WILLEN WINNEN IS NIET ALTIJD DE BESTE STRATEGIE

02

33 TRANSFER: MARIJKE TEN BRINK EN SANDER VAN HARMELEN NAAR DIJKSTRA VOERMANS

2012 € 11,50

70 DEALMAKER: JEROEN THIJSSEN (CLIFFORD CHANCE)

95 RIJDEN MET FREDERIEKE LEEFLANG (BOEKEL DE NERÉE)

JAARGANG 8

INSOLVENTIERECHT TOPKANTOREN BUITEN DE RANDSTAD

NATIONAAL ES NGR JURISTENCO

Peter Wakkie: ‘WILLEN WINNEN IS

NIET ALTIJD DE BESTE STRATEGIE’

nu ook als iPhone app!

Zo doen we dat in Rotterdam. In 2011 - 2012 kiezen negen Rotterdamse advocatenkantoren, het OM én de rechtbank Rotterdam voor samenwerking met Erasmus School of Law. Dit collegejaar profiteren 23 Togamasterstudenten van dit sterke netwerk waarin theorie en praktijk elkaar inspireren en versterken. Studenten worden écht voorbereid op de beroepspraktijk. Naast theorie volgen zij een intensief praktijkprogramma en lopen een stage bij deelnemend advocatenkantoor, rechtbank Rotterdam of OM.

Ook samenwerken? Mr. Munish Ramlal 06 - 45 22 88 24

Togamaster 2011 - 2012

Erasmus School of Law Volg ons! www.twitter.com/ESL_EUR E R A S M U S S C H O O L O F L AW ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM

nr. 2 – 2012

20

41

De adrenaline van Peter Wakkie

Topkantoren buiten de Randstad

Afwisseling, spanning en intellectuele uitdaging. Het is het mengsel van die drie elementen dat Peter Wakkie altijd heeft nagestreefd in zijn beroepsmatig bezig zijn. Nu, na een imposante loopbaan van bijna veertig jaar, is er nog steeds geen dag waarop hij niet met plezier naar zijn werk gaat: “Tja, dat is toch een beetje waar je het voor doet; waarvoor anders?”

De grote Randstedelijke kantoren maken na jaren van groei pas op de plaats. De middelgrote kantoren buiten de Randstad daarentegen groeien flink, bleek uit de top 50 van de Nederlandse advocatuur in het vorige nummer van Mr. We vroegen een aantal van hen waar hun succes vandaan komt. Waar staan ze nu en waar over tien jaar? Een inventarisatie van de subtop van Nederland.

72

80

57 Nationaal Juristencongres

Legal counsel en advocatenkantoren

Als ik... insolventierecht

Het is bijna zover: op vrijdag 16 maart vindt de tiende editie van het Nationaal Juristencongres plaats. Mr. geeft alvast informatie over de workshops en vroeg een aantal advocatenkantoren en andere organisaties naar hun verwachtingen van deze dag.

De old boys worden verdrongen door young professionals; prijsafspraken nemen de plaats in van het uurtarief en bedrijven halen niet meer alle externe juridische hulp bij één vast kantoor. De relatie tussen legal counsel en advocatenkantoren is de afgelopen jaren sterk geprofessionaliseerd. Rob van Otterlo en Paul Uittenbogaard deden er onderzoek naar.

In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister van Veiligheid en Justitie waren? Gratis advies voor Ivo Opstelten; deze keer op het gebied van het insolventierecht.

nr. 2 – 2012

3

 

   
  

  



 




  



 




 
 


 

+31 10 249 24 44 +31 10 249 24 40 [email protected] P.O. Box
85205 

3009


Rotterdam Lichtenauerlaan 138 3062


Rotterdam



nr. 2 – 2012

Colofon Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Mr. bereikt ruim 28.500 actieve juristen in Nederland. De uitgever wordt door een Raad van Advies geadviseerd over het te voeren beleid. Informatie over abonnementen zie onderaan dit colofon. Redactieadres Van Kleef Media Kennemerplein 13, 2011 MH Haarlem Tel. 023 – 576 21 87, fax 084 – 726 59 93, mail: [email protected] Redactie Michiel van Kleef (hoofdredacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), mr. Annelieke Fenstra, Myrna van Lente Medewerkers mr. Lex van Almelo, mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), drs. Andrea Bosman, mr. Alieke Bruins, Laura Burgers (Bijgewoond), mr. Marianne van der Hoek (Jonge-Baliepagina), mr. drs. Michel Knapen, mr. Peter Louwerse, mr. Noortje Ogg (Jonge-Baliepagina), drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. drs. Miek Smilde, mr. Henriette van Wermeskerken Columnisten Harm Cammel, prof. mr. Rieme-Jan Tjittes Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Illustraties Josje van Koppen, Mirèn van Alphen Website www.mr-online.nl Webmeester Bart Pronk ([email protected]) Raad van Advies Baker & McKenzie: Chantal Rademaker de Ridder, Boekel De Nerée: Marjorie Claushuis, Brunel Nederland: Arjan de Vries, Houthoff Buruma: Jaap Bosman, Legal People: Friso van Deursen, USG Juristen: Eelco Stuut, Voxius: Ruud Harinck Uitgeverij Kluwer Juridische Uitgevers Postbus 23, 7400 GA Deventer Tel. 0570-647621 Uitgever mr. David Jonckheer Media advies Maarten Schuttél Advertentiedeelname Capital Media Services B.V. Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Tel. 024-360 77 10, [email protected] Vormgeving COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk Senefelder Misset, Doetinchem Abonnementen en adreswijzigingen Abonnementsprijs € 110,00 per jaar. Losse nummers € 11,50, te bestellen via www.kluwershop.nl of 0570 – 67 34 49. Alle prijzen zijn inclusief verzendkosten en BTW. Juristen die als zodanig werkzaam zijn ontvangen Mr. kosteloos. Bij wijziging tenaamstelling en/of adres verzoeken wij u de huidige en de gewijzigde gegevens op te sturen naar Kluwer Klantenservice, Postbus 23, 7400 GA Deventer. Tel. 0570 – 67 34 49, fax 0570 – 69 15 55, www.kluwer.nl/klantenservice Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvuldigd. ISSN 1388-3372 – Copyright Kluwer 2012

7

NIEUWS 6 Met onder meer:

Gekibbel over SCP-rapport, tentoonstelling Advocatuur & Rechtspraak, de nieuwe generatie juridisch talent, Bijgewoond, weblogs

91

Wat leest Jan Willem Bitter (Simmons & Simmons)? 93 Lezen

Theo de Roos recenseert Het Proces van John Grisham 95 Rijden

COLUMN

Frederieke Leeflang (Boekel De Nerée) in de Range Rover Evoque

17 Rieme Jan Tjittes

97 Netwerken

Zuidassers, op de barricaden!

Jaarvergadering VSR in trui en jasje dasje bij IE-diner

RUBRIEKEN 29 Arrest van de maand

Dromen van karton 66 Financieel

47 Ik en mijn bedrijfsjurist

69 Dealmakers

De belangrijkste deals van de afgelopen tijd

Arne Grimme (De Brauw) en Guido Dierick (NXP Semiconductors)

90 Groeten uit

50 Column Harm Cammel

Nadia Sonneveld bezocht Cairo

Legal en de veranderende klantbehoefte 53 NGB-pagina’s

SUBSIDIAIR 92 Nachtkastje

Beter werk

31

Het vaste katern over jurist en arbeidsmarkt 32 Nieuws

Eversheds Faasen start India Desk, symposia Academie voor Gezondheidsrecht, nieuwe arbeidsmarktcommunicatiesite Holla, de arbeidsthermometer en natuurlijk personalia 39 The happy lawyer!

Column Caroline Bun 65 Jonge-Baliepagina’s

De Baliebabe van de maand, Dagboek van een stagiaire en meer

nr. 2 – 2012

5

Juridisch nieuws Gekibbel over SCP-rapport De Raad voor de rechtspraak en het Sociaal Cultureel Planbureau kibbelen over de status van het onlangs verschenen rapport waarin het bureau concludeerde dat de rechtspraak de afgelopen jaren niet beter presteerde ondanks grote investeringen in de periode 1995-2010. a de verschijning van het SCP-rapport ‘Waar voor ons belastinggeld. De prijs en kwaliteit van publieke diensten’ zei Erik van den Emster, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak: “De prestaties van de rechtspraak worden eenzijdig belicht. (…) Deze rekenmethode is niet volledig en doet geen recht aan de prestaties in de sector.” Opmerkelijk, gezien het feit dat de Raad deel uitmaakte van het team van onderzoekers. Raadsadviseur Frank van Tulder schreef namelijk samen met SCP-onderzoeker Ab van der Torre het hoofdstuk over de rechtspraak. Woordvoerder Michiel Boer: “We dachten

N

dat Frank van Tulder meewerkte aan een ‘liber amicorum’, maar zijn bijdrage blijkt te zijn gebruikt voor een rapport. Kennelijk heeft het ergens in de loop van het traject een andere status gekregen. Dat was nooit de intentie. Anders hadden we er wel voor gezorgd een evenwichtiger beeld naar buiten te brengen. We zijn door de conclusies van het SCP overvallen. Een ongelukkige gang van zaken.” Het SCP stelt echter dat de Raad juist heel goed wist waaraan hij meewerkte. Van der Torre: “We hebben altijd open kaart gespeeld. Van begin af aan zijn we heel duidelijk geweest dat het een rapport zou worden. De term ‘liber amicorum’ hebben wij nooit gebruikt.” De Raad is vooral ongelukkig over het beeld van de rechtspraak dat nu is ontstaan. Boer: “De media vertalen de conclusies naar ‘geen waar voor je geld’. Die stelligheid vind je in het rapport niet terug, maar in de media blijft van nuanceringen niets over.” Over de inhoud van het rapport wordt ook gesteggeld. De Raad stelt dat er te veel nadruk is gelegd op kwantiteit en is niet te spreken over de gebruikte rekenmethode. “Het legt een eenzijdige focus op de hoeveelheid uitspraken in verhouding tot geld. Het SCP kan niet deze conclusies trekken op basis van de gegevens die nu zijn onderzocht”, aldus Boer. “Dat is zijn mening”, reageert Van der Torre. “Als de gegevens die gebruikt zijn niet dekken wat er in de sector gebeurt, moeten ze maar betere cijfers leveren. Ik ben ervan overtuigd dat de meeste gegevens erin verwerkt zijn. We zetten de productie af tegen de kosten en die bespreken we in samenhang met beschikbare gegevens over kwaliteit.” De Raad is zich aan het beraden over het instellen van een tegenonderzoek. Boer: “Als het rapport een eigen leven gaat leiden in de politieke besluitvorming kan ik me voorstellen dat we het noodzakelijk achten om een tegengeluid te laten horen, waaruit een evenwichtig beeld van de rechtspraak naar voren komt.”

Verdeeldheid over impact vervolging oud-rechters op rechtspraak In de juridische wereld bestaat verdeeldheid over wat de impact van de vervolging van de oud-rechters Westenberg en Kalbfleisch op de rechtspraak zal zijn. egin februari maakte het Openbaar Ministerie bekend de voormalige rechters Hans Westenberg en Pieter Kalbfleisch te zullen vervolgen voor meineed voor hun optreden in de Chipsholzaak. Het is de eerste keer in Nederland dat (oud-)rechters voor meineed worden vervolgd. In de uitzending van Nieuwsuur van vrijdag 3 februari zei Erik van den Emster,

B

6

nr. 2 – 2012

voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, dat er sprake zal zijn van “een ernstige vertrouwensbreuk in de integriteit van de rechtspraak” als de meineed wordt bewezen. Hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert noemt deze uitspraak niet verstandig. “Er moet juist op worden gewezen dat er in elke organisatie, dus ook bij de Rechtspraak, fouten worden gemaakt. Dan moet je niet spreken in termen van ‘een ernstige vertrouwensbreuk’. Het gaat over misschien twee rotte appels die ter verantwoording worden geroepen. Dat moet je niet de hele organisatie aanrekenen.”

Ashley Terlouw, hoogleraar rechtssociologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, sluit zich hierbij aan. “Het is slecht voor het aanzien van de rechterlijke macht als rechters in de fout gaan. Maar je vindt in elke beroepsgroep mensen die niet deugen.” Volgens Marc Hertogh (hoogleraar rechtssociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen) treft de vervolging de rechtspraak juist diep in het hart. “Westenberg en Kalbfleisch waren niet de eerste de beste rechters. Als dit verhaal waar is, krijgt het vertrouwen in de rechtspraak een flinke knauw en daar komt ze niet zomaar overheen.”

Juridisch nieuws Mediatraining? Ja graag! e Raad voor de rechtspraak is een ongetwijfeld nuttige instantie, maar bestaansrecht en functie ervan zijn niet simpel uit te leggen aan de gemiddelde Nederlander. De voorzitter van de Raad (waarom heet hij eigenlijk niet gewoon directeur en waarom heet de Raad niet gewoon organisatie, worden de Raadsleden soms gekozen?) mocht onlangs in Nieuwsuur komen uitleggen waarom hij al niet veel eerder had ingegrepen in de zaak tegen de van meineed verdachte oud-rechters Westenberg en Kalbfleisch. Wat volgde was een uitleg dat de Raad niet gaat over discipli-

D

naire zaken. “Ai”, zie je de interviewer denken, “verkeerde gast.” Dus dan maar naar de mening van de voorzitter gevraagd. In het nauw gebracht volgde, ik citeer: “Daar kan ik niets over zeggen”, “Daar weet ik niets van”, “Daar gaan we niet over”, “Ik weet het niet”, “Ja, er is een vertrouwensbreuk”, “Ja, het is een nachtmerrie.” Google op Nieuwsuur en Erik van den Emster. Ik voorspel u, dit wordt een klassieker in het land van de mediatrainers. Blijkbaar was de Raad er zelf ook niet helemaal gelukkig mee, want enkele dagen later volgde een verklaring van de Raad waarin Van den Emster

uit een heel ander vaatje tapte: het is allemaal heel ernstig, maar we moeten het niet dramatiseren. Het is een incident, het is een unicum etc. Waar overal in de rechtspraak hard wordt bezuinigd, groeit en bloeit de Raad. Onlangs nog werd een heel blik voorlichters aan- en opengetrokken die de rechtspraak beter voor het voetlicht moet brengen. Maar of het gaat werken, valt te betwijfelen. Vorig jaar interviewde ik zestien rechters voor het boek Rechtspraak is Mensenwerk. Hieruit blijkt dat rechters willen dat hun voormannen in de media voor hen opkomen en flinke en duidelijke taal spreken.

Van den Emster en HR-president Corstens voldeden in de visie van deze rechters niet aan die verwachting. Het is akelig om die mening zo bevestigd te zien. Michiel van Kleef, hoofdredacteur @michielvankleef

Tentoonstelling Advocatuur & Rechtspraak ot en met 11 maart is in Galerie Jabelle in Schiedam de expositie ‘Advocatuur & Rechtspraak’ te bezichtigen. De kunstenaars Jacques Tange, Floor de Bruyn Kops, Trudie Maasdam en Frits Kloppers geven hun visie op de advocatuur en rechtspraak door middel van sculpturen, schilderijen, tekeningen en keramiek. Tijdens de tentoonstellingsperiode worden op aanvraag lunches, diners en workshops georganiseerd, verzorgd door evenementenbureau La Luz.

T

‘Mona Lisa’ door Trudie Maasdam

‘Judge with a talent’ door Jacques Tange

‘Judith’ door Trudie Maasdam

Ambition’ door Jacques Tange

‘Gerechtigheid’ door Frits Kloppers

‘Justitia’ door Floor de Bruyn Kops

nr. 2 – 2012

7

Link up. Vind je het een spannende uitdaging om hechte relaties op te bouwen met gerenommeerde, internationale cliënten? Wil je de grenzen van je praktijkgebied verleggen naar een breed spectrum van sectoren? Heb je het talent, inzicht én de energie om de meest complexe transacties succesvol af te ronden? Link dan met Linklaters! Wij zijn een wereldwijd, toonaangevend kantoor met advocaten, notarissen en fiscalisten. We zijn altijd op zoek naar jong toptalent. Dus als jij carrière wilt maken in een open en toegankelijke omgeving, waarin pragmatisme en vernieuwend denken centraal staan, bekijk dan onze stagemogelijkheden en vacatures op www.linklatersgraduates.nl

Juridisch nieuws Klaar voor de volgende generatie? toor de kwestie heeft aangepakt. Hij vertelde dat Clifford Chance inderdaad een mentorprogramma ontwikkelt. “De mensen zelf willen meer onderscheid tussen persoonlijke begeleiding en de beoordeling van hun prestaties.” Clifford Chance vroeg de jongste generatie met haar toekomstvisie op het kantoor te komen. Er kwamen talloze goede ideeën uit, waarin ook oudere medewerkers zich konden vinden. Stigmatisering van generaties heeft volgens Visser dan ook geen zin. De door Laura Burgers Bas Boris Visser dialoog aangaan en die blijven voeren, dat helpt. En (Clifford Chance) oelt u zich thuis op uw kantoor? Als u na 1979 voor het benodigde vertrouwen zijn kleine, divers geboren bent is de kans groot dat u in elk geval samengestelde groepen daarbij “cruciaal”. geen zin hebt nog jaren te blijven. Waar u wel zin in heeft: Zo’n twintig afgevaardigden van grote advocatenkantoren hielflexibiliteit, positieve feedback en genoeg tijd in uw leven voor den vervolgens een rondetafelgesprek over de toekomst van zaken naast uw werk. Van voor 1979? Dan vindt u die jongste hun human resources. Ook andere aanwezigen geloofden niet generatie, ook wel de generatie Y of millennials, misschien arzo in het generatieverhaal. Marcel Abbringh (bestuurslid Pels rogant. Het zijn watjes die niet tegen een stootje kunnen en Rijcken & Droogleever Fortuijn) merkte op dat hij het indertijd nog nooit van hard werken hebben gehoord. als vijfentwintigjarige ook wel eens moeilijk had gehad. Ernst Herkenbaar of niet? Het bovenstaande is – enigszins gecharJan Krudop (directeur KienhuisHoving) weet het probleem aan geerd – de uitkomst van het onderzoek van Venturis Partners, de overheid, die stimuleert te snel af te studeren. “Die jonge consultants die zakelijke dienstverleners van organisatorisch mensen moeten eerst droog achter de oren worden”, vond hij. en strategisch advies voorzien. Op 24 januari organiseerden zij “Nu hebben wij een stuk of drie, vier mensen van rond de dereen client seminar in het Rosarium te Amsterdam. The Next tig in de coaching zitten vanwege een quarter life crisis.” Generation Law Firm 2.0, daar moest het over gaan. Hoe creJan Versteegh (bestuursvoorzitter TeekensKarstens) zag ook eer je nou die duurzame betrokkenheid van je werknemers? het belang van vertrouwen: “Het is nodig dat je kunt zeggen dat het niet goed gaat zonder gediskwalificeerd te worden als Partner worden, hoezo? arme stumper.” Van Veenendaal voeg“Er is nu echt wel wat mis”, constateerde consultant Eline van de stimulerend toe: “Bedenk gezaVeenendaal, die het onderzoek presenteerde. Tijdens een onmenlijke waarden. Praat er over. En derzoeksbijeenkomst die Venturis had georganiseerd, bleek zorg voor structuur. In de gesprekken dat geen enkele ondervraagde gemotiveerd raakte door het zelf, maar ook bij het plannen ervan. vooruitzicht van het partnerschap. Let wel: het ging hier om Zo creëer je veerkracht bij je mensen jonge mensen die door hun kantoor als high potential naar voen in je organisatie!” ren waren geschoven. “De carrièrehorizon van de millennial is drie tot vijf jaar”, legde Van Veenendaal uit. Het partnertraject Het onderzoeksrapport The Next Genevan zo’n zeven jaar duurt daar gewoon te lang voor. ration Law Firm van Venturis Partners is Zingeving, daar zijn de jongeren naar op zoek volgens Venterug te vinden op www.venturispartJan Versteegh turis. Ze willen van alles wat ze moeten doen, begrijpen ners.com (TeekensKarstens) waaróm ze dat moeten doen. Ze willen oprechte waardering voor hun prestaties. Kritiek ontvangen ze maar moeilijk. Gevolg: ze raken snel gefrustreerd. De zaal constateerde zelfs unaniem dat er op de advocatenkantoren geen ruimte is voor Landelijke Breintraining voor juristen je kwetsbaar opstellen. En dat is jammer, want de generatie Y Vergroot uw overtuigingskracht; presenteer uit het hoofd is wel degelijk ambitieus en innovatief. Er zijn tegenwoordig significant meer dertig-minners met een burn-out dan Vrijdag 08 juni 2012 vroeger, vertelde Venturis-partner Arjan van Lit. Daarom zijn er volgens hem Slot Zeist te Zeist per advocaat twéé begeleiders nodig. Een coach die begeleidt op het per€ 695,- p.p. excl. BTW soonlijke vlak en een mentor die het professionele plaatje in de gaten houdt. Advocatenkantoren moeten werken aan de kloof tussen de verschillende generaties. Jong juridisch toptalent voelt zich nu onvoldoende betrokken. Investeren in juridische kennis en kunde door werkgevers is niet voldoende. Kennis van en instemming met de visie en strategie van het kantoor zijn onontbeerlijke ingrediënten om mensen te binden.

V

t
Snellezen

What’s next? Ernst Jan Krudop (Kienhuis Hoving)

Bas Boris Visser, managing partner bij Clifford Chance, gaf een presentatie over de manier waarop zijn kan-

t Mindmappen t Geheugentraining

Meer info: http://bit.ly/InfoJuristenBreintraining Deelnemen: http://bit.ly/JuristenBreintraining

Laat je brein voor je werken!

nr. 2 – 2012

9

Bijgewoond

Als drukke jurist kunt u natuurlijk niet overal aanwezig zijn. Mr. brengt u daarom maandelijks verslag uit van de gemiste highlights. door Laura Burgers

Conferentie Recht & Menselijk gedrag Datum: 12 en 13 januari 2012 Aantal aanwezigen: 100 Locatie: Hotel Het Hoge Duin te Wijk aan Zee Borrel: Wij juristen moeten ervoor oppassen niet alleen maar in regeltjes te denken. Gelukkig organiseert de Vereniging voor de Sociaalwetenschappelijke bestudering van het Recht (VSR) jaarlijks een conferentie, dit keer in het teken van Recht en menselijk gedrag. Interessant, soms schokkend onderzoek zet aan tot heroverwegen van de juridische werkelijkheid. Naast uitgebreide evaluaties van het ouderschapsplan, discussies over wederkerigheid, aansprakelijkheid, het individu in het recht was er ruimte voor een debat over bestuur, burger en vertrouwen. Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer maakte in dat verband een onderscheid tussen enerzijds confidence, ofwel vertrouwen in het systeem, en anderzijds trust, vertrouwen in de persoon waarmee je handelt. Geldt bij de eerste rechtmatigheid als richtinggevende norm, bij de tweede vorm is dat behoorlijkheid. “De overheid heeft momenteel onvoldoende oog voor trust”, zei Brenninkmeijer. Zware jongens moeten zwaar gestraft

10

nr. 2 – 2012

worden, dat vindt iedereen. Maar zitten ze in zak en as vanwege hun gevangenisstraf? Welnee. Ze zijn allang blij dat ze geen taakstraf hebben gekregen. Dat was een van de bevindingen van de onderzoeksgroep (samengesteld uit wetenschappers van de EUR en Wageningen UR) van socioloog Peter Mascini. Hij en zijn collega’s onderzochten de strafsoort. Het blijkt dat rechters in hun keuze tussen enerzijds boete & detentie en anderzijds een taak- of werkstraf grotendeels geleid worden door drie W’s: Woning, Wijf en Werk. Als een verdachte die niet heeft, kan hij vaker rekenen op een leedtoevoegende straf (detentie/boete) dan op een alternatieve. Raadsheer van het College van Beroep voor het bedrijfsleven Heico Kerkmeester besprak artikel 1.3 lid 4 van de Telecommunicatiewet als voorbeeld een kosten-batenanalyse. Als de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA) een beslissing neemt die grote invloed heeft op de telecommunicatiemarkt, moet er eerst een kostenbatenanalyse gemaakt worden. Het lijkt een eerlijk middel, maar de uit de case study van Kerkmeester bleek het geen onverdeeld succes. Binnenkort wordt het waarschijnlijk afgeschaft.

Afscheidscollege UvA Floris Bannier Datum: 20 januari Aantal aanwezigen: 100 Locatie: Oude Lutherse Kerk Amsterdam Borrel: “Ik heb angst over de partijdigheid en onafhankelijkheid van de advocaat. De politiek van dit moment is doodgriezelig”, zei Bannier tijdens zijn afscheidscollege als bijzonder hoogleraar Advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam. Als iemand 46 jaar advocaat is geweest, weet je dat het ernst is. Het voorstel van staatssecretaris Teeven om het toezicht op advocaten te verscherpen baart hem grote zorgen. En hij bleek niet de enige. Tijdens de borrel na afloop vertelde Raffi van den Berg, algemeen secretaris van de Nederlandse Orde van Advocaten, dat de NOvA geen inbreng heeft gehad tijdens het opstellen van het voorstel. De Orde moest met reageren

wachten tot ná de openbaarmaking van de consultatietekst, heel anders dan Van den Berg gewend is. “Ik heb de indruk dat de impact van het voorstel nog niet zo is doorgedrongen in advocatenland,” zei ze bovendien. “Het is hoog nodig dat er meer aandacht voor komt.” Ook Banniers opvolgster, advocate en voormalig Eerste Kamerlid Britta Böhler, is gealarmeerd. “De onafhankelijkheid en partijdigheid staan onder druk”, bevestigde ze. “Dat gaat zeker mijn invulling van de functie beïnvloeden.” En algemeen deken Jan Loorbach uitte in zijn speech nog wel meer zorgen, bijvoorbeeld over de gefinancierde rechtshulp. De staatssecretaris wil een door hemzelf benoemd College van Toezicht invoeren, dat uit niet-advocaten bestaat en dat de partijdigheid van de advocaat onder controle moet houden. Bannier wees erop, dat de advocaat behalve onafhankelijk van zijn cliënt en van de rechter, ook onafhankelijk van de overheid moet zijn. Door dit voorstel, zei hij, “raken we de greep op onze partijdigheid kwijt, en bovendien de onafhankelijkheid van de overheid.” Het was de enige politieke noot in zijn afscheidscollege, dat verder voornamelijk een vergelijking betrof tussen een verhandeling van de rechtsgeleerde Johannes van der Linden (1756-1835) en de hedendaagse gedragsregels voor advocaten. Niet dat iedereen met fronsende wenkbrauwen stond te somberen, daar in de aula van de UvA. Integendeel, de ongeveer 100 aanwezigen maakten het beregezelig. De boezemvrienden van Bannier uit jaarclub Faun (USC, 1959) brachten zelfs vrolijk hun lied is-t-ie-fijn ten gehore. Zo werd de prachtige carrière van professor Bannier in ieder geval schijnbaar zorgeloos afgesloten.

Debat politisering rechterlijke macht Datum: 1 februari 2012 Aantal aanwezigen: ruim 100 Locatie: Perscentrum Nieuwspoort Borrel: De procedure rond de benoeming van leden van de Hoge Raad moet transparanter. Echter zonder dat degenen die op de voordracht staan het gevaar lopen beschadigd te worden. Dat was de voornaamste conclusie van het Montesquieudebat dat eind januari in Den Haag plaatsvond. Hoewel aangekondigd als een debat over de politisering van de recht- }

15 years in legal translations!

 drs

Ervaren juridische ve vertalers Alle All talen t l Directe, snelle nelle behandeling Vaste, scherpe tarieven Persoonlijk contact

 


  


jurid J.M




. St

 

eur



isch
v

er taa

  

!bure

au

 
 
    
 
  
 
     
    
  ! 
$ "#% $$ #   !  " #%#  

%

,('&*
)#(
)
)#(
))
!(
*&(&$)+#

+ (
-

$#'
!(
*&(&$)+#

+(
-

$#'
*&- &
*#
#
'!)(# #
)&'
*&( &(!#
&
*#
#
'!)(#
)&'
*&(!#

$%
(
'%&$ #
( '(%
+$&(

!*&

!(
#
('(%
+$&(
!*&

!(
+#(
'%&
'
'%& 
!
'#'
 '
 
$
$#- 
!
'#'
 
$
$#-
#(#
(
+&&#
))#(
)
!-#
$%
+++"'(,(#! !#(#
(
+&&#
)#(
)
!-#
$%
+++"'(,(#!

&(#
## #$&"(
$
$#-
(&*#
-#
$$&
'%$$%&(#
#$&"(
$
$#-
(&*#
-#
& 


#
###
#
+
!(
& &
!



#
###
#
%
$.
&( ))&
$#
+
)
#
'&%
$.

Kijk op juridischebrochure.nl voor meer info

+
!#
$#-
-$&/

VU Law Academy #FUSPLLFO
PQ
|X
DPNQFUFOUJF

Met korting Meer kennis Zie ons nieuwe uitgebreide cursusaanbod PO, VSO/PO en Leergangen Wij zijn trots op de officiële erkenning als juridisch opleidingsinstituut door de NOvA.

www.vula.nl

Juridisch nieuws spraak, draaide de discussie met name over de recente gang van zaken rond de benoeming van twee raadsheren in de Hoge Raad. In het eerste geval ging het over Ibo Buruma, wiens kandidatuur door de PVV zo discutabel werd geacht dat voor het eerst in de geschiedenis een hoofdelijke stemming in de Tweede Kamer plaatsvond over dit onderwerp en bij het tweede geval handelde het om de kandidatuur van AG Diederik Aben. De discussie begon met een flink partijtje fact finding. Wat was er nu precies gebeurd tijdens de inmiddels beruchte vergadering van de vaste kamercommissie V&J? En op grond waarvan be-

sloot HR-president Geert Corstens nu precies de voordracht te wijzigen? Het aanwezige PVV-kamerlid Lilian Helder (oud-advocaat) ontkende het lek te zijn waarop NRC Handelsblad in december de berichtgeving over dit onderwerp had gebaseerd. Zij zou zelfs een gang naar de Raad voor de Journalistiek hebben overwogen, maar in overleg met collega’s en met Corstens hiervan afgezien omdat de zaak daardoor alleen maar groter zou worden. Collega Kamerlid (PvdA) en voormalig rechter Jeroen Recourt deed er nog een schepje op door te verklaren dat ook hij de berichtgeving in de NRC onjuist vindt, maar kon en mocht vanwege de vertrouwelijkheid verder niets zeggen.

Niet leuk voor NRC-journalist Marcel Haenen, die het nog wat zwaarder te verduren kreeg toen hij poneerde dat Corstens naar aanleiding van het artikel persoonlijk alle raadsheren zou zijn langs geweest om ze te vragen of zij het lek waren geweest. Een bewering die staande de bijeenkomst werd weersproken door raadsheer Jan Willem Ilsink en zijn collega Buruma. De laatste waarschuwde ook voor al te grote openheid: “Ik kan me voorstellen dat kandidaten afhaken omdat ze geen trek hebben in al die publiciteit. Er wordt echt heel diep in je verleden gegraven en dan komen er ook dingen naar boven die je zelf als privé beschouwt. Dat is kennelijk onvermijdelijk maar daar moet je wel zin in hebben.”

Opinie: advocatendeclaraties ! !

Opinie

!

!!!

De website van Mr. (www.mr-online.nl) heeft een rubriek Opinie. Op deze plaats signaleren we recent verschenen Opiniebijdragen.

dvocaat Thomas van Berkel (Bierens Incasso Advocaten) schreef een bijdrage over declaraties van advocaten (Opinie/Advocatuur). “Stel, u bent advocaat en uw declaratie is niet betaald. Uw cliënt lijkt op geen enkele

A

manier tot betaling te bewegen. Zelfs in het buitengerechtelijke incassotraject slaagt u er niet in de vordering te verhalen. Start u dan een begrotingsprocedure of gaat u dagvaarden? De Hoge Raad heeft al enkele malen

uitgemaakt dat de begrotingsprocedure alleen kan worden toegepast in geval van een geschil over de hoogte van het bedrag van de declaratie. Niet steeds zal de reden van niet-betaling bekend zijn. Kortom, het is van belang om te beoordelen welke bezwaren door de cliënt naar voren worden gebracht. Als gevolg daarvan kan een keuze voor een rechtsgang worden gemaakt.”

Thomas van Berkel (Bierens)

Rechtspraak op basis van prijs Big Mac e rechtbank Middelburg gebruikte onlangs de prijs van een Big Mac om de draagkracht van een man in Suriname te kunnen berekenen voor kinderalimentatie voor zijn kinderen in Nederland (LJN: BV2280). Er kon namelijk niet worden uitgegaan van de Nederlandse bijstandsnorm. Daarvoor verschilt het levenspeil in Nederland te veel met dat van in Suriname. De advocaat van de man, Carrie Jansen (Rietbergen & Partners Advocaten), wees de rechter op de zogeheten ‘Big Mac Index’. De index is een rekenmethode die ontworpen is door The Economist, een Brits financieeleconomisch weekblad. Deze methode gaat ervan uit dat een Big Mac over de hele wereld even veel waard is. Een Big Mac is im-

D

12

nr. 2 – 2012

mers in elk land hetzelfde mandje met dezelfde producten: brood, vlees, groente, verpakking, arbeid en energie. Dit product geeft een redelijke doorsnee van het prijsniveau in de economie. Om tot een levenspeilvergelijking te komen, berekent The Economist de verhouding tussen de prijs van een Big Mac in de twee landen. De prijs van een Big Mac in Suriname is omgerekend € 2,47. In Nederland kost een Big Mac € 3,15. Het levenspeil in Suriname bedraagt dus ongeveer tweederde van het levenspeil in Nederland. Op basis hiervan bepaalde de Middelburgse rechter de bijstandsnorm voor de man op tweederde van de bijstandsnorm in Nederland.

www.mr-online.nl 6 FEBRUARI Fred Hammerstein (raadsheer Hoge Raad en staatsraad in buitengewone dienst) is benoemd tot hoogleraar Geschilbefoto: Marco slechting aan de RadVellinga boud Universiteit Nijmegen.

Hoe kijkt u aan tegen het rumoer rondom de benoemingen van de leden van de Hoge Raad? “Rond benoemingen mag nooit rumoer ontstaan. Ik betreur dat het wel is gebeurd.” Sommige commentatoren vinden dat de Hoge Raad te weinig ruggegraat heeft getoond in de zaak-Aben. Wat vindt u? “Het past mij niet op deze vraag een antwoord te geven Ik weet niet wat zich precies heeft afgespeeld. Het gaat hier om vertrouwelijk beraad. Ik ken mr. Aben als een bij uitstek integere en deskundige collega.”

9 JANUARI Officier van justitie Henny Baan (Landelijk Parket) sprak op een congres over de strijd van de internationale gemeenschap tegen piraterij voor de kust van Somalië. U bent verantwoordelijk voor de eerste vervolging van zeerovers in Europa in de moderne tijd. Dat is nog eens pionieren. Waar haalt u uw inspiratie vandaan? “Het grootste deel van het afgelopen jaar werden meer dan 700 onschuldige zeelieden in gijzeling gehouden door Somalische piraten. Zeelieden die mishandeld en bedreigd worden door piraten; zeelieden en hun familieleden die in voortdurende onzekerheid verkeren of ze hun geliefden ooit nog terug zullen zien. Stelt u zich een dergelijke gijzelingssituatie op het vaste land eens voor en denkt u zich dan ook nog eens in dat vanwege de complexiteit niemand er iets aan doet om een einde te maken aan deze situatie.Nederland is een zeevarende natie; ook onze zeelieden kunnen slachtoffer worden van de piraten en voor onze economie zijn wij afhankelijk van de vrije doorvaart in de internationale wateren.”

Kent u ook een potentiële Mr. van de week? Mail ons! [email protected]

30 JANUARI Bert Marseille hield zijn inaugurele rede als bijzonder hoogleraar empirische bestudering van het bestuursrecht aan de Universiteit van Tilburg.

Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel over de verhoging van de griffierechten aanneemt, is de Eerste Kamer aan zet. Dat wordt spannend. Het is een beetje koffiedik kijken, maar wat is uw voorspelling? “Ik kan me eigenlijk al niet voorstellen dat de Tweede Kamer het wetsvoorstel aanneemt, dus dat de Eerste Kamer akkoord zou gaan, vind ik al helemaal onvoorstelbaar, maar aan de andere kant, er gebeurt in Nederland zo veel wat een paar jaar geleden volstrekt onvoorstelbaar leek…” Welk wetsartikel vindt u het slechtst? “Veel artikelen die eindigen met een letter, zoals artikel 4:20b of 8:55f Awb. Vaak begrijp ik ze niet, en als ik denk dat ik ze wel begrijp, begrijp ik niet wat de toegevoegde waarde ervan is.”

17 JANUARI Walter van Overbeek is sinds 1 januari managing partner van Houthoff Buruma en zal met Johan Rijlaarsdam leiding geven aan het kantoor.

Hoe is het om nu opeens een soort van baas te zijn over uw collega’s? Heeft u zin in het managen van ‘the mavericks’? “Er is binnen Houthoff Buruma grote eensgezindheid over de strategie van het kantoor. Het is de taak van de managing partners om het kantoor in staat te stellen die strategie succesvol uit te voeren. In die zin ben je meer een facilitator dan een baas. Houthoff Buruma is een sterk kantoor met excellente partners, ik vind het enorm motiverend dit potentieel maximaal tot zijn recht te laten komen.”

Meesters van de week

23 JANUARI Willemien den Ouden en Michiel Tjepkema (Universiteit Leiden) wonnen de annotatieprijs van het tijdschrift AB.

Herkent u zich in de omschrijving die ons werd aangereikt dat u beiden tot de ‘coming stars’ van het Nederlands bestuursrecht behoort? “Helaas, wij delen geen handtekeningen uit.” Het is nauwelijks voorstelbaar in dit tijdsgewricht, maar ook het feit dat voor het eerst in de geschiedenis van de AB-redactie een vrouw (Willemien) tot voorzitter is benoemd, is een vermelding waard. Of zien we dit verkeerd? “Dat is een lastige… Laten wij zeggen dat de ABannotatieprijs (die Willemien eerder won in 2010 en ook in 2007, dat jaar samen met collega prof. Tom Barkhuysen) daaraan misschien wel heeft bijgedragen en ook daarom een belangrijke prijs is.” Met wie zou u een gevangeniscel willen delen? Michiel: “Paul McCartney heeft in 1980 tien dagen in een Japanse cel gezeten vanwege het bezit van marihuana. Daar was ik graag bij geweest. Precies lang genoeg om deze legende het hemd van het lijf te vragen en daarna, een ervaring rijker, de vrije wereld in te stappen.” Willemien: “Prima keuze, dan blijf ik lekker thuis.”

Wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie? “Dat zijn de cliënten, die je vaak toch weer weten te verbazen over nieuwe ontwikkelingen, producten, diensten of feitencomplexen waarvan je nooit gedacht had dat die zich op enig moment zouden kunnen voordoen. Het is een genot om dat dan weer te vertalen naar juridische begrippen en regels, om vervolgens diezelfde cliënten, zonder ze al te veel te vermoeien met die begrippen en regels, uit te leggen waar ze heen moeten.”

Een selectie van uitspraken die de Mrs. van de Week de afgelopen maand deden op de site van Mr. (www.mr-online.nl). Elke week beantwoordt een jurist die die week om de een of andere reden in het nieuws is een aantal vragen. Wie een wekelijks overzicht wil van alle Mrs. van de week kan zich abonneren op de Mr. e-mailnieuwsbrief via www.mr-online.nl

nr. 2 – 2012

13

8JK
WJOEFO
OJFU
TOFM
EBU
KF
KF
QMBBUT
NPFU
XFUFO©

CFIBMWF
JO
EJU
HFWBM 0OEFSBBO
CFHJOOFO
CFUFLFOU
OJFU
EBU
KF
OJFUT
UF
WFSUFMMFO


8F
[JKO
SFHFMNBUJH
PQ
[PFL
OBBS
HPFEF


IFCU
8FSLFO
PQ
IPPH
KVSJEJTDI
OJWFBV
WFSHU
OBNFMJKL
KVSJTUFO


BEWPDBBUTUBHJBJS F T
PG
LBOEJEBBUOPUBSJTTFO

EJF
NFU
HPFEF
JEFFqO
LPNFO
#FO
KJK
[FMGTUBOEJH
FO
XJM
KF
KF


4UVVS
FFO
CSJFG
NFU
KF
NPUJWFSJOH
DW
FO
TUVEJF

TOFM
POUXJLLFMFO
%BO
CFO
KJK
PQ
KF
QMBBUT
CJK
POT
LBOUPPS


SFTVMUBUFO
OBBS
/BODZ
/JFVXFUT
BGEFMJOH
)3
1BSLTUSBBU

1PTUCVT


(-

%FO
)BBH



XXXCBSFOUTLSBOTOM

5







]


IS!CBSFOUTLSBOTOM





Weblogs Eén handtekening had hoop werk bespaard Op de website van Mr. werd afgelopen maand weer druk geblogd. Ook deze keer een greep uit de inhoud. Meer lezen? Kijk op www.mr-online.nl anning-advocaat en literatuurliefhebber

B

Gino van Roeyen

blogt over een recent gelezen verhaal. “Getuigenverhoren, ze zijn part of the job. Maar ze zijn vaak ook van lange duur. Getuigen die draaikonten zijn soms letterlijk een pain in the ass en zelfs de beste advocaten zijn daartegen niet opgewassen. Soms zou het geen kwaad kunnen een kleine pauze in te lassen voor een moment van bezinning, denk ik, maar zelf heb ik dat nog nooit meegemaakt of kunnen dan wel moeten doen. Wel heb ik recent over een interessant geval van zo’n pauze gelezen: in Tobias Wolff’s verhaal ‘The Deposition’ (2008), dat ik aantrof in de prachtige, door Richard Ford samengestelde verhalenbundel Blue Collar, White Collar, No Collar (2011) - subtitel: Stories of Work. Na afloop van het getuigenverhoor tovert de vragende rechter zich om tot een dicterende rechter en worden de gestelde vragen en antwoorden in eigen woorden herhaald aan de griffier, die ze al tekstverwerkend in een proces-verbaal omzet.”

Rechter Dory Reiling schrijft dit keer over e-Court. “De claims over lange doorlooptijden in de rechtspraak blijken niet te kloppen, en de claims van de doorlooptijden van e-Court zijn niet te controleren. De rechtspraak heeft de afgelopen tijd veel geinnoveerd met de civiele zittingen, en de gebruikers zijn daar tevreden over. Er is een mooi voorbeeld van internetrechtspraak in het Verenigd Koninkrijk, met veel lessen voor wie zich erin wil verdiepen: Money claim on line.” Rechtsfilosoof Hendrik Kaptein

was op Madeira, en weer terug. “Het vliegpersoneel was nogal strikt volgens de regels: zelfs voor het kleinste extra tasje moest fors worden betaald. Maar goed, dat was niet gericht tegen de persoon van deze reiziger in het bijzonder, dus maar niet boos geworden. Er was toch niets aan te doen en zaken zijn zaken, geen personen. Wél was er tijd om kranten te lezen, onder andere over bondspresident Wulff. ‘L’Etat c’est moi’ is zijn motto:

kritiek op zijn dubieuze zaken vat hij op als persoonlijke aanvallen, terwijl hij als ambtsdrager allang zijn biezen had moeten pakken. Ofwel: wees ad rem, niet ad hominem. En het is maar goed dat wij een koningin hebben en geen gekozen president uit het (te) gewone volk.” Postdoc onderzoeker Wouter Been (Erasmus Universiteit) schrijft over de veelbesproken homotherapie. “Een ‘homotherapie’ mag dan niet de meest veelbelovende manier zijn om met homoseksualiteit om te gaan, dat ontneemt mensen nog niet het recht om daar zelf over te beslissen. Wie zijn wij om te bepalen of iemand zijn orthodox-christelijke identiteit mag laten prevaleren boven zijn seksuele geaardheid?” Sladjana Marjanovic (Nolet Advo-

caten) blogt over een recente gebeurtenis. “In bepaalde uitzonderlijke situaties wordt incidenteel, althans humanitair verlof toegekend. Deze vorm van verlof is met name van belang voor tbs’ers die (nog) niet enig ander verlof praktiseren, maar die geconfronteerd worden met een gebeurtenis buiten de kliniek waar zij graag bij aanwezig zouden willen zijn. Onlangs kreeg een van mijn cliënten na het overlijden van zijn vader dit verlof niet toegekend, omdat hij hier al gebruik van had ge-

maakt toen het een paar maanden eerder al slecht ging met zijn vader. Er werd een kort geding aangespannen dat, mijn inbreng inbegrepen, € 977,81 kostte. Daarbij komen de kosten van de landsadvocaat en twee medewerkers van de Verlofunit TBS DJI die de zitting hebben bijgewoond. Dat alles had voorkomen kunnen worden door één handtekening namens de minister van Veiligheid en Justitie, die mijn cliënt in staat zou stellen afscheid te nemen van zijn overleden vader.” Marijn Rooymans

buigt zich over de volgende situatie. “Stel, u bent advocaat en uw declaratie is niet betaald. Uw cliënt lijkt op geen enkele manier tot betaling te bewegen. Zelfs in het buitengerechtelijke incassotraject slaagt u er niet in de vordering te verhalen. Start u dan een begrotingsprocedure of gaat u dagvaarden? De Hoge Raad heeft al enkele malen uitgemaakt dat de begrotingsprocedure alleen kan worden toegepast in geval van een geschil over de hoogte van het bedrag van de declaratie. Niet steeds zal de reden van niet-betaling bekend zijn. Kortom, het is van belang om te beoordelen welke bezwaren door de cliënt naar voren worden gebracht. Als gevolg daarvan kan een keuze voor een rechtsgang worden gemaakt.”

Uw PO-punten in Nijmegen! 18 april 19 april 9 mei 10 mei 24 mei 22 juni

Actualiteiten alimentatierecht en -rekenen Docent: Mr. Dr. L.H.M. Zonnenberg Medische aansprakelijkheid Docenten: Mr. Ir. J.P.M. Simons en Drs. W. Schuwirth Actualiteiten Verbintenissenrecht (Educatietopper!) Docenten: Mr. A.V.T. de Bie en Mr. Dr. G.J.P. de Vries Inleiding Duits recht Docent: Mr. Dr. B. Sujecki BOPZ in vogelvlucht Docent: Mr. Drs. R. Zuijderhoudt Act. Ondernemingsrecht: Flex-BV (Educatietopper!) Docenten: Prof. Mr. H.E. Boschma en Prof. Mr. J.B. Wezeman

4 PO

Kosten: € 275,-

5 PO

Kosten: € 295,-

4 PO

Kosten: € 175,-

5 PO

Kosten: € 295,-

4 PO

Kosten: € 275,-

4 PO

Kosten: € 175,Prijzen excl. BTW

Meer informatie, overige opleidingen en aanmelden: www.educatiepunt.nl of 024-7411 411

nr. 2 – 2012

15

De board van vandaag vraagt om businesswise advocaten

De board met raad en daad bijstaan kan niet meer zonder te weten wat er speelt en verder te kijken dan de wetten en jurisprudentie. Studeer je Nederlands, notarieel of fiscaal recht en denk je businesswise genoeg te zijn, maak dan kennis met ons op businesswiseadvocaten.nl

Column

Zuidassers, op de barricaden! I

n september betoogden 500 advocaten op het Plein

buitenlandse rechter. Wie goedkoop en deskundig Ne-

door

tegen de voorgenomen verhoging van de griffierechten

derlands recht toegepast wil zien, maakt een forum-

Rieme-Jan

in vooral civiele zaken voor particulieren. Maar een ge-

keuzebeding voor de rechter in Curaçao, Aruba of Sint

Tjittes

paste opstand van advocatenkantoren op de Zuidas, met

Maarten. Vaut le voyage. In nationale en internationale

onbeperkt nuttigen van wilde zalm en Pol Roger millési-

geschillen kunnen partijen ook kiezen voor arbitrage.

mé 2000, zou ook niet misstaan. De griffierechten voor

Arbitrage werd nog wel eens prijzig gevonden, maar de

grote commerciële geschillen gaan volgens het ‘wets-

actie van Robin Hood Opstelten degradeert de kosten

voorstel verhoging griffierechten’ – daar is geen woord

van arbitrage tot een kiloknaller.

Frans bij – in nog absurdere mate omhoog dan die voor

De administratiekosten van het Nederlands Arbitrage

armlastige particulieren.

Instituut, dat nationale en internationale arbitrages ad-

Op dit moment bedragen de griffierechten in civiele za-

ministreert, bedragen in zaken met een geldelijk belang

ken voor bedrijven met een geschil boven de ton 3.621

tussen de vijf en tien miljoen euro 12.500 euro en in za-

euro bij de rechtbank, 4.836 euro bij het hof en 6.047

ken met een financieel belang vanaf tien miljoen euro

euro bij de Hoge Raad. De griffierechten in grote civiele

15.000 euro. Bij de Court of Arbitration van de Internati-

zaken, met een geldelijk belang boven de vijf miljoen

onal Chamber of Commerce in Parijs, een arbitrage-

euro – zo’n 200 tot 300 zaken per jaar – worden astrono-

instituut dat vooral populair is voor grote internationale

misch. Een bedrijf dat een geschil heeft met een financieel belang van vijf tot vijftig miljoen euro moet volgens het wetsvoorstel bij de rechtbank een griffierecht betalen van 50.000 euro, in hoger beroep bij het gerechtshof 125.000 euro en in cassatie eveneens 125.000 euro. Bij zaken met een geldelijk belang boven de vijftig miljoen

Arbitrage werd nog wel eens prijzig gevonden, maar de actie van Robin Hood Opstelten degradeert de kosten van arbitrage tot een kiloknaller

euro moet een bedrijf maar liefst 100.000 euro voor een procedure bij de rechtbank betalen, 250.000 euro voor een zaak bij het hof en hetzelfde bedrag bij de Hoge

geschillen, is dat voor een zaak van bij voorbeeld vijf mil-

Raad. Let wel: zowel eiser als gedaagde moeten die be-

joen dollar 45.015 dollar en voor een zaak van 50 miljoen

dragen betalen.

dollar 95.515 dollar. Wel moet bedacht worden dat partijen in arbitrage ook arbiters moeten betalen, maar dat

Kruisbestuiving

kan er bij de voorgenomen stijging van de griffierechten

Met de winst op de grote zaken wil de overheid de grif-

in grote zaken nog wel van af. Op de Zuidas gaan de af-

Prof. mr.

fierechten voor de ‘prodeanen’ en de opheffing van het

delingen ‘Litigation & Arbitration’ binnenkort ‘Arbitration

Rieme-Jan

onderscheid tussen griffierechten voor mensen van

c.a.’ heten. En de griffierechten voor on- en minvermo-

Tjittes is

vlees en bloed en rechtspersonen sponsoren. Die

genden gaan binnen korte tijd toch omhoog, omdat de

advocaat en

kruisbestuiving zal geen lang leven beschoren zijn,

sponsoring door grote zaken wegvalt.

partner

want het bedrijfsleven zal zich in grote zaken massaal

cassatie bij

afkeren van de Nederlandse rechter. In internationale geschillen kan worden gekozen voor een goedkopere

BarentsKrans. Reageren? www.mr-online.nl

nr. 2 – 2012

17

Ingezonden mededeling

Mr. Event van de maand: Timemanagement, praktijkorganisatie en stressmanagement Praktische tips om de regie te houden in de hectiek van alle dag. Die krijgt u tijdens de cursus ‘Timemanagement, praktijkorganisatie en stressmanagement’. Docent is mr. Rüna Honig, voormalig advocaat-partner, thans docent en coach van de opleidingsinstelling Honig Coaching B.V. en gespecialiseerd in de coaching en training van juristen. uw eigen manier van werken en kent uw persoonlijke valkuilen. Na deze dag bent u zich bewust van uw eigen gedrag en in staat om te sturen op de effecten die u wilt. Wanneer: 21 maart 2012 en 4 oktober 2012 Waar: BCN Utrecht CS, Utrecht PE-punten: NOvA en NEVOA: 6 punten (beroepsvaardigheden) Kosten: € 695,- (excl. btw) Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Mr. Events

U

w manier van werken en organiseren krijgt door de mo-

Kennis van wet- en regelgeving is voor u

derne communicatiemiddelen een steeds groter aandeel

als jurist essentieel, maar om succesvol

in de effectiviteit van uw functioneren. Veel juristen on-

te zijn is meer nodig. Denk aan de juiste

EVENTS VOOR JURISTEN

derschatten dit en zijn druk bezig met de verkeerde dingen of be-

vaardigheden, een goed netwerk en ken-

heren hun tijd niet goed. Daardoor zijn ze inefficiënt en worden ze

nis van bedrijfsvoering. Daarom zijn er Mr.

geleefd door de waan van de dag. Dat is doodvermoeiend en niet

Events: inspirerende bijeenkomsten voor juristen die verder

zelden de oorzaak van stress.

kijken dan de wet en de rechtspraak alleen. Aantrekkelijk

In de compacte cursus ‘Timemanagement, praktijkorganisatie en

geprijsde events, zeer praktijkgericht en met prima mogelijk-

stressmanagement’ worden alle bekende valkuilen behandeld en

heden om te netwerken. Gepland staan:

krijgt u ruim 150 concrete praktijktips. Zo leert u hoe u de regie

r Timemanagement, praktijkorganisatie en stressma-

kunt houden in de hectiek van alle dag en krijgt u praktische hulpmiddelen aangereikt om op een ontspannen manier in minder tijd meer te kunnen doen. U leert zich te wapenen tegen chronisch tijdgebrek, continue interrupties en stressvolle situaties. De volledig op de praktijk van de jurist toegesneden tips zijn afkomstig uit de coachingspraktijk van de docent en hebben hun effect in de praktijk reeds bewezen. Een uitgebreide reader met achtergrondinformatie en alle tips en tricks is als naslagwerk inbegrepen.

nagement: 21 maart 2012 en 4 oktober 2012 r

POWERJurist!: 4 april 2012, 20 september 2012 en 29 november 2012 r

Mindmapping, snellezen en geheugentraining voor juristen: 17 en 18 april 2012 r


Effectief coachen en begeleiden van stagiaires: 18 april 2012 en 25 september 2012 r

Tips en tricks: het opstellen van een effectieve dagvaarding: 7 juni 2012 en 11 december 2012

Resultaten U krijgt het gevoel van regie en controle terug en doet uw werk als

Voor meer informatie over de Mr. Events kunt u kijken

jurist stukken efficiënter. U werkt niet harder, maar vooral slimmer

op www.kluwer.nl/opleidingen

en met voelbaar minder stress en meer energie. U heeft inzicht in

nr. 2 – 2012

19

Kruispunt

De adrenaline van

Peter Wakkie

Afwisseling, spanning en intellectuele uitdaging. Het is het mengsel van die drie elementen dat Peter Wakkie altijd heeft nagestreefd in zijn beroepsmatig bezig zijn. Nu, na een imposante loopbaan van bijna veertig jaar, is er nog steeds geen dag waarop hij niet met plezier naar zijn werk gaat: “Tja, dat is toch een beetje waar je het voor doet; waarvoor anders?” door Michiel van Kleef foto’s Geert Snoeijer

D

at Peter Wakkie (63) nog door geldelijk gewin erg te motiveren is, is weinig realistisch. Iemand die meer dan twintig jaar partner bij De Brauw Blackstone Westbroek is geweest en vervolgens een aantal jaar als lid van de raad van bestuur van Ahold werkte – waar hij alleen al in 2009 naar verluidt rond de drie miljoen euro aan salaris en bonussen incasseerde – die zal het nu meer gaan om het spelletje dan om de knikkers. Hoewel, een advocaat die een uurtarief van 750 euro in rekening brengt, lijkt toch nog wel enigszins bezig met die knikkers. Het ligt genuanceerd, zo blijkt: “Ik was bij Ahold nooit zo bezig met de tarieven van de toppers van de kantoren die voor ons werkten. Die besteden toch meestal niet zo veel tijd aan een zaak. De tarieven van de grote middengroep, dat is een veel relevanter gegeven. Maar ik reken mijn tarief ook niet zo hard door als ik vroeger wel gewend was. Toen moest ik elke tien mi-

In de rubriek Kruispunt vertelt een jurist over belangrijke keuzes die hij in zijn loopbaan heeft gemaakt.

20

nr. 2 – 2012

nuten verantwoorden. Nu verantwoord ik de uren aan het eind van de dag. En vervolgens rond ik dat af naar beneden. Het heeft ook te maken met de afspraken met de client. Soms is er sprake van een fixed fee, soms ook niet. Je moet als adviseur je kunnen inleven in het belang, de merites die een zaak voor de cliënt heeft. En je houdt rekening met de draagkracht van de cliënt zelf. En dan is mijn ervaring dat er geen discussie is over dat tarief.”

Het betere advieswerk Wakkie is, om in sporttermen te spreken, bezig aan zijn laatste kunstje. Samen met insolventieadvocaat Ilan Spinath begon hij twee jaar geleden een nieuw kantoor. Sedertdien is daar Steven Perrick (voorheen Freshfields) bijgekomen. Maar wie de website van Spinath & Wakkie bezoekt, wordt niet veel wijzer over de bezigheden van de heren. Daar staat: “Strategy, communication, legal affairs.” Het is de enige inhoudelijke informatie die wordt gegeven. Niet veel dus. Tegelijkertijd belichamen deze drie begrippen de ontwikkeling die Wakkie in zijn carrière doormaakte. Na een loopbaan van dertig jaar als advocaat bij De Brauw, maakte Wakkie in 2003 de overstap naar de raad van bestuur van het Ahold-

nr. 2 – 2012

21

Where legal know-how meets commercial thinking Brunel Legal brengt organisaties en specialisten bij elkaar. Dat zijn gedreven professionals die niet alleen puur juridisch maar juist ook zakelijk kunnen denken. En dus ook weten dat bij het ondersteunen van echte ondernemers meer komt kijken dan kennis van een wetboek. Of het vinden van het meest relevante arrest. Benieuwd hoe onze zakelijke juridische aanpak voor u kan werken? Tijdelijk of op lange termijn? Interim, vast of op basis van consultancy? Let’s meet op brunel.nl

Kruispunt een andere partij, die je later wellicht weer nodig hebt, van je vervreemdt. Managers zitten vaak niet te wachten op hun gelijk, maar zien het bredere perspectief. Een CFO heeft meestal al lang een voorziening getroffen en wil zo’n zaak van de agenda af. En dan komen wij eraan te pas.” Door zijn ervaring bij Ahold zegt Wakkie een betere advocaat te zijn geworden: “Ik bedoel daarmee dat ik nu beter begrijp

“IN HET BEDRIJFSLEVEN IS HET WILLEN OF MOETEN WINNEN NIET ALTIJD DE BESTE STRATEGIE”

hoe mijn opdrachtgever denkt. Als advocaat denk je toch vaak dat je het middelpunt van het universum bent. Dat gold zeker ook voor mij. Je bent erop getraind om de zaak die voor je ligt te winnen. En de advocaat is meestal gekoppeld aan een bedrijfsjurist. Die kent vaak dezelfde focus op het resultaat op de korte termijn: dat levert weer prestige op. Maar boven die bedrijfsjurist zit dan bijvoorbeeld een CFO en die is helemaal niet zo geboeid door dat spelletje.” Peter Wakkie in 1997

Afwisseling concern, om daar in 2010 te vertrekken en zijn kennis en ervaring op een weer andere manier in de praktijk te brengen. Na puur juridisch adviseren bij De Brauw was het tijd voor het zelf formuleren van beleid bij Ahold. Die combinatie van kennis en ervaring leidde tot zijn huidige positie, waarbij het juridische volledig in dienst staat van de strategie. Wakkie houdt zich tegenwoordig vrijwel uitsluitend nog bezig met het betere high-end advieswerk voor grote, meestal internationaal opererende, bedrijven. Slechts zelden treedt hij daarbij in de openbaarheid. De recente zaak waarbij hij optrad voor de raad van commissarissen van Ajax (zie kader op pagina 24) is wat dat betreft een uitzondering. “Dat komt voor een groot deel omdat ons werk zeker niet altijd juridisch van aard is, wat wordt veroorzaakt doordat zaken die al heel lang slepen vaak niet (meer) op te lossen zijn via de juridische weg. Wij treden regelmatig op in dit soort vastgelopen zaken. Die proberen we dan weer vlot te trekken, bijvoorbeeld door te bemiddelen. Dat is een wat andere insteek dan die van de advocaat die primair zal proberen een zaak te winnen. In het bedrijfsleven is het willen of moeten winnen niet altijd de beste strategie. Daar gaat het ook over andere afwegingen. Het risico dat je loopt zolang een zaak niet is opgelost, de kosten van een schikking afgewogen tegen een langdurige procedure. Het gevaar is dat je

Het was niet een echte roeping die Wakkie in de advocatuur deed belanden. “Ik weet niet eens meer precies waarom ik rechten ging studeren, het leek me een makkelijke studie en dat was het ook. Van die studie herinner ik me vrij weinig. Meer van het studentenleven eromheen. Mijn toenmalige hoogleraar Helbach had nog wel een baan voor me, en vervolgens fuseerde hij met De Brauw, dus belandde ik bij dat kantoor en ben ik er dertig jaar gebleven. Ach ja, dat ging toen allemaal heel anders. Je belde op, je schreef een briefje en na een gesprekje werd je aangenomen. Men keek veel minder naar cijfers. Meer of je een beetje bij het kantoor paste. Het vak was toen ook heel anders dan nu natuurlijk. We deden van alles: familierecht, strafrecht, een beetje ondernemingsrecht en pas geleidelijk aan kwam er specialisatie. De scheiding tussen advies- en procespraktijk is pas later doorgevoerd. Eigenlijk heb ik altijd alleen ondernemingsrecht gedaan: M&A en wat we dan nu heel deftig corporate litigation noemen. Ik heb dat altijd leuk gevonden. Elke zaak is anders. Je weet nooit vooraf wat er gaat gebeuren. En ik houd van die afwisseling, die spanning en de uitdaging. Dat houdt je gaande.”

Relativering Wakkie toont een zeer grote mate van relativering bij en in alles wat hij zegt. Staat hij nog wel eens stil bij de relevan-

nr. 2 – 2012

23

Kruispunt tie van wat hij doet? “Ach ja, dat is natuurlijk wel een punt. Onlangs nog bij Organon (waar Wakkie door de raad van commissarissen als adviseur was ingeschakeld; red.) ging het bijvoorbeeld over de werkgelegenheid van een groot aantal mensen. Toen is het gelukt om voor de helft van die mensen hun baan te behouden. Daar ben ik

“IK ZIE BIJ DE MEESTE ADVOCATEN NIET ZO’N GROTE MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID”

dan wel tevreden over en dan heb je ook echt het idee dat het er toe doet. Ik heb een heleboel nevenfuncties, maar het is allemaal wel sterk werk-gerelateerd, met uitzondering van mijn betrokkenheid bij de Rotterdamse Schouwburg, waar ik in de raad van toezicht zit. En ik ben bestuurder van een stichting die ik financier en die goede doelen steunt in ontwikkelingslanden.

“In zijn algemeenheid zie ik bij advocaten niet zo’n grote maatschappelijke betrokkenheid. Natuurlijk geldt dat wel voor mensen die werken in de sociale advocatuur. Neem nou die discussie over de griffierechten. Ik vind dat wel relevant, maar ook weer niet zo dat ik dan ga demonstreren op het Plein. Dus ik wil mijn handtekening wel zetten, maar daar blijft het dan bij. Ik ben ook nooit bestuurlijk binnen de Orde van Advocaten actief geweest, heb nooit de aanvechting daartoe gevoeld. Ook nooit ergens voor gevraagd overigens. Blijkbaar had ik geen profiel waardoor mensen aan mij dachten bij dat soort baantjes. Ik voelde mij altijd wel erg verbonden met mijn kantoor en de cliënten. Minder met de advocatuur in Nederland. Ik ben ook nooit politiek actief geweest. Ik heb wel een duidelijke mening over veel zaken, maar ik kom nergens voor in actie als ik niet zeker ben van een resultaat op korte termijn. En met zo’n houding heb je in de politiek weinig te zoeken.”

Crisismanagement Advocaten die overstappen naar het bedrijfsleven zijn bepaald geen uniek verschijnsel. Maar een partner van een groot kantoor die lid van de raad van bestuur van een

Communicatie & Cruijff

24

Hoe kwam Wakkie eigenlijk aan het klusje om als advocaat

ik de advocaat van Ajax ben. Dat Baker & McKenzie dat wel

op te treden voor de raad van commissarissen van Ajax?

doet is hun goed recht.”

“Dat is niet ingewikkeld. Steven ten Have, de voorzitter van

Het belang van het publicitaire element speelde destijds ook

de rvc van Ajax zit net als ik in de rvc van ABN AMRO. Zo

bij Ahold: “We waren toen misschien wel tachtig procent van

simpel is dat. Ik vind het een leuke klus. De combinatie van

onze tijd kwijt aan communicatie. Goede contacten met

strategie, een beetje procesrecht, een beetje vennoot-

journalisten waren essentieel. We zijn er ook altijd in

schapsrecht, een beetje avonturieren. Ook in deze zaak zie

geslaagd om in de beeldvorming Ahold los te koppelen van

je weer heel scherp dat het juridische lang niet altijd het

Albert Heijn. Dat is op één moment verkeerd gegaan: in het

belangrijkste is. Communicatie doet er ook heel erg toe.

najaar van 2003 begon Albert Heijn een reorganisatie. Kort

Cruijff c.s. kunnen een enorme mediamachine mobilise-

daarvoor werd het hele salarispakket van CEO Moberg

ren. Je ziet dat dag in dag uit De Telegraaf keihard tegen de

bekendgemaakt. Toen werd in de publiciteit een link gelegd

rvc tekeer gaat. Samen met Voetbal International. Dat is

tussen de reorganisatie bij Albert Heijn en het salaris van

een vechtmachine. Dat is ook de reden dat ik bijvoorbeeld

Moberg. En dus moest ik toen tegen Moberg zeggen dat er

wel bij Nieuwsuur zit en niet bij Pauw & Witteman. Want die

een gebaar moest worden gemaakt. Een dreigende kopers-

zitten op het Telegraafspoor en bovendien zit je daar met

staking is altijd doorslaggevend. Dus toen hebben we de

allerlei mensen om de tafel, waardoor je nooit weet hoe

formulering van de overeenkomst veranderd. Althans tek-

zo’n gesprek loopt.

stueel. In de praktijk veranderde er nauwelijks iets, maar

“Tegenwoordig is de communicatie een essentieel onder-

daar gaat het ook niet over. Mensen verwachten een gebaar

deel van je strategie. Conflicten worden nu vaak publicitair

en als je dat maakt, dan kun je verder. Dan verpietert het

gemanaged door pr-kantoren. Daarom staan de advocaten

verhaal. Ik heb ervan geleerd dat je nog zo gelijk kunt heb-

van Cruijff heel groot in het FD. Omdat hun pr-kantoor dat

ben, maar als dat communicatief niet zo overkomt, je het

een goed idee vindt. Wij doen daar niet aan mee, we vinden

toch verliest. Andersom kun je ook een nederlaag in een

dat niet nodig. Ik hoef niet met mijn kop in de krant, omdat

overwinningsritueel veranderen.”

nr. 2 – 2012

Kruispunt beursgenoteerde multinational wordt, dat was en is uniek, met uitzondering dan van de overstap die Rob van de Vijver in 1976 maakte van Loeff naar Heineken. Het verhaal is inmiddels legendarisch, maar te mooi om niet nogmaals te vertellen: toen Ahold in 2003 door de boekhoudfraude in zeer zwaar vaarwater was terechtgekomen, werd Wakkie op een zondag door zijn collega’s bij De Brauw gebeld met de vraag een handje te komen helpen. Hij ging naar het hoofdkantoor van Ahold in Zaandam en is daar vervolgens zes jaar gebleven: “Ik was helemaal geen voor de hand liggende keuze. Ik had nog nooit iets met Ahold gedaan. Ik had wel ervaring met crisismanagement. We hadden in de jaren negentig DAF helemaal geherstructureerd, zodat dat bedrijf weer een doorstart kon maken. Dat was leuk, een avontuur. En zo ging het ook bij Ahold. Je zit met z’n allen in een kamertje en je probeert de zaak bij elkaar te houden. In één dag neem je beslissingen die je in normale omstandigheden pas na drie maanden voorbereidingen neemt. Ik ben ook meer incidentgedreven dan een bouwer. Dat gold ook voor Moberg, die toen CEO werd. Wij pasten goed bij elkaar. Het is ‘horses for courses’. Een concern in crisis heeft andere

managers nodig dan een bedrijf dat solide is. Ik ben ook meteen bestuurslid geworden. Anders had ik het zeker niet gedaan. Ahold had toen 400.000 medewerkers, echt een heel groot bedrijf. Met heel veel dochterondernemingen waar het nodige moest gebeuren. En elke dochter had een eigen CEO. Als je dan geen lid van de raad van bestuur bent, dan kun je het als simpele bedrijfsjurist wel vergeten.”

“IK BEN MEER INCIDENTGEDREVEN DAN EEN BOUWER”

In de beeldvorming leek het misschien of Wakkie bedrijfsjurist was geworden, maar achteraf schat hij de juridische component van zijn werk in op niet meer dan twintig procent. “Dat onderdeel van mijn werk bestond met name uit het aansturen van de honderd interne juristen en de zeventig advocatenkantoren die toen voor ons werkten. Dat ging dus

Mr. Lenet Leusink (l) en Mr. Caroline Bun (r)

.DQWRQUHFKWHUVIRUPXOH"

Hét coachings- en trainingsinstituut voor Advocatuur en Notariaat dat staat voor bewustwording en ontwikkeling

'HZHUNHOLMNHVFKDGHGLHHHQ

Individuele coachingstrajecten

LQGLYLGXHOHZHUNQHPHUOLMGWLV

Inhouse trainingen op maat

HVVHQWLHHOYRRUGHEHSDOLQJ

Masterclass Coachend begeleiden (patroonstraining)

YDQGHRQWVODJYHUJRHGLQJ

Mindfulness: effectiever en hogere kwaliteit in je werk

+RHNRPMHGDDUDFKWHU" :LHNHQWGHDUEHLGVPDUNW" :LHNDQLQGHWRHNRPVWNLMNHQ"

Presenteren ‘The happy lawyer’ Verbindingskracht! Reacties deelnemers: “Ze hebben bij groeiNU! een duidelijke visie die vertaald wordt in een hands-on mentaliteit.” “Een uitstekende training door kleinschaligheid en véél persoonlijke aandacht.” “Ik vond het indrukwekkend dat ik zulke heldere inzichten kreeg en antwoord over de grotere verbanden.”

GXLGHOLMNRYHUHPSOR\DELOLWHLW 9RRUPHHULQIRUPDWLHNLMNRSZZZ]R]LWWQO

M: 06 14 30 25 56

www.groeinu.com

nr. 2 – 2012

25



$
!

#$"!&
(!

&"#

 ("&''$
%
$&


%&
'&$
%%!
 $"#%!%#$



'&""#

!""#!

  

     

   $
!

%
!

$
&

'&
-)/#)!&&
-!"
")
$&
.)
$&)
$#&

')+*
-'')
-$&
-&
,
+
%''!
'%
.)
+
/!"&
&%!$*
!*
.$
,!$!"#
+
-)/#)!&&
&!+
$$&
&
* )(
()%!
!+
%)
+
)
()',+&
'&+.!##$
/!"&
%+
#.$!+!+
$*
,!+&*(,&+

'
#&&!*
-&

%)#+
&
&
#) +!
!&#''(
)*,$+)&
!&
'&/
* )(
()%!*

),!%
)-)!&
&
()'**!'&$!+!+
+
-'')
-$
'$$*
-&
,

'')*$
-&
'%
,&
0
&&!1$
$&&
&
'&*
+'
+
-)+)',.&
!+
*(!$!*%
&
#&&!*
-&
,.
)'(* )'(
$''&+
,*
-'')
,
&
-'')
'&*
)
%#&
.!"
''#
-'')
,
&
()*''&$!"#
-)$!"#!&
*)
'(
!")*
&
!+&



&"&

#$"!&
"$ &!
"($

""#&
!
(!
')
!(!%&
"#
')





 

%#$!
(""$
!

%

'$"
"($

""#&

MVERZEKERINGEN 

 
  

     

CZ_XSRR_HVde#%!•EZ]SfcX•E!"$&*%#)#)•^1^fedRVced_]• 


    



"!*
"($!%$%"($* $!
%
"#
%%
(!
++!$
$%"#$ %
*"
)"$&
'
!&
"!$"!&$
&
!
""
(!
#$ &$

Kruispunt ex-collega van De Brauw, Lodewijk Hijmans van den Bergh. “Ik weet dat er wel eens wat neerbuigend werd gedaan binnen de advocatuur over bedrijfsjuristen. Ik heb daar nooit aan meegedaan. Dat is een oud verhaal. En ik denk dat als je nu naar de Zuidas gaat en daar de partners van rond de veertig bevraagt, dat niemand daar meer aan meedoet. Die kennen heel veel goede bedrijfsjuristen. Er wordt ook vanuit multinationals, Philips, Akzo, Unilever, actief ‘gehunt’ binnen de grote advocatuur. Je kunt beide metiers niet met elkaar vergelijken, ze zijn zo verschillend. Ik ken hele goede en minder goede advocaten. Datzelfde geldt voor bedrijfsjuristen. Bedrijfsjuristen zijn minder technisch-juridisch bezig. Die moeten kunnen managen, moeten goed kunnen samenwerken binnen een bedrijf,

“ZO’N CRISIS BIJ EEN BEDRIJF ALS AHOLD, MET DIE OMVANG, DAT IS TOCH WEL HEEL INSPIREREND”

moeten ook kunnen functioneren in andere jurisdicties of in vreemde omgevingen. Die hebben hele andere competenties dan advocaten. Dat geldt nog meer voor bedrijfsjuristen die er binnen een bedrijf alleen voor staan. Dan moet je echt een duizendpoot zijn, ik heb daar wel bewondering voor.”

Geitenwollensokken-verhaal

meer over managen. Verder was ik verantwoordelijk voor het M&A-verhaal, ik denk veertig procent van de tijd en natuurlijk corporate governance en compliance dat toen op ons afkwam. De rest ging op aan zaken waar ik misschien wel niet zo veel verstand van had, maar waar ik wel medeverantwoordelijk voor was.” In de Ahold-jaren was Wakkie een veelgevraagd spreker op bijeenkomsten van bedrijfsjuristen die in hem ineens een soort uitgangbord voor hun vak zagen: “Ach ja, dat laat je je dan maar een beetje aanleunen. Ineens bleek dat voor een bedrijfsjurist ook een plaats in de raad van bestuur van een groot concern kon zijn weggelegd. In Nederland was dat een novum, maar in de VS is de general counsel altijd een van de leden van het management committee. In Duitsland zie je dat ook opkomen. Ik ben ook weer opgevolgd door een andere

Achteraf had Wakkie de overstap naar het grote bedrijfsleven wel eerder willen maken, zo constateert hij: “Zo’n crisis bij een bedrijf als Ahold, met die omvang, dat is toch wel heel inspirerend. Alleen doen die kansen zich maar heel weinig voor. Je moet geluk hebben. Tegelijkertijd is dit soort klussen eindig. Ik was in 2009 ook echt klaar bij Ahold. Ik kon wel blijven, maar ik had alle procedures opgelost, het hele M&Aproces was afgerond. Ik heb ook nog het hele verhaal rond het maatschappelijk verantwoord ondernemen opgezet. Op zich was dat ook een interessante ervaring. In eerste instantie had ik er helemaal niets mee, toch een beetje een geitenwollensokken-verhaal, maar geleidelijk aan greep het me toch. Bijvoorbeeld obesitas. Dat wordt binnen vijf tot tien jaar een enorm probleem. Zo’n trend die bijna niet te stoppen is, dat is toch fascinerend? Natuurlijk kun je de keuze van Ahold voor gezonde voeding in het kader van een business case plaatsen. Maar in de VS lag dat helemaal niet voor de hand. Daar was de concurrent nog lang niet zo ver, dus dan steek je wel je nek uit. Ik vond het ook altijd interessant naar doelen te zoeken die zowel een maatschappelijk belang dienen als de business case. Win-win.”

nr. 2 – 2012

27

JIJ?

New faces, New brains Ter versterking van ons team zijn wij op zoek naar (aankomend) partner faillissementsrecht

(aankomend) partner arbeidsrecht

Je bent een ervaren curator en vanzelfsprekend in staat om zelfstandig faillissementen af te wikkelen. Daarnaast heb je de Insolad opleiding succesvol afgerond. Heb je ervaring in een gecombineerde faillissementsen ondernemingsrechtpraktijk, dan is dat een pré.

Je hebt ruime ervaring met het individuele en collectieve arbeidsrecht. Zowel procederend als adviserend en bij voorkeur heb je de Grotius specialisatieopleiding Arbeidsrecht met succes afgerond. Daarnaast heb je ervaring met het ondernemingsrecht in de breedste zin van het woord.

Meer weten? Neem dan contact op met Bart Louwerier. Je kunt hem bereiken op het nummer 076-5202010 of e-mail [email protected]

Meer weten? Neem dan contact op met Frank van den Berg. Je kunt hem bereiken op het nummer 0413-339033 of e-mail [email protected]

medewerkers faillissements- en ondernemingsrecht

stagiaire transactiepraktijk

Je hebt ondertussen de nodige ervaring met faillissementsrecht én ondernemingsrecht en bent toe aan een volgende stap. Bij voorkeur heb je een specialisatie opleiding gevolgd. Ook als je ervaring hebt op één van genoemde rechtsgebieden nodigen wij je uit om te solliciteren.

Je hebt bij voorkeur enige ervaring met het opstellen, beoordelen en uitonderhandelen van transactiedocumentatie en hebt de ambitie om in één van de betere transactiepraktijken van Nederland werkzaam te zijn. Ook bijna afgestudeerde meesters in de rechten nodigen wij graag uit te solliciteren.

Meer weten? Neem dan contact op met Bart Louwerier. Je kunt hem bereiken op het nummer 076-5202010 of e-mail [email protected]

Meer weten? Neem dan contact op met Freek Haerkens. Je kunt hem bereiken op het nummer 076-5202010 of e-mail [email protected]

Reageren? Alle bovenstaande vacatures vind je terug op onze website. Als jij je in één van deze profielen herkent, dan nodigen wij je graag uit om te solliciteren. Je motivatie en CV richt je aan Sylvia Paul, die als secretaris binnen het dagelijks bestuur van Van Iersel Luchtman Advocaten belast is met deze procedure. > Van Iersel Luchtman Advocaten | Sylvia Paul | [email protected] of Postbus 4810, 4803 EV Breda.

Meer weten over Van Iersel Luchtman Advocaten? Kijk dan op www.datiswijsheid.nl

Arrest van de maand

Dromen van karton Stel - u bent een prachtige blonde vrouw van 1 meter 66, met de gezegende boezem van 94 centimeter, een taille van pak-haar-beet 57 en een heupmaat van 91,4 cm. Kunt u dan topmodel worden? door Jurjen Boorsma

N

iet volgens de internationale stan-

aldus Levinson-Arps. In de uitzending

na de zitting. “Het probleem is, Elite,

daarden voor modellen. Een beetje

kreeg Marchildon een kartonnen che-

locatie Amsterdam, werkt met ander

model is tenminste 1,73, heeft tieten

que ter waarde van 75.000 euro - dat

soort modellen, met een heupmaat van

model roerei (88 cm), een taille van

bleek een contract te zijn ter waarde

maximaal 90 cm.” De zaak werd primair

maximaal 60 cm en heupen van ook

van dat bedrag. Ook leuk, maar toch an-

als een vordering onredelijk ontslag

maar 88 centimeter. Was Norma Jean

ders. Levinson-Arps: “In welke periode

voorgelegd contra Elite en MTA aan de

Mortenson, beter bekend als Marilyn

ze dat geld zou verdienen was niet vast-

kantonrechter, maar die heeft niette-

Monroe, 166-94-57-91,4 geschikt voor

gelegd. Dat kan een jaar zijn maar ook

genstaande jurisprudentie over deelna-

een loopbaan op de catwalk? Nou nee.

drie jaar.” Marchildon stopte met haar

me aan televisieprogramma’s onder ge-

En geef toe - iedereen vindt Marilyn

opleiding meubelmaken en deed wat

zag van omroep/producent - uw

Monroe toch een lelijk klein dikkerdje?

opdrachten, voor 10.000 euro ongeveer.

verslaggever denkt met het oog op de

Nee - dan Ananda Marchildon - een fie-

Wereld, here I come!

volgens het fotomodellenarrest ontbrekende gezagsverhouding (HR 18-12-

re Wormerse van 1 meter 80 met de maten 83-60-91, ruim binnen de Mon-

Zonder gebreken

1991, nr 27 532) - de zaak doorverwezen

roe-norm maar gelukkig niet zo’n lelijk

Maar de wereld liet haar wachten. MTA

naar de sector civiel, waar in januari in

ukkepukkie. Ze won in 2008 de Ende-

staakte de activiteiten. De modellen

de hoofdzaak een voorlopige voorzie-

mol/RTL-show Hollands Next Top Mo-

werden overgenomen door Elite Neder-

ning werd gevraagd door Levinson-

del, volgens het format van Tyra Banks.

land. Althans: behalve in ieder geval

Arps. Doel: een voorschot van Elite op

Daarna nam haar heupmaat iets toe -

één. Marchildon. Reden: haar maat.

de 75.000 euro. Elite heeft zich, zegt Le-

tussen de 92-94, meldt haar advocate,

Volgens Levinson-Arps bevatte het con-

vinson-Arps, verweerd met het argu-

Dieuwke Levinson-Arps. Maar dat geeft

tract dat ze van MTA kreeg geen maten

ment dat van contractovername of over-

niet, want 2008 was een goed jaar voor

waar Marchildon aan moest voldoen.

name van MTA door Elite Models geen

vrouwenheupen. In hetzelfde jaar won

“Naderhand is wel geprobeerd om haar

sprake is. “Dat maakt de zaak gecom-

Whitney Thompson America’s Next Top

op maten vast te leggen, maar dat is

pliceerd.” Want als de vordering tegen

Model. Thompson, 178 centimeter lang,

niet gebeurd”, aldus Levinson-Arps.

Elite wordt afgewezen en in het beste

gaat door het leven met de voluptueuze

“Haar maten zijn normaal, ze is zelfs

geval alleen wordt toegewezen contra

maten 91-81-108, won een contract bij

vrij mager. Onze stelling is dat een goed

het waarschijnlijk technisch failliete

topmodellenbureau Elite in de VS en

is geleverd zonder gebreken en Elite ge-

MTA? Dan staat Marchildon toch met

was het gezicht van verschillende

bonden is aan het contract.” In

lege handen? “Dat kan zo zijn”, erkent

magazines en commercials. 2009 was

september 2010 werd Marchildon ont-

Levinson-Arps. “Misschien zetten we de

ook een goed heupenjaar. Toen werd de

boden op het hoofdkantoor van Elite.

zaak dan door richting RTL en Endemol,

show in Nederland gewonnen door Ro-

“Daar op de gang kreeg ze van haar

als organisatoren van de show en aan-

salinde Kikstra, die volgens internet

boekingsagente, die ook bij MTA voor

prijzers van het ‘gerenommeerde mo-

87-64-95 meet.

haar verantwoordelijk was, plompverlo-

dellenbureau’ MTA”.

Anders liep het bij Ananda. Ze was

ren te horen dat ze was ontslagen. Ze

De droom van een modellencarrière

mede gekozen op voorspraak van direc-

zou te dik zijn. Dat was het. “Ze kon

heeft Marchildon voorlopig opgegeven.

teur Anneriet van Schaijk van Model-

meteen gaan, kreeg haar (magere)

Ze leert weer voor meubelmaakster.

masters The Agency (MTA). “Een gere-

portfolio in de hand gedrukt, en werd

Wacht maar, wereld! Een hele mooie

nommeerd modellenbureau volgens

onmiddellijk van de website van Elite

meubelmaakster keert u straks haar

Endemol en RTL, maar dat is het niet”,

gehaald”, aldus Levinson-Arps, daags

kont toe!

nr. 2 – 2012

29

Of de Euro nu blijft of de gulden zijn herintrede doet, wij zijn geïnteresseerd in jouw wensen!

 

We bevinden ons in een vreemd tijdperk. Zelfs de meest bizarre scenario’s over de euro lijken ineens reëel. Niemand weet waar we naar toe gaan en wat de toekomst ons gaat brengen. Wat we wél weten is dat wij in deze markt onze toegevoegde waarde blijven leveren! Daarom nodigen we je graag uit om je toekomstplannen met ons te bespreken. DPA Legal richt zich al jaren op de bemiddeling van ervaren juristen. Of het nu gaat om een overstap naar het bedrijfsleven, een terugkeer naar de advocatuur of het vervullen interim opdrachten, wij komen graag met je in contact om de mogelijkheden te bespreken. Of je nu opdrachtgever of jurist bent; graag leren we je kennen. Neem contact met Remco Abeln, Nick Spenkelink, Diederik Gelauff, Ellen Omvlee, Charlotte Kruls, Desiree Mohrmann of Pepijn van Nieuwenhuizen. Je kan ons, telefonisch bereiken of via onze website, zodat wij je kunnen begeleiden in de zoektocht naar de juiste baan of de juiste persoon.

DPA Legal is onderdeel van DPA. Al meer dan 21 jaar verbindt DPA de kennisbehoefte van private en publieke opdrachtgevers aan de specifieke vakkennis van haar consultants. De vorm van de dienstverlening varieert van detachering, werving & selectie en Interimmanagement tot business consultancy en projectmanagement. DPA levert deze kennis- en capaciteitsoplossingen op de gebieden Banking & Insurance, Sociale Zekerheid, Finance, Healthcare, Compliance, IT, Legal, Engineering en Supply Chain.

Get ready to go. NIG Ondernemingsrecht is omgedoopt tot DPA Legal. DPA Legal Parklaan 48 1405 GR Bussum www.dpalegal.nl

T 035 - 62 50 505 F 035 - 62 50 555 E [email protected]

32 NIEUWS

39 COLUMN CAROLINE BUN DE HAPPY LAWYER! 39 ARBEIDSTHERMOMETER: FRISO VAN DEURSEN (LEGAL PEOPLE) 65 JONGEBALIEPAGINA’S DE BALIEBABE, DAGBOEK VAN EEN STAGIAIRE EN MEER

ä BALIEPLUS KOMT MET RI&E ADVOCATEN ä HOLLA: NIEUWE ARBEIDSMARKTSITE ä EVERSHEDS FAASEN START INDIA DESK ä KIENHUIS HOVING EN CLOUD COMPUTING ä ZOEKTOCHT NAAR ADVOCAAT VERGEMAKKELIJKT ä PERSONALIA VACATURES FEBRUARI 2012 ALLEN & OVERY ARAG BAKER & MCKENZIE BARENTSKRANS BOEKEL DE NERÉE BRUNEL NEDERLAND CLIFFORD CHANCE LLP DAS DIJKSTRA VOERMANS DLA PIPER DPA LEGAL HOGAN LOVELLS LINKLATERS LLP NAUTADUTILH NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN ROBERT WALTERS VAN IERSEL LUCHTMAN ADVOCATEN VERHOEFF ADVOCATEN VMW TAXAND VOXIUS

16 48 37 14 COVER 3 22 87 56 54 34 30 52 8 51 38 59 28 96 76 COVER 4

nr. 2 – 2012

31

Beter werk KienhuisHoving en cloud computing et kenniscentrum Centre4Cloud gaat samenwerken met KienhuisHoving advocaten en notarissen. Met deze samenwerking hopen beide partijen op juridisch gebied een bijdrage te leveren aan de kennisuitwisseling op het gebied van cloud computing, de razendsnelle verandering die momenteel gaande is in de ITwereld. Centre4Cloud is een nationaal kenniscentrum gericht op open innovatie en de ontwikkeling van kennis rondom cloud computing. Het is een initiatief van onder meer

H

Kennispark Twente en de Universiteit Twente. IBM, KPN en Google hebben zich vanaf het begin aangesloten. Bij KienhuisHoving zijn advocaten Mirjam Elferink en Laura Bonnes verantwoordelijk voor de samenwerking. Beiden zijn gespecialiseerd in intellectuele eigendom en IT-recht, met name op het gebied van cloud contracten. “De ontwikkelingen binnen cloud computing gaan razendsnel en hebben grote impact op de bedrijfsvoering en de dienstverlening en bovendien vergaande juridische consequenties. De kennis die via het Centre4Cloud beschikbaar is en hun netwerk bieden ons de mogelijkheid om continu te innoveren en onze adviezen af te stemmen op datgene dat actueel is in de markt”, aldus de advocaten.

Personalia AKD heeft per 1 januari advocaat Leonie Mundt (37) aangetrokken als associate partner voor de bouw- en vastgoedsectie in Rotterdam. Mundt is sinds 1998 advocaat en heeft eerder bij AKD gewerkt. Zij houdt zich voornamelijk bezig met het civiele bouw- en aanbestedingsrecht. (Zie ook pagina 36.) Sinds 1 januari is Pieter van den Brink (39) partner bij Van Doorne. Van den Brink is sinds eind 1999 verbonden aan het kantoor en legt zich toe op het ondernemingsrecht in brede zin met een focus op fusies en overnames, private equity, joint ventures en corporate governance. Hij doceert daarnaast aan de Radboud Universiteit Nijmegen (VSO) en de Universiteit van Tilburg. Baker & McKenzie heeft Laura Rietvelt per 1 januari benoemd tot legal director in de praktijkgroep Corporate Structures benoemd. Zij is sinds 2004 als kandidaatnotaris verbonden aan Baker & McKenzie. Rietvelt is gespecialiseerd in het begeleiden van nationale en

32

nr. 2 – 2012

Zoektocht naar advocaat vergemakkelijkt nlangs is Legalloyd.com gelanceerd. Dit is een online platform dat de zoektocht naar de meest geschikte advocaat faciliteert. Het platform is opgericht door drie ondernemers en combineert expertteams op het gebied van advocatuur, online marketing en softwareontwikkeling. Met het platform probeert Legalloyd de advocatuur transparanter te maken. Advocaten besparen tijd bij de afwikkeling van de zaak, bereiken een nieuwe cliëntenkring en verkrijgen waardevolle feedback. De cliënt kan met

O

grensoverschrijdende fusies en overnames, financieringen en herstructureringen en in het opzetten van vennootschappen, joint ventures en andere samenwerkingsverbanden. Per 1 januari is Rens Bondrager (35) in dienst is getreden bij Allen & Overy. Hij werkte sinds 2002 als advocaat en belastingadviseur bij De Brauw Blackstone Westbroek en is gespecialiseerd in (internationaal) belastingrecht met een focus op de fusie- en overnamepraktijk. Frits Gerritzen (34) heeft per 1 januari de overstap gemaakt van Brinkhof Advocaten naar Allen & Overy. Hij is gespecialiseerd in het adviseren en procederen over intellectuele eigendomsrechten, reclamerecht en ongeoorloofde mededinging. Stibbe heeft met ingang van 1 januari Tom Barkhuysen (43), Astrid Helstone (39) en Jeroen Smits (35) tot partner Tom Barkhuysen benoemd. Barkhuysen maakt als counsel onderdeel uit van de praktijkgroep Administrative Law. Helstone is toegetreden tot de praktijkgroep Employ-

Jeroen Smits

reviews uit een speciaal ontwikkeld ratingsysteem snel de juiste specialist vinden. Hij behoudt ook maximale controle op de gedeclareerde uren: de software van Legalloyd stelt cliënten in staat real time de kosten te monitoren. Advocaat en medeoprichter van Legalloyd, Philip de Roos (29): “Legalloyd zorgt dat organisaties snel en gemakkelijk bij de juiste specialist terechtkomen. Onze specialisten zijn even goed als specialisten van grote advocatenkantoren en kosten minder; niet 600 euro per uur, maar de helft.”

ment, Pensions & Incentives. Smits maakt sinds zijn indiensttreding in 2001 deel uit van de praktijkgroep fiscaal recht.

Met ingang van 1 januari bestaat de raad van bestuur van Boekel De Nerée uit Frederieke Leeflang (42, partner EU & Competition) en Paul Wanders (50, partner Vastgoed). Leeflang trad in september al toe tot de raad van bestuur en vervult sinds 26 november de taak van voorzitter. Leeflang en Wanders volgen Hester Uhlenbroek en Wouter Jongepier op, die zich nu weer ten volle gaan richten op hun respectievelijke praktijken Arbeidsrecht en Insolventie & Herstructureringen. Sinds 1 januari is Ingrid Nauta advocaatpartner bij de praktijkgroep Bestuursrecht van KienhuisHoving. Nauta heeft ruim 23 jaar ervaring als advocaat in het contracten- en bestuursrecht. Zij is met name gespecialiseerd in het ruimtelijk bestuursrecht. Nauta heeft hiervoor onder meer bij CMS Derks Star Busmann en De Kempenaer Advocaten gewerkt.

Beter werk Eversheds Faasen start India Desk versheds Faasen is gestart met het opzetten van een India Desk. Advocaat Manish Bahl (33) is aangetrokken om deze desk op te zetten en tevens de mededingings- en ondernemingsrechtpraktijk

E Manish Bahl

van het kantoor te versterken. Het advocatenkantoor speelt daarmee in op de toenemende belangstelling van Indiase bedrijven voor de Nederlandse markt. Ondersteund door het internationale netwerk van de

Eversheds India Group, zal Bahl Indiase bedrijven gaan adviseren die zaken willen doen in Nederland en Nederlandse bedrijven die dat in India willen doen.

Symposia Academie voor Gezondheidsrecht …where Legal Professionals get connected…

LegalLinked mr Sandra de Bruijn 06-432 599 17 www.legallinked.nl

it voorjaar start de Academie voor Gezondheidsrecht met een aanbod van zo’n veertig exclusieve symposia voor de advocaat, zorgjurist, mediator of notaris die antwoord wil hebben op de belangrijkste juridische vragen in de gezondheidszorg. De sprekers en medewerkers van de Academie voor Gezondheidsrecht hebben verschillende achtergronden, maar ze hebben één ding gemeen: jarenlange relevante

D

LegalLinked

KienhuisHoving advocaten en notarissen heeft per 1 januari een nieuw bestuur en een nieuwe bestuursstructuur volgens het ‘one tier Dick Veltman board’ model. In dit bestuursmodel zijn de taken over uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders verdeeld. Het uitvoerende bestuur wordt gevormd door Dick Veltman en Ernst Jan Krudop. De niet-uitvoerende bestuurstaken worden verricht door Norbert Haas, Marloes Oude Breuil en JaErnst Jan Krudop cobine Tinselboer. Veltman volgt Arjan ter Mors op als bestuursvoorzitter en Krudop continueert zijn functie als directeur.

kantoor. Hij is gespecialiseerd in het intellectuele eigendomsrecht, in het bijzonder octrooi- en merkenrecht.

Maayke Maas-Cooymans (39) is benoemd tot equity partner bij Ploum Lodder Princen Advocaten en Notarissen. MaasCooymans is sinds 1 oktober 2008 aan het kantoor verbonden. Ze is gespecialiseerd in het omgevings- en (ruimtelijk) bestuursrecht.

Marijke ten Brink (29) en Sander van Harmelen (35) zijn per 1 januari in dienst getreden bij Dijkstra Voermans. Met hun komst bestaat de landelijk opererende praktijkgroep Fusies & Overnames uit tien advocaten die op een geïntegreerde wijze met het aan het kantoor verbonden notariaat samenwerken.

BarentsKrans heeft Jaap Bremer per 1 januari benoemd tot partner in de praktijkgroep IE & Technologie. Bremer is sinds 2008 advocaat bij het Haagse

Advocaat Casper Schouten en managing director Cécile Schobben vormen sinds 1 januari samen het dagelijks bestuur van Kennedy Van der Laan. Schouten neemt de rol van managing partner over van Joost Linnemann, die na vijf jaar terugtreedt. Hij is sinds 2001 partner bij onroerend goed en bouwrecht. Tevens is hij rechter-plaatsvervanger in Haarlem. Schouten en Schobben zijn sinds 2010 lid van het dagelijks bestuur.

Marjan Olfers (42) is per 1 januari als partner in dienst getreden van VMW

en actuele praktijkervaring. Ieder symposium levert vijf netto studie-uren van academisch niveau op en voor iedere bijeenkomst waarvoor zich mediators inschrijven wordt accreditatie aangevraagd bij de Nederlandse Orde van Advocaten. Alle studiedagen vinden plaats in Kamerik (bij Woerden) en duren van 14.30 tot 21.00 uur. Zie voor een overzicht van alle studiedagen www.academievoorgezondheidsrecht.nl.

Taxand. Zij zal zich vooral bezighouden met advisering van cliënten op het terrein van sport, media- en evenementenrecht en het voeren van juridische procedures op deze gebieden. Olfers is naast advocaat tevens universitair docent sport en recht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Mathijs van Doormalen (32) en Frank ter Huurne (34) zijn per 1 januari benoemd tot partner bij Lexence binnen het team Transacties respectievelijk het Mathijs van Doormalen team Arbeidsrecht. Van Doormalen is sinds 2003 advocaat bij Lexence. Hij is gespecialiseerd op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid. Ter Huurne is vanaf 2003 arbeidsrechtadvocaat. Hij procedeert en adviseert op alle belangrijke gebieden van het algemene arbeidsrecht en is gespecialiseerd in (forensisch) onderzoek naar en de arbeidsrechtelijke gevolgen van fraude en het arbeidsrecht in Frank ter Huurne de sport (sportrecht). PlasBossinade heeft per 1 januari drie nieuwe vennoten benoemd: Saskia Frijling (41), Peter Fousert (38) en Peter Hoekstra (35). Frij-

nr. 2 – 2012

33

Talent is pas zinvol als je het echt gebruikt. YOUMATTER.NU DLA PIPER TALENT CLASS HAAL ’T BESTE UIT JEZELF EN UIT ONS AMSTERDAM-LONDEN 10 T/M 12 MEI 2012

Beter werk Holla: nieuwe site voor arbeidsmarktcommunicatie inds 1 februari is de nieuwe website voor de arbeidsmarktcommunicatie van

S

Holla Advocaten online. De website www.binnenbijholla.nl biedt bezoekers een kijkje bin-

ling is gespecialiseerd in de privaatrechtelijke aspecten van het vastgoed, Fousert in het inPeter Fousert solventierecht en Hoekstra in het ondernemingsrecht en mededingingsrecht. Peter Hoekstra Hugo Oppelaar (48) heeft zich per 1 januari als advocaat-partner aangesloten bij FMLA Financial Markets Lawyers (FMLA), een nieuw advocatenkantoor gespecialiseerd in wet- en regelgeving voor de financiële markten en transacties op die markten. Oppelaar is specialist op het gebied van financieel toezichtrecht en vermogensbeheer. Hij was hiervoor tien jaar werkzaam bij Houthoff Buruma. Advocaat Guido Koop is op 1 januari in dienst getreden bij Loyens & Loeff in Rotterdam, na ruim tien jaar bij NautaDutilh te hebben gewerkt. Hij is gespecialiseerd in het bestuurs(proces)recht in het algemeen en het omgevingsrecht in het bijzonder. (Zie ook pagina 36.) Koen Hemmes (40) is per 1 januari toegetreden tot de directie van Legal People Executive Search Consultancy. Hemmes werkt sinds 2006 bij het bureau dat zich exclusief toelegt op de search en selectie van juristen voor vaste en interim-posities. Roderick Nieuwmeyer (29) is sinds 1 januari advocaat in de praktijkgroep Mededingingsrecht & EU van CMS Derks Star Busmann. Hij opereert vanuit het CMS EU Law Office in Brussel. Nieuwmeyer beschikt over brede kennis van het Europese recht en is gespecialiseerd in het mededingingsrecht.

nen bij Holla Advocaten. Bestuursvoorzitter Maarten Letschert: “Goede medewerkers zijn essentieel voor onze organisatie. Werving is daar een belangrijk onderdeel van. De sollicitant dient een goed en realistisch beeld van te krijgen over wat voor soort kantoor wij zijn, welke partijen we graag bedienen en wat hij/zij kan verwachten op het gebied van opleiding en training.” De bezoeker van de website

Bas Bookelmann is per 1 januari benoemd tot notaris te Nijmegen. Bookelmann was reeds kandidaat-notaris bij Dirkzwager. Hij is gespecialiseerd in complexere vastgoed- en ondernemingsrechtelijke zaken. Loyens & Loeff heeft per 1 januari Frédéric Franckx, Judith Raijmakers, Johan Terblanche en Vassiliyan Zanev tot partner benoemd. Franckx is Johan Terblanche lid van de praktijkgroep Ondernemingsrecht. Raijmakers maakt deel uit van de praktijkgroep Banking & Finance. TerblanVassiliyan Zanev che is lid van de praktijkgroep Investment Management. Zanev maakt deel uit van de praktijkgroep Banking & Finance. Hij is gespecialiseerd in bank- en effectenrecht, waaronder secutarisaties, structured finance, capital markets, kx Franc ric Frédé lending, debt restructuring en regulatory. Ferdy de Wijs (37) is per 9 januari als belastingadviseur gestart bij Arcagna Advocaten & Belastingadviseurs. De Wijs was hiervoor werkzaam voor RSM Niehe Lancée Kooij. Na drie jaar in de advocatuur heeft Judith Petter per 1 januari de overstap gemaakt naar Legal Work Force, waar zij als consultant werving & selectie werkzaam zal zijn. Zij is afkomstig van Van Benthem & Keulen. ScheerSanders Advocaten heeft met ingang van 1 januari Francesco van der Linden en

wordt op een persoonlijke manier benaderd. De receptioniste van Holla Advocaten ontvangt de bezoekers van de site en heet ze welkom. De directie, medewerkers en cliënten van Holla Advocaten vertellen in een filmpje over de werkwijze en de sfeer binnen het advocatenkantoor. Bezoekers van de website kunnen direct solliciteren op actuele vacatures, een studentstage of een open sollicitatie doen.

Frederike Werts tot partner benoemd. Van der Linden is gespecialiseerd in het familierecht. Hij is naast advocaat ook vFAS mediator. Werts is sinds 2001 aan het kantoor verbonden en heeft zich gespecialiseerd in het arbeids- en huurrecht. Daarnaast houdt zij zich bezig met de MKB-praktijk. Certa Legal Advocaten heeft zijn team uitgebreid met intellectuele eigendomsspecialist Olav Schmutzer (35) en mediaen entertainmentrechtspecialist Helena Verhagen (37). Schmutzer heeft acht jaar gewerkt als IE-advocaat en was daarna onder meer general counsel van het kledingconcern WE International/LOGO International. Verhagen werkte als jurist en advocaat voor SBS Broadcasting B.V. en als zelfstandig advocaat. Cora Hagendijk (38), werkzaam bij mr. M.J. Meijer c.s. notarissen te Amsterdam, is op 1 januari benoemd tot notaris. De afgelopen acht jaar was zij kandidaat-notaris. Zij heeft de praktijk overgenomen van Nollie van Berge, die na 28 jaar afscheid nam. Wouter van Galen is aandeelhouder geworden van De Advocaten van Van Riet in Utrecht. Van Galen is sinds 2004 verbonden aan het kantoor. Hij is specialist in het milieurecht en (ruimtelijk) bestuursrecht. Bij advocatenkantoor Resor in Amsterdam zijn Rein Philips en Gosse Boeve als senior-associate in dienst getreden. Philips werkte hiervoor bij Buren van Velzen Guelen in Den Haag, Boeve is afkomstig van Banning Advocaten.

nr. 2 – 2012

35

Beter werk Balieplus introduceert RI&E Advocaten olgens de Arbowet zijn advocatenkantoren verplicht een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uit te voeren. Om kantoren hierbij te helpen, heeft Balieplus RI&E Advocaten ontwikkeld, die alleen de voor de advocatuur relevante vragen behandelt. Om aan de wettelijke eisen te voldoen is, naast het invullen van de vragenlijst, toetsing van de RI&E door een erkende veiligheidskundige een ab-

solute voorwaarde. Kantoren moesten tot voor kort deze toetsing zelf regelen. Met RI&E Advocaten biedt Balieplus een totaalpakket aan: inventarisatie én toetsing. Balieplus ontwikkelde RI&E Advocaten samen met 4 Safety, een gecertificeerd bureau op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu en dat jarenlange ervaring met de toetsing van RI&E’s heeft.

V

CMS Derks Star Busmann heeft advocaat Bas Baks (37) benoemd tot junior partner. Hij is gespecialiseerd in het aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht met een focus op technische schades, waaronder bouwgerelateerde kwesties. Ronald Verheij en Frank Dekkers zijn per 1 januari toegetreden tot maatschap RWV Advocaten. Beiden werken al Ronald Verheij ruim tien jaar bij RWV Advocaten. Verheij is specialist op het gebied van arbeids- en pensioenrecht. Dekkers is gespeciFrank Dekkers aliseerd in vastgoedzaken. Per 1 januari heeft Brigitte Lhoest een zelfstandig bureau opgericht dat juridische professionals en particulieren adviseert in alle zaken van familierechtelijke en erfrechtelijke aard met een internatio-

naal aspect. Dit bureau richt zich op het vereenvoudigen van de toepassing van het internationale huwelijksvermogens- en erfrecht in de civiele praktijk. Hiervoor was Lhoest werkzaam als senior wetenschappelijk medewerker internationaal privaatrecht. Natascha Linssen (39) stapt met ingang van 1 maart over van Bird & Bird naar Van Iersel Luchtman Advocaten om daar de sectie mededinging, EU & Marktregulering te versterken. Linssen werkte sinds 2004 bij Bird & Bird op het gebied van het mededingingsrecht. Ze is gespecialiseerd in de marktregulering van de media- en telecommunicatiesector.

In de rubriek Overstap van de week op www.mr-online.nl komt elke week een jurist aan het woord die onlangs is begonnen in een andere baan. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op www.mronline.nl/Mrs. van de week/Overstapmr. van de week.

Guido Koop is per 1 januari overgestapt van NautaDutilh naar Loyens & Loeff, waar hij zich bezighoudt met het bestuurs(proces)recht in het algemeen en het omgevingsrecht in het bijzonder. “Het went snel, mede omdat Loyens & Loeff de goede indruk die ik aan de gesprekken overhield ook waarmaakt. Ik voelde mij hier vanaf de eerste dag zeer welkom. Mijn dagelijks werk ziet er niet ineens heel anders uit (mijn praktijk is grotendeels dezelfde), maar ik merk wel dat ik het plezierig vind weer met een grotere groep samen te werken.”

Monique Vreeburg is per 1 januari overgestapt van Houthoff Buruma naar Van Benthem & Keulen. Daar maakt zij deel uit van de praktijkgroep ondernemingsrecht. Vreeburg is gespecialiseerd in fusies en overnames, joint ventures en commerciële contracten. “Ik ben de huisadvocaat van middelgrote en grote ondernemingen en heb een brede ondernemingsrechtpraktijk. Bij Van Benthem & Keulen ben ik met deze praktijk veel beter op mijn plaats. Ik kan daar ook weer tarieven rekenen die mijn cliënten kunnen billijken.”

Leonie Mundt is per 1 januari overgestapt van een nichekantoor naar AKD, als associate partner bij de bouw- en vastgoedsectie. Mundt had eerder al bij AKD gewerkt. “Ik probeer met mijn werk het beste uit mezelf te halen, maar heb geen dertigjarenplan in mijn hoofd. Mijn carrière probeer ik zo goed mogelijk te combineren met een gezin met drie jonge kinderen. Voordat ik een overstap maak weeg ik dus alles goed tegen elkaar af om er zeker van te zijn dat die overstap mij uiteindelijk ook op de lange termijn echt iets oplevert.”

MR.-overstappers

Ilja Morée is per 1 januari overgestapt van AstraZeneca naar de Intellectual Property

36

nr. 2 – 2012

praktijk van De Brauw Blackstone Westbroek. Zij richt zich binnen de intellectuele eigendomspraktijk van De Brauw voornamelijk op merken, marketing en medicijnen. “Toen ik de advocatuur instapte heb ik mij voorgenomen om alles wat ik de afgelopen jaren heb geleerd ten aanzien van management en leadership toe te passen, en zo bij te dragen aan het ‘engagement’ van de mensen binnen kantoor. Ik ben ervan overtuigd dat betrokken medewerkers essentieel zijn voor de sfeer, en uiteindelijk ook voor het bedrijfsresultaat. Ik wil me daar dan ook graag voor inzetten.”

THE BAKER SESSIONS

DISCOVER OUR TWO DAY CORPORATE & BANKING COURSE

12 & 13 APRIL

1%(/000&,+0<+)I,/-,/1+(&+ ,2/0


BVgi^_ckVcYZBdgiZab$

HeZX^Va^hi6gWZ^YhgZX]i# IneZ/b^_cZckZ\Zg# DcoZXdaaZ\V`ZcYZ]ZbkVckgdZ\Zg#BVgi^_clVh]Zi ineZYVilZodX]iZc#DcYZgcZbZcY!hdX^VVakVVgY^\ Zcc^Zik^ZhkVchiZk^\egdXZYZgZc#=ZiZZghiZXdciVXi aZZgYZZX]iZgYViBVgi^_ccd\b^YYZc^cZZcedhiYdXidgVaZ deaZ^Y^c\oVidbkZgkda\Zchkddgo^_clZg`\ZkZgZZc \gdiZ`ajh^cCZlNdg`iZ\VVcYdZc#9{c^h6eZaYddgc eVhkZglZ\#:ZcbVVaiZgj\de=daaVcYhZWdYZbkdcYZc lZZa`VVgVahcd\#:cBVgi^_ckdcYYZgj^biZkddg]Zi dcYZgcZbZghX]Ve!YVi]^_^c6bhiZgYVbb^hiZ# Æ=^Zg^hVaaZgj^biZdb]Zide_ZZ^\ZcbVc^ZgiZYdZc# =Zic^kZVj^hide!bVVg]Zi`aVciZcXdciVXi^h^ciZch^ZkZg Zcid"i]Z"ed^ci#=ZW_ZZZcegdWaZZb4@dbbVVg]^Zg# 9^i^h_Zb^_cZckZaYZcYVVg\V^`_ZYddg]ZZcaddYhZc#Ç BVgi^_c]djYio^_cZ^\Zc`Vciddg\gVV\ZZche^Z\Zakddg/ ÆCnh^c\]`Zci‚‚ccVYZZa#KZZabZchZco^_ciZWZhX]Z^YZc ]^Zg#:cYVi^hdciZgZX]i#Ç Cnh^c\]^hZZcWZYg^_[kVc`VgV`iZgkdaaZheZX^Va^hiZc#6aaZZc YZlZi^hW^_dchhiVcYVVgY#KddgYZgZhi`g^_\_ZVaaZgj^biZ dbWj^iZc\ZlddciZo^_c#@a^c`iY^i\dZYZc`ZccZcl^_ Za`VVgcd\c^Zi4AVVi_ZYVck^cYZck^VlZg`ZcW^_cnh^c\]#ca

Cnh^c\]#9Z_j^hiZ_jg^hideYZ_j^hiZeaZ`#

7ZhiZVYk^Zh`VciddgkVcCZYZgaVcY!cg#&^c>cXdbeVcn

Beter werk De happy lawyer! door Caroline Bun enmerkend aan mij was jaren lang een fronsje in mijn voorHet is niet voor niets dat uit onderzoeken hoofd. En dat zie ik terug bij veel advocaten en andere jurisnaar tevredenheid en geluksbeleving op ten. Het fronsje dat laat zien dat je in je hoofd iets ter discussie de werkvloer keer op keer blijkt dat mestelt. Het uitstekend werkende verstand dat vaststelt wat niet dewerkers gelukkiger zijn als ze in een ‘goed’ is en de spreekwoordelijke ‘beren op de weg’ voorziet. Despositief werkklimaat vertoeven en blijken tijds was ik me niet bewust van het effect op mijn gemoed, livan waardering ontvangen en geven. Het chaam en omgeving van deze onophoudelijke focus op mogelijke is zelfs zo dat medewerkers die worden problemen en ‘incorrecties’. Inmiddels is dat wel anders. gezien in dat wat ze goed doen, beduiVerontrustende gedachten en woorden hebben een directe negatiedend beter gaan presteren dan medeve invloed op ons fysieke en emotionele gestel. Hier is al heel wat werkers die vooral te horen krijgen wat wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en als je jezelf daar voor niet goed gaat of anders moet. Het het eerst in verdiept, sla je steil achterover van de uitkomsten. Zo mooie aan dit alles is dat je invloed op jezelf ontdekte de Japanner Maseru Emoto dat watermoleculen kunnen en je omgeving veel groter is dan je denkt. Het is alleen zaak om je worden beïnvloed door onze gebewust te worden van hoe groot je dachten, door woorden en gevoeinvloed is en het effect ervan! Werknemers zijn gelukkiger als ze in een lens. Dit ontdekte hij door foto’s te En je invloed is groot. Leven vanuit maken van bevroren waterkristalde filosofie dat je glas half vol is in positief werkklimaat vertoeven len. De foto van een waterkristal plaats van half leeg, levert je op van gedestilleerd water liet een dat je kunt putten uit overvloed in kleine hexagonale vorm zien zonplaats van dat je leeft in een tekort. der enige franje. De waterkristallen die vooraf werden blootgesteld In de ontmoeting met je cliënten geloven in oplossingen, in plaats aan klassieke muziek hadden prachtige kunstzinnige symmetrische van problemen, in vooruitgang en samenwerking, leveren creatie op, vormen. Heavy metal muziek leidde daarentegen tot een volledig in plaats van stagnering, escalatie en conflicten. Jezelf, je medewerverstoorde en gedeformeerde waterkristal. Opmerkelijk was dat het kers en je medemens in het licht zetten in plaats van af te branden, water dat werd blootgesteld aan Heartbreak Hotel van Elvis Presley, leidt tot het vrijkomen van ieders kracht en potentieel. Ik beloof je, dit uit gebroken waterkristallen bestond. Het waterkristal uit het flesje is geen zweverige praat, maar wetenschappelijk onderbouwde werwater waar vooraf het woord ‘idioot’ was opgeplakt, liet een vergekelijkheid. Het is aan jou, om óf te twijfelen aan het onderzoek van de lijkbare kristalstructuur zien als bij ‘heavy metal’. En de allermooiJapanner Maseru Emoto ófwel je invloed aan te wenden voor een esste en sierlijkste kristal kwam voort uit een flesje water waarop sentiële verandering die je persoonlijk geluk en het geluk van ande‘liefde en dankbaarheid’ stond geschreven. Als je er bij stilstaat dat ren ten goede komt, ook binnen de juridische wereld. je lichaam voor 60% uit water bestaat, kun je jezelf dan voorstellen wat gedachten, woorden en gevoelens voor invloed hebben op Oud-advocaat Caroline Bun is trainer en coach en samen met Lenet jouw gestel en het gestel van de mensen in je omgeving? Leusink oprichtster van GroeiNu! (www.groeinu.com)

K

De meest gevraagde juridische specialismen

Banking

Effectenrecht

(internationaal) contractenrecht

van de laatste maand zijn:

Markt juristen nog steeds in beweging Friso van Deursen: “Rond de jaarwisseling werd ons vaak gevraagd hoe wij als marktleider kijken naar de arbeidsmarkt in 2012. Voorspellen is altijd lastig, maar duidelijk is nu al wel dat de vraag naar juristen in alle segmenten blijft. Nog steeds zien wij opvallend veel vraag binnen de vastgoedsector, zowel in het bedrijfsleven als de advocatuur. Daarnaast trekt de markt voor transactie- en banking & financespecialisten verder aan. Legal People bemiddelt juristen voor elke vorm van juridisch werk, zoals juristen in vaste dienst, interim-juristen en de zeer flexibel werkende web-working-women. Deze periode grijpen veel individuele juristen binnen elke groep aan om serieus na te denken over hun carrière. Bijpraten met Legal People geeft hen goed inzicht in de markt, hun huidige positie daarbinnen en wat hun perspectief is. Ons bieden deze gesprekken een mooie gelegenheid juristen verder te

helpen in hun carrière en onze kennis van de markt te delen. We merken ook dat veel van onze klanten nieuwe strategieën hebben uitgedacht en dat de budgetten bekend zijn: nu is het moment om nieuwe juristen te werven. Wij hebben vertrouwen in 2012; gelukkig hebben veel juristen dat ook!”

Friso van Deursen is directeur/mede-eigenaar van Legal People Executive Search Consultancy (www.legalpeople.nl).

Deze rubriek komt tot stand m.m.v. Brunel, DPA Legal, Legal People, NIG Ondernemingsrecht, Robert Walters, USG Juristen en Voxius.

nr. 2 – 2012

39

Beter werk TRIP ADVOCATEN & NOTARISSEN

NYSINGH ADVOCATEN - NOTARISSEN

DIRKZWAGER ADVOCATEN & NOTARISSEN Groningen

Leeuwarden

DE HAAN ADVOCATEN & NOTARISSEN Assen

Zwolle

JPR ADVOCATEN

Oldenzaal

Almere

Deventer Enschede BANNING ADVOCATEN

Apeldoorn Arnhem Doetinchem Rotterdam

Nijmegen KIENHUISHOVING ADVOCATEN EN NOTARISSEN

Den Bosch Tilburg

Venlo Eindhoven

HEKKELMAN ADVOCATEN & NOTARISSEN

Roermond

HOLLA ADVOCATEN

Maastricht

40

nr. 2 – 2012

BOELS ZANDERS ADVOCATEN

Beter werk

Topkantoren buiten

de Randstad

De grote Randstedelijke kantoren maken na jaren van groei pas op de plaats. De middelgrote kantoren buiten de Randstad daarentegen groeien flink, bleek uit de top 50 van de Nederlandse advocatuur in het vorige nummer van Mr. We vroegen een aantal van hen waar hun succes vandaan komt. Waar staan ze nu en waar over tien jaar? Een inventarisatie van de subtop van Nederland. door Annelieke Fenstra

E

en opvallende constatering in de top 50 van de Nederlandse advocatuur van dit jaar (zie Mr. 2012-1, pag. 53) was dat in de top 20 niet zo veel lijkt te gebeuren, maar dat er wel sprake is van dynamiek bij de middelgrote kantoren buiten de Randstad. Dat maakte nieuwsgierig. Want ook in de regio is er crisis, is er sprake van concurrentie door nieuwe aanbieders en worden de gevolgen gevoeld van de verhoging van de kantonrechtergrens. Mr. maakte een inventarisatie van de grootste kantoren buiten de Randstad. Wat maakt ze succesvol en wat is hun strategie? Hoe beleven ze het transformatieproces: dat van een middelgroot kantoor met een traditionele en vaak brede praktijk, zowel gericht op particulieren als het midden- en kleinbedrijf, naar een moderne organisatie, die klantgericht is, waar nog slechts een beperkt aantal specialismen wordt beoefend en die met een begerig oog kijkt naar de onderkant van de markt die voorheen door de grote kantoren werd bediend?

NYSINGH ADVOCATEN - NOTARISSEN Vestigingen in: Apeldoorn, Arnhem en Zwolle Aantal advocaten: 98 Voornaamste doelgroep: overheden, instellingen en bedrijven

Onderscheidend vermogen: “Wij onderscheiden ons van de kleinere kantoren op het gebied van kennis en expertise. Wij hebben veel specialisten in huis, die als autoriteit binnen hun vakgebied bekend staan. Daardoor kunnen wij nagenoeg alle complexe dossiers en advisering aan. Ten opzichte van Wilma van Ingen, bestuurder de grote kantoren zijn wij echt full service, en kunnen wij onze cliënten als juridisch partner in de volle breedte bijstaan. Wij zijn bovendien gunstiger geprijsd dan de grotere kantoren. Wij krijgen een hoge waardering van onze cliënten, getuige onze hoge ranking in klanttevredenheidsonderzoeken van Incompany (in 2011 zelfs beste kantoor in zakelijke dienstverlening en beste kantoor in de branche) en MT100 (2009 en 2010).” Strategie: “Wij willen in de top van advocatuurlijk Nederland blijven meedraaien en streven naar een hoge cliënttevredenheid. Onze strategie is om voor de gekozen doelgroepen juri-

nr. 2 – 2012

41

“In mijn Leidse master leerde ik al over de praktijk waarin ik nu werkzaam ben.”

liek, B e n n A ire bij a i g a t s atN.V., advoca e é r e N De Boekel aster m r a a deed h n. in Leide

Ook je master doen in Leiden? Kom naar de masterdag op woensdag 21 maart 2012 Programma en aanmelden mastersinleiden.nl Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

Beter werk

disch partner te zijn en te blijven. Wij werken continu aan markt- en klantgerichtheid, waardoor we de behoeften en wensen van cliënten scherp in het oog houden.” Ambitie: “Ons kantoor is over tien jaar net als nu een stabiele factor met een goede naam: kwaliteit gaat hand in hand met pragmatisch werken en prettig zaken doen. Cliënten waarderen ons omdat wij juridische expertise combineren met kennis van hun markten en specifieke omstandigheden.”

BOELS ZANDERS ADVOCATEN Vestigingen in: Eindhoven, Venlo, Roermond en Maastricht Aantal advocaten: 60 Voornaamste doelgroep: Nederlandse en internationale bedrijven en overheid Onderscheidend vermogen: “De kracht van ambitie: betrokken zijn bij de cliënt. Weten wat er speelt, zowel bij de cliënt als in de betreffende branche. Onze cliënten waarderen ons Ruud Tuinstra, voorzitvanwege onze resultaatgerichtheid, ter dagelijks bestuur heldere communicatie, betrouwbaarheid, het oplossen van acute problemen en ons scala aan juridische diensten, zowel in Nederland als internationaal. Ron Mulders, oud-directeur De Slegte en Veilingbedrijf ZON en een van onze cliënten zei hierover: ‘Er is sprake van een goede balans tussen persoonlijk en zakelijk. De sfeer bij Boels Zanders is toegankelijk, maar tegelijkertijd zakelijk. Omdat de zaak altijd centraal staat.’” Strategie: “We gaan voor kwaliteit, werken samen in teams en zijn betrokken bij het wel en wee van onze cliënten.” Ambitie: “Groei is geen doel op zich. Groei in omvang en in de regio (Zuidoost-Nederland en Duitsland/België) kan wel het rendement en onze aantrekkingskracht verbeteren (momenteel hebben we negen vacatures). Daarnaast telt de balans met andere factoren zoals work-life balance, harmonie en prettig werken ook mee.”

KIENHUISHOVING ADVOCATEN EN NOTARISSEN Vestigingen in: Enschede en Oldenzaal Aantal advocaten: 76 Voornaamste doelgroep: ondernemingen, instellingen en overheden Onderscheidend vermogen: “KienhuisHoving richt zich op hoogwaardige juridische dienstverlening voor ondernemingen, instellingen en overheden. De omvang van ons kantoor en de verscheidenheid aan specialismen (waaronder nichemarkten zoals ict- en gezondheidsrecht) stellen ons in staat

multidisciplinair, afgewogen en hoogwaardig te adviseren tegen een prijs/kwaliteitverhouding die zeer gunstig afsteekt tegen de Randstedelijke dienstverlening. Onze advocaten en notarissen hebben ruime kennis van de markt en staan naast onze client. Met onze roots in Twente kenmerken onze juristen zich Dick Veltman, bestuursvoorzitter door hun no-nonsense mentaliteit, enthousiasme en gedrevenheid en hun continue streven naar een optimaal resultaat voor de cliënt.” Strategie: “KienhuisHoving wil zijn cliënten de komende jaren nog meer centraal stellen in zijn bedrijfsvoering. Zo wordt er flink geïnvesteerd in een CRM-systeem en een intensieve trainingscyclus relatiemanagement voor alle fee earners.” Ambitie: “KienhuisHoving heeft een gezonde ambitie om een forse groei te realiseren, met Twente als basis. Daartoe willen we de komende jaren nog meer goede specialisten aan ons binden. We willen een uitdagende werkgever zijn voor advocaten en notarissen op alle niveaus en we willen in al onze activiteiten laten zien dat we middenin de Twentse samenleving staan.”

DIRKZWAGER ADVOCATEN & NOTARISSEN Vestigingen in: Arnhem en Nijmegen Aantal advocaten: 88 Voornaamste doelgroep: ondernemingen, verzekeraars, zorginstellingen en (semi-)overheid Onderscheidend vermogen: “Met ruim 275 medewerkers heeft Dirkzwager op bijna ieder terrein specialistische juridische kennis in huis. Actuele kennis van wet- en regelgeving, maar ook mensenkennis en kennis van de markten waarin onze cliënten Karen Verkerk, opereren. Wat Dirkzwager onderbestuursvoorzitter scheidt, is dat die kennis actief gedeeld wordt.” Strategie: “Actief kennis delen zit in het DNA van de onderneming. Niet alleen op traditionele wijze via een magazine, publicaties, lezingen, sponsoring en de eigen Dirkzwager Academy, maar ook innovatief via de kennisportals www. partnerinkennis.nl en www.legalknowledgeportal.com waar in het afgelopen jaar meer dan 800 artikelen zijn gepubli-

nr. 2 – 2012

43

Beter werk

ceerd. Deze artikelen zijn via ‘apps’ beschikbaar en voor clienten en derden worden portals op maat gemaakt. Voor zijn onderscheidende vermogen heeft Dirkzwager in 2011 de ‘Gouden Zandloper’ ontvangen en is het onderscheiden als meest innovatieve notariskantoor.” Ambitie: “Over tien jaar delen we nog steeds actief kennis met onze klanten, op traditionele en ook dan innovatieve wijze en weten nog meer (inter-)nationale klanten ons te vinden.”

HOLLA ADVOCATEN Vestigingen in: Eindhoven, ’s-Hertogenbosch en Tilburg Aantal advocaten: 68 Voornaamste doelgroep: bedrijven, overheid en zorg Onderscheidend vermogen: “Door onze omvang zijn we in staat om een verregaande specialisatie door te voeren die je anders voor een veel hoger tarief in de Randstad vindt of bij de vestigingen van deze Randstedelijke kantoren in het Zuiden.” Strategie: “Door kwaliteit te Maarten Letschert, blijven toevoegen en door bestuursvoorzitter middel van een actief marketingbeleid. Door ook genoegen te nemen met een niet exclusief optreden voor een klant, maar juist het inzicht van de ‘moderne’ klant te benutten dat niet alle zaken exclusief bij één kantoor ondergebracht hoeven worden.” Ambitie: “Over tien jaar hebben wij ook een aanzienlijk gedeelte van de klantgroep die nu nog in de Randstad winkelt omdat ze nu nog niet weten dat de door hen gezochte kwaliteit ook daarbuiten te vinden is. Daarnaast worden we bij alle relevante doelgroepen ‘gezien’ in het zuiden.”

DE HAAN ADVOCATEN & NOTARISSEN Vestigingen in: Groningen, Leeuwarden, Assen, Zwolle en Almere Aantal advocaten: 67 Voornaamste doelgroep: het grotere MKB, de grote nonprofit instellingen en de vermogende particulier Onderscheidend vermogen: “Ons kantoor is sterk in innoveren en we kunnen goed en slagvaardig inspelen op een veranderende markt. Doordat we in vijf regio’s aanwezig zijn kunnen we relatief snel schakelen als de ene regio sterker groeit

44

nr. 2 – 2012

dan de andere. Zo groeien we bijvoorbeeld zeer snel in de regio Zwolle.” Strategie: “Als kantoor moet je een behoorlijke omvang hebben om in de huidige markt makkelijk te kunnen differentiëren. Als het ene segment het beter doet dan het anWinfryd de Haan, algemeen dere moet je snel kunnen schakedirecteur len. Vandaar ook dat we per 1 januari 2012 zijn gefuseerd met het grootste notariskantoor van Friesland, AGW Notarissen. Ons notariaat heeft nu de gewenste omvang waardoor we kunnen inspelen op de ondernemerspraktijk.” Ambitie: “Verdere groei is – gezien onze omvang – niet meer een doelstelling, maar zal een gevolg zijn van onze succesvolle bedrijfsvoering.”

BANNING ADVOCATEN Vestigingen in: ’s Hertogenbosch en Rotterdam Aantal advocaten: 90 Voornaamste doelgroep: bedrijven, ondernemers Onderscheidend vermogen: “Volgens onze cliënten wordt ons kantoor gekenmerkt door hoogwaardige juridische kwaliteit, een hoge mate van betrokkenheid en gedrevenheid van onze advocaten, oplossingsgerichte advisering, snelheid van handelen en het persoonlijke contact.” Mark Bannenberg, managing partner Strategie: “De dienstverlening van BANNING wordt continu verbeterd door de ontwikkeling van het expertise en kennisniveau onze advocaten. Bestaande en nieuwe klanten benaderen wij op verschillende momenten met zowel kantoorbrede als sectiespecifieke activiteiten. Nadruk ligt hierbij steeds op het delen van kennis met onze relaties op momenten en over onderwerpen die voor hen relevant zijn. Om de klantrelatie te verdiepen en de betrokkenheid bij onze klanten te vergroten nodigen wij hen op regelmatige basis uit voor seminars en relatie-evenementen.” Ambitie: “Ons kantoor is in 1965 door Jan Banning opgericht en we willen graag de bereikte kwaliteit voortzetten. Wij streven naar continue ontwikkeling om beter te wor-

Beter werk

den, concurrerender en aantrekkelijker voor klanten en studenten. Een verdere groei van kantoor valt niet uit te sluiten, maar dan vooral op die gebieden waar we veel vraag zien of nog onvoldoende bezetting hebben zoals bijvoorbeeld op het gebied van het gezondheidsrecht.”

HEKKELMAN ADVOCATEN & NOTARISSEN Vestigingen in: Arnhem en Nijmegen Aantal advocaten: 62 Voornaamste doelgroep: ondernemers, bedrijven, overheden, non-profitorganisaties en particulieren Onderscheidend vermogen: “Hekkelman Advocaten & Notarissen levert juridische expertise aan diverse branches en overheden op velerlei rechtsgebieden. Wij onderscheiden ons door een constante, bovengemid- Maarten van Zanen, directeur delde kwaliteit. Deze wordt door onze klanten met hoge scores gewaardeerd in marktonderzoeken zoals die van Incompany.” Strategie: “Ons doel is een beheerste groei op basis van kwaliteit. Kwaliteit in alles wat we doen. Wij willen het altijd weer beter doen vanuit het perspectief van de klant. Dit streven is een belangrijk element van het ‘Hekkelman DNA’, de no-nonsense mentaliteit die dicteert dat we waarmaken wat we onze klanten toezeggen. Iedere dag weer.” Ambitie: “Waar we over vijf jaar willen staan, is op dit moment onderdeel van een strategiediscussie. Dat betekent goed nadenken en loskomen van de waan van de dag. Dit houdt ook in dat je keuzes moet maken. Dat is soms lastig en vraagt visie, lef en leiderschap van de aandeelhouders. Over vijf jaar willen we een toponderneming zijn. Vraag is alleen hoe we dat gaan realiseren.”

JPR ADVOCATEN Vestigingen in: Deventer, Doetinchem en Enschede Aantal advocaten: 55 Voornaamste doelgroep: bedrijfsleven Oost-Nederland Onderscheidend vermogen: “Hoogwaardige juridische kennis van zaken, maar ook een eigenzinnige cultuur waarin ruimte is voor verrassend creatieve en praktische oplossingen.” Strategie: “De kennis van zaken waarborgen we door te werken met gespecialiseerde advocaten, verdeeld over secties, én door zwaar in te zetten op een professionele opleiding van iedere medewerker. De eigenzinnige cultuur

wordt gevoed door het persoonlijke, informele karakter van onze organisatie. Door onze 120 medewerkers te verdelen over drie vestigingen in Oost-Nederland én te kiezen voor een branchegerichte werkwijze, zitten we altijd letterlijk en figuurlijk dicht Bert Hokken, bij onze cliënten.” directeur a.i. Ambitie: “JPR Advocaten wil herkend worden als het beste advocatenkantoor in OostNederland. Dat wil zeggen: het kantoor waar de cliënt zich bij uitstek begrepen en gewaardeerd voelt en altijd de best denkbare oplossing mag verwachten. Van deskundige medewerkers die zich onderscheiden door hun werkplezier, resultaatgerichtheid en proactiviteit.”

TRIP ADVOCATEN & NOTARISSEN Vestigingen in: Assen, Groningen en Leeuwarden Aantal advocaten: 55 Voornaamste doelgroep: zakelijke markt en overheden Onderscheidend vermogen: “Wij zijn kwaliteitsmarktleider in Noord-Nederland. Onze juristen zijn gedreven professionals die streven naar de beste oplossing voor hun cliënten. Cliënten waarderen ons om onze deskundigheid, snelheid van werken, spitsvondigheid, vasthoudendheid en vakkennis, maar vooral om ons oog voor hun vraagstukken. Mede daarMeerten Ubbens, voorzitter om scoren wij als enige (noordelijke) dagelijks bestuur kantoor al jaren op rij goed in het klanttevredenheidsonderzoek van Incompany.” Strategie: “Wij zijn doorlopend bezig de kwaliteit van ons werk en onze mensen te optimaliseren. We kijken kritisch naar wat wij doen en naar wie wij aannemen en we steken veel tijd en energie in interne kennisoverdracht, via kantooren sectielunches, interne opleidingen, persoonlijke ontwikkelingsplannen, coaching en dergelijke.” Ambitie: “Ons belangrijkste doel is uitstekend werk te leveren voor onze cliënten en daarmee tegelijkertijd onze eigen mensen een boeiende praktijk te bieden. Dat lukt met onze huidige omvang en specialisatiegraad prima, maar een bescheiden groei past ons wel. Mits wij maar vooral de goede mensen aannemen. Die strategie is tot nu toe succesvol gebleken.”

nr. 2 – 2012

45

=7D"GZX]iZc^cI^aWjg\Zc 9Zc7dhX]/ZZchda^YZkdai^_Y" ZcYZZai^_YdeaZ^Y^c\Y^Z]‚i VcilddgY^hde[jcXi^ZY^[[ZgZc" i^Vi^Z^c]Zi_jg^Y^hX]YdbZ^c#

BZigZX]iYZWZhiZ CG#

^cI^aWjg\

9Zc7dhX]

&

CG#&gVc`^c\ =7D"GZX]iZcdeaZ^Y^c\ ^c:ahZk^ZgZc@ZjoZ\^Yh‚c ZmXZaaZciZhXdgZhW^_VXXgZY^iVi^Z

=7D"GZX]iZc^hZZcegV`i^hX]Z _jg^Y^hX]ZdeaZ^Y^c\bZiodlZa VVcYVX]ikddgZZc\ZYZ\Zc `Zcc^hkVc]ZigZX]i!Vahkddg oV`ZcVahYdhh^ZgbVcV\ZbZci! dg\Vc^hVi^ZhZch^i^k^iZ^iZc Xdbbjc^XVi^ZkZ!hdX^VaZZc ^Xi"kVVgY^\]ZYZc#

>ciZgZhhZ^c hiV\^V^ghZc V[hijYZZgYZgh4 @^_`kddgbZZg^c[dgbVi^Z delll#_]h#cad[WZa %-,,-,,-(.kddgVVckgV\Zc kVcYZXdgedgViZWgdX]jgZd[ ZZceZghddca^_`\ZhegZ`#

Ik en mijn bedrijfsjurist

foto’s Geert Snoeijer

Arne Grimme over Guido Dierick Kantoor Leeftijd 42 mme Naam advocaat Arne Gri rick, Die ido Gu r Ove Westbroek De Brauw Blackstone n sarke We s tor duc P Semicon general counsel bij NX P SeNX iseer Werkzaamheden ik adv men sinds 2005 tures ven t join , ities, divestments miconductors bij acquis ken tuk ags vra srechtelijke en andere onderneming

Ik zou onze relatie als volgt

dat Guido vanuit zijn rol nog

richting in een discussie

ding van Guido. Maar ook de

willen kenmerken: eerlijk,

vaker een beslissing neemt

kan geven. Hij houdt goed

grote transactie tussen NXP

stimulerend. Guido verstaat

vanuit het perspectief van

‘oog op de bal’.

en STMicroelectronics was

de kunst om het beste uit

de strategie van het bedrijf

Ik weet van het privéleven

bijzonder, een zwaar – en

zijn adviseurs te halen door

en niet zozeer vanuit het

van mijn cliënt het volgen-

daarmee boeiend en uitda-

een gezonde combinatie

perspectief van het issue

de: niet zo heel veel, hij

gend – proces.

van vertrouwen uitstralen

dat zich toevallig voordoet.

woont in Eindhoven en

Wat ik zou veranderen als

en kritisch blijven.

Dat is vanuit mijn rol soms

heeft twee kinderen, een

ik één dag de baas was bij

Plezierig vind ik aan het

wat moeilijker. Dat vind ik

jongen en een meisje van

mijn cliënt: In dat geval zou

werken met mijn cliënt dat:

ook sterk van Guido, dat

rond de achttien en vijftien

ik de CEO van NXP zijn en

het belangrijkste is dat Gui-

past ook bij zijn functie als

jaar. Ik heb Guido nog niet

dat kan ik mij lastig voor-

do een heel fijn mens is. Di-

lid van het executive ma-

kunnen betrappen op ob-

stellen. Als ik nog iets zou

rect in zijn communicatie

nagement team van NXP.

scure hobby’s.

mogen bepalen over de rest

maar ook goed in luisteren

Een hele goede eigenschap

Het spannendste moment

van Guido’s carrière, dan

en ruimte laten voor ande-

van mijn cliënt is: Guido

dat ik met mijn cliënt heb

zou ik hem plaatsen in een

ren.

heeft visie, is analytisch en

meegemaakt is: de verkoop

meer intern gerichte bu-

Wij vullen elkaar aan op de

is heel sterk in het schei-

van NXP door Philips aan

reaucratische organisatie.

volgende manier: ik weet

den van hoofd- en bijzaken.

private equity. Dat project

Dat zou verfrissend zijn

niet of wij elkaar goed aan-

Dit zorgt ervoor dat Guido

was zwaar maar liep bijzon-

voor de betreffende organi-

vullen. In veel opzichten lij-

snel tot de kern van een

der soepel, mede door de

satie en een mooie uitda-

ken wij op elkaar. Ik denk

onderwerp kan komen en

uiterst pragmatische hou-

ging die goed bij Guido past!

47

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Gezocht:

Juridische talenten die van persoonlijke groei een sterke zaak maken.

Je haalt méér uit jezelf bij ARAG. Wij bieden jou een wereld vol juridische kennis, veelzijdigheid en groeimogelijkheden. Met een grote diversiteit aan juridische functies, rechtsgebieden en dossiers. Waar eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid centraal staan. Waar de mogelijkheden voor opleiding en ontwikkeling ruim zijn. En waar écht iets wordt gedaan met jouw kennis en inbreng.

www.arag.nl

Ik en mijn advocaat

Guido Dierick over Arne Grimme

Leeftijd 52 ido Dierick Naam bedrijfsjurist Gu general counsel ie nct Fu ctors Bedrijf NX P Semicondu ckstone ocaat bij De Br auw Bla Over Arne Grimme, adv l geef nse cou l heden als genera Westbroek Werkzaam van en igd cht ma ige n en de octroo ik leiding aan de jur iste derNe n ite bu en nen bin sonen NX P, samen zo’n 60 per zo groot is ongeveer twee keer te eel ged ooi oct t He land. high een ook l – maar wij zijn dan als het jur idische dee sang. tech onderneming pur

Wilt u ook in deze rubriek? Mail naar [email protected]

Ik zou onze relatie als volgt

wereldwijd, ook als er geen

drieling. Ik herinner mij dat

tegenpartij. Ik heb als be-

willen kenmerken: open,

band met Nederland is.

toen wij in 2006 de afsplit-

drijfsjurist veel M&A deals

transparant, en met com-

Een hele goede eigenschap

sing van NXP uit Philips on-

gedaan, maar het was een

pleet vertrouwen over en

van mijn advocaat is: dat hij

derhandelden, Arne een

vreemde gewaarwording

weer.

scherp in de gaten houdt

kinderoppas voor ’s nachts

zelf ‘verkocht’ te worden.

Plezierig vind ik aan het

wat echt belangrijk is voor

in dienst had, zodat zijn

Jammer genoeg deed Arne

werken met mijn advocaat

ons en daarvoor blijft knok-

vrouw en hij aan hun nacht-

ook dat heel goed – het

dat: Arne uitermate prag-

ken tot we het binnen heb-

rust toekwamen.

heeft NXP uiteindelijk veel

matisch is. Hij opereert en

ben, en souplesse toont met

Het spannendste moment

geld gekost.

communiceert als een be-

betrekking tot de minder

dat ik met mijn advocaat

Wat ik zou veranderen als ik

drijfsjurist – en uit mijn

belangrijke onderwerpen

heb meegemaakt is: Dat

één dag de baas was bij mijn

mond moet je dat dus opvat-

– ook belangrijk, want op

was toch wel de verkoop

advocaat: Arne naar huis

ten als een groot compli-

die manier houden we snel-

van NXP door Philips aan

sturen. Wegwezen. Black-

ment… Daarnaast is hij op

heid in de transactie.

een aantal private equity

Berry inleveren. Gewoon een

M&A gebied natuurlijk top-

Ik weet van het privéleven

partijen. Arne trad daarbij

paar maanden lekker met

of-the-bill, met een experti-

van mijn advocaat het vol-

overigens op voor Philips,

zijn gezin doorbrengen. En

se die ik in een bedrijf als

gende: dat is bij Arne niet

aanvankelijk mijn werkge-

daarna natuurlijk weer heel

het onze nooit inhouse zou

zo moeilijk te bedenken:

ver, maar gaande het ver-

hard aan het werk.

kunnen hebben. Arne treedt

zijn vrouw en hij hebben vijf

kooptraject werd Arne

voor ons op in M&A deals

kinderen, onder wie een

daarmee steeds meer mijn

49

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Column

Legal en de veranderende klantbehoefte n de column van vorige maand constateerden we dat juridische dienstverlening aan een versnelde evolutie bezig is. Wat drijft die verandering ? Er zijn vanzelfsprekend verschillende oorzaken, maar een hele belangrijke is de veranderende behoefte van – jawel – de klant. Veel van de discussie draait om kosten, maar de behoeften en verwachtingen van bedrijven over de waarde die Legal toevoegt is minstens zo belangrijk. En die behoeften veranderen.

I

voor Legal, maar wel een die goede antennes vraagt. Over dat hele speelveld nemen de gevolgen van non compliance toe. Een boete is vervelend, maar de kosten van verloren business of reputatieschade zijn vaak nog veel groter. En medewerkers kunnen ook nog eens sneller strafrechtelijk aangesproken worden. Ook hierdoor groeit de behoefte aan solide integraal juridisch management.

Niet alleen defensief Steeds meer wetgeving Legal is overigens niet alleen defensief, er is ook veel mee Om te beginnen neemt de hoeveelheid wet- & regelgeving te winnen. Goed risicomanagement geeft bedrijven de toe en groeit de mate van detail. Daar komt bij dat regelgekans scherper aan de wind te varen en beter te concurreving vaker van buiten de grenzen komt; denk aan Ameriren, en Legal heeft daar een belangrijke rol in. Steeds kaanse en Britse fraudewetmeer bedrijven vragen een geving. Bedrijven spelen zo integrale risk management in een steeds weidser en be- Bedrijven hebben behoefte aan een grotere functie waarin alle strategiweeglijker juridisch speelsche, financiële, operatioscope en betrokkenheid van Legal veld. En de interpretatie kan nele en dus ook Legal risivariëren afhankelijk van tijd, co’s gecoördineerd worden plaats en – zo wordt gefluisaangepakt. Soms wordt dat terd – soms ook politiek belang. Een Europees bouwbedrijf zelfs van buiten gestimuleerd. De Nederlandsche Bank dat door een Amerikaanse instantie wordt aangesproken op stuurt bijvoorbeeld in haar FIRM (Financial Institution Risk zijn partners in Azië is geen Grisham-fictie. Om in een derManagement) richtlijn aan op integraal risk management gelijke omgeving te opereren zonder buiten de gangbare waarin Legal een belangrijke plek heeft. normen te komen vraagt van Legal steeds meer kennis, IP management is nog zo’n voorbeeld waar Legal een groeioverzicht en fingerspitzengefühl. ende positieve rol heeft. Bedrijven in bijvoorbeeld de voeDe groeiende invloed van corporate social responsibility verdingssector realiseren zich de marktwaarde van kennis die nu sterkt dat verder. Al voldoe je aan de wet, als je de onderlignog vaak alleen wordt gebruikt in eigen producten en procesgende verwachtingen van klanten en maatschappij niet sen. Die kennis wellicht ook als product commercialiseren waarmaakt kun je alsnog fors je vingers branden. Dat maakt maakt dat Legal nog dichter in de business verweven raakt. dat de ‘juridisch component’ bij veel organisaties toeneemt. Bij M&A idem dito. De focus ligt vaak op de deal, maar voor Bij finance is dat goed zichtbaar: “De risico’s van dit product de organisatie is snelle succesvolle integratie (of carve out) zijn… GROOT.” Maar het speelt overal, van consulting tot net zo belangrijk. Door deals zo te structuren dat de acquihandel. ”Fair trade is goed, maar welke richtlijn hanteren we sitie snel volledig meedraait kan Legal een enorme positiedaarbij voor arbeid?” Dergelijke afwegingen zijn intussen zo ve bijdrage hebben. invloedrijk dat 74 procent van het Erasmus Commissaris paKortom, bedrijven hebben behoefte aan een grotere scope nel (een groep commissarissen en toezichthouders die een en betrokkenheid van Legal. Dat maakt juridisch werk nog bijdrage aan het lopende debat over corporate governance interessanter, maar vraagt ook een andere aanpak. En de levert) vindt dat bedrijven die niet integraal met MVO bezig maatstaven van succes worden anders – maar daarover de zijn geen toekomst hebben. Een interessante ontwikkeling volgende keer meer!

door Harm Cammel

Harm Cammel is partner bij Baskerville. Hij helpt inhouse legal teams en advocatenkantoren met het positioneren, ontwikkelen en managen van hun dienstverlening.

JURIDISCH P A O Juridisch Post Academisch Onderwijs Universiteit Leiden Permanente nascholing van professionals in het recht


  

   




    Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

50

Master the class

Op 19 t/m 21 april krijgen 24 toptalenten de kans zich uit te leven tijdens onze Masterclass. Ben je 3 e- of 4e jaars rechtenstudent? Wil je advocaat, fiscalist of notaris worden? En kun je een case meesterlijk oplossen? Meld je dan vóór 5 maart 2012 aan via werkenbijnautadutilh.nl.

ADVOCATEN s NOTARISSEN s BELASTINGADVISEURS Amsterdam Brussel Londen Luxemburg New York Rotterdam

Room for you

“HET ZIJN DE MENSEN OM ME HEEN DIE HET BESTE IN ME NAAR BOVEN HALEN!” Marieke Poulie, Senior Advocaat Intellectual Property, Media & Technology, Hogan Lovells

“Ik wil met mensen samenwerken. Net als in een zeilwedstrijd, er samen volledig voor gaan. Met enthousiaste mensen om me heen die me inspireren, motiveren en het allerbeste in me naar boven halen. Deze mensen prikkelen mij om helemaal tot het uiterste te gaan. Dat doe ik ook bij Hogan Lovells, een internationaal advocatenkantoor met een wereldwijd netwerk, voortreffelijke opleidingsmogelijkheden, een collegiale sfeer en uitdagende zaken. Voor mij dé plek om het maximale uit mezelf te halen!” Ben jij ook uiterst gedreven en wil je samen tot het uiterste gaan? Kies dan voor Hogan Lovells, aan de Keizersgracht in hartje Amsterdam. www.werkenbijhoganlovells.nl

UITERST GEDREVEN

Hogan Lovells International LLP, advocaten, notarissen en belastingadviseurs

Deze pagina’s komen tot stand in samenwerking met het Nederlands Genootschap voor Bedrijfsjuristen (www.ngb.nl).

NGB Extra: ‘Reorganiseren, een kunst op zich’

D

it jaar organiseert het NGB in samen-

De eerstvolgende NGB Extra vindt plaats

Er wordt aandacht besteed aan uitwisselba-

werking met twee advocatenkantoren,

op 13 maart van 16.00 tot 18.00 uur bij

re functies, afspiegelingsbeginsel, gelijke

Allen & Overy en Van Benthem & Keulen,

Van Benthem & Keulen in Utrecht, en heeft

behandeling, sociaal plan en de gebonden-

in totaal acht bijeenkomsten speciaal voor

als thema: Reorganiseren, een kunst op

heid van de niet georganiseerde medewer-

NGB-leden, de zogeheten ‘NGB Extra’s’. De

zich. Er bestaat een toegenomen behoefte

ker aan het sociaal plan. De sprekers tij-

bijeenkomsten bij Allen & Overy kunnen

aan expertise op het gebied van reorgani-

dens deze bijeenkomst zijn Pieter Mantel

ook online als webinar worden gevolgd.

saties en herstructurering vanuit arbeids-

en Anne Haverkort, beiden advocaat bij Van

Advocaten in dienstbetrekking kunnen twee

rechtelijk perspectief. Daarnaast is er een

Benthem & Keulen. Zij zijn gespecialiseerd

NOvA opleidingspunten krijgen voor het bij-

tweetal belangrijke wijzigingen in de toepas-

in het arbeidsrecht met een ruime ervaring

wonen van een bijeenkomst. Bijwonen van

selijke regelgeving: een aanvulling van de

op het gebied van reorganisaties. Na afloop

een webinar levert echter nog geen punten

Beleidsregels Ontslagtaak UWV inzake uit-

van de bijeenkomst is er een borrel.

op. Het maximum aantal deelnemers dat

besteding van werk aan zelfstandigen en

fysiek aanwezig kan zijn, is vijftig. Het ni-

de wijziging Wet Melding Collectief Ontslag

Leden kunnen zich voor NGB Extra aanmel-

veau van de NGB Extra’s is verdieping en

per 1 maart 2012. De relevante juridische

den door een e-mail te sturen naar info@

actualiteit. Aan deelname zijn geen kosten

aspecten van het reorganisatietraject ko-

ngb.nl onder vermelding van de betreffende

verbonden.

men tijdens deze NGB Extra aan de orde.

bijeenkomst.

Aantal vrouwelijke juristen met commissariaat gegroeid tot 25 procent geleden was dit percentage nog 13%.

boven de 40.000 euro.

Verder blijkt uit dit onderzoek, uitgevoerd

De juristen vinden dat zij als commissaris

door marktonderzoekbureau Intomart GfK

een brede blik moeten hebben. Wel beant-

in opdracht van denEngelsen Legal Search

woordt het overgrote deel (82%) juridische

& Consultancy, onder meer dat een kwart

vraagstukken vanuit de raad van commis-

van de juristen voorzitter is van de raad

sarissen zelf. Door de toenemende aan-

van commissarissen waarvan zij deel uit-

dacht voor en het belang van corporate go-

it onderzoek onder 1200 topjuristen

maken. 70% van de commissarissen

vernance, maar ook door de toenemende

(partners en general counsel) in Ne-

maakt slechts deel uit van één raad van

aansprakelijkheidsstellingen bij falend toe-

derland blijkt dat 25% van de juristen met

commissarissen. De vergoeding die zij ont-

zicht, neemt de vraag naar juristen binnen

een commissariaat vrouw is. Enkele jaren

vangen ligt slechts in 10% van de gevallen

raden van commissarissen toe.

U

Laagste waarde overnames sinds crisis

D

e totale waarde van de overnames heeft in 2011 het laagste

Oosten van OverFusies.nl: “Tot 2011 betekende een groter aantal

punt bereikt sinds het uitbreken van de crisis in 2008. Dat

deals automatisch een hogere dealwaarde. Afgelopen jaar was het

blijkt uit onderzoek van fusie- en overnamedatabank OverFusies.nl.

precies omgekeerd.” De dealwaarde daalde met 39 procent, van

Na een korte opleving in 2010 houden banken en financiers de

69 miljard euro naar 42 miljard euro. Het totaal aantal deals is

hand op de knip en zijn grote miljardendeals nagenoeg uitgesloten.

echter met 16 procent gestegen, van 460 deals in 2010 naar 532

Toch is er nog genoeg werk voor bankiers en advocaten, want het

deals in 2011. Het vorige diepterecord werd genoteerd in 2009. In

aantal deals is wél toegenomen. Hiermee is een trend doorbroken

dat jaar is er 43 miljard euro in overnames gestoken. Lees het vol-

op de Nederlandse overnamemarkt, zegt onderzoeker Willem van

ledige bericht op OverFusies.nl (klik op ‘archief’).

Nederland scoort met corporate governance

D

e top 50 bedrijven uit de Eurozone presteerden in 2011 be-

bedrijven laten gemiddeld de hoogste score zien. Unilever staan

ter op het gebied van corporate governance dan een jaar

in de top 15 van de beste bedrijven. De index bestaat uit vijftig

eerder. Dat is gebleken uit een onafhankelijk onderzoek van Re-

beursgenoteerde ondernemingen uit Oostenrijk, België, Finland,

sources Global Professionals in samenwerking met de Universi-

Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Neder-

teit van Edinburgh naar de Euro Stoxx 50 Index. De Nederlandse

land, Portugal en Spanje. (bron: Resources Global Professionals)

nr. 2 – 2012

53

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

Werken bij

Ruimte voor ambitie ‘Ambition is enthusiasm with a purpose.’ Frank Tyger, Amerikaans columnist en cartoonist

Ondernemend, betrokken en ambitieus. Dat is wat de advocaten en (kandidaat-)notarissen van Dijkstra Voermans typeert en waar onze klanten om vragen. Een adviseur die in staat is verder te kijken dan alleen de juridische vraagstelling, die meedenkt met de ondernemer en die streeft naar het maximale resultaat. Bij Dijkstra Voermans word je hiertoe uitgedaagd en krijg je de ruimte om het beste uit jezelf te halen.

www.dijkstravoermans.nl Dijkstra Voermans Notariaat

Dijkstra Voermans Advocatuur Utrecht Winthontlaan 2 3526 KV Utrecht T +31 (30) 285 03 00 F +31 (30) 285 03 01

Rotterdam K.P. van der Mandelelaan 40a 3062 MB Rotterdam T +31 (10) 242 48 80 F +31 (10) 242 48 50

Utrecht Winthontlaan 2 3526 KV Utrecht T +31 (30) 285 03 80 F +31 (30) 285 03 99

Europese Commissie publiceert brochure over compliance

D

e Europese Commissie heeft in

van het Europese en Nederlandse me-

november vorig jaar een brochure

dedingingsrecht kan bevorderen. Zo

gepubliceerd over de naleving van de

wordt onder meer aanbevolen om de

mededingingsregels. In dit document

bewustwording van het mededingings-

zet de Europese Commissie het belang

recht te bevorderen door middel een

van compliance voor ondernemingen

duidelijke compliance strategie, die dan

uiteen en worden de belangrijkste me-

het beste schriftelijk kan worden vast-

dedingingsrechtelijke regels samenge-

gelegd in bijvoorbeeld een handboek.

vat. Ook wordt in de brochure aangege-

Download de brochure via: ec.europa.

ven hoe een onderneming de naleving

eu/competition/antitrust/compliance.

Rendement bij grensoverschrijdende transacties hoger dan gemiddeld

U

it recent onderzoek van Ernst &

tuurpieken in 2001 en 2007 bedroeg

Young blijkt dat organisaties die

de grensoverschrijdende activiteit res-

binnen vijf jaar een reeks (van drie of

pectievelijk 27% en 26% van het totaal.

meer) grensoverschrijdende transacties

Het is wellicht verrassend dat afgelopen

hebben uitgevoerd een rendement heb-

jaar nog steeds 25% van de transacties

ben behaald dat 67% boven het markt-

grensoverschrijdend was. Het lijkt er

gemiddelde ligt. Er is een duidelijk ver-

hoe dan ook op dat grensoverschrijden-

schil waarneembaar met de

de activiteiten met ongeveer een kwart

voornamelijk binnenlandse transacties,

van het totaal de norm gaan worden.

waarbij het rendement over dezelfde periode 24% hoger uitkomt dan de markt.

Kijk voor het volledige bericht op www.

Tijdens de afgelopen twee conjunc-

ey.com.

Overstap Agenda

Klaas van Geijn is sinds half

Per 1 februari is Caroliene

6 maart 2012 Verdiepingsworkshop

februari werkzaam bij Rabo-

Stein het juridische busi-

succesvol onderhandelen volgens de

bank als legal counsel Equity/

ness team gaan versterken

Hardvard-methode (met acteurs)

M&A. Hij geeft advies aan de

van Ahold Europe Centers of

13 maart 2012 Projectmanage-

business lines Mergers & Ac-

Excellence (NL) BV in Zaan-

ment, de rol van de bedrijfsjurist

quisitions (M&A), European Food & Agri

dam. Zij houdt zich als senior legal coun-

19 maart 2012 Presentatie- en ad-

M&A, Equity Capital Markets (ECM), Project

sel onder meer bezig met privacyrecht en

viesvaardigheden

Equity en Equities and Research.

e-commerce en biedt ondersteuning bij het

27 maart 2012 Effectief overtuigen

De afgelopen vijf jaar werkte Van Geijn als

sluiten van sourcingcontracten.

en beïnvloeden

advocaat corporate bij Hogan Lovells Inter-

Voor haar overstap naar Ahold Europe is

27 maart 2012 Omgaan met be-

national LLP, waar hij zich heeft gespeciali-

Stein de afgelopen zes jaar werkzaam ge-

langentegenstellingen tussen aan-

seerd in nationale en internationale fusies

weest als advocaat bij Van Benthem & Keu-

deelhouders, commissarissen en

en overnames. Daarvoor was hij werkzaam

len waar zij zich specialiseerde in het intel-

bestuurders volgens het systeem-

bij CMS Derks Star Busmann.

lectuele eigendomsrecht en een praktijk

denken

opbouwde op het gebied van privacyrecht.

Meer informatie over deze work-

Heeft u een overstap te melden? Mail deze

shops: www.ngb.nl

naar [email protected]

nr. 2 – 2012

55

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

8&3,&/ BIJ DAS %&/,&/*/ 01-044*/(& / !

%"4NBBLUKVSJEJTDIFFOmOBODJFFMKVSJEJTDIFFYQFSUJTFUPFHBOLFMJKLWPPSJFEFSFFO %BU WFSHU FFO CFQBBMEF NFOUBMJUFJU %FOL KJK PPL JO PQMPTTJOHFO  %BO[VMKFKFBMT KVSJTU TOFM CJK POT UIVJT WPFMFO 5JKEFOT KF VJUHFCSFJEF PQMFJEJOHTUSBKFDU HB KF EJSFDU [FMGTUBOEJHBBOEFTMBH WPPSKFFJHFOLMBOUFO8JMKFQSFDJFTXFUFOXBUKFDBSSJÐSF LBOTFOCJK%"4[JKO ,JKLEBOPQwerkenbijdas.nl.

Werken bij DAS, denken in oplossingen.

Beter werk

NATIONAAL JURISTENCONGRES

Op jacht naar

juridisch talent Het is bijna zover: op vrijdag 16 maart vindt het Nationaal Juristencongres (NJC) plaats. Mr. geeft alvast informatie over de workshops en vroeg een aantal advocatenkantoren en andere organisaties naar hun verwachtingen van deze dag.

A

lweer voor de tiende keer wordt het Nationale Juristencongres gehouden, ook ditmaal in de RAI in Amsterdam.Tijdens het congres, dat onderdeel is van de Nationale Carrièrebeurs, kunnen (afstuderende) rechtenstudenten en juristen met enkele jaren werkervaring hun kennis van het vak en diverse kantoren verdiepen tijdens vakinhoudelijke en carrièregerichte workshops en kantoorpresentaties. Ook Mr. is aanwezig. Hierna alvast een beeld van de inhoud van een aantal workshops die deelnemers kunnen volgen en van de verwachtingen van een aantal kantoren/instanties die aanwezig zijn. De meest actuele informatie over het NJC is te vinden op www.juristencongres.nl.

AKD “Bij AKD zijn we nieuwsgierig naar mensen en hun bagage. Wat neem je mee? Wat houdt je bezig? En wat motiveert je precies? Kortom: we zijn benieuwd naar wie je bent. AKD is een van de grootste advocaten- en notarissenkantoren van Nederland. We zijn een kantoor met een eigen stijl. Professionals die vastbesloten zijn om alles eruit te halen wat er in

zit. We hebben vestigingen in Amsterdam, Breda, Eindhoven, Rotterdam en Brussel. Zo combineren we de kracht van onze omvang met lokale betrokkenheid. Wat ons ook typeert, is de breedte van onze dienstverlening en de diversiteit van onze mensen. De ontwikkeling van onze mensen vinden we enorm belangrijk. Natuurlijk kom je niet zomaar bij AKD binnen: we verwachten uitstekende studieresultaten, zelfstandigheid, ondernemerschap en een flinke dosis eigenheid. Maar als je eenmaal bij ons werkt, krijg je alle ruimte om je verder te specialiseren en je talenten te ontwikkelen. Klinkt dat goed? Maak dan kennis met AKD op het NJC!” Thaira Koppelaar, recruitment manager

Allen & Overy “Het NJC is een mooie gelegenheid om met getalenteerde rechtenstudenten in contact te komen. Advocatenkantoren genoeg. Maar een keuze voor Allen & Overy is niet zo-

nr. 2 – 2012

57

Beter werk maar inwisselbaar voor een alternatief. Het betekent dat je in potentie al businesswise bent. Dat je net zo geïnteresseerd bent in de oorzaken van een probleem als in de juridische oplossing ervan. En dat je je verdiept in de situatie van onze cliënten en daarmee in de vraag achter de juridische vraag. Simpel gezegd: je kijkt een flink stuk verder dan je juridische neus lang is. Businesswise denken en handelen moet je liggen. Is dat het geval, dan kun je succesvol worden binnen onze organisatie. Vraag jezelf dus af of je in beginsel businesswise bent en of je talent aansluit op onze visie. Praat met mensen, ontmoet specialisten. Luister naar hun verhalen en vergelijk ze. Maar trek uiteindelijk je eigen conclusies. Als veelbelovend jurist moet dat je zeker goed afgaan. En als businesswise jurist leren we je graag beter kennen op het NJC.” Isabel van Oploo-Koobs, recruitment manager

ARAG Marjolein van Breukelen (28) voltooide in 2011 haar rechtenstudie aan de Universiteit Maastricht. Sinds februari 2011 werkt ze als jurist bij ARAG op de afdeling Servicecenter. Ze koos voor een functie in de rechtsbijstand omdat ze met het recht en met mensen bezig wil zijn. Marjolein vindt dat ARAG een goede juridische dienstverlener is met goede doorgroeimogelijkheden en een fijn kantoor. “Nadat ik reageerde op een vacature ging het heel snel, binnen twee weken ben ik twee keer op gesprek geweest en kreeg ik de baan! Werken bij ARAG is leuk. Als starter word je overal bij betrokken en iedereen is

behulpzaam. Bovendien wordt er veel aan teambuilding gedaan zowel op het werk als daarbuiten. Als starter word je bij ARAG het eerste jaar intensief begeleid, daarbij mocht ik ook snel zelfstandig werken. De doorgroeimogelijkheden bij ARAG zijn goed. Ik zou over een paar jaar naar Rechtshulp kunnen gaan, maar ik kan me ook bij het Servicecenter verder ontwikkelen als senior of in een leidinggevende positie bijvoorbeeld. Het lijkt me ook leuk om starters te begeleiden.” Marjolein van Breukelen, jurist

Baker & McKenzie “Bij een van de meest internationale advocatenkantoren ter wereld werken bijzonder getalenteerde professionals. Intelligent, gemotiveerd, ambitieus en... vooral menselijk en met veel inlevingsvermogen. In onze praktijk draait het namelijk om mensen: zowel de mensen waarmee je werkt in teamverband als de cliënten uit binnen- en buitenland, met wie je intensief contact onderhoudt. Dát maakt je werk bij Baker & McKenzie tot meer dan zomaar een baan. Bij Baker & McKenzie krijgen cliënten advies van advocaten, fiscalisten, notarissen en economen. Onze vernieuwende, onafhankelijke en pragmatische werkwijze helpt multinationals in binnen- en buitenland bij het benutten van kansen, minimaliseren van risico’s en het oplossen van juridische én fiscale uitdagingen. Meer weten? We maken graag kennis met je tijdens het Nationaal Juristencongres!” Melle Tuik, recruitment manager

Workshop: Kies je eigen advocatenkantoor Welk type kantoor past het best bij welk type jonge jurist? Wordt het een global firm, een nichekantoor, een regionaal kantoor of een zogeheten national? En moeten er notarissen bij en belastingadviseurs? Wel of geen ‘kantoorbar’ en casual Fridays? Vraag het aan de kantoren uit verschillende categorieën.

Workshop: Mijn eerste pleidooi De zenuwen gieren door je keel: morgen sta je voor de rechter! En de cliënt kijkt mee! Hoe bereid je je voor? Krijg je genoeg steun van je patroon? Begrijp je eigenlijk wel waar het over gaat? En dan: wat als je opeens naar het toilet moet? Je eerste pleidooi vergeet je nooit meer. In deze classic op Het Nationaal Juristencongres vertellen vier advocaten over hun vuurdoop in toga.

Workshop: De strafpleiter spreekt En luistert naar jullie vragen! Dit jaar opnieuw een van de classics op Het Nationaal Juristencongres: drie strafpleiters vertellen over actuele ontwikkelingen in hun praktijk en discussiëren met jullie over de dilemma’s van het strafrecht, van moord op de buurvrouw tot handel met voorkennis.

58

nr. 2 – 2012

Neem je carrière eens goed onder de loep! Ben je al een tijd bij dezelfde organisatie werkzaam binnen de advocatuur of het bedrijfsleven? Zijn dit voor jou herkenbare vragen?
Is mijn baan afwisselend genoeg?
Kan ik mij op persoonlijk vlak voldoende ontwikkelen?
Ben ik tevreden over mijn work-life balance?
Is een overstap binnen de advocatuur een optie voor mij?
Of wil ik liever een overstap maken naar het bedrijfsleven?
Als ik een overstap wil maken, wanneer is dan het beste moment?
Kortom, wil ik de komende jaren bij deze werkgever blijven werken? Neem je carrière samen met Robert Walters onder de loep! Robert Walters helpt je graag bij het beantwoorden van de bovenstaande vragen en denkt graag op basis van haar expertise met je mee. Voor vrijblijvend advies kun je contact opnemen met Renske Lubbinge via 020-6444655 of [email protected]

www.robertwalters.nl AUSTRALASIA

ASIA

AFRICA

EUROPE

AMERICAS

Beter werk BarentsKrans “Wij vinden het Nationaal Juristencongres altijd een goede gelegenheid om op informele manier kennis te maken met jonge startende juristen. Ook dit jaar staat BarentsKrans er weer met een delegatie juristen die werkzaam zijn op verschillende secties. Zij vertellen je graag over hun persoonlijke ervaringen bij BarentsKrans. Meer in het algemeen geldt dat de sfeer op kantoor zonder meer goed is te noemen. Er wordt hard gewerkt maar er is duidelijk een goede balans tussen werk en privé, ook bij de partners. We streven naar een hoog juridisch niveau en doen steeds meer internationale en multi-jurisdictionele zaken. We vinden het belangrijk dat onze nieuwe mensen snel zelfstandig leren werken, met de daarbij behorende verantwoordelijkheden. Tijdens het Nationaal Juristencongres maken we graag persoonlijk kennis met je en beantwoorden we al je vragen. Wij kijken uit naar 16 maart!” Nancy Nieuwets, HR-manager

DAS “Het NJC is dé plaats voor DAS om zich te presenteren als de grootste (financieel) juridische werkgever in Nederland. DAS is een succesvol A-merk; we hebben ongeveer 2000 medewerkers, verspreid over vestigingen door het hele land. DAS is regelmatig op zoek naar starters en ervaren juristen die op zoek zijn naar een aantrekkelijke en uitdagende carrière. We verwachten net als voorgaande jaren

veel belangstelling voor onze organisatie. Het NJC is in veel gevallen een podium gebleken waar het eerste contact is gelegd met starters en ervaren juristen die nu bij ons werken. Voor ons is het congres geslaagd als wij net zo veel ambitieuze en enthousiaste mensen ontmoeten als voorgaande jaren.” Nienke Wellink, senior personeelsadviseur

DLA Piper “Kies je voor DLA Piper, dan kies je ervoor om je eigen pad te banen en carrière te maken bij een dynamisch en internationaal kantoor. Wereldwijd is DLA Piper een van de grootste kantoren, in Nederland zijn we op weg naar de top 3. Met jouw talent komt ons doel dichterbij. Wat krijg je daarvoor terug? De beste opleidingen en meer dan voldoende intellectuele uitdaging, waardoor je alle ruimte hebt om jouw ambities en talent verder te ontplooien. Je werkt in professionele teams en kunt daardoor meteen meewerken aan vooraanstaande zaken. Ook ontwikkel je jezelf niet alleen binnen je eigen vakgebied, maar ook in het kader van onze vele maatschappelijke initiatieven. Wil je meer weten over ons kantoor? Wij staan er voor jou bij onze stand tijdens het NJC. Graag tot dan!” Nicole Kijkuit, recruiter

Ekelmans & Meijer Advocaten “Wij komen graag naar het Nationaal Juristen Congres om kennis te maken met mensen die bij ons passen en dezelfde ambities hebben. Ook geven wij een workshop om geïnteresseerde studenten over Ekelmans & Meijer Advocaten te kunnen vertellen. Wij zijn een middelgroot kan-

Workshop: Advocaatje leef je nog? De advocatuur is de laatste jaren nogal eens in opspraak gekomen. Dat betekent dat de advocaat meer dan ooit in de gaten wordt gehouden bij de uitoefening van zijn beroep. Het verschoningsrecht staat op de tocht en ook het toezicht op de advocatuur dreigt buiten de beroepsgroep te worden georganiseerd. Wat betekent dit voor advocaten? Hoe voelen zij deze externe invloeden van media en politiek? En misschien wel het allerbelangrijkst: wat betekent dit voor de kernwaarden van de advocaat? Drie vooraanstaande advocaten spreken over hun positie in de moderne rechtstaat.

Workshop: Rechterlijke macht: onbekend en onbemind? De rechterlijke macht is weinig in trek als carrièremogelijkheid bij rechtenstudenten. Deels komt dat door de onbekendheid met het vak. Daarover in deze workshop meer duidelijkheid. Wat houdt het in, het zijn van rechter of officier van justitie? Hoe word je dat, hoe leuk of moeilijk is het en betaalt het nog een beetje? Rechters en officieren vertellen gepassioneerd over hun ambt. Over het verschil tussen staan en zitten, over boevenvangen, over de opleiding: kortom: is de rechterlijke macht iets voor mij?

60

nr. 2 – 2012

Beter werk toor uit Den Haag met 40 advocaten. Onze advocaten werken in een aantal specialistische secties. Kwalitatief goed werk, ambitie, no-nonsense en sfeer zijn kenmerken van ons kantoor. Je werkt al snel zelfstandig in zaken, maar natuurlijk wel met goede begeleiding. Wij vinden onze maat ideaal omdat je wel te maken hebt met specialistische, interessante zaken maar toch in een kleine setting werkt. Nieuwsgierig? Bezoek dan onze workshop of stand. Tot dan!” Florine Drost, advocaat

Hogan Lovells “Afgelopen zomer ben ik begonnen met mijn advocaat-stage bij Hogan Lovells op de Employment Unit en daarnaast volg ik een opleiding aan de Law Firm School. Een druk programma, maar wel erg leerzaam en uitdagend. Het leuke van werken bij Hogan Lovells is dat je vanaf dag één veel verantwoordelijkheid krijgt en meteen in het diepe wordt gegooid. Je draait vanaf het eerste moment mee in grote (inter)nationale zaken. Dit in combinatie met de goede sfeer op ons kantoor aan de Amsterdamse gracht, zorgt ervoor dat ik me hier erg thuis voel. Bij Hogan Lovells werken ruim 45 advocaten, fiscalisten en (kandidaat-)notarissen en wij zijn altijd op zoek naar nieuwe talentvolle collega’s. Dit is de reden waarom we zeker aanwezig zijn op het Nationaal Juristencongres Het NJC is immers een goede gelegenheid om talentvolle kandidaten te

ontmoeten. Als je meer wilt weten over Hogan Lovells kom dan langs bij onze stand op het NJC of kijk op www.werkenbijhoganlovells.nl.” Pauline Slavenburg, advocaat-stagiaire Employment

Legadex “Legadex is de innovatieve bedrijfsjuridische dienstverlener voor ondernemingen. We bieden bedrijven maatwerk op het gebied van juridisch informatiemanagement, contractenrecht, voorbereiding van bedrijfsverkopen en ondernemingsrecht. Onze bedrijfsjuristen en paralegals werken op individuele basis of in teamverband vanuit ons kantoor in Amsterdam en binnen de juridische afdelingen van onze klanten. Het werken voor vele toonaangevende bedrijven maakt het werk afwisselend en interessant. Bij Legadex kun je rekenen op een werkomgeving met uitstekende bedrijfsjuridische kennis en diversiteit in ontwikkelingsmogelijkheden. Wij zijn regelmatig op zoek naar getalenteerde wo- en hbo-juristen die ons team en de dienstverlening van Legadex willen versterken. Het NJC biedt ons de gelegenheid om in contact te komen met ambitieuze en talentvolle startende juristen. Tijdens onze workshop en in onze stand geven we je graag een beeld van onze organisatie en de carrièremogelijkheden. Wil je meer weten over Legadex? Dan maken wij graag kennis met jou tijdens het NJC.” Hans-Martijn Roos, directeur

Linklaters “Het NJC is voor Linklaters een goede gelegenheid om jonge talentvolle juristen die een carrière in de internatio-

Workshop: Nog 100 wachtenden voor u De tijden dat studenten de werkgevers voor het uitkiezen hadden ligt achter ons. De kredietcrisis heeft ervoor gezorgd dat advocatenkantoren het zich kunnen veroorloven veel kieskeuriger te zijn in hun selectie van nieuwe werknemers. Wat betekent dit voor de aankomende jurist? Hoe kun je je goed presenteren, hoe ziet een goed cv er uit? En wat moet je vooral wel en niet doen bij een sollicitatiegesprek?

Workshop: Verleg je grenzen Onze economie verinternationaliseert steeds meer. Dat levert kansen op voor bedrijfsjuristen en advocaten die over (hun) grenzen heen willen kijken. Over welke specifieke skills beschikken die juristen en hoe gaan zij om met taalbarrières en cultuurverschillen? En wat maakt dat werk nu zo spannend? Hoor hier de verhalen van drie internationaal werkende juristen.

Workshop: Togaberoep ja of nee? Wie aan jurist denkt, zegt advocaat. Of rechter. Maar uiteindelijk eindigt maar een klein deel van de afgestudeerden in toga. Heel veel juristen zien nooit een rechtszaal van binnen. Die kiezen voor andere banen. Denk aan de overheidsjurist, de bedrijfsjurist, de juridisch consultant. Maar hoe zien die beroepen er eigenlijk uit? Hoe liggen de carrièreperspectieven?

nr. 2 – 2012

61

*I[Q[K]Z[][0]_MTQRS[^MZUWOMV[ZMKP\MV [KPMQLQVO"PMJJMVMVSZQROMV7;:;<):<-6 ___W[ZVT

‡ …Ž‹´– †‹‡ ‡– ‡‡ ™ƒƒ”†‡˜‘Ž ”‡•—Ž–ƒƒ– œ‹Œ œƒƒ ƒˆ•Ž—‹–ǡ †ƒ– ‹• ™ƒƒ” Š‡– „‹Œ — ‘ †”ƒƒ‹–Ǥ  —”‹†‹•…Š‡ ’Ž‡‹†‹‰‡”‡ƒŽ‹•‡‡”–œ‹…Š†ƒ–‡œ‘”‰–†ƒ–—˜‘‘”‡Ž‡ˆƒ•‡‹—™Ž‘‘’„ƒƒ„‡•…Š‹–‘˜‡”†‡Œ—‹•–‡‡‹•‡ ˜ƒƒ”†‹‰Š‡†‡ǡ™ƒƒ”‡‡—‡–”‡…Š–‡‡”™ƒƒ”†‡„‹‡†–ƒƒ—™…Ž‹´–Ǥ OSR STARTEN̺‘—™„ƒ•‹•–‡˜‡”•–‡˜‹‰‡ǡ—™‡‹•‘’–‡ˆ”‹••‡‘ˆ™‡ŽŽ‹…Š–‘‹‡—™‡‡‹•‘’–‡†‘‡ ‘†ƒ–—˜ƒ”‡…Š–•‰‡„‹‡†˜‡”ƒ†‡”–ǤOSR VERDIEPEN̺‘†ƒ–—™„ƒ•‹•”‡‡†•‹•‰‡Ž‡‰†‡—‡‡”™‹Ž–™‡–‡‘˜‡” ‡‡„‡’ƒƒŽ†‘†‡”™‡”’Ǥ‹–„”‡‹†‡˜ƒ†‡„ƒ•‹•ǡ†‡‘’ƒ”•ƒƒ”•’‡…‹ƒŽ‹•ƒ–‹‡Ǥ OSR EXCELLEREN̺ƒŽ•—•–”‡‡ˆ–ƒƒ”‡‹•‘’Š‡–Š‘‘‰•–‡‹˜‡ƒ—‡†ƒƒ”‘˜‡”™‹Ž–†‹•…—••‹´”‡‡–˜ƒ‰‡‘–‡Ǥ ‡„‡•–‡œ‹Œ‡„Ž‹Œ˜‡‹•†ƒƒ”„‹Œ†‡†‘‡Ž•–‡ŽŽ‹‰ǤOSR TRAINEN̺‘—™˜ƒ„‡™ƒƒŠ‡‹†ȋ˜‡”†‡”Ȍ–‡‘–™‹‡Ž‡ ‡‘’†‡•—†‹‰‡™‹Œœ‡—™†‘‡Ž–‡„‡”‡‹‡Ǥ ™Š‡Ž‡Ž‘‘’„ƒƒ—’Ǧ–‘Ǧ†ƒ–‡‡–ǤǤ™™™Ǥ‘•”ǤŽ

Beter werk nale advocatuur ambiëren te leren kennen. Sinds 2005 zijn we bezig om ons kantoor in Amsterdam uit te bouwen, momenteel zijn er 70 advocaten, notarissen en belastingadviseurs bij ons werkzaam. In onze praktijkgroepen, zoals ondernemingsrecht, arbeidsrecht, banking en finance, mededingingsrecht en litigation wordt gewerkt aan nationale en internationale transacties in de top van de markt. Een internationaal opleidingsprogramma neemt een centrale plaats binnen ons kantoor in. De sfeer is open en informeel. Op het NJC vertellen we je graag meer over wie we zijn, wat we doen, en nog belangrijker, wat we jou te bieden hebben. Wij kijken er naar uit om jullie te ontmoeten op onze stand en de gesprekken met de deelnemers voor Best Graduates Law 2012. Kom langs en maak kennis met ons.” Martijn Koopal, managing partner

Norton Rose “Na de internationale fusies in 2011 met kantoren in Australië, Canada en Zuid-Afrika is Norton Rose Group niet meer weg te denken uit het internationale speelveld. Sinds 1 januari 2012 zijn wij uitgebreid met kantoren in Kazachstan en Zuid-Amerika. Het kantoor in Amsterdam is jong, groeiend en internationaal georiënteerd. Op dit moment zijn er tachtig collega’s

werkzaam. Zowel de internationale als de nationale groei zal zich de komende jaren verder ontwikkelen. Tijdens het Nationaal Juristencongres gaan wij graag met talenten in gesprek die zich aangetrokken voelen tot ons ondernemerschap. Wij zullen dan alles vertellen over onze internationale zaken en cliënten, het (internationale) teamverband maar ook over onze opleidingsmogelijkheden. Wil je meer weten? Kom dan bij ons langs op het Nationaal Juristencongres!” Sofie Simao, recruiter

Simmons & Simmons “Juridische dienstverlening bij Simmons & Simmons kent geen grenzen. Bij ons werk je bij een van de grootste internationale advocatenkantoren ter wereld, met 19 vestigingen in Europa, Azië en het Midden-Oosten. In onze vestiging op de Zuidas in Amsterdam werken 80 advocaten, fiscalisten en (kandidaat-)notarissen. Wij hechten veel waarde aan inspirerend werk, maar ook aan de persoonlijke ontwikkeling van onze juristen. Naast een multidisciplinaire praktijk en internationale cliënten bieden wij onze juristen een veelzijdige opleiding, met in de eerste jaren onder meer de Law Firm School en ons eigen International Induction Programme in Londen. Ben jij een ambitieus toptalent en wil je meer weten over de mogelijkheden bij ons op kantoor? Kom dan even kennismaken en bezoek onze stand op het Nationaal Juristencongres of kijk op onze website www.werkenbijsimmons.nl. Willemijn van Bekkum, recruitment executive

GEACCREDITEERDE WORKSHOPS DOOR OSR JURIDISCHE OPLEIDINGEN Op sportieve wijze PO-punten halen? Arbeidsrecht en (top)sport en Actualiteiten in (top)sport en recht OSR juridische opleidingen verzorgt tijdens het NJC workshops waarmee jij als werkend advocaat of jurist PO J-punten kunt halen, met het aansprekende thema: sport & recht. In de workshop Arbeidsrecht en (top)sport (1 PO J) komt de relatie tussen arbeidsrecht en (top)sport aan bod. Deze workshop wordt verzorgd door mr. Chris Zeevenhooven (advocaat bij SPORT Advocaten, redacteur Sport & recht en spelersmakelaar). De workshop Actualiteiten in (top)sport en recht (1 PO J) behandelt actuele thema’s rond de relatie (top)sport en diverse rechtsgebieden. Deze workshop wordt verzorgd door mr. Marjan Olfers (advocaat bij VMW Taxand en universitair docent Sport en Recht aan de Vrije Universiteit). Deelname aan de workshops is gratis. Aanmelden hiervoor is echter wel noodzakelijk en kan vanaf nu via www.osr.nl. Er zijn slechts zestig plaatsen per workshop beschikbaar. Trek dus – ook voor meer informatie – snel een sprintje naar de OSR website!

nr. 2 – 2012

63

ARRANGEMENTSPAKKET VOOR DE ADVOCAAT-STAGIAIR* In samenwerking met diverse door ABN AMRO gesponsorde Jonge Balie’s heeft de bank speciaal voor u een arrangement aan diensten samengesteld. Alleen als lid van de De Jonge Balie kunt u gebruik maken van dit unieke arrangement. ABN AMRO PRIVÉ PAKKET, HET EERSTE JAAR GRATIS GRATIS PERSOONLIJK FINANCIEEL PLAN GUNSTIGE CONDITIES HYPOTHEEK: sEENAFSLUITPROVISIEVAN INPLAATSVAN  sEENKORTINGVAN OPONZERENTETARIEVENBIJAFNAMEVANHET 0RIV£0AKKET sEENEXTRAKORTINGVANVOORLEDENVAN$E*ONGE"ALIEMET EEN!".!-2/SPONSOROVEREENKOMST sTEGEMOETKOMINGINKOSTENVOORHYPOTHEEKAKTEMAXIMAAL%52 s KORTING OP HET 7OONZEKERPAKKET MITS HYPOTHEEK BIJ !".!-2/ sVERGOEDINGTAXATIEKOSTENTOTMAXIMAAL%52 NOTARISPAKKET ISM. FORMAAT NOTARISSEN: sKORTINGOPDEREGULIEREKANTOORTARIEVENVOORHYPOTHEEKAKTE LEVERINGSAKTEOFEENCOMBINATIEVANBEIDEMIDDELSEEN&ORMAAT .OTARISSEN7AARDECHEQUE

s KORTING OP DE REGULIERE KANTOORTARIEVEN VOOR OVERIGE DIENSTEN BIJ GELIJKTIJDIGE AFNAME HYPOTHEEK OF LEVERINGSAKTE OF EEN COMBINATIE VAN BEIDE MIDDELS EEN &ORMAAT .OTARISSEN 7AARDECHEQUE 6OOR HET MAKEN VAN EEN AFSPRAAK KUNT U DIRECT CONTACT MET ONS OPNEMENTELEFOON /FKIJKVOORMEERINFORMATIEOP ABNAMRONLADVOCATEN

:IEVOORMEERINFORMATIEENVOORWAARDEN WWWABNAMRONLADVOCATEN

Jonge Balie

Bvaan dle imeaanBd abe

Wablief?!

Stagiaire ( )

Linda Spronck

FOTO: GEERT SNOEIJER

Weet je wat ik niet snap? Dat bij een groot deel van de door vakbroeders geschreven epistels zoals die dagelijks op mijn bureautje belanden, meermaals lezen essentieel is, om deze volledig te doorgronden, doorspekt als ze zijn met wollige breedsprakige zinnen, bijzinnen en woorden welke zelfs in de vorige eeuw nauwelijks meer werden gebezigd, omdat klaarblijkelijk het dezelven niet lukt een juridisch inhoudelijke brief zo te formuleren dat hij leest als een trein en ook nog voor juridisch niet-onderlegden (lees: de gemiddelde Nederlander) enigszins begrijpelijk is zodat zelfs ik, toch enigszins juridisch onderlegd, af en toe verzuchtingen slaak over syntactische en semantische eigenaardigheden, zoals vorige week naar aanleiding van een van een arrondissementsgenoot ontvangen brief waarin mij werd medegedeeld dat ‘U, na Dekanale loting, bent uitverkoren om deel te nemen aan het project ‘x’, welke door de Rechtbank, omwille van haar moverende redenen, in het leven is geroepen’, een zin met vier bijzinnen, en een intrigerende woordkeuze die in de uitdrukking ‘uitverkoren’ bijna suggereert dat ik de jackpot had gewonnen of dat mij, gekozen uit miljoenen mensen, een once-in-a-lifetime-opportunity werd geboden om een kolonie op Mars te stichten nadat Europa voor 99% onder water was komen te staan, eigenaardigheden overigens die mij bij eerste kennismaking tot de onjuiste veronderstelling brachten, dat dit onnavolgbare taalgebruik alleen door zeer seniore vakgenoten werd gebruikt, terwijl het, zo ervoer ik helaas al snel, zelfs door de jongste stagiaire wordt gebezigd, geïndoctrineerd immers door de oudjes op kantoor om zinnen te formuleren, die, mits langer dan vijf regels, bijdragen aan een extra goede beoordeling, terwijl het toch zinvoller zou zijn onze junioren eens wat vaker aan Jip & Janneke te laten denken bij het dicteren van brieven en zichzelf af te vragen of de bekende man-in-de-straat hun schrijfsels zou begrijpen of dat hij in lachen uit zou barsten bij het zoveelste ad persistit. Quod non.

Maastricht = mijn geboortestad en een bezoek voelt nog altijd als thuiskomen Muziek = genieten van festivals en concerten, maar ook van oude singletjes in de jukebox Motto = altijd gaan voor je doel en zoveel mogelijk genieten van de weg erheen Mijlpaal = juli 2010: met zo’n 55 juristen en de ondersteuning ging onze vestiging zelfstandig verder als Deterink Advocaten en Notarissen. Heel spannend om onderdeel te zijn van die dynamiek en om samen iets nieuws op te bouwen Markant = onze kantoorlocatie: hoog in de Kennedytoren in Eindhoven, met prachtig uitzicht over de stad

Linda Spronck (24) begon in oktober 2009 bij Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen in Eindhoven, dat zich in juli 2010 afsplitste tot Deterink Advocaten en Notarissen. Spronck maakt deel uit van de sectie Vastgoed en Overheid en haar bijzondere aandachtsgebied is het huurrecht. In haar vrije tijd kookt ze graag en bezoekt ze regelmatig concerten en festivals.

nr. 2 – 2012

65

Jonge Balie Spannend, pleiten! ltijd weer spannend, de A pleitoefeningen in het kader van de opleiding. Eind januari mochten vier Groningse advocaten hun pleitkunsten vertonen ten overstaan van

een jury en een publiek van veelal Jonge-Balieleden. De pleiters hadden de bestuursrechtelijke casus goed voorbereid; er werd op hoog niveau gepleit. Wouter Leerink,

die zijn pleidooi begon met een verwijzing naar Maarten Luther, bleek de beste pleiter. Na afloop werd geborreld in de stamkroeg van de Groningse Jonge Balie.

Wouter Leerink (Yspeert VWL Advocaten)

De jury, vlnr: Erik Dams (PlasBossinade Advocaten), Marion de Jonge (Rechtbank Groningen) en Brechtje Rink (RUG)

) Meta Helmantel (Flooren Advocatuur

aten) Pieter van Kleef (BoutOveres Advoc

Marlies Swart (Tiebout Advocaten)

Een (goed) waarderingsrapport geeft de doorslag Een register valuator kan uitkomst bieden bij conflicten tussen aandeelhouders, zo leert het onderstaande geval. r is sprake van een conflict tussen drie directeuren-grootaandeelhouder. Een van de aandeelhouders (A.) verschilt met de anderen van mening over onder meer de directie-opvolging en biedt zijn aandelen aan. De statutaire regeling leidt niet tot een oplossing, vanwege een Peter Hoiting (Sman Register Valuators) geschil over de kosten voor deskundigen die partijen moeten maken. De inmiddels als directeur ontslagen A. trekt zijn aanbod in en blijft aan als aandeelhouder. Hij blijft daarmee besluiten inzake de opvolging blokkeren. A. bezoekt de aandeelhoudersvergaderingen, maar staat na een aantal jaren op afstand van de vennootschap. Hij ontplooit al snel ook concurrerende activiteiten. De mogelijkheid wordt beproefd om de werkmaatschappij te verkopen aan een nieuw op te richten houdstermaatschappij, tegen uitreiking van cumulatief preferente aandelen. In deze nieuwe holding neemt A. (uiteraard) niet deel. Middels deze nieuwe holding wordt wel meteen de opvolging geregeld (er treden nieuwe aandeelhouders toe). A. vecht de transactie aan voor de Ondernemingskamer (OK) van het Gerechtshof te Amsterdam.

E

Vergelijkbare zaak Voor de OK heeft eerder een min of meer vergelijkbare zaak gespeeld. Ook daar was sprake van een minderheidsaandeelhouder, die zijn pakket wel had aangeboden, en zijn pogingen van de meer-

66

nr. 2 – 2012

derheidsaandeelhouder om op reguliere wijze de aandelen over te nemen mislukt. De meerderheidsaandeelhouder heeft daarop de onderneming verkocht aan een nieuw opgerichte vennootschap, waarin de minderheidsaandeelhouder niet deelneemt. De koopsom wordt schuldig gebleven, maar er is een realistische betalingsregeling en zakelijke rentevergoeding. De OK oordeelde in deze zaak primair dat deze werkwijze, hoewel de statuten de mogelijkheid bieden, in strijd is met eisen die gelden op het gebied van corporate governance. Daarna redeneerde de OK dat de aandelen al eens zijn aangeboden, en dat de minderheidsaandeelhouder daarom inmiddels nog slechts een financieel belang heeft. Verder wordt gesteld dat het belang van de vennootschap is gediend met deze transactie, en dat, uitgaande van een goede waardering, de minderheidsaandeelhouder niet wordt geschaad in zijn (financiële) belang. De bezwaren van de minderheidsaandeelhouder werden daarom verworpen. In de nog lopende zaak komen partijen onder leiding van de OK onderling tot overeenstemming. Onderdeel van de regeling is dat de OK een onafhankelijke register valuator (RV) benoemt. Deze RV stelt een onafhankelijk waarderingsrapport op, en A. zal zijn aandelen aanbieden tegen de daarin vastgestelde waarde. Daardoor wordt uiteindelijk hetzelfde bereikt en behoeft de voorgenomen transactie, verkoop van de werkmaatschappij, niet door te gaan. De oplossingen zijn dus bereikt zonder toepassing van de complexe en langdurige geschillenregeling. Van groot belang in beide zaken is dat de meerderheidsaandeelhouders zorgvuldig omspringen met het financiële belang van de minderheidsaandeelhouders door een waarderingsrapport te doen opstellen, dat door de OK als voldoende wordt gekwalificeerd. Ook naar de mening van de OK waarborgt de inzet van een register valuator de kwaliteit van waarderingsrapporten. Drs. Peter Hoiting RA RV is vennoot van Sman Register Valuators en lid van het NIRV (www.nirv.nl).

Financieel Onderverzekering: vaak onbekend (en onbemind)

Herstructurering tegen dreigend faillissement

Regelmatig vinden er rechtszaken plaats over de hoogte van de uitkering bij schade. In de meeste casussen gaat het om een schade-uitkering die gekort is wegens onderverzekering. Soms kan de verzekerde een derde aansprakelijk stellen voor het feit dat hij onderverzekerd is, maar de onderverzekering zelf staat doorgaans vast. Dit kan flink in de papieren lopen en daarom is het belangrijk je bewust te zijn van dit begrip en te zorgen dat het verzekerd bedrag voldoende is.

De financiële crisis en haar nasleep hebben de markt opgeschud. Veel bedrijven hebben het moeilijk (gehad) om de bedrijfsactiviteiten op een normaal niveau te houden. Verslechterende resultaten hebben ervoor gezorgd dat veel bedrijven het vet op de botten hebben verloren. Het aantal herstructureringen, leveraged buy outs, management buy outs, spin-offs, distressed M&A’s en (pre-pack) faillissementen is daardoor toegenomen. De stijging van het aantal faillissementen heeft er toe geleid dat ook het aantal bedrijven dat een faillissement heeft weten te voorkomen, door middel van herstructureren, sterk is toegenomen. Externe adviseurs spelen hierbij een cruciale rol.

nderverzekering komt het meest voor bij brandverzekeringen. Als de verzekerde som voor de kantoorinventaris een aantal jaren geleden is vastgesteld op het moment van aankoop en er heeft nadien geen jaarlijkse indexering van het verzekerde bedrag plaatsgevonden, dan Ron Borgdorff (Niehoff Werning & Kooij) zal bij schade waarschijnlijk onderverzekering blijken. Ook komt het geregeld voor dat men de inventaris of inboedel in de loop der jaren uitbreidt en verzuimt het verzekerde bedrag te verhogen. Bij opstallen wordt vaak vergeten dat ook de fundering grote schade kan oplopen door een grote brand of ontploffing. Als die fundering dan niet is meeverzekerd is er eveneens sprake van onderverzekering.

O

Het juiste waardebegrip Het verzekerd bedrag moet op basis van het juiste waardebegrip worden vastgesteld. Vaak gaat men voor een gebouw uit van de verkoopwaarde in plaats van de herbouwwaarde. Dit zijn echter twee heel verschillende waarden. De herbouwwaarde wordt immers bepaald door de kosten voor een aannemer, architect en dergelijke om het pand weer in dezelfde staat op te bouwen zoals het was voor de schadegebeur¬tenis. Ook de situatie ter plekke is daarvoor bepalend. Bij de verkoopwaarde gaat het veel meer om aantrekkelijkheid van ligging en gebruiksmogelijkheden. Bij een inventaris- of inboedelverzekering geldt eigenlijk net zoiets. Veel startende ondernemers beginnen met tweedehands kantoormeubilair. Maar het verzekerd bedrag moet worden vastgesteld op basis van de nieuwwaarde. Het vaststellen van de juiste herbouwwaarde of nieuwwaarde van de inventaris, zijn beide klussen voor een specialist (een goede adviseur of een taxateur).

erstructureren is pas echt de juiste oplossing als door middel van de herstructurering meer waarde kan worden behouden dan door het bedrijf failliet te laten gaan. Dit hangt natuurlijk samen met de ruimte die er is om te onderhandelen met betrokken partijen en dan met name met de schuldeisers. Als herstructurering wordt gebruikt om een faillissement te voorkomen zal er door schuldeisers in bijna alle gevallen moeten worden afgeboekt of een andere concessie worden gedaan. Of schuldeisers hiertoe bereid zijn hangt sterk af van de agenda van de betreffende geldverstrekkers. Naast dat individuele schuldeisers hun eigen risico aversie hebben, hechten zij vaak niet veel waarde aan het collectief van alle betrokken partijen. Mocht een herstructureringsvoorstel niet worden goedgekeurd door de geldschieters, dan moet een nieuwe financier worden gevonden of anders gaat de onderneming alsnog failliet. In sommige landen, zoals Amerika, worden ondernemingen door de wet beschermd tegen hun schuldeisers en krijgen ze de tijd om een herstructureringsplan uit te werken, wat de kans op succes vergroot. Een geslaagde herstructurering zorgt er meestal voor dat er voor de schuldeisers als collectief meer waarde wordt behouden en dat de negatieve maatschappelijke gevolgen van een faillissement worden voorkomen. In Europa maakt het insolventierecht momenteel een modernisering door en krijgen we een schuldhoudervriendelijk systeem. Dit vergroot de kansen op succesvolle herstructureringen in Europa.

H

Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen Onderverzekering komt niet alleen voor bij brandpolissen, het kan ook voorkomen bij bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Bij langdurige arbeidsongeschiktheid verliest men vaak voordelen van het ondernemerschap (zoals de auto van de zaak). Als het verzekerd bedrag dan niet is aangepast aan het meestal jaarlijks gestegen inkomen, zal de uitkering bij arbeidsongeschiktheid zeker te laag uitvallen. Doorgaans is dit geen onderverzekering in technische zin (de schade-uitkering wordt meestal niet gekort door de verzekeraar), maar wel in inhoudelijk opzicht. U komt immers inkomen te kort. Zorg dus voor een juiste vaststelling van het verzekerde bedrag en check dit regelmatig.

Win extern advies in Naast partijen die de onderneming juridisch en fiscaal bijstaan tijdens een herstructurering, is het van belang een sterke externe partij in te schakelen die de onderneming tijdens het gehele proces begeleidt op financieel gebied. Dit is belangrijk omdat deze partij onafhankelijk is en geen emotionele band met personeel, leveranciers of tradities heeft. Zo kan het management ook na de herstructurering stevig in het zadel blijven zitten. Vaak wordt het inwinnen van het juiste advies als een formaliteit gezien, het is echter cruciaal voor het efficiënt en rendabel verrichten van een herstructurering bij een noodlijdende onderneming. Ook om juridische redenen is het aan te raden om op deze manier een goed papieren controlespoor te creëren.

Ron Borgdorff is cliëntadviseur schadeverzekeringen bij Niehoff Werning & Kooij, financieel adviseurs voor advocatuur en notariaat (www.nwk.nl).

Matthieu Tak is partner Restructuring & Performance Improvement en Transaction Advisory Services bij Grant Thornton (www. gt.nl; [email protected])

nr. 2 – 2012

67

LEGADEX VOOR BEDRIJFSJURIDISCHE ONDERSTEUNING

Gemakkelijker en slimmer werken? Zie onze website www.legadex.com; vraag gratis ons magazine aan via [email protected] of bel Hans-Martijn Roos of Luc van Daele voor nadere informatie

Teleportboulevard 110, 1043 EJ Amsterdam www.legadex.com | [email protected] | +31 (0)20 - 82 08 396

Wat waren de spraakmakende transacties van de afgelopen tijd, en welke juridisch adviseurs waren er bij betrokken? Michiel Rohlof verzamelde een en ander voor u. Wilt u deals melden? [email protected].

Dealmakers Deal

Op onze website, www.mr-online.nl, vindt u het overzicht van alle deals die tot nu toe in Mr. werden gepubliceerd.

Partijen

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

1

der te noemen is. We zijn trots dat in deze biedingenstrijd uiteindelijk Jumbo als de meest gewenste kandidaat gekozen is. In een veilingproces als dit zijn informatie, communicatie, strategie en een daadkrachtige cliënte van groot belang. In de periode vóór het definitieve bod belden we minimaal dagelijks met cliënte en adviseurs om elAdviseurs Jumbo Supermarkten: Allen & Overy (Jan kaar op de hoogte te houden van alle ontwikkelingen. Jan Louis Burggraaf Daarbij werd ook steeds gekeken of de transactie nog Louis Burggraaf, Marianne Drijgers, Gijs Linse, Femke Bierman, Marleen Veenstra, Kees Schillemans), Quore binnen alle eisen viel die Jumbo stelde. Ook moest je je Capital (Remco van der Pol, Mickey Hovers, Rob van Doorn), ING voortdurend afvragen wat CVC en C1000 nodig hadden wilden ze (Maurits Duynstee, Marc Steer), Rabo International M&A (Istvan definitief voor je kiezen. Empathisch vermogen is dan ook onontCsejtei, Ferry van der Wurf), Sparrow & Partners (Jeroen Sparrow) beerlijk. Jumbo heeft met de integratie en afronding van de SuAdviseurs CVC Capital Partners: Clifford Chance (Hans Beerlaper de Boer-transactie iedereen positief verrast en overtuigd. ge, Mark Loefs, Ruth van Andel, Bas Boris Visser, Paulien BooijMede daardoor was het verkrijgen van financiering ook in deze ink, Jan Hendrik Horsmeier, Steven Verschuur), Goldman Sachs tijden voor een deal van deze omvang mogelijk en is Jumbo in (Willem Baars), Hill & Knowlton (Ingo Heijnen) één klap de tweede supermarktketen van Nederland. C1000 heeft in Jumbo mijns inziens een perfecte partner gevonJan Louis Burggraaf, dealmaker voor Allen & Overy: “Voor den. De foodretail markt ondergaat een metamorfose die goed is C1000 bestond vanuit zowel strategische als private equity-hoek voor C1000, Jumbo en de consument!” veel belangstelling, hetgeen in de huidige markt toch wel bijzon-

2

ABN AMRO verkoopt zijn meerderheidsbelang in Box Consultants aan het management. Box Consultants is actief op het gebied van integrale vermogensbegeleiding voor particulieren, families en institutionele beleggers.

Jumbo Supermarkten doet amper twee jaar na de overname van Super de Boer een tweede grote overname: voor 900 miljoen euro neemt het branchegenoot C1000 over. Verkoper is private equity investeerder Skipper Investments (investeringsvehikel CVC Capital Partners).

ABN AMRO Bank NV

ABN AMRO MeesPierson Private & Trust BV Box Consultants BV

3

4

5

American Hotel Register Company, een wereldwijde producent en leverancier van producten en diensten voor de hospitality industrie, heeft branchegenoot Intros Hotel Supplies verworven. Het hoofdkantoor van Intros is gevestigd in Nederland en zal uitgroeien tot een volledige dochteronderneming van het in Vernon Hills, Illinois gevestigde American Hotel.

American Hotel Register Company

De Brauw Blackstone Westbroek (Jan Marten van Dijk)

ABN Amro (Charles Spaan)

JanssenBroekhuysen Advocaten (Pieter Janssen)

n.v.t.

Loyens & Loeff (Harmen Holtrop)

n.v.t.

Baker & McKenzie (Jeroen Hoekstra, Leonie HamersmaWelling, Marc Rijkaart van Cappellen, Koen Bos, Nancy Matos)

RSM Niehe Lancée Kooij (Mario van den Broek, Wilfred Castricum, Victor Lekkerkerker, Carin Grondel)

Intros Hotel Supplies

Bird & Bird (Otto Nunnikhoven, Joey Hunsel)

Denetax fiscalisten (Norbert van Hamond)

Investeerder Nedvest Capital heeft samen met CEO Mark Abbas van GMT alle aandelen in het kapitaal van GMT Europe en haar dochtermaatschappijen overgenomen. GMT is marktleider op het gebied van software voor de afval- en milieuindustrie.

Nedvest Capital

JanssenBroekhuysen Advocaten (Jeroen Bleeker)

GMT Europe BV

Simmons & Simmons (Pieter van Uchelen en Floris de Ruiter).

Logistiek dienstverlener Den Hartogh Logistics verkoopt de tankopslag terminal in Moerdijk aan het Noorse Stolt-Nielsen Limited. De tankopslag terminal voor bulk vloeibare chemicaliën bestaat onder andere uit dertig roestvrijstalen tanks, een vatenvulinstallatie en drie opslagloodsen.

Stolt-Nielsen Ltd

Kneppelhout & Korthals Advocaten (Evert Karel Ditvoorst, Ester Glerum-van Aalst)

Den Hartogh Holding BV

Lexence (Mathijs van Doormalen, Jurriaan Heslinga, Jeroen Goosens, Taco de Lange, Stephan Westera)

n.v.t.

Holland Corporate Finance (Maarten Wolleswinkel)

n.v.t.

Boer & Croon (Rob van der Laan, Mels Huige)

nr. 2 – 2012

69

Dealmakers Deal

6

De ANWB heeft Cruise Travel overgenomen, een gespecialiseerde aanbieder van cruises over de hele wereld. De markt voor cruises is in de laatste vijf jaar meer dan verdubbeld en de ANWB en Cruise Travel verwachten dat deze groei ook de komende jaren zal aanhouden.

7

De investeringsmaatschappij Wellinq heeft PendraCare overgenomen van een groep aandeelhouders. PendraCare houdt zich bezig met de ontwikkeling, productie en verkoop van katheters voor het inbrengen van contrastvloeistof en cardiovasculaire interventieproducten (ballonnen en stents) voor medische doeleinden.

8

70

Partijen

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

intensief, uitdagend, maar bovenal leuk proces. De deal werd uiteindelijk op 30 december afgerond; tussen kerst en oud & nieuw is het dus nog redelijk druk geweest. Deze overname is niet door banken gefinancierd, waardoor de ‘crisis’ geen invloed heeft gehad. Of kopers de overnames steeds vaker met eigen geld zullen financieren is lastig te voorspellen, maar dat banAdviseurs ANWB: AKD (Nathalie van Woerkom, Selma Nathalie van Woerkom ken voorzichtiger zijn staat vast. Consolidatieslagen Baouch), KPMG Meijburg & Co (Jan-Pieter van Niekerk, zoals die door sommige experts worden voorspeld, lijWillem Roeland) ken door de geringe risicobereidheid van banken niet reëel. Je Adviseurs aandeelhouders Cruise Travel: Norton Rose (Saskia merkt dat men zich toch wel zorgen maakt, al is er veel geld in Blokland), BDO (Luc Annick, Bert Scholten) de markt. De vraag blijft welke bedrijven ook in deze onzekere tijden hun nek uitsteken door het doen van nationale of interNathalie van Woerkom, dealmaker voor AKD: “De ANWB nationale overnames. ANWB heeft in ieder geval laten zien dat kocht Cruise Travel van drie informal investors en het manageze in de reisbranche nog voldoende overnamekansen ziet. ment. Vanwege het feit dat er veel verschillende partijen beHet moment van het passeren van de notariële akten, met trokken waren met allemaal andere achtergronden hebben uitchampagne omkleed, was voor alle betrokkenen een mooi eingebreide onderhandelingen plaatsvonden. Dat zorgde voor een de van 2011.”

Wellinq Holding BV

Verkopers, waaronder de Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland

Doedijns, dat hydrauliek, instrumentatie, pneumatiek en controls levert en in 2011 overgenomen werd door IK Investment Partners en het management, heeft onder de nieuwe vleugels snel toegeslagen. Het neemt Singapore based branchegenoot Wilmax over, dat producten en diensten op het gebied van procesbesturing en afsluiterbedieningen voor de olie-, gas- en petrochemische industrie in Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten levert.

KienhuisHoving Enschede (Adriaan de Buck, Mark Huizenga, Jacobine Tinselboer, Frank Röben)

n.v.t.

Trip Advocaten & Notarissen (Meerten Ubbens, Stephanie van Renswoude, Rick van der Spek)

Wilmax ontwikkelde en geproduceerde technologieën zijn complementair aan die van Doedijns. Met de samenvoeging van deze twee gespecialiseerde organisaties ontstaat een wereldwijd opererende onderneming met lokale aanwezigheid in de belangrijkste groeimarkten. Dit stelt Doedijns in staat om haar eigen technologieën te introduceren aan de uitgebreide klantenportefeuille van Wilmax, terwijl de klanten van Wilmax toegang krijgen tot het netJeroen Thijssen werk van Doedijns. De juridische complexiteit van de deal zat hem er met Adviseurs Doedijns: Clifford Chance (Amsterdam: Jeroen Thijsname in dat er op meerdere borden tegelijk diende te worden gesen, Maxine Okkerse, Allard Schuering, Jelle Hofland, Hein Tonschaakt, met iedere keer andere gesprekspartners en adviseurs naer, Mike Niekoop, Singapore: Lee Taylor, Valerie Kong, Andrew aan de andere kant. Niet alleen werd een acquisitie uitonderhanGambarini), Deloitte (Caspar Dekker, Sander Tiemstra, Martijn deld, tegelijkertijd moest een arrangement worden opgetuigd voor Koedijk) de participatie door het management van Wilmax in Doedijns en Adviseurs Wilmax: RHT Law (Anne Chua, Suleen Ding), Nautawerd de gecombineerde groep geherfinancierd. In zo’n situatie beDutilh (Diederik Vriesendorp, Niels Hagelstein), Rodyk & Davidson wijst een kantoor als Clifford Chance zijn meerwaarde door in (Lee Kemin, Cynthia Quah, Lee Jowah, Lee Yinwei) meerdere disciplines en jurisdicties een zelfde aanpak en dezelfde standaarden te hanteren en rimpelloos te schakelen tussen de Jeroen Thijssen, dealmaker voor Clifford Chance: “Deze acquisicontinenten en specialisten. De gelijktijdige closing van de vertie was een bijzondere transactie om meerdere redenen. IK Inschillende workstreams in Amsterdam en Singapore om zeven uur vestment Partners heeft samen met het management de aande’s ochtends was ook erg bijzonder! len in Doedijns in augustus 2011 gekocht. Onder de eigendom van We hebben overigens erg prettig samengewerkt met RHT Law, de verkoper was Doedijns uitgegroeid tot een leidende speler in NautaDutilh en Rodyk & Davidson. Gezien de verschuiving van hydrauliek, pneumatiek, instrumentatie en controls voor met economische groei richting het oosten en de ontwikkelingen in de name de energie-industrie, de maritieme sector en de hoogwaareurozone verbaast het niet dat Europese ondernemingen uitbreidige machinebouw. IK wilde graag de wens van het management den in Aziatische groeimarkten en ik verwacht dat we de komende steunen om de onderneming internationaal te laten groeien. Het jaren, zowel inbound als outbound, veel meer M&A transacties met is uniek dat deze wens op zo’n korte termijn vorm kan worden geAziatische partijen zullen gaan zien. Een ding is zeker: Clifford geven door een acquisitie die zo perfect in dit doel past. De door Chance is er klaar voor!”

nr. 2 – 2012

Dealmakers 9

10

11

Deal

Partijen

Advocatuur/notariaat

Flowmaster Group, wereldwijd actief op het gebied van 1D Computational Fluid Dynamics (CFD) simulation software met kantoren in onder meer het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Duitsland en India wordt verkocht aan het aan NASDAQ genoteerde Mentor Graphics Corporation.

Mentor Graphics Corporation

Mentor Graphics inhouse (Shannon Wetzel), Van Doorne (Daan ter Braak)

Aandeelhouders Flowmaster Group

JanssenBroekhuysen Advocaten (Jeroen Bleeker)

Het aan Euronext Parijs genoteerde SAM SA, fabrikant van en handelaar in gereedschappen bestemd voor de industriële, automotive en bouwsector, koopt Rodac International van Greenlight Investments. Rodac is in de Benelux marktleider op het gebied van de verkoop van pneumatische gereedschappen.

International Welness Resorts, de houdstermaatschappij van een aantal grote thermen- en wellness centra en portfoliobedrijf van Waterland Private Equity, neemt welness centrum Elysium (Personal holding) over.

SAM SA

Holland Van Gijzen (Sandra van Loon-Vercauteren)

Andere adviseurs n.v.t.

Ernst & Young Parijs

Greenlight Investments BV

BANNING (Krijn Keukens)

n.v.t.

International Wellness Resorts BV

Lexence (Jeroen Goosens, Marijn Steketee, Luc Sturm, Nicky Spaan)

n.v.t.

Personal Holding

Heussen (Paul Josephus Jitta, Coen van Veen)

Mazars Berenschot Corporate Finance (Raoul Duysens, Hein Stoops)

●

●● ●● ● ●● ●● ●


 


 


    




 

  

   
     
 

● ●


%$%&$&&
  




$'!
 
 


 )
 


 )!
 




 !
"# #&" "&$"&
((( #&"

● ●


 



 "!         ! 

&  !"  "  

#

    # 

!

● ●

●●

   

nr. 2 – 2012

71

FELIXDESIGN / CAN STOCK PHOTO

LEGAL COUNSEL EN ADVOCATENKANTOREN

Twee kanten van

dezelfde

De old boys worden verdrongen door young professionals; prijsafspraken nemen de plaats in van het uurtarief en bedrijven halen niet meer alle externe juridische hulp bij één vast kantoor. De relatie tussen legal counsel en advocatenkantoren is de afgelopen jaren sterk geprofessionaliseerd. Rob van Otterlo en Paul Uittenbogaard deden er onderzoek naar. door Rob van Otterlo en Paul Uittenbogaard

72

nr. 2 – 2012

medaille?

nr. 2 – 2012

73

Legal counsel/advocatuur

G

rote ondernemingen in Nederland beschikken vaak over eigen juridische afdelingen. Deze afdelingen van legal counsel lijken in een aantal opzichten wel op advocatenkantoren, maar dan binnen een organisatie en met maar één cliënt. Er is de afgelopen tijd een duidelijke tendens waar te nemen dat deze interne juridische afdelingen in toenemende mate zelf de meeste juridische problemen voor hun organisaties op lossen. De legal counsel doen qua kennis en professionaliteit niet onder voor hun juridische toeleveranciers, de advocatenkantoren. Veel interne juridische afdelingen bestaan ook vaak voor een groot deel uit voormalige advocaten. Qua omvang lopen ze enorm uiteen. Sommige ondernemingen hebben slechts enkele juristen in dienst, terwijl andere world wide soms wel honderden juristen in dienst hebben. Organisaties willen praktische en concrete oplossingen voor hun problemen. Ze hebben geen behoefte aan louter juridische verhandelingen, ze willen adviezen die toegesneden zijn op hun specifieke bedrijfssituatie en concreet bijdragen aan de oplossing van problemen. Om dat te kunnen moeten advocatenkantoren veranderen van ‘leverancier van juridische diensten’ naar ‘businesspartner’. Dat vereist aanpassingen in hun marketing- en communicatiebeleid en het maken van duidelijke keuzes als het gaat om specifieke product-markt combinaties.

lijkt voorgoed voorbij. Dit past ook in het democratiseringsproces dat sinds de jaren zeventig in Nederland steeds verder is toegenomen. Zowel klanten als leveranciers van zakelijke diensten komen uit alle lagen van de bevolking. Daarmee verloren de oude netwerken op basis van milieu en opleiding hun betekenis. Nieuwe netwerken op basis van professionaliteit ontstonden en daarmee ook nieuwe vormen van relatiemanagement. Veel juridische dienstverleners hebben nog niet in de gaten dat de kaarten opnieuw geschud zijn.

Langdurige relaties De professionalisering van de inkoop heeft ook tot gevolg dat de positie van de legal counsel aan het veranderen is. Legal counsel staan steeds vaker onder druk om, net als hun externe collega’s, resultaten te leveren en dat (kosten-)efficiënt te doen. Die wijzigende rol heeft ook consequenties voor hun relatie met externe juridische leveranciers. Deze externe leveranciers zijn over het algemeen de tien tot vijftien grote advocatenkantoren in Nederland. Daarnaast wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van nichekantoren als het gaat om zeer specifieke vraagstukken. Sommige legal counsel doen vrijwel uitsluitend zaken met enkele kantoren, terwijl anderen in de loop van de tijd bijna alle toonaangevende kantoren inschakelen. Ondanks de verzakelijking van de relatie met externe leveranciers, is de loya-

‘Young professionals’ verdringen ‘old boys’ Advocatenkantoren hebben de afgelopen jaren hun relatie met de legal counsel sterk geprofessionaliseerd. Zo zijn er kantoren die aan hun vaste relaties een aantal diensten gratis aanbieden, zoals het delen van kennis, al dan niet online, en het geven van opleidingen op specifieke juridische terreinen. Op deze wijze worden relaties tussen advocatenkantoren en hun grote cliënten verstevigd. Die relatie, en daarmee vooral de kennis van de advocatenkantoren van de business van hun cliënten, wordt steeds belangrijker. Relatiemanagement op basis van evenementen waar men elkaar ontmoet zoals bijvoorbeeld golfclinics, maakt steeds meer plaats voor relatiemanagement op basis van inhoud. Die verschuiving kan ook wel aangemerkt worden als professionalisering van de relatie. Het gaat niet langer om de relatie als zodanig, maar om een relatie waarin men elkaar als professional tegenkomt. Het ‘old boys network’ maakt langzaam plaats voor een ‘young professional network’. Dit blijkt niet alleen uit de wijze van relatiemanagement, maar ook uit het feit dat de meeste legal counsel aangeven dat alle inkopen op het gebied van juridische dienstverlening nog uitsluitend via hen gaan. De tijd dat een partner van een advocatenkantoor de legal counsel passeerde en rechtstreeks onderhandelde met een CEO of een CFO

74

nr. 2 – 2012

VEEL JURIDISCHE DIENSTVERLENERS HEBBEN NOG NIET IN DE GATEN DAT DE KAARTEN OPNIEUW GESCHUD ZIJN

liteit van de klanten ten opzichte van hun advocatenkantoren nog steeds verrassend groot. Vrijwel alle onderzochte legal counsel streven – al dan niet bewust – naar langdurige relaties met hun toeleverende advocatenkantoren. En de kantoren streven daar op hun beurt uiteraard ook naar. Hoe bestendiger de relatie, hoe moeilijker het is voor concurrenten om in te breken in die relatie. Het loont dan vooral voor advocatenkantoren om te proberen meer met hun bestaande klanten te doen dan om nieuwe klanten te werven.

Innovatie De legal counsel verwachten van de advocatenkantoren dat die innovatief zijn, niet alleen met betrekking tot hun dienstverlening, maar ook met betrekking tot hun ambitie en propositie. Een enkele legal counsel experimenteerde zelfs met een duurzaamheidseis als onderdeel van de

Waar trekt u de streep?

Onze zaak genereert misschien miljoenen omzet, maar onder de streep staat er maar een paar ton. Mijn zakenpartner wil me uit ons miljoenenbedrijf kopen. De helft van de omzet lijkt me dan redelijk.

U zoekt een Register Valuator... De waarde van een onderneming is niet zomaar een boekhoudkundige rekensom... Daarom is een deskundig oordeel zo belangrijk. De bij de NIRV aangesloten Register Valuators, beschikken over de juiste kennis om zo’n belangrijk oordeel te vellen.

Nederlands Instituut voor Register Valuators www.nirv.nl


   









 

 
  !"

/&
.)#&
!)

()'**!'&$*
!&
&
3&+))
",)!!* 
&
4*$
()#+!"#
'&)*+,&
'')
&
&'+)!+

/&
!&+
-&,!+
%*+)%
!&+)&+!'&$
'())&
'&)&%!&&
&
!&+)&+!'&$
'())&
-)%'&
()+!,$!)&

/&
!*
+
)$&*
#&+'')
-&
/&
&
+-&*
$!)
&
+
!&+)&+!'&$
-'+&&+.)#
$'$.


   
  


  '')

&,.
*%&.)#!&
+,**&
-'+&
&
4*$!*+&
.+

/&
0!
+
'&)* !&

/&
.!$
)
$!2&+&
11&
(##+
!&
&
-!*
%+
)!&
0'.$

!-!$
$*
4*$
#&+
-).)#+
!+
)!#+

/&
'')
)
",)!!* 
&
4*$
()#+!"#
-&
*+)#
+
',&


   
 +
*+)-&
-'')

!*
+
)'!&
&

,!+&.)$
+
$+&
0!&
.!

/&
!*
!$+
,
#&&!*%#&
%+

-'+&
&
4*$!*+&
-&

/&
&
'&+%'+&
.!"
,
)
()*''&$!"# %
!)-'')
'&++
'(
%+
!$$#
!" '
'
)'$
'&)!,*







VMW Taxand N.V. 3LHW+HLQNDGH‡*0$PVWHUGDP 7‡ZZZYPZWD[DQGQO‡LQIR#YPZWD[DQGQO

LEGAL COUNSEL/ADVOCATUUR

selectiecriteria. Dat gaat wellicht wat ver, maar andere ontwikkelingen, zeker als het gaat om pricing zijn inmiddels heel gewoon. Prijsafspraken zijn aan de orde van de dag en hebben zo langzamerhand het traditionele uurtarief volledig verdrongen. Prijs is overal een issue geworden, maar blijkt uiteindelijk toch maar zelden het belangrijkste argument voor de inkoop van juridische dienstverlening. Het heeft er alle schijn van dat hard onderhandelen over de kosten van juridische dienstverlening nog steeds not done is. Behalve op het gebied van pricing, ervaren de meeste legal counsel nog weinig echte innovatie van de kant van de advocatenkantoren. De meeste kantoren zijn over het algemeen nog steeds bijzonder traditioneel. Ze vertonen vaak een sterke interne gerichtheid en zijn niet echt klantgericht.

voorbeeld: niet alleen wij, de eigen legal counsel, maar ook het zeer gerenommeerde advocatenkantoor X adviseert om bij dit specifieke probleem deze handelwijze te volgen. Legitimatie is over de hele linie bij de legal counsel een belangrijke reden om in bepaalde gevallen een probleem niet zelf op te willen lossen maar specifieke advocaten of kantoren in te huren. Een andere reden om advocatenkantoren in te huren heeft te maken met capaciteitsvraagstukken. Legal counsel kunnen nooit optimaal ingericht zijn qua omvang om alle juridische problemen van de eigen onderneming op te lossen. Anders dan bij reguliere bedrijfsprocessen is het lastig voor de legal counsel om precies in te schatten hoeveel juridische capaciteit in een lopend of toekomstig budgetjaar precies nodig is. Er kunnen zich in de praktijk van ondernemingen altijd onvoorziene problemen voordoen waarmee geen rekening gehouden is bij de opstelling van de begro-

De auteurs & hun onderzoek Rob van Otterlo is hoogleraar Organisatie van de juridische dienstverlening aan de Universiteit van Amsterdam, lector Organizing legal services aan de Hogeschool van Amsterdam en directeur/eigenaar van Rob van Otterlo Consultancy. Paul Uittenbogaard is zelfstandig consultant en directeur/eigenaar van Symbiosis. Hij is bezig met een

HARD ONDERHANDELEN OVER DE KOSTEN

promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Dit artikel is gebaseerd op kwalitatief onderzoek bij een vijf-

VAN JURIDISCHE DIENSTVERLENING IS

tiental grote (internationale) ondernemingen naar hun bevindingen bij de inkoop van juridische diensten bij met

NOG STEEDS NOT DONE

name de grote- en middelgrote advocatenkantoren. De ondernemingen komen uit de wereld van de gemeentelijke overheid, banking & finance, verzekeringen, ICT, energie, industrie, bouw en retail. Het onderzoek is uitgevoerd door Rob van Otterlo, Hanneke van Dijk (NautaDutilh, Amsterdam), Claudia Ng-A-Tham (People in Progress), Paul Uittenbogaard, Ivar Timmer (Hogeschool van Amsterdam) en Huug Barendrecht (HollandSpoor). FOTO’S: JOSANNE VAN DER SCHOOT

De primaire aandacht is nog steeds gericht op de juridische inhoud, het juridische metier en de eigen organisatie en in veel mindere mate op het probleem van de klant en de organisatie en de branche van de klant. Belangrijke criteria voor de inkoop van juridische diensten zijn: kwaliteit (juridisch inhoudelijk, specialistisch), reputatie (zowel van het kantoor als van de individuele advocaten), inzicht in de business van de klant, kunnen meedenken met de strategische uitgangspunten van de klant, bereikbaarheid, beschikbaarheid (24/7) en capaciteit.

Legitimatie Kantoren moeten op alle fronten toegevoegde waarde kunnen leveren aan de legal counsel. Daarnaast speelt nog steeds dat kantoren soms uitsluitend om hun reputatie op een specifiek terrein worden ingehuurd. Soms is niet de juridische kwaliteit zozeer van belang, maar legitimatie van een bepaalde aanpak of van een bepaalde oplossing richting derden of richting stakeholders, zowel intern als extern. Bij-

Rob van Otterlo

Paul Uittenbogaard

nr. 2 – 2012

77

ting c.q. de bepaling van de personele capaciteit. Het leveren van juridische ‘handjes’ door advocatenkantoren kan dan het capaciteitsprobleem oplossen. Het moge duidelijk zijn dat als die capaciteit ingezet moet worden bij min of meer standaard juridische problemen, of om met Richard Susskind te spreken als de dienst een commodity is, natuurlijk andere tarieven gelden dan bij hoogwaardige juridsche dienstverlening, ofwel bespoke work, aldus dezelfde Susskind (in The End of Lawyers).

Advocaten als businesspartners van de klant Zoals al opgemerkt, verwachten legal counsels steeds meer van advocatenkantoren dat zij zich verdiepen in de specifieke business van hun organisaties. Bij enkele specialistische ondernemingen die in zeer dynamische (internationale) markten opereren en waarbij sprake is van uitermate complexe contractrelaties, zowel met hun klanten als met hun toeleveranciers wordt vaak zulke specifieke juridische kennis gevraagd dat die extern nauwelijks aanwezig is. Advocatenkantoren die dergelijke klanten willen bedienen moeten zich enorm verdiepen en specialiseren in die specifieke bedrijven en hun markten. Dat kost veel inspanning, en dus veel geld in niet direct declarabele uren. Echter, je moet ook bedenken dat als je je als kantoor eenmaal met succes op een dergelijke markt begeeft, je ook in staat bent om een langdurige relatie met je cliënt op te

EEN SPECIALISATIE DIE UITGAAT VAN DE KLANT EN ZIJN MARKT LOONT

bouwen. Vanuit marketingperspectief is de entrance barrier voor een dergelijke specifieke markt voor je concurrenten immers zo hoog dat die zonder enorme en langdurige inspanning niet te overbruggen is. Een dergelijke specialisatie die uitgaat van de klant en zijn markt loont dus. Veel legal counsel staan positief ten opzichte van dergelijke ontwikkelingen, maar de advocatuur is er (nog) niet goed op ingespeeld.

Hoge kwaliteit en superspecialisatie In het algemeen zou je kunnen zeggen dat er vanuit het

78

nr. 2 – 2012

perspectief van de grote (internationale)ondernemingen twee vormen van zakelijke juridische dienstverlening dominant worden, of in zekere zin al zijn: hoog niveau externe legal counsel, breder dan alleen de juridische zakelijke dienstverlening, en zeer specialistische externe legal counsel. Dus middelgrote- en grote, kwalitatief hoogstaande advocatenkantoren en nichekantoren. Deze typen kantoren zullen steeds minder ‘commoditised’ werk en algemeen werk leveren. De vraag naar bijvoorbeeld arbeidsrecht bij dergelijke kantoren neemt steeds verder af. De legal counsel geven nagenoeg allemaal aan dat bijvoorbeeld arbeidsrecht – maar dat geldt natuurlijk ook voor andere, niet-specialistische rechtsgebieden – steeds vaker ingekocht wordt bij kleine- en middelgrote kantoren, al dan niet lokaal, maar tegen hele andere tarieven dan de tarieven die de grote kantoren (moeten – in verband met hun overhead en winstdeling, red.) rekenen. Door verenging van de markt zal het steeds lastiger worden voor kantoren om zich ten opzichte van elkaar te onderscheiden. De vraag is of inhoudelijke superspecialisatie alleen hier nog uitkomst biedt. Zoals eerder betoogd worden markt- en branchespecialisatie misschien nog wel belangrijker dan inhoudelijke juridische kennis, of in ieder geval dan uitsluitend inhoudelijke juridische kennis. Kantoren kunnen heel goed veel kennis vergaren van specifieke markten en branches door bijvoorbeeld enkele van hun advocaten voor kortere of langere tijd bij klanten te detacheren. Op die manier wordt heel constructief gewerkt aan het opdoen van specifieke kennis en wordt de relatie tussen advocaat en klant verder verstevigd. Kennis van de branche en de specifieke business van de klant is essentieel in de relatie met de klant en essentieel voor de kwaliteit van de dienstverlening. Of zoals een general counsel het zei: “Wordt een kantoor boardroom counsel of specialist?”

Free agents Het netwerk van specialisten, in feite een marktplaats voor het inkopen van specifieke (juridische) diensten, is belangrijker aan het worden dan de kantooromgeving als vehikel voor kwaliteitsverbetering en het bouwen aan concurrentievoordeel. Sommige legal counsel werken al heel intensief met een netwerk van free agents op uiteenlopende rechtsgebieden. Kantoren die opschuiven naar meer virtuele organisaties, komen als het ware terecht in wat Kim & Mauborgne een blue ocean strategy noemen (zie

Dienstenmarketingmanagement van Wouter de Vries jr. en Piet van Helsdingen), ofwel in een fase van noodzakelijke continue radicale innovatie van diensten en dienstverleningsprocessen. Alleen op die manier kun je volgens hen de concurrentie verslaan, of zoals ze het zelf zeggen: “Don’t compete with the rivals make them irrelevant” en “The only way to beat the competition is to stop trying to beat the competition”.

VAN LEGAL COUNSEL WORDT VERWACHT DAT ZIJ OP PROACTIEVE WIJZE MEEDENKEN OVER TOEKOMSTIGE BUSINESS SCENARIO’S

De blue ocean strategy lijkt inderdaad een way out uit de zich nauwelijks van elkaar onderscheidende markt van juridische dienstverleners in het topsegment. In dat topsegment is superspecialisatie, zowel op juridische inhoud als op marktsectoren, branches en zelfs individuele organisaties een winnende strategie. Het is de enige manier in dit marktsegment om zich te onderscheiden van de concurrentie.

Tot slot Het landschap voor zowel legal counsel als advocatenkantoren is sterk aan het veranderen. In een mondiale en zeer competitieve markt zijn organisaties steeds nadrukkelijker op zoek naar hun specifieke positie en aanbod in de markt. Het volstaat niet langer voor leveranciers van juridische diensten, of dat nu advocatenkantoren zijn (extern) of legal counsel (intern) om alleen maar goed te zijn in het juridische metier, of alleen maar een goed adviseur te zijn. Organisaties eisen van hun interne en externe legal counsel volwaardig partnership. Het, weliswaar vanuit een juridisch perspectief, kunnen meedenken en kunnen bijdragen aan de bottom line doelstellingen van de organisaties waar zij voor werken is essentieel voor legal counsel. Maar zelfs dat is niet genoeg. Van legal counsel wordt bovendien verwacht dat zij op proactieve wijze meedenken over toekomstige business scenario’s waarin zich problemen kunnen gaan voordoen die nu nog niet gekend zijn. De interne- en externe legal counsel ontwikkelen zich van deskundige adviseur in het verleden via deskundige probleemoplosser nu, naar businesspartner in de toekomst.

DIALOGUE BV advies coaching mediation training

EEN GREEP UIT ONS TRAININGSAANBOD M A A RT Presenteren met flair Projectmanagement (1.5 dag) Specialisatieopleiding Arbeidsmediator (4 dagen) Mediation als conflictoplossing Patroonscursus Omgaan met de media Legal Leadership Academy (6 dagen) Mediationopleiding (9 dagen) Van IQ naar EQ (1/2 dag) Opleiding gespreksleider intervisie (2 dagen)

6 PO-punten 9 PO-punten

2 maart 2012 9 maart 2012

28 PO punten 6 PO-punten 6 PO-punten 6 PO-punten

12 maart 2012 14 maart 2012 15 maart 2012 16 maart 2012

45 PO-punten 19 maart 2012 56 PO-punten 22 maart 2012 3 PO-punten 27 maart 2012 12 PO-punten 30 maart 2012

APRIL Mediation in arbeidsconflicten Timemanagement Psychologie voor juristen Mediationopleiding (9 dagen) Opleiding peer reviewer (2 dagen) Financieel management (2 dagen)

6 PO punten 6 PO-punten 6 PO-punten 56 PO-punten 12 PO-punten 9 PO punten

5 april 2012 18 april 2012 19 april 2012 23 april 2012 23 april 2012 25 april 2012

Werving & selectie (1/2 dag) 3 PO punten Persoonlijke effectiviteit 6 PO punten Patroonscursus 6 PO-punten Impact van goede feedback (1/2) 3 PO-punten Ambtenarenrecht mediators (1/2) 3 PO punten Mediationopleiding (9 dagen) 56 PO-punten

7 mei 2012 9 mei 2012 14 mei 2012 15 mei 2012 24 mei 2012 31 mei 2012

MEI

JUNI Werken met intervisie Presenteren met flair HR voor juristen Ethisch handelen (1/2 dag)

6 PO-punten 6 PO punten 6 PO punten 3 PO punten

5 juni 2012 11 juni 2012 13 juni 2012 18 juni 2012

Voor onze online trainingen op het gebied van vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling, kijk op www.skills4managers.nl

kirjak invinogorsaaonnsbodvol oepdige t ww.dialoguebv.nl w

Dialogue bv lindelaan 12, 1405 ak bussum t 035 541 18 44 f 035 542 48 29 e [email protected] i www.dialoguebv.nl

nr. 2 – 2012

79

FOTO: ICARUSART/CAN STOCK PHOTO INC.

INSOLVENTIERECHT

Als ik...

In de serie ‘Als ik...’laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister van Veiligheid en Justitie waren? Gratis advies voor Ivo Opstelten; deze keer op het gebied van het insolventierecht.

Als ik... strafrecht

“In een groot aantal Europese landen is de insolventiewetgeving recent ingrijpend herzien. Nederland behoort niet achter te blijven.” Bas Kortmann, oud-voorzitter commissie-insolventierecht

“Geen enkele politieke partij wijdt ook maar één woord aan het voorkomen of afwikkelen van bedrijfsinsolventies.” Bob Wessels, hoogleraar internationaal insolventierecht

“Het huidige Nederlandse recht ten aanzien van de werking van buitenlandse faillissementen past niet bij de reputatie van Nederland als handelsnatie.” Rutger Schimmelpenninck, advocaat “Voer de mogelijkheid in van een akkoord met crediteuren buiten insolventie, in combinatie met een stille bewindvoerder.” Rocco Mulder, voorzitter Insolad “Het huidige beloningssysteem voor curatoren in lege boedels is wel erg scheef.” Mincke Melissen, rechter-commissaris 81



   




   


 $
"
!

"$ !
 



"$ 
#!
"


"$
#    

Ŷ
Ŷ
Ŷ
Ŷ



"! 

 !
 "$ #


Ŷ Ŷ
Ŷ
Ŷ


 !


 #!

#% !


 


ALS IK... INSOLVENTIERECHT

INTEGRALE HERZIENING VAN DE FAILLISSEMENTSWET

A

op korte termijn als wetsvoorstel wordt ingediend. Ik noem ls ik minister van Veiligheid en Justitie was dan enkele door mij beoogde belangrijke veranderingen: zou ik mij niet, zoals de huidige minister, overwer
%F
TVSTFBODF
WBO
CFUBMJOH
FO
IFU
GBJMMJTTFNFOU
XPSEFO
TBgend als minister van Veiligheid profileren. Ik zou mengevoegd tot één uniforme procedure, zodat de flexibiliveel meer aandacht schenken aan (privaatrechteteit tussen vereffening en reorganisatie is verzekerd. lijke) wetgeving, waaronder die op het terrein van het insolr
5FOFJOEF
EF
LBOT
PQ
FFO
TVDDFTWPMMF
DPOUJOVFSJOH
WBO
EF
ventierecht. Al vele decennia is men in brede kring van ooronderneming te vergroten kent de wet aan de bewindvoerdeel dat een ingrijpende herziening van de huidige, sterk der (curator) die de onderneming voortzet, de bevoegdheid verouderde Faillissementswet noodzakelijk is. Deze is door tal toe tijdens de afkoelingsperiode gevan aangebrachte veranderingen onbruik te maken van de inventaris en overzichtelijk en minder consistent gede voorraden te verbruiken, ook worden. De wet kent belangrijke lacuwanneer derden rechten op deze zanes. Een groot deel van het huidige ken hebben. Voorts krijgt de bewindinsolventierecht is ongeschreven en voerder (curator) die de onderneming daardoor niet terug te vinden in de voortzet, onder bepaalde voorwaarwet. De toegankelijkheid van het inden de bevoegdheid tot vervreemding solventierecht en de rechtszekerheid van dergelijke zaken. Derden met zijn in het geding. In een groot aantal rechten op deze zaken ontvangen een Europese landen is de insolventiewetpassende schadevergoeding. geving recent ingrijpend herzien. Ner
%F
QPTJUJF
WBO
HFXPOF
TDIVMEFJTFST
derland behoort niet achter te blijven. veelal opererend in het midden- en Door herziening van het insolventiekleinbedrijf, wordt versterkt. De berecht kan bovendien aan onderneminstaande veelheid aan preferenties, gen in financiële moeilijkheden tijdig waaronder ook het voorrecht van de een beter perspectief worden geboden. Prof. mr. Bas Kortmann is rector magnifiscus, wordt gereduceerd. ficus aan de Radboud Universiteit r
#JK
IFU
UPF[JDIU
PQ
IFU
IBOEFMFO
Nijmegen en was voorzitter van de Op korte termijn van de bewindvoerder (curator) krijcommissie insolventierecht die in 2007 Met enkele op zichzelf staande wijzigen schuldeisers een belangrijke rol, een herziening van die wet voorstelde. gingen van de Faillissementswet kan terwijl bij de rechter-commissaris de niet worden volstaan. Het insolventienadruk meer komt te liggen op diens rol van geschillenberecht kan vergeleken worden met een spinnenweb. Als je erslechter. gens aan dat spinnenweb trekt, vervormt het geheel en verliest r
&S
XPSEU
FFO
POBGIBOLFMJKLF
*OTPMWFOUJFSBBE
JOHFTUFME
EJF
het web zijn harmonie. Een integrale herziening is dan ook de zorg draagt voor de vormgeving van kwaliteitseisen en kwaaangewezen weg. Volgens Recommendation 1 van de UNCIliteitsbewaking. Deze raad kan (niet bindende) richtlijnen TRAL Legislative Guide on Insolvency Law moet een modern vaststellen ten behoeve van de praktijk of de minister van insolventierecht aan de volgende doelstellingen beantwoorVeiligheid en Justitie adviseren nadere regels met betrekking den: maximalisering van de waarde van de boedel, flexibiliteit tot het verloop van de insolventieprocedure te stellen. tussen vereffening en reorganisatie, efficiency en transparantie r
&FO
EXBOHBLLPPSE
CVJUFO
JOTPMWFOUJF
XPSEU
NPHFMJKL
HFvan de afwikkeling en een billijke behandeling van de schuldmaakt. eisers. Het ‘Voorontwerp voor een Insolventiewet’ dat op 1 r
0PL
QSFGFSFOUF
TDIVMEFJTFST
[JKO
JO
CFHJOTFM
BBO
FFO
november 2007 aan de minister van Justitie werd aangebodwangakkoord (binnen en buiten insolventie) gebonden. den, voldeed aan deze doelstellingen. Zo schreef de gezaghebr
%F
àHVVS
WBO
EF
TUJMMF
CFXJOEWPFSEFS
[BM
XFUUFMJKL
XPSbende Belgische insolventierechtdeskundige prof. Eric Dirix den geregeld, ten einde de slaagkans van informele reorgani(TvI 2008, 9, p. 31): “Het lijdt geen twijfel dat het Voorontsaties (reorganisaties buiten de Insolventieprocedure) aanwerp aan deze objectieven beantwoordt en dat het een paszienlijk te vergroten. send antwoord biedt voor de gewenste modernisering van het r
%F
MFFNUFO
JO
EF
SFHFMJOH
WBO
IFU
JOUFSOBUJPOBMF
JOTPMWFONederlandse insolventierecht.” Als minister zou ik zorgen dat UJFSFDIU
XPSEFO
HFWVME
r het voorontwerp (met enige aanpassingen en verbeteringen)

nr. 2 – 2012

83


  '
44'34'3+'
+4
&' $'.#0)3+,-45'
-'00+4$310
7#0
&' *''34'0&'
3'%*54127#55+0)'0 +0
%+7+'.3'%*5'.+,-
'&'3.#0& 1-
+0
&'
51'-1/45
$.+,(5
&':' *#0&$1'-'04'3+'
10/+4$##3 7113
68
7#-)'$+'&
'
12:'5 7#0
&'
44'34'3+'
+4
0#/'.+,)'8+,:+)& „'5'3
51')#0-'.+,„+'68'
06//'3+0) „+'68'
&'.'0 „''3
3'%*547'3)'.+,-+0) „''3
6312''4
3'%*5 +,-
7113
/''3
+0(13/#5+'
17'3 &'
8+,:+)+0)'0
'0
&'
0+'68' &'.'0
12
888-.68'30.#44'3

'
7'3$+05'0+4
+0
*'5
#.)'/''0
''345'
)'&''.5'


  

  $%#!%
%'!$
$%#!%%&
(% 
    
)'$10&'0

2#)+0#4
<
 


'
&36-
  )##%"


"%
 

6312''4
3'%*5
'0
'&'3.#0&4
7'3/1)'043'%*5

 


  $%#!%

%'!$ 
    
)'$10&'0

2#)+0#4
<
 
'
&36-


'
7'3$+05'0+4
6+5
&'
8'5

  

  $%#!%

%'!$
$%#!%%&
(% 
    
)'$10&'0

2#)+0#4
<



'
&36-


)##%"



'3410'07'001154%*#22'0 


  $%#!%

%
$%#!%

)"
 " 
    
)'$10&'0

2#)+0#4
<
 
'
&36-
 )##%"



##54%*#2
7'001154%*#2
10&'3
;
3/#
%1//#0&+5#+3'
7'001154%*#2 +,:10&'3'
17'3''0-1/45'0
&''.
 $%#!%

% 
    
)'$10&'0

2#)+0#4
<



'
&36-
 1-
#.4
'$11-
7'3-3+,)$##3
    
<
 
'9%.
!

"'-'3*'+&43'%*5'0

 


  $%#!%

)"
% #
$%#!%
 
)"
 '" 
   
)'$10&'0

2#)+0#4
<
 


'
&36-
 )##%"



 


  

3+,48+,:+)+0)'0
7113$'*16&'0

ALS IK... INSOLVENTIERECHT

VOORONTWERP INSOLVENTIEWET UIT DE MOTTENBALLEN

A

van Arbeid, Handel en Nijverheid, zoals Sociale Zaken, na honderd jaar, weer heet. Mensen aan de financiële onderkant moeten zoveel mogelijk weer aan de slag. Liquidatie van hun schamele vermogen kan dan amper een optie zijn. Omscholing, op- en begeleiding zijn de kernactiviteiten. Overigens blijft mijn ministerie gewoon ‘Veiligheid en Justitie’ heten, want een naamsverandering kost miljoenen en dat heb ik voor symboolpolitiek niet over. Destijds wilde je het Voorontwerp Insolventiewet niet verder behandelen. Nu zul je denken: waarom ben ik eigenlijk voor de druk van UWV, fiscus en banken bezweken? Als gevolg van de voorwaarden die China momenteel aan financiële steun voor Europa stelt is de preferentiële positie van UWV en fiscus (hier als laatste land in Europa!), afgeschaft. Je bezwaar van destijds tegen verdere beOnverschilligheid handeling van het Voorontwerp (aanIk zie de tv-beelden van begin 2011 tasting seperatistenpositie van nog voor me. Gesloten, rood busje, Prof. mr. Bob Wessels is hoogleraar inbanken in een faillissement) heeft nu waarin volgens de commentaarstem ternationaal insolventierecht aan de geen draagvlak meer. Tijdens de parachter de donkere ramen minister Universiteit Leiden. lementaire enquête van vorig jaar Opstelten zit. Raampje gaat deels heeft de Commissie-Roemer moeten vaststellen dat enkele open: “’t Is een ramp”, baste je en weg was je weer. banken zich onvoldoende houden aan de in 2014 ingevoerde Je had het niet – het had zo maar gekund – over de Faillisseregels voor technische standaarden, consistente wetstoepasmentswet, waarvan je enkele weken daarvoor mooie herziesing, grensoverschrijdende informatie-uitwisseling en zorgvulningsplannen had ingetrokken, maar over de ramp bij dige behandeling van klanten. Voor een systeem waarin zeMoerdijk! kerheidsrechten niet door banken zelf, maar door Nu ik minister ben heb ik die wet bovenaan mijn prioriteibewindvoerder en rechter worden bewaakt, zal nu in de Katenlijstje gezet. Dat kostte moeite, want evenals tien jaar gemer makkelijk een meerderheid te vinden zijn. leden wijdt geen enkele politieke partij ook maar één woord aan het voorkomen of afwikkelen van bedrijfsinsolventies. Her en der natuurlijk wel lippendienst aan schuldsanering Love baby en rol van gemeenten daarbij. Deze onverschilligheid is al De vraag, ten slotte, of een minister een love baby mag reajaren onbegrijpelijk, omdat in de laatste tien jaar het voluliseren kan ik verder onbesproken laten omdat de Hoge me aan onbetaalde schulden van bijna vier tot ruim zes milRaad vorig jaar (het arrest Yukos Oil III) eindelijk duidelijkjard EuMark (die in 2014 één op één de euro verving) is opheid heeft verschaft. Dat de Hoge Raad bereid was zich te gelopen, uit cijfers blijkt dat mismanagement als oorzaak laten leiden door het stelsel uit het Voorontwerp Insolvenvoor faillissement weer is opgelopen, maar belangrijker dat tiewet van 2007 is voor mij aanleiding dat stelsel uit de een innoverend, goed draaiend en renderend bedrijfsleven mottenballen te halen en jouw gebrek aan daadkracht (kende motor is van een krachtige economie en aanjager van nis?) van destijds te laten voor wat het is, en dit stelsel nu werkgelegenheid. Met mijn ambtenaren (’t was onder jouw als afzonderlijk wetsvoorstel in te dienen. regime al niet best, maar nu zijn er nog twee jonkies over!) Ivo, ik houd je op de hoogte, ik blijf optimistisch! Met ga ik het volgende plan uitzetten. HSPFU
WBO
IVJT
UPU
IVJT
#PC
r Die hele schuldsanering gaat overigens naar het ministerie ls ik minister van Veiligheid en Justitie was... zou ik natuurlijk mijn onlangs aan jou, Ivo Opstelten, gedane belofte nakomen. Sinds september 2022 ben ik minister in het tweede kabinet Hennis-Plasschaert/Uitslag. Het is een hechte combinatie, die met gedoogsteun van de groep-Koppenol, haar plannen zal kunnen realiseren. Daar kom ik zo op, maar, beste Ivo, eerst wil ik kwijt dat ik je rol als minister van Staat bij de totstandkoming van dit kabinet zeer heb gewaardeerd. Goedmoedig liep je rond, in je grijze trui, en waar nodig heb je plooien gladgestreken: Rutte, die wéér premier wilde worden, wordt mooi (weg)gepromoveerd naar de Europese Raad van State en de grote gedoger van tien jaar geleden nu ambassadeur in Turkije! Maar nu terzake.

nr. 2 – 2012

85

VERGOEDING VOOR DE AFWIKKELING VAN LEGE BOEDELS

A

ls ik minister van Veiligheid en Justitie was dan zou Bottleneck ik op het gebied van insolventie aandacht besteden De surseance in zijn huidige vorm werkt niet. In de afgeloaan het volgende. pen vijf jaar zijn in Amsterdam in totaal acht zaken via een In de eerste plaats de beloning van curatoren in (vrijwel) akkoord in een surseance geëindigd. Dit is minder dan een lege boedels. Wekelijks worden door rechtbanken in faillisfractie van het aantal in die periode uitgesproken surseances sementen curatoren aangesteld terwijl op voorhand vasten faillissementen. Dit is jammer, een surseance heeft een staat dat de curator geen enkele vergoeding voor de geminder negatieve perceptie dan een faillissement. Een doormaakte uren zal ontvangen. Dit start in faillissement levert voor consysteem is achterhaald en kan op currente crediteuren vaak weinig of termijn tot gevolg hebben dat er niets op. Een meer succesvolle reorminder goede curatoren beschikbaar ganisatieprocedure, die in de landen zijn. Het brengt bovendien een onom ons heen wordt erkend, zou onzuiver element in het benoemingenderzocht kunnen worden. De positie beleid. De rechtbank kan curatoren van werknemers is een voorbeeld van immers niet keer op keer belasten een bottleneck in de surseance; dit is met lege boedels. Tegenover benoeaan de politiek. mingen in lege boedels zullen benoeIn de wettelijke schuldsanering is het mingen in boedels met actief moeten eenvoudiger om een akkoord aan te staan, willen curatoren bereid blijbieden. Dit komt niet alleen omdat ven benoemingen in de lege boedels preferenten genoegen moeten nemen te aanvaarden. Het is maatschappemet een dubbel percentage, maar ook lijk van belang dat faillissementen omdat de eisen die aan de stemming ordelijk worden afgewikkeld, dat worden gesteld minder stringent zijn Mr. Mincke Melissen is rechter-commisonderzoek naar fraude wordt ge(de invloed van niet verschenen cresaris bij de rechtbank Amsterdam en daan en dat werknemerskwesties diteuren is geringer). Een suggestie is voorzitter van Recofa (landelijk overlegnetjes worden afgehandeld. Voor het om te bezien of een vergelijkbare verorgaan van rechters-commissaris in doen van aangifte van faillissementssoepeling van de stemming in sursefaillissementen en surseances van fraude is thans in een bescheiden ances (en faillissementen) haalbaar is betaling) vergoeding voorzien. Een vergoeding en kan bijdragen aan een beter resulvoor de afwikkeling van lege boedels is echter in alle zaken taat. Een stap verder zou het gaan om ook separatisten te op zijn plaats. kunnen binden aan een akkoord; bijvoorbeeld door die crediHet is vaak al zo dat jonge (goedkopere) advocaten of beteuren een percentage te bieden dat gezien de (executie)waarwindvoerders in schuldsaneringen worden benoemd in de de van de zekerheden redelijk is. Niet alle crediteuren behoekleine (vrijwel) lege boedels. We zouden ook andere (overven een zelfde percentage te ontvangen. De advocatuur kan heids)instanties met de afwikkeling van deze boedels kunbij het aanbieden van een akkoord overigens ook nog wel wat nen belasten. Kleine boedels bieden jonge advocaten, die meer creativiteit aan de dag leggen. Volgens mij is er binnen deze zaken vaak op eigen naam mogen afwikkelen, echter de huidige regelgeving meer mogelijk. goede gelegenheid kennis te maken met het vak. AdvocatenTot slot: op het punt van elektronisch verkeer en publicatie kantoren zijn best bereid voor deze leerschool uren af te via internet (het Centraal Insolventieregister) kan in de Failschrijven, maar het huidige systeem is wel erg scheef. Ik zeg lissementswet een moderniseringsslag worden gemaakt; dit niet dat de vergoeding voor de afwikkeling van lege boedels zou ook griffies kunnen ontlasten. geheel ten laste van de Staat moet komen. Andere oplossingen zijn denkbaar. De vergoeding hoeft geen blanco cheque Knelpunten aanpassen te zijn. Jonge, enthousiaste curatoren kunnen bij wijze van Een integrale herziening van de Faillissementswet is mijns spreken dagenlang achter een zoekgemaakt tweedehands inziens niet nodig. Partiële aanpassing op knelpunten volbusje aanjagen. De (forfaitaire) vergoeding moet zijn gebaTUBBU
FOLFMF
QVOUFO
IFC
JL
OBEFS
CFMJDIU
r seerd op een snelle en efficiënte aanpak.

86

nr. 2 – 2012

NEW YORK - SÃO PAULO - WASHINGTON D.C. - AMSTERDAM - BARCELONA - BRUSSEL - BOEKAREST - DÜSSELDORF - FRANKFURT - KIEV - LONDEN - LUXEMBURG - MADRID MILAAN - MOSKOU - MÜNCHEN - PARIJS - PRAAG - ROME - WARSCHAU - ABU DHABI - DUBAI - RIYAD - BANGKOK - PEKING - DELHI - HONG KONG - SJANGHAI - SINGAPORE - TOKIO

Rondje van de zaak?

Opleiding van de zaak?

Fiets van de zaak? Word advocaat-stagiair bij Clifford Chance Wil jij ook bij de top van de internationale advocatuur horen? Word dan advocaat-stagiair bij Clifford Chance, één van de meest toonaangevende advocatenkantoren ter wereld. Je vindt Clifford Chance in hartje Amsterdam, waar we je in drie jaar tijd klaarstomen tot een advocaat van wereldniveau. Ook vanuit deze toplocatie werken in de internationale advocatuur? Solliciteer nu op wordadvocaatstagiair.nl en begin je eerste werkdag op een Äets van de zaak!

wordadvocaatstagiair.nl

SCHAF HET PLURALITEITSVEREISTE AF

A

koord af te dwingen. Het staat een schuldeiser in beginsel vrij om een aanbod dat hij slechts een deel van zijn vordering betaald krijgt te weigeren. In het Voorontwerp was een goed uitgewerkte regeling opgezet waarbij, net als nu geldt in faillissementen en schuldsaneringen, de schuldenaar buiten insolventie bevoegd is om de schuldeisers een akkoord aan te bieden. Dat voorstel kan worden overgenomen. Voor het aannemen van dat akkoord zou dan slechts een gekwalificeerde meerderheid van de schuldeisers benodigd zijn. Een dwangakkoord buiten insolventie dus dat niet meer kan worden tegengehouden door een (kleine) minderheid van de schuldeisers. Maar dat wel tot stand komt onder toezicht van een stille bewindvoeder die door de rechtbank is benoemd en dat uiteindelijk door de rechtbank moet worden goedgekeurd. Het reorganiserend vermogen wordt daarmee vergroot en een formele insolventie behoeft niet meer te In vogelvlucht Mr. Rocco Mulder is voorzitter van worden doorlopen om tot een saneInsolad (Vereniging Insolventierecht Aan welke wijzigingen bestaat bering te komen. De wet zou verder de Advocaten) en advocaat bij Pot Jonker hoefte in de praktijk, wijzigingen die mogelijkheid moeten bieden dat de Seunke Advocaten te Haarlem. op tamelijk eenvoudige wijze kunrechtbank ook om andere redenen nen worden gerealiseerd? Ik noem een stille bewindvoerder aanstelt. er, gelet op de beperkte ruimte, drie Dat kan zijn om de schuldenaar van advies te dienen bij de in vogelvlucht. omgang met zijn crediteuren. Maar ook, met name bij om1. Afschaffing van het pluraliteitsvereiste bij een aanvraag vangrijke insolventies, om vooruitlopend op een formele intot faillissement. Bepalend moet naar mijn oordeel alleen solventie zich een goed beeld te kunnen vormen van de onzijn of een schuldenaar “verkeert in de toestand te hebben derneming. Diezelfde bewindvoerder hoeft zich na opgehouden te betalen”. Of kan worden aangetoond dat de faillissement als curator minder in te werken. De tijdwinst schuldenaar meerdere schuldeisers heeft zou geen vereiste die daarmee kan worden geboekt kan bepalend zijn of een moeten zijn. Waarom moet een schuldeiser aantonen dat doorstart wel of niet slaagt. meerdere schuldeisers onbetaald blijven? Een schuldenaar met aantoonbaar slechts één onbetaalde grote crediteur kan aldus niet failliet worden verklaard, maar een schuldenaar Beroep beschikkingen RC met aantoonbaar twee hele kleine onbetaalde schuldeisers 3. Van beschikkingen van de rechter-commissaris ex artikel wel. Voor dat verschil bestaat geen goede rechtvaardiging. 67 Fw moet niet langer beroep worden ingesteld bij de Debiteuren die er voor zorgen dat de steunvorderingen worrechtbank waar de rechter-commissaris werkzaam is, maar den betaald, kunnen op die manier te lang aan een faillissebij een andere rechtbank of bij het gerechtshof. De kritiek ment ontkomen en doormodderen. dat het toezicht op de rechter-commissaris onvoldoende on2. Invoering van een wettelijke mogelijkheid om een akafhankelijk zou zijn, kan daarmee worden gepareerd. De koord buiten insolventie aan de crediteuren aan te bieden, rechter-commissaris maakt immers geen deel uit van die anin combinatie met de invoering van een stille bewindvoerdere rechtbank of hof, zodat de eventuele schijn van niet der. Onder het huidig recht is het niet eenvoudig voor een POBGIBOLFMJKLIFJE
OJFU
MBOHFS
LBO
[JKO
HFXFLU
r schuldenaar om zijn schuldeisers een buitengerechtelijk akls ik minister van Veiligheid en Justitie was zou ik op korte termijn op onderdelen de uit 1893 stammende Faillissementswet herzien. De minister van Veiligheid en Justitie heeft bij brief van 17 januari 2011 aangegeven geen aanleiding te zien om tot een integrale herziening over te gaan van de Faillissementswet op basis van het Voorontwerp Insolventiewet van de Commissie Insolventiewet uit 2007. De minister heeft echter wel aangegeven de Vereniging van Insolventierecht Advocaten – Insolad – uit te nodigen om suggesties te doen voor bijstelling van de faillissementswetgeving. Insolad heeft die handschoen opgepakt en aangegeven dat zij concrete voorstellen zal doen. Naar verwachting zullen deze voorstellen in april 2012 eerst aan de leden van de Vereniging worden voorgelegd. Daarna zullen ze aan de minister worden gepresenteerd.

88

nr. 2 – 2012

ALS IK... INSOLVENTIERECHT

ERKEN BUITENLANDSE INSOLVENTIEPROCEDURES IN NEDERLAND

A

ls ik minister van Veiligheid en Justitie was, dan zou ik hoge prioriteit geven aan de verbetering van de Faillissementswet. Boven aan de lijst van noodzakelijke veranderingen staat het opnemen van een regeling waarmee buitenlandse insolventieprocedures in Nederland erkend kunnen worden.

en effectiever. Om tot een gewijzigde Faillissementswet te komen, zou ik mensen uit de praktijk het voorbereidende werk laten doen en wetgevingsambtenaren een en ander vervolgens tot coherente wetgeving laten omwerken. Ik zou dan ook betrokken organisaties zoals Insolad en de Nederlandse Vereniging van Banken verzoeken gezamenlijk dan wel apart (opnieuw) tot voorstellen te komen en hen daartoe een strenge termijn stellen. Handelsnatie Het is van belang dat de organisaties Het huidige Nederlandse recht ten intern draagvlak organiseren, bijaanzien van de werking van buitenvoorbeeld door degenen die zich al landse faillissementen past niet bij geroerd hebben tijdens het traject de reputatie van Nederland als hanvan de commissie-Kortmann te vradelsnatie, maar leidt ook tot ongen met voorstellen te komen. werkbare situaties voor Nederlandse Het zou verkeerd zijn om weer een curatoren in den vreemde. Kort gecommissie te benoemen die in een zegd bepaalt het Nederlandse recht besloten proces tot voorstellen dat Nederlandse faillissementen gelkomt, want dan kun je er vergif op ding hebben over de gehele wereld, innemen dat na publicatie van de maar dat in Nederland een buitenvoorstellen weer een storm van kritilands faillissement grotendeels haar sche artikelen opsteekt. Ik zou de werking wordt onthouden. Dit geldt organisaties vragen te beginnen met niet voor curatoren uit de Europese het low hanging fruit, namelijk de Unie. Zonder verdrag kan een buiMr. Rutger Schimmelpenninck is advomeest gewenste en minst moeilijk te tenlandse curator geen handelingen caat bij Houthoff Buruma in Amsterdam. realiseren wijzigingen. verrichten waardoor in Nederland Als voorbeeld van een zinloze bepagelegen activa niet meer voor verling die makkelijk kan worden aangepast noem ik dat de haal van schuldeisers vatbaar zijn. Andere landen, bijvoordebiteur na de verificatievergadering geen akkoord meer beeld de Verenigde Staten, bieden de Nederlandse curator kan aanbieden. Dit dient op elk moment van de procedure gewoon de mogelijkheid om op te treden. Er zijn echter ook mogelijk te zijn. Ander voorbeeld: nu kan een schuldeiser landen die de erkenning van een buitenlands faillissement nog tot de laatste uitdeling een vordering indienen. Door afhankelijk maken van reciprociteit. Een voorbeeld daarvan het stellen van een finale termijn, voor of na de eerste verifiis Zwitserland. Daar valt de deur akelig hard in het slot catievergadering wordt de procedure bespoedigd. Nog een voor de Nederlandse curator, wanneer hij moet toegeven voorbeeld: de flexibiliteit van de wet wordt enorm vergroot dat Nederland een Zwitsers faillissement niet erkent. Wij door een bepaling op te nemen dat van de wet kan worden moeten daarom ook regelen dat een buitenlandse curator in afgeweken indien dat in het algemeen belang van de schuldprincipe in Nederland wordt erkend. eisers is.

Geen totale remake Verdere veranderingen zijn nodig. Het Voorontwerp Insolventiewet van de commissie-Kortmann vormde wellicht te veel een breuk met het verleden. De Faillissementswet van 1896 is dankzij richtinggevende jurisprudentie met de tijd meegegaan en kan, zoals men er in de praktijk mee werkt, de vergelijking met andere landen goed doorstaan. Een totale remake à la de commissie-Kortmann is niet haalbaar, maar invoering van onderdelen van het Voorontwerp Insolventiewet en andere aanpassingen, maken de huidige wet flexibeler

Akelig stil Het Voorontwerp Insolventiewet van de commissie-Kortmann heeft een ongelofelijke inspanning van de commissieleden gevergd en velen hebben de moeite genomen schriftelijk te reageren. Nu is het akelig stil aan de kant van de wetgever. Als minister zou ik de modernisering van de Faillissementswet weer ter hand nemen, met de betrokken organisaties een snel tijdtraject afspreken en – niet te vergeten – goede wetgevingsambtenaren hiervoor vrijmaken.

nr. 2 – 2012

89

Reizen

Groeten uit… Caïro door Nadia Sonneveld Afgelopen najaar bezocht onderzoeker Nadia Sonneveld Egypte, het land waar ze al vele jaren komt voor onderzoek op het gebied van de islam en familierecht. Veel familierechtwetten zijn na de omwenteling direct onder vuur komen te staan. Ze zouden vrouwen te veel rechten geven en in

Uitzicht vanuit een min aret

strijd met de sharia zijn. Een paar weken voor de eerste vrije

op het oude stadscentrum

van Caïro.

parlementaire verkiezingen sprak Sonneveld hierover met een aantal rechters en advocaten, in een context waarin de

Scheermes

veranderde veiligheidssituatie in de rechtbanken leidt tot

De invloed van de verminderde politie-aanwezigheid is ook dui-

spanningen tussen rechters en advocaten.

delijk in de rechtbank te voelen, zo vertelt rechter Sherif Bey mij. “Na de revolutie heeft iedereen het gevoel dat zijn stem

et is de eerste keer dat ik post-revolutionair Egypte be-

H

geldt. Advocaten en gedaagden zijn daarop geen uitzondering en

zoek. Zo op het eerste gezicht lijkt er weinig veranderd

verbaal geweld is tegenwoordig schering en inslag in de recht-

als ik midden in de nacht in de Egyptische hoofdstad Caïro

bank. Rechters worden zelfs fysiek aangevallen en bedreigd.

land en een taxi naar het huis van mijn vrienden neem. Maar

Een scheermes onder de tong vandaan halen, een glas breken

als we de wijk binnenrijden valt het me direct op: de apparte-

en met de scherven zwaaien, ik heb het allemaal al meege-

mentgebouwen hebben bijna allemaal een nieuwe toegangs-

maakt. En geen politie meer die de rechters kan beschermen en

poort. Ze zijn een stuk steviger en wat me vooral verbaast: ze

de geweldplegers kan afvoeren. Een groep hoge rechters heeft

zijn dicht. De angst voor de baltagiyya (onruststokers) zit er

daarom voorgesteld om in de judicial authority law een artikel op

diep in. Tijdens de revolutiedagen van januari 2011 heeft de

te nemen waarin een straf van drie jaar bepleit wordt voor een

minister van Binnenlandse Zaken de politie van straat ge-

ieder, advocaten inclusief, die de rust in de rechtbank verstoord.

haald, de gevangenissen opengezet, en gevangenen en huur-

En nu hebben de rechters en de advocaten ruzie. Advocaten de-

lingen de opdracht gegeven om onrust en chaos te creëren.

monstreren en blokkeren de toegangswegen tot de rechtban-

Zo gaat het verhaal in ieder geval. Na de revolutie verdwenen

ken. Hoge rechters dragen ons op om ons werk neer te leggen,

de baltagiyya niet want de politie, gehaat als ze was, keerde na

maar daar heb ik geen gehoor aan gegeven. Ik voel me ook be-

de omwenteling maar mondjesmaat in het straatbeeld terug.

dreigd, maar vind het toch beter als er eerst parlementaire verkiezingen plaatsvinden alvorens de wet aan te passen,” zo zegt Sherif Bey rustig. Advocaat, voormalig rechter en UN-expert Ahmed Tawfik is van mening dat beide partijen schuld hebben. In plaats van dat rechters zich toeleggen op het schrijven van wetsvoorstellen die volledige onafhankelijkheid van de uitvoerende macht garanderen, proberen ze advocaten het recht op strafrechtelijke immuniteit tijdens een zitting afhandig te maken. “Maar”, zegt hij, “advocaten hadden niet zo agressief moeten reageren en het is niet goed dat ze het rechters onmogelijk maken de rechtbank binnen te gaan en hun werk te doen.” Suzanne-Mubarakwetten Van protesterende advocaten merk ik niks als ik een grote familierechtbank in Caïro bezoek voor een gesprek met de pro-

plein: omgeving van het TahrirRevolutie-leuzen in de land.”

90

nr. 2 – 2012

“Ik houd van mijn

cureur-generaal. Caïro is zo groot, de kans dat je te maken krijgt met onrusten en demonstraties is vrij klein, zeker als je je buiten het centrum begeeft.

Reizen Ik vertel procureur-generaal Hassan Bey al-Husseini dat ik de dag ervoor nog op Al-Jazeera heb gezien dat veel mensen vinden dat de familierechtbanken moeten worden opgeheven, omdat ze vrouwen te veel rechten geven, tegen de islam zijn, en er door de vrouw van de verdreven heerser – Suzanne Mubarak – doorgedrukt zijn. Hassan Bey zegt dat het publiek zich vooral druk maakt om materiële bepalingen zoals de khul’-echtscheidingsprocedure die een vrouw het recht geeft om een echtscheiding aan te vragen zonder instemming van haar echtgenoot. “Alles goed en wel, maar dat betekent nog niet dat de familierechtbanken moeten worden opgeheven. Deze reguleren slechts de procedures rondom familierechtzaken en proberen problemen binnen het gezin op te lossen door bemiddeling aan te bieden. En daar is niks mis mee”, zegt hij ernstig.

Revolutieleuzen: “Houd het hoofd opgeheven. De van 25 januari.” revolutie van de jongeren

Tahrir-plein Een paar dagen later neem ik de metro naar het inmiddels wereldberoemde Tahrir-plein. Als ik uitstap vallen me direct de vele op de muren gekalkte leuzen op. Sommige zijn al ‘oud’: “Weg met Mubarak!” Andere, echter, zijn recenter: “Weg met de Militaire Overheersing!” De revolutie is duidelijk nog niet voorbij en de kritiek op de Suzanne-Mubarakwetten zal ook nog wel even doorgaan.

re overgangsraad bezen. Hier wordt de Militai t (die al dertig jaar Post-revolutionaire leu dwe noo de t afschaffen van kritiseerd voor het nie men om zijn aftreden. van kracht is) en roept

Politieke overwegingen, zo gelooft Sherif Bey, spelen een grote rol met betrekking tot de familierechtwetten die nu SuzanneMubarakwetten genoemd worden, niet alleen door het grote publiek maar ook door het hoofd van de familierechtbanken zelf. “Iedereen weet dat Suzanne Mubarak een grote rol in de implementatie ervan heeft gespeeld en niemand wil natuurlijk met het oude regime geassocieerd worden, rechters inclusief. Dus daarom roept iedereen dat ze weg moeten, maar ik denk

Nieuw uitzicht op het Tah rir-plein. T-shirts over de 25 januari revolutie vinden gretig aftrek. Op de (roze gebouw), het afgebr achtergrond, achter het Egyptische museum ande NDP partijgebouw Mubarak. van verdreven dictator

niet dat dat gaat gebeuren. Alhoewel onze samenleving islamitisch is, wordt alleen het familierecht door de regels van het islamitische recht beheerst. Het recht van een vrouw om een-

Nadia Sonneveld is onafhankelijk onderzoeker op het gebied van

zijdig van haar man te scheiden (khul’) heeft zijn wortels in het

islam en recht. In december 2010 verscheen haar boek ‘Khul’ Di-

islamitische recht, er bestaat zelfs een vertelling van de profeet

vorce in Egypt: Public Debates, Judicial Practices, and Everyday

over. Zo’n bepaling zal dus niet snel worden afgeschaft. De hui-

Life’, in New York (Oxford University Press) en Cairo (The Ameri-

dige voogdijregels die bepalen dat zowel jongens als meisjes

can University in Cairo Press).

tot hun vijftiende bij hun moeder blijven, zullen misschien wel veranderd worden. Ze schaden de rechten van de vader en hebben geen duidelijke basis in de islam”, besluit hij zijn verhaal.

Gaat u binnenkort op reis? degroeten mr-magazine.nl

nr. 2 – 2012

91

H E T N A C H T K A S TJ E V A N Jan Willem Bitter

STOF TOT NADENKEN Dat op het nachtkastje van advocaat Jan Willem Bitter geen boeken liggen betekent niet dat hij niet leest; wel dat zijn boeken ergens anders liggen. Zijn virtuele nachtkastje wordt op dit moment bevolkt door minstens drie boeken: Histoire du Pied van J.M.G. Le Clézio, The Plot against America van Philip Roth en Leningrad van Anna Reid. e Clézio is niet alleen een merk-

Dat deden de inwoners van Leningrad

nooit kandidaat voor het president-

waardige man, maar ook een

ook toen ze in september 1941 door

schap), hij laat hem een pact met Hitler

schrijver die merkwaardige mensen

Duitse legers werden omsingeld, om

sluiten (op IJsland) en hij beschrijft een

portretteert. Soms komt het decor ons

uiteindelijk pas in januari 1944 door het

langzaam voortschrijdend en steeds

bekend voor maar

Rode Leger uit hun omsingeling te wor-

openlijker beleden door de nieuwe

de mensen die erin

den bevrijd. Het heeft mij altijd gefasci-

Amerikaanse machthebbers aange-

voorkomen blijken

neerd hoe het heeft kunnen gebeuren

wakkerd antisemitisme. Hij slaagt erin

wezens te zijn van

dat een solide oor-

de lezer (die weet dat het beschrevene

wie we eigenlijk

logsmachine als het

zich nooit heeft voorgedaan) te blijven

weinig te weten ko-

Duitse leger er on-

boeien met een beschrijving van een

men, die hun geheel

danks alles niet in

zich met kleine stappen langzaam

eigen plan blijken te

slaagde de stad aan

maar zeker inzettende radicale veran-

trekken, en waarvan het mij vaak moei-

de poorten waarvan

dering van de Ameri-

lijk valt me in hun gedachtewereld te

zij lag binnen te trek-

kaanse (politieke)

ken en te veroveren.

cultuur. Hij doet dat

L

verplaatsen. De boeken van Le Clézio

92

fascineren mij door de verrassende

Anna Reid schreef over het beleg van

met humor en zonder

wijze waarop hij zijn personages de

Leningrad een fascinerend verslag, dat

de joodse gemeen-

wereld laat bekijken, door de mix van

mede is gebaseerd op dagboekfrag-

schap in de VS te

het bekende en het onbekende, en door

menten van bewoners van die stad en

sparen. Juist de ver-

het avontuurlijke afgewisseld met rea-

van militairen van het aanvallende leger.

listische beschrijvingen van historische

Aan de andere kant van de wereld werd

meenschap maakt de door Roth be-

gebeurtenissen. Histoire du Pied is de

ten tijde van het beleg van Leningrad

schreven omwenteling mogelijk. Een

titel van een bundel van verhalen over

nog steeds gedelibereerd over de vraag

omineus boek dat ook in het huidige

eigenzinnige vrouwen, die ieder voor

of de VS in het Europese conflict partij

tijdsgewricht stof geeft tot nadenken.

zich – mijn interpretatie – een poging

moesten kiezen. Philip Roth laat

doen het hoofd boven water te houden

Charles Lindbergh president van de VS

Mr. Jan Willem Bitter is advocaat bij Sim-

in een wereld die zij niet begrijpen.

worden (in werkelijkheid was hij zelfs

mons & Simmons LLP te Amsterdam.

nr. 2 – 2012

deeldheid van die ge-

Subsidiair LEZEN

EEN PAGETURNER VOL GEESTELIJKE PLATBODEMS door Theo de Roos Theo de Roos bespreekt de nieuwste John Grisham. Hij had nog nooit iets gelezen van de populaire thrillerauteur, tegen wie hij een zekere argwaan koesterde.

D

Ik had nog nooit iets van deze schrijver

is snel verteld: de jonge advocaat David

dat komt door natuurlijk volkomen mis-

knapt af op zijn extreem drukke praktijk,

plaatste elitaire arrogantie. De thriller

zijn verschrikkelijke baas (type slaven-

is een volstrekt respectabel genre, en ik

John Grisham, Het Proces , A.W. Bruna

drijver) en de abominabele sfeer op zijn

heb in het kielzog van mijn vader bijna

Uitgevers B.V.

grote en gereputeerde kantoor waaraan

alle Maigrets gelezen, maar tegen

hij als medewerker verbonden is. Dezelf-

schrijvers als Grisham koesterde ik een

de dag nog raakt hij op nogal bizarre wij-

zekere argwaan, juist vanwege hun

ze straalbezopen verzeild in de letsel-

enorme populariteit. Toen de uitnodi-

schadepraktijk van een klein kantoor van

ging van dit blad om zijn laatste vertaal-

sappelaars, behorend tot de laagste divi-

de roman te recenseren op me afkwam

sie van de balie. De twee nieuwe bazen

dacht ik echter: waarom niet? Daarbij

van David raken op hun beurt verzeild in

speelde nieuwsgierigheid een rol: hoe

een gigantische letselschadezaak tegen

speelt die man het toch klaar zoveel le-

de vele trouwe Grisham-fans die voor

een groot farmaceutisch bedrijf, waarbij

zers aan zich te binden? En de titel deed

lief nemen. Ik heb daar zelf meer

zij het moeten opnemen tegen – nota

ook wat: het proces, de schrijver neemt

moeite mee. De karakters van de prota-

bene – het kantoor waarvan David zojuist

het op tegen Franz Kafka!

gonisten worden karikaturaal en vet

abrupt afscheid heeft genomen. Geen

Om daarmee te beginnen: een overeen-

aangezet, en de humor is van het soort

van de drie advocaten heeft ervaring met

komst met de onvoltooide roman van

‘lach of ik schiet’. De hoofd- en bijfigu-

juryprocessen; David heeft zelfs nog

dat genie is de beschrijving van de af-

ren zijn geestelijke platbodems. De

e inhoud van Het Proces, de nieuwste legal thriller van John Grisham,

gelezen, en geef onmiddellijk toe dat

+ de spanning logische brek aan psycho – ge diepgang score

nooit een rechtszaal van binnen gezien. De afloop van Het Proces is dus, naar het

Stilistisch en inhoudelijk staat Grishams Proces ver af van

lijkt, voorspelbaar. Maar ik verklap natuurlijk niets.

Het proces van zijn grote Tsjechische collega Kafka

Misplaatste arrogantie

schuwelijke sfeer op het grote advoca-

roman loopt nogal sentimenteel ten

Tja, wat moet ik zeggen over de auteur?

tenkantoor waarop David afknapt, en

einde, zoals een feel good-movie (ver-

Ik put maar uit de flaptekst: John

een tweede overeenkomst misschien

klap ik toch iets!). Ergerniswekkend is

Grisham is de schrijver van meer dan

ook de opbouw van de spanning. Stilis-

soms de hier en daar houterige Neder-

twintig thrillers en romans, waarvan er

tisch en inhoudelijk staat Grishams Pro-

landse vertaling. Maar het zij toegege-

vele werden verfilmd en vertaald, ook in

ces ver af van Het proces van zijn grote

ven: tijdens een transatlantische vlieg-

het Nederlands. Hij is de afgelopen de-

Tsjechische collega. De spanning is

reis is dit boek, dank zij de

cennia uitgegroeid tot “een van de suc-

stellig het sterke punt van dit boek; ze-

suspense-factor, goed te pruimen.

cesvolste thrillerschrijvers aller tijden”.

ker naar het slot toe hebben we te doen

Volgens in dit boek opgenomen citaten

met een echte pageturner.

Prof. mr. Theo de Roos is hoogleraar

uit de pers zou hij zichzelf in Het Proces

Daar staan zwakke punten tegenover

strafrecht en strafprocesrecht aan de

hebben overtroffen.

waarvan ik onmiddellijk aanneem dat

Universiteit van Tilburg.

nr. 2 – 2012

93


  





  



U leest het goed! Nu ook in 2012 een gratis Reader van Sony bij Kluwer Opleidingen 
&
 
!
'''%'" ""


!
%
!

"
#
!#


!


"





!%
!

"
"


& "

$& "'"
!
'''%'"""

$

! 
"

 

!





%"#



"
"




#






(
#$&" !"
#$%%"


!
!


%$
"

%


!
'''%'"""
& "
"


 
"

 "$


%
"$





$

#$"$


$
&
 

$

###!#

Subsidiair RIJDEN

Een feest op wielen door Michiel van Kleef

C

ars 2, daar doet de Range Rover Evoque Frederieke Leef-

Range Rover Evoque

lang, sinds eind november managing partner van Boekel De

Eind 2009 reden we voor het laatst met een Range Rover

Nerée, aan denken. De eerdere associatie met Yab Yum (door het

en constateerden toen dat dit soort benzineslurpers eigen-

rood-zwart leren interieur), vervalt hiermee. “Toch niet zo aardig

lijk niet meer kon. Daar waren ze blijkbaar behoorlijk van

hè?” Leeflang is redelijk te spreken over de Mr.-bolide. De hoge

geschrokken, want sindsdien heeft zich ook bij dit auto-

zit bevalt, net als het panoramadak. Maar het minieme achter-

merk een ware revolutie voorgedaan. Niet alleen werden

uitkijkspiegeltje en de tweedeurs uitvoering vindt ze maar niks.

er in de bestaande modellen zuiniger motoren geplaatst,

Handgeschakeld is ook niet haar ding. Ze zou er haar riante

er kwam zelfs een nieuw mini-Rangerovertje met impo-

BMW 5 Touring in ieder geval niet voor inruilen.

sante cijfers op de markt: de Evoque. Net als de Grote

De nieuwe bestuursvoorzitter van Boekel houdt van een grapje.

Merken bedient Range Rover hiermee een marktsegment

‘Bekijk het leven met een lach’ is haar motto, en dus klinkt regel-

dat wel graag een beetje hoog en ruim zit, maar niet voor

matig een schaterlach. Om direct weer serieus een relatie te leg-

aso wenst te worden versleten als het schoolplein wordt

gen met de specifieke kwaliteiten van vrouwen en hoe belangrijk

bereikt. De crossover dus.

het is teams samen te stellen waarin beide sexen, maar ook zo

We reden er 700 kilometer in en het was een feest op

veel mogelijk verschillende competenties, zijn vertegenwoordigd.

wielen. Anders dan zijn (haar?) grote broers is deze

Net als veel andere grote kantoren is Boekel de afgelopen tijd met

Range Rover een auto met een echte wegligging, in

een bestuurlijke verjonging bezig geweest: “We hebben daar wel-

plaats van het zwalkende weggedrag dat de grote Range

bewust voor gekozen. Deze tijd vraagt om een nieuwe generatie.

Rover soms vertoont. En ook bijzonder: de auto is zowel

Dat geldt voor het bedrijfsleven en dus voor ons, maar kijk ook

van buiten als van binnen een feest voor het oog. Het dis-

eens naar de politiek. We hebben een premier van 44! De advoca-

play van de navigatie doet wat gedateerd aan, maar voor

tuur is lange tijd een heel beschermd en afgeschermd beroep ge-

het overige niets dan lof voor de ontwerpers van de Evo-

weest. Wij komen bij wijze van spreken nog maar net uit het tijd-

que. Stiksels op de juiste plek, niks flauwekulhout, niks

perk van de dinosaurussen. Maar de cliënten worden steeds

te veel glimmend plastic. Gewoon heel erg goed. En de

mondiger en kritischer en vragen steeds meer van hun advoca-

uitsmijter is natuurlijk het fenomenale verbruik dankzij

ten. Wij moeten daar op inspelen. Dus op een andere wijze advi-

de 2.2 diesel: 1 liter voor 17 kilometer.

seren, bijvoorbeeld door veel meer mee te denken met de business van de klant. Onze klanten moeten veranderen en eisen van ons dat we met ze mee bewegen. Ik heb zelf een praktijk op het gebied van mededingingsrecht. In dat rechtsgebied zitten we –

er

+ geslaagde cross-ov en t verboden word – tweedeurs moe

denk ik – al wat langer bovenop onze klanten. En het is volgens mij niet toevallig dat kantoren als Freshfields en De Brauw worden geleid door advocaten uit diezelfde praktijk.” Ook intern is de verjonging een goede zaak, zegt Leeflang: “We merken dat we een ander soort mensen beginnen aan te nemen. De levenslange carrière binnen één kantoor is allang niet meer vanzelfsprekend. Deze nieuwe generatie vraagt om een andere Naam Frederieke Leeflang van Boekel De Nerée

Leeftijd 42

Is managing partner

Grootste prestatie tot nu toe NY mara-

thon onder de vier uur in 1998 in 2012 ruim onder de vier uur

Grootste uitdaging NY marathon

score Merk Range Rover

Type Evoque eD4 2WD

Vermogen 150 pk

Koppel 380 nM

0-100km/u 11,2 42.900

Motor 2,2 td

Top 180 km

Verbruik 5,1 (l/100 km)

Prijs vanaf €

Energielabel B

nr. 2 – 2012

95

Subsidiair RIJDEN benadering. Die wil weten waar ze aan toe is. Verbinding en

ten we voorlopig nog extra stimuleren. En we zullen moeten

commitment zijn niet vanzelfsprekend. Als kantoor moet je

zorgen voor een omgeving die voldoende veilig voor ze is.”

een duidelijke visie en strategie ontwikkelen, leiderschap tonen en pas als dat wordt aanvaard, gaan de mensen er voor.”

Hartstikke leuk

Waar andere kantoren allerlei mooie zaken over diversiteit roe-

‘Be good and tell it’ is het motto van Boekel De Nerée voor

pen, is Boekel (met percentueel het grootste aantal vrouwelijke

de komende tijd. Leeflang: “Vanouds zijn we een vastgoed-

partners) alweer een stapje verder. Leeflang: “Wat ons nu bezig

kantoor. Daarin zij we leading. Daarnaast is inmiddels een

begint te houden is de vraag hoe wij voldoende goed mannelijk

duidelijke focus ontwikkeld op corporate, dus M&A – hoofd-

talent aan ons kunnen binden. Kijkend naar de demografische

zakelijk internationaal – en corporate litigation en commer-

samenstelling van de rechtenstudenten moet je daar wel over

cial contracts en ten slotte hebben we een grote en goede

nadenken. Die bestaat namelijk voor 70 procent uit vrouwen en

sectie arbeidsrecht. We zijn als kantoor niet gewend onszelf

er is daarbinnen ook nog eens een oververtegenwoordiging van

heel hard op de borst te slaan en te roepen hoe goed we zijn,

allochtone studenten. Als we daar nu niets mee doen, zitten we

maar aan die bescheidenheid willen we langzamerhand een

over tien jaar met een tekort aan potentiële mannelijke part-

eind maken. Dat moet ook wel als je ambities hebt. We wil-

ners. Boekel is een kantoor dat goed werkt, juist vanwege die

len kwalitatieve groei. Een hechtere relatie met onze be-

optimale mix tussen vrouwen en mannen. En we hebben die

staande klanten en nieuwe klantgroepen aan ons binden. We

extremen, die stuiterballen, die rainmakers als kantoor ook no-

gaan dus meer naar buiten toe communiceren wat we pre-

dig. Niet toevallig zit dat soort eigenschappen meer in de man-

cies doen en waarin we ons onderscheiden van andere kan-

nelijke genen. Over de positie van de vrouwen maak ik me dus

toren. Het is hartstikke leuk om aan het proces rond deze

allang geen zorgen meer. De goeden komen vanzelf wel boven-

nieuwe stappen leiding te geven. Het managen van kennis-

drijven. Maar dat geldt niet voor allochtone vrouwen. Die moe-

professionals is een fascinerend proces.”

Verhoeff Advocaten & Mediators Als specialist ligt uw focus op het familierecht en de begeleiding van scheidende partners en hun kinderen. De praktijk is sterk gericht op mediation (waaronder cross border en collaborative divorce), het procederen en adviseren in scheidingszaken. U heeft tenminste drie jaar ervaring in het familierecht en u bent (aspirant) lid van de VFAS. Wij bieden u een warme werksfeer in hecht teamverband en nodigen u uit om te kijken op www.verhoeffadvocaten.nl Sollicitatiebrieven met CV en foto kunt u binnen 14 dagen zenden aan:

Bent u onze nieuwe enthousiaste, vrolijke en gedreven advocaat-medewerker?

96

nr. 2 – 2012

Verhoeff Advocaten Javastraat 1I 2585 AA Den Haag [email protected] 070 - 35 63 333

Netwerken VSR vergadert in trui alf januari boog de Vereniging voor de Sociaalwetenschappelijke be-

H

studering van het Recht (VSR) zich in Wijk aan Zee over het thema

recht en menselijk gedrag. Daartoe was een bont gezelschap van juristen van divers pluimage en sociale wetenschappers verzameld. Uit angst dat de borrel op deze tweedaagse jaarvergadering wel eens te gezellig zou kunnen worden bezocht fotograaf Chris van Houts de lunch en portretteerde een ieder van links naar rechts.

Friederycke Haijer (Re tje de Lange (Unive chtbank Den Haag), Tesselrsiteit van Amsterda rine Eijkman (Unive m) en Quirsiteit Leiden)

Bart van Klink (Vrije Universiteit), Ashley Terlouw (Radboud Universiteit Nijmegen) en Helen Weijers (Rijksuniversiteit Groningen)

Bij de heren overheerste de trui, maar ook de dames schuwden deze sociaal-wetenschappelijke dracht niet. Hier Peter Mancini (Erasmus Universiteit), Don Weenink (Universiteit van Wageningen) en Monika Smit (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

Wat IE-expert Dirk Visser hier deed weten we niet. Waarschijnlijk gewoon gezellig een dagje mee met collega Rikkie Holtmaat (Universiteit Leiden). Katinka Lünneman is van het Verwey-Jonker Instituut en Peter van Wijck doet iets in Leiden.

Leny de Groot (RUN) gaat voor een broodje gezond. Wat Bert Niemeijer (VU/Ministerie van V & J) luncht kunnen we niet zien en Tobias Arnoldussen (Erasmus Universiteit) doet een kadetje met dood beest.

Robert Knegt heeft een leuk trasje aan, een combinatie van trui en jasje. Hij was net als Astrid Ornstein lid van de VSR-organisatiecommissie.

Hoezo weten juristen zich niet te kleden? Kijk nu eens naar de smaakvolle ensembles van Michelle Parlevliet (UvA) en Barbara Oomen (UvA/Roosevelt Academy Utrecht)

Trio trui: Anita Böcker (Radboud), Marijke ter Voert (WODC) en Dory Reiling (Rechtbank Amsterdam)

Enigszins bedachtzaam flankeert Anne Meuwese een zeer blije Koen van Aeken (beiden Universiteit van Tilburg)

Ook het houthakkershemd mocht niet ontbreken: Axel Boogaars (UvA), Joris Kocken (UvA en RUG) en Petra Jonkers (WRR)

Volle borden is bijna net zo erg als volle glazen. Bewijzen Roland Pierik (UvA) en Marc Hertogh (RUG)

Thom Holterman heeft een geraffineerd gilet over zijn hemd en Roel Pieterman (Erasmus Universiteit) heeft én hemd en trui!

Drie krasse knarren m/v plus vrouw (1): Jack Jan Wirken (UvA), Marijke Malsch (NSCR) en Wim Eshuis (UvA). Chantal van der Kop (UvT) kijkt wat meewarig.

Rob Schnitters (UvA), Olaf Tans (Amsterdam University College), Roland Pierik (UvA) en Emma Cohen de Lara (Amsterdam University College)

Anoeshka Gehring en Iris Sportel gaan voor de vitaminen(beiden RUN)

Drie krasse knarren plus vrouw (2): Alex Jettinghoff (Radboud), Hans Nijboer (UL) en Erhard Blankenbus (VU). Samen met Carolien Klein Haarhuis (WODC)

Het was inclusief logeren.

Vindt u de foto's ook te klein? Kijk op www.mr-online.nl (netwerken) voor een grotere weergave én het archief.

nr. 2 – 2012

97

Netwerken IE-dineren in jasje dasje

G

een beroepsgroep die zichzelf zo leuk vindt als die van het

veel geestigheid. Onder leiding van avondvoorzitter Ernst Nu-

IE. Elk jaar weer vult de De Industrieele Groote Club in

mann, raadsheer in de Hoge Raad waren er tafelspeeches van

Amsterdam zich met de fine fleur van het intellectuele eigen-

Remy Chavannes, Anselm Kamperman Sanders, Xandra Kiers-

dom voor het jaarlijks IE-diner. Het kost een paar centen (225

Becking, Willem Leppink en Hendrik Struik. En natuurlijk de

euro) maar dan heb je ook wat. Fijne ambiance, eten en drinken

zoals gebruikelijk onbegrijpelijke en te lange IE-quiz. Fotograaf

in overvloed (al vonden wij de bar wat aan de vroege kant slui-

Chris van Houts was zoals vanouds paraat en ontnam een ieder

ten), maar vooral decorum, want jasje dasje was verplicht. En

het portretrecht van links naar rechts.

ders (UniverAnselm Kamperman San Nieuwenhuivan Ady , cht) siteit Maastri ), Laurens cen Prin der Lod zen (Ploum mons) en TimKamp (Simmons & Sim me Geerlof (Ploum)

De koppen van de herten kennen we niet. Wel die van Annelies Har t (Knijff Merkenadviseurs), Paul Reeska mp (Klos Morel Vos & Schaap) en Jan Piet er Hustinx (De Brauw Blackstone Wes tbroek)

als co-sponsor. Gall & Gall zou kunnen Tomas Westen: tjes plaa rt soo dit r Voo chop en MarieBiss as Kla IE), (BB ek bro Lovells) an Hog den (bei lie Pou ke

Het spijt ons. De nieuwe hoofdsponsor heeft minimaal drie foto ’s bedongen. Floor de Ruijter, Stance Willems en Lars Bakers (allen Bingh)

98

nr. 2 – 2012

Walter Hart (EP&C), Bas Pinckaers (Van Doorne), Holger Seitz en Jeroen Fluit (beiden EP&C)

rompen of we Of de fotograaf is wat gek : Quirijn Meijnen hebben hier vier reuzen aan (Create (Meijnen), Olivier Oosterb en Marieke CouLaw), Evert van Gelderen & Advocaten) mans (beiden De Gier, Stam

Of deze: Menno Heerma van Voss (SOLV), Willie Kriek (Van Doorne ) en Koen Limperg (De Brauw)

dit Ook Mr. gaat met zijn tijd mee: vanaf van nummer is Heineken hoofdsponsor Derks deze rubriek. Hendrik Struik (CMS n Star Bussman), Constant van Nispe ijk (Vrije Universiteit) en Tjeerd Overd (Vondst)

Iemand zei ons: Batman and the return of the Joker. Maar wie is de joker? Cor Hellingman (Hellingman Bun ders), Willem Leppink (Ploum Lodder Princen) of Ernst Numann (Hoge Raad)?

dia Zuidema Zonder gastvrouw Clau niet bestaan. itie trad e dez zou ex) (deL ra van Beelen and Alex met en sam r Hie rt (SOLV) (Trip) en Marieke Neervoo

Het Hoge Noorden was sterk vertegenwoordigd: Patrick Koerts, Paul Mazel (hoezo jasje dasje, zeg maar jasje DAS!), Alexandra van Beelen (alle n Trip) en Hidde Koenraad (Vondst)

e from our sponAnd now again a messag co Klöters en sors. Met dank aan Rem den Van Kaam) Vivienne Sinaasappel (bei en Douwe Linders (SOLV)

Wij moeten deze pose gaa n verbieden. Het kan niet zijn dat de gemiddelde IE’er zo lang is. Theo-Willem van Leeuwen (Abcor), Marjolein Driessen (Legal Tree), Peter van der Wees (Zacco) en Noelle Wolfs (Vereenigde)

egier), Ilja Morée Patty de Leeuwe en Seb den een onderonsje. Simon Dack (Hoyng Mon astiaan Brommers- De IE-rechters had r de kledinggesta- ma (beiden Klos Mor eckering en Tanja Tanrs-B Kie dra (De Brauw), en foei! doo Xan el Vos & Schaap), Els(Axon) en Seve- ke Raedts, Michell Hof ’s-Grae Schilperoort en Simone ja-van den Broek (beiden po geglipt: Erik Vollebregt ancy) Kooij (allen van De Brauw, na Weening (Hof LeeuRei en e) hag rin de Wit (IPEG Consult ven dat de hele sectie had meegenomen) warden)

Vindt u de foto's ook te klein? Kijk op www.mr-online.nl (netwerken) voor een grotere weergave én het archief.

“KAN JIJ IN ÉÉN A4 JE PUNT MAKEN?” Anouk Rosielle, Advocaat Boekel De Nerée

www.boekel.com 6ŦKDUDQDMY@JDKŦJDITQHCHRBGDCHDMRSUDQKDMHMFUNNQADCQŦUDMNUDQGDHCRHMRSDKKHMFDMDMMNM OQNjS NQF@MHR@SHDR #@@QAŦKHFSNMYDENBTRNONMCDQMDLHMFRQDBGSU@RSFNDCDM@QADHCRQDBGS 6ŦYŦMFDUDRSHFCHM LRSDQC@LDM+NMCDM


&




 
  

 





!
 




!
 
!

 

 







' Hielke Bruin, Partner Voxius

>

& 

!


 

 
#



 
  

  


"




! 
 

 
!


 
  

 &

< Judith van Haersma Buma, Consultant Voxius

Wij kennen de jurist die u zoekt www.voxius.nl