Wind in de zeilen met maatwerk

De kracht van de regio Werkconferentie provincie Limburg. Gedestilleerde opbrengst. Om op te pakken en verder te brengen.

Wind in de zeilen met maatwerk Maatwerk. Dat is de manier waarop Limburg het huisvestingsvraagstuk van vluchtelingen te lijf wil gaan. Ze vinden dat het Bestuursakkoord te weinig balans vertoont tussen de noden van de Randstad en de rest van Nederland. Een eigen plan hebben ze dan ook Limburgs Maatwerk gedoopt. Een aanpak voor oude en nieuwe buren. Het plan kan op steun rekenen van de deelnemers aan de conferentie. Versnelling aanbrengen in de huisvesting van toegelaten vluchtelingen. Een gezelschap van regionale partners, gemeenten, corporaties, maatschappelijke organisaties, verhuurders – professionals én hun bestuurders – buigt zich over de meest kansrijke aanpakken. Hoe doen we dat in deze provincie? Hoe sluiten we aan bij al in gang gezette processen? Wat zijn passende ideeën? 1. Krimp ombuigen naar kansen. De Limburgers wachten niet totdat het te laat is. Ze bundelen hun krachten. Limburgs Maatwerk heet dat. Voor elke vergunninghouder een woonplek? Dan ten minste ook één voor een andere woningzoekende. In plaats van sloop huizen opknappen, kan soelaas bieden. Voor particuliere huiseigenaren waarvan al lang woningen te koop staan, zijn er eveneens kansen. Corporaties zouden ze kunnen opkopen en beheren. Dit alles helpt om de huisvestingsuitdaging het hoofd te bieden en het draagvlak onder de bevolking te behouden. 2. Biedt zo nodig garanties. De provincie zegt open te staan voor nieuwe en goed doordachte Werkconferentie Limburg/december 2015/p 1 - [email protected]

voorstellen. Limburgs Maatwerk opent daartoe de deuren. Gemeenten en corporaties kunnen bij de provincie aankloppen. Voor soepele toepassing van regels, leningen en eventuele subsidies. Dat stemt de conferentiegangers optimistisch. Een voorbeeld komt voorbij: bij particuliere verhuur kan de huurgrens nog wel eens te hoog liggen. Wellicht kan de provincie of de gemeente het verschil – tijdelijk – bijleggen. 3. Eer het kleine. Oplossingen hoeven niet altijd groot en meeslepend te zijn. Een goed beeld van kans helpt. Net als kleine beetjes. Transformatie kan immers ook kleinschalig. Heeft zelfs de voorkeur van de deelnemers. ‘En daarvan kunnen oude en nieuwe Limburgers gebruik maken.’ Zo benadrukt gedeputeerde Marleen van Rijsbergen. 4. Versterk samenwerking. De huisvesting en integratie van vluchtelingen met verblijfspapieren staat hoog op de agenda. Bij de bestuurders én hun professionals. Ze delen kennis, verdelen taken en lasten, benutten gezamenlijk de resultaten van pilotprojecten . Tot ieders voordeel. In sommige Limburgse gemeenten zijn leegstaande huizen te benutten, andere hebben volop mogelijkheden tot noodvoorzieningen. Al kennen krimpgebieden inmiddels nauwelijks ruimte in de sociale woningvoorraad. Punt van aandacht: verschillen in gemeentelijk beleid zijn soms lastig uit te leggen. Waarom biedt de ene wel een reiskostenvergoeding en de ander niet? De Limburgse regietafel kan hierbij een steun in de rug zijn. 5. Limburgse regietafel. Het Bestuursakkoord voorziet in regionale Regietafels. Limburg wil de hare laten aansluiten bij bestaande overleggen. Deze bovendien koppelen is een suggestie vanuit de deelnemers aan de conferentie. Nu zijn er nog twee gescheiden overlegstructuren. Voor noodopvang komen de Veiligheidsregio’s bijeen. Voor huisvesting de vijf woningmarktregio’s. De provincie wil het samenbrengen graag bespreken met de Vereniging van Limburgse Gemeenten.

6. Slim koppelen. Het COA kan een duit in het zakje doen. Door meer in te spelen op wat gemeenten nu én op langere termijn beschikbaar hebben. Of juist willen krijgen. Zo kunnen krimpgebieden bij voldoende aantallen kinderen hun onderwijsvoorzieningen misschien op peil houden. Of kan de lokale kinderopvang het hoofd boven water houden. In alle gevallen is het belangrijk dat voorzieningen binnen handbereik zijn: opleidingen, dagactiviteiten, werkzaamheden. Integratie is uiteindelijk het belangrijkste. 7. Meteen aan het werk. Organiseer in het AZC meteen al toeleiding naar werk. Want hoe eerder, hoe beter. Rustig starten doet men in Limburg liever niet. Dus ook niet het na elkaar organiseren van taallessen en werk. Dat kan best tegelijk. Bijvoorbeeld via stages als een goede springplank. Ook bij het zoeken naar werk weer de waarschuwing voor eenzijdige voorrang voor vergunninghouders. ‘Dagbesteding kan als start van de werkcarrière ook prima zijn.’ De deelnemers vinden het niet goed dat gemeenten met een AZC opdraaien voor de kosten van werktoeleiding. Deze breder delen heeft de voorkeur. 8. Breng totale kosten in beeld. Ook op langere termijn. Want naast en na huisvesting ligt er nog het nodige op het bordje. Van gemeenten én corporaties. Denk aan bijstand, werktoeleiding, onderwijs en begeleiding. En ook aan verhuurdersheffing, investeringen en exploitatiekosten. 9. Kritische noten richting Den Haag. Realiseert het Rijk zich dat het water bij gemeenten en corporaties tot aan de lippen staat? Zo ervaren ze dat in Limburg in elk geval. Het gevoel bestaat dat Den Haag te veel op het bordje van gemeenten schuift. Budgetten voor participatie en maatschappelijke begeleiding zijn structureel te laag. Ondanks het gesloten Bestuursakkoord. Dat heeft volgens de aanwezigen vooral een Randstedelijk karakter.

Werkconferentie Limburg/december 2015/p 2 - [email protected]

10. Zorg voor een goede administratie. Het aantal koppelingen zonder Burger Service Nummer groeit. Dat is de waarneming én de klacht van een aantal deelnemers. Ze realiseren zich dat gemeenten zelf ook vergunninghouders kunnen inschrijven. Ze willen dat ook wel, maar missen ondersteuning. Ze zijn blij met de aankondiging van een mobiele brigade en de introductie van soepele registratie via BRPstraten bij gemeenten met aanmeldcentra. De aangekondigde complete dossiers van nareizende familieleden zijn eveneens welkom. Een handreiking van Opnieuw Thuis over de administratieve processen zet de actuele stand van zaken uiteen. 11. Het COA moet beter bereikbaar zijn. Dat is in Limburg een breed gedeelde oproep van gemeenten. Contact verloopt moeizaam, via e-mail of komt nauwelijks tot stand. Onderlinge communicatie is nodig over het hele palet aan maatregelen; van crisisnoodopvang tot huisvesting. Gemeenten zeggen bereidwillig te zijn. Ze zien uit naar een bereikbare partner.

Focus op de woningmarkt Deelnemers bespreken kansen en bedreigingen van de Limburgse woningmarkt. Enkele suggesties en tips: Ook bij transformatie maatwerk. Ze moet passen bij de lokale omstandigheden. De nieuwe en aangepaste regels voor een makkelijke ombouw van vastgoed valt in goede aarde. Toch benadrukken de deelnemers dat voor transformatie meerdere partijen nodig zijn: eigenaren, ontwikkelaars, gemeenten, financiers en beheerders. Ze realiseren zich dat ze gezamenlijk de klus moeten klaren. Zo nodig moet iedereen wat water bij de wijn doen. Beheer is een aandachtspunt. Wat gebeurt er als een corporatie panden van derden niet kan of wil beheren? Een mogelijke rol voor marktpartijen komt voorbij. Deze roeren zich inmiddels met initiatieven en een welwillendheid opstelling. Het verkennen waard, zo is de conclusie.

Een Limburgs geluid: ‘Veel van onze ouders komen van ver. Ze hebben hier een goed heenkomen gezocht. Logisch dat we nu overtuigd aan de gang gaan.’

Werkconferentie Limburg/december 2015/p 3 - [email protected]

Vrijspelen woningen is makkelijker gezegd dan gedaan. De urgente positie van vergunninghouders dreigt uit de Huisvestingswet te vallen. Dat vinden deelnemers niet handig. Het verhoogt de druk op plaatselijke besluiten en discussies. Maar ook het Provinciaal Omgevingsplan Limburg maakt tot nu toe woninguitbreiding in krimpgebieden onmogelijk. En de corporaties maken zich zorgen over de verhuurdersheffing. Om daarvoor voldoende geld in kas te hebben, zien zij zich vaak genoodzaakt de goedkopere woningen in de verkoop te doen. En tot slot zijn er in de krimpgebieden weinig verhuisbewegingen en ook nog eens weinig sociale huurwoningen. Alles bij elkaar genoeg onderwerpen voor de Regietafel. Kijk naar grote gebouwen. Te beginnen bij leegstaand zorgvastgoed. Maar ook zijn er niet-rendabele hotels of pensions. Het idee: sta gemeenten zo nodig toe om oude horecavoorziening aan te kopen en om te bouwen. Ze zouden dan tenminste tien jaar als extra huisvesting dienst moeten doen; van vergunninghouders of anderen woningzoekenden in de sociale sector. Het Provinciaal Omgevings-plan Limburg en de daarop gebaseerde bestemmingsplannen voorzien daarin echter nog niet.

Scherpstellen op integratie Deelnemers noemen integratie als belangrijke voorwaarde voor succes. Ze brainstormen over niet te missen kansen en gekoesterde wensen. Maatschappelijke begeleiding kent remmingen. Gemeente Landgraaf-Welsum wijst op bijkomende zaken, zoals kinderopvang gedurende taal- of werkstages. Ook kunnen reiskosten mensen parten spelen. Het houdt bewoners van kleine dorpen en gehuchten weg bij noodzakelijke cursussen, die vaak plaatsvinden in steden of grotere woonkernen. Let op leefbaarheid. Een corporatie uit MiddenLimburg waarschuwt: ‘Veel vergunninghouders komen terecht in dezelfde complexen. Daardoor ontstaan nieuwe problemen. Op papier en qua cijfers krijgen we de taakstelling wel voor elkaar. Maar als we te weinig oog hebben voor de gevolgen, betalen we straks met z’n allen een zware rekening. Mengen is het advies.’ Benut bestaande kennis. Bij vluchtelingen, maar ook bij onze lokale bevolking. Natuurlijk zijn er

Werkconferentie Limburg/december 2015/p 4 - [email protected]

Opgemerkt Deelnemers benoemen niet alleen de eigen kansen, maar agenderen ook kwesties om hogerop aan te pakken. • Wetswijziging pakt in de praktijk niet goed uit. Gemeenten betreuren dat ze niet langer het voortouw hebben bij het regelen van de inburgering. Vluchtelingen raken verdwaald in het woud van regels, mogelijkheden, taalcursussen en financiering. Uitvoeringsorganisatie DUO houdt tussentijds niet de vinger aan de pols. Controle achteraf is onvoldoende. Dat is het paard achter de wagen spannen. Bij gemeenten en plaatselijk is veel praktische know-how door wetswijzigingen verloren gegaan. Toch zouden ze graag de draad weer oppakken. Ook zien deelnemers een actievere rol voor ondernemers weggelegd.

test en waarderingsschalen over vaardigheden en diploma’s? Erkende instituten houden zich daarmee bezig. Maar waarom geven we onze Nederlandse vaklui daarbij geen rol? Bij het beoordelen en verbeteren. Zo ja, hoe organiseren we dat?’ Wees vooral praktisch. Zo zien de Limburgers dat. NedCar biedt kortdurende lascursussen. Welzijnsorganisaties weten voor uitkeringsgerechtigden soms werkdeuren te openen. En maak bijvoorbeeld gebruik van de expertise van Alterius uit Heerlen. Daar zijn ze gewend om te gaan met opleidingsproblemen. Ze zouden ook nieuwkomers snel arbeidsfit kunnen maken. Een grappig zijpad. Worstelen is een nationale sport in Syrië. Misschien zijn Nederlandse worstelverenigingen goede partners in het versnellen van integratie. Het verkennen waard.

•E  en helpende hand bij onderwijs en werk. Enige hulp is welkom. Want waar moet je beginnen? Partijen zoeken nog naar de juiste sleutel tot succes. Welke keuzes, welke samenwerkingsvormen? Wat komt eerst? Wat kan later? Samenwerking willen de Limburgers ook op die terreinen bevorderen. Wellicht kan Opnieuw Thuis een voorzet doen? •G  een straf voor goed presteren. Overheidsbeleid moet alert zijn op draagvlak, óók bij gemeenten. Deze moeten in elk geval financieel voldoende steun krijgen. Anders kalft hun inzet en oplossingsbereidheid af. Als een gemeente meer vergunninghouders opneemt dan de taakstelling, dan hoort daar een passende financiering bij. Inclusief de doorrekening van de effecten op andere terreinen.

Een wethouder: ‘Ik kan toveren, dat doe ik morgen. Vandaag doe ik al het mogelijke.’

Werkconferentie Limburg/december 2015/p 5 - [email protected]