WIJKNIEUWS NOORD-OOST ALLER ERF
Wijkpredikanten: ds. John Boogaard / ds. Leendert Terlouw
Inleiding . . .
Uitgave Aller Erf
Tsja, komkommertijd stond er in de vorige aflevering, daarmee werd dus de vakantieperiode bedoeld. Deze heeft nu wel erg lang geduurd maar de draad word weer gewoon opgepikt, allerlei oorzaken liggen ten grondslag aan het wat langer durende “vakantiereces” maar die zijn nu zo goed als achter de rug. We gaan weer proberen er een informatieve, leuke, zoals u gewend bent wijknieuws van te maken.
Verschijning 1x per maand Web publicatie Dik Kleyne Vormgeving en inhoud Dik Kleyne Jaargang
03 / 2009
Nummer
27
Week
39
Als het een beetje meezit heeft een ieder op zijn of haar wijze van een welverdiende vakantie genoten en is een ieder weer zo gezond mogelijk terug. Als dat zo is prijs jezelf daar dan gelukkig mee want dat is lang niet voor iedereen weggelegd. Er zijn altijd mensen die, door wat voor omstandigheden dan ook, niet in staat zijn geweest om op vakantie te gaan, het klinkt zo gewoon en vanzelf sprekend “op vakantie gaan”, maar we mogen er best weleens bij stilstaan hoe bevoorrecht we dan eigenlijk zijn. Wees dus tevreden met wat je hebt ervaren in je vakantie periode en bedenk eens wat je voor een mede gemeentelid zou kunnen betekenen die de kans niet heeft gehad, al is het maar een luisterend oor zo nu en dan en/ of een beetje aandacht. Valt niet mee want we leven allemaal erg druk, druk, druk. Maar het is te proberen . . . toch.
In deze uitgave: Wens ik jullie weer het nodige kijk en leesplezier toe.
Inleiding.
Een droom . . .
Een droom. Hardlopen, voor een lange adem. Beleidsplan eigen kerk, de volledige weergave.
Een eigen kerkgebouw een droom? Hoeft niet, achter de schermen wordt er reeds hard gewerkt en plannen gesmeed, besprekingen vinden plaats tussen diverse betrokken partijen, er is zelfs al een z.g. beleidsplan eigen kerk. Dit beleidsplan is vanaf pagina 3 volledig weergegeven, het vergt veel leeswerk maar neemt u de tijd ervoor om te ervaren waar het naartoe kan gaan met het Aller Erf en een eigen “echt” kerkgebouw. Die droom kan gerealiseerd worden als we er ons als wijk met z’n allen volledig voor gaan inzetten. Lees dat beleidsplan dus goed door en u/ jij krijgt dan een goed beeld van wat mogelijk is en wat er voor nodig is. Zie ook onze web-site: http:/ / allererf.pkn-veenendaal.nl/index.html onder het kopje: Nieuws / Toekomst kerkgebouw.
EEN NIEUW ALLER ERF
DIGITAAL WIJKNIEUWS NOORD-OOST ALLER ERF
Hardlopen voor een lange adem . . .
Hardlopen voor een lange adem Op 20 september vond het grootste hardloopevenement van Nederland plaats: de Van Dam tot Damloop. Deze tocht voert van de Dam in Amsterdam naar Zaandam. Onder de renners is ook Kees Kloet aanwezig, rector van het Christelijk Lyceum Veenendaal. Hij rende samen met zijn vrouw en twee dochters een sponsortocht voor de Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting (NCFS). Deze stichting behartigt de belangen van patiënten met taaislijmziekte. De familie Kloet streeft ernaar een bedrag van € 10 .0 0 0 aan sponsorgeld te verwerven. Meer dan een lange adem Met zijn vieren waren zij gemotiveerd gestart met trainen om geld in te zamelen voor deze sponsorloop. De familie Kloet weet uit eigen ervaring hoe belangrijk het werk van de NCFS is en werd aangesproken door het motto ' Langer zullen ze leven! ' . In de afgelopen tientallen jaren is de levensverwachting van cystic fibrosispatiënten namelijk toegenomen van 10 jaar naar 40 jaar. Met de sponsorgelden kan de stichting nog meer wetenschappelijk onderzoek doen, waardoor op termijn de levensverwachting van deze groep mensen misschien nog verder vergroot kan worden. Zoals theologe Jacobine Geel verwoordde: " Er is meer nodig dan een lange adem." Lieve mensen en vrienden, wij willen jullie allemaal ontzettend hartelijk bedanken voor het fantastische resultaat dat mede dankzij jullie is gerealiseerd: Zie ook onze web-site van het Aller Erf: http:/ / allererf.pkn-veenendaal.nl/ index.html onder het kopje Laatste Nieuws.
De ziekte cystic fibrosis (CF) staat ook wel bekend als taaislijmziekte. Het is een ernstige, aangeboren aandoening die vooralsnog niet te genezen is. De gemiddelde levensverwachting is momenteel ongeveer 40 jaar. In Nederland lijden zo' n 1.30 0 mensen aan deze ziekte. Ieder mens heeft op verschillende plaatsen in het lichaam kliertjes zitten die vocht afscheiden. Dit vocht wordt ook wel slijm genoemd. Slijm zorgt er onder andere voor dat afvalstoffen in het lichaam - bijvoorbeeld stofdeeltjes en bacteriën die worden ingeademd - worden afgevoerd. Bij mensen met Cystic Fibrosis is het slijm van deze kliertjes uitzonderlijk taai, waardoor slijmophopingen ontstaan in de diverse organen. De meeste patiënten hebben daarom last van de longen, de vertering van voedsel verloopt moeilijk en de lever en de alvleesklier kunnen gevaar lopen. Dus nogmaals lieve mensen en vrienden . . . allemaal onze hartelijke dank. Met vriendelijke groet van ons vieren.
DIGITAAL WIJKNIEUWS NOORD-OOST ALLER ERF
Samenvatting van het concept beleidsplan “Bouw eigen kerkzaal Protestantse Gemeente i.w., wijkgemeente Noord-Oost te Veenendaal”, dd. 9-9-09 In de inleiding worden de ontwikkelingen geschetst die zich de afgelopen periode hebben voorgedaan in Veenendaal. Tevens wordt een indruk gegeven van de huidige situatie van het wijkcentrum. Natuurlijk wordt een blik gegeven op de toekomstige situatie van Noord-Oost en wat er aan activiteit verwacht kan worden op Het Ronde Erf. Een nieuw plaatje ligt in het verschiet. De wijkgemeente van de Protestantse Gemeente i.w. in Noord-Oost leeft een wat verscholen bestaan. Na een aanvankelijke start in een school in de wijk heeft de gemeente de zondagse eredienst gehouden in de sporthal van het Aller Erf. De mensen die zijn gebleven, zijn er inmiddels wel mee verzoend dat het niet anders is, op dit moment. In de notitie wordt ook omschreven op welke wijze de wijkkerkenraad vele pogingen heeft gedaan om een eigen kerkgebouw te realiseren. Uit het concept beleidsplan van de wijkgemeente blijkt dat het gemis aan een eigen karakteristieke plek medebepalend is voor de wat losse cohesie in de gemeente. Het is voor ons onmogelijk “kerk in de wereld te zijn”. We zijn er wel, maar verscholen, onzichtbaar en ondergeschoven tussen sportlessen en kaartspelen. De Algemene Kerkenraad heeft in haar strategische beleidsplan “Moed voor de toekomst” een punt gemaakt van een eigen kerkzaal voor de wijkgemeente Noord-Oost. In verband met diverse andere wensen in dat plan omschreven ziet de Algemene Kerkenraad zich genoodzaakt zich te bezinnen op de positie en ontwikkeling van de wijkgemeentes. Uit het beleidsplan spreekt grote solidariteit tussen de wijkgemeenten. Aandacht voor het gezamenlijke belang van Protestantse Gemeente i.w. in Veenendaal is centraal het uitgangspunt. De Algemene Kerkenraad heeft daarover een commissie randvoorwaarden geïnstalleerd om haar advies te verstrekken op de belangrijkste strategische punten in relatie tot de financiële situatie van de Hervormde en Gereformeerde kerk zoals op dit moment nog de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal heet. Het uitblijven van advies van de commissie randvoorwaarden wordt in de notitie een dilemma genoemd. De actuele ontwikkelingen van het afgelopen jaar worden aan de orde gesteld. De geschiedenis van Spirit, de doelen, de taakstelling en de opdracht die Spirit tot nu toe heeft uitgevoerd is duidelijk omschreven. Er is een plan gemaakt om het wijkcentrum levensloopbestendig te maken, door uitbreiding van de Super de Boer, verplaatsen van enkele kleinere winkels, realiseren van woningen op de kleine winkels, het renoveren van Aller Erf en het realiseren van een eigen kerkzaal voor de wijkgemeente Noord-Oost. In samenwerking met een architect zijn de plannen gepresenteerd aan de gemeente Veenendaal en is een principe verzoek ingediend om de voorstellen te beoordelen. De gemeente Veenendaal heeft laten weten “in principe akkoord” te gaan met de voorstellen. Om een kerkzaal te realiseren is het nodig dat men weet hoeveel de kosten bedragen en of het gefinancierd kan worden. De te verwachten stichtingskosten van de kerkzaal met bijruimtes worden geschat op € 1.700.000,--. In de notitie zijn drie scenario’s opgenomen waaronder e.e.a. gefinancierd kan worden. Daaruit blijkt duidelijk dat de Protestantse Gemeente i.w. Veenendaal de grootste bijdrage zal moeten verstrekken om het plan te realiseren. Over de grond onder het gebouw zal nog onderhandeld moeten worden met de gemeente Veenendaal. De grondkosten zijn niet opgenomen in de stichtingskosten, wel is er een aparte paragraaf aan gewijd. Omdat waarschijnlijk de exploitatie van het gebouw de belangrijkste beslisfactor is, zijn daarover ook opmerkingen gemaakt. Inmiddels is een opdracht te verstrekt om meer duidelijkheid te krijgen over de exploitatie. Als voorproefje wordt een schets gegeven van de inrichtingskosten en wat daaronder kan vallen. Het gaat om een geschat bedrag van € 200.000,-- tot € 250.000,--. De suggestie is dat de wijkgemeente dat bedrag gaat opbrengen. Tot slot is een bijlage toegevoegd die de plannen m.b.t. de fonds- en geldwerving beschrijft. Van diverse kanten heeft de commissie advies gekregen om e.e.a. te formuleren. Van die adviezen is dankbaar gebruik gemaakt. De commissie beseft dat het eigenlijke werk nog moet gebeuren. Veel mensen zullen betrokken worden in het realiseren van het gebouw, in commissies, in adviesrollen, als tegenspeler, etc. Zo gaat het in het Koninkrijk, samen bouwen we aan de toekomst en doen dat met onderscheiden gaven.
Bouw eigen kerkzaal Protestantse Gemeente i.w., wijkgemeente Noord-Oost te Veenendaal
Een droom die werkelijkheid wordt!
9-9-2009
INHOUDSOPGAVE
Pagina
SAMENVATTING ________________________________________________________________________________ 2 VOORWOORD___________________________________________________________________________________ 3 INLEIDING ______________________________________________________________________________________ 4 HOOFDSTUK 1
MISSIE EN PLAATSBEPALING WIJKGEMEENTE PKN NOORD-OOST M.B.T. DE DROOM ________________________________________________________________________ 5
1.0 CREDO _________________________________________________________________________________ 5 1.1 ONTWIKKELINGEN IN NOORD EN OOST VEENENDAAL ____________________________________________ 5 1.1.2. Korte geschiedenis wijkgemeente en de droom _________________________________________ 5 1.1.3. Spirit _____________________________________________________________________________ 6 1.2 ONTWIKKELING LEDENTAL PKN _____________________________________________________________ 6 1.3 MOGELIJKHEDEN EN ONMOGELIJKHEDEN GEMEENTE(OPBOUW) ____________________________________ 6 HOOFDSTUK 2 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
ALGEMENE KERKENRAAD __________________________________________________________________ 8 MISSIE PROTESTANTSE GEMEENTE VEENENDAAL I.W . ___________________________________________ 8 STRATEGISCH BELEIDSPLAN ALGEMENE KERKENRAAD __________________________________________ 8 EEN KERKGEBOUW VOOR WIJKGEMEENTE NOORD-OOST (2007-2010)______________________________ 8 COMMISSIE RANDVOORWAARDEN ____________________________________________________________ 9 DILEMMA _______________________________________________________________________________ 9
HOOFDSTUK 3 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7
VAN GEDACHTE NAAR DROOM, NAAR PLANNEN: SPIRIT ________________________ 10
DOEL EN DEELNEMERS ___________________________________________________________________ 10 W ERKWIJZE, MISSIE EN RESULTAAT _________________________________________________________ 10 FINANCIEEL EN ECONOMISCHE HAALBAARHEID PLANNEN SPIRIT ___________________________________ 10 GLOBALE INDRUK PROCEDURE AANVRAAG EN REALISATIE _______________________________________ 11 SAMENHANG REALISATIE LEVENSLOOPBESTENDIG (KERK)CENTRUM _______________________________ 11 DE RELATIE WIJKGEMEENTE NOORD-OOST EN STICHTING ALLER ERF _____________________________ 12 PROGRAMMA VAN EISEN WIJKGEMEENTE NOORD-OOST _________________________________________ 12 ONDERSTEUNING, RUIMTE EN EISEN VAN HET LANDELIJKE KERKVERBAND, C.Q. DIENSTENCENTRUM ______ 12
HOOFDSTUK 4 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8
PROTESTANTSE GEMEENTE I.W. IN VEENENDAAL _______________________________ 8
DROMEN VAN PAPIER NAAR WERKELIJKHEID __________________________________ 13
PKN KRIJGT IN VEENENDAAL OPNIEUW EIGEN KERKGEBOUW _____________________________________ 13 STICHTINGSKOSTEN _____________________________________________________________________ 14 FINANCIERING __________________________________________________________________________ 14 GRONDKOSTEN _________________________________________________________________________ 16 EXPLOITATIEKOSTEN _____________________________________________________________________ 16 INRICHTINGSKOSTEN _____________________________________________________________________ 17 FUNDRAISING___________________________________________________________________________ 17 BESLUITVORMINGSPROCEDURE IN DE WIJK- EN ALGEMENE KERKENRAAD, EN LANDELIJK VERBAND _______ 18 MAG HET IETS MEER ZIJN: 10% EXTRA DROMEN _______________________________________________ 18
BIJLAGE 1.
OVERZICHT FONDS- EN GELDWERVING___________________________________________ 19
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 1 van 24
Samenvatting van het concept beleidsplan “Bouw eigen kerkzaal Protestantse Gemeente i.w., wijkgemeente Noord-Oost te Veenendaal”, dd. 9-9-09 In de inleiding worden de ontwikkelingen geschetst die zich de afgelopen periode hebben voorgedaan in Veenendaal. Tevens wordt een indruk gegeven van de huidige situatie van het wijkcentrum. Natuurlijk wordt een blik gegeven op de toekomstige situatie van Noord-Oost en wat er aan activiteit verwacht kan worden op Het Ronde Erf. Een nieuw plaatje ligt in het verschiet. De wijkgemeente van de Protestantse Gemeente i.w. in Noord-Oost leeft een wat verscholen bestaan. Na een aanvankelijke start in een school in de wijk heeft de gemeente de zondagse eredienst gehouden in de sporthal van het Aller Erf. De mensen die zijn gebleven, zijn er inmiddels wel mee verzoend dat het niet anders is, op dit moment. In de notitie wordt ook omschreven op welke wijze de wijkkerkenraad vele pogingen heeft gedaan om een eigen kerkgebouw te realiseren. Uit het concept beleidsplan van de wijkgemeente blijkt dat het gemis aan een eigen karakteristieke plek medebepalend is voor de wat losse cohesie in de gemeente. Het is voor ons onmogelijk “kerk in de wereld te zijn”. We zijn er wel, maar verscholen, onzichtbaar en ondergeschoven tussen sportlessen en kaartspelen. De Algemene Kerkenraad heeft in haar strategische beleidsplan “Moed voor de toekomst” een punt gemaakt van een eigen kerkzaal voor de wijkgemeente Noord-Oost. In verband met diverse andere wensen in dat plan omschreven ziet de Algemene Kerkenraad zich genoodzaakt zich te bezinnen op de positie en ontwikkeling van de wijkgemeentes. Uit het beleidsplan spreekt grote solidariteit tussen de wijkgemeenten. Aandacht voor het gezamenlijke belang van Protestantse Gemeente i.w. in Veenendaal is centraal het uitgangspunt. De Algemene Kerkenraad heeft daarover een commissie randvoorwaarden geïnstalleerd om haar advies te verstrekken op de belangrijkste strategische punten in relatie tot de financiële situatie van de Hervormde en Gereformeerde kerk zoals op dit moment nog de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal heet. Het uitblijven van advies van de commissie randvoorwaarden wordt in de notitie een dilemma genoemd. De actuele ontwikkelingen van het afgelopen jaar worden aan de orde gesteld. De geschiedenis van Spirit, de doelen, de taakstelling en de opdracht die Spirit tot nu toe heeft uitgevoerd is duidelijk omschreven. Er is een plan gemaakt om het wijkcentrum levensloopbestendig te maken, door uitbreiding van de Super de Boer, verplaatsen van enkele kleinere winkels, realiseren van woningen op de kleine winkels, het renoveren van Aller Erf en het realiseren van een eigen kerkzaal voor de wijkgemeente Noord-Oost. In samenwerking met een architect zijn de plannen gepresenteerd aan de gemeente Veenendaal en is een principe verzoek ingediend om de voorstellen te beoordelen. De gemeente Veenendaal heeft laten weten “in principe akkoord” te gaan met de voorstellen. Om een kerkzaal te realiseren is het nodig dat men weet hoeveel de kosten bedragen en of het gefinancierd kan worden. De te verwachten stichtingskosten van de kerkzaal met bijruimtes worden geschat op € 1.700.000,--. In de notitie zijn drie scenario’s opgenomen waaronder e.e.a. gefinancierd kan worden. Daaruit blijkt duidelijk dat de Protestantse Gemeente i.w. Veenendaal de grootste bijdrage zal moeten verstrekken om het plan te realiseren. Over de grond onder het gebouw zal nog onderhandeld moeten worden met de gemeente Veenendaal. De grondkosten zijn niet opgenomen in de stichtingskosten, wel is er een aparte paragraaf aan gewijd. Omdat waarschijnlijk de exploitatie van het gebouw de belangrijkste beslisfactor is, zijn daarover ook opmerkingen gemaakt. Inmiddels is een opdracht te verstrekt om meer duidelijkheid te krijgen over de exploitatie. Als voorproefje wordt een schets gegeven van de inrichtingskosten en wat daaronder kan vallen. Het gaat om een geschat bedrag van € 200.000,-- tot € 250.000,--. De suggestie is dat de wijkgemeente dat bedrag gaat opbrengen. Tot slot is een bijlage toegevoegd die de plannen m.b.t. de fonds- en geldwerving beschrijft. Van diverse kanten heeft de commissie advies gekregen om e.e.a. te formuleren. Van die adviezen is dankbaar gebruik gemaakt. De commissie beseft dat het eigenlijke werk nog moet gebeuren. Veel mensen zullen betrokken worden in het realiseren van het gebouw, in commissies, in adviesrollen, als tegenspeler, etc. Zo gaat het in het Koninkrijk, samen bouwen we aan de toekomst en doen dat met onderscheiden gaven. Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 2 van 24
Voorwoord Kerkbouw voor de wijkgemeente Noord-Oost heeft een lange geschiedenis. Er zijn de afgelopen 10 jaar meerdere onderzoeken geweest om een eigen kerkzaal te realiseren. Vanaf april 2007 kan genoemd worden de samenwerking met de Stichting Interkerkelijke Bejaardenzorg om b.v. met de Meent een eigen kerkzaal te realiseren. Daarna is het plan geboren om het wijkcentrum Noord-Oost volledig te renoveren. Dat verzoek in april 2007 aan de gemeente Veenendaal heeft geleid tot een reactie in april 2008. De gemeente Veenendaal heeft een ruimtelijke visie gemaakt waarmee ze weergeeft wat ruimtelijk gezien de mogelijkheden zijn voor de wijk. Daarna kwam al spoedig Spirit bijeen, een werkgroep van belanghebbenden bij het levensloop bestendig maken van het wijkcentrum in Noord-Oost Veenendaal. De partners van Spirit die betrokken zijn bij de ontwikkeling van het wijkcentrum zijn Super de Boer, Stichting Aller Erf en Wijkgemeente Noord-Oost van de Protestantse Gemeente i.w. Het resultaat van Spirit was een principe aanvraag bij de gemeente Veenendaal op 6 maart 2009 om te komen tot: vergroting van Super de Boer, renoveren van het gebouw Aller Erf, het realiseren van 4 kleine winkels met zorgwoningen erboven en een eigen kerkzaal voor onze wijkgemeente. In maart 2009 presenteerde de bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad de voorstellen voor een levensloopbestendig wijkcentrum aan het Ronde Erf aan de Algemene Kerkenraad. Delen van deze presentatie zijn te vinden op: http://noordoost.pkn-veenendaal.nl/index.html, (kijk onder ‘nieuws’ en vervolgens bij ‘Toekomst Kerkgebouw’). Deze notitie is de hoofdnotitie die met enkele bijlagen aangeboden wordt aan de Algemene Kerkenraad. De notitie bevat de visie van de wijkgemeente Noord-Oost op het kerkelijk functioneren. Het zijn delen uit het concept beleidsplan 2009-2013 Protestantse Gemeente i.w. wijkgemeente Noord-Oost. Daarna wordt al snel beschreven het traject dat de wijkgemeente heeft bewandeld om te komen tot een eigen kerkzaal in samenwerking met Spirit. Tevens wordt aangegeven op welke wijze dat beleid past in het beleid van de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal. Voor wat betreft het strategische beleid en de wensen van de wijk staat alles op groen. Ingegaan wordt op de positie van de wijkgemeente Noord-Oost met betrekking tot de Stichting Aller Erf, gelet op het eigendom van de zaal en het gedeeld eigendom van de nevenruimten. Vervolgens wordt er veel aandacht besteed aan de financiële kant van de realisatie van de eigen kerkzaal. Er wordt onderscheid gemaakt in de kosten om de kerk te realiseren en de inrichtingskosten van de kerk. Heldere overzichten geven aan waar de Algemene Kerkenraad rekening mee dient te houden. Eén bijlage geeft een gedetailleerd overzicht van het beleid over fundraising om gratis of goedkoop geld beschikbaar te krijgen. Tot slot sluit de voorbereidende bouwcommissie van de algemene kerkenraad af met een gratis advies als conclusie: zo mooi is het niet meer een droom, maar wordt het echt. De voorbereidende bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad, Kees Kloet (voorzitter Spirit, voorzitter Voorbereidende Bouwcommissie Algemene Kerkenraad) Albert van Laar (lid Spirit, lid Voorbereidende Bouwcommissie Algemene Kerkenraad) Eric van Prattenburg (Kerkrentmeester, lid Voorbereidende Bouwcommissie Algemene Kerkenraad) Arie van der Sluis (Kerkrentmeester, lid Voorbereidende Bouwcommissie Algemene Kerkenraad) Hans Wielink (adviseur, lid Voorbereidende Bouwcommissie Algemene Kerkenraad)
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 3 van 24
Inleiding Onze wijk heet in Veenendaal eigenlijk Dragonder. De wijk bestaat ruim 30 jaar en is dus gebouwd begin jaren ’70 uit de vorige eeuw. De wijk kent een compacte bouw van vier woonkwadranten met in het hart de centrumvoorzieningen: een supermarkt, een wijkcentrum, een kapper, een bloemenwinkel, een friteszaak, een TNT postagentschap met winkel en een bakker. In de jaren 70 was het gebruikelijk zo multifunctioneel en effectief mogelijk om te gaan met de gebouwen. De wijkgemeente van toen, de gereformeerd en hervormde kerk, is haar bijeenkomsten begonnen in de gymzaal (sporthal). Een ruimte die gehuurd werd van de huidige Stichting Aller Erf. Voor de andere activiteiten wordt gebruik gemaakt van de zaalruimte die in het gebouw beschikbaar is en ook wordt gehuurd. Er bestaan 2 vaste ruimtes voor onze wijkkerk: een consistorie en een kleine jeugdruimte. De ontwikkelingen in de gemeente Veenendaal op ruimtelijk gebied zijn ambitieus. Allereerst is er de afgelopen 5 jaar een nieuwe wijk ontstaan Dragonder Oost en naast deze wijk een rondweg die aansluiting geeft op de A12, de verbindingsweg van Rotterdam via Utrecht naar Arnhem. Rechts van deze rondweg, richting Ede, Bennekom is een ontwikkeling in gang gezet om 2500 woningen te realiseren. Realisatie van dit grootschalige project zal geschieden tot 2016. In die nieuwe wijken, Groenpoort, Buurtstede en de Veenderij komt geen nieuwe wijkgemeente van de Protestantse Gemeente i.w.. Leden van de kerk zullen deelnemen in de gemeenschap van de huidige vier wijkgemeenten. Wel komt er een Hersteld Hervormde Gemeente die zich wel heeft aangesloten bij de landelijke vereniging tot Protestantse Kerk in Nederland, maar niet deel uitmaakt van onze Protestantse Gemeente i.w. De Chr. Ger. Kerk Bethel wil in deze wijk ook een wijkgemeente starten. Op de grens van Dragonder Oost en de nieuwe wijken is in 2008 een prachtige kerk gerealiseerd van de Chr. Ger. Kerk, de Pniël Kerk. Heel bijzonder is dat de realisatie van dit gebouw gebeurd is op een stuk grond dat enkele jaren geleden toegewezen is geweest aan de Protestantse Gemeente i.w.. Lange tijd heeft die toewijzing ook op de kaart gestaan toen het ontwikkelgebied van Oost Veenendaal werd gepresenteerd.
Aan de oostkant van Veenendaal zijn de laatste jaren veel activiteiten ontwikkeld en dat staat de komende 7 jaar nog niet stil. Dat is een sterke prikkel geweest voor betrokkenen bij de herontwikkeling van het wijkcentrum om de concurrentie van de nieuwe wijk een beetje af te troeven door vooraf een aantrekkelijk aanbod te realiseren. Dat betekent kortom een upgrading van het centrum in een wijk die ruim 30 jaar bestaat. Zorgen voor een aantrekkelijk aanbod van winkels, mogelijkheden om te recreëren, transparanter maken van de gebouwen, en laten zien dat een kerk in de wijk een centrale functie vervult, dus een eigen zichtbare kerkzaal. Gesteund door de andere deelnemers bij het centrum, verenigd in Spirit, is een eigen kerkzaal meegenomen in de plannen. Dat biedt mogelijkheden voor eigen kerkdiensten, eigen trouw- en rouwdiensten, ruimtes voor gemeenteactiviteiten ten dienste van gemeenteopbouw. Dat betekent geen gesjouw met stoelen en snoeren elke zondag. Met een eigen liturgisch centrum zoals onze wijkgemeente de vieringen vorm wil geven. Een droom die werkelijkheid wordt. Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 4 van 24
Hoofdstuk 1 Missie en plaatsbepaling wijkgemeente Noord-Oost van de Protestantse Gemeente i.w. en de droom 1.0 Credo De Protestantse Gemeente i.w. wijkgemeente Veenendaal Noord-Oost belijdt dat zij, als (deel van) de gemeente van Jezus Christus, geroepen is om middenin de wereld waarin zij leeft en waar zij deel van uitmaakt in vieren, leren en dienen de betrokkenheid te stimuleren van al haar leden op: De DrieEnige God, op elkaar en op de samenleving waar zij toe behoort en deel van is. De droom die haar daarbij voor ogen staat, is dat er gaandeweg een gemeenschap zal groeien waar zowel jong als oud zich thuis zal voelen. Waar het geloof, in haar volle breedte, diepte en veelkleurigheid, beleden en gevierd kan worden. Waar "oud" en "nieuw" elkaar aan zullen vullen en uit zullen dagen. Waar solidariteit wordt gevierd en er groei is om missionaire gemeente te zijn. We gunnen het elkaar en anderen dat mensen God kunnen ontmoeten. Waar mensen toegerust worden om, ieder op haar of zijn eigen plek, als gelovige te kunnen leven. Waar mensen zich uitgedaagd en gestimuleerd weten om er te zijn voor elkaar en voor de wereld. Waar de band met de andere (wijk)-gemeenten wordt beleefd en versterkt en waar het gesprek met andere kerken wordt gezocht. Ons verlangen om missionaire gemeente te kunnen zijn, past niet in een kerk-met-krimp model. 1.1
Ontwikkelingen in Noord en Oost Veenendaal
1.1.1 Geschiedenis wijkgemeente Noord-Oost in vogelvlucht In 1973 is het besluit genomen in de wijkgemeente Samen op Weg kerk te willen zijn voor de hervormde en gereformeerde kerken in Veenendaal. In 1976 zijn er gezamenlijke diensten georganiseerd in de sporthal van Aller Erf in de wijk Dragonder. Het Aller Erf is gebouwd in 1975. De ene week was het een gereformeerde dienst en de andere week een hervormde dienst. Pas in 1995 is de federatie tot stand gekomen waarna het ook mogelijk werd om met één kerkenraad leiding te kunnen geven aan de Samen op Weg gemeente. De wijkgemeente Noord-Oost kent twee predikanten, één van gereformeerde origine en één van hervormde origine. Door het federatieve verband is in 1999 een herschikking van de wijkindeling van de wijkgemeenten Protestantse Gemeente i.w. i.w. noodzakelijk geworden. Dit omdat er grote verschillen waren in de belasting van de predikanten door de pastorale eenheden. 1.1.2. Korte geschiedenis wijkgemeente en de droom Op 21 oktober 2003 bleek het noodzakelijk om de Brugkerk aan de Kerkewijk af te stoten. Omdat de wijk Noord-Oost al jaren op zoek was naar een geschikte mogelijkheid om in een eigen kerkgebouw de ’s zondagse vieringen vorm te geven, leek de Brugkerk een uitstekende mogelijkheid. De plaats van de Brugkerk t.o.v. Dragonder-Noord (ten zuiden van het centrum) was voor de wijkgemeente Noord-Oost de hoofdreden om deze gelegenheid als onwenselijk te benoemen. Er is nog een poging gedaan om de Brugkerk via het takelbedrijf Mammoet te verplaatsen richting Noord-Oost in overleg met De Meent. Ook dit voorstel heeft niet het operationele uitwerkingsniveau gehaald. De Brugkerk is toen verkocht. De wens voor een eigen gebouw bleef warm in de gemeente. Men spreekt erover dat er al 25 jaar in diverse samenstellingen bouwcommissies hebben bestaan die met alle kracht en inspiratie mogelijkheden hebben onderzocht en verworpen. In september 2003 is er door de Zondag Bouwgroep BV en Huibers en Jarring een contourenplan gepresenteerd dat voorzag in een herschikking van de functies van het Aller Erf. Een sterk punt was het inbrengen van 43 appartementen in een ronde vorm om Het Ronde Erf te benadrukken. Het plan behelsde een multifunctioneel centrum van sport, recreatie en kerk. De wijkgemeente zou in dat plan de ’s zondagse erediensten houden in de sporthal. Voor het plan zijn geen financiële berekeningen gemaakt en is uiteindelijk niet als principe aanvraag ingediend bij de gemeente Veenendaal. In de jaren 2006 en 2007 zijn de organisaties IntraZorgplus, locatie De Meent, de SIB Woonservice en de wijkgemeente Noord-Oost en de kerkrentmeesters van de Algemene Kerkenraad intensief bezig geweest om de krachten te bundelen en het gezamenlijke belang van een (kerkelijk) centrum te onderzoeken. De aandacht richtte zich op Aller Erf met drie scenario’s en De Meent met 3 scenario’s. Aan de gemeente Veenendaal is op 13 april 2007 een voorkeursalternatief ingediend voor een nieuwe kerk voor Noord-Oost in het wijkcentrum van Aller Erf, inclusief een financiële onderbouwing. Het voorstel behelsde op dezelfde plaats waar in het voorstel van 2003 een multifunctioneel centrum Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 5 van 24
werd geprojecteerd, nu een sporthal en een kerkzaal van elkaar gescheiden, wijkvoorzieningen en woningen. De gemeente heeft op 5 maart 2008 het verzoek beantwoord met een afwijzing. Maar door de afdeling stadsontwikkeling is nader onderzoek gedaan op het plangebied en heeft een eigen ruimtelijke visie Wijkcentrum Dragonder gemaakt. De suggestie werd gedaan in het kader van compacter en efficiënter nog eens beter na te denken en rekening te houden met de visie van stadsontwikkeling. De volgende uitgangspunten zijn verwoord: 1. handhaven en eventueel uitbreiden van de bestaande winkels, 2. nieuwbouw van het wijkcentrum Aller Erf met behoud van alle functies en een zelfstandige kerkruimte, 3. handhaven c.q. inpassen water en groen, 4. het zo mogelijk toevoegen van woningen, 5. een autovrij winkelhart en tot slot 6. het verbeteren van de huidige parkeergelegenheid. Reeds in het voorjaar van 2008 heeft de eigenaar van de winkel Super de Boer een principeverzoek ingediend bij de gemeente Veenendaal als reactie op de mogelijkheden die stadsontwikkeling heeft geschetst. Door de nauwe samenwerking van het wijkcentrum Aller Erf en de Super de Boer (o.a. via de Op=Op shop) hebben betrokkenen bij het kloppende hart van Noord-Oost de koppen bij elkaar gestoken en zijn samen gaan werken in Spirit. 1.1.3. Spirit Op 7 juni 2008 is er een bijeenkomst van de eigenaar van Super de Boer, de voorzitter van de Stichting Aller Erf en de voorzitter van de wijkkerkenraad Noord-Oost. Aanleiding voor het gesprek was de wens van de Stichting Aller Erf een face lift te geven en de wensen van de kerk daarin mee te nemen. In juni wordt contact opgenomen met Huibers en Jarring. Daarna ontstaat Spirit, op 29 september 2008. Zie voor een uitgebreide beschrijving hoofdstuk 3. 1.2 Ontwikkeling ledental Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal. De Protestantse Gemeente i.w. kent thans vier wijkgemeenten: de gefedereerde wijken Noord/Oost en West, en de wijkgemeenten Centrum-Zuid/Petrakerk en Centrum-Zuid/Sola Fide. De gegevens van de afgelopen drie jaar geven het volgende beeld:
1-1-2006 Noord Oost Totaal Veenendaal 1-1-2007 Noord Oost Totaal Veenendaal 1-1-2008 Noord Oost Totaal Veenendaal 1-1-2009 Noord Oost Totaal Veenendaal
0 - 10 155 894 117 842 149 780 148 736
10 - 20 242 1078 219 1025 204 996 208 979
20 - 50 721 2922 674 2783 654 2628 621 2483
50 - 70 676 2151 668 2162 672 2178 675 2166
>= 70 312 1141 329 1175 348 1188 345 1223
Totaal 2106 8186 2007 7987 2027 7770 1997 7587
Een overzichtelijker tabel zonder details geeft het volgende overzicht: Totaal Veenendaal 1-1-2006 1-1-2007 1-1-2008 1-1-2009
8186 7987 7770 7587
Totaal NoordOost 2106 2007 2027 1997
Procentueel totaal 100% 98% 95% 93%
Procentueel Noord-Oost 100% 95% 96% 95%
Het ledenaantal in Veenendaal neemt de afgelopen drie jaar per jaar ongeveer af met 200 leden. Voor de wijk Noord-Oost geldt een afname met ruim 100 leden in drie jaar. De grootste afname zit in de leeftijdscategorie 20 – 50 jaar. De cijfers geven geen realistisch beeld van het kerkbezoek op een zondag. Tevens speelt dat gemeenteleden wel administratief toegewezen worden aan een wijk, maar actief betrokken zijn bij een andere wijkgemeente (perforeren). 1.3 Mogelijkheden en onmogelijkheden gemeente(opbouw) In het concept beleidsplan van de wijkgemeente Aller Erf wordt geconstateerd dat er sprake is van een steeds terugkerend thema. Herhaaldelijk is vastgesteld dat er een tekort is aan echte onderlinge betrokkenheid en saamhorigheid. Dit gemis loopt als een "rode draad" door de gedachtewisselingen. Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 6 van 24
De wijkkerkenraad is van mening dat deze onderlinge betrokkenheid juist een kenmerkende eigenschap van de gemeente zou moeten zijn. In het Evangelie naar Johannes wordt in hoofdstuk 13, vers 34 en 35, vermeld dat Jezus de volgende afscheidswoorden spreekt: "Een nieuw gebod geef Ik u, dat gij elkander lief hebt; gelijk Ik u liefgehad heb, dat gij ook elkander lief hebt. Hieraan zullen zij allen weten dat gij discipelen van Mij zijl, indien gij liefde hebt onder elkander." Concreet is dit gemis verwoord met de volgende uitspraken: • De zwakke onderlinge betrokkenheid die het gevolg is van de omvang van de wijkgemeente en mede wordt veroorzaakt door de grote pluriformiteit. • Het ontbreken van een werkelijke visie op het "apostolaat". De vraag wat onze geloofsgemeenschap betekent of zou kunnen betekenen voor de wereld en voor onze wijk wordt te weinig gesteld. Het is mogelijk dat het gebrek aan duidelijke herkenbaarheid van de wijkgemeente in deze kwestie een belangrijke rol speelt. • De samenstelling/leeftijdsopbouw van de wijkgemeente. De wijkgemeente kent een grote en actieve kern. Er zijn relatief veel jongere gezinnen en veel dertigplussers die zich veelal zeer betrokken tonen. • Het kerkgebouw. Het gebruik van het wijkcentrum "Aller Erf" is niet zonder problemen. Er is door de week slechts beperkt ruimte beschikbaar voor kerkelijke activiteiten. De kerkdiensten worden gehouden in de sportzaal, wat door sommige gemeenteleden als een bezwaar wordt ervaren. Het gemis aan een eigen kerkgebouw is ook een bron waarmee het gemis aan onderlinge betrokkenheid en saamhorigheid ontstaat. Afgelopen jaar heeft de wijkgemeente Noord-Oost contacten gelegd met de organisatie “Adopteer een Wijk”, een brede groep gelovigen die de kerk zo dicht mogelijk bij de mensen in de wijk willen brengen. Voor onze wijk een stimulerend contact, omdat de samenwerking ook kan ontstaan door inzet van vrijwilligers in de wijkgemeente. Men maakt gebruik van onze huurovereenkomsten met de Stichting Aller Erf om de bijeenkomsten te realiseren. Bovendien willen wij - vanuit het besef dat wij geroepen zijn om missionair present te zijn - met de inspiratie van ons geloof gezamenlijk reageren op de situatie in wijk en wereld. Samen zoeken de kerken naar een bijdrage aan de opbouw van de samenleving door het lenigen van pastorale, sociale en materiele nood in haar wijken en daarbuiten. Ervan uitgaande dat de Geest van God eveneens door woorden en daden van anderen werkt, nodigen wij ook andere gemeenschappen/kerken van harte uit om samen met ons op weg te gaan in Veenendaal.
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 7 van 24
Hoofdstuk 2
Protestantse Gemeente i.w. in Veenendaal
2.0 Algemene kerkenraad De Protestantse Gemeente Veenendaal i.w. heeft een lange voorgeschiedenis. Zij is voortgekomen uit een samenwerkingsverband van de Nederlands Hervormde Evangelisatievereniging Sola Fide, die in 1937 werd opgericht, en de Gereformeerde Kerk van Veenendaal. Zij kent thans vier wijkgemeenten: de gefedereerde wijken Noord-Oost en West, en de wijkgemeenten CentrumZuid/Petrakerk en Centrum-Zuid/Sola Fide. Op 11 mei 2004 werd besloten om in het kader van vier wijkgemeenten te groeien naar de Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., waarbij elke wijkgemeente haar eigen identiteit behoudt. Elke wijk bepaalt haar eigen beleid, binnen de kaders van de landelijke kerk. De Algemene Kerkenraad heeft tot 2004 niet eerder een beleidsplan geformuleerd. Met het tot stand komen van de Protestantse Kerk in Nederland per 1 mei 2004 wordt het tijd daar serieus werk van te maken. In zijn vergadering van 21 september 2005 besloot de Algemene Kerkenraad dan ook tot het samenstellen van een beleidsplan, waarbij werd opgemerkt dat “dit van onderen naar boven moet komen”. 2.1 Missie Protestantse Gemeente Veenendaal i.w. Het is niet gemakkelijk te spreken over de identiteit van de Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., omdat zij gevormd wordt door vier wijkgemeenten met een eigen identiteit en missie. Niettemin zijn alle vier wijken volop gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland en als zodanig gericht op geloofsverdieping en eredienst, pastoraat en onderlinge zorg, catechese en kinder- en jeugdwerk, gemeenschapsvorming en diaconaat dichtbij en ver weg. Leden van de gemeente participeren actief in de Veenendaalse samenleving. In alle vier wijkgemeenten zijn vele vrijwilligers actief op alle terreinen van het kerkelijke leven. Alle wijkgemeenten willen een warme en gastvrije gemeenschap zijn waar het evangelie wordt verkondigd en mensen naar elkaar omzien. De onderlinge verschillen worden gezien als gaven waarmee de wijken elkaar over en weer van dienst kunnen zijn. Het beleid van de Algemene Kerkenraad moet recht doen aan de verscheidenheid van de wijkgemeenten en aansluiten bij de identiteit en missie van de wijken. 2.2 Strategisch beleidsplan Algemene Kerkenraad In de afgelopen paar jaar hebben de leden van de Algemene Kerkenraad, soms spontaan aan de hand van bijbelstudies, soms rond specifieke thema’s, meermalen gesproken over wat zij belangrijke prioriteiten voor de gemeente vinden. Die laten zich als volgt samenvatten, (waarbij achter het aandachtspunt de periode staat vermeld, waarin de Algemene Kerkenraad bijzondere aandacht aan het betreffende beleidsterrein schenkt): 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
aandacht voor jongeren/jeugd- en jongerenbeleid (2007-2010) aandacht voor seniorenbeleid (2008-2010) een gezonde financiële basis voor de gemeente, ook op langere termijn (2007-2008) toewerken naar de vereniging van de vier wijkgemeenten in de Protestantse Gemeente Veenendaal.(2007-….). een kerkgebouw voor wijkgemeente Noord-Oost (2007-2010) aandacht voor (werving en ondersteuning van) vrijwilligers (2008-2010) communicatie binnen de gemeente en naar buiten (2007-2010). bezinning op de toekomstige bezetting van de predikantsplaatsen (2008-2009)
Bovenstaande acht aandachtpunten worden in het strategische beleidsplan van de Algemene Kerkenraad verder uitgewerkt. 2.3 Een kerkgebouw voor wijkgemeente Noord-Oost (2007-2010) Wijkgemeente Noord-Oost kerkt al jaren in het inmiddels sterk verouderde gymzaal van het wijkcentrum Aller Erf. Er wordt gewerkt aan het vinden van een nieuwe locatie, bij voorkeur in de vorm van een multifunctioneel gebouw, zodat door samenwerking met derden de exploitatiekosten beperkt kunnen worden. Na het verschijnen van het rapport van de Voorlopige Bouwcommissie (VBC) benoemde de Algemene Kerkenraad een nieuwe commissie Huisvesting wijk Noord-Oost, die in nauw overleg met Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 8 van 24
SIB, Intrazorg+ en de gemeente Veenendaal werkt aan voorstellen voor nieuwe huisvesting. De deelname van vertegenwoordigers van de wijk Noord-Oost zelf is hierbij belangrijk. Het streven naar een goede locatie voor wijk Noord-Oost moet ook gezien worden in het bredere kader van het gebouwenbeleid op de lange termijn. Tevens is het niet los te zien van het personeelsbeleid (m.n. predikanten) op de lange termijn na 2010. Activiteiten van de AK - De AK steunt de commissie Huisvesting actief in het voorstellen en realiseren van nieuwe huisvesting, in goed overleg met het college van kerkrentmeesters. - De AK beziet het streven naar een goede locatie voor wijk Noord-Oost in het bredere kader van het gebouwen- en personeelsbeleid op de lange termijn. De bezinning hierover start in 2008. Op 14 mei 2008 heeft de Algemene Kerkenraad een nieuwe voorbereidende bouwcommissie ingesteld toen bleek dat de gemeente Veenendaal de voorstellen van de SIB en IntraZorgplus afwees en met een nieuwe ruimtelijke visie kwam op het wijkcentrum in Noord-Oost Veenendaal. 2.4 Commissie randvoorwaarden Het formuleren van het gebouwenbeleid op de lange termijn en het beleid ten aanzien van de bezetting van de predikantplaatsen na 2010 is in opdracht verstrekt aan de Commissie randvoorwaarden op 14-5-2008. De opdracht van de commissie is geformuleerd aan de hand van de volgende prioriteiten: - wijkgemeente West: aanstelling van een (parttime) jongerenwerker; - wijkgemeente Noord-Oost: een kerkgebouw; - wijkgemeente Centrum-Zuid, Sola Fide: aanstelling van een (parttime) kerkelijk werker voor het seniorenpastoraat; - wijkgemeente Centrum-Zuid, Petrakerk: aanstelling van een (parttime) jongerenwerker en aanstelling van een (parttime) kerkelijk werker voor het seniorenpastoraat De Algemene Kerkenraad geeft de Commissie Randvoorwaarden Toekomstscenario´s de volgende opdracht: 1. De AK te adviseren over de concrete mogelijkheden voor honorering van de prioriteiten voor aanstelling van een jongerenwerker, de aanstelling van een kerkelijke werker voor het seniorenpastoraat en het verkrijgen (door huur, koop of bouw) van een kerkgebouw voor NoordOost. [De AK zal over eventuele keuzes en alternatieven de beslissing nemen. Om een verantwoorde beslissing te kunnen nemen moeten verschillende scenario’s ontwikkeld worden, waarin voor- en nadelen van keuzes worden afgewogen.] 2. Ten behoeve van het ontwikkelen van toekomstscenario’s allereerst te komen met een overzicht van de financiële randvoorwaarden. Deze zijn nader in de opdracht geformuleerd. 2.5 Dilemma Het besluit om de commissie randvoorwaarden samen te stellen is genomen op 14-5-2008. Op 1-112008 zijn de leden voor de commissie gevonden. Vanaf maart 2008 wordt er door de voorbereidende bouwcommissie op elke vergadering van de Algemene Kerkenraad gerapporteerd over het strategische beleidspunt “een kerkgebouw voor wijkgemeente Noord-Oost”. De voortgang die de voorbereidende bouwcommissie boekt in het kader van Spirit (zie hoofdstuk 3) wordt steeds onzeker gehouden doordat er nog geen rapportages zijn van de commissie randvoorwaarden.
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 9 van 24
Hoofdstuk 3
Van gedachte naar droom, naar plannen: Spirit
3.0 Doel en deelnemers Op 30-9-2008 komen de deelnemers aan Spirit voor het eerst bij elkaar. De participanten zijn op dat moment: Super de Boer, Stichting Wijkcentrum Aller Erf en wijkgemeente Noord-Oost. Als adviseur treedt op het architectenbureau Huibers en Jarring. We stelden snel onze doelen na jaren van voorbereiding: uitbreiding van Super de Boer, upgrading van Aller Erf, een eigen kerkzaal voor NoordOost, winkels en woningen erboven op de plek die de gemeente had aangegeven. Alles binnen de randvoorwaarden van de gemeente zoals in 1.1.2. beschreven. Binnen een strakke planning en vooral grote betrokkenheid is het voor participanten mogelijk geworden om op 6 maart 2009 bij de gemeente een principe verzoek in te dienen, inclusief financiële onderbouwing. Met name de wens van de Stichting Aller Erf om een eigen kerkzaal te realiseren voor Noord-Oost heeft veel morele steun opgeleverd. 3.1 Werkwijze, missie en resultaat Wat is er gerealiseerd: een visie op het wijkcentrum, programma’s van eisen van de participanten, samenhang in de plannen om te komen tot een kloppend hart voor de wijk, ondersteuning van de investeringsmaatschappij De Hoge Dennen om in winkels en woningen te investeren, een architectenbureau dat alle input kon verwerken naar beelden. Vanuit Noord-Oost is er hard gewerkt door de voorbereidende bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad. Aan de wijkkerkenraad en de Algemene Kerkenraad is steeds uitgebreid verslag gedaan van de vorderingen. Na 6 maart bij de burgerlijke gemeente Veenendaal is er op 8 maart een presentatie gehouden in de wijkgemeente van de plannen van Spirit, een positieve ontvangst. Op 18 maart is een uitgebreide presentatie van de voorbereidende bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad over de plannen geweest voor de Algemene Kerkenraad. De hoofdvraag was: wil de Algemene Kerkenraad zorgen voor het geld voor het gebouw, dan zorgt de wijk voor de inrichting. Graag willen we 10% van het geheel nog eens besteden aan gemeenschapsnood buiten Nederland. Een positieve ontvangst met enkele kritische kanttekeningen (commissie randvoorwaarden, de tand des tijds op het kerkelijke erf). De burgerlijke gemeente heeft laten weten de plannen van Spirit nu (1-7-2009) drie keer te hebben besproken in het planatelier. Op 21 juli 2009 heeft B&W besloten tot “akkoord conform het voorstel”. Op 23 juli 2009 heeft de wethouder de behandeling van het plan mondeling toegelicht aan vertegenwoordigers van Spirit. Op 4 september 2009 is het tweede traject van start gegaan om te komen tot een definitieve aanvraag wijziging bestemmingsplan. Ondertussen blijkt dat de voorbereidende bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad het werk voortzet ter realisering van de droom. Er is contact opgenomen met het Landelijk Dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Nederland. Er is een studie gaande naar de financiële haalbaarheid van de plannen (investering en exploitatie). Tevens is een overzicht beschikbaar van subsidiemogelijkheden dat aanleiding is voor een bijlage bij dit document: Notitie fonds- en geldwerving. 3.2 Financieel en economische haalbaarheid plannen Spirit De doelen die in de principeaanvraag van Spirit zijn verwoord zijn globaal als volgt te omschrijven: 1. Super de Boer: uitbreiding 500 m2 2. Nieuwe dagwinkels: 470 m2 3. Realisatie wijkkerk: 1000 m2 4. Aanpassing Aller Erf: voor o.a. medegebruik kerk 5. Kleinschalige woonvormen: 19 woningen op dagwinkels 6. Aanpassing infrastructuur: parkeerplaatsen De financiële haalbaarheid in de plannen is in de aanvraag als volgt omschreven. De bedragen die zijn genoemd zijn inclusief 20% bijkomende kosten, inclusief 7% winst en risico en inclusief 19% BTW. Financiële ramingen, totaal globaal € 7.280.000,-1. 2. 3. 4. 5. 6.
Uitbreiding Super de Boer: Dagwinkels en woningen: Wijkkerk: Aanpassing Aller Erf t.b.v eigen bijgebouwen kerk Aanpassing Aller Erf: Aanpassing Aller Erf t.b.v bijgebouwen kerk
€ 720.000,-€ 3.600.000,-€ 1.400.000,-- (kosten kerk) € 250.000,-- (kosten kerk) € 960.000,-€ 350.000,--
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 10 van 24
Tussen de Stichting Aller Erf en wijkgemeente Noord Oost zijn bovenstaande bedragen overeengekomen. De wijkkerk is geraamd op € 1.400.000,--. Dat is exclusief de grond waarop het kerkgebouw staat. In het principeverzoek naar de gemeente Veenendaal is opgenomen dat de wijkgemeente mee zal liften bij de aanvraag van Stichting Aller Erf ter realisering van het kerkgebouw. Later is door notariële overeenkomst afgesproken dat op meerdere gronden de wijkgemeente Noord-Oost de kerk in eigendom gaat verwerven. De Stichting Aller Erf is daarmee akkoord. Over de grond onder het gebouw zal nader onderhandeld moeten worden met de gemeente Veenendaal. In overleg met de notaris is tussen de Stichting Aller Erf en wijkgemeente Noord-Oost ook afgesproken dat de delen van het wijkcentrum Aller Erf die bij de wijkkerk horen in eigendom komen van de wijkgemeente op grond van het appartementsrecht, kosten: € 250.000,--.
In bovenstaand plaatje zijn de gebouwen van Stichting Aller Erf en de nieuwe kerkzaal duidelijk onderscheiden. Het beige gekleurde deel (rechterkant van het plaatje) wordt eigendom van de Kerk. Het groene deel (middengebied) zal multifunctioneel worden ingezet door de Stichting Aller Erf en zal deze ruimtes ook verhuren aan de kerk. 3.3 Globale indruk procedure aanvraag en realisatie Voor het masterplan Spirit is op 15 mei 2009 een tijdbalk gemaakt met een indruk van de activiteiten. Op 6 maart 2009 is de principeaanvraag bij de gemeente toegelicht en overhandigd. Er is mondeling toegezegd dat we zo spoedig mogelijk na 1 juli 2009 een mondelinge en daarna een schriftelijke reactie van de gemeente ontvangen. Dat is gebeurd op 23 juli 2009. Na boordeling van de gemeente zal een exploitatieplan worden opgesteld. Dat zal voor 15 oktober 2009 bekend moeten zijn en gelden als ‘go-no go’ moment voor het realiseren van een droom die werkelijkheid wordt. Daarna zal er een aanvraag ingediend worden om de bestemming van de gronden aan te passen. Inclusief alle procedures van deze aanvraag t/m een besluit door de raad moet gerekend worden op een tijdsbeslag van 14 maanden. Het is dan op z’n vroegst: 1 februari 2011. Bij positief besluit zal de bouwvoorbereiding nog zeker 4 maanden in beslag nemen. Rekening houdend met een bouwtijd van 17 maanden zal het hele project van Spirit uiteindelijk gerealiseerd zijn op 1 januari 2013. 3.4 Samenhang realisatie levensloopbestendig (kerk)centrum De voorbereidende bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad is zeer tevreden over de ontwikkelingen binnen Spirit. Omdat een grote investeerder zaken doet en regelt met Super de Boer kan de Stichting Aller Erf en de kerk meeliften met deze partner. Dat maakt de aanvraag van Spirit bij de gemeente sterk en noodzakelijk. Immers de gemeente Veenendaal wil ook graag een levensloopbestendig centrum. Daarbij komt dat de kerk met een eigen zichtbare kerkzaal meer naar buiten treedt in de wijk en meer zichtbaar wordt als een missionaire gemeente. Het realiseren van deze kerkzaal zal in veel opzichten tegemoet komen aan de zorgen die in het concept beleidsplan van de wijkgemeente zijn omschreven (zie 1.3). De voorbereidende bouwcommissie ziet deze mogelijkheid als enige mogelijkheid om voor deze kosten een eigen kerkzaal te realiseren. Gezien de lange geschiedenis en verwachting lijken de mogelijkheden reëel te zijn. Tevens ziet de wijkgemeente Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 11 van 24
Noord-Oost het realiseren van het eigen kerkgebouw als een erkenning van het maatschappelijke belang van een multifunctioneel kerkcentrum, centraal in de wijk. 3.5 De relatie wijkgemeente Noord-Oost en Stichting Aller Erf De wijkgemeente Noord-Oost zoekt niet alleen een gebouw voor de zondag, maar wil mogelijkheden realiseren voor gemeenteopbouw en zich positioneren in de wijk als een open geloofsgemeenschap. Ook de Stichting Aller Erf zal zich meer zichtbaar als wijkgebouw naar buiten op te stellen, een wijkcentrum waarin behoefte van wijkbewoners om samen activiteiten te ondernemen gerealiseerd kunnen worden. Het gebouw moet een transparantere uitstraling krijgen. Al met al willen de Stichting en de wijkgemeente hetzelfde voor de wijk in onderscheiden compartimenten. Het ligt in de bedoeling om tussen de Stichting Aller Erf en de wijkgemeente Noord-Oost d.m.v. een beheersovereenkomst afspraken te maken over de inzet van beide gebouwen. Met dien verstande dat de kerk altijd primaat heeft over het gebruik van de ruimtes die haar eigendom zijn. Voor de kerk betekent het een grote vermindering van de beheerslast (schoonmaak, aanpassing inrichting, etc.) die in ruil wordt gegeven voor de opbrengsten van de multifunctionele inzet. De beheerder van het wijkcentrum Aller Erf krijgt de mogelijkheid de kerkzaal mede te verhuren met de zalen uit Aller Erf. Over een beheersovereenkomst moet nog worden onderhandeld. 3.6 Programma van eisen wijkgemeente Noord-Oost Door de voorbereidende commissie kerkbouw Noord-Oost is een programma van eisen opgesteld waaruit de volgende 10 punten het meest belangrijk zijn: 1. Een kerkzaal voor 350 zitplaatsen, welke is uit te breiden met behulp van vouw/ of schuif wanden tot 500 á 550 zitplaatsen; 2. Door de week functie als ontmoetingsruimte en op zondag speciaal voor kerkdiensten; 3. Grote entree die tevens dienst doet als ontmoetingsruimte voor en na de dienst; 4. Voldoende nevenruimten: 4 ruimtes voor kindernevendienst, 1 crèche ruimte met bergruimtes voor speelspullen, 1 consistorie/vergaderruimte voor 25 personen/stilte ruimte door de week, 1 keuken en bergruimte voor de keuken, diverse bergruimten voor: stoelen, avondmaalspullen, trouwbank, knielbank, stoelen, kerstversiering, kleding, versiering. Eén archiefruimte, 1 jeugdruimte speciaal voor jongeren ingericht, 1 regiekamer voor opnames, sturing geluid, licht beamer; 5. De buitenkant van het gebouw moet een kerkelijke uitstraling hebben; 6. De binnenkant moet aanleiding zijn voor passie en spiritualiteit; 7. Liturgisch centrum en positie en richting stoelen/banken, iedereen moet elkaar in het gezicht kunnen zien, zo min mogelijk rijtjes; 8. Open uitstraling waar ieder welkom is, ook invaliden of anderszins gehandicapten; 9. Podium; 10. Medegebruik voor bruiloften en partijen. Voorlopig zijn in de principeaanvraag naar de gemeente alleen de ruimtelijke zaken meegenomen. 3.7 Ondersteuning, ruimte en eisen van het Landelijke kerkverband, c.q. dienstencentrum Er is overleg gevoerd met het Landelijke Dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Nederland te Utrecht. Doorgenomen is de formele kant van het realiseren van een eigen kerkgebouw, de financiële aspecten, de technische zaken. Natuurlijk is ook aan de orde geweest de ondersteuning die het landelijke dienstencentrum kan leveren aan het proces om de droom te realiseren. Er bestaan diverse brochures die het realiseren van een eigen gebouw ondersteunen. Tevens is ons gewezen naar de website van de Protestantse Kerk in Nederland (http://www.pkn.nl/) om informatie te vinden over subsidiemogelijkheden etc. Daarnaast is er gesproken over mogelijkheden voor financiële ondersteuning, waarbij centrale aspecten van de wijkgemeente centraal worden genomen: het missionaire karakter van de gemeente. Maar ook speelt de voorziene samenwerking van de gemeente met de Stichting Aller Erf en haar belangengroepen (integratie gehandicapten) een rol. We weten nog niet precies welk soort woningen worden gebouwd boven de te realiseren kleine winkeltjes. Als dat zorgwoningen betreft, waarbij de kerk een samenbindende rol kan vervullen zal dat aantrekkelijk zijn voor diverse steunverleners. Gedacht wordt aan de solidariteitskas, de kamer voor steunverlening en KIA (kerk in actie).
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 12 van 24
Hoofdstuk 4
Dromen van papier naar werkelijkheid
4.0 Protestantse Gemeente i.w. krijgt in Veenendaal opnieuw eigen kerkgebouw Het heeft al meerdere keren in de krant gestaan. Aller Erf krijgt een eigen kerk. Alsof de media het ons van harte gunnen. Zo ver is het nog niet. In de voorgaande hoofdstukken is de geschiedenis en het ontstaan van de nieuwe plannen beschreven. Aangezien het vrijwel zeker is dat zowel de Super de Boer, als het Aller Erf, als de uitbreiding van de winkelvoorziening met woningen zal worden gerealiseerd, blijft er op ‘de eigen kerk’ een twijfel rusten. Kunnen we het betalen? Is het nog wel gewenst om in deze tijd een kerk te bouwen? En als we dat doen, zal deze kerk nog wel bestaan over 10 jaar? En kunnen we dan de exploitatie van het gebouw nog opbrengen? Zijn er niet meer wensen binnen de algemene kerkenraad van de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal? Moet het ‘grote geld van de Brugkerk’ zo maar naar Noord-Oost? Het kan zomaar zijn dat we een ‘kerk-met-krimp’ model worden! Moeten er dan minder predikanten komen? En ook minder gebouwen? Is er geld opzij gelegd voor een nieuw kerkgebouw in Noord-Oost? Is er gereserveerd? Tegen de stroom in gelooft de voorbereidende bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad in het voorliggende concept. Voor de leden die wat langer meelopen in de Samen op Weg gemeente zijn het veelal dezelfde opmerkingen die 17 jaar geleden ook gebruikt werden tijdens de besluitvorming over de bouw van de Goede Reede. De commissie van de AK strijdt niet voor ons enige project Noord-Oost. Vaak is aangegeven in vergaderingen dat we ‘moed voor de toekomst’ moeten houden en alle vier de hoogste prioriteiten van het strategische beleidsplan moeten willen halen. Dat is toch niet voor niets vastgesteld in het voorjaar 2008? Er zijn zo veel vragen dat er een commissie voor is ingesteld. Die moet moeilijke adviezen geven waarover de Algemene Kerkenraad dan opnieuw een besluit moet nemen. De droom van papier naar werkelijkheid kan niet zomaar naar de zijkant van de tafel worden geschoven. Er leeft geloof in de wijkgemeente Noord-Oost. We zijn in verwachting en hebben al eens in een winkel rond gelopen om behang uit te zoeken voor het nieuwe kamertje. De kracht van het geloof krijgt een nieuwe impuls door het perspectief op een eigen kerkzaal. Dat is nodig voor de bewoners van de eigen wijk (integratie) en maar ook voor de bewoners van de nieuwe wijken in Veenendaal Oost. Een zichtbare kerk is voor onze gemeente een baken van vertrouwen. En dat niet alleen voor de komende vijf jaar voor de eigen leden, maar zeker voor onze kinderen en kleinkinderen, buren, medelanders en vrienden. Tevens zijn er mooie beelden ontstaan over de werkelijkheid van die nieuwe toekomst:
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 13 van 24
Een naam voor het gebouw is nog niet bedacht. Het uitschrijven van een prijsvraag zal zeker tot de mogelijkheden behoren. De web-site zal dienen als bron waarop we alle informatie beschikbaar zullen stellen over het realiseren van de droom. Het hoort bij ons, we groeien ervan en hierdoor kunnen we voor onze eigen gemeenteleden en voor onze omgeving een gemeenschap vormen met een zoute smaak, een lichtbaken, een herberg, een plek voor ieder die onderweg is. Maar ook een plek voor ieder die iets wil vieren, voor bruid en bruidegom. Of voor mensen die moeten rouwen, ten afscheid. Een plek waar je de bron van je bestaan kunt voeden en je leven richting en perspectief krijgt. 4.1
Stichtingskosten
Over de geraamde stichtingskosten is geschreven in 3.2. Hieronder een overzicht van de mogelijkheden om de stichtingskosten op te brengen. Het gaat om een bedrag van de kerkzaal: € 1.382.334,-- en de aanpassing Aller Erf t.b.v eigen bijgebouwen kerk € 245.857,--, samen een bedrag van € 1.628.191,--. Stichtingskosten kerkzaal en zalen in Aller Erf Kerkzaal 566 m2 á € 1.500 per m2 = Bijkomende kosten 20% Winst en risico 7% Infrastructuur 9,8%
€ € € €
849.000,00 169.800,00 59.430,00 83.395,56
Aanpassing Aller Erf t.b.v. eigen ruimtes 201 m2 á € 750 per m2 = Bijkomende kosten 20% Winst en risico 7% Infrastructuur 9,8%
€ € € €
151.000,00 30.200,00 10.570,00 14.832,43
Totaal exclusief btw
€ 1.368.227,99
BTW 19%
€
Totaal inclusief btw
€ 1.628.191,30
259.963,32
Enkele opmerkingen over de stichtingskosten: 1. Op dit moment, najaar 2009, zit de bouw in een grote crisis die is begonnen met de kredietcrisis. De verwachting is dat aanbesteding van het project op dit moment in een gunstige periode gedaan kan worden. 2. Spirit kent drie bouwheren die samen zullen werken in één bouwstroom. De Hoge Dennen zal optreden namens de Super de Boer, de Stichting Aller Erf en de kerkrentmeesters van de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente i.w. in Veenendaal. Het realiseren van dit project in één bouwstroom levert voordelen op. Afhaken van de Protestantse Gemeente i.w. in het totale project, dat zeer waarschijnlijk doorgang zal vinden, zal leiden tot grote deceptie, afzien van het realiseren van een eigen kerkgebouw voor de wijkgemeente Noord-Oost ook op langere termijn. 4.2
Financiering
Als model voor financiering van de stichtingskosten kan het volgende dienen. De stichtingskosten zijn: € 1.628.191,30. Voor dit bedrag zijn diverse bronnen die als dekking kunnen dienen. Ten eerste de reeds gereserveerde middelen voor Nieuwbouw Noord-Oost die op de jaarrekeningen van de gereformeerde en hervormde kerk zichtbaar zijn gemaakt. Ten tweede zullen we een beroep doen op een bijdrage uit de landelijke kas van de Protestantse Kerk in Nederland. Maar ook zullen we op meerdere fondsen een beroep doen om ons te ondersteunen de financiering rond te krijgen. Ondersteuning voor aanvragen bij de stichtingen is reeds toegezegd. Daarnaast zullen we, in navolging van het strategische beleidsplan “Moed voor de toekomst” als vier wijkgemeenten van de Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 14 van 24
Protestantse Gemeente i.w. in Veenendaal ook ons eigendom moeten willen verwerven. Binnen Veenendaal zijn er misschien mogelijkheden tot sponsoring van bedrijven. Als we met deze verwachte inkomsten onvoldoende dekking kunnen realiseren, zullen we geld moeten lenen. Acties daarvoor kunnen worden gestart onder gemeenteleden. Maar ook de Stichting Kerkelijke Geldbeheer (SKG), de bank voor kerken, uitgaande van de vereniging voor kerkrentmeesterlijk beheer in de Protestantse Kerk in Nederland, zal naar verwachting een hoge bijdrage kunnen leveren. Het grootste beroep zal gedaan worden op onze eigen Protestantse Gemeente i.w.. Concreet betekent dat een grote bijdrage van de Kerkrentmeesters van de hervormde en gereformeerde kerk. Allerlei variaties zijn mogelijk om de stichtingskosten te financieren. Vandaar dat meerdere scenario’s zijn gemaakt, waarbij scenario 1 volgens de voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad het hoogst haalbare is en het meest uitdagend. De bedragen die hieronder genoemd worden zijn nog geen afgesproken bedragen, maar geven een beeld en een basis voor een goed gesprek om onder de droom een realistische bodem te leggen. Scenario 1 Fondsen Fonds Nieuwbouw Noord (Ger) Fonds Nieuwbouw Noord-Oost (herv) Bijdragen/subsidies Landelijk Diensten Centrum Maatschappij voor Welstand Insinger stichting Stichting Rotterdam Geldwerving Uit Noord-Oost Uit andere wijkgemeenten Bedrijven
€ €
7.130 79.562
Scenario 2 € €
7.130 79.562
Scenario 3 € €
7.130 79.562
€ 200.000 € 75.000 € 15.000 € 25.000
€ 150.000 € 50.000 € 10.000 € 20.000
€ 100.000 € 25.000 € 5.000 € 15.000
€ € €
€ € €
€ € €
25.000 25.000 15.000
20.000 20.000 10.000
15.000 15.000 5.000
Leningen Renteloze leningen gemeenteleden Leningen SKG, landelijk
€ 100.000 € 50.000
€ 75.000 € 250.000
€ 50.000 € 500.000
Bijdrage Protestantse Gemeente i.w. Veenendaal
€ 1.000.000
€
€
Totaal financiering
€ 1.616.692
€ 1.591.692
€ 1.616.692
Stichtingskosten
€ 1.628.191
€ 1.628.191
€ 1.628.191
€
€
€
Tekort
11.499
900.000
36.499
800.000
11.499
Enkele opmerkingen over de financiering: 1. In de bijlage is een plan van aanpak opgenomen m.b.t. fonds- en geldwerving. In dit document ligt de afspraak dat de wijkgemeente Noord-Oost zal zorgen voor de inrichting van het kerkgebouw, de inrichtingskosten worden geschat op maximaal € 250.000,--. 2. De bedragen van de Fondsen Nieuwbouw zijn in de concept jaarrekeningen van de hervormde en gereformeerde kerk 2008 te vinden. 3. De rente en aflossing van de lening die misschien nodig is van de Stichting Kerkelijke Geldbeheer (SKG), zal meegenomen worden in de exploitatie resp. de berekening van de kasstromen. De financiering wordt hiermee sluitend gemaakt ten koste van het exploitatieresultaat. Positieve resultaten zullen worden gebruikt om de leningen versneld af te lossen. 4. Voor leningen moet worden uitgegaan van een rentepercentage van 5,75% (peildatum januari 2009, SKG). Minimaal de eerste 5 jaren zal een rentesubsidie van 2% worden verkregen. Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 15 van 24
4.3
Grondkosten
In het exploitatieoverzicht zijn geen grondkosten opgenomen. Daarover zal onderhandeld moeten worden met de gemeente Veenendaal. Het gaat onder grond onder de kerkzaal en de grond onder de ruimtes in Aller Erf dat ons eigendom wordt. Het gaat om een omvang van ongeveer 783 m2. Tijdens het eerste overleg met de gemeente in september 2009 is een indicatie afgegeven van de grondprijs voor kerkgebouwen: € 195,-- per m2. Op basis van deze gegevens zou het gaan om een totaalbedrag ex BTW van € 124.497,--, en inclusief BTW bijna € 150.000,--. De voorbereidende bouwcommissie van de Algemene Kerkenraad heeft de geschiedenis in grote lijnen opgehaald m.b.t. de beloften die de gemeente Veenendaal in het verleden heeft gedaan m.b.t. het realiseren van een eigen kerkruimte voor Noord-Oost. Uit correspondentie van de Algemene Kerkenraad met de gemeente Veenendaal blijkt het volgende: In 1999 heeft het college van B&W een locatie die was gereserveerd voor de kerk vervangen door bestemming rijenwoningen. Bij de ter inzage legging van de plannen Dragonder-Oost/VeenendaalOost in 2001 is de reservering geschrapt. Het gaat om de locatie waar nu de Pniëlkerk is gevestigd. Er speelt nog een volgend punt. De kerkzaal zal mede worden gebruikt onder een beheerscontract met de Stichting Aller Erf als een multifunctionele ruimte. Het is een vereiste in het akkoord dat de gemeente heeft gegeven op de principeaanvraag van Spirit. Als beslispunt is opgenomen: “deze ontwikkeling meenemen met het in bewerking zijnde “Kader ontwikkeling Multifunctionele accommodaties”. Een goede mogelijkheid is aan de wens van de gemeente Veenendaal en de behoefte van diverse groepen in Veenendaal, centraal en in onze wijk, om een ‘kleine zaal’te realiseren en oefenruimtes voor b.v. de muziekschool. Tijdens de presentatie op 6 maart 2009 van Spirit heeft wethouder Van Maanen positief gereageerd op de openingen die Spirit heeft gegeven voor het realiseren van een multifunctionele accommodatie voor de gemeente Veenendaal. 4.4
Exploitatiekosten
Om een inzicht te kunnen geven in de exploitatiekosten is nagegaan wat de exploitatie van de andere gebouwen van de wijkgemeentes is in Veenendaal. Uit de concept jaarrekeningen 2008 zijn de volgende getallen gehaald. De volgende posten zijn in de lastenrekening opgenomen: onderhoud, belastingen, verzekeringen, energie en water en overige lasten. De Goede Reede (monumentaal geb.) 2007 2008 € 34.795 Ger. Herv. € 34.795 Totaal € 69.590
€ 16.933 € 18.149 € 35.082
Petrakerk 2007
2008
€ 93.936
€ 138.582
€ 93.936
€ 138.582
Aller Erf 2007 € 18.950 € 18.950 € 37.900
2008 € 19.836 € 19.823 € 39.659
Sola Fide (monumentaal geb.) 2007 2008 € 22.012 € 22.012
€ 23.597 € 23.597
Opmerkingen bij exploitatiekosten 1. In de huidige situatie zijn de exploitatiekosten van Aller Erf ongeveer € 40.000,--. Dat is de huur van de kerkzaal op zondag, bijzondere diensten, de huur van de bijruimten op zondag en de beschikbaarheid van twee ruimten elke dag van de week; 2. In de nieuwe situatie zullen we eigenaar zijn van een kerkzaal en eigen ruimten die meer zijn dan de ruimten die we nu huren. Tevens zullen we op zondag gebruik maken van extra ruimte beschikbaar gesteld door de Stichting Aller Erf; 3. De nieuwbouw zal zo plaatsvinden dat de exploitatielasten zo min mogelijk zullen zijn, door energiezuinige voorzieningen, een onderhoudsvriendelijk gebouw, gebruik zonnepanelen, etc; 4. In de beheersovereenkomst met de Stichting Aller Erf zal overeen worden gekomen dat de exploitatielasten van niet-zondagen wegvallen tegen de opbrengsten (prestatieverplichting) van de verhuur van de ruimten op niet-zondagen; 5. Er zal in samenwerking met de Stichting Aller Erf gezocht worden naar een vaste huurder die groot belang heeft bij een goed, op maat ingerichte ruimtes en decentraal in de wijk de activiteiten kan aanbieden. Te denken valt aan de Volksuniversiteit of de Muziekschool.
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 16 van 24
6. Het is noodzakelijk dat er een analyse wordt gemaakt van de exploitatiepost vrijwillige bijdragen over de komende 20 jaar. De commissie randvoorwaarden neemt deze opdracht voor z’n rekening. 7. Om een goede analyse te kunnen maken van de exploitatiekosten van de nieuw te realiseren kerk is het noodzakelijk met kengetallen te werken: aantal zitplaatsen kerkzaal, oppervlakte gebouw, medegebruik bijgebouwen, leeftijd gebouw, etc. Met een externe deskundige is gestart deze analyse te maken. 8. Een eerste indruk van schattingen van de voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad van de exploitatie van ‘de nieuwe kerk’ is dat deze onder de € 40.000,-- per jaar zal vallen. 9. Onderzocht moet worden of incidenteel de wijkgemeente Noord-Oost het volgende waar kan maken: indien de exploitatielast hoger wordt dan € 40.000,-- zal de wijkgemeente door bijzondere activiteiten zelf de benodigde meerkosten opbrengen tot de maximale meerkosten van € 10.000,4.5 Inrichtingskosten Op grond van een inventarisatie van inrichtingskosten van een te starten kerk in Amersfoort heeft de commissie een bedrag geschetst van € 200.000,-- tot € 250.000,--. Een commissie inrichting onder de voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad zal nadere voorstellen doen om de nieuwe ruimtes in te richten. Slechts die ruimten die eigendom worden van de kerk zullen door de kerk ingericht worden. In overleg met de Stichting Aller Erf zullen door de vaste huurder, de kerk op zondag, afspraken gemaakt worden over de inrichting. Aan de volgende zaken kan worden gedacht m.b.t. de inrichting: linoleum vloer 300-500 zaalstoelen, prijs afhankelijk van de uitvoering transportwagen statafels paraplubakken prullenbakken groenvoorziening vergaderruimte meubilair tafels vergaderruimte meubilair stoelen meubilair jeugdruimte meubilair consistorie meubilair crèche railvoorziening voor kunst stelpost keuken inclusief apparatuur apparatuur keuken koffiezetter, etc kopjes/schotels etc. schoonmaakapparatuur liturgisch centrum, geluidsapparatuur, beamer, piano, orgel post onvoorzien, afronding Met betrekking tot de inrichting zal zo veel mogelijk subsidie aangevraagd worden bij instellingen voor bijzondere projecten onderscheiden in de kerkzaal en de vergaderzalen: b.v. kunst in de kerk, het liturgisch centrum, het orgel, de piano, de mediabenodigdheden etc. Er bestaat een Skanfonds dat ook subsidie verstrekt. Skanfonds steunt projecten op het gebied van zorg en welzijn, zingeving en/of spiritualiteit. Een bijzondere vorm van ondersteuning zijn de Social Investments. Dit is een vorm van steunverlening waarbij non-profit organisaties een bijdrage krijgen voor de kosten die zij maken in de startfase. Zeker als de multifunctionele accommodatie nog verder gaat reiken dan alleen Heimerstein. Indien de relatie tussen de zorgwoningen tot Aller Erf en de wijkkerk echt iets gaat betekenen (sociale cohesie) is een beroep op het Skanfonds mogelijk. Daarbij moeten we niet vergeten de sponsoring door bedrijven. 4.6
Fundraising
In de bijlage is een overzicht opgenomen van het plan van aanpak om de fonds- en geldwerving goed op gang te brengen. We weten dat de wijkgemeente Noord-Oost de komende jaren alles uit de kast Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 17 van 24
moet halen om een goede start met het nieuwe gebouw te kunnen maken. In de bijlage zijn de globale voorstellen weergegeven. De commissie zal deze plannen verder uitwerken om vanuit een overzicht alle acties goed op elkaar afgestemd te houden. 4.7
Besluitvormingsprocedure in de wijk- en algemene kerkenraad, en landelijk verband
Om een heldere procedure te hanteren over de besluitvorming over het ja/nee m.b.t. de droom van Noord-Oost zullen we de wijkgemeente van Noord-Oost moeten horen en ze duidelijke voorstellen moeten doen om een eigen kerkzaal realistisch voor ogen te houden. Ook de andere wijkgemeenten Centrum-Zuid Petrakerk, Centrum-Zuid Sola Fide en West zullen geïnformeerd en gehoord moeten worden, omdat het wel/niet verder gaan met een eigen kerkzaal van Noord-Oost een besluit wordt binnen de algemene kerkenraad. Tevens zal het landelijke dienstencentrum met allerlei commissies toestemming moeten geven de kerk te kunnen bouwen. Deze procedures zullen van september 2009 t/m december 2009 hun beslag krijgen. Het begeleidende schrijven bij deze notitie beschrijft een procedurevoorstel om tot een besluit te komen. 4.8 Mag het iets meer zijn: 10% extra dromen Bij de presentatie in de Algemene Kerkenraad is geopperd dat een activiteit voor Veenendaal in het belang van het Koninkrijk tevens mogelijkheden biedt om gemeentes verder weg te steunen. We stellen voor om naast de acties voor de eigen kerkzaal activiteiten te ontwikkelen die ook verder weg het Koninkrijk gestalte geeft. De Algemene Kerkenraad zou het besluit moeten nemen om bij uitwerking van bovenstaande voorstellen de diaconie opdracht te geven om 10% van de uitgaven voor Noord-Oost op te brengen voor een gelijksoortig project in het buitenland. Dan verbindt Protestantse Gemeente i.w. Veenendaal zich niet alleen samen tot een plaatselijke gemeente, maar geeft oprecht solidair gestalte aan de zorg voor de naaste. 10% zegt daarbij misschien weinig, maar het bedrag is waarschijnlijk van grotere betekenis daar dan we in Nederland beseffen. Verwijzingen: Ruimtelijke visie wijkcentrum Dragonder, gemeente Veenendaal, februari 2008 Masterplan Spirit, Huibers en Jarring, 6 maart 2009 Brochures landelijk dienstencentrum Presentatie op http://noordoost.pkn-veenendaal.nl/index.html
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 18 van 24
Bijlage 1.
Overzicht fonds- en geldwerving
Fonds- en geldwerving Plan van aanpak
voor de
nieuw te bouwen kerk voor de wijkgemeente Noord-Oost (‘Aller Erf’) van de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 19 van 24
Plan van Aanpak Inleiding De wijkgemeente Noord-Oost (Aller Erf) van de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal is op zoek naar een eigen kerkgebouw in haar wijk Dragonder-Noord. Ruim 30 jaar heeft deze wijkgemeente kerkelijk onderdak gevonden in de in deze wijk bestaande sporthal. Het zal duidelijk zijn dat dit allerlei beperkingen met zich meebrengt. De wijkgemeente wil nu graag na al die jaren de beschikking krijgen over een eigen kerkgebouw. Hierdoor kan de wijkgemeente een eigen plaats krijgen, een herberg. Waarin de eredienst en de liturgie voluit kan worden gevierd, zodat niet week na week alles weer opnieuw moet worden opgebouwd om een kerkdienst mogelijk te maken. Verder kan in dit kader er rekening mee worden gehouden met de groei van de wijkgemeente als gevolg van de bouw van ruim 2000 woningen in de wijk die geografisch ten Oosten van de wijk Dragonder ligt. Dat door de plannen van het hebben een eigen kerkgebouw (veel) geld nodig is zal iedereen duidelijk zijn. De bouwkosten van een kerkgebouw zelf bedragen volgens een raming rond een bedrag van € 1.630.000,--, exclusief de kosten voor de inrichting van de kerkzaal, die geraamd worden op een bedrag dat ligt tussen € 200.000 en € 250.000. Ook de grondkosten, € 150.000,--, zin in dit bedrag nog niet opgenomen. In deze notitie zal slechts worden ingegaan op de mogelijkheid van fondswerving om de plannen te kunnen financieren. Door acties te richten op de eigen (wijk)gemeente(n), bedrijven, instellingen, stichtingen en fondsen buiten de gemeente moet het mogelijk zijn om additionele middelen te verkrijgen. De financiering van de plannen zal voor verreweg het grootste deel afkomstig moeten zijn uit de middelen die het college van kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal ter beschikking zal stellen. Naar verwachting zal er dan nog een aanzienlijk bedrag resteren om de kerkbouwkosten te kunnen financieren. Zie 4.2 in deze notitie. Aangezien de voorgenomen plannen voor de bouw van de kerk in samenhang plaatsvinden met reeds vergevorderde andere bouwvoornemens rond de genoemde sporthal en het daarnaast gelegen winkelcentrum is het van het grootste belang dat spoedig inzicht wordt verkregen in de dekking van de kosten die met de bouw van de kerk gemoeid zijn, zodat ook het fiat kan worden gegeven om tot realisatie van de plannen te kunnen overgaan, die in gezamenlijkheid zijn bedacht. 1. Doel notitie Het doel van deze notitie is om primair ideeën te verzamelen en te ontwikkelen om gelden voor de bouw van de kerk te genereren. Daarnaast dient het om anderen actief betrokken te maken bij de voornemens om de plannen mede ook in financieel opzicht mogelijk te maken. Daarbij wordt het concreet betrekken van menskracht en ideeën vanuit andere wijkgemeenten binnen Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal uitermate op prijs gesteld. Door deze nieuwbouwplannen krijgt de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal er misschien wel een (financieel) probleem bij dat kan worden opgelost. Bij zijn inauguratie somde de nieuwe president van de VS bij zijn inauguratie veel problemen op en zei dat hij die niet alleen kan oplossen: daar hebben wij elkaar voor nodig. Zo is het hier zeker ook! Op zoek naar goedkoop of gratis geld vereist gedrag van mensen die ergens voor gaan. In het groot het bakken van taarten voor de kerk, in het klein je nek uitsteken bij rijke fondsen om financiering te krijgen voor het orgel, de warmtepomp, de zonnepanelen etc. 2. Succesfactoren In het land zijn bij andere kerkelijke gemeenten over vergelijkbare zaken veel ideeën te vinden. De sponsormogelijkheden zijn zeer divers. Niettemin moeten ideeën primair op bruikbaarheid, uitvoerbaarheid en rendement goed worden onderzocht voordat deze ter hand worden genomen. Heel duidelijk blijkt dat met het voeren van acties het draagvlak binnen de kerkelijke gemeente(n) vergroot en de gemeenschapszin sterk bevorderd. Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 20 van 24
3. Rubricering op basis van uitvoerbaarheid en rendement Besloten kan worden om uit te gaan van fases: A. Initiatieven op korte termijn, relatief hoge inkomsten in de vorm van giften, minimale personele inzet nodig. B. Initiatieven voor de 2e fase, waar een vorm van beloning tegenover staat in de vorm van bijvoorbeeld rente en public relations. C. locale initiatieven in de vorm van evenementen met inzet van vrijwilligers. Fase A: 1. Nagegaan moet worden welke mogelijkheden voor financiële ondersteuning er bestaan bij burgerlijke overheden, particuliere fondsen, provinciale fondsen en kerkelijke fondsen. Er bestaan diverse fondsen in den lande die subsidie verstrekken aan kerkelijke gemeenten voor renovatie en nieuwbouw van kerken. Aangezien we hier niet te maken hebben met een bestaand kerkgebouw, maar met nieuwbouw en we opteren voor een multifunctioneel gebouw zal van de burgerlijke overheid ook wel wat te verwachten zijn. Wel zoeken we subsidies voor zaken die te maken hebben met het plaatsen bij voorbeeld zonnepanelen, warmtepomp, speciale isolatie of andere duurzame besparende energie investeringen. Ook vanuit de landelijke Protestantse Kerken in Nederland zijn subsidiemogelijkheden te verkrijgen. Een inventarisatie is noodzakelijk. 2. Direct betrokkenen (leden van de eigen wijkgemeente) zullen verantwoordelijk zijn voor de hoogste bijdrage. Stap 1 zal zijn het rondsturen van brieven aan gemeenteleden van de wijkgemeente NoordOost. Een wervende brief zal uitgaan waarin wordt gevraagd om een extra financiële bijdrage. Overwogen dient te worden om deze actie een aantal jaren te herhalen. Gemeenteleden kenne verschillende draaglast, ook financieel. Een uitgekiend systeem zal worden opgezet om eenmalige of meerjarige bijdragen te realiseren tussen de € 5,00 en € 10.000,--. In de brief dient gewezen te worden op de fiscale aftrekmogelijkheden inzake giften. Ook kan gemeenteleden gewezen worden op legaten en erfenissen ten gunste van het realiseren van een eigen kerkzaal voor noord-Oost. 3. Andere wijkgemeenten in Veenendaal De wijkgemeente Noord-Oost (Aller Erf) maakt deel uit van de Protestantse Gemeente i.w. te Veenendaal. Wij verwachten dat de leden van andere wijkgemeenten in Veenendaal de plannen voor een eigen kerkgebouw in Noord-Oost ook financieel ondersteunen. In het verleden is de huisvesting van het kerkgebouw ‘De Goede Reede’ van de wijkgemeente West in Veenendaal eveneens te danken aan de financiële steun uit de andere wijkgemeenten. 4. Sponsoring bedrijven In de directe omgeving van de wijk Dragonder bevinden zich een flink aantal bedrijven en instellingen. Bewoners, bedrijven en instellingen zijn nauw met elkaar verbonden. Door een zakelijke brief, met de vraag om een eenmalige gift ten behoeve van de bouw van een eigen Kerk in deze wijk, kan verwacht worden dat een eenmalige bijdrage zal worden verkregen. Positieve uitstraling is een belangrijk aspect voor ondernemingen. Veelal bestaan er reserveringen voor dit soort giften. 5. E-mail vrienden actie E-mail en Internet maken het mogelijk grote groepen snel te bereiken. We hebben het voornemen om een wervende e-mail tekst, wellicht met foto, onder vermelding van een bankrekeningnummer te verspreiden, b.v. via de website: www.velekleintjesmakenééngrote.nl. Aan gemeenteleden kan worden gevraagd deze e-mail door te sturen aan familie en vrienden met een persoonlijke toelichting op hun betrokkenheid bij de nieuwe kerk. De e-mail zal laagdrempelig oproepen tot het overmaken van een kleine of grote gift om de kerk te realiseren. Het is waarschijnlijk gemakkelijker mensen hiervoor te winnen als de start van de bouw een feit is en er wervend materiaal beschikbaar is. Een mogelijkheid is een bedrag te geven voor een bepaalde investering, bij voorbeeld voor een preekstoel of een lamp, een stoel, drie weken bloemen, etc. 6. PR actie Veenendaal kent twee plaatsgebonden kranten. Daarnaast is er een op Veenendaal gerichte regionale krant als ook het TV Veenendaal Journaal. Het bouwen van een kerk in deze tijd van Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 21 van 24
kerkverlating, vervlakking en egoïsme, kan een bijzonderheid genoemd worden. Het is een feit waar door media aandacht aan gegeven moet worden. Onze wijkgemeente gaat niet uit van een krimpmodel. Als we kijken naar het ledenaantal de afgelopen drie jaar is er geen aanleiding voor. Te denken valt aan het opstellen van persberichten maar eveneens om interviews te geven en te krijgen over deze nieuwbouw. Ook landelijke dag- en weekbladen en kerkelijke bladen zullen actief benaderd worden. Door dit te combineren met een ‘Steun de Aller Erf kerk’ onder vermelding van een rekeningnummer zullen er kleine en grote giften binnenkomen. 7. Internet Vanaf het moment dat besloten wordt tot bouw van de nieuwe kerk zal er via Internet, al of niet met een aparte website, actief gecommuniceerd worden over de plannen, de vorderingen etc. Onderzocht dient te worden in hoeverre er banners, gesponsorde links, geplaatst kunnen worden van bedrijven, actief betrokken bij de wijk, die belang hebben bij publiciteit en er ook voor willen betalen. Ook op de website zelf zou actieve reclame geplaatst kunnen worden. 8. Sponsoring van inventaris door bedrijven en gemeenteleden. Het ligt in de bedoeling om specifiek voor de inventaris en de inrichting een aantal leveranciers te benaderen om de kosten van de inventaris en inrichting zo laag mogelijk te houden. Gedacht wordt aan de leverancier van de keuken, het orgel, de geluidsinstallatie, de verlichting etc. Wellicht dat daar iets tegenover moet worden gezet, bijvoorbeeld een klein naamplaatje o.i.d van de leverancier. Naast eenmalige giften van gemeenteleden kan worden gevraagd of die bereid zijn om concreet te betalen voor een specifiek onderdeel van de inventaris, bijvoorbeeld een stoel, onderdelen van het liturgische centrum etc. Een idee is om in de vorm van een boom met kaartjes dergelijke bijdragen bekend te maken onder vermelding van de specifieke bestemming. Fase B: Deze fase volgt in tijd na fase A met het doel om een maximale opbrengst te krijgen. Het verzamelen van eenmalige giften is bij start van fase B afgerond. Verder kan nog worden nagedacht om gemeenteleden of anderen belangstellenden te verzoeken een renteloze geldlening te willen verstrekken voor bij voorbeeld een periode van 5 jaar of 10 jaar. Tevens behoort het werken met uitgeven van obligaties tot de mogelijkheden. Fase C: Eenmalig dan wel structureel is er een veelvoud aan acties mogelijk vanuit de wijkgemeente. Hierbij is te denken aan bij voorbeeld het houden van een sponsorloop, een loterij, verkoopacties bloemen, planten, maaltijden organiseren, e.d.
Protestantse Gemeente Veenendaal i.w., voorbereidende bouwcommissie Algemene Kerkenraad
pagina 22 van 24