09-‐09-‐2013
Wie durft? Schematherapie en EMDR bij mensen met een psychotische stoornis
Dr. Tonnie Staring Dr. Hugo Wolters
2
Wilma Boevink
aug 2013
3
Focus van deze workshop -‐ Wel: EMDR en schematherapie als onderdeel binnen behandeling van psychoAsche klachten en omringende aspecten -‐ Niet: EMDR of schematherapie als losstaande behandelingen bij mensen die eveneens schizofrenie hebben
aug 2013
1
09-‐09-‐2013
4
Achtergrond trauma en psychose
aug 2013
5
Trauma & Psychose 50 tot 98 % van de patiënten met een psychotische stoornis heeft een traumatische ervaring meegemaakt in zijn leven Goodman, Rosenberg, Mueser, & Drake, 1997; Morgan and Fisher, 2007; Mueser et al., 1998; Neria et al, 2002; Read, Os, Morrison, & Ross, 2005; Shevlin, Houston, Dorahy, & Adamson, 2008
Read, Van Os, Morrison, & Ross (2005) Seksueel misbruik als kind
Fysieke mishandeling als kind
Totaal
Vrouwen met psychosen
48 %
48 %
69 %
Mannen met psychosen
28 %
50 %
59 %
N=2396
aug 2013
6
Varese et al. (2012) • Meta-analyse • • •
18 gecontroleerde case-studies (n=2048 patiënten met psychose en 1856 gezonde controles) 10 prospectieve cohort studies (n=41.803) 8 cross-sectionele studies (n=35.546)
• Trauma voor 18de levensjaar •
Seksueel misbruik, lichamelijke mishandeling, emotionele en psychologische mishandeling, emotionele en fysieke verwaarlozing, pesten en het overlijden van een ouder
aug 2013
2
09-‐09-‐2013
7
Varese et al. (2012) • OR op psychose = 2.78 • Gecorrigeerd voor beïnvloedende factoren
• Population attributable risk = 33% • 9 van de 10 studies die het onderzochten vonden een dosis respons effect
aug 2013
8
Matheson et al. (2012) • Idem resultaat voor Trauma <> Schizofrenie • Mensen met schizofrenie bleken 3.6 keer zo vaak slachtoffer van traumatisering in de jeugd dan controles • Percentage trauma bij schizofrenie = Percentage trauma bij persoonlijkheidsstoornis
aug 2013
9
Leiden specifieke trauma’s tot specifieke psychotische symptomen? • N=7353 (deelnemers van de Adult Psychiatric Morbidity Survey) •
•
Steeds gecorrigeerd voor andere psychotische symptomen OR stemmen
OR wanen
VerkrachAng
8.9
2.78
Fysieke mishandeling
4.79
8.52
Opgroeien in een tehuis
3.45
11.08
Ook hier dosis-respons relatie Bentall, Wickham, Shevlin, & Varese (2012)
aug 2013
3
09-‐09-‐2013
10
aug 2013
Trauma en Psychose
Behandeling met EMDR mogelijk?
11
• Van den Berg en van der Gaag (2012) Haalbaarheidsstudie met EMDR (n=27)
• De Bont et al. (2013) Gecontroleerde ‘multiple baseline single case study’ met EMDR en Exposure (n=10)
aug 2013
Trauma en Psychose
12
Design pilot – Van den Berg Van den Berg & Van der Gaag (2012)
• Inclusie: Psychotische stoornis + PTSS I N C L U S I E
VoormeAng
6 SESSIES EMDR
NameAng
N=27 • 12 vrouwen, 15 mannen - Gemiddelde leeftijd: 45.00 (27-58) • Gemiddelde duur psychose: 13.48 jaar • Gemiddelde duur PTSS: 13.50 jaar
aug 2013
Trauma en Psychose
4
09-‐09-‐2013
13
Is EMDR veilig? Total Severe adverse events (e.g. suicide)
0
Mild adverse events (a single relapse in hard-‐drug use)
1
Crisis contacts with therapist
3
Crisis contacts with casemanager
2
Number of admissions to psychiatric or general hospital
0
Incidences of self muAlaAon or suicide aaempt
0
N=27
aug 2013
Trauma en Psychose
14
Is EMDR effectief? Drop-‐out rate 18.52 % (22 completers) Clinician Administered PTSD Scale (CAPS)
aug 2013
Trauma en Psychose
15
De Bont (2013) N=10 2 drop-‐outs 8
T1
7
no. subjects with PTSD on CAPS
6
T2
5
T3
4 3 2 1 0
totaal aug 2013
PE
EMDR
Trauma en Psychose
5
09-‐09-‐2013
16
Achtergrond schema’s en psychose
aug 2013
17
Operatie geslaagd De afbeelding kan niet worden weergegeven. Mogelijk is er onvoldoende geheugen beschikbaar om de afbeelding te openen of is de afbeelding beschadigd. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. Als de afbeelding nog steeds wordt voorgesteld door een rode X, kunt u de afbeelding verwijderen en opnieuw invoegen.
aug 2013
Context
6
09-‐09-‐2013
19
Psychotische patienten hebben ook een persoonlijkheid
aug 2013
Context
Richtlijnen Psychotherapie is volgens de richtlijnen persoonlijkheidsstoornissen de eerste keus van behandeling. Er zijn veel mythes over contra-indicaties. Uit de richtlijnen: "Voorbeelden zijn een acuut psychiatrisch toestandsbeeld, onvoldoende motivatie, een geschiedenis van psychosen, verslaving, agressie, taalproblemen, suïcidegevaar of een andere vorm van crisis, psychopathie,zwakbegaafdheid of zwakzinnigheid en onvoldoende reflectieve vermogens. Voor zover de werkgroep bekend zijn deze zogenaamde contraindicaties op basis van klinische ervaring ontstaan en missen ze een empirische grondslag."
7
09-‐09-‐2013
Context Ouders
Temperament
Opvoeding basisbehoeften
Verkeerde ideeën over zelf, ander en de wereld (schema’s) Verkeerde manier van probleem oplossen (coping)
(Nare) jeugdervaringen buiten het gezin
Klachten en problemen
Context
Context
8
09-‐09-‐2013
Schema's passend bij aandoening
Sociale isolatie Falen / mislukken
Daarnaast alle andere schema's
26
Conceptualisatie Waar passen EMDR en schematherapie binnen het cognitieve model van psychose?
aug 2013
Gebeurtenis of intrusie Ik hoor een stem die zegt: “je bent schuldig en verdient straf”
AutomaJsche Gedachten Er is een demon en die gaat me vermoorden De stem heee gelijk over mij
Heden Leergeschiedenis
Aanleg, opvoeding, levenservaringen ErnsAg verbaal mishandeld door vader&sAefmoeder
27
Bang en bedroefd Gedrag/ coping Mezelf krassen, niet verweren tegen vader, terugtrekken uit contact
Intermediaire gedachten Ik moet boete doen en verdien geen normaal leven Als ik me kwetsbaar opstel dan word ik gepakt
Schema’s en modi Schema’s -‐ Mislukking | Sociaal ongew.
Gepest op school Eenmalig verkracht op 14e levensjaar
Gevoelens en lichamelijke reacJes
-‐ Wantrouwen misbruik | Emot ver -‐ Zelfopoffering | aiankelijkheid Modi
-‐ Kwets. kind | Straffende ouder Beschermer | Willoze inschikk.
9
09-‐09-‐2013
Gebeurtenis of intrusie Ik hoor een stem die zegt: “je bent schuldig en verdient straf”
AutomaJsche Gedachten Er is een demon en die gaat me vermoorden De stem heee gelijk over mij
Heden Leergeschiedenis
Aanleg, opvoeding, levenservaringen ErnsAg verbaal mishandeld door vader&sAefmoeder
Gebeurtenis of intrusie Ik hoor een stem die zegt: “je bent schuldig en verdient straf”
Aanleg, opvoeding, levenservaringen ErnsAg verbaal mishandeld door vader&sAefmoeder
Schema’s en modi Schema’s -‐ Mislukking | Sociaal ongew. -‐ Wantrouwen misbruik | Emot ver -‐ Zelfopoffering | aiankelijkheid Modi
-‐ Kwets. kind | Straffende ouder Beschermer | Willoze inschikk.
AutomaJsche Gedachten Er is een demon en die gaat me vermoorden De stem heee gelijk over mij
Gebeurtenis of intrusie
-‐ Wantrouwen misbruik | Emot ver -‐ Zelfopoffering | aiankelijkheid Modi
-‐ Kwets. kind | Straffende ouder Beschermer | Willoze inschikk.
AutomaJsche Gedachten
Beeld komt op: hij slaat me in elkaar
Dat moet ik me niet laten gebeuren!
Heden
Moeder met psychose zei alAjd dat mensen kwaad willen doen
Gevoelens en lichamelijke reacJes
30
Bang en boos Gedrag/ coping Vluchten, gordijnen dicht, niet meer buiten komen die dag. Soms boos worden.
Intermediaire gedachten Ik moet alAjd op mijn hoede zijn en als iemand dichtbij komt, heee hij slechte bedoelingen Ik hoor er niet bij, dus kan me beter afzijdig houden
Schema’s en modi Schema’s -‐ Wantrouwen misbruik | IsolaAe Emot. verw | Soc. ongewenst
Weeshuis 5 jr Ooit bedreigd met een mes
Bang en bedroefd Gedrag/ coping Mezelf krassen, niet verweren tegen vader, terugtrekken uit contact
Schema’s en modi Schema’s -‐ Mislukking | Sociaal ongew.
Hij gaat me pakken!
Aanleg, opvoeding, levenservaringen
29
Ik moet boete doen en verdien geen normaal leven Als ik me kwetsbaar opstel dan word ik gepakt
Iemand met zonnebril zien buiten op straat
Leergeschiedenis
Gevoelens en lichamelijke reacJes
Intermediaire gedachten
Gepest op school Eenmalig verkracht op 14e levensjaar
Bang en bedroefd Gedrag/ coping Mezelf krassen, niet verweren tegen vader, terugtrekken uit contact
Ik moet boete doen en verdien geen normaal leven Als ik me kwetsbaar opstel dan word ik gepakt
Heden Leergeschiedenis
28
Intermediaire gedachten
Gepest op school Eenmalig verkracht op 14e levensjaar
Gevoelens en lichamelijke reacJes
Modi
-‐ Boze kind | Kwetsbare kind Onthechte beschermer
10
09-‐09-‐2013
31
OEFENING
aug 2013
32
Groep schematherapie
aug 2013
Mw S. EMDR bij schizofrenie en OCD
33
aug 2013
11
09-‐09-‐2013
34
Take home messages • Trauma en schema’s zijn belangrijke aspecten in je probleemformulering bij psychose en behandelplan! • Behandeling met EMDR en schematherapie kan ingewikkeld zijn, maar heeft ook veel potentie bij psychotische klachten
www.gedachtenuitpluizen.nl aug 2013
12
