzoek naar het gebruik en de waardering van een digitaal nieuwsplatform,
waarbij het accent lag op populair nieuws. In hoofdstuk 5 staan de resultaten beschreven van het onderzoek naar het gebruik en de waardering van een digitaal nieuwsplatform met een accent op verdieping en interactie en in hoofdstuk 6 staan de conclusies van het gehele onderzoeksproject beschreven.
11
2. Context en vraagstelling
H
oewel er eerder onderzoek is gedaan naar jongeren en nieuwsmediagebruik in het algemeen, is
tot op heden onduidelijk in hoeverre de daaruit voortvloeiende aanbevelingen werken in de da-
gelijkse beroepspraktijk. In deze publicatie wordt verslag gedaan van een initiatief om jongeren in de
dagelijkse praktijk weer te bereiken, te boeien en te binden aan een regionaal, digitaal nieuwsplatform. Daarbij is gebruik gemaakt van eerder onderzoek naar de preferenties van jongeren op het gebied van vorm, inhoud en toegankelijkheid. 2.1 Bereiken De eerste voorwaarde om jongeren te bereiken, is uiteraard dat het medium in voldoende mate be-
kend moet zijn bij de doelgroep. Bekendheid kan bevorderd worden door aandacht te vestigen op het nieuwsplatform met bijvoorbeeld advertenties, flyers, en billboards op plekken waar jongeren komen zoals onderwijsinstellingen, uitgaansgelegenheden en verenigingen.
Het digitaal aanbieden van nieuws is een tweede voorwaarde om jongeren te bereiken. Door tech-
nologische ontwikkelingen is de hoeveelheid informatie enorm gegroeid en overal en altijd (vaak gratis) beschikbaar. Internet blijkt eerder complementair aan de traditionele nieuwsmedia te zijn dan dat het deze vervangt (o.a. Van Cauwenberge, Beentjes & d’Haenens, 2011; De Waal, Schönbach
& Lauf, 2005). De jonge nieuwsgebruiker combineert de verschillende platformen op zoek naar het
nieuws van eigen keuze. Ze ontpoppen zich als ‘nieuwsgrazers’ (Drok & Schwarz, 2009). Diverse media worden gescand op interessante informatie. Jongeren willen het nieuws letterlijk in hun broekzak hebben: anywhere, anytime en gratis (Pew Research Center, 2010).
13
Bekendheid en het digitaal aanbieden van het nieuws zijn noodzakelijke voorwaarden, geen voldoende voorwaarden. Wanneer het lukt de jongeren te bereiken, is het boeien van de jongeren de volgende stap. 2.2 Boeien Veel jongeren volgen het nieuws niet, omdat nieuwsitems zelden hun leven en ervaringen raken (Costera Meijer, 2006). Er is sprake van een neerwaartse spiraal: nieuwsmedia zijn weinig gericht op jon-
geren, waardoor jongeren het nieuws minder gaan volgen, waardoor de media nog minder rekening gaan houden met deze leeftijdsgroep. Het lijkt dan ook een logisch gevolg dat jongeren zich steeds minder betrokken bij en gewaardeerd door de krant voelen (Mifflin, 1996). Het is van belang de trend
te keren, bijvoorbeeld door het gebruiksgemak en het gebruiksplezier voor jongeren te vergroten. Daarbij spelen zowel de inhoud als de vorm een rol.
Jongeren vinden de inhoud van dagbladen vaak te moeilijk en te complex, omdat ze niet over vol-
doende achtergrondkennis beschikken of omdat het juiste referentiekader ontbreekt. Veel jongeren hebben behoefte aan meer achtergrondinformatie om het nieuws in een context te kunnen plaatsen
(Raeymaeckers, 2002). Het leggen van een verbinding met de dagelijkse leefwereld van jongeren kan daarbij behulpzaam zijn (Beekhoven & Van Wel, 1998; Buckingham, 2000). Jongeren vinden het van belang te weten wat de relevantie van het nieuws is en welke impact het heeft op hun eigen leven
(Huang, 2009). Bij het jongere publiek bestaat een groeiende behoefte aan bruikbaarheid van de
de voorkeur geven aan een ironische, informele stijl boven een cleane, zakelijke stijl. In tegenstelling tot oudere generaties lezen jongeren liever spreektaal dan schrijftaal.
Narrativiteit is voor veel jongeren een belangrijk aspect is. Ze willen nieuws consumeren dat meerde-
re kanten van de zaak belicht, zodat ze in het verhaal worden getrokken door het verhalende karakter
en de duidelijke spanningsboog in het nieuws. Jongeren willen ook graag van betrokken mensen zelf
horen hoe de nieuwswaardige gebeurtenis hun leven raakt. Daarbij is een persoonlijke, ervaringsgerichte benadering van de journalist een voorwaarde. Het lijkt dat jongeren het nieuws willen meemaken, willen ervaren, het liefst vanuit het perspectief van de hoofdpersonen (Costera Meijer, 2007).
Jongeren zijn meer visueel ingesteld dan ouderen, dus zou het nieuws meer kleur, meer foto’s en
meer infographics moeten bevatten (Cebuco, 2002). Beeld heeft een suggestieve kracht. Beelden roepen emoties op en maken meer indruk (Huijbers,2008). Verder zorgt de combinatie van geluid, woord en beeld ervoor om directe en gelijktijdige ervaringen op te roepen, meer dan gedrukte tekst
dat doet. Hierdoor kunnen jongeren beter in staat worden gesteld de werkelijkheid te doorgronden
(Broersma, 2003). Inspanningen op het gebied van vormgeving, zoals kleurgebruik, veel foto’s, een groter lettertype hebben overigens in het verleden niet als vanzelf geleid tot een betere aansluiting met jongeren (Picard & Brody, 1997). Jongeren willen vooral een overzichtelijke opmaak en een dui-
delijke indeling, waardoor de leesbaarheid wordt vergroot. Dat helpt vervolgens om de inhoud te herkennen (Broersma, 2003).
journalistieke informatie in het dagelijkse leven (Drok, 2011). Ze willen zich kunnen identificeren,
2.3 Binden
Dit betekent dat nieuwsmedia bijzondere aandacht zouden moeten geven aan de relevantie van het
onderzoek van Buijs (2014) komt echter naar voren dat in redactieoverleg de relatie met de lezers
spiegelen en zelf ‘deelnemen’ aan het nieuws (Barnhurst & Wartella, 1998; Raeymaeckers, 2002).
Het regionale dagblad ontleent zijn bestaansrecht aan de band tussen redactie, lezer en regio. In het
nieuws (herkenning en bruikbaarheid) en aan verdieping (origineel, eigen nieuws en onderzoeks-
nauwelijks expliciete aandacht krijgt. Redacteuren geven wel aan een sterke band te hebben met
journalistiek).
Jongeren hebben een gecombineerde nieuwsbehoefte, namelijk aan zowel diepgang als aan snel nieuws. Ze willen aan de ene kant de wereld begrijpen en aan de andere kant zo snel mogelijk op de hoogte zijn wat zich afspeelt in de wereld. Dat vraagt om een grote variatie in genres. Nieuwsberich-
het lezerspubliek en meer dan vroeger naar ze te luisteren. In de professionele keuzes die worden
gemaakt, lijken de lezers niettemin een ondergeschikte rol te spelen. De binding tussen lezer en redactie wordt verder verzwakt door een groeiende mobiliteit en een – mede daardoor – verminderde betrokkenheid bij de leefomgeving (Broersma, 2003).
ten moeten daarbij niet alleen informatief zijn, ze moeten ook leuk zijn. Journalisten moeten echter
Een band hebben met jongeren betekent dat ze regelmatig terugkomen bij het nieuwsplatform, zodat
te veel entertainment elementen gaat bevatten, nemen vooral de oudere jongeren het niet meer
zijn. Oftewel, dat ze niet zo snel een ander medium gaan zoeken, waar ongetwijfeld vergelijkbaar
wel weer voorzichtig zijn met het gebruik van entertainment in de berichtgeving. Zodra het nieuws
serieus (Costera Meijer, 2006). Uit het onderzoek van Buckingham (2000) blijkt dat jongeren verder
het een gewoonte wordt om het medium te gebruiken voor hun dagelijkse nieuws en ze merkentrouw
nieuws en vergelijkbare informatie te vinden is. Het nieuwsplatform moet opgenomen worden in hun
15
dagelijkse nieuwsroutine. Volgens Hudders (2005) is de belangrijkste reden om gedrukte dagbladen
Het digitale nieuwsplatform is MijnZ. Dit platform bestaat in het eerste onderzoeksjaar uit een web-
tijdens de jeugdjaren, maar bij veel huidige 30-jarigen is die ontwikkeling niet tot stand gekomen.
nadruk op kort nieuws met relatief veel aandacht voor zogeheten 112-nieuws en op luchtige en
te lezen om op de hoogte te zijn en uit gewoonte. Deze gewoonte ontwikkelt zich normaal gesproken Mindich (2005) stelt dat wanneer het lezen van een dagblad op 20-jarige leeftijd niet een vaste regelmaat in het leven heeft, dit zich ook niet meer zal ontwikkelen op latere leeftijd.
Door de verveelvoudiging en digitalisering van het nieuwsaanbod zijn de mogelijkheden voor mensen
site met een accent op populair nieuws. Onder populair nieuws wordt verstaan nieuws met een
verstrooiende onderwerpen. In het tweede onderzoeksjaar wordt de focus verlegd en krijgt de website een accent op verdieping en interactie en wordt het nieuwsplatform aangevuld met een (web)applicatie.
om zelf te bepalen waar ze naar willen kijken en wat ze wanneer en waar willen lezen sterk vergroot
Onder gebruik wordt verstaan de frequentie waarmee het digitale nieuwsplatform bezocht wordt per
gebruik zijn ingesleten. Het kost daardoor meer tijd en energie dan voorheen om daadwerkelijk een
inhoud van het platform. Lokaal nieuws is nieuws in Zwolle en met jongeren wordt bedoeld de leef-
(Uricchio, 2004). Dat betekent onder andere dat het langer duurt voordat gewoontes in het nieuwsduurzame relatie op te bouwen (Couldry, Livingstone, & Markham, 2007).
Een van de belangrijkste voorwaarden voor het opbouwen van een band met de jongeren, is dat ze zich kunnen identificeren met het medium. Dit kan worden bevorderd door het ontwikkelen van com-
munities waar jongeren online meningen, ideeën en interesses kunnen uitwisselen en door het aan-
week en de waardering staat voor de beoordeling van het gebruiksgemak, het gebruiksplezier en de tijdsgroep van 15 tot en met 29 jaar. Voor deze leeftijdscategorie is gekozen omdat met het hanteren van deze leeftijdscategorie meteen ook verschillende levensfasen in het onderzoek meegenomen zijn. Bovendien zijn in eerder (internationaal) onderzoek (o.a. Drok & Schwarz, 2009; Huang, 2009) ook deze leeftijdsgrenzen zijn aangehouden, waardoor eventueel vergelijkingen mogelijk zijn.
bieden van mogelijkheden voor interactie en participatie. Daarnaast is voor jongeren de mogelijkheid
In deze publicatie worden de volgende deelvragen behandeld:
of een nieuwsaanbod krijgen dat is aangepast op basis van het eerdere gebruik (Huang, 2009).
1. In hoeverre is er potentie voor een lokaal digitaal nieuwsplatform in Zwolle?
tot personaliseren van het nieuwsmedium van belang: ze willen zelf voorkeuren aan kunnen passen,
2. In hoeverre gebruiken en waarderen jongeren een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws?
2.4 Vraagstelling De in deze publicatie behandelde casus is die van MijnZ. Dit is een digitaal nieuwsplatform speci-
fiek gericht op jongeren tussen de 15 t/m 29 jaar die in Zwolle wonen, werken, studeren en/of naar
school gaan. Op het platform word geëxperimenteerd met inhoud, vormgeving en toegankelijkheid.
3. In hoeverre gebruiken jongeren een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op verdieping en interactie en welke aspecten waarderen ze?
De ontwikkeling van het platform is uitgevoerd door Wegener/De Stentor. De dagelijkse redactie van
De eerste deelvraag is onderzocht met behulp van een online vragenlijst. Er is een representatieve
studenten worden op de redactie begeleid door ervaren redacteuren van De Stentor. Vanuit Winde-
respondenten opgeleverd. Voor de tweede deelvraag is gebruik gemaakt van webstatistieken om het
het nieuwsplatform wordt gevormd door studenten Journalistiek van Hogeschool Windesheim. Deze
sheim is een docent verantwoordelijk voor vakinhoudelijke zaken en begeleiding. Het MijnZ-project is begeleid door onderzoek. In deze publicatie staat dat onderzoek centraal. De onderzoeksvraag is:
“In hoeverre en op welke wijze kan een digitaal nieuwsplatform het gebruik van en de waardering
steekproef getrokken van Zwolse jongeren met behulp van een panel van TNS/Nipo. Dit heeft 402 feitelijk gebruik te meten. Daarnaast is onderzoek gedaan onder gebruikers van de website (N=80).
Dit is gedaan met een online vragenlijst via een pop-up op de website van MijnZ. Voor de derde deelvraag is wederom gebruik gemaakt van webstatistieken en is gebruik gemaakt van kwalitatief
voor lokaal nieuws vergroten onder jongeren?”
Aanvankelijk zou deelvraag 3 eveneens onderzocht worden met behulp van een online vragenlijst, echter door vertraging
1
in de (technische) ontwikkeling van het nieuwsplatform is dit niet haalbaar gebleken.
17
onderzoek door middel van focusgroepen bestaande uit zowel gebruikers als potentiële gebruikers
van MijnZ (N=28).1 De vragenlijst en topiclijst die gebruikt zijn bij de onderzoeken, zijn terug te
vinden in Bijlage I en II. 2.5 Verantwoording
Het MijnZ-project is een samenwerkingsverband tussen Wegener (De Stentor) en hogeschool
Windesheim en is een proeftuin op zowel redactioneel als onderwijskundig gebied. Het project is tot stand gekomen dankzij financiële ondersteuning van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, uitgever Wegener (De Stentor) en het lectoraat Media & Civil Society van Hogeschool Windesheim.
Het begeleidend onderzoek naar de effectiviteit van een lokaal nieuwsmedium is uitgevoerd door een
3. De potentie van een lokaal digitaal nieuwsplatform
tionele eindverantwoordelijkheid van MijnZ lag bij Wegener/De Stentor. Daarmee is onafhankelijkheid
I
geweest en heeft geen bemoeienis gehad met inhoudelijke of praktische zaken rondom het project.
trokkenheid en huidig nieuwsmediagebruik?
onafhankelijk team van onderzoekers. Zij zijn allen werkzaam bij het lectoraat Media & Civil Society
van Hogeschool Windesheim en vervullen geen onderwijsrol bij de opleiding Journalistiek. De redacvan de onderzoekers geborgd. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek is enkel subsidiegever
n dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld geschetst van de populatie van jongeren in Zwolle, om
na te gaan of een nieuw, digitaal nieuwsplatform in Zwolle potentie heeft. Dagelijks zijn er zo’n
50.000 jongeren van 15 t/m 29 jaar in Zwolle te vinden, die daar wonen, werken, studeren en/of naar
school gaan. Hoe ziet deze populatie eruit wat betreft achtergrondkenmerken, maatschappelijke be-
Om dit te onderzoeken is gebruik gemaakt van het panel van TNS/Nipo. 525 mensen in dit panel bleken te voldoen aan de voorwaarden van de onderzoeksdoelgroep: zij vallen binnen de leeftijdscategorie van 15 t/m 29 jaar en werken, wonen, studeren of gaan naar school in Zwolle. Van deze 525 panelleden hebben er uiteindelijk 402 (76,6%) de online vragenlijst ingevuld. 3.1 Achtergrondkenmerken Eerder onderzoek heeft aangetoond dat er een positieve samenhang is tussen interesse in nieuws en bepaalde achtergrondkenmerken, zoals leeftijd, sociale klasse en opleidingsniveau (Drok & Schwarz,
2009). Zo is het waarschijnlijk dat iemand van 28 jaar oud, studerend aan een universiteit en met hoogopgeleide ouders, meer geïnteresseerd is in nieuws dan iemand van 16 jaar, die bezig is met een MBO opleiding en die ouders heeft die lager opgeleid zijn.
Vanwege deze samenhang is voor de steekproef van Zwolse jongeren specifiek gekeken naar deze
achtergrondkenmerken. Omdat het bij het huidige onderzoeksproject gaat om een lokaal nieuws
platform, is ook gekeken naar de woonplaats van de respondenten. Om een indruk te geven van de samenstelling van de steekproef, zijn in Tabel 3.1. de achtergrondgegevens van de Zwolse jongeren samengevat.
19
TABEL 3.1 OVERZICHT ACHTERGRONDKENMERKEN ZWOLSE JONGEREN (N=402) Leeftijd Opleidingsniveau* Opleidingsniveau ouders** (Sociale klasse) Woonplaats
45% 30% 25% 37% 45% 18% 32% 42% 26% 42% 16% 12% 11% 10% 9%
15 t/m 19 jaar 20 t/m 24 jaar 25 t/m 29 jaar basisonderwijs/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit basisonderwijs/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit Zwolle Kop van Overijssel Gelderland Drenthe Salland Flevoland
* Het gaat om het hoogst genoten (met een diploma afgeronde) opleidingsniveau.
** Sociale klasse is bepaald door het gemiddelde opleidingsniveau van de vader en de moeder.
FIGUUR 3.1 MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN ZWOLSE JONGEREN (N=402) Nooit 1,0
Soms 2,0
1,5
Buurthulp
2,05
Vrijwilligerswerk
1,93
Mening gegeven
1,71
Online forum bezocht
1,65
E-mail doorgestuurd
1,53
Bewuste aankoop/boycot
Politiek actief
Regelmatig 3,0
2,09
Donatie
Geprotesteerd
2,5
1,49 1,16 1,13
3.2 Maatschappelijke betrokkenheid Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik hangen niet alleen positief samen met standaard achter-
grondvariabelen als leeftijd, opleidingsniveau en sociale klasse, maar ook met de mate van maat-
Een tweede aspect van maatschappelijke betrokkenheid is de band met de samenleving, in dit geval
een indicatie te krijgen van de mate van maatschappelijke betrokkenheid is onder andere gevraagd
samenleving.5 Jongeren die in Zwolle wonen ervaren een significant sterkere band met de Zwolse
schappelijke betrokkenheid (Putnam, 1995, 2000; Mindich, 2005; Banaji & Buckingham, 2013). Om
naar de frequentie waarop een aantal sociale activiteiten is ondernomen. Zoals in Figuur 3.1. te zien is, zijn de jongeren in Zwolle het minst vaak actief geweest op politiek gebied en is de meest
de lokale samenleving. Gemiddeld voelen Zwolse jongeren geen sterke of zwakke band met de lokale samenleving dan de jongeren die buiten Zwolle wonen.6 Zie Figuur 3.2.
uitgevoerde activiteit het helpen van een buurtbewoner.2 Slechts twee van de negen activiteiten
3.3 Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik
van de activiteiten minder dan één keer per jaar is uitgevoerd, ontstaat mogelijk het beeld dat de
ziet wat betreft standaard achtergrondkenmerken en maatschappelijke betrokkenheid. De volgende
zijn (iets) vaker uitgevoerd dan ‘soms’ (maximaal één keer per jaar). Aangezien het overgrote deel
In de voorgaande paragrafen is het duidelijk geworden hoe de steekproef van Zwolse jongeren eruit
gemiddelde Zwolse jongere niet erg maatschappelijk actief is. Toch leidt vergelijking met landelijk
stap is na te gaan of en in hoeverre deze variabelen samenhangen met de algemene nieuwsinteresse
3
onderzoek onder jongeren (Drok & Schwarz, 2009) tot een iets andere conclusie: landelijk is 22% van
de respondenten helemaal niet actief geweest het afgelopen jaar; in Zwolle ligt dit percentage een
stuk lager, namelijk op 6,7%. Voorts geven de respondenten aan een bovengemiddelde interesse in andere mensen te hebben: gemiddeld 3,894 op een schaal van 1 tot en met 5.
en het lokale nieuwsmediagebruik van de Zwolse jongeren.
De gemiddelde score voor het uitvoeren van de diverse maatschappelijke activiteiten ligt op M=1,64; SD=.41, gemeten op
3
een schaal van 1 (nooit) tot en met 3 (regelmatig). SD=.87
4
M=1.13; SD=.39
1
M=2.09; SD=.74
2
M=2.54, SD=1.20. Gemeten met behulp van de stelling: ‘Ik heb een band met de Zwolse samenleving’. De antwoord
5
mogelijkheden lagen op een 5-puntsschaal van ‘helemaal mee oneens’ tot en met ‘helemaal mee eens’
21
FIGUUR 3.3 NIEUWSINTERESSE ONDERVERDEELD NAAR LEEFTIJD, OPLEIDINGSNIVEAU, SOCIALE KLASSE (N=402)
FIGUUR 3.2 BAND ZWOLSE SAMENLEVING ONDERVERDEELD NAAR WOONPLAATS (N=402) 5,0
1,0
4,5
2,5
2,17
2,0
Zwolle
Omgeving Zwolle
2,5
3,0
3,5
4,0
1,95
Elders
De nieuwsinteresse van de Zwolse jongeren ligt op 3,71.7 De interesse in nieuws van de jongeren in
Zwolle neemt toe met de leeftijd: hoe ouder, hoe sterker geïnteresseerd in nieuws.8 Daarnaast neemt
basis/vmbo/mavo
basis/vmbo/mavo
5,0
3,83 4,03 3,32
23 3,90
havo/vwo/mbo
4,01
hbo/universiteit
havo/vwo/mbo
4,5
3,44
25-30
1,5 1,0
2,0
20-24
Opleidingsniveau
3,0
3,23
Sociale klasse
3,5
15-19
Leeftijd
4,0
1,5
3,63 3,68
hbo/universiteit
3,85
de nieuwsinteresse toe met het stijgen van het opleidingsniveau: hoe hoger opgeleid, hoe sterker
geïnteresseerd in nieuws.9 Voorts neemt de nieuwsinteresse toe met het stijgen van het opleidings niveau van de ouders (sociale klasse).10 Zie Figuur 3.3.
De Zwolse jongeren zijn bovengemiddeld geïnteresseerd in nieuws, maar dit leidt niet als vanzelf
De nieuwsinteresse van de Zwolse jongeren blijkt positief samen te hangen met de band met de
staan. De Zwolse jongeren volgen het nieuws wel regelmatig via Internet, maar de frequentie van het
Zwolse samenleving en met de maatschappelijke participatie. Hoe sterker de maatschappelijke verbondenheid en participatie, hoe groter de nieuwsinteresse.11 Zie Figuur 3.4.
tot frequent gebruik van alle nieuwsmedia die de uitgever, en daarmee het publiek, ter beschikking gebruik van de papieren krant en de mobiele telefoon als platform ligt een stuk lager.12 Zie Figuur 3.5. Er is echter wel sprake van een positief verband tussen nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik. Dat
geldt voor alle drie de onderzochte platforms. Hoe groter de interesse in nieuws, hoe vaker gebruik wordt gemaakt van de papieren krant, het internet en de mobiele telefoon.13 De gemiddelde band met de lokale samenleving verschilt sterk per woonplaats. Voor jongeren die in Zwolle wonen:
6
M=3.23; SD=.98. Voor jongeren die in de omgeving van Zwolle wonen: M=2.17; SD=1.10 en voor jongeren die elders wonen: M=1.95; SD=1.10. F(2,401)=63.14, p=.00
SD=.92. Gemeten met behulp van de vraag: ‘Hoe belangrijk vind je het om op de hoogte te zijn van het nieuws?’
7
De antwoordmogelijkheden lagen op een 5-puntsschaal van ‘helemaal niet belangrijk’ tot en met ‘heel belangrijk’ 15 t/m 19 jarigen: M=3.44, SD=.95; 20 t/m 24 jarigen: M=3.83, SD=.85; 25 t/m 29 jarigen M=4.03, SD=.83.
8
Deze verschillen zijn significant: F(2,401)=16.06, p=.00
Laagopgeleid: M=3.32, SD=.94; middelbaar opgeleid: M=3.90, SD=.86; hoogopgeleid: M=4.01, SD=.79.
9
Deze verschillen zijn significant: F(2,401)=23.07, p=.00.
Band Zwolse samenleving: F(2,401)=3.72, p=.03; Maatschappelijke participatie: F(2,401)=21.16, p=.00
11
Lage klasse: M=3.63, SD=.99; middenklasse: M=3.68, SD=.94; hoge klasse: M=3.80, SD=.83. Dit verschil is niet
10
significant: p >.05
Vaak = 5 keer per week of vaker; Regelmatig = 1 tot 4 keer per week; Zelden = minder dan 1 keer per week)
12
FIGUUR 3.4 NIEUWSINTERESSE ONDERVERDEELD IN MATE VAN MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID (N=402)
Maat schappelijke verbondenheid
Maat schappelijke participatie
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
Laag
3,5
4,0
4,5
De mate van maatschappelijke betrokkenheid blijkt minder eenduidig vast te stellen, ook omdat de 5,0
de maatschappelijke participatie is niet bijzonder hoog. De non-participatie ligt onder Zwolse res-
3,69
pondenten echter wel duidelijk onder het landelijke niveau (vergelijk Drok & Schwarz, 2009). Dat wil
4,06
Hoog
zeggen dat in vergelijking met het landelijke beeld meer Zwolse jongeren op enigerlei wijze actief
zijn. Ook al is er geen eenduidige conclusie mogelijk voor wat betreft de mate van maatschappelijke
3,63
Laag
betrokkenheid, wel kan worden geconcludeerd dat de mate waarin Zwolse jongeren betrokken zijn
3,64
Midden
samenleving is niet uitgesproken hoog of laag en blijkt sterk afhankelijk te zijn van de woonplaats van de respondent (in of buiten Zwolle). De interesse in andere mensen is bovengemiddeld, maar
3,36
Midden
verschillende facetten een wisselend beeld laten zien. De mate van verbondenheid met de lokale
positief samenhangt met hun nieuwsinteresse. Dit is conform de verwachtingen (o.a. Mindich, 2005).
3,93
Hoog
Voor wat betreft het nieuwsmediagebruik kan worden geconcludeerd dat onder Zwolse jongeren een
website als platform duidelijk frequenter wordt gebruikt dan de papieren krant of mobiele applica-
ties. Voorts kan worden geconcludeerd dat nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik positief samen-
FIGUUR 3.5 NIEUWSMEDIAGEBRUIK ZWOLSE JONGEREN (N=402) PER PLATFORM Nooit 1,0
1,5
Zelden 2,0
2,5
Regelmatig 3,0
Website Papieren krant Mobiele applicatie
3,5
hangen, zoals ook uit eerder onderzoek is gebleken (o.a. Putnam, 1995). Vaak 4,0
3,10 2,29 2,21
Op basis van de achtergrondgegevens, maatschappelijke betrokkenheid, nieuwsinteresse en het
nieuwsmediagebruik van Zwolse jongeren is de conclusie dat er duidelijk potentie is voor een lokaal, digitaal nieuwsplatform.
Er blijkt dus een goede voedingsbodem te bestaan voor MijnZ, dat in deze publicatie als casus dient. Dit platform neemt, anders dan de al bestaande media in Zwolle, de jonge gebruiker expliciet als uitgangspunt en legt in eerste instantie een accent op populair nieuws.
3.4 Conclusie In dit hoofdstuk stond de vraag centraal in hoeverre er potentie is voor een lokaal digitaal nieuwsplat-
form in Zwolle. In de eerste plaats blijkt het gemiddelde opleidingsniveau onder de onderzochte Zwolse jongeren relatief hoog te zijn. Voorts blijkt dit opleidingsniveau positief samen te hangen met de interesse voor nieuws, zoals op basis van eerder onderzoek mocht worden verwacht (o.a. Drok & Schwarz, 2009). In de tweede plaats blijkt de sociale klasse eveneens relatief hoog. En ook deze ach-
tergrondvariabele blijkt positief samen te hangen met de nieuwsinteresse van de jongeren, conform eerder onderzoek (o.a. Van Cauwenberge, d’Haenens, & Beentjes, 2010). 13
Papieren krant: r=.26, p=.00; internet: r=.57, p=.00; mobiele telefoon: r=.27, p=.00.
25
4. Het gebruik van en de waardering voor een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws
I
n dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vraag in hoeverre een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws door jongeren uit de leeftijdsgroep van 15 t/m 29 jaar wordt gebruikt
en gewaardeerd. Onder populair nieuws wordt verstaan: nieuws met een nadruk op kort nieuws met
relatief veel aandacht voor zogeheten 112-nieuws en op luchtige en verstrooiende onderwerpen. De vraag wordt behandeld aan de hand van de casus MijnZ.
De ontwikkeling van MijnZ lag in handen van Wegener/De Stentor. Daarbij werd een groep student-re-
dacteuren betrokken. Bij de ontwikkeling van de website is rekening gehouden met de wensen van jongeren op het gebied van inhoud en vorm, voor zover bekend uit eerder onderzoek. Vervolgens is geëxperimenteerd met onder andere kleurstelling, lay-out, vertelvormen en taalgebruik. 4.1 Frequente gebruikers MijnZ kwam online op 2 april 2011. Zie bijlage III voor screenshots van de website. Het begeleidende onderzoek naar gebruik en waardering ging ongeveer een half jaar daarna van start. Voor het on-
derzoek is gebruik gemaakt van een online vragenlijst die is uitgezet via een pop-up op de website van MijnZ. Uiteindelijk is de vragenlijst door 80 frequente gebruikers van MijnZ ingevuld. Frequente gebruikers zijn respondenten die hebben aangegeven de website regelmatig (1 tot 4 keer per week) of vaak (5 keer per week of vaker) te bezoeken.
Om een beeld te krijgen van de jongeren die het platform MijnZ ten minste één maal per week gebruiken worden zij vergeleken met de in het vorige hoofdstuk beschreven algemene steekproef van
Zwolse jongeren (‘Zwolle algemeen’; N=402) op achtergrondkenmerken, mate van maatschappelijke betrokkenheid en nieuwsinteresse/nieuwsmediagebruik.
27
Achtergrondkenmerken De frequente gebruikers blijken in vergelijking met de steekproef ‘Zwolle algemeen’ veel vaker te
behoren tot de leeftijdscategorie 20 t/m 24 jaar (65%).1 MijnZ wordt dus relatief vaak bezocht door
jongeren die in de middelste leeftijdscategorie vallen. Zie Figuur 4.1.
65,0%
60% 50%
20%
44,8%
36,6%
40%
10%
26,3%
45,3%
50%
0%
29
25,1%
30,1%
12,5%
8,8% basisonderwijs/vmbo/mavo
Gebruikers MijnZ (N=80)
havo/vwo/mbo
18,2%
hbo/universiteit
Zwolle algemeen (N=402)
8,8% 15-19 jaar
Gebruikers MijnZ (N=80)
20-24 jaar
25-30 jaar
Zwolle algemeen (N=402)
Het hoogst afgeronde opleidingsniveau van de frequente gebruikers is vaker havo, vwo, of mbo en
minder vaak basisonderwijs, vmbo of mavo dan van de Zwolse jongere in het algemeen.2 Dit komt
ook naar voren in Figuur 4.2.
Hierbij moet worden aangetekend dat een groot gedeelte van de respondenten die basisonderwijs/
vmbo/mavo (89%) of havo/vwo/mbo (77,5%) heeft afgerond mogelijk nog een vervolgopleiding volgt. Wanneer gekeken wordt naar de huidige leer/werksituatie ontstaat een duidelijker beeld. Het
opvallendste verschil tussen de frequente gebruikers en ‘Zwolle algemeen’ is dat de eerste groep veel vaker op Windesheim studeert dan de tweede: 43,5% van de frequente gebruikers studeert op Windesheim, tegenover 8,9% van de steekproef ‘Zwolle algemeen’. Zie figuur 4.3. Het verschil is significant: Chi2(2)=36.12, p=.000
1
Het verschil is significant: Chi2(2)=32.11, p=.000
2
60%
20%
10% 0%
80%
30%
40% 30%
78,8%
90% 70%
FIGUUR 4.1 LEEFTIJDSCATEGORIEËN FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 70%
FIGUUR 4.2 HOOGST AFGERONDE OPLEIDINGSNIVEAUS FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402)
FIGUUR 4.3 LEER-/WERKSITUATIE FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 0%
5%
10%
15%
(On)betaalde baan/werkloos
20%
25%
13,8%
Combinatie studie/werk 5,1%
Middelbare school
Universiteit Hogeschool Landstede Overig
4,2%
8,9% 11,2%
8,0% 1,7% 3,3% 1,7% 3,9% 1,7% 5,7% 0,8% 2,0%
Gebruikers MijnZ (N=80)
Zwolle algemeen (N=402)
35%
40%
45%
29,9% 24,4%
Windesheim
Deltion
30%
27,5% 43,5%
50%
Voor wat betreft de derde achtergrondvariabele, sociale klasse: de frequente gebruikers komen ge-
middeld uit een wat hogere sociale klasse dan de respondenten in de steekproef ‘Zwolle algemeen’,
FIGUUR 4.5 MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) Nooit 1,0
maar dit verschil is slechts marginaal significant.3 Zie Figuur 4.4.
Mening geven
FIGUUR 4.4 SOCIALE KLASSE FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 50%
45%
40,6%
40%
35%
30% 25%
1,93 1,65
Bewuste aankoop/boycot
1,49
E-mail doorgestuurd
20%
Geprotesteerd
15% 10%
Politiek actief
5% 0%
2,05
Online forum bezocht 26,2%
25,5%
2,09
Vrijwilligerswerk
basisonderwijs/vmbo/mavo
Gebruikers MijnZ (N=80)
havo/vwo/mbo
Gebruikers MijnZ (N=80)
hbo/universiteit
Zwolle algemeen (N=402)
Frequente gebruikers van het lokale nieuwsplatform MijnZ zijn dus over het algemeen ouder, hoger opgeleid en komen vaker uit een hogere sociale klasse dan de gemiddelde jongere in Zwolle; dit resultaat strookt met eerder onderzoek (o.a. Drok & Schwarz, 2009). Maatschappelijke betrokkenheid
1,53 1,16 1,13
Regelmatig 3,0
2,33
Donatie
34,3%
2,5
1,71
Buurthulp
42,1%
31,8%
Soms 2,0
1,5
2,31 2,23
2,20
2,03
1,90 1,88
1,59
1,38
Zwolle algemeen (N=402)
Voorts voelen frequente gebruikers zich meer betrokken bij de Zwolse samenleving6 dan de steek-
proef ‘Zwolle algemeen’.7 Zie Figuur 4.6. Hier speelt ook de woonplaats van de jongere een rol. Eerder werd vastgesteld dat er een verband is tussen de woonplaats van de respondent en de ver-
bondenheid met de Zwolse samenleving (zie Figuur 3.2.). Van de frequente gebruikers van MijnZ
woont de ruime meerderheid in Zwolle (55%), gevolgd door ‘elders’ (11,3%), Salland (10%) en Gelderland (10%). Vergeleken met de steekproef wonen er meer frequente gebruikers in Zwolle.8
De frequente gebruikers zijn maatschappelijk actiever dan de Zwolse jongeren in het algemeen.4 De
verschillen tussen de frequente gebruikers en ‘Zwolle algemeen’ liggen vooral op het gebied van participatie door middel van expressie, dus bij ‘mening gegeven, ‘online forum bezocht’ en ‘geprotesteerd’. Zie Figuur 4.5. 5
Gebruikers MijnZ: M=2.10, SD=.65; Zwolle algemeen: M=1.95, SD=.67. Het verschil is marginaal significant:
3
F(1,481)=3.014, p=.08.
Alleen voor de activiteit ‘geld gegeven aan een goed doel of vrijwilligersorganisatie (donatie)’ is het verschil tussen de
4
gebruikers van MijnZ en het algemene profiel van de Zwolse jongere niet significant: p>.05. Regelmatig = meerdere keren per jaar; soms = 1 keer per jaar of minder
5
Gemeten met behulp van de stelling: ‘Ik heb een band met de Zwolse samenleving’. De antwoordmogelijkheden lagen op
6
een 5-puntsschaal van ‘helemaal mee oneens’ tot en met ‘helemaal mee eens’
Gebruikers MijnZ: M=3.65; SD=1.11; Zwolle algemeen M=2.54; SD=1.20. Het verschil is significant: F(1,481)=58.39, p=.00
7
Het verschil is significant: Chi2(2)=61.14, p=.000
8
31
FIGUUR 4.6 LOKALE VERBONDENHEID FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 2,0
Band Zwolse samenleving
3,0
2,54
3,5
4,0
4,5
5,0
bezoekers. De bezoekers die van ‘buitenaf’ komen, vallen over het algemeen buiten de doelgroep van MijnZ en zijn zelden terugkerende bezoekers. Zie Figuur 4.8.
3,65 FIGUUR 4.7 GEBRUIK DIVERSE MEDIA FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402)
Zwolle algemeen (N=402)
Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik Frequente gebruikers van het lokale nieuwsplatform MijnZ zijn sterker geïnteresseerd in nieuws dan
de gemiddelde jongere in Zwolle (‘Zwolle algemeen’), terwijl in die laatste groep de nieuwsinteresse al relatief hoog was (zie hoofdstuk 3).9 De hogere nieuwsinteresse van de frequente gebruikers uit zich ook in hun nieuwsmediagebruik. Frequente gebruikers van MijnZ maken ook vaker gebruik van
Nooit 1,0 Papieren krant
Gebruikers MijnZ (N=80)
2,5
Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402)
Mobiele telefoon
1,5
Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402)
Internet
1,0
is het nieuws door andere (landelijke) media opgepikt, wat leidt tot een indirecte toestroom van
Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402)
andere platforms dan de Zwolse jongere uit de algemene steekproef.10 Dit geldt voor zowel Internet/
website als voor de mobiele telefoon en de papieren krant.11 Het lijkt erop dat deze media comple-
mentair zijn. De verschillen tussen frequente gebruikers van MijnZ en de algemene Zwolse jongere wat betreft nieuwsmediagebruik worden zichtbaar in Figuur 4.7.
1,5
Zelden 2,0
2,5
Regelmatig 3,0
Vaak 4,0
3,5
2,71 2,29 2,99 2,21 3,81 3,10
4.2. Feitelijk gebruik nieuwsplatform De conclusie van hoofdstuk 3 was dat er een goede voedingsbodem is voor een nieuwsplatform in Zwolle, vanwege de aanwezigheid van een aantal kenmerken die positief samenhangen met nieuwsmediagebruik. De vraag is of het nieuwsplatform MijnZ ook daadwerkelijk wordt gebruikt.
Uit de statistieken van de website blijkt dat er, in de periode van maart 2011 (week 13) tot en met
mei 2012 (week 19), gemiddeld 1491 unieke bezoekers per week MijnZ bezoeken. Dit aantal is redelijk constant gedurende deze periode, afgezien van een paar incidentele uitschieters. Deze pieken zijn
te verklaren door bijzondere gebeurtenissen in de regio dan wel op landelijk niveau. In die gevallen
FIGUUR 4.8 UNIEKE BEZOEKERS MIJNZ (WEEK 13 - 2011 T/M WEEK 19 - 2012) 7000
Gebruikers MijnZ: M=4.39, SD=.63; Zwolle algemeen: M=3.71, SD=.92. Het verschil is significant: F(1,481)=39.89, p=.00 Vaak = 5 keer per week of vaker; Regelmatig = 1 tot 4 keer per week; Zelden = minder dan 1 keer per week)
10
De verschillen zijn significant. Voor Internet: Chi2(3)=54.64, p=.000; mobiele telefoon: Chi2(3)=37.68, p=.000; papieren
11
krant: Chi2(3)=17.40, p=.001
5945
5275
6000 5000 4000 3000 2000 1000
9
5630
0
2673
1885
500
1834
1343 985
874
561
934
998
13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19
33
4.3 Waardering nieuwsplatform
FIGUUR 4.9 SCORES OP DE ALGEMENE STELLINGEN (N=80)
Naast het gebruik is de waardering onderzocht. Aan de frequente gebruikers (= bezoekt de website
ten minste 1 maal per week; N=80) van het nieuwsplatform is gevraagd naar de waardering van het platform op basis van een aantal algemene stellingen en een aantal stellingen omtrent inhoud en vormgeving. Daarnaast is gevraagd naar mogelijke aanbevelingen voor MijnZ. Algemeen Om de algemene waardering van het nieuwsplatform te meten, zijn zes stellingen voorgelegd aan de
2,5
3,5
4,0
Goed bereikbaar 3,81
Links werken voldoende
3,39
Betrouwbaarheid Voldoende contactmogelijkheden
eens zijn de gebruikers het met de stellingen ‘MijnZ is goed bereikbaar’ en ‘Ik vind MijnZ leuk’. Het
Toename algemene kennis
4,5
3,99
Ik vind MijnZ leuk
respondenten. In Figuur 4.9. is te zien dat de frequente gebruikers van MijnZ in het algemeen tevre-
den zijn over het platform; op alle stellingen wordt boven het gemiddelde (3,0) gescoord.12 Het meest
3,0
3,35
35
3,23 3,21
minst eens zijn de frequente gebruikers het met de stellingen over de toename van algemene kennis
wanneer ze het platform gebruiken en met de stelling dat MijnZ voldoende contactmogelijkheden heeft. Hierbij moet worden aangetekend dat het gaat om de waardering van terugkerende bezoekers; de waardering van afhakers is in deze fase niet gemeten. Inhoud Om de waardering van de frequente gebruikers over inhoudelijke aspecten van MijnZ te meten, zijn
elf stellingen voorgelegd aan de respondenten. Ook op deze stellingen wordt boven het gemiddelde gescoord.13 De frequente gebruikers van het nieuwsplatform zijn over het algemeen tevreden over de
inhoud. Het meest tevreden zijn ze over de begrijpelijkheid van de teksten en de mate waarin MijnZ
geïnformeerd lijkt te zijn over wat er speelt. Het minst positief zijn zij over de mate van afwisseling in onderwerpen en de mate waarin ze zich kunnen inleven in de verhalen. Zie Figuur 4.10.
FIGUUR 4.10 SCORES OP DE STELLINGEN OVER INHOUD (N=80) 2,5
3,0
3,5
Begrijpelijkheid MijnZ weet wat er speelt
3,85
Informatie is up to date
3,80
Interessante onderwerpen
3,75
Verhalen zijn niet te saai
3,65
Originele berichten
3,61
13
De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van ‘helemaal mee oneens’ tot en met ‘helemaal mee eens’
De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van ‘helemaal mee oneens’ tot en met ‘helemaal mee eens’
3,59
Betrekking op mij
3,51
Combinatie informatie-entertainment
3,51
Inleven in de verhalen Voldoende afwisseling onderwerpen
4,5 4,10
Informatie voor gesprekken
12
4,0
3,36 3,34
Vormgeving Vervolgens is onderzocht hoe de vormgeving van het nieuwsplatform wordt beoordeeld door de meer frequente gebruikers. Dit is gedaan aan de hand van negen stellingen. Over de vormgeving van 14
de website zijn de frequente gebruikers meer dan gemiddeld tevreden. Het meest positief zijn de
respondenten over de stellingen ‘De video’s werken goed’ en ‘MijnZ is prettig om te gebruiken’. Het minst eens zijn ze het met de stellingen over de mate waarin gebruik wordt gemaakt van video’s en de afwisseling in vertelvormen. Dit is weergegeven in Figuur 4.11.
respondenten gemist. Daarna volgen er wensen die meestal door een kleine groep worden onderschreven. Zo mist 13,8% een roddelrubriek en wil 12,5% graag buitenlands nieuws. Voorts mist 13,8%
van de respondenten ‘Iets anders’. Daarbij gaat het om een waaier van onderwerpen, die elk door
minder dan 10% van de respondenten wordt genoemd, zoals berichten zonder stijl- en schrijffouten,
binnenlands nieuws en strips. Daarnaast zitten er in deze waaier onderwerpen waar de behoefte van jongeren om zich te kunnen spiegelen aan anderen uit spreekt. Dit betreft onder meer: een discus-
sieforum, talent en cultuur bij jongeren, verhalen met emotie, uitgebreide meningen. Bijna een kwart van de respondenten mist ‘niets’.
37
FIGUUR 4.11 SCORES OP DE STELLINGEN OVER VORMGEVING (N=80) 2,5
3,0
3,5
4,0
Video’s werken goed
3,89
Prettig om te gebruiken
3,71
Overzichtelijk
3,63
Goede lengte berichten
3,61
Ziet er mooi uit
Passende foto’s
Voldoende gebruik foto’s
Voldoende afwisseling vertelvormen
Voldoende gebruik video’s
4,5
3,50 3,46 3,40
TABEL 4.1 WAT MIS JE NOG OP MIJNZ? Wat mis je nog op MijnZ? (N=80; meerdere opties mogelijk) Achtergrondverhalen
41,3%
Columns
35,0%
Buitenlands nieuws
12,5%
Niets
23,8%
Roddels
Anders, namelijk…
13,8% 13,8%
3,38 3,36
Naast de groep frequente gebruikers (N=80) is er een groep Zwolse jongeren die wel bekend is met MijnZ, maar het platform eigenlijk nooit bezoekt (N=218). Aan deze totale groep respondenten
(N=298 is de vraag voorgelegd wat er nodig is om hun gebruiksfrequentie (verder) te doen toeneAanbevelingen voor MijnZ van Zwolse jongeren De stellingen over de waardering van MijnZ (algemeen, inhoud, vormgeving) zijn, zoals vermeld, enkel door de frequente gebruikers van de website beantwoord. Aangezien deze groep ten minste wekelijks gebruik maakt van MijnZ, mag verwacht worden dat deze respondenten over het alge-
men. Deze vraag is toegespitst op de technische bereikbaarheid, vanuit de gedachte dat een gefun-
deerde mening over inhoud en vorm van MijnZ van het grootste gedeelte van deze groep nauwelijks verwacht mag worden.
meen tevreden zijn. Toch voldoet MijnZ niet op alle punten en blijven er wensen (Tabel 4.1). Op de
Aan deze groep respondenten, die dus op zijn minst bekend is met het nieuwsplatform, zijn drie
halen het meest gemist: 41,3%. Op de tweede plaats staan columns, die worden door 35% van de
33,5% van de respondenten die op dit moment niet of nauwelijks gebruik maken van de website
eerste plaats staat het gemis aan verdieping. Door de frequente gebruikers worden achtergrondver-
De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van ‘helemaal mee oneens’ tot en met ‘helemaal mee eens’
14
stellingen voorgelegd, met als overkoepelende vraag: wanneer zou je vaker naar MijnZ gaan?15 Voor
De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van ‘helemaal mee oneens’ tot en met ‘helemaal mee eens’
15
(niet-frequente gebruikers) zou de toevoeging van een mobiele applicatie kunnen leiden tot een
worden verwacht dat het bereik van MijnZ vergroot kan worden door gebruik te gaan maken van
Van de niet-frequente gebruikers is 23,8% het eens met de stelling dat een mobiele website leidt tot
ge groep. Ze blijken bovengemiddeld maatschappelijk betrokken, zijn in het algemeen intensievere
frequenter bezoek. Voor de frequente gebruikers ligt dit percentage nog hoger, namelijk op 50%.
een frequenter bezoek en 11,4% doet dit als er meer mogelijkheden voor online contact zouden zijn. Ook deze percentages liggen hoger voor respondenten die al wel frequent gebruik maken van de
website, namelijk op respectievelijk 50% en 33,8%. Deze resultaten zijn weergegeven in Figuur 4.12. Het nieuwsplatform zou dus met name meer en nog frequentere bezoekers kunnen trekken met een mobiele applicatie en/of mobiele website.
In dit hoofdstuk stond de vraag centraal in hoeverre jongeren een digitaal nieuwsplatform met een
accent op populair nieuws gebruiken en waarderen. Het feitelijke gebruik van MijnZ in het eerste bestaansjaar lag op ongeveer 1500 unieke bezoekers per week. Op basis van het onderzoek mag
FIGUUR 4.12 WANNEER ZOU JE VAKER NAAR MIJNZ GAAN? (N=298)
Mobiele applicatie Mobiele website Mogelijkheden online contact
Niet-frequente gebruikers frequente gebruikers Niet-frequente gebruikers frequente gebruikers Niet-frequente gebruikers frequente gebruikers
Helemaal mee eens
10%
8,3%
20%
3,2%
40%
1,8% 9,6% 16,3%
Mee eens
50%
60%
22,9%
rend op een hogeschool, in het bijzonder op Windesheim en zijn beduidend vaker tussen 20 en 24 jaar oud. Het lijkt erop dat de journalistiekstudenten van Windesheim, die de redactie van MijnZ vormen, met name hun eigen leeftijdgenoten en studiegenoten bereiken.
28,9%
21,3%
31,2% 22,5%
Neutraal
80%
21,3%
Mee oneens
90% 100%
24,8%
13,8%
20,0%
22,0%
37,5%
22,5%
70%
16,3%
met betrekking tot de vorm als tot de inhoud. Toch kan worden geconcludeerd dat er ruimte is voor verbetering. Wat de frequente gebruikers vooral blijken te missen is verdieping/context en moge-
lijkheden om zich te spiegelen aan andere jongeren (opinie, emotie, jongerencultuur). Het lijkt erop
dat jongeren een meer informatief en communicatief platform willen met een grotere afwisseling in onderwerpen die op een serieuze manier gebracht worden en die altijd (mobiel) bereikbaar is.
Mede op basis van deze onderzoeksresultaten heeft Wegener/De Stentor een aantal veranderingen
18,8%
37,5%
20,6%
12,5%
5,0%
30%
25,2%
12,5%
nieuwsmediagebruikers, zijn beduidend minder vaak werkzaam of werkloos, zijn veel vaker stude-
De waardering van de frequente bezoekers voor MijnZ is over het algemeen ruim voldoende, zowel
4.4 Conclusie
0%
mobiele applicaties. Het aantal frequente bezoekers van MijnZ is gering en vormt geen willekeuri-
25,2% 12,5%
16,3%
34,9% 35,0%
Helemaal mee oneens
van het nieuwsplatform geïnitieerd en doorgevoerd: het accent is verschoven van ‘populair’ naar
‘verdieping en interactie’ en de website is aangevuld met een mobiele (web)applicatie. In hoofdstuk 5 worden deze veranderingen nader toegelicht en wordt het onderzoek naar het gebruik en de waardering van dit vernieuwde platform besproken.
39
5. Het gebruik van en de waardering voor een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op verdieping en interactie
I
n het eerste jaar na de start van het lokale, digitale nieuwsplatform heeft het accent in de bericht-
geving op populair nieuws gelegen. Mede op basis van de onderzoeksresultaten over dit eerste
jaar is in maart 2012 een door Wegener/De Stentor aangepast nieuwsplatform online gegaan. Dit ver-
nieuwde platform legt een groter accent op verdieping en interactie. Er zijn wijzigingen doorgevoerd op het gebied van zowel inhoud als design. Daarnaast is een mobiele (web)applicatie ontwikkeld en
zijn tien regels opgesteld voor de student-redacteuren om meer eenheid en structuur te krijgen in de berichtgeving, overigens zonder daarmee de ruimte voor experiment weg te nemen. De opgestelde regels zijn:
1. MijnZ verzorgt lokale, Zwolse journalistiek;
2. MijnZ bericht voor en over de doelgroep 15-30 jaar;
3. MijnZ richt zich op werkenden, werklozen en studenten (MBO/HBO); 4. MijnZ is betrouwbaar, houdt zich aan feiten, aan hoor & wederhoor; 5. MijnZ is betrokken & brutaal;
6. MijnZ is proactief, kijkt vooruit;
7. MijnZ bericht vanuit de consequentie;
8. MijnZ brengt dagelijks nieuws (60% van de productie);
9. MijnZ brengt dagelijks achtergrond & duiding (40% van de productie); 10. MijnZ is cross-mediaal: tekst, beeld, video, audio, sociale media.
Op het gebied van inhoud wordt meer aandacht geschonken aan achtergrondverhalen, gebracht op een serieuzere manier. Daarnaast worden er dossiers ontwikkeld rond belangrijke sociale thema’s.
Wat betreft vormgeving ziet de website er moderner uit door een prominentere rol voor foto’s en
41
beter gelet op taal- en spelfouten. Naast de veranderingen wat betreft inhoud en vormgeving is het
platform in de tweede fase interactiever. Er zijn er meer mogelijkheden om actief het nieuws te volgen door middel van sociale media, er zijn mogelijkheden om een reactie te geven op artikelen, om
een foto of video te uploaden en om mee te schrijven aan artikelen. Bovendien is een mobiele (web) applicatie ontwikkeld die het mogelijk maakt het lokale, Zwolse nieuws overal te volgen.
Een paar maanden nadat deze veranderingen zijn doorgevoerd, is het feitelijk gebruik van de website opnieuw in kaart gebracht. Daarnaast zijn focusgroepgesprekken gevoerd met zowel gebruikers van het nieuwsplatform als potentiële gebruikers. Het doel was om de waardering van het nieuwsplat-
form opnieuw te meten en om mogelijke succesfactoren te bepalen voor een lokaal nieuwsplatform speciaal gericht op jongeren.
5.1 Feitelijk gebruik nieuwsplatform
FIGUUR 5.1 UNIEKE TERUGKERENDE BEZOEKERS MIJNZ TIJDENS DE TWEE FASEN VAN HET PROJECT Aantal unieke terugkerende bezoekers
video’s, meer bewegende items en ander kleurgebruik. Ook wordt het taalgebruik serieuzer en wordt
1400 1200 1000 800
744
600
528
400
2
3
Eerste fase (2012)
761
606
404
200 0
888
570 340
304 4
5
767
6
235 7
8
646
649 448 255
266
336
669 500
505
298 140
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Weeknummer
Tweede fase (2013)
Het feitelijk gebruik van het nieuwsplatform met de focus op verdieping en interactie is bepaald door het aantal unieke terugkerende bezoekers te meten en te vergelijken met het aantal uit de eerste fase
(met een accent op populair nieuws). Unieke terugkerende bezoekers zijn bezoekers die meerdere
cusgroep samengesteld met een aantal werkende jongeren. Alle respondenten hebben voorafgaand
week meegeteld. De meting is gedaan in het voorjaar van 2013, namelijk van week 2 tot en met 22.
algemene aspecten van het platform aan bod gekomen, als aspecten met betrekking tot de inhoud
keren per week de website hebben bezocht. Deze terugkerende bezoekers, zijn elk maar één keer per De website in de tweede fase trekt ongeveer twee maal zoveel unieke terugkerende bezoekers dan de website in de eerste fase. Zie Figuur 5.1.
aan de gesprekken de tijd gekregen om het platform te bekijken. Tijdens de gesprekken zijn zowel en de vormgeving.
1
Algemeen 5.2 Waardering nieuwsplatform Aan de focusgroepgesprekken over de waardering van het lokale nieuwsplatform, hebben zowel gebruikers als potentiële gebruikers van het platform deelgenomen. Door ook de potentiële gebrui-
kers in de gesprekken te betrekken ontstaat een breder beeld van de beoordeling en de wensen van jongeren met betrekking tot een lokaal nieuwsplatform. Er zijn uiteindelijk 6 focusgroepgesprekken
gevoerd met in totaal 28 jongeren, waarvan 15 vrouwen en 13 mannen. De respondenten zijn ver-
worven via verschillende onderwijsinstellingen in Zwolle, te weten Thorbecke Scholengemeenschap
(2 groepen; VWO), Landstede (MBO), Deltion (MBO) en Windesheim (HBO). Daarnaast is een fo-
Algemene opmerkingen van de respondenten over MijnZ waren: ‘interessante website’, ‘MijnZ heeft verfrissende video’s en verhalen’, en ’leuk dat het geschreven is door studenten’. Hoewel de meeste
algemene reacties positief waren, hadden enkele respondenten ook kritische opmerkingen: ‘Ik vind
het gewoon mager wat er op staat’, ‘uiteindelijk vond ik het gewoon een nieuwssite’ en ‘als je brutaal in je slogan zet, dan verwacht ik ook brutaliteit’.
In technische zin laat het digitale nieuwsplatform te wensen over, wat de bereikbaarheid en het ge-
bruiksgemak geen goed doet. Zo moeten de bezoekers bij het kiezen van een nieuwscategorie deze nogmaals aanklikken om de gekozen categorie weer te ‘deactiveren’. Zolang dat niet is gebeurd, kan niet voor een andere nieuwscategorie gekozen worden. Respondenten vinden dit ‘verwarrend’,
Het merendeel (86%; N=37) bezoekt de website relatief kort: korter dan 10 minuten
1
‘omslachtig’ en ‘storend’. Daarnaast zijn de respondenten ontevreden over het feit dat een getoonde
43
video of foto regelmatig over de titel van een nieuwsbericht valt, waardoor deze niet meer volledig
Over het taalgebruik op de website zijn de respondenten positief. De teksten zijn ‘makkelijk te lezen’,
nieuwscategorie gekozen wordt.
is. Ze kunnen het lezen zonder er bij na te hoeven denken, ze voelen zich aangesproken en hebben
te lezen is. Tot slot vinden ze het vervelend dat het hoofdartikel niet mee verandert wanneer een
Over de mogelijkheden voor interactie en participatie, zoals het meeschrijven aan artikelen, het uploaden van foto’s en video’s en de mogelijkheid te reageren op berichten, zijn de respondenten over
het algemeen zeer positief. Respondenten benadrukken dat het belangrijk is voor een nieuwsplat-
‘begrijpelijk’, ‘leuk geschreven’ en ze hebben het gevoel dat het ‘speciaal voor jongeren geschreven’
genoeg achtergrondinformatie om de berichten te kunnen begrijpen. Verder vinden ze het fijn dat het niet te formeel en te saai is, geen vaktermen bevat en er spreektaal gebruikt wordt. Spelfouten zijn volgens de respondenten absoluut uit den boze, maar komen gelukkig niet veel voor.
form om Facebook en Twitter te gebruiken om jongeren te bereiken. Ze blijken echter passieve volgers
Vorm
om een reactie te plaatsen of een foto of video te uploaden. Dit komt onder andere doordat het plat-
innovatief en goed opgebouwd. Enkele positieve opmerkingen over de vormgeving zijn: ‘mooi en
te zijn: ze vinden het leuk om de interactie van anderen te volgen, maar zijn zelf niet snel geneigd
Over de vormgeving van de website zijn de respondenten over het algemeen positief: het is modern,
form barrières voor deze functionaliteiten opwerpt met de verplichting in te loggen via Facebook of
strak’, ‘op MijnZ past alles goed bij elkaar, geen opvallende dingen’, en ‘ het is een erg mooie site, er
Twitter, of een account aan te maken. Respondenten zijn hierover niet positief, want: ‘je moet je wel
weer registreren’, ‘niet iedereen op Facebook hoeft het te zien’ en ‘als het anoniem kan zou ik het wel leuk vinden het ook echt te doen’. Aan de andere kant vinden de meeste respondenten het wel
weer belangrijk dat berichten gemodereerd worden, omdat er anders mogelijk onzin op de website
zijn alleen een paar kleine dingen die beter zouden kunnen’. Een aantal respondenten is kritischer:
‘het design is heel gewoon, het zou origineler kunnen’,’ het mag vlotter, vrolijker, levendiger, flitsender, het leeft niet’ en ‘niet pakkend voor de doelgroep’.
komt te staan. De optie om co-auteur te worden en mee te schrijven met artikelen wordt door de
Omdat de vormgeving ook een kwestie van smaak is, is het in ieder geval van belang dat de vorm-
betrouwbaarheid’.
reacties erg wisselend. Respondenten noemen de website overzichtelijk, maar zijn ook kritisch. Zij
respondenten niet omarmd. Volgens sommigen kan dit leiden tot een ‘verlies aan objectiviteit en
Inhoud De respondenten zijn over het algemeen tevreden met de verschillende inhoudelijke categorieën op
de website (sport, misdaad, uitgaan, onderwijs, opmerkelijk). Ze vinden dat deze categorieën passen bij de doelgroep en dat de onderwerpen interessant zijn voor jongeren. Op de vraag welke categorieën ze eventueel nog missen, worden zwaardere, serieuze onderwerpen genoemd zoals ‘wetenschap’, ‘politiek’ en ‘iets dat leeft in de maatschappij’. Maar ook lichte, meer amuserende onderwerpen zoals
geving voor gebruiksgemak zorgt en dat de structuur van de website in orde is. Daarover zijn de willen een overzichtelijke lijst van nieuwsartikelen zien en minder hoeven scrollen: ‘het is belangrijk
dat je uit een lijstje artikelen kunt kiezen’. Regelmatig wordt de nieuwssite nu.nl genoemd als goed
voorbeeld voor een overzichtelijke nieuwssite. Jongeren willen op basis van de headlines vervolgens
zelf kunnen kiezen welke artikelen ze zullen gaan lezen. Het wordt als storend ervaren dat er direct een hoofdartikel geopend wordt bij het bezoeken van de website: ‘het is vervelend dat je meteen een artikel voorgeschoteld krijgt, terwijl je niet ziet wat er nog meer is’.
‘een evenementenagenda’, ‘mode’, en ‘het bevrijdingsfestival’ worden genoemd.
Voor de mobiele (web)applicatie geldt hetzelfde. Veel respondenten vinden het jammer dat ze nu
Voor wat betreft de genres nieuws en achtergrond, zien de respondenten het liefst afwisseling. Een
ze missen het overzicht over alle nieuwsitems. De respondenten vinden het overigens wel belangrijk
deel van de respondenten vindt het aanbod op MijnZ te sterk gaan in de richting van (kort) nieuws: ‘nu is het puur nieuws, ik vind het ook wel leuk af en toe wat achtergrond te lezen’, ‘ik vind het prima
om nog net een diepere laag te krijgen’, en ‘ik hou wel van wat meer achtergrond info als ik een berichtje lees’. Andere respondenten zijn juist wel tevreden over de soort berichten: ‘achtergrondverhalen lees ik het liefst op papier’ en ‘meer achtergrond/diepte vind ik niet heel erg nodig’.
maar één artikel op het hoofdscherm zien. Ze kunnen weliswaar swipen naar andere artikelen, maar
voor een platform als MijnZ dat er een website of applicatie is. Dit is volgens hen onmisbaar om een jonger publiek te bereiken. Zelf gebruiken ze zo’n applicatie als ze zich vervelen, wanneer ze niet
kunnen slapen of als ze wakker worden. Met een mobiele (web)applicatie is het lokale nieuws dan
ook altijd en overal beschikbaar en bereikbaar. De respondenten vinden het design van de mobiele (web)applicatie mooi.
45
De jongeren vinden foto’s op een digitaal nieuwsplatform erg belangrijk. Zonder foto bij een nieuwsbericht zijn ze minder geneigd te beginnen met lezen en een foto is een trigger om door te lezen. Bo-
vendien maakt een foto indruk en onthouden de jongeren de informatie beter. De foto’s die op MijnZ
amusementsgehalte blijkt onjuist. Afwisseling in het aanbod is essentieel: een mix van licht én zwaar, lang én kort, nieuws én achtergrond is noodzakelijk.
worden getoond, worden beoordeeld als ‘toepasselijk’, ‘prima’, ‘duidelijk’ en ‘trekken de aandacht’.
De vormgeving moet deze tweeledige wens nadrukkelijk ondersteunen. Jongeren hebben behoefte
geluidskwaliteit is niet altijd goed, en sommige respondenten vinden de video’s wat amateuristisch.
onderwerpen ze meer willen weten; soms betreft dat alleen de toedracht en directe context, soms
Voor wat betreft het gebruik van video’s zijn de respondenten kritischer. Veel video’s duren te lang, de De meeste respondenten vinden het over het algemeen leuk om naar nieuwsvideo’s te kijken, maar
met een tijdslimiet, dus voor maximaal 2 of 3 minuten. Bovendien vinden ze dat een video aanvullend
moet zijn op de tekst. De sfeerimpressies en acuut en spectaculair nieuws worden het best bekeken. Interviews bekijken ze bij voorkeur in een video in plaats van een uitgeschreven versie te lezen. 5.3 Conclusie In dit hoofdstuk stond de deelvraag centraal in hoeverre jongeren een lokaal digitaal nieuwsplat-
form met een accent op verdieping en interactie gebruiken en welke aspecten ze waarderen. In zijn
algemeenheid kan worden vastgesteld dat jongeren onderling sterk verschillen in hun wensen en
behoeften met betrekking tot lokaal nieuws en de wijze waarop zij dat tot zich zouden willen nemen.
Niettemin kan worden geconcludeerd dat een accent op verdieping en interactie het gebruik van en de waardering voor een lokaal nieuwsplatform vergroot.
Voor wat betreft het feitelijk gebruik vormt de verdubbeling van het aantal unieke, terugkerende bezoekers een aanwijzing dat de accentverschuiving van ‘populair’ naar ‘verdiepend en interactief’ positief is ontvangen. Daarbij moet worden aangetekend dat deze verdubbeling ook deels kan zijn
veroorzaakt door een groeiende bekendheid van het platform, omdat het eenvoudigweg langer be-
staat. Daardoor stijgt het potentieel aan terugkerende bezoekers. Een tweede kanttekening is dat uit
de gebruikscijfers niet is af te leiden of de toename is toe te schrijven aan het element ‘verdieping’ of het element ‘interactief’. Op basis van de focusgroepgesprekken kan worden geconcludeerd dat beide elementen belangrijk zijn, maar zonder dat dit kwantificering van elk afzonderlijk effect mogelijk maakt.
De conclusies met betrekking tot de waardering van het nieuwsplatform na de accentverschuiving
kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën: inhoud, vorm en interactiviteit. Voor wat betreft de inhoud kan worden vastgesteld dat de toevoeging van verdieping voor jongeren belangrijk is. De
veronderstelling dat jongeren hoofdzakelijk geïnteresseerd zouden zijn in lichte kost met een hoog
aan een helder overzicht van de belangrijkste nieuwsfeiten en willen daarna zelf kiezen van welke gaat het om verdergaande verdieping en duiding. Die drie lagen – headlines, toelichting/context, verdieping/duiding – zouden bij zo veel mogelijk onderwerpen moeten worden aangebracht.
Voor wat betreft de interactiviteit kan worden geconcludeerd dat uitbreiding van de mogelijkheden om direct te kunnen reageren op of bij te dragen aan het nieuws door jongeren als onmisbaar wordt gezien. Daarbij moet echter worden aangetekend dat jongeren deze mogelijkheid vooral belangrijk vinden voor anderen, niet zozeer voor zichzelf. Zelf kunnen reageren of bijdragen is geen sterk ge-
voelde behoefte. Kunnen volgen wat anderen op dit vlak doen, wordt wel als een nuttige toevoeging gezien. Dit betekent overigens ook dat jongeren over het algemeen niet veel moeite willen doen op het gebied van reageren of bijdragen; als de techniek hapert of omslachtig wordt gevonden, wordt dit vrijwel ogenblikkelijk als een blokkade voor verdere interactie gezien.
47
6. Jongeren bereiken, boeien en binden
H
et onderzoek waarop deze publicatie is gebaseerd, was gericht op de vraag in hoeverre en op
welke wijze een digitaal nieuwsplatform het gebruik van en de waardering voor lokaal nieuws
kan vergroten onder jongeren.
Om antwoord te kunnen geven op deze vraag is het platform MijnZ in Zwolle als casus genomen. Elke dag zijn er tienduizenden jongeren uit de leeftijdsgroep van 15 t/m 29 jaar in de stad Zwolle te vinden.
Ze volgen er onderwijs, of wonen en/of werken daar. Op basis van een nulmeting is gebleken dat er - gezien de achtergrondkenmerken, maatschappelijke betrokkenheid en daarmee samenhangende
nieuwsinteresse van deze jongeren - potentie is voor een lokaal, digitaal nieuwsplatform in Zwolle. Met het platform MijnZ is getracht de jongeren te bereiken, te boeien en uiteindelijk te binden. 6.1 Bereiken Om als lokaal nieuwsmedium de jongeren te bereiken, is om te beginnen bekendheid van het platform nodig. Gedurende de looptijd van het MijnZ-project zijn de bekendheid en het bereik van het nieuwsmedium gegroeid, zoals af te lezen is aan de toename van het aantal unieke terugkerende
bezoekers in de tweede fase van het project. Sinds augustus 2014 brengt Wegener, in samenwerking met Marketing Zwolle, MijnZ extra onder de aandacht door middel van een gratis papieren magazine
met een oplage van 50.000 exemplaren. Het kwartaalmagazine wordt huis-aan-huis verspreid en ligt op plekken waar veel jongeren komen.
Naast bekendheid van het platform is het noodzakelijk de jongeren te bereiken in technische zin.
Jongeren willen overal en altijd het nieuws kunnen volgen. Daarbij kan gedacht worden aan een
website, het inzetten van social media en een mobiele (web)applicatie. Een goed – of liever: perfect
49
– werkende techniek is bij deze aanpak een noodzakelijke voorwaarde. Voor trage of haperende
6.3 Binden
opnieuw zullen bezoeken.
gekoppeld aan dagelijkse rituelen en gewoonten. Het vraagt een lange looptijd om als nieuw nieuws
techniek hebben jongeren het geduld niet en daarmee is de kans groot dat ze het platform niet meer
Ten derde is voor het bereiken van jongeren toegankelijkheid van het platform noodzakelijk. Toegan-
kelijkheid in de zin van begrijpelijke taal, afwisseling in de lengte van de berichten, en een goede en duidelijke structuur. Jongeren willen een kort en gestructureerd overzicht krijgen van de belangrijkste gebeurtenissen in hun directe leefomgeving. De vormgeving moet die overzichtsfunctie ondersteunen, door een totaaloverzicht van het lokale nieuws aan te bieden.
Bekendheid, goed werkende techniek en toegankelijkheid zijn noodzakelijke voorwaarden om jongeren te bereiken. Maar het zijn geen voldoende voorwaarden: wanneer de jongeren eenmaal bereikt zijn, is het van belang ze te boeien met inhoud en vormgeving.
Het opbouwen van een band met jongeren is een kwestie van lange termijn. Mediagebruik is medium opgenomen te worden in de dagelijkse nieuwsroutine van jongeren.
Naast de bij ‘boeien’ genoemde aspecten op het gebied van inhoud en vormgeving, is interactiviteit
en de mogelijkheid tot participatie aan het journalistieke proces van belang om de jongeren te boeien
en uiteindelijk te binden. Mogelijkheden voor interactie worden gewaardeerd, mits laagdrempelig en gemodereerd. Jongeren houden ervan om op een passieve manier mee te lezen met bijvoorbeeld
reacties en aanvullingen van andere lezers, maar zelf hebben ze niet de behoefte actief deel te nemen aan de conversatie. Enerzijds kan dit komen door tijdrovende en lastige inlogprocedures, ander-
zijds doordat ze het niet nodig vinden dat hun vrienden op Facebook of Twitter zien dat ze hebben gereageerd op of meegeschreven aan een artikel. Naast interactiviteit en participatie, is uiteraard
betrouwbaarheid van zeer groot belang. Lezers moeten er van op aan kunnen dat de informatie die ze verkrijgen op het nieuwsplatform betrouwbaar is.
6.2 Boeien Of jongeren worden geboeid, hangt af van de aangeboden inhoud en vormgeving. Naast een breed
Voor een lokaal, digitaal nieuwsmedium liggen er kansen om de participatie door en interactie met de
vante en interessante thema’s uit de lokale actualiteit graag context, duiding en achtergrond. Jonge-
aandacht te brengen, anderzijds door de interactie als redactie vaker zelf actief te zoeken.
overzicht van alles wat er in de nabije omgeving gebeurt, zien jongeren bij de voor hen meest releren willen steeds op de hoogte zijn (snel nieuws) maar daarnaast de wereld begrijpen (slow nieuws).
jongeren te vergroten. Enerzijds de mogelijkheden hiervoor uit te bouwen en nadrukkelijker onder de
Een balans tussen actueel nieuws en meer verdieping/achtergrond is dus gewenst.
Hoopvol is dat er potentie is voor een nieuwsplatform in Zwolle, want de lokale jongere blijkt wel
Naast afwisseling tussen snel en slow nieuws, moet er ook een uitdrukkelijke mix zijn van licht nieuws
ke terugkerende bezoekers in de tweede fase van het project een mogelijke aanwijzing voor een
en zwaar nieuws. Dit blijkt onder andere uit de nieuwscategorieën die nog gemist worden. Wat be-
treft de vormgeving kan gedacht worden aan een platform dat ‘modern’, ‘flitsend’ en ‘innovatief’ is, waarbij beeldgebruik een belangrijke rol speelt en het nieuws overzichtelijk gepresenteerd wordt.
degelijk betrokken en in nieuws geïnteresseerd te zijn. Bovendien is de toename van het aantal unietoegenomen populariteit van het nieuwsplatform. Dat kan een eerste stap zijn op weg naar een meer duurzame relatie.
Jongeren willen graag zelf een keuze maken welke berichten ze tot zich nemen en daarbij kunnen kiezen uit het volledige nieuwsaanbod.
Uit het onderzoek is gebleken dat een platform met een accent op verdieping en interactie tot meer
gebruik en een betere waardering leidt dan een platform met een accent op populair nieuws. Het blijft echter lastig om de juiste mix te vinden tussen lange en korte berichten, licht en zwaar nieuws,
actualiteit en verdieping. Zodra jongeren eenmaal bereikt en geboeid zijn, is de volgende stap om een band op te bouwen met de jongeren.
Er blijkt brede belangstelling te zijn voor het project MijnZ. Het project en het begeleidende onderzoek is gepresenteerd
1
op diverse congressen in binnen- en buitenland. Het project wordt ook internationaal als nuttig en leerzaam gezien voor
een professie en bedrijfstak in transitie, alsook voor het daarop voorbereidende hogere beroepsonderwijs. De drie pijlers
onderzoek, onderwijs en beroepspraktijk kunnen en moeten elkaar versterken. Dat het project in september 2013 de World Young Reader Prize heeft gewonnen in de categorie Social – Local – Mobile bevestigt dat nadrukkelijk.
51
6.4 Aanbevelingen Met het huidige project is een eerste stap gezet met het in de beroepspraktijk toepassen van eerdere
onderzoeksresultaten over jongeren en nieuwsmediagebruik (o.a. Drok & Schwarz, 2009; Costera
Meijer, 2006; Mindich, 2005; Van Cauwenberghe et al., 2011; Buckingham, 2000; Broersma, 2003;
Pew Research Center, 2010). De resultaten uit dit onderzoek worden teruggekoppeld naar zowel het journalistieke onderwijs als de beroepspraktijk. Op basis van het onderzoek kan een aantal aanbevelingen worden gedaan.
1
1. Om jongeren te bereiken is een journalistiek van twee snelheden wenselijk: naast het korte, snelle
4. Naast innovatie is continuïteit een belangrijke voorwaarde. Continuïteit wil niet alleen zeggen het
nieuwsplatform non-stop – dus ook buiten collegetijden – bijgehouden wordt, maar ook dat er een constante kwaliteit geleverd wordt. In de praktijk is dit lastig gebleken. De steeds wisselende
samenstelling van studenten op de redactie bleek een belemmering voor de continuïteit. Er zal
meer aandacht moeten zijn voor het goed doorgeven van de eerdere kennis en ervaringen van studenten, zodat daarop voortgebouwd kan worden. De ervaring die in het onderzoek is opgedaan
wat betreft de vaardigheden, competenties en vernieuwend vermogen van journalistiekstudenten is waardevol voor de herijking van het journalistieke onderwijs.
nieuws ook ruimte voor context en verdieping. Snel betekent daarbij ook echt snel, bij voorkeur ‘in
5. Met de kennis uit dit onderzoek kan gericht verder worden gewerkt aan de verbetering van inhoud
het doorgronden van de complexe werkelijkheid. Daarnaast hebben jongeren voorkeur voor afwis-
van de doelgroep, waarop in de praktijk direct kan worden ingespeeld. Daarbij is het overigens de
real time’; verdieping betekent daarbij ook echt verdieping: relevant, leerzaam en essentieel voor
seling in licht en zwaar nieuws en afwisseling in vormgeving (kort en lang, tekstueel en visueel).
Redacties zouden samen met de jongere doelgroep kunnen nagaan welk kanaal – papier, online, of mobiel – het meest geschikt is voor welke soort informatie, om daarmee de jongeren beter van dienst te kunnen zijn.
2. Het continu veranderende medialandschap en de snel veranderende levensstijlen van jongeren zorgen ervoor dat het voor de toekomst van de (regionale) journalistiek noodzakelijk is om de
jonge groep nieuwsgebruikers en hun nieuwsgedragingen nauwgezet te blijven volgen. Het systematisch monitoren van de wensen en behoeften van jongeren op het gebied van vormgeving
en inhoud van een nieuwsmedium zou op redacties van dagbladen een hogere prioriteit moeten krijgen. Zulk doelgroeponderzoek geeft niet alleen inzichten, maar tegelijkertijd kunnen jongeren
daardoor beter bij het dagblad betrokken worden. Ook het actief vragen naar invalshoeken, infor-
matie, opinie of feedback kan de relatie met jongeren versterken. Het actief inzetten van sociale media kan hierbij helpen.
3. Er zal op de redactie van een nieuwsplatform voor jongeren nog bewuster moeten worden ingezet
op innovatie. Voor de student-redacteuren is het in dit project echter lastig gebleken om uit de
standaard redactiecultuur te stappen, niet in de waan van de dag te blijven steken en zich in te leven in andere subculturen dan de eigen.
en vormgeving van het platform. Daarnaast is meer inzicht verkregen in de wensen en behoeften
vraag of een doelgroep van 15- tot 29-jarigen niet te breed is. Waarschijnlijk levert een inperking tot bijvoorbeeld 18- tot 24-jarigen een scherper profiel op.
Ten slotte: het experimenteren in de volle dagelijkse werkelijkheid – en niet in een laboratorium-
situatie – is lastig en tijdrovend. Dat is ook in het huidige project weer gebleken: het doorlopende leerproces van evalueren en aanpassen vergt een langere periode dan de twee jaren die dit project
waren gegeven. Het verdient aanbeveling om kansrijke innovatieprojecten gedurende een langere tijd financieel te ondersteunen.
53
Literatuurlijst • Bakker, P. (2004). Lokale en regionale media in Nederland. Verschuivingen in aanbod en gebruik, 1981-2003. Amsterdam: ASCoR.
• Bakker, P. (2013). Krantenstatistiek. http://krantenstatistiek.tumblr.com (9 december 2014)
• Bakker, P., & Scholten, O. (2011). Communicatiekaart van Nederland; Overzicht van media en communicatie (8e herziene druk). Amsterdam: Kluwer.
• Banaji, S. & Buckingham, D. (2013). The civic web; Young people, the internet, and civic participation. • Cambridge MA/London: The MIT Press.
• Barnhurst, K., & Wartella, E. (1998). Young Citizens, American tv Newscasts and the Collective Memory. Critical Studies in Mass Communication, 15, 279-305.
• Beaudoin, C.E. (2009). Exploring the Association Between News Use and Social Capital Evidence of • Variance by Ethnicity and Medium. Communication Research, 36 (5), 611-636.
• Beekhoven, S., & Wel, van, F. (1998) Jongeren en nieuwsmedia. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 27(2), 30-39. • Broersma, M. (2003). Tegen de trend. Regionale journalistiek in een veranderende samenleving. Apeldoorn: Wegener. • Buckingham, D. (2000). The making of citizens: Young people, news and politics. London: Routledge.
• Buijs, K. (2014). Regiojournalistiek in spagaat. De kwaliteit van het redactieproces in de regionale journalistiek; een case-studie. Boom Lemma uitgevers, Den Haag.
• Cauwenberge, van, A., Beentjes, H., & d’Haenens, L. (2011). Een typologie van jonge nieuwsgebruikers in een multimediaal landschap. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 39(1), 64-78.
• Cauwenberge, van, A., d’Haenens, L., Beentjes, H. (2010). Emerging Consumption Patterns among Young People of Traditional and Internet News Platforms in the Low Countries. Observatorio Journal, 4(3), 335-352.
• Cebuco (2002). Relatie jongeren, ouders en de krant. Cebuco: Amsterdam.
• Costera Meijer, I (2006). De toekomst van het nieuws. Otto Cramwinckel Uitgever: Amsterdam.
• Costera Meijer, I. (2007). Nieuws voor de communicatiegeneratie. In: Drok, N. (ed.). De Toekomst van de Journalistiek (131-143). Amsterdam: Boom
• Couldry, N., Livingstone, S. & Markham, T. (2007). Media Consumption and Public Engagement. Beyond the Presumption of Attention. Basingstoke: Plagrave, Macmillan.
• Curran, J., Coen, S., Aalberg, T., Hayashi, K., Jones, P. K., Splendore, S., Papathanassopoulos, S., Rowe, D., & Tiffen,
R. (2013). Internet revolution revisited: a comparative study of online news. Media, Culture & Society, 35(7), 880-897.
• Drok, N. (2011). Bakens van betrouwbaarheid. Een onderzoek naar verschuivende journalistieke kwalificaties. Zwolle: Windesheim.
•D rok, N., & Schwarz, F. (2009). Jongeren, nieuwsmedia en betrokkenheid. Zwolle/Amsterdam: Hogeschool Windesheim/ Stichting krant in de klas.
• E ngbers, A., & Haan, de, H. (2013). Eindverslag MijnZ. Zwolle: Wegener.
•H et Oplage Instituut (HOI) (2014). Oplagecijfers dagbladen. Gedownload op 4 november 2014 op http://www.hoi-online.nl/798/Gratis-opvraagmodule.html
•H uang, E. (2009). The Causes of Youths’ Low News Consumption and Strategies for Making Youths Happy News Consumers. Convergence: The International Journal of Research into New Media technologies, 15(1), 105-122.
•H udders, L. (2005). De Standaard Online: Explorerend onderzoek naar de wensen van jonge lezers. Ongepubliceerde scriptie, Universiteit Gent.
•H uijbers, M. (2008). Jongeren en het gebruik van internet en gedrukte kranten als nieuwsmedia. Universiteit van Tilburg: Ongepubliceerde scriptie.
55
• Huysmans, F., Haan, de, J., & Broek, van den, A. (2004). Achter de schermen: Een kwart eeuw lezen, luisteren, kijken en internetten. Sociaal en Cultureel Planbureau: Den Haag.
• Lauf, E. (2001). Research note: The Vanishing Young reader. Sociodemographic Determinants of Newspaper Use as a Source of Political Information in Europe, 1980-1998, European Journal of Communication, 16(2), 233-243.
• Mifflin, L. (1996). Media: Television; a generation gap in news viewership is suddenly wider. The New York Times: 13 mei 1996, Sec. D7.
• Mindich, D.T.Z. (2005). Tuned Out: Why Americans Under 40 Don’t Follow the News. Oxford University Press: Oxford.
• Peiser, W. (2000). Cohort replacement and the downward trend in newspaper readership. Newspaper Research Journal, 21(2), 11-23.
• Pew Research Center for Excellence in Journalism (2010). The State of the News Media: An annual report on American Journalism. http://www.stateofthemedia.org/2010.
• Picard, R.G. & Brody, J.H. (1997). The Newspaper Publishing Industry. Boston, MA: Allyn and Bacon. • Pleijter, A. (2010). ‘De pers als waakhond is irritant’. Toekomst van de journalistiek, 5 maart 2010.
www.toekomstvandejournalistiek.nl /2010/03/de-pers-als-waakhond-is-irritant (9 december 2014).
• Putnam, R. (1995). Bowling Alone: America’s Declining Social Capital. Journal of Democracy, 6(1), 65-78.
• Putnam, R. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York: Simon & Schuster.
• Raeymaeckers, K. (2002). De stroeve relatie tussen jongeren en kranten als uitdaging voor uitgevers. Tijdschrift voor de Communicatiewetenschap 30(3), 212-232.
• Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2014). Meerstemmigheid laten klinken. Journalistiek in een veranderend medialandschap. Den Haag: RMO.
• Romer, D., Hall Jamieson, K. & Pasek, J.(2009). Building Social Capital in Young People. The Role of Mass Media and Life Outlook. Political Communication, 26(1), 65-83.
• Sociaal Cultureel Planbureau (2014). Burgermacht op eigen kracht? Een brede verkenning van ontwikkelingen in burgerparticipatie. Den Haag: SCP.
• Stimuleringsfonds voor de Pers (2007). De krant doorgeklikt: Innovatie en transformatie in de dagbladpers. Apeldoorn: Het Spinhuis.
• Tijdelijke Commissie Innovatie en Toekomst Pers (TCITP)(2009). De volgende editie. Adviesrapport. http://www.commissiebrinkman.nl/rapport/de-volgende-editie/ (9 december 2014).
• Waal, de, E., Schönbach, K., & Lauf, E. (2005). Online newspapers: A substitute or complement for print newspapers and other information channels? The European Journal of Communication Research 30, 55-72.
• Wolswinkel, H. (2008). New Paper Reading: the explaining factors of newspaper reading behavior of young adults. University of Twente: Ongepubliceerde master thesis.
• Zoonen, van, L. (1999). Media, cultuur en burgerschap: een inleiding. Amsterdam: Het Spinhuis.
Eerder verschenen publicaties in de Windesheimreeks Kennis en Onderzoek 1 Onderwijs met pedagogische kwaliteit, dr. Yvonne Leeman en dr. Wim Wardekker, 2004 2 Ketens, knooppunten en netwerken, dr. Jan A. Jurriëns, 2005
3 Duurzaam innoveren door MKB op eigen kracht, prof. dr. Enno Masurel, 2005
4 Bewegen en gedragsbeïnvloeding, dr. Ruud Bosscher en dr. Harry Stegeman, 2005 5 Burger, buurt en bondgenoten, dr. Jaap Timmer, 2006
6 De wijsheid op straat…, prof. dr. Ruard Ganzevoort, 2007
7 Psychomotorische therapie voor mensen met chronische pijn, drs. Henriëtte van der Meijden-van der Kolk en dr. Ruud Bosscher, 2007
8 Onderwijslezing 2007: De beroepseer van de leraar, prof. dr. M.L.L. Volman en drs. M. Barth, 2007 9 Pedagogische spiritualiteit in het onderwijs, dr. A. de Muynck, 2008
10 De gezonde stad, driemaal beter: leef beter, woon beter, zorg beter, dr. Joop ten Dam, 2008
11 Verbinden in de zorg, een neerslag van het gelijknamige symposium op 30 mei 2008, dr. Jan Jurriëns, 2008 12 Rebellen tegen pedagogisch geweld, dr. Peter Heij, 2008
13 ICT-bewustzijn als succesfactor in onderwijsinnovatie, dr. Peter van ’t Riet, 2008 14 Inkopers in goed gezelschap, dr. Geoffrey Hagelaar, 2008
15 Tien jaar samen opleiden, op naar de volgende stap, Susan Smit e.a., 2008
16 De zorg voor en door ouderen: innovatie in zorgculturen, dr. Carolien Smits, 2009
17 Evidence based: het beste onderwijs? Onderwijslezing 2009, prof. dr. G. van der Werf e.a., 2009
18 Onderwijs plus markering van vijf jaar lectoraat, dr. Yvonne Leeman, Arjan Dieleman, Jeannette Doornenbal, Frans Meijers en Marinka Kuijpers, dr. Wim Wardekker, 2009
19 Controlling The COA Framework/Annette Roeters prijs, Jeroen Willemsen, 2009
20 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: constructen, maatstaven en reacties van beleggers, dr. Egbert Dommerholt, 2009
21 Civiele journalistiek in de praktijk, Martine Geerts MA, 2009
22 Hoe maak je een EPD en wie heeft er wat aan, dr. William Goossens, 2009 23 Telezorg: van Buzz naar Business, dr. Marike Hettinga, 2009 24 De preventiewerker centraal, dr. Rob Bovens, 2010 25 Zoeken naar woorden, dr. André Mulder, 2010
26 Spontane orde of een Nieuw Jeruzalem, dr. ir. Willem Buunk, 2010
27 Dienen media de lokale democratie, drs. Binne Keulen, drs. Niek Hietbrink, drs. Evert van Voorst, 2010 28 Ondernemen in familiebedrijven, drs. Ilse Matser, 2010
29 Burgerschapscompetenties voor leraren, servicedocument bij de SBL-competenties, dr. W. Wardekker e.a., 2008 30 Bewegingsonderwijs op waarde geschat, dr. Harry Stegeman, 2008
31 IT-ontwikkelingen in de Nederlandse ziekenhuizen 2011, dr. Irene Krediet e.a., 2011 32 Herken de mens met dementie, dr. Anne-Mei The, 2011 33 Leerlingen zijn echte mensen, dr. Femke Geijsel, 2011
34 Regionale media: democratisch oog en oor van de provincie, drs. Niek Hietbrink/drs. Evert van Voorst, 2011 35 Meer producten, minder energie, dr. ir. Niels Boks e.a., 2011 36 Procesparameter Effect Methode, dr. ir. Niels Boks, 2011 37 Bewegingsrijkdom, dr. Ivo van Hilvoorde, 2011
38 Bakens van betrouwbaarheid, drs. Nico Drok, 2011
57
39 Van onbekend en onbemind naar bekend en bemind, dr. Sui Lin Goei, dr. Ria Kleijnen, 2011 40 Verscheidenheid maakt het verschil, dr. Sjiera de Vries, 2012 41 Zeggen hoe het is, dr. Peter Epe, 2012
42 Een rups leert vliegen, dr. Harold Gankema, 2012
43 Het politieke landschap van de ruimtelijke ordening en gebiedsontwikkeling, dr. ir. W.W. Buunk en L.M.C. van der Weide MSc, 2012
44 University 21: Creativiteit als noodzaak, dr. Jeroen Lutters, 2013
45 Balans tussen sturing en ruimte in de jeugdzorg, dr. ir. Jos Baecke MPM en dr. Jack de Swart, 2013 46 Diplomacy means business, dr. Huub Ruël, 2013
47 Bewegen en bewogen worden, dr. Jooske T. van Busschbach, 2013
48 Ciudad del Flamenco, De choreografie, Arend-Jan Krooneman en Rik Lambers, 2013 49 Vechtdalwaarden, dr. ir. Willem Buunk en Marloes van der Weide MSc, 2014 50 The power of supply chain finance, drs. Michiel Steenman, 2014
51 Docent en ICT. Een constructieve relatie, prof. dr. Joke Voogt, 2014
52 Nieuwsgierig naar de wereld, Opleiden en opvoeden in verbondenheid met de omgeving, dr. Hanno van Keulen, 2014
59
Bijlagen I. Vragenlijst online survey
53 Implementatie van het preventieprogramma De Gezonde School en Genotmiddelen in het Voortgezet Onderwijs, R. H.L.M. Bovens, M. Esajas, V. Kraijer, J. Westenenk, 2015
54 Entrepreneurial Journalism, De bijdrage van ondernemerschap aan de publieke functie van journalistiek, dr. Andra Leurdijk, 2015
55 From monomer to macromolecular network: the plastic hotspot, Margie Topp, 2015
56 NA(H)-Zorg op Maat. Nieuwe evenwichten in de chronische zorg voor mensen met niet aangeboren hersenletsel en hun naasten, Dr. Kitty Jurrius, 2015
Algemeen Persoonlijke gegevens 1 Hou oud ben je? 2 Wat is je geslacht?
jaar
Open vraag – getal
Man / Vrouw
Meerkeuze – 1optie
3 Hoe belangrijk vind je het om op de hoogte te zijn van het nieuws?
Helemaal niet belangrijk / Heel belangrijk
5-puntsschaal
4 Hoe vaak lees je een papieren krant?
•V aak (5 keer per week of vaker) •R egelmatig (1 tot 4 keer per week) • Z elden (minder dan 1 keer per week) • Nooit • Z elden of nooit → vraag 7
Meerkeuze – 1optie
5 Wat voor soort krant lees je?
Gratis krant / Landelijke krant / Regionale krant
Meerdere opties
Gebruik Algemeen/kranten
6
afhankelijk van antwoord(en) vraag 5 A. Als je een gratis krant leest, hoe lang lees daar dan per dag in? B. Als je een landelijke krant leest, hoe lang lees daar dan per dag in? C. Als je een regionale krant leest, hoe lang lees daar dan per dag in?
Meer dan 10 minuten / Minder dan 10 minuten
7
Hoe vaak lees je nieuws op internet?
Vaak/regelmatig/zelden/nooit Zelden of nooit → vraag 10
Meerkeuze – 1 optie
8
Op welke website lees je het nieuws meestal?
Nu.nl / msn.com / geenstijl.nl / nosop3.nl / nos.nl / telegraaf.nl / volkskrant.nl / anders, namelijk...
Meerkeuze – 1 optie
Als je nieuws op internet leest, hoe lang doe je dat dan meestal?
Meer dan 10 minuten / Minder dan 10 minuten
Meerkeuze – 1 optie
10
Hoe vaak lees je nieuws via je mobiele telefoon?
Vaak / regelmatig / zelden / nooit Zelden of nooit → vraag 13
Meerkeuze – 1 optie
11
Via welke mobiele website/ applicatie lees je het nieuws meestal?
...
Open vraag – tekst
12
Als je nieuws via een mobiele telefoon leest, hoe lang doe je dat dan meestal?
Meer dan 10 minuten / Minder dan 10 minuten
Meerkeuze – 1 optie
13
Heb je een (proef)abonnement op een krant?
Ja / Nee
Meerkeuze – 1 optie
14
Wordt er regelmatig een krant door iemand mee naar je huis genomen?
Ja / Nee
Meerkeuze – 1 optie
15
Werd er vroeger bij jou thuis een krant gelezen?
Ja / Nee / Weet ik niet
Meerkeuze – 1 optie
9
Meerkeuze – 1 optie
MijnZ 16 MijnZ is een nieuwe website, speciaal voor Zwols nieuws, met onder andere video’s, nieuws, foto’s, agenda en een poll. Ken je MijnZ? (alleen bij TNS panel)
Ja / Nee Ja → vraag 17 Nee → vraag 26 t/m 28 + 35 t/m 45
Meerkeuze – 1 optie
17 Hoe vaak kijk je op MijnZ?
Vaak (5 keer per week of vaker) Regelmatig (1 tot 4 keer per week) Zelden (minder dan 1 keer per week) Nooit Vaak of regelmatig → vraag 19
Meerkeuze – 1 optie
18
Waarom kijk je zelden of nooit op MijnZ?
… → Vraag 26 t/m 28 + 35 t/m 45
Open vraag – tekst
19
Als je MijnZ bekijkt, hoe lang doe je dat dan?
Meer dan 10 minuten / Minder dan 10 minuten
Meerkeuze – 1 optie
20
Wat bekijk je vooral op MijnZ?
nieuws (teksten) / nieuws (video’s) / reacties / poll / agenda / anders, namelijk...
Meerdere opties
21
Ik kijk op MijnZ:
uit nieuwsgierigheid / voor de lol / om op de hoogte te blijven / ter ontspanning / om een gespreksonderwerp te hebben / uit gewoonte / uit verveling / omdat ik vind dat het moet / anders, namelijk...
1e keus, 2e keus
Helemaal mee oneens / Helemaal mee eens
5-puntsschaal
Gebruik MijnZ
22 In welke mate ben je het oneens of eens met de volgende stellingen? (alleen in onderzoeksfase 1) A. Als MijnZ een mobiele website had, zou ik vaker naar de website gaan B. Als MijnZ een applicatie voor een mobiele telefoon had, zou ik vaker naar de website gaan
61
C. Als ik op MijnZ met andere mensen online contact zou kunnen hebben, zou ik vaker op MijnZ kijken D. Als ik meer tijd had, zou ik vaker op MijnZ kijken
Betrokkenheid bij de maatschappij 26
Gebruik MijnZ door anderen 23 24
Ken je andere mensen die MijnZ wel eens bekijken?
Ja / nee Nee → vraag 25
Wie bekijkt MijnZ wel eens?
Vrienden/vriendinnen / (stief)ouders / zussen/broers / klasgenoten / overig, namelijk...
Meerkeuze – 1 optie
Betrokkenheid bij MijnZ 25
Hoe vaak heb je deze dingen de afgelopen 12 maanden gedaan? A. Een reactie geschreven op een bericht op MijnZ B. Meegedaan aan de poll op MijnZ C. Contact opgenomen met de mensen die voor MijnZ werken (bijv. per telefoon, e-mail, facebook) D. Een tweet van MijnZ geretweet E. Via Facebook en/of Hyves gereageerd op MijnZ (bijv. geliked, een bericht achtergelaten) F. Een onderwerp aangedragen voor MijnZ G. Andere mensen verteld over (een artikel op) MijnZ H. Meegeschreven met een artikel op MijnZ I. Een foto of video geüpload op MijnZ J. Iets anders met betrekking tot MijnZ, namelijk...
Regelmatig (meerdere keren per jaar) Soms (1 keer per jaar of minder) Nooit
Meerkeuze – 1 optie
Hoe vaak heb je deze dingen de afgelopen 12 maanden gedaan? A. Geld gegeven aan een goed doel of vrijwilligers organisatie B. Vrijwilligerswerk gedaan voor een goed doel, vrijwilligersorganisatie of vereniging C. Een buurtbewoner geholpen d. Geprotesteerd (bijv. meegelopen in een demonstratie en/of een petitie getekend) E. Politiek actief geweest (bijv. studenten raadslid, deelname aan een debat) F. Je mening gegeven over een maatschappelijke, politieke of religieuze kwestie (online, per brief, en/of mondeling) G. Een e-mail doorgestuurd over een zaak of kwestie waarbij je je betrokken voelde H. Een online forum bezocht over kwesties waarop je commentaar kunt geven I. Iets bewust bij een bedrijf gekocht of juist niet vanwege de waarden en normen van dat bedrijf
Regelmatig (meerdere keren per jaar) Soms (1 keer per jaar of minder) Nooit
Meerkeuze – 1 optie
63
27 In welke mate ben je het oneens of eens met de volgende stellingen? A. Ik ben geïnteresseerd in andere mensen B. Ik heb een band met de Zwolse samenleving
Helemaal mee oneens / Helemaal mee eens
5-puntsschaal
28
Ja / Nee / Weet ik niet meer / Ik mag nog niet stemmen
Meerkeuze – 1 optie
Heb je gestemd bij de laatste verkiezingen die er zijn gehouden?
Waardering MijnZ Gebruiksplezier 29
In welke mate ben je het oneens of eens met de volgende stellingen? A. Ik vind MijnZ leuk B. De onderwerpen op MijnZ vind ik interessant C. Ik vind de verhalen op MijnZ saai* D. Ik kan me inleven in de verhalen op MijnZ E. Er is te weinig afwisseling in onderwerpen op MijnZ* F. MijnZ maakt genoeg gebruik van foto’s G. De onderwerpen op MijnZ hebben betrekking op mij H. MijnZ maakt onvoldoende gebruik van video’s* I. Ik vind MijnZ prettig om te gebruiken J. Er is onvoldoende afwisseling in hoe het nieuws verteld wordt op MijnZ* K. Ik vind MijnZ er mooi uitzien
Inhoud Helemaal mee oneens / Helemaal mee eens
5-puntsschaal
Gebruiksgemak In welke mate ben je het oneens of eens met de volgende stellingen? A. De website van MijnZ is goed bereikbaar B. De video’s op MijnZ werken goed C. Ik begrijp wat er op MijnZ wordt geschreven D. MijnZ is overzichtelijk E. De links op MijnZ werken soms onvoldoende* F. MijnZ heeft onvoldoende mogelijkheden voor contact*
Items met een * zijn negatief gesteld
Helemaal mee oneens / Helemaal mee eens
5-puntsschaal
32
achtergrondverhalen / columns / buitenlands nieuws / roddels / niets / anders, namelijk...
Meerdere opties
33 Wat zou je willen veranderen aan MijnZ?
…
Open vraag – tekst
34
1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10
Meerkeuze – 1 optie
Ik ga naar school/ben student / ik heb een (betaalde of onbetaalde) baan / ik ben werkloos/werkzoekend / ik studeer/ga naar school en heb een betaalde baan / anders, namelijk... Werkend → vraag 37
Meerkeuze – 1 optie
65
Items met een * zijn negatief gesteld
Items met een * zijn negatief gesteld
30
31 In welke mate ben je het oneens of eens met de volgende stellingen? A. MijnZ heeft een goede combinatie tussen informatie en amusement B. De informatie op MijnZ is onbetrouwbaar* C. De informatie op MijnZ kan ik gebruiken in gesprekken met anderen D. Door de informatie op MijnZ neemt mijn algemene kennis toe E. De informatie op MijnZ is up-to-date F. De foto’s die MijnZ gebruikt, passen goed bij de berichten G. De berichten op MijnZ zijn origineel H. De berichten op MijnZ zijn precies lang genoeg I. MijnZ weet wat er in Zwolle speelt
Helemaal mee oneens / Helemaal mee eens
5-puntsschaal
Wat mis je nog op MijnZ?
Wat voor rapportcijfer geef je MijnZ?
Vervolg persoonlijke gegevens 35 Wat is je leer- en/of werksituatie?
36
Op welke school zit je?
Deltion / Landstede / Windesheim / Artez / Middelbare school, namelijk… / Anders, namelijk….
Meerkeuze – 1 optie
37
Wat is je hoogst genoten (met een diploma afgeronde) opleidingsniveau
Basisschool / Lbo/vmbo / Mavo / Mbo / Havo/vwo / Hbo / Universiteit / post-doctoraal
Meerkeuze – 1 optie
Wat is het opleidingsniveau van je moeder?
Basisschool / Lbo/vmbo / Mavo / Mbo / Havo/vwo / Hbo / Universiteit/ post-doctoraal / weet ik niet
Meerkeuze – 1 optie
38
39
40
Wat is het opleidingsniveau van je vader? Wat is je woonsituatie?
Basisschool / Lbo/vmbo / Mavo / Mbo / Havo/vwo / Hbo / Universiteit / post-doctoraal / weet ik niet
Meerkeuze – 1 optie
Bij mijn ouders / alleenstaand / alleenstaand met huisgenoten / alleenstaand met kind(eren) / samenwonend zonder kind(eren) / samenwonend met kind(eren) / Anders, namelijk...
Meerkeuze – 1 optie
• Eigen nieuwsgedrag (vragenlijst) • Bekendheid en gebruik MijnZ
• Achter computers → 10/15 minuten kijken/lezen/klikken • Wat hebben ze bekeken • Waardering MijnZ
67
- Onderwerpen (nieuws; sport; regio) - Taalgebruik
- Beeldgebruik (foto’s/video’s) - Vormgeving
- Toegankelijkheid (meeschrijven; foto’s uploaden; statistieken) (alleen onderzoeksfase 2) - Vindbaarheid van dingen
In welke plaats woon je?
...
Open vraag – tekst
42
Zou je willen betalen voor het nieuws van MijnZ?
Ja / nee
Meerkeuze – 1 optie
43
Wat is je e-mailadres?
...
Open vraag – tekst
44
Wat is je postcode + huisnummer?
...
Open vraag – tekst
45
Wat is je telefoonnummer?
...
Open vraag – tekst
Bedankt dat je hebt meegedaan aan het onderzoek!
• Korte introductie
- Soorten verhalen (lengte; achtergrond/interview/kort nieuwsbericht)
41
VRAAG 43, 44 en 45 ZIJN NIET VERPLICHT
II. Topiclijst focusgroepen
• Uitdelen VVV-bonnen • Afsluiting
III. Screenshots MijnZ.nl Eerste fase
Tweede fase
69
WINDESHEIMREEKS KENNIS EN ONDERZOEK
Lectoraat Media & Civil Society ROLIEN DUIVEN
LIESBETH HERMANS
Rolien Duiven is onderzoeker bij het lecto-
Liesbeth Hermans is associate lector
Windesheim te Zwolle. Na haar studie
van Hogeschool Windesheim te Zwolle.
raat Media & Civil Society van Hogeschool
Journalistiek heeft ze Communicatie
bij het Lectoraat Media & Civil Society Tevens is zij universitair docent bij Com-
wetenschap gestudeerd aan de VU in Amsterdam. Bij het
municatiewetenschap (Behavioural Science Institute) aan
van jongeren en nieuwsmedia. Daarnaast is ze afstudeer
zich op ontwikkelingen in het professionele beroepenveld,
lectoraat houdt ze zich bezig met onderzoek op het gebied begeleider van studenten die onderzoek doen naar de publieke behoefte aan lokaal nieuws en naar de effectiviteit en efficiency van het Zwolse nieuwsplatform MijnZ. E-mail:
[email protected].
NICO DROK
de Radboud Universiteit Nijmegen. Haar onderzoek richt
het brongebruik in nieuwsmedia en het nieuwsgebruik
van jongeren. Ze is namens Nederland betrokken bij het internationale onderzoek
Worlds of Journalism Study.
E-mail:
[email protected]. Kenniscentrum Media
Nico Drok is lector Media & Civil Society
Het kenniscentrum Media wil door onderzoek bijdragen
school Windesheim te Zwolle. Zijn on-
daarbij de betrokkenheid van de burger te vergroten. Daar-
op normatieve professionaliteit en op
economische modellen. Dit heeft geleid tot de formulering
maatschappelijke betrokkenheid. Hij is president van de
• Wat is de maatschappelijke taak van de journalistiek in
van het onderzoek naar het toekomstig beroeps- en op-
• Hoe kan die taak worden geoptimaliseerd binnen veran-
bij het Kenniscentrum Media van Hoge-
aan de mogelijkheden om de kwaliteit van journalistiek en
derzoek richt zich op civiele journalistiek,
bij betrekt het ook de zoektocht naar levensvatbare nieuwe
het nieuwsmediagebruik van jongeren in relatie tot hun European Journalism Training Association en projectleider leidingsprofiel van het journalistieke onderwijs in Europa. E-mail:
[email protected].
WINDESHEIM.NL/ONDERZOEK
van twee overkoepelende onderzoeksvragen: de 21e eeuw?
derende technologische en economische mogelijkheden en beperkingen?
