Wijdingen in Rotterdam

NOVEMBER 2014 Informatiekrant van het Bisdom Rotterdam  s www.bisdomrotterdam.nl s  jrg. 41  s  nr. 4

Aan de slag Er gebeurt veel in de parochies en het bisdom. De vaste activiteiten vinden weer plaats - en er wordt werk gemaakt van nieuwe initiatieven.

© Peter

van

Mulken

Als vervolg op het Jaar van Daden van Liefde wordt een begin gemaakt met het Laurentiusjaar. De patroon van het bisdom kan gelovigen helpen antwoord te vinden op de uitdagingen en vragen van deze tijd. ‘In het leven van de heilige diaken Laurentius komen geloof en daden van liefde op inspirerende wijze bij elkaar’, aldus bisschop Van den Hende. De start van het themajaar wordt gegeven op 15 november, met de eucharistieviering waarin vier mannen de wijding ontvangen. Ook in de steden en dorpen van het bisdom gebeurt van alles. Kijk maar eens naar de Mariakapel die vrijwilligers in Oude-Wetering eigenhandig bouwden. Of het predicaat van fairtrade-parochie, dat de katholieke gemeenschap van Pijnacker mag voeren. In het Westland is een nieuwe jongerengroep van start gegaan. Andere zaken gaan “als vanouds”, gelukkig maar. Zo is er de Adventsactie, die in de parochies gevoerd gaat worden en hopelijk tot een mooi resultaat leidt in de vorm van substantiële bijdragen voor tien bijzondere projecten die door Adventsactie zijn geselecteerd. Iets dat van alle tijden is: de bedevaart. De parochies in Rotterdam organiseerden een bedevaart, dit keer niet

Uitkijken

Raam

In de Rotterdamse kathedraal vindt u een indrukwekkend Laurentiusraam van de Voorburgse glazenier Henk Asperslagh. Op de foto een fragment van het raam, waarop het sterven van de heilige wordt verbeeld. H. Laurentius stierf op 10 augustus 258 de marteldood.

naar een Frans of Duits pelgrimsoord, maar naar bijzondere plekken met een katholieke betekenis dicht bij huis, in Brabant, Limburg en Vlaanderen. Twee deelnemers delen in deze Tussenbeide hun ervaringen.

Jan Maasen onderzocht de kerkelijke armenzorg door de eeuwen heen en zag dat er veel is veranderd, maar ook dat er altijd mensen nodig zijn die zich inspannen voor hen die het veel minder hebben.

Wijdingen in Rotterdam

© Peter

van

Mulken

Vier mannen ontvangen op 15 november de wijding. Bisschop Van den Hende zal door handoplegging en gebed Jos van Adrichem, Iwan Osseweijer en Bertran van Paassen tot diaken wijden, en Bouke Bosma tot priester. De plechtigheid in de Rotterdamse kathedraal is een bijzonder moment op de levensweg van de vier. Van Adrichem en Osseweijer zullen na hun wijding als diaken aan het werk gaan in parochies van het bisdom; Van Paassen volgt zijn roeping die hem in de nabije

Ook al draaien de werkzaamheden in de Kerk op volle toeren, het nieuwe kerkelijk jaar moet formeel nog starten. Dat begint op 30 november, op de eerste zondag in de Advent. Een mooi gegeven: vanaf dan kijken we in de liturgie en in ons hart uit naar de komst van Christus. Wat zouden onze inspanningen immers voor zin hebben zonder de Zoon van God in ons midden! De redactie

toekomst tot het priesterschap zal brengen. Bosma werd in juni diaken gewijd en zet nu de stap om als priester de Kerk te gaan dienen. Ook zij gaan werken in de parochies. Hun roepingsverhalen vindt u op pag 10 en 11 van deze Tussenbeide. De wijding vindt plaats op zaterdag 15 november. De eucharistieviering bij gelegenheid van de wijdingen begint om 11.00 uur in de HH. Laurentius en Elisabeth Kathedraal, Mathenesserlaan 305 in Rotterdam. Eenieder is van harte uitgenodigd om de plechtigheid mee te vieren. Na de viering is er gelegenheid de nieuwe diakens en priester en elkaar te ontmoeten.

INHOUD Diaconie niet van gisteren 4 Samenwerking met Allerzielen 5 Desiree Bühler maakt kwartier 6 Op weg naar vormsel 7 Geloof delen 8 Wijdelingen stellen zich voor 10-11

Bisschop in Delft

2

Kaskazini 25 jaar

4

Rotterdam op bedevaart

9

Adventsactie voor Bethlehem 14

nummer 4 • 2014

1

Week van het Katholiek Onderwijs

Bisschop viert feest met basisscholen in Schiedam “Onderwijs geven is een talent; als leraar openstaan voor de kinderen die aan je zijn toevertrouwd, ervoor gaan en steeds opnieuw de ruimte in je hart hebben om hen iets te leren. SIKO doet dat nu 125 jaar. Ik ben blij dat ik dat vandaag met u mee mag vieren.” Dit zei Mgr. Van den Hende op vrijdag 3 oktober bij het 125-jarige jubileumfeest van SIKO in Schiedam.

het Katholiek Onderwijs wil een stimulans zijn voor bestuurders, schoolleiders, directeuren, docenten en leerkrachten om stil te staan bij de katholieke identiteit van de school.

Daar vierde de bisschop van Rotterdam in de H. Liduina basiliek mee met de elf bij SIKO aangesloten basisscholen. De viering vond plaats aan de vooravond van de Week van het Katholiek Onderwijs. Deze duurde van maandag 6 oktober tot en met vrijdag 10 oktober.

Lesbrief

Week van het Katholiek Onderwijs De ‘Week van het Katholiek Onderwijs’ werd dit jaar voor de eerste keer gehouden. Het is een initiatief van de Nederlandse Katholieke Schoolraad (NKSR) in samenwerking met de Nederlandse bisdommen. De Week van

Voor deze Week werd een lesbrief gemaakt (zie www.nksr.nl), die in het bisdom Rotterdam positief werd ontvangen. Bas Dumoulin is beleidsondersteuner identiteit van de Rotterdamse Vereniging

voor Katholiek Onderwijs (RVKO). Hij merkt op dat het materiaal een duidelijk katholieke inslag heeft, met leerdoelen die voor alle kinderen waardevol zijn, ook als zij een andere achtergrond hebben. Michael Westdijk, directeur van de Mgr. Bekkersschool in Spijkenisse, zegt dat zijn leerkrachten gemotiveerd zijn om de lesbrief te gebruiken: het materiaal is overzichtelijk en sluit goed aan bij de lespraktijk.

Werkbezoek RK Stadsdiaconaat Door het jaar heen brengt de bisschop Van den Hende enkele malen een diaconaal werkbezoek vanwege de sociale leer van de Kerk. Geloof en liefde horen bij elkaar, en geïnspireerd door het geloof gaat het in de sociale leer van de Kerk, in ons sociaal en diaconaal handelen, om ‘een beschaving van liefde’ gebaseerd op het liefdesgebod van de Heer: “Dit is mijn gebod dat gij elkaar liefhebt, zoals Ik u heb liefgehad” (Joh. 15, 12).

Ondertussen werkt de diaconie in Delft. Vooral via mond-tot-mond reclame weten mensen de weg naar de kerk te vinden. En aan de andere kant helpen vele mensen mee, die

Samenwerking en oecumene

Mulken

De relatie met de gemeentelijke overheid is goed, en er wordt samengewerkt met de protestanten en met andere partners. “We hebben hetzelfde probleem voor ogen, we zien dezelfde nood,” benadrukt Jan Lamberts. “Over de werken van barmhartigheid kun je het alleen maar eens zijn.” Of, zoals de bisschop signaleert: “De Katholieke Kerk is in onze regio geen meerderheid, maar een interessante minderheid en we staan open voor samenwerking. Als

van

In de tien jaar dat het Stadsdiaconaat bestaat, breidde de Voedselbank, in 2007 zelfstandig geworden, haar aanbod uit van zes plastic tassen in het begin naar 400 pakketten per week nu. De verwachting is dat dit er over een jaar 500 zullen zijn. Na de Voedselbank ontstonden weer andere initiatieven, zoals een ‘Non-food bank’, voor mensen die spullen nodig hebben voor

hun woonplek en die niet kunnen kopen. Ook is er een ‘Vakantiebank’ om in de zomer een paar dagen vakantie, een weekendje weg of een uitstapje mogelijk te maken voor mensen die klant zijn bij de Voedselbank of die om andere redenen geen geld hebben voor vakantie.

Groot bereik

iets willen doen voor een ander. De Voedselbank werkt samen met lokale leveranciers, zoals telers uit het Westland. En regelmatig worden samen met scholen en kerken inzamelingen gehouden bij supermarkten. Ook Diaconaal Centrum de Jessehof heeft een groot bereik. Als inloophuis is het een plek waar iedereen terecht kan die behoefte heeft aan gezelschap en een luisterend oor.

© Peter

Zo bracht de bisschop op donderdag 9 oktober een bezoek aan het ‘RK Stadsdiaconaat Delft en Omstreken’. Gastheer was diaken Jan Lamberts. De bisschop sprak met de bestuursleden heer Jo Berkhoff en mevrouw Anita van Velzen en had daarna een ontmoeting met vrijwilligers en bezoekers van interkerkelijk diaconaal centrum de Jessehof. Aansluitend bracht de bisschop een bezoek aan het distributiecentrum van de Voedselbank.

het gaat om cohesie in de samenleving, zijn we als kerkgemeenschap een instantie die daar mede voor kan zorgen.”

GEKNIPT

2

nummer 4 • 2014

Dag van de mantelzorg

een kaars van de parochie die aangestoken wordt als er in de klas gebeden wordt.

De kerken van de parochiefederatie Sint-Franciscus, tussen duin en tuin, besteden aandacht aan mantelzorgers. Op 10 november houden zij op de “Dag van de mantelzorg” een avond in basisschool ‘t Startblok in Honselersdijk. Centraal staat de vraag: wat kunnen we als kerkelijke vrijwilligers betekenen voor de mantelzorgers? Het programma begint om half zeven met een lampionnenoptocht vanuit ’t Startblok

In Kaag en Braassem is er op 14 december een herdenking van alle overleden kinderen, in het kader van Wereldlichtjesdag. In de Petruskerk in Roelofarendsveen worden liederen gezongen, verhalen verteld, gedichten voorgelezen en kaarsjes aangestoken bij de foto’s van overleden kinderen. ‘We willen de mensen in Kaag en Braassem die een overleden kind of kleinkind hebben, vragen of ze een gedicht of ervaring over “Troost” willen delen met lotgenoten’, zo luidt de oproep in het blad Samenstromen.

Mulken

Wereldlichtjesdag

van

De katholieke Egbertusschool in Vianen heeft de traditie om twee maal per jaar vieringen in de kerk te houden. Dit keer was het thema van de openingsviering “Samen bouwen aan een nieuw schooljaar”. Ter voorbereiding hadden de kinderen een “bouwsteen” en een woord meegekregen. ‘Deze woorden, bijvoorbeeld respect, liefde, veiligheid, vertegenwoordigen de kernwaarden van de school, aangevuld met het woord dat ons samenbrengt in de kerk, namelijk “geloof”. (..) In de openingsviering komen we samen rondom Jezus en bidden wij met elkaar om kracht en zegen over dit nieuwe schooljaar.’ Om de verbondenheid van school en kerk te symboliseren heeft iedere groep op school

© Peter

Openingsviering

door Honselersdijk, met een korte afsluiting in de parochiekerk OLV. van Goeden Raad. Om acht uur begint de bijeenkomst in de aula van ’t Startblok, waarin de deelnemers zich verdiepen in de bijbelse gronden voor mantelzorg, gevolgd door informatie over mantelzorg en over de ondersteuning van mantelzorgers door overheid en vrijwilligers.

Ursulapenning Dat het maken van een parochieblad een dankbare klus kan zijn, bleek in Delft. In het Parochieblad van de SintUrsulaparochie is te lezen hoe Kees Lansbergen onderscheiden wordt. Hij kreeg als eerste de Ursulapenning, in het leven geroepen om parochianen aan te moedigen “om nieuwe

wegen in te slaan”. ‘Hij wil het missionaire karakter van de parochie en de levendigheid van de gemeenschap laten zien.’ Lansbergen kreeg de penning voor zijn inzet voor het parochieblad. ‘Nu zes jaar geleden is de Ursulaparochie ontstaan uit de toen nog drie parochies. In de parochie werden echter parochianen verenigd van ooit zes kerken. De parochiebladen moesten een gezamenlijk blad gaan vormen en het blad moest recht doen aan de redactieleden van de bestaande bladen. Maar het moest ook ontwikkeling ondersteunen van een nieuwe Ursula-identiteit.’ Lansbergen was blij met de onderscheiding: ‘Het maken van een parochieblad vraagt veel tijd en accuratesse maar vooral goede samenwerking met elkaar.’

Voor aanwezigheid, getuigenis en dialoog

Dies Vronesteyn

Rijkdom ‘Wat zijn de kenmerken en criteria van een katholieke theologie? Het

van

© Peter

‘In onze tijd merken we dat de samenleving en de Kerk grote veranderingen doormaken. Trefwoorden als secularisatie, megaparochies, nieuwe evangelisatie en Franciscus-effect verwijzen hiernaar. De studie helpt de studenten hierover te reflecteren en er hun plaats in te vinden. Maar let op: ook de theologie is in ontwikkeling. Dit wordt bijvoorbeeld duidelijk wanneer je studieboeken over de theologische Godsleer uit 1955 en 2005 met elkaar vergelijkt. Wat een veranderingen in die vijftig jaar van toon en opbouw van zo’n boek! In onze tijd wordt, wanneer men over God nadenkt, natuurlijk uitgegaan van de ervaringen van Abraham en Mozes in het Oude Testament en van de openbaring in Jezus Christus en de ervaringen van de eerste christenen in het Nieuwe Testament. Ook de dialoog met bijvoorbeeld islam en hindoeïsme spelen in recente literatuur een grote rol. De “Internationale Theologische Commissie” geeft adviezen aan het Vaticaan en heeft in 2012 een interessant rapport uitgebracht met de titel: “Theologie vandaag. Perspectieven, principes en criteria”. Hierin wordt nagedacht over de veranderingen in de theologie tijdens de voorbije vijftig jaren.’

Mulken

De vorming van de nieuwe generatie priesters en diakens kent vier dimensies; in de opleiding wordt aandacht geschonken aan de menselijke, de geestelijke, de intellectuele en de pastorale vorming. Tijdens de viering van de dies natalis van priester- en diaken­ opleiding Vronesteyn op 1 oktober, hield dr. Kees van Vliet een voordracht over de intellectuele en theologische vorming van personen die zich geroepen voelen tot het priesterschap of het diaconaat. Van Vliet is priester in de parochie van Zoetermeer en geeft colleges aan opleidingen in Utrecht en Vogelenzang. Hieronder - in zijn eigen woorden - een samenvatting van zijn voordracht.

Links inleider Kees van Vliet pr document noemt er zestien en gaat onder meer in op “Het primaat van Gods Woord”, de “Trouw aan de apostolische traditie” en “Wetenschap en wijsheid”. Ik ben ervan overtuigd dat colleges Theologie in de lijn van dit document, studenten helpen om te groeien in geloof, om hun roeping uit te zuiveren, om zich voor te bereiden op hun latere dienstwerk in Kerk en samenleving. Een studie Theologie voert in, in de diepte van het katholieke geloof. Het biedt de student brede vergezichten en laat hem of haar de schoonheid van het katholieke geloof inzien. Zo’n studie verrijkt het leven van de studenten en helpt hen om later medemensen en medegelovigen bij te staan, opdat ook zij het geloof in Christus als een rijkdom kunnen gaan ervaren.’

Vier aspecten ‘Natuurlijk dient de studie Theologie in de persoon van de geroepene geïntegreerd te worden met de andere

drie aspecten van de vorming. Dus de persoonlijke, de geestelijke en de pastorale vorming. De priester- en diakenopleiding probeert jongere en oudere mensen hierbij te begeleiden. Zo kunnen zij uitgroeien tot personen die in staat zijn tot “presence - witness - and dialogue”, zoals een jezuïetenprofessor uit Indonesië het onlangs noemde. Hiermee wordt bedoeld: christenen en ambtsdragers dienen als gelovigen in onze samenleving present te zijn (presence), zij dienen door hun woorden en hun daden getuigenis af te leggen van de verrezen Christus en de waarden van het evangelie (witness) en zij dienen in staat te zijn tot gesprek en dialoog met mensen die anders denken en geloven (dialogue)”. De theologische vorming is zo een belangrijke ondersteuning voor wie priester of diaken wil worden. Ja, het is een boeiende studie voor allen die als professional of vrijwilliger in de Kerk aan de slag willen gaan.’

van

© Peter

De Rotterdamse kathedraal bezit een indrukwekkend Laurentiusraam van de Voorburgse glazenier Henk Asperslagh. Het is aangebracht in november 1951 in het transept. Het raam is verdeeld in vier segmenten plus een randschrift en toont fragmenten uit het leven van Laurentius, Aan de linkerkant zien we paus Sixtus II, die al na een eenjarig pontificaat als martelaar stierf, drie dagen voor Laurentius. De paus overhandigt hier aan zijn in rode dalmatiek geklede aartsdiaken een buidel met geld, omdat het de taak van een diaken is de gelden te beheren met name ter ondersteuning van de armen. Aan de rechterkant krijgt hij tijdens zijn diakenwijding van dezelfde paus een kelk, omdat een diaken tijdens de eucharistie assisteert. Bovenaan ziet u Laurentius de armen helpen en hij staat dit nota bene in Rotterdam te doen, in onze tijd. Immers: naast hem is duidelijk de bekende toren

Mulken

Laurentiusraam in de kathedraal

Rector Wim Bakker was voor het laatst de gastheer op de ‘verjaardag’ van Vronesteyn, centrum voor priester- en diakenopleiding van het bisdom Rotterdam. Op 1 oktober heette hij de genodigden van harte welkom op het Diesfeest. Per 1 januari wordt hij als rector opgevolgd door Walter Broeders, pastoor in de HH. Clara en Franciscusparochie. De Dies-rede werd uitgesproken door Kees van Vliet (zie hiernaast). Rector Bakker bedankte iedereen met wie hij heeft samengewerkt of anderszins te maken heeft gehad in de lange tijd die hij aan Vronesteyn verbonden was. Twintig jaar geleden begon hij daar als spirituaal en sinds twaalf jaar is hij rector. Ook sprak hij zijn dank uit aan iedereen die Vronesteyn door hun gebed en financiële bijdragen mogelijk hebben gemaakt. Verder zei hij: ‘Waar het hart van Vronesteyn echt van gaat kloppen, is het ogenblik dat een persoon zich komt oriënteren op het priesterschap of het diaconaat. Er worden momenteel met twee personen oriënterende gesprekken gevoerd.’ Op Vronesteyn zijn momenteel zes priesterstudenten en acht diakenstudenten; één persoon is verbonden met Vronesteyn door deel te nemen aan enkele onderdelen van het vormingsprogramma. Bakker: ‘Een feestelijk hoogtepunt waar het hart van Vronesteyn dankbaar voor gaat kloppen, is de wijding van vier personen in de kathedraal van Rotterdam op 15 november van dit jaar.’ Bouke Bosma wordt priester gewijd, Bertran van Paassen transeunt diaken en Jos van Adrichem en Iwan Osseweijer permanent diaken. Interviews met hen vindt u op pagina 10 en 11. Bakker bedankte de aanwezigen met de toezegging “in gebed altijd verbonden te blijven met de diaken- en priesterkandidaten van Vronesteyn”. ‘Dat zij de Goede Herder blijven navolgen als diaken of priester in ons bisdom.’

van de Grote of Sint-Laurenskerk te zien, alsmede hedendaagse bouwwerken, terwijl de mensen modern gekleed zijn. Een aanduiding van de kunstenaar, dat Laurentius voor de Kerk meer is dan een figuur uit de historie. Hij is op 10 augustus in het jaar 258 ter dood gebracht door verbranding op een rooster, wat u in het middendeel heel groot ziet uitgebeeld. Onder het martelwerktuig zijn realistisch de vlammen weergegeven die het rooster moeten verhitten. Dat rooster is inmiddels zijn herkenningsattribuut geworden. Op de achtergrond kunt u Rome zien liggen, de stad waar hij woonde en begraven is. In het midden is het wapen van onze bisschopsstad Rotterdam afgebeeld. In een randtekst wordt een der Zaligsprekingen op onze patroonheilige toegepast: “Zalig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.” Tom Remken, gids/rondleider in de kathedraal

nummer 4 • 2014

3

Diaconie in een lange traditie Jan Maasen, medewerker Diaconie van Bisdom Rotterdam, heeft een sabbats­ periode benut voor onderzoek naar de geschiedenis van de kerkelijke armenzorg. Hij wilde materiaal verzamelen voor de ontwikkeling van stadspelgrimages langs plekken die in verleden en heden een rol spelen voor diaconie.

Naarmate de steden en het aantal armen groeiden, ontstond er een veel complexer stelsel van armenzorg. De overheden gingen de armengoederen onder hun toezicht nemen. Zij vertrouwden de zorg hiervan toe aan aparte functionarissen. Die werden “Heilige Geestmeesters” genoemd, omdat de Heilige Geest gezien werd als de inspiratiebron voor de naastenliefde. Ook waren er toen al armen, die zich schaamden voor hun toestand en niet openlijk wilden bedelen. Zij kregen hun voedselpakket thuisbezorgd door speciale “huiszittenmeesters” of “aalmoezeniers”. Naast deze hulp aan individuele behoeftigen werden ook heel wat voorzieningen voor armen in groepsverband opgericht. De gasthuizen van de kloosters en parochies vervulden aanvankelijk alle functies tegelijk: ze boden logies voor pelgrims en reizigers, verzorgden zieken, boden huisvesting aan ouderen, vingen wezen op, verzorgden mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en boden logies voor maximaal drie nachten aan daklozen en reizigers. In de loop der tijd werden instellingen voor speciale doelgroepen opgericht, bijvoorbeeld aparte pesthuizen of leprozerieën buiten de stad, om besmetting te voorkomen. Stadsbesturen stichtten passantenhuizen aan de stadsrand om zwervende bedelaars uit de stad te houden. Maar de meeste instellingen werden gesticht door particulieren: vorsten, vooraanstaande burgers, rijke kinderloze echtparen of alleenstaanden. Of ze verenigden zich voor dit doel en vormden een broederschap. De sociale kaart van een Middeleeuwse stad was al aanzienlijk. Zo zelfs, dat in de zestiende eeuw stemmen opkwamen om alle armenzorg te centraliseren onder de hoede van de stedelijke overheid en het bedelen tegen te gaan door werk te verplichten.

4

nummer 4 • 2014

Na de Reformatie werd de Gereformeerde kerk de bevoorrechte kerk. De kloosters, gasthuizen en armenfondsen werden gesloten of overgenomen. De stedelijke overheid zag hier kansen om meer greep te krijgen op de armenzorg. De Gereformeerde kerk richtte de diaconie op om haar eigen lidmaten te bedelen. In de Gouden Eeuw zie je drie modellen voor de armenzorg: het Amsterdamse model ging uit van een strikte scheiding tussen kerkelijke en stedelijke armenzorg. De verschillende kerkgenootschappen zorgden voor de eigen armen. De stad voor alle anderen. Aanvankelijk konden de rooms-katholieken hun armenzorg alleen via particulieren regelen. Het Sint Laurensfonds in Rotterdam is uit zo’n initiatief (“de Gemeene Beurs”) voortgekomen. Pas veel later kreeg men toestemming om rechtspersonen op te richten en erfenissen te aanvaarden. Het Delftse model ging uit van samenwerking tussen de stedelijke armenzorg en de gereformeerde diaconie. Er was één orgaan, de Kamer van Charitate, die iedereen hielp. Wel mochten de katholieken hun eigen geloofsgenoten bedelen. Het platteland kende zijn eigen ontwikkelingen. De armoede was vaak minder schrijnend dan in de stad. Soms volgde men het Amsterdamse model. In Haastrecht bedeelde de gereformeerde diaconie haar eigen leden en de Heilige Geest de niet-gereformeerden. In andere plaatsen hing de vorm af van de ambachtsheer (een soort burgemeester).

Bijstandswet Door de verslechterende economie werd in de achttiende eeuw het Amsterdamse model de dominante vorm: kerkgenootschappen zorgen voor hun eigen leden. De overheid ondersteunt slechts, waar de kerken dat niet kunnen. Tot de invoering van de Bijstandswet in 1965 zou dat het principe blijven. De hele lange geschiedenis van naastenzorg wordt momenteel in beeld gebracht in Museum Catharijneconvent. Daar is de tentoonstelling “Ik geef om jou!” te zien. Een rode draad daarin vormen de werken van barmhartigheid. De naastenliefde krijgt hierin telkens concreet gestalte, van armendis tot voedselbank, van gasthuis tot ziekenhuis. Rond deze tentoonstelling worden tal van activiteiten georganiseerd, waaronder stadswandelingen om kennis te maken met zorgzaam Utrecht door de eeuwen heen. Ik heb geen enkele bemoeienis gehad met deze tentoonstelling, maar hij sluit naadloos aan bij de thematiek van mijn sabbatsverlof.

Werken van barmhartigheid, Haarlem, 1580, Museum Boijmans Van Beuningen, onderdeel van de tentoonstelling “Ik hou van jou” in het Catharijneconvent

Kaskazini 25 jaar De stichting Kaskazini werd opgericht om het werk van twee Nederlandse missionarissen te ondersteunen. Dat was in 1989. Op zondag 28 september vierde de organisatie met onder meer een drukbezochte viering in Noorden het 25-jarig bestaan. Pater Roel Knaap en pater Piet Leliveld, de twee missionarissen met wie het allemaal begon, leven niet meer. Maar de mensen achter de stichting beseften dat er nog heel veel andere initiatieven in Afrika zijn die het ondersteunen waard zijn. In het Ghanese dorp Danyame werd het functioneren van een aggregaat voor een gezondheidskliniek mogelijk gemaakt; daarop volgde geld om schoon drinkwater in het dorp te krijgen en daarna de financiering van stroomtoevoer naar het dorp. Succesfactor is volgens Kaskazini dat “de bevolking zelf het project uitkiest, uitwerkt en zelf uitvoert”. Na Ghana volgden projecten in Kenia en Tanzania en daarna ook weer het steunen van een project in Soedan, het werkterrein van Piet Leliveld. Zodat onlangs het zilveren jubileum gevierd kon worden. In Noorden werd een grote tent gebouwd, met daarin bijvoorbeeld een echte Massai-hut. Maar ook winkeltjes met Afrikaanse producten en later ook een tentoonstelling ten bate van een kunstveiling. De viering op zondag was druk bezocht en volgens de organisatoren “grandioos”. Behalve parochiepriester Jack Glas ging ook pater Simon Peter Ntaiyia uit Kenia voor. De muzikale ondersteuning was uiteraard op Afrikaanse leest geschoeid. De viering vormde ook het

© Riet Spekman

Stelsel

Modellen voor armenzorg

© Catharijneconvent

Met veel plezier ben ik in de geschiedenisboeken gedoken. Mijn beeld van de historische ontwikkeling van de armenzorg is daardoor verdiept en genuanceerd. Ja, het klopt, dat de armenzorg in de Middeleeuwen is gestart bij de kloosters en parochies. Kloosters verschaften onderdak aan pelgrims en andere reizigers. Uit de opvanghuizen voor zieke pelgrims (hospitia) ontstonden de ziekenhuizen. Woorden als hospitaal en gasthuis herinneren ons nog hieraan. Vanaf de twaalfde eeuw kwamen ook de Tafels van de Heilige Geest of Armendissen op: in het portaal van de parochiekerk werden tafels geplaatst waarop de gelovigen voedsel, kleding en schoenen konden plaatsen. De pastoor deelde die vervolgens uit aan de armen. Soms werd er ook samen aan tafel gegeten. De voedselbank heeft verre voorgangers!

begin van de federatieweken van de parochiefederatie Clara & Franciscus in het Plassengebied.

Allerzielen in het licht Allerzielen heeft de afgelopen decennia in Nederland in bredere kring bekendheid gekregen. Zorginstellingen, uitvaartondernemers en kunstenaars hebben op diverse manieren herdenkingen vormgegeven.

Herdenken In Zuid-Holland is dit fenomeen goed zichtbaar. In verpleeghuis Antonius IJsselmonde in Rotterdam bijvoorbeeld, organiseert men al sinds 1990 herdenkingsbijeenkomsten. In onder andere Leiden, Vlaardingen en Alphen aan den Rijn zijn herdenkingsavonden opgezet die zijn afgeleid van het kunstproject.

Achtergrond Wat betekent dit alles voor de Katholieke Kerk in Nederland? Is er naast de nog steeds bestaande Allerzielenviering een rol weggelegd voor de parochies? Een van de meest interessante Allerzielenprojecten van Zuid-Holland komt uit de koker van het Bisdom Rotterdam: Allerzielen in ’t Licht. Hierbij is vooral het idee om een verscheidenheid aan kleine rituelen aan te bieden op een gastvrij ingerichte begraafplaats. Allerzielen in ’t Licht is uiteraard niet de enige vorm waarin parochies op een nieuwe manier met Allerzielen aan de slag kunnen gaan, naast de reguliere viering. Wel is dit project een goed voorbeeld van de kansen die “Allerzielen nieuwe stijl” met zich meebrengt voor parochies. In het bijzonder gaat het dan om de kans om samenwerking op te zoeken met allerhande lokale partners. Parochies hebben over het algemeen grote netwerken en flink wat vrijwilligers. Allerzielen-projecten mogen dan niet meer louter katholiek zijn, het brede maatschappelijke draagvlak voor deze herdenkingsdag biedt parochies wel een uitgelezen kans om te laten zien wat ze in huis hebben, door nieuwe verbindingen aan te gaan en zo nieuwe mensen aan te spreken. William Arfman, William Arfman is religiewetenschapper. Hij onderzocht rituelen rond Allerzielen en promoveerde daar in september op aan Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg.

van

Allerzielen in ‘t Licht wil mensen gelegenheid geven hun doden te gedenken, op een individuele manier, in een gemeenschappelijke context. Allerzielen in ‘t Licht doet dat vanuit een missionaire doelstelling: het geeft gestalte aan het gedenken van de doden vanuit een christelijke perspectief op de dood (verrijzenis en nieuw leven). Allerzielen in ‘t Licht is een diaconaal aanbod van de parochie aan de samenleving.

Mulken

In ‘t Licht © Peter

In de jaren zestig was Allerzielen een louter katholieke aangelegenheid. De afgelopen decennia is hier echter verandering ingekomen. Uitvaartverzekeraars organiseren tegenwoordig speciale Allerzielenlichtjesavonden, in de zorg zijn jaarlijkse herdenkingsbijeenkomsten haast niet meer weg te denken en het kunstproject Allerzielen Alom heeft navolging gevonden door het hele land. Ook protestanten branden nu jaarlijkse lichtjes voor hun doden.

De parochies in Leimuiden en Oudewater hadden in 2010 de primeur. In 2011 sloten de parochies van Voorhout en Noordwijk zich hierbij aan. Inmiddels is in 2014 de lijst van deelnemende parochies aangegroeid tot 16 locaties. In de Matthiaskerk in Warmond en de Antonius van Paduakerk in Hellevoetsluis is er dit jaar voor de eerste keer Allerzielen in ’t Licht. Parochies die overwegen om volgend jaar ook een ‘Allerzielen in ’t Licht’ te organiseren kunnen informatie opvragen bij het bisdom Rotterdam. Beschikbaar is ook een handleiding met een uitvoerige toelichting rond opzet en organisatie van ‘Allerzielen in ’t Licht’. Zie: www.bisdomrotterdam.nl Meer informatie: pastoraledienstverlening@ bisdomrotterdam.nl

Sterven om te leven Bisschop van den Hende: “In leven en sterven zijn wij met God verbonden. De Heer van het leven wil ons redden en Hij houdt ons vast. In het voetspoor van de apostel Paulus mogen ook wij dat geloven. Het geloof in God als een houvast, in leven en sterven. Op de eerste dagen van november vieren we in de liturgie Allerheiligen en Allerzielen. Het zijn dagen die alles te maken hebben met leven en dood. Toch zijn het geen vieringen die somberheid uitstralen. Het gelovig optimisme mag overheersen: “Zolang wij leven, leven wij voor de Heer, en sterven wij, dan sterven wij voor de Heer: of wij leven of sterven Hem behoren wij toe.” (Rom. 14,8) “In het verlengde van het Hoogfeest van Allerheiligen (1 november) vieren wij Allerzielen (2 november). Wij gedenken alle overleden gelovigen. Maar het is niet zondermeer een dodenherdenking. Allereerst is het een dag van gebed. We bidden voor hen die uit dit aardse leven zijn heengegaan en nog niet bij de Heer zijn. Een bezoek aan het kerkhof. Een viering in de kerk. Op Allerzielen bidden wij voor onze mede-parochianen en dierbaren die gestorven zijn. Wij willen de gestorvenen toevertrouwen aan God, de levende Heer. Wij vragen dat ook zij, zoals de heiligen, eens mogen delen in het eeuwig leven bij God. Door te gedenken en te bidden laten wij zien dat we verbonden zijn met de gestorvenen. Het volk Gods van levenden en gestorvenen is één grote gemeenschap, sterk door de banden van geloof, hoop en liefde. Aan God de Heer behoren wij allen toe. Heer, geef hun de eeuwige rust en het eeuwig licht verlichtte hen.” (Ezra)

Start campagne Vastenactie Als vrijwilliger of beroepskracht actief in de Kerk dient een mens vooruit te kijken. Ook al moet het nog Advent worden, nu al beginnen de voorbereidingen voor de Vastenaktie. Komende zaterdag, 8 november, is er in Utrecht de landelijkse Startdag voor de geldwervingsactie van 2015. De Startdag is hét ontmoetingsmoment in de voorbereiding op de komende Vastenaktie, zo stellen de organisatoren. ‘Zoals u weet, leven we in een wereld met overstelpende gebeurtenissen. Betrokken blijven op elkaar, hier en wereldwijd, is dan niet altijd makkelijk. Onmacht en onverschilligheid liggen op de loer.’ Om in deze omstandigheden geïnspireerd te blijven, is het belangrijk elkaar te ontmoeten. Met de Startdag, met het thema “Waar leef jij voor”, wil Vastenaktie een verlangen naar verbondenheid vorm geven en mensen te helpen anderen daarin te betrekken. ‘We denken dat we sprekers hebben uitgenodigd die opnieuw kunnen raken, motiveren en handvatten geven.’ Zo zal drs. Karin van den Broeke de bezoekers laten

ervaren hoe christelijk gedachtegoed een krachtig middel is op weg naar sociale cohesie. Daarnaast zal in een korte presentatie een aansprekende, andere kijk op ontwikkelingssamenwerking gegeven worden.

Sri Lanka Het thema van de campagne 2015 is: “Grenzeloos Samen Leven”. We verdiepen ons in Sri Lanka en richten ons op de werkers van de theeplantages. Het project wordt gedragen door caritasorganisatie Setik van het bisdom Kandy. Setik helpt de Tamil-gemeenschappen op de theeplantages zich te ontwikkelen en uit hun isolement te treden. Zo wordt er onder andere gezorgd voor nijverheidsonderwijs, computertrainingen, leiderschapstrainingen en psychosociale begeleiding.

Workshops Dit jaar zijn er twee rondes met workshops en lezingen. Een beschrijving daarvan vindt u op I: www.vastenaktie.nl. De Startdag is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij Vastenaktie: vrijwilligers, donateurs, leerkrachten en pastorale beroepskrachten. Deelname is gratis; aanmelding kan via genoemde website. Plaats van handeling op 8 november is vergadercentrum Domstad, Koningsbergerstraat 9 in Utrecht. Inloop van de dag is om 09.45 uur; het programma start om 10.30 uur en duurt tot 16.00 uur.

nummer 4 • 2014

5

Kwartiermaakster Bühler jaar aan het werk

M25: prachtig werk zorgt voor groei Ruim een jaar is Desiree Bühler nu “kwartiermaakster” voor M25. Voor het bisdom Rotterdam is ze beschikbaar om M25-groepen op te zetten. Ze is voor drie jaar aangesteld, dus dit is een goed moment om een tussenbalans op te maken. Hoe gaat het met haar werk, de groepen en natuurlijk ook met haar zelf? Opgewekt vertelt pastoraal werkster Desiree Bühler over haar werk. Met vier clusters van parochies in het bisdom heeft ze hechte contacten opgebouwd. Die hebben ertoe geleid dat daar M25-groepen zijn of worden opgericht. De doelgroep bestaat uit jongeren tussen de twaalf en zeventien jaar, die het sacrament van het vormsel hebben ontvangen of dat binnenkort ontvangen. Door middel van vrijwilligersactiviteiten bij minder bedeelden in de samenleving ervaren ze wat het betekent zich dienstbaar op te stellen. Tegelijk doen ze een schat aan ervaring op door in groepsverband met leeftijdgenoten aan de slag te gaan. En dat allemaal volgens het motto van Mattheüs 25 (M25): wie iets gedaan heeft voor de minsten, heeft iets gedaan voor Christus.

Overbodig Desiree Bühler maakt een tevreden indruk, hoewel het werk als kwartiermaakster een druk bestaan is. Er komt veel bij kijken, voordat er een groep daadwerkelijk is opgericht. Haar werk moet er toe leiden, dat ze zichzelf na een jaar tot anderhalf jaar overbodig maakt. De eveneens nieuw gevormde leidinggroep moet het ook zonder de kwartiermaakster kunnen stellen. Ze zegt: ‘Als ik begin, moet ik er zeker van zijn dat het pastorale team M25 ziet zitten. Een parochie moet een diaconaal gevoel hebben.’ Jongeren van twaalf, dertien jaar voelen zich vaak geroepen zich praktisch in te zetten, naast datgene wat ze al geleerd hebben tijdens de catechese. ‘Voor die jonge doelgroep is M25 ontwikkeld: praktisch, bijbels gefundeerd, in groepsverband de handen uit de mouwen steken.’ ‘Een geniale uitvinding’, noemt Bühler het model van M25. Het was de Delftse stadsdiaken Hans van Bemmel die zo’n vijftien jaar geleden M25 bedacht. Hij sprak een aantal jongeren in zijn parochie en kende tegelijk ouderen die wel wat extra ondersteuning konden gebruiken. Bühler: ‘Ons streven is dat M25 ook dienstig is aan kerkopbouw.’ De website van het bisdom zegt het zó: ‘In zijn beste momenten is M25 een vorm van diaconale mystagogie: een inwijding in het mysterie van het goed doen, in het gave-karakter van het menselijk bestaan en in de herkenning van Christus in de mens in nood.’

Trakteren

Jarige Job. Kinderen van wie de ouders voedsel krijgen van de Voedselbank, blijven op hun verjaardag vaak weg van school omdat ze geen geld hebben om te trakteren. Jarige Job verzorgt verjaardagspakketten, zodat de kinderen op hun verjaardag zich toch op school durven te vertonen. Ze krijgen een doos mee met traktaties, slingers, limonade en voor henzelf een cadeau. Bühler: ‘In één combinatie van parochies hebben onze jongeren een eindeloze stroom van die dozen ingepakt. Van tevoren kregen ze les aan de hand van een budgetspel. Ze leerden dat je, ook als je wel geld tot je beschikking hebt, altijd keuzes moet maken. Daarna gingen ze aan de slag.’ Het werk voor M25 maakt vaak diepe indruk op de jongeren, is de ervaring van de kwartiermaakster. Soms kijken ze in het begin de kat uit de boom. De mensen voor wie ze werken, worden soms een beetje vreemd gevonden. Niet iedereen stapt bijvoorbeeld makkelijk op ex-gedetineerden af. En koken in een tehuis met geestelijk gehandicapte kinderen doe je ook niet iedere dag. Evenmin als rolstoelers duwen op een avondvierdaagse. ‘In het begin ervaren ze het werk als spannend. Later verbinden ze het meer met hun eigen leven. Dan realiseren ze zich dat hun eigen oma ook in een verzorgingstehuis woont. En krijgen ze oog voor de verkoper van straatkranten, die ze voortaan vriendelijk groeten en niet meer zo maar voorbij lopen.’ Desiree Bühler doet haar bijzondere taak met plezier. ‘Het is prachtig werk, ook als je ziet dat binnen de groepen jongeren andere jongeren ontmoeten die ook geloven. Verder is het prachtig dat je op deze manier jongeren bij de parochie kunt betrekken. Je ziet ze groeien in het christen zijn.’ Jan Goossensen

6

© Peter

van

Mulken

ld © Ramon Mango

© Peter

van

Mulken

Concrete projecten waar pubers hun tanden in willen zetten, zijn er genoeg. Er is bijvoorbeeld de Stichting

nummer 4 • 2014

Maandelijkse ontmoeting van bisschop Van den Hende en jongeren Zondagmiddag 12 oktober vond opnieuw een etappe plaats van de Tour of Faith. Zo’n zestig mensen, grotendeels jongeren, kwamen naar de St. Victorkerk in Waddinxveen voor de viering van de eucharistie. In het evangelie van de zondag werd een gelijkenis voorgelezen: “Het Rijk der hemelen gelijkt op een koning die een bruiloftsfeest gaf voor zijn zoon” (Mt. 22, 1-10). De bisschop benadrukte in de homilie dat het evangelie iedere mens vraagt om persoonlijk ‘ja’ te zeggen tegen de Heer en zijn evangelie, en op deze manier in vrijheid te kiezen voor de bestemming die God met ons leven heeft. “God heeft iedere mens immers geschapen naar zijn beeld. Hij wacht op een persoonlijk antwoord in geloof en vertrouwen van onze kant. Steeds opnieuw mag ieder van ons in de eucharistieviering een stap zetten op de weg naar het eeuwig bruiloftsmaal van de Heer,” aldus de bisschop. Na de eucharistie, verzorgde de bisschop in de parochiezaal een catechese over de Bijbel als het woord van God, gevolgd door gesprekken in kleine groepen aan de hand van een aantal vragen: 1. Lees jij regelmatig in de Bijbel, wat betekent de Bijbel voor jouw geloof? 2. Wat is je favoriete Bijbeltekst en waarom? 3. Stelling: het christendom is geen godsdienst van het boek, maar de godsdienst van het Woord van God: Jezus Christus (Catechismus van de Katholieke Kerk 108) 4. Stelling: Christus maakt door de heilige Geest onze geest toegankelijk voor het begrijpen van de Schriften (Catechismus van de Katholieke Kerk 108, cfr Emmausgangers, Lc. 24, 45). De bijeenkomst werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd aan een extra lange tafel.

Een nieuw leven voor religieuze voorwerpen Kelk, kazuifel, doopvont, wierookvat, kandelaar: elke kerk heeft ze. Maar deze voorwerpen worden overbodig als een kerk aan de eredienst onttrokken wordt en de parochianen naar een ander kerkgebouw gaan. De met liefde bijeengebrachte voorwerpen verdienen een nieuw leven in een religieuze omgeving. Ze zijn met zorg gemaakt, vaak door vooraanstaande kunstenaars. Maar hoe krijgen deze voorwerpen hun functie terug?

Vraag en Aanbod Het bisdom Rotterdam werkt samen met het Catharijneconvent om een passende bestemming te vinden voor overtollig kerkbezit. Het museum biedt met de site “Vraag en Aanbod Religieuze Voorwerpen” een nationaal platform waar kerkelijke instellingen bezit kunnen aanbieden of juist aanvragen. De voorwerpen staan maximaal zes maanden op Vraag en Aanbod. In die periode kunnen geïnteresseerden het voorwerp aanvragen. Uiteindelijk beslist de aanbieder wie de nieuwe eigenaar wordt.

De Lier gaat aan de slag met vormsel

José Nederpel is een van de vrijwilligers van de vormselwerkgroep in de parochie. Zij verheugt zich over 32 kinderen/jongeren (‘wij noemen ze als ouders kinderen, maar zelf vinden ze zich jongeren’) die volgens de laatste stand van zaken de voorbereiding mee gaan maken. Een mooi aantal: al enige jaren ligt het aantal vormelingen in de parochie rond de dertig. Die voorbereiding begint met een brief aan de kinderen van de twee groepen 8 van de katholieke school in De Lier. In het voorjaar. Het programma begint dan na de zomervakantie. In de parochie is er voor gekozen om het vormsel toe te dienen aan jonge mensen die al op de middelbare school zitten. ‘In groep 8 is al zo veel te doen voor de kinderen’, legt Nederpel uit. ‘Terwijl in de brugklas kinderen bewuster zijn van wat zij zelf willen.’ Nog voor de brief verstuurd wordt, is natuurlijk de werkgroep bij elkaar gekomen. ‘We hebben dat jaren met zijn drieën gedaan, maar nu zijn er twee begeleiders bijgekomen.’ In die werving is veel werk gestoken, door de hele parochiegemeenschap.

Gastouders Behalve de brief verscheen er een oproep in het kerkblad, om ook de kinderen op buitengewone of niet-katholieke scholen niet te vergeten. Op een informatie-avond konden de twijfelaars proberen duidelijk te krijgen of ze al dan niet mee gingen doen. Op 1 september kwamen de kinderen en hun ouders voor de eerste keer echt bij elkaar. Dat is de echte aftrap van de voorbereiding. Op die avond worden groepjes gemaakt van vijf of zes kinderen en twee ouders, gastouders. Die hebben zich van tevoren opgegeven een groep te willen begeleiden. Het zwaartepunt van de vormselvoorbereiding ligt in deze groepjes, die vier keer bij elkaar komen. De groepjes worden ingedeeld op “buurten”; om de kinderen zelf de gelegenheid te geven naar de gastouders toe te komen, worden ze bij elkaar in de buurt ingedeeld. De groepen maken zelf hun planning. ‘Van oudsher is de zondagavond een goede avond, maar dat blijkt steeds moeilijker te worden.’ Verder is er een avond voor de vormelingen en de pastor. Op de vrijdagavond voor

de vormselviering wordt er ‘geoefend’ en samen met de vormheer gegeten.

Betrekken De werkgroep heeft de ambitie om de vormelingen bij het parochieleven te betrekken. ‘Een jongerenviering maakt onderdeel uit van de voorbereiding.’ Op 20 september kwamen de toekomstig vormelingen van De Lier en Honselersdijk naar Naaldwijk om daar een gezinsviering mee te maken Sowieso worden de kinderen uitgenodigd om “dingen te doen in de kerk”. Er is altijd wel plaats voor misdienaars bijvoorbeeld. ‘Veel hangt natuurlijk af of de ouders er achter staan.’ Ook de Vuurdoop is onderdeel van de voorbereiding. Dit jaar is dat voor het eerst gebeurt voorafgaand aan de voorbereiding, dus de 32 jongeren zijn al in de kathedraal in Rotterdam geweest.

Vraag en Aanbod is alleen bedoeld voor kerkelijke instellingen. Registreert iemand zich als gebruiker? Dan moet hij/zij aangeven namens welke kerk, kapel of klooster dat gebeurt. Particulieren mogen nadrukkelijk niet meedoen. Ook wordt om een motivatie gevraagd waarom iemand het voorwerp graag wil hebben. De aanbieder kan dan aan de hand van de motivatie beoordelen wie men het voorwerp gunt. De aanbieder heeft dus de garantie dat het voorwerp dan weer in een religieuze omgeving terechtkomt. Met Vraag en Aanbod is geen geld gemoeid. Toekenning gebeurt op basis van gunning. Na de toekenning spreken de aanbieder en de nieuwe eigenaar onderling af hoe de overdracht plaatsvindt. Meer informatie via contactpersoon Anique de Kruijf en via vraagenaanbod.religieuserfgoed.nl

Expositie in H. Jacobus de Meerdere

Na-vormsel Onzeker is nog of en hoe er een na-vormselprogramma wordt aangeboden. Dat is niet aan de werkgroep met Nederpel. ‘In het verleden werden de jongeren na het vormsel wel uitgenodigd voor allerlei activiteiten. Maar daar heb je ook vrijwilligers voor nodig, en ook mensen die stevig in hun schoenen staan en zaken goed kunnen verwoorden.’ En naar dergelijke types is de parochie nog hard op zoek. Ted Konings

© Evelyne Verheggen

In veel parochies van het bisdom hebben de kinderen (jongeren!) eerder dit jaar het sacrament van het vormsel toegediend gekregen. In De Lier gaat dit nog gebeuren: daar staat de feestelijke vormselviering op 15 november geprogrammeerd. Voor de vormelingen, hun ouders en vrijwilligers van de Martelaren van Gorcumparochie braken daarom aan het begin van een nieuw werkjaar al direct drukke tijden aan.

Spelregels

Een samenwerking tussen het Catharijneconvent en de Jacobusparochie in Den Haag leidde tot een bijzondere expositie. In het weekend van Open Monumentendag werd in de kerk H. Jacobus de Meerdere een kleine presentatie getoond over de eerste communie. Pastoor Ad van der Helm is blij met het initiatief en ondersteunt graag de rol van het Catharijneconvent bij het beheer en de herbestemming van religieus erfgoed.

nummer 4 • 2014

7

Je geloof van binnenuit delen met elkaar

Schat Fijen vertelt over een groep Vlaamse jongeren in gesprek met de paus. Op zeker moment vroegen de jongeren: ‘Welke vraag wilt u ons stellen?’ En paus Franciscus antwoordde: ‘Wat is de schat in jouw hart?’ Over precies die schat moeten we vaker praten met elkaar. Over dat wat ons ten diepste raakt. ‘Iets van je eigen beleving delen, slaat bruggen naar elkaar’, onderstreept Fijen. ‘Je voelt je met elkaar verbonden. Ook binnen de parochie. En wanneer er dan eens spanningen in de parochie

van

vertelt - hoe je zelf op scharniermomenten in je leven moest buigen en hoe je door God gedragen werd - dan kan God ter sprake komen. Vertel zulke verhalen! Noem God bij name. “Zit die ander daar wel op te wachten?” denken we misschien. Maar bedenk dan dat pas toen de moslim-kapitein zichtbaar bad, Alie en haar man ook konden bidden.’

© Peter

Leo Fijen begint met vertellen over een geloofsgesprek die ochtend in Apeldoorn. Hij sprak met Alie en haar man, die een verre reis hadden gemaakt en tussen de Indonesische eilanden Lombok en Komodo schipbreuk waren geraakt. Veertig uur lang hadden zij in het water gelegen. Wachtend op redding. Alie vertelde hoe ze daar, vechtend tegen de hoge golven, nadacht over haar leven. Haar man was bij haar. Ze waren 37 jaar getrouwd. Zouden ze samen gaan? Of zouden ze nog thuiskomen? Op zeker moment begon de kapitein van de boot, een moslim, openlijk te bidden. Toen kon ik ook niet anders dan bidden, vertelde Alie. ‘Ik bad: Heer red ons! Stuur ons een boot!’ Haar gebeden werden na twee nachten verhoord. Er kwamen vissers die voor redding zorgden, zich over de mensen ontfermden. Juist deze vissers, die overduidelijk zelf niet veel bezaten. Alie vertelde: ‘Dat God bestaat, heb ik toen ervaren.’ Fijen legt uit: ‘Als je verhalen als deze

Mulken

Parochie De Goede Herder in Schiedam, Vlaardingen en Maassluis is in het najaar onder de noemer Zondag-Plus van start gegaan met een bijzonder programma. Zondag-plus slaat een brug tussen liturgie en geloofsgesprekken en is bedoeld als impuls voor het geloofsleven in de parochie. Op 26 september was Leo Fijen te gast. Dit “gezicht” van KRO/RKK voert iedere zondagmorgen op televisie een spiritueel gesprek als context voor de eucharistieviering.

Iets van je beleving delen zijn, kun je elkaar recht in de ogen kijken. We worden in de eucharistie gevoed om naar buiten te gaan. Daar kunnen we doorgeven wat we in de kerk vieren.’ ‘Verhalen over scharniermomenten in je leven zijn een goed middel. Iedereen denkt dat hij de enige is die af en toe denkt: “Zou dit God zijn? De Heilige

Geest?” Praat daar over met elkaar! Toekomst in de kerk is er alleen als we dat wat op de bodem van ons hart leeft, metelkaar delen en we ons zo verbonden weten met elkaar.’ Jolanda de Wolf

© Peter

van

Mulken

Misdienaars samen in Delft

8

nummer 4 • 2014

Het was weer een bijzonder gezicht: bijna tweehonderd misdienaars bij elkaar! Op 4 oktober, de feestdag van Sint-Franciscus, troffen zij elkaar in de Maria van Jessekerk in Delft voor de diocesane dag voor misdienaars en acolieten. Hun dag bestond uit een speurtocht, naar leeftijdsgroep, in en buiten de kerk, en een gezamenlijke eucharistieviering. Bisschop Van den Hende: “In de eucharistie staat Jezus in het middelpunt. Als wij in de kerk de eucharistie vieren, dan zijn we op een bijzondere manier met Jezus verbonden en ook met elkaar.” De symboliek van “het licht doorgeven” werd tijdens de viering tot uitdrukking gebracht door het aansteken van de twaalf apostellichten. Net zoals de apostelen werken misdienaars mee aan de opbouw van de Kerk en geven zij het licht van het geloof door.

Indrukken van twee pelgrims

‘Rotterdammers naar zuidelijke streken’ Katholiek Rotterdam ging op bedevaart. Vanuit de parochies van de Maasstad werd een reis georganiseerd naar minder “klassieke” bedevaartsoorden: drie dagen met de bus naar Brabant, Limburg en Vlaanderen. Briene de Regt en Marianne Gijbels gingen mee en doen verslag. Foto’s: Rita Schoolenberg

Briene de Regt Vanuit een stageopdracht ben ik, een 22-jarige student Theologie, meegegaan met een bedevaart. De bedevaart ging door Zuid-Nederland en een stukje Vlaanderen. Zo zijn we geweest bij het Heilig Bruurke, bij de franciscanen in Megen, in Molenschot. We baden mee met de benedictijnen in Vaals. Verder bezochten we de kapel van pater Houben, bekeken we iconen bij de benedictinessen in Schoten, waren we op bezoek bij de cisterciënzerabdij in Brecht en werden we rondgeleid in de Abdij van Postel. Overnachten deden we steeds in Rolduc.

Marianne Gijbels

Briene de Regt, links die iconen maken. En waar elke kleur en elk detail met zorg gekozen wordt, om de grootheid van God zo goed mogelijk weer te geven.

Gemeenschap

Bij de Heilige Eik, Oirschot

Wat betekent dit nu voor mij, hoe zit het met mijn gevoel en devotie? Die vraag heb ik mezelf regelmatig gesteld. Ik heb meer vragen gekregen tijdens deze reis dan antwoorden. Ik ben benieuwd waarom mensen steun ervaren in het neerleggen van een gebedsintentie, want ik zie dat het gebeurt, maar mis de woorden om dat te omschrijven. Ook ben ik verwonderd in welke vormen geloof is uit te drukken. De allerbelangrijkste ervaring voor mij tijdens deze pelgrimage was gemeenschap. Een 22-jarige in een groep senioren. Waarin ik direct werd opgenomen en waar ik me thuis voelde. Waar mensen gezien en ondersteund worden. Een groep waar met elkaar gedeeld wordt: zowel een lach als een traan. Daar voel ik me thuis, en volgens mij is daar Jezus zichtbaar. Dát is Johannes 13,35: aan jullie liefde voor elkaar zal iedereen zien dat jullie mijn leerlingen zijn.

De reis was georganiseerd door de VNB en de pastorale werkers Rita Schoolenberg en Rob Lijesen. Zij waren tijdens de trip onze reis- en pastorale begeleiders. Overnachting en verblijf vonden plaats in de abdij van Rolduc in Kerkrade. De eerste dag van onze reis voerde ons door het Brabantse land, waar we in Megen bij de abdij van De Minderbroeders, de kapel van het Heilig Bruurke bezochten, in Molenschot de Sint Annakapel en in Oirschot de kapel van de Heilige Eik. Een dag vol volksdevotie en bijzonder om te zien hoe, op alle bezochte plaatsen, constant mensen komen om kaarsjes op te steken, te bidden en stil te worden. In de Sint-Annakapel komen bijvoorbeeld ieder jaar op 27 juli vrijgezelle vrouwen vanuit heel Nederland om te bidden voor een man en een kind. De tweede dag trokken we door het mooie Limburgse land. We vierden in Vaals bij de Benedictijnen de eucharistie mee, we bezochten Wittem en hoorden daar over de heiligenlevens van Gerardus Majella en van pater Karel Houben. Het is boeiend om de bijzondere levensverhalen van deze heiligen te horen en het is opvallend dat beide zeer eenvoudige mensen waren, zonder veel opleiding, maar met veel liefde voor God en van daaruit met oog voor de noden van arme mensen. In de kapel bij het geboortehuis van pater Karel hebben we samen

Marianne Gijbels, rechts het Rozenkransgebed gebeden. Een moment van bezieling, samen in deze kleine kapel met al die brandende kaarsen om ons heen. Onze derde en laatste dag van de bedevaart brengen we door in België. We bezoeken de zusters Benedictinessen in Schoten en de zusters Trappistinnen van Brecht. We sluiten de bedevaart af met een bezoek aan de abdij van Postel. Op deze dag ervaren we iets van het monastieke leven van de zusters en horen we hoe de zusters samen leven, samen bidden en samen werken. Bij de zusters van Schoten is het werken vooral de artistieke arbeid en bij de zusters van Brecht gaat het onder meer om het ambachtelijke maken van natuurlijke zeepproducten. Wat mij tijdens de bedevaart vooral is opgevallen, is dat het uiteindelijk gaat om de liefde, de liefde voor God en de liefde voor de medemensen. Verder valt op de enorme diversiteit van uitingen van geloven. Mooi dat in onze katholieke traditie die verscheidenheid er mag zijn.

Kapel van pater Houben, Munstergeleen Ook al heb ik een katholieke achtergrond, ik ben zelf pas een jaar of drie echt bezig met geloven. Ik doe dat op een vrij “woordelijke” manier. Toch lijkt er voor velen een behoefte te zijn om het geloof tastbaar te maken. Deze volksdevotie kan gebeuren door een kaarsje te branden, of een heiligdom te bezoeken. Deze bedevaart was voor mij zodoende een stap op onbekend terrein.

Grootheid Zo kwam ik te weten dat er een overleden franciscaan is, genaamd Everardus, die tijdens zijn leven veel met mensen bad en erg gewaardeerd werd. Tot op de dag van vandaag worden briefjes met gebedsintenties op het beeld van zijn graf gelegd. Of de zusters benedictinessen in Schoten,

Maria in de crypte van Rolduc

Franciscus in Megen nummer 4 • 2014

9

Twee nieuwe priesters voor het bisdom Rotterdam Bouke Bosma en Bertran van Paassen

De wijding volgt na de afronding van een vormings- en studietraject en het uitzuiveren van de roeping. Voor Van Paassen begon dat in 2001 in Indonesië. ‘Ik was daar op vakantie en voor familiebezoek en logeerde bij iemand die priester was. Daar in Indonesië, weg van alle luxe en werk, had ik een godservaring. Ik was bezig in een religieus boek, dat ik las omdat ik alle boeken die ik mee had genomen al uit had, en had plots heel sterk het idee: er is iets of iemand meer hier in deze ruime. Ik heb toen gevraagd: “Bent U het, God? En moet ik aan het werk in uw Kerk als priester? Geef me dan een teken.” Ik vroeg een teken en kreeg een teken. Dus toen was er geen escape meer.’ Het jaar erop startte hij met de theologieopleiding. Waar kwam dat idee van priester worden vandaan? ‘De vraag aan God of ik priester moest worden, was een ingeving en verraste mij zelf ook. Maar ik was op bezoek bij een priester en wat misschien ook meespeelt is dat ik daar een centrum bezocht voor mensen met een handicap, dat is opgericht door mijn tante die franciscanes is. Tweemaal per jaar gaan artsen daar naartoe om te opereren. In dat centrum ervaar je het leven. Alles wat mooi is en luxe verdwijnt naar de achtergrond en het gaat om de mensen die, omdat ze gehandicapt zijn, vaak worden verstoten door hun familie. Ze worden er geholpen en leren een vak. Vaak onderhouden juist zij daarna hun familie. Dat is een interessante omkering die plaatsvindt.’

Nachtmis Voor Bosma begon het met Kerstmis 2005. Hij was niet katholiek, maar was naar de kerk gegaan om de nachtmis mee te maken. ‘De priester 10

nummer 4 • 2014

Mulken

Weg

van

Indonesië

de laatste jaren kernachtig samen: ‘De intellectuele vorming helpt om het geloof te kunnen verwoorden. De geestelijke vorming is het je wenden naar God en vanuit Hem leven. De persoonsvorming is jezelf als instrument goed kennen. En dat is allemaal nodig om er in geloof voor de mensen te kunnen zijn, de pastorale vorming.’

© Peter

Bouke Bosma (48) wordt op 15 november priester gewijd. Bosma gaat na de wijding werken in de federatie HH. Franciscus en Clara in het Groene Hart. Hij woont nu op Vronesteyn, maar verhuist komend voorjaar naar Leimuiden. Bertran van Paassen (47) wordt op 15 november diaken gewijd, als stap op weg naar de priesterwijding. Van Paassen werkte tot voor kort in Den Haag in de parochie De Vier Evangelisten, waar hij twee jaar extra praktijkwerk deed. Momenteel is hij werkzaam in de Sint Jan de Doperparochie in Gouda en omgeving. Beiden studeerden aan de Priesteropleiding Bovendonk.

zei toen: “Dit feest dat we vanavond hebben gevierd, vieren we elke zondag en daar nodig ik jullie van harte voor uit. Die uitnodiging klonk bij mij door. De zondag erop ben ik inderdaad naar de kerk gegaan en ik heb geen zondag meer overgeslagen.’ Na een voorbereidingstraject van een jaar, werd hij met Pasen gedoopt en gevormd. ‘In dat jaar van voorbereiding kwam de gedachte bij me op dat God me misschien ook vroeg om priester te worden. Maar ik dacht ook: wat weet ik daar nou van af?’ Maar er waren ook parochianen die het bij hem ter sprake brachten. ‘Zij hebben me het zetje gegeven om er met de pastoor en de rector van Vronesteyn over in gesprek te gaan. Juist die gemeenschap heeft gezegd: dit zien we in jou.’ In 2008 meldde Bosma zich aan voor de priesteropleiding.

Dichtbij Wat is het belangrijkste “leerpunt” geweest van de laatste jaren? Van Paassen: ‘Dat is: blijf je richten op God en je krijgt kracht naar kruis. God is met ieder van ons op weg. Waar je moeilijkheden ervaart, daar is Christus ook. Het is Zijn tijd waarop het gebeurt. Dat is niet altijd onze tijd en het kan op een andere manier zijn dan je denkt of hoopt.’ Groeien in vertrouwen op God is ook wat Bosma noemt. ‘Het is met Gods hulp. We hoeven het niet alleen te doen. Dat geeft mij rust om er voor mensen te kunnen zijn. Hoe graag je het ook zou willen, je kunt niet alles oplossen. Maar door mensen nabij te zijn en de sacramenten te bedienen, wil ik een instrument zijn waardoor ze ervaren dat God dicht bij hen is.’ ‘Als “instrument van God” moet je jezelf

goed kennen’, geeft Bosma aan. Het was een belangrijk punt tijdens de opleiding. ‘Als instrument moet je je eigen barstjes kennen en alles wat je karakter geeft.’ Aan de hand van de vier pijlers van de opleiding, vat Bosma

Is de wijding een nieuwe start, een “finish”, of een doorstart? Bosma: ‘Als ik moet kiezen dan is het een doorstart. Het is een bevestiging op de weg die ik ga. Ik krijg door de wijding de genadegaven om in navolging van de Heer als priester tussen de mensen te zijn en er voor hen te zijn met name in het vieren van de sacramenten.’ Van Paassen: ‘Als afronding lijkt het een soort finish, maar het zou slecht zijn als je het daarbij laat. Het is net als met de eerste heilige communie: is dat de afronding van een traject, of maakt het feit dat je mee gaat doen en de communie ontvangt je tot een ander mens? Zo is ook de wijding een weg die je voortzet. Het is voortgaan op de weg met de Heer.’ Daphne van Roosendaal

Bent u de nieuwe donateur van Vronesteyn?

Mogen wij dan uw adresgegevens om u te bedanken voor uw ondersteuning en om u uit te kunnen nodigen bij speciale bijeenkomsten, zoals bijvoorbeeld een wijding. Uw adres gegevens kunt u sturen naar: Francis Wout, Kon. Emmaplein 3, 3016 AA Rotterdam of mail deze naar [email protected].

Twee nieuwe diakens voor het bisdom Rotterdam Jos van Adrichem en Iwan Osseweijer

van

© Peter

‘Eén specifiek moment is lastig aan te geven, als je me vraagt naar mijn roeping tot het diaconaat’, vertelt Jos van Adrichem. ‘God heeft steeds een belangrijke plaats in mijn leven gehad. Ik ben altijd kerkelijk actief geweest. Toen ik mijn vrouw, Hanneke, leerde kennen, ben ik bij het jongerenkoor gegaan waar zij dirigente was. Van daaruit werd ik lector, lid van de liturgiewerkgroep, de pastoraatsgroep en parochiebestuurslid. Op een gegeven moment zei een jonge pastor tegen me: “Ga eens kijken naar de studie theologie.” En toen ik een paar jaar studeerde, zei hij: “Je kunt ook diaken worden.” Daar heb ik over getwijfeld. “Ja” zeggen tegen God was voor mij vanzelfsprekend, maar kiezen voor de Kerk als hiërarchisch instituut lag anders. Totdat iemand mij de spiegel voor hield, dat ik al ruim twintig jaar werkte in een nog meer hiërarchische defensieorganisatie. Tijdens een bedevaart naar Lourdes zeiden mensen, vanwege mijn zorg en betrokkenheid: “Je bent een echte diaken.” Ik hoorde dat steeds vaker en het werken voor de Kerk gaf veel voldoening. Misschien leefde van binnen al wel dat ik een “man van de Kerk” wilde zijn. Het zetje dat ik nodig had om die beslissing te nemen was niet zo groot.’

Mulken

Jos van Adrichem (49) en Iwan Osseweijer (35) worden op 15 november tot diaken gewijd tijdens een plechtige eucharistieviering in de HH Laurentius en Elisabethkathedraal.

Jos van Adrichem woont in Den Haag met Hanneke, zijn echtgenote, en hun vier kinderen (drie zoons van 22, 21 en 19 jaar oud en een dochter van 17). Hij begon zijn theologieopleiding in 2006 aan de FKT in Utrecht. Onlangs rondde hij deze studie af met een masterthesis over parochies en de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Gecoördineerd door Centrum Vronesteyn volgde hij de laatste drie jaar een maatwerktraject aan de Diakenopleiding Bovendonk. In september 2012 beëindigde Jos zijn loopbaan bij het Ministerie van Defensie. Tot november werkte hij als diaken in opleiding in de H. Nicolaasparochie in Zoetermeer.

Iwan Osseweijer woont in Hillegom en werkt als pastoraal werker in de H. Willibrordusparochie in Lisse, Hillegom en De Zilk. Het is zijn eerste benoeming, sinds 2009, met tot nu toe een taak specifiek in de catechese en het jongerenpastoraat. Hij studeerde theologie aan de KTU in Utrecht en rondde de theologieopleiding in 2008 af met een master aan de Fontys Hogeschool in Amsterdam. Iwan is getrouwd met Sophie. Ze hebben samen een dochter van 8 en twee zoons van 6 en 4. Iwan volgde, verbonden met Centrum Vronesteyn, als zij-instromer de Diakenopleiding Bovendonk.

Spiritualiteit Iwan werd op zijn 18e gedoopt na enkele jaren waarin hij zich breed oriënteerde in spiritualiteit. In een katholieke kerk waar hij wat vaker kwam, ging de pastoraal werkster een jaar met hem op weg. ‘Toen realiseerde ik me: God is een persoonlijke God, die fysiek en tastbaar onder mensen wil zijn.’ Hij wilde God tastbaar en concreet maken onder de mensen en in eerste instantie priester worden, maar zijn vriendschap met Sophie intensiveerde en de twee kozen voor het huwelijk. ‘Later kwamen we als gezin in de kathedraal in Rotterdam, een veelkleurige gemeenschap. Vanuit de sociale en de pastorale vraagstukken die ik daar zag, groeide het verlangen om diaken te worden. Als diaken wil ik

een zichtbaar teken zijn van God, die liefde is.’ Van Adrichem: ‘Het belangrijkste dat je leert tijdens de opleiding en vorming is dat je een instrument van God bent. Niets meer en niets minder. Dat het God is die jou beweegt en dat jij door jouw handelen anderen bij God mag brengen.’ Hij heeft met veel plezier theologie gestudeerd aan de Faculteit Katholieke Theologie (FKT). De geestelijke vorming vond vooral plaats op Bovendonk. ‘Ik had me niet eerder gerealiseerd dat een diaken het Getijdengebed bidt, regelmatig een spirituaal en een biechtvader bezoekt

en dat je retraite houdt. Ik dacht: Ojee, hoe ga ik dat inpassen? Maar het kostte me weinig moeite. Het Getijdengebed bidden voelde snel vertrouwd en naar de retraite deze zomer keek ik erg uit. Ik heb ontdekt dat ik dat geestelijk voedsel nodig heb om goed te kunnen functioneren.’

Supervisie Osseweijer: ‘Op Bovendonk heb ik vooral meer zelfreflectie geleerd. Je denkt wel dat je jezelf kent, maar God weet beter dan jij hoe je in elkaar zit. En Hij laat dat zeggen via anderen. In de opleiding gebeurt dat in de supervisie.

Opening studiejaar diakens

Continu

© Peter

van

Mulken

Op 10 september ontmoetten de diaken­ studenten van Vronesteyn de bisschop, bij gelegenheid van de opening van het studiejaar. Aanwezig waren (vlnr.): Ed Doe, Peter Winnubst, Steef Lokken, bisschop Van den Hende, Jos van Adrichem, Paul Schuurmans (bisschoppelijk gedelegeerde voor de permanente diakens), Frank Steijger, Michael Pelupessy en Iwan Osseweijer. Niet op de foto, maar wel diakenstudent dit jaar is Ronald Marks.

Je ontdekt dingen waar je meer mee kunt, talenten, en je ontdekt dingen die je moet veranderen.’ Van Adrichem: ‘De studie en vorming zorgen ervoor dat je steviger in het zadel zit, waar het gaat om spreken over God en geloof. Ik heb mijn diaconale hart ontdekt en het is ook harder gaan kloppen tijdens de pastorale stage.’ Osseweijer: ‘Belangrijk is ook dat er geen verschil is tussen wie je bent tijdens het werk of daarbuiten. Dat lukt niet zonder een stabiel gebedsleven, waarbij je ervaringen bij God brengt, om bijstand bidt en om de goede woorden. Ik heb geleerd een natuurlijke band met God te hebben, gevoed door de eucharistie, door gebed en de ontmoeting met mensen.’ Is de wijding een nieuwe start, een “finish”, of een doorstart? Van Adrichem: ‘Het is een bevestiging in het continue proces van Gods roepen en hét moment waarop je blijvende kracht van de Heilige Geest ontvangt om steeds Gods instrument te kunnen zijn.’ Osseweijer: ‘Het is een doorstart, want wat voorafging is relevant. Vanuit het geroepen zijn tot het doopsel, en vanuit mijn huwelijk geef ik mijn leven aan de Kerk. Om vanuit de wijding met een zending de toekomst in te gaan. Continuïteit dus.’ Daphne van Roosendaal

nummer 4 • 2014

11

Oude-Wetering krijgt Mariakapel

Behoefte

© Dianne

van

Klink

5 November 2013 is het dan uiteindelijk zo ver: de Mariakapel mag gebouwd worden! Mede door de vele handtekeningen van mensen uit het dorp, waaruit bleek dat er echt behoefte was aan dit initiatief. De kapel komt naast een woonzorgcentrum. Mooier kan het niet, in het groen, bereikbaar en op een rustige plek. Mensen vinden het belangrijk om een plaats te hebben, waar ze rust, troost en kracht kunnen vinden, een kaarsje op kunnen steken en even tijd kunnen nemen voor bezinning.

‘

De penningmeester maakt het bord

Pastoor Walter Broeders: Het parochie­ bestuur kijkt vanaf de zijlijn mee en met elkaar zijn wij verheugd over het resultaat en dat de gemeente Kaag en Braassem heeft meegewerkt door toestemming hieraan te geven.

© Dianne

van

der Zwet besluiten om werk te maken van de bouw van een kapel. Zo werden zij de initiatiefneemsters achter de bouw. Ze verdiepten zich in een ontwerp - Van der Zwet maakte bijvoorbeeld foto’s als ze elders een Mariakapelletje tegenkwam. Ze verkenden wat er aan vergunningen nodig was. Ze zochten contact met de parochie.

De bouwers druk aan het werk

Klaar De bouw van de kapel is bijna gereed. Er wordt uitgekeken naar de dag dat deze definitief open kan gaan. Voor wie meer wil weten: op www.mariakapeloudewetering is het hele bouwproces vastgelegd. Dianne van Klink

Donaties Het motto was steeds “Voor en door mensen”. De stichting “Vrienden van Maria” wordt opgericht om onder meer met donaties de kapel mogelijk te maken. Michelle van Klink wordt penningmeester van de stichting. Dit jaar is het dan eindelijk zo ver: onder anderen Marcel en Emanuel van Klink, Wim de Jong en Kees Jansen beginnen als vrijwilligers aan de bouw. De initiatiefneemsters benaderden sponsors die zorgden voor materialen en het verlenen van hulp bij het bouwen. Op 5 april wordt de eerste steen gelegd.

De Mariakapel in Oude-Wetering is te vinden aan de Dijkstraat 34, op de grens met Roelofarendsveen. I: mariakapeloudewetering.webklik.nl.

‘

De Mariakapel biedt een moment van bezinning tussen alle dagelijkse beslommeringen door.

‘

Voor veel gelovigen is het best moeilijk als je hoort dat de kerk waar je komt, gaat sluiten. Voor ouderen in de omgeving des te meer, omdat er op loopafstand geen kerk meer is. Dit deed Ria van der Meer en Ans van

Klink

Een groep vrijwilligers uit Oude-Wetering bouwde het afgelopen jaar aan een Mariakapel in hun dorp. De bouw is bijna afgerond.

Nieuw parochiecentrum in Den Hoorn

‘

hellemans ENERGY CONSULTANCY

Blauw C100-M60 + groen C70-Y100 RGB: blauw R0 G93 B168 groen R89 G171 B37 HTML: #005da8 + #59ab25 Font: Neo Sans

hellemans

Bedankt voor uw deelname! ENERGY CONSULTANCY

Voorbeeld uitvoering in zwart Font: Neo Sans

Het was feest, op zondag 31 augustus, in Den Hoorn. Parochiekern St. Antonius en St. Cornelius nam op feestelijke wijze het vernieuwde parochiecentrum in gebruik. Pastoor Ben Bolmer en diaken Jan Lamberts zegenden het nieuwe onderkomen in.

Voorbeeld huisstijlkleuren in stappen van 10% raster

Ruim 3.500 kerken en kloosters hebben zich inmiddels aangesloten bij het inkoopcollectief Energie voor Kerken. C100-M60

C70-Y100

© 2009 Dadomoto

Dankzij uw deelname kopen we gezamenlijk voordelig groene energie in. Greenchoice is voor 2015-2016 opnieuw gekozen als onze energieleverancier. Met Greenchoice kiest u niet alleen voor groen, maar ook voor een goede service. Greenchoice is namelijk uitgeroepen tot klantvriendelijkste energieleverancier!

Uw voordelen: • • • •

Scherpe groene energie tarieven Uitstekende contractvoorwaarden Transparante dienstverlening Optimale persoonlijke service

Ook interesse? U kunt maandelijks instappen in het collectief. Kijk voor meer informatie op www.energievoorkerken.nl of neem contact op met Sonja Boer van Hellemans Consultancy.  030 767 01 21  [email protected]

n

n

n

kken

Het collectief Energie voor Kerken is een initiatief van CIO-K in samenwerking met energie adviesbureau Hellemans Consultancy.

kken

hellemans ENERGY CONSULTANCY

16-06-14 13:11

kken

Blauw C100-M60 + groen C70-Y100 RGB: blauw R0 G93 B168 groen R89 G171 B37 HTML: #005da8 + #59ab25

16-06-14 13:11

12

16-06-14 13:11

Font: Neo Sans

nummer 4 • 2014

hellemans

Het leegkomen van de aangebouwde pastorie bleek de oplossing om de al langer gewenste vernieuwing van de gemeenschapsruimte te realiseren. De benedenverdieping van de pastorie werd bij de bestaande parochiezaal gevoegd. Voor de inrichting van de ruimtes is rekening gehouden met de functie van het centrum. Zo keerde het oorspronkelijke

vergadermeubilair van ongeveer negentig jaar oud, terug uit de opslag en vond gerestaureerd en wel plek in het centrum. Heel veel werk is mogelijk gemaakt door de inzet van een flink aantal vrijwilligers. De uitvoerenden vooral de “trekker” van het project, Wim de Lange - werden tijdens het gezellige samenzijn, uitvoerig geprezen voor de wijze waarop de verbouw is gerealiseerd.

Parochie in beeld

H. Joannes de Dooper fairtrade-parochie De H. Joannes de Dooper-parochie in Pijnacker is voortaan “fairtradeparochie”. De kerkgemeenschap wil werk maken van het gebruik van producten waarvan een faire marge ten goede komt aan de producenten en boeren aan het begin van de commerciële keten. Concreet, als verbruiker, en als promotor van het idee. Bruno van der Werff is huisarts in Pijnacker en de promotor van eerlijke handel in de parochie. Hij besloot werk te gaan maken van het fairtrade-keurmerk voor de parochie, toen de gemeente Pijnacker besloot fairtrade te willen worden. ‘Dat moeten we als parochie ook kunnen’, bedacht Van der Werff. ‘Tenslotte gaat het concept terug op een bijbelse grondslag, je wilt geen dief zijn van je naaste.’ Van der Werff vat dat concept van fairtrade samen als een manier van handeldrijven die de kleine boeren ruimte laat voor de vier kernbegrippen onder de mensenrechten: het recht op huisvesting, op eten, op scholing en op vrije meningsuiting. Handel kan zo meedogenloos worden, dat deze rechten in het geding komen. ‘Als christen zie ik dat het mijn opdracht is producten te kopen die op eerlijke wijze in de winkel komen, tegen een eerlijke prijs.’

Fairetrade-weekend

Bewustwording Mogelijkheden om werk te maken van fairtrade zijn er volgens Van der Werff genoeg in kerkgemeenschappen. ‘Allereerst is dat het actief uitdragen van het idee.’ Bewustwording dus, die er toe kan leiden het consumptiepatroon aan te passen en bewuster boodschappen te doen. Verder is een parochie uiteraard ook inkoper van producten, en dit kan ook in de fairtrade-geest gebeuren, aldus Van der Werff. ‘Koffie, thee, suiker, wijn, vruchtensappen’, vormen een behoorlijk deel van het inkooppakket van een gemiddelde parochie. De Joannes de Dooperparochie vormt met buurparochies de federatie Oostland. ‘Er is bij de buurparochies zeker interesse voor het keurmerk’ aldus Van der Werff. Maar voor een parochie het keurmerk mag dragen, is er voor hem zeker nog werk aan de winkel. Er is ook een nieuw aspect aan fairtrade, zegt Van der Werff. ‘Met de economische crisis en de vele tuinders in de regio die het meestal moeilijk hebben, moeten we misschien ook aan hen extra aandacht schenken, bijvoorbeeld door rechtstreeks producten bij hen te kopen in plaats van via de supermarkt.’

hel

ENER

Blauw C100-M60 RGB: blauw R0 G HTML: #005da8 Font: Neo Sans

hel

Be

ENER

Nu 2 weken Nu 2 weken gratis! Nu 2 weken gratis! gratis!

Voorbeeld uitvo Font: Neo Sans

Voorbeeld huiss

Ruim zich inko C100-M60

C70-Y100

nederlands dagb la

dinsdag 27

18°

4

ap / Oded Balilty

22

het op voor kinderen

Gerhard Wilts 

is. pagina 7 ▶▶ vervolg op

dinsdag 27

van de Klaagmuur Rabinowitz, rabbijn af. door Shmuel gisteren gadegeslagen en Betlehem in Jeruzalem, Jordanië, Israël bidt bij de Klaagmuurpaus sloot zijn bezoek aan Paus Franciscus Israël. De plaatsen van en de heilige

België betaalt een hoge prijs voor verlies Vlaams Belang. commentaar

Aaldert van

mei 2014

Willeke

nd.nl/cartoons

met …Door een lijstverbinding het CDA zijn behoudt ChristenUnie/SGP Europees Parlement. het vijfde zetel in

Geslaagd!

Origineel feliciteren?

verloren de christenin …Op de Biblebelt kiezers aan CU/SGP, Twente democraten veel D66 en VVD, maar Limburg aan op Annie Schreijer. stemde massaal

▶ Urk

donderdag stemmen die maar Van de 5576 uitgebracht ging op Urk werden naar de ChristenUnie/ liefst 74 procent was dat nog jaar geleden SGP-lijst. Vijf in deze CDA kelderde 58 procent. Het

de stemmen procent van maar daar met 44 stip de grootste, nog steeds met opzichte procentje ten verliest wel een een half pro-18° CDA wint er in van 2009. Het steeg de opkomst cent en bovendien 43 naar 48 procent. men. van nergens zo exRijssen-Holten stemmenkaHoewel de beweging symbolisch het ‘Twentse deze uitslag De oorzaak: De numvertreem was, is van de Europese non’ Annie Schreijer-Pierik. landelijk voor de uitkomst In de 55 geCDA-lijst kreeg en de Biblebelt. mer 25 op de de kiezingen op voorkeurstemmen in ChristenUnie/SGP bijna 110.000 meenten waar op eigen kracht structuwint de fractie komt ruimschoots Twee derde van de grootste werd, CDA leprocenten. Het ging het Europarlement. proreel een aantal in Rijssen-Holten overal een aantal CDA-stemmen vert juist vrijwel uit Hengevelde. naar de boerin centen in. pagina 2 op dit beeld: ▶▶ vervolg op is Er is een uitzondering ChristenUnie/SGP 22

De 28 naar 10 procent.en gemeente van procent er anderhalf PVV verloor de stem11 procent van kwam uit op

In toespraken tijdens zijn gisteren Relscho afgesloten reis pper-m naar Jordanië, Israëlet-een-reden en Betlehem, refereerde paus Franciscus veelvuldig aan de Bijbel en nam het op voor kinderen als ‘teken van hoop en leven’.

4

met MODEprijs € 1,40 zaterdag € 2,10 bijlage!

Rijssen-Holten. hou van Holland’-gevoel het ware ‘ik Op zoek naar

5

Relschopper-met-een-reden

nd.nl/geloof beeld

ap / Oded Balilty

het op voor kinderen

▶ Jeruzalem gisteren tijdens zijn Israël In toespraken naar Jordanië, afgesloten reis refereerde paus en Betlehem, aan de Bijbel Franciscus veelvuldig als voor kinderen en nam het op en leven’. ‘teken van hoop aan de uitnodiging Bij zijn verrassende Abbas en de IsraëPalestijnse voorzitter om bij hem in het Peres paus lische president om vrede, legde Vaticaan te bidden in Betlehem een link Franciscus zondag ‘Op deze geboorteplaats. naar Jezus’ is geboren, de Vredevorst plaats waar intens geuit voor een nodig ik u beiden huis in het om vrede. Mijn bed tot God bidstond.’ open voor zo’n Vaticaan staat tijdens zijn driedaagse het De paus verbond gebed’ nadrukkelijk ‘bedevaart van met de bescherming christelijk geloof Jezus een Zoals het Kind van kinderen. kinderen is, zo zijn de teken van God hoop en le‘een teken van voor de van vandaag een graadmeter ven, en tevens de maatvan gezinnen, gezondheid hele wereld’. schappij en de eraan dat misFranciscus herinnerde geweld en mensenbruik, dwangarbeid, smoort van miljoenen huilen handel het huilen hun moeders Willen kinderen. ‘Maar moderne Rachels.’ en met voor hen, als zorgen, voor we voor kinderen hen, omdat Of negeren wij hen bidden? onze eigen zahebben met we het druk

Ted Konings

kerkken?’ de rooms-katholieke uit de Vaak haalde voorbeelden in Jeruleider symbolische de Heilig Grafkerk Bijbel aan. In naar relahij dat de weg zalem erkende Kerk lang de Orthodoxe tieherstel met

dinsdag 27

van de Klaagmuur Rabinowitz, rabbijn af. door Shmuel gisteren gadegeslagen en Betlehem in Jeruzalem, Jordanië, Israël bidt bij de Klaagmuurpaus sloot zijn bezoek aan Paus Franciscus Israël. De plaatsen van en de heilige

België betaalt een hoge prijs voor verlies Vlaams Belang. commentaar

Aaldert van

18°

de stemmen procent van maar daar met 44 stip de grootste, nog steeds met opzichte procentje ten verliest wel een een half proCDA wint er in van 2009. Het steeg de opkomst cent en bovendien 43 naar 48 procent. men. van nergens zo exRijssen-Holten stemmenkaHoewel de beweging symbolisch het ‘Twentse is deze uitslag De oorzaak: De numverloren de christenverin treem was, …Op de Biblebelt van de Europese non’ Annie Schreijer-Pierik. landelijk kiezers aan CU/SGP, voor de uitkomst In de 55 geCDA-lijst kreeg Twente democraten veel en de Biblebelt. mer 25 op de de D66 en VVD, maar kiezingen op voorkeurstemmen in Limburg aan ChristenUnie/SGP bijna 110.000 op Annie Schreijer. meenten waar op eigen kracht structustemde massaal wint de fractie komt ruimschoots Twee derde van de grootste werd, CDA le22 procenten. Het ging het Europarlement. reel een aantal in Rijssen-Holten een aantal pro▶ Urk Holland’-gevoel overal donderdag van CDA-stemmen vrijwel hou stemmen die ‘ikjuist uit Hengevelde. warevert maar Van de 5576 het naar de boerin naarging uitgebracht centen in. zoek werden pagina 2 op dit beeld: op Urk Op ▶▶ vervolg op naar de ChristenUnie/ is Er is een uitzondering liefst 74 procent ChristenUnie/SGP was dat nog jaar geleden Rijssen-Holten. SGP-lijst. Vijf in deze CDA kelderde 58 procent. Het

met …Door een lijstverbinding het CDA zijn behoudt ChristenUnie/SGP Europees Parlement. het vijfde zetel in

Geslaagd! d. nd.nl/geslaagd

5

Relschopper-met-een-reden

Origineel feliciteren?

nd.nl/geloof beeld

ap / Oded Balilty

Paus neemt

Gerhard Wilts 

Willeke

nd.nl/cartoons

Soest nd.nl/binnenland

op 3

advertentie

De 28 naar 10 procent.en gemeente van procent er anderhalf PVV verloor de stem11 procent van kwam uit op

4

met MODE bijlage! prijs € 1,40 zaterdag

€ 2,10

het op voor kinderen

▶ Jeruzalem gisteren tijdens zijn Israël In toespraken naar Jordanië, afgesloten reis refereerde paus en Betlehem, aan de Bijbel Franciscus veelvuldig als voor kinderen en nam het op en leven’. ‘teken van hoop aan de uitnodiging Bij zijn verrassende Abbas en de IsraëPalestijnse voorzitter om bij hem in het Peres paus lische president om vrede, legde Vaticaan te bidden in Betlehem een link Franciscus zondag ‘Op deze geboorteplaats. naar Jezus’ is geboren, de Vredevorst plaats waar intens geuit voor een nodig ik u beiden huis in het om vrede. Mijn bed tot God bidstond.’ open voor zo’n Vaticaan staat tijdens zijn driedaagse het De paus verbond gebed’ nadrukkelijk ‘bedevaart van met de bescherming christelijk geloof Jezus een Zoals het Kind van kinderen. kinderen is, zo zijn de teken van God hoop en le‘een teken van voor de van vandaag een graadmeter ven, en tevens de maatvan gezinnen, gezondheid hele wereld’. schappij en de eraan dat misFranciscus herinnerde geweld en mensenbruik, dwangarbeid, smoort van miljoenen huilen handel het huilen hun moeders Willen kinderen. ‘Maar moderne Rachels.’ en met voor hen, als zorgen, voor we voor kinderen hen, omdat Of negeren wij hen bidden? onze eigen zahebben met we het druk

kerkken?’ de rooms-katholieke uit de Vaak haalde voorbeelden in Jeruleider symbolische de Heilig Grafkerk Bijbel aan. In naar relahij dat de weg zalem erkende Kerk lang de Orthodoxe tieherstel met is. pagina 7 ▶▶ vervolg op

van de Klaagmuur Rabinowitz, rabbijn af. door Shmuel gisteren gadegeslagen en Betlehem in Jeruzalem, Jordanië, Israël bidt bij de Klaagmuurpaus sloot zijn bezoek aan Paus Franciscus Israël. De plaatsen van en de heilige

België betaalt een hoge prijs voor verlies Vlaams Belang.

dinsdag 27 mei 2014 Willeke nd.nl/cartoons

CU en SGP

nederlands dagblad commentaar

Soest nd.nl/binnenland

CDA verliest aan

Aaldert van

op 3

met …Door een lijstverbinding het CDA zijn behoudt ChristenUnie/SGP Europees Parlement. het vijfde zetel in

advertentie

Geslaagd!

d. nd.nl/geslaagd

Origineel feliciteren?

verloren de christenin …Op de Biblebelt kiezers aan CU/SGP, Twente democraten veel D66 en VVD, maar Limburg aan op Annie Schreijer. stemde massaal

▶ Urk

donderdag stemmen die maar Van de 5576 uitgebracht ging op Urk werden naar de ChristenUnie/ liefst 74 procent was dat nog jaar geleden SGP-lijst. Vijf in deze CDA kelderde 58 procent. Het

de stemmen procent van maar daar met 44 stip de grootste, nog steeds met opzichte procentje ten verliest wel een een half proCDA wint er in van 2009. Het steeg de opkomst cent en bovendien 43 naar 48 procent. men. van nergens zo exRijssen-Holten stemmenkaHoewel de beweging symbolisch het ‘Twentse deze uitslag De oorzaak: De numvertreem was, is van de Europese non’ Annie Schreijer-Pierik. landelijk voor de uitkomst In de 55 geCDA-lijst kreeg en de Biblebelt. mer 25 op de de kiezingen op voorkeurstemmen in ChristenUnie/SGP bijna 110.000 meenten waar op eigen kracht structuwint de fractie komt ruimschoots Twee derde van de grootste werd, CDA leprocenten. Het ging het Europarlement. proreel een aantal in Rijssen-Holten overal een aantal CDA-stemmen vert juist vrijwel uit Hengevelde. naar de boerin centen in. pagina 2 op dit beeld: ▶▶ vervolg op is Er is een uitzondering ChristenUnie/SGP Rijssen-Holten.

De 28 naar 10 procent.en gemeente van procent er anderhalf PVV verloor de stem11 procent van kwam uit op

prijs € 1,40 zaterdag

€ 2,10

18°

4

met MODE bijlage! Relschopper-met-een-reden 5

Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22

Gerhard Wilts nd.nl/geloof beeld ap / Oded Balilty

Paus neemt het op voor kinderen

dinsdag 27 mei 2014

nederlands dagblad

▶ Jeruzalem

In toespraken tijdens zijn gisteren afgesloten reis naar Jordanië, Israël en Betlehem, refereerde paus Franciscus veelvuldig aan de Bijbel en nam het op voor kinderen als ‘teken van hoop en leven’.

18°

4

met MODE bijlage! 5

Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22

dinsdag 27 mei 2014

Paus neemt het op voor kinderen

nederlands dagblad

België betaalt een hoge prijs voor verlies Vlaams Belang.

18°

Willeke nd.nl/cartoons

CDA verliest aan CU en SGP

4

met MODE bijlage!

Paus neemt het op voor kinderen België betaalt een hoge prijs voor verlies Vlaams Belang.

Willeke Aaldert van Soest nd.nl/binnenland

nd.nl/cartoons

CDA verliest aan CU en SGP

18°

4

voor kinderen met MODE bijlage!

22

voor kinderen

België B ellg lg lgië gië ië b betaalt een ee e e en n hog ho h hoge og ge prijs ge voor vo v oor o or o v verlies ve e Vlaam Vllaa V ams a mss Belang m B .

Geslaa G eslaa alg gd! dië! b België B el lg lgië gië g betaalt een ee e e en n hog ho h hoge og ge prijs ge voor vo v oor o or o v verlies ve e Vlaam Vllaa V ams a mss Belang m B .

Origin O Ori rigin neel eel felicite fe fel elic iciite ere ren? en?

Geslaa G België B eslaa el lg lgië gië g alg gd! dië! b betaalt een ee e e en n hog ho h hoge og ge prijs ge voor vo v oor o or o v verlies ve e Vlaam Vllaa V ams a mss Belang m B .

Origin O Ori rigin neel eel felicite fe fel elic iciite ere ren? Geslaa G eslaa a en?

g gd! d!

CDA verliest aan CU

en SGP

nd.nl/cartoons

CDA verliest aan CU

en SGP

nd.nl/cartoons

en SGP

nd.nl/cartoons

CDA verliest aan CU

Willeke

Ook

Willeke

prijs € 1,40 zaterdag

€ 2,10

U ku Kijk v www met 0 b

Willeke

prijs € 1,40 zaterdag

€ 2,10

nd.nl/ge d. slaagd

België betaalt een hoge prijs voor verlies Vlaams Belang.

Paus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen door Shmuel Rabinowitz, rabbijn van de Klaagmuur en de heilige plaatsen van Israël. De paus sloot zijn bezoek aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren af.

Gree 2015 onze Gree voor goed nam vrien

4

met MODE bijlage!

Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoe l 22

Paus neemt het op

nd.nl/ge d. slaagd

Bij zijn verrassende uitnodiging aan de Palestijnse voorzitter Abbas en de IsraëPaus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen door Shmuel Rabinowitz, rabbijn van de Klaagmuur lische president Peres om bij hem in het en de heilige plaatsen van Israël. De paus sloot zijn bezoek aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren af. Vaticaan te bidden om vrede, legde paus Franciscus zondag in Betlehem een link naar Jezus’ geboorteplaats. ‘Op deze plaats waar de Vredevorst is geboren, nodig ik u beiden uit voor een intens geAaldert van Soest nd.nl/binnenland bed tot God om vrede. Mijn huis in het commentaar op 3 Vaticaan staat open voor zo’n bidstond.’ De paus verbond tijdens zijn driedaagse ‘bedevaart van gebed’ nadrukkelijk het christelijk geloof met de bescherming van kinderen. Zoals het Kind Jezus een 5 teken van Relschopper-met-een-reden God is, zo zijn de kinderen Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22 van vandaag ‘een teken van hoop en leven, en tevens een graadmeter voor de gezondheid van gezinnen, de maatschappij en de hele wereld’. Franciscus herinnerde eraan dat misGerhard Wilts nd.nl/geloof ap / Oded Balilty bruik, dwangarbeid, geweld enbeeld mensenhandel het huilen smoort van miljoenen kinderen. ‘Maar hun moeders huilen voor hen, als moderne Rachels.’ Willen we voor kinderen zorgen, voor en met hen bidden? Of negeren wij hen, omdat we het druk hebben met onze eigen zaken?’ ▶ Jeruzalem Vaak haalde de rooms-katholieke kerkIn toespraken tijdens zijn gisteren leider symbolische voorbeelden uit de afgesloten naar Jordanië, Israël Bijbel aan. Inreis de Heilig Grafkerk in Jeruen Betlehem, pausnaar relazalem erkenderefereerde hij dat de weg Franciscusmet veelvuldig aan deKerk Bijbel tieherstel de Orthodoxe lang en nam het op voor kinderen als is. ‘teken van op hoop en leven’. ▶ ▶ vervolg pagina 7 Bij zijn verrassende uitnodiging aan de Palestijnse voorzitter Abbas en de Israëlische president Peres om bij hem in het Vaticaan te bidden om vrede, legde paus Franciscus zondag in Betlehem een link naar Jezus’ geboorteplaats. ‘Op deze plaats waar de Vredevorst is geboren, nodig ik u beiden uit voor een intens gebed tot God om vrede. Mijn huis in het Vaticaan staat open voor zo’n bidstond.’ De pauscommentaar verbond tijdens zijn opdriedaagse 3 ‘bedevaart van gebed’ nadrukkelijk het christelijk geloof met de bescherming van kinderen. Zoals het Kind Jezus een teken van God is, zo zijn de kinderen van vandaag ‘een teken van hoop en leven, en tevens een graadmeter voor de gezondheid van gezinnen, de maatschappij en de hele wereld’. Franciscus herinnerde eraan dat misbruik, dwangarbeid, geweld en mensenhandel het huilen smoort van miljoenen kinderen. ‘Maar hun moeders huilen voor hen, als moderne Rachels.’ Willen we voor kinderen zorgen, voor en met hen bidden? Of negeren wij hen, omdat we het druk hebben met onze eigen zaken?’ Vaak haalde de rooms-katholieke kerkleider symbolische voorbeelden uit de Bijbel aan. In de Heilig Grafkerk in Jeruzalem erkende hij dat de weg naar relatieherstel met de Orthodoxe Kerk lang is. ▶▶ vervolg op pagina 7

d

dinsdag 27 mei 2014 18°

Gerhard Wilts  nd.nl/geloof beeld Bij zijn verrassende uitnodiging aan ap / Oded Balilty de Palestijnse voorzitter Abbas en de Israëlische president Peres om bij hem in het Vaticaan te bidden om vrede, legde paus Franciscus us zondag zond in Betlehem een link naar Jezus’ geboortepla ge ats. ‘Op deze plaats waar de Vredevorst is geboren, nodig ik u beiden beide uit voor een ▶ Jeruzalem intens gebed tot God om vrede. Mijn huis In toesprakenRelscho tijdens zijnpper-m in het Vaticaan staat open gisteren et-een-reden 5 afgesloten op voor zo’n bidstond.’ reis naar De paus verbond Jordanië, Israël Op zoek naar het en Betlehem, tijdens zijn driedaagse ware ‘ik hou van ‘bedevaart van refereerde paus gebed’ g Franciscus veelvuldig nadrukkelijk het Holland’-gevoe christelijk geloof aan de Bijbel l en nam het op voor met de beschermin kinderen als g van kinderen. Zoals Zo ‘teken van hoop het Kind Jezus en een leven’. teken Gerhard van God Wilts  is, i zond.nl/geloo zijn de kinderen f beeld ap / Oded Balilty van vandaag ‘een Bij zijn verrassende teken van hoop leuitnodigingenaan ven, en tevens een ee graadmeter de Palestijnse voorzitter gezondheid van Abbas voor de lische presidentgezinnen, deen de IsraëPeres om bij hem maatschappij en de hele in het hel wereld’. Vaticaan te bidden om vrede, legde Franciscus herinnerde herinn paus Franciscus us zondag zond in eraan dat misbruik, dwangarbei Betlehem een link naar Jezus’ geboortepla ged, geweld en handel het ats.mensen‘Op deze huilen smoort plaats waar van miljoenen des Vredevorst kinderen. is geboren, ▶ Jeruzalem nodig h ik‘Maar u beiden beidehun huilen uit moeders voor een intens voor hen, toespraken als mode tijdens gebedIntot Rachels.’ Godmoderne om vrede. zijn Willen gisteren we voor Mijn afgesloten huis kinderenreis in het Vaticaan naar staat open Jordanië, opzorgen, en met voorvoor hen bidden? Israël zo’n bidstond.’ Betlehem, Of negeren neg refereerde De en paus wij hen,paus verbond omdat tijdens we het zijn driedaagse Franciscus druk hebben ‘bedevaart vanveelvuldig aan eigen gebed’ g met onze de Bijbel zaken?’ en nam het nadrukkelijk het christelijk geloof op voor kinderen met de beschermin als Vaak haalde de rooms-kath van room van‘teken hoop kinderen. olieke kerk- g Zoals Zo en hetleven’. leider symbolische Kind Jezus een teken van God voorbeelden is, i zo zijn de uit de BijbelBij kinderen zijn In verrassende de Heilig Hei Grafkerk vanaan. vandaag ‘een in Jerutekenuitnodiging zalemPalestijnse van hoop enaan hijvoorzitter le- de ven,erkende dat da de weg en tevens Abbas naaren een ee relagraadmeter de tieherstel Israëlischemet voor de president de Orthodoxe gezondheid Or Peres omKerk langin het gezinnen, bij is. Vaticaan tevan dehem maatschappij en debidden om vrede, legde hele hel wereld’. ▶▶ ver vervolg paus rFranciscus volg op us pagina Franciscus zondag zond7 in Betlehem herinnerde herinn eraan dat een naar Jezus’ geboortepla mis-link bruik, ge dwangarbei ats. ‘Op deze plaats waar ded, geweld en mensenhandel het huilen smoort s Vredevorst is geboren, van miljoenen nodig ik u beiden kinderen. beide uit voor ‘Maar een intens geh moeders bed tot God omhun huilen voor hen, als moderne Mijn huis in het modevrede. Rachels.’ Willen staat open weVaticaan voor kinderen op voor zo’n bidstond.’ voor en metPaus Franciscus bidt paus verbondzorgen, henDe bidden? bij de Klaagmuur Of negeren neg tijdens in Jeruzalem, gadegeslage wijzijn hen,driedaagse omdaten de heilige plaatsen van we‘bedevaart van gebed’ het druk hebben g met nadrukkelijk n door Shmuel Rabinowitz, Israël. De paus sloot onze eigen za-het christelijk geloof zijn bezoek aan rabbijn van ken?’ met de beschermin Jordanië, Israël en Betlehem gisteren de Klaagmuur g van kinderen. Zoals Vaak Zo haalde de rooms-kath af. het Kind Jezus room olieke kerk-een teken van God leider i zo zijn de kinderen symbolischeis, van vandaag ‘een voorbeelden uit de Bijbel In de Heilig van hoop en Hei teken Grafkerk leven, coaan. commen co mmenta mm m in Jeru-Aaldert enme van Soest nd.nl/binn mtevens entaa entaa zalem taar aa a a de een ee erkende graadmeter op enland dat da weg3 naar voor gezondheid hij rela- de tieherstel van met de Orthodoxe Or gezinnen, de maatis. schappij en de hele hel wereld’.Kerk lang ▶▶Franciscus herinnerde herinn vervolg ver r volg op pagina eraan dat mis7 advertentie bruik, dwangarbei d, geweld en mensenhandel het huilen smoort s van miljoenen kinderen. ‘Maar hun h moeders huilen …Door een lijstverbindi voor hen, als moderne mode ng met Rachels.’ Willen ChristenUnie/SGP we voor kinderen gemeente van 28 behoudt het CDA naar 10 zorgen, voor en zijn vijfde zetel in het met hen bidden? Of PVV verloor er anderhalf procent. De daar met 44 procent Europees negeren neg wij hen, omdatPaus Franciscus van de stemmen procent en bidt bij deParlement. we het druk hebben Klaagmuur in kwam nog steeds met uit op 11 procent en de heilige Jeruzalem, stip de grootste, met onze eigen …Op gadegeslagenvan de stemmaar za- de Biblebeltplaatsen van Israël. De paus ken?’ men. door verliest wel een Shmuel Rabinowitz, verloren de christensloot zijn bezoek procentje ten opzichte rabbijn van aan Jordanië, Israël democraten veel de Klaagmuur Vaak haalde de Hoewel de beweging van 2009. Het CDA kiezers aan CU/SGP, rooms-kath room nergens zo ex- en Betlehem gisteren af.wint er een half proolieke kerkin treem was, Limburg aan D66 leider symbolische cent en bovendien is deze uitslag symbolisch en VVD, maar Twente voorbeelden uit steeg de opkomst stemde de Bijbel aan. In de voor de uitkomst in Rijssen-Holten van massaal op Annie Heilig Hei Grafkerk van de Europese Schreijer. 43 naar 48 procent. in Jeruverzalem erkende hij kiezingen op de De oorzaak: het Aaldert van Soest  com commen co dat da ‘Twentse mmenta mm mentaa weg naar relaentaa taar aa a a deop nd.nl/binnenland meenten waar Biblebelt. In de 55 ge▶ Urk tieherstel me 3 non’ Annie Schreijer-Pi stemmenkamet de Orthodoxe ChristenUnie/SGP Or erik. De numKerk lang de Van de 5576 stemmen is. grootste werd, wint mer 25 op de CDA-lijst die donderdag de fractie structukreeg op Urk werden ▶▶ ver reel een aantal procenten. vervolg bijna 110.000 voorkeurste landelijk r volg op pagina 7 uitgebracht ging Het CDA lemaar mmen en liefst 74 procent vert juist vrijwel komt ruimschoots advertentie naar de ChristenUni overal een aantal op eigen kracht e/ proSGP-lijst. Vijf jaar in centen in. het Europarlem geleden was dat ent. Twee derde nog 58 procent. Het van de Er is een uitzonderin CDA-stemmen in CDA kelderde in g op dit beeld: Rijssen-Holten ging deze Rijssen-Holten. naar de boerin uit …Door een lijstverbindi ChristenUnie/SGP Hengevelde. is ng met ▶▶ vervolg op pagina ChristenUnie/SGP gemeente van 28 2 naar 10 Paus Franciscusbehoudt het CDA zijn vijfde bidt bij de Klaagmuur PVV verloor er anderhalf procent. De zetel in het Europees daar met 44 procent in Jeruzalem, gadegeslage procent en van de stemmen en de heilige plaatsen vanParlement. nog steeds met uit op 11 procentn door Shmuel Israël. De pauskwam stip de grootste, van de Rabinowitz, rabbijn sloot zijn bezoek …Op de Biblebelt men. verliest aan Jordanië,stemde Klaagmuurmaar verloren de christenIsraël en Betlehemwel eenvan procentje ten opzichte democraten veel Hoewel de beweging van 2009.gisteren kiezers aan CU/SGP, Het CDAaf.wint er nergens zo exeen half proin treem was, Limburg aan D66 cent en bovendien is deze uitslag symbolisch en VVD, maar Twente steeg de opkomst stemde massaal voor de uitkomst in Rijssen-Holten van op Annie Schreijer. van de Europese 43 naar 48 procent. Aaldert van Soest  com commen co mmenta mm mentaa me verentaa taar aa a De oorzaak: het a op 3 nd.nl/binnenland kiezingen op de Biblebelt. ‘Twentse stemmenka ▶ Urk meenten waar ChristenUniIn de 55 genon’ Annie Schreijer-Pi erik. De nume/SGP de Van de 5576 stemmen grootste werd, wint mer 25 op de CDA-lijst die donderdag de fractie structukreeg op Urk werden reel een aantal procenten. bijna 110.000 voorkeurste landelijk uitgebracht advertentie ging maar Het CDA lemmen en liefst 74 procent vert juist vrijwel komt ruimschoots naar de ChristenUni overal een aantal op eigen kracht e/ proSGP-lijst. Vijf jaar in centen in. het Europarlem geleden was dat ent. Twee derde nog 58 procent. Het van de Er is een uitzonderin CDA-stemmen in CDA kelderde in g op dit beeld: Rijssen-Holten ging …Door een lijstverbindi deze Rijssen-Holten. naar de boerin uit ng met Hengevelde. ChristenUnie/SGP e/SGP is gemeente vanChristenUni behoudt het CDA ▶▶ vervolg op pagina 28 naar 10 procent. zijn De 2 vijfde zetel in het PVV verloor er anderhalf daar met 44 procent Europees Parlement. van de stemmen procent en kwam uit op 11 nog steeds met procent van de stip de grootste, stem…Op de Biblebelt maar men. verliest wel een verloren de christenprocentje ten opzichte democraten veel Hoewel de beweging van 2009. Het CDA kiezers aan CU/SGP, nergens zo exwint er een half in treem was, Limburg aan D66 procent en bovendien is deze uitslag symbolisch en VVD, maar Twente steeg de opkomst stemde massaal voor de uitkomst in Rijssen-Holten van op Annie Schreijer. van de Europese 43 naar 48 procent. verkiezingen op de De oorzaak: het Biblebelt. ‘Twentse ▶ Urk meenten waar ChristenUniIn de 55 genon’ Annie Schreijer-Pi stemmenkaerik. De nume/SGP de Van de 5576 stemmen grootste werd, wint mer 25 op de CDA-lijst die donderdag de fractie structukreeg op Urk werden reel een aantal procenten. bijna 110.000 voorkeurste landelijk uitgebracht ging Het CDA lemaar mmen en liefst 74 procent vert juist vrijwel komt ruimschoots naar de ChristenUni overal een aantal op eigen kracht e/ proSGP-lijst. Vijf jaar in centen in. het Europarlem geleden was dat ent. Twee derde nog 58 procent. Het van de Er is een uitzonderin CDA-stemmen in CDA kelderde in g op dit beeld: Rijssen-Holten ging deze Rijssen-Holten. naar de boerin uit ChristenUnie/SGP Hengevelde . is ▶▶ vervolg op pagina 2

nd.nl/ge d. slaagd

Bij zijn verrassende uitnodiging aan de Palestijnse voorzitter Abbas en de Israëlische president Peres om bij hem in het Vaticaan te bidden om vrede, legde paus Franciscus zondag in Betlehem een link naar Jezus’ geboorteplaats. ‘Op deze plaats waar de Vredevorst is geboren, nodig ik u beiden uit voor een intens gebed tot God om vrede. Mijn huis in het Vaticaan staat open voor zo’n bidstond.’ De paus verbond tijdens zijn driedaagse ‘bedevaart van gebed’ nadrukkelijk het christelijk geloof met de bescherming van kinderen. Zoals het Kind Jezus een teken van God is, zo zijn de kinderen van vandaag ‘een teken van hoop en leRelschopper-met-een-reden ven, en tevens een graadmeter voor de gezondheid van gezinnen, de maatschappij en de hele wereld’. Franciscus herinnerde eraan dat misbruik, dwangarbeid, geweld en mensenhandel het huilen smoort van miljoenen Gerhard Wilts nd.nl/geloof beeld ap / Oded Balilty kinderen. ‘Maar hun moeders huilen voor hen, als moderne Rachels.’ Willen we voor kinderen zorgen, voor en met hen bidden? Of negeren wij hen, omdat we het druk hebben met onze eigen zaken?’ Vaak haalde de rooms-katholieke kerkleider symbolische voorbeelden uit de ▶ Jeruzalem Bijbel aan. In de Heilig Grafkerk in JeruIn toespraken tijdens zijn gisteren zalem erkende hij dat de weg naar relaafgesloten reis naar Jordanië, Israël tieherstel met de Orthodoxe Kerk lang en Betlehem, refereerde paus is. Franciscus veelvuldig aan de Bijbel ▶▶ vervolg op pagina 7 en nam het op voor kinderen als ‘teken van hoop en leven’.

5

Paus neemt het op

mei 2014

ad dagbl lands en SGP nederCDA verliest aan CU is. pagina 7 ▶▶ vervolg op

Dank voor

4

met MODE bijlage!

Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoe l 22

ap / Oded Balilty

▶ Jeruzalem

Soest nd.nl/binnenland

op 3

advertentie

nd.nl/geloof beeld

Paus neemt het op

CU en SGP ad dagbl verliest aan lands nederCDA

Paus neemt

Gerhard Wilts 

d

18°

nederlandsvodorakignd berlaend

▶ Jeruzalem gisteren tijdens zijn Israël In toespraken naar Jordanië, afgesloten reis refereerde paus en Betlehem, aan de Bijbel Franciscus veelvuldig als voor kinderen en nam het op en leven’. ‘teken van hoop aan de uitnodiging Bij zijn verrassende Abbas en de IsraëPalestijnse voorzitter om bij hem in het Peres paus lische president om vrede, legde Vaticaan te bidden in Betlehem een link Franciscus zondag ‘Op deze geboorteplaats. naar Jezus’ is geboren, de Vredevorst plaats waar intens geuit voor een nodig ik u beiden huis in het om vrede. Mijn bed tot God bidstond.’ open voor zo’n Vaticaan staat tijdens zijn driedaagse het De paus verbond gebed’ nadrukkelijk ‘bedevaart van met de bescherming christelijk geloof Jezus een Zoals het Kind van kinderen. kinderen is, zo zijn de teken van God hoop en le‘een teken van voor de van vandaag een graadmeter ven, en tevens de maatvan gezinnen, gezondheid hele wereld’. schappij en de eraan dat misFranciscus herinnerde geweld en mensenbruik, dwangarbeid, smoort van miljoenen huilen handel het huilen hun moeders Willen kinderen. ‘Maar moderne Rachels.’ en met voor hen, als zorgen, voor we voor kinderen hen, omdat Of negeren wij hen bidden? onze eigen zahebben met we het druk

kerkken?’ de rooms-katholieke uit de Vaak haalde voorbeelden in Jeruleider symbolische de Heilig Grafkerk Bijbel aan. In naar relahij dat de weg zalem erkende Kerk lang de Orthodoxe tieherstel met

© 2009 Dadomoto

dinsdag 27 mei 2014

Relschopper-m et-een-reden 5

met MODE bijlage!

hou van Holland’-gevoel het ware ‘ik Op zoek naar

5

Relschopper-met-een-reden

nd.nl/geloof beeld

dinsdag 27 mei 2014

nederlands dagb la

mei 2014

ad nederlands dagbl

Paus neemt

Gerhard Wilts 

d. nd.nl/geslaagd

De huisarts zette zich in de parochie al lange tijd in voor Amnesty International en diens brievenactie. Van daaruit promootte hij in de gemeenschap de betrokkenheid van de Wereldwinkel. Dat liep naadloos over, een jaar of drie geleden, in de organisatie van fairtrade-weekenden. Die worden maandelijks in de kerk gehouden, met de aanwezigheid van de Wereldwinkel, afgestemde voorbeden en aandacht voor eerlijke koffie tijdens het koffiedrinken na de viering. Een formele status zou verder kunnen helpen om het idee van eerlijke handel te bekrachtigen, zo besefte Van der Werff. ‘Ik kwam geregeld in de Adelbertkerk in Delft, die ook het keurmerk heeft’; zodoende groeide het idee om in Pijnacker ook de fairtrade-status te realiseren. Hij kaartte zijn idee aan bij de pastoraatsgroep, die het

tot speurpunt maakte. Zo gebeurde het dat op 30 maart formeel de status van fairtrade-parochie werd verleend. Dat kreeg vorm met het plaatsen van een bordje voor de kerk. De kerk is de eerste fairtrade-organisatie in Pijnacker. ‘Nu is ook een school bezig die status aan te vragen. En ook de PKN-kerk in Delfgauw is goed aan de gang.’

Maak nu gratis kennis met het Nederlands d l d D Dagblad. bl d N Natuurlijk t lijk h heb b jje di die 2 weken k ook voor niks toegang tot onze website, het archief, de digitale editie en de app. commentaar op 3

Paus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen door Shmuel Rabinowitz, rabbijn van de Klaagmuur en de heilige plaatsen van Israël. De paus sloot zijn bezoek aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren af.

Willeke

Aaldert van Soest nd.nl/binnenland

nd.nl/cartoons

CDA verliest aan CU en SGP

Origin O Ori rigin neel eel felicite fe fel elic iciite ere ren? en?

prijs € 1,40 zaterdag

€ 2,10

Maak nu gratis kennis met het Nederlands d l d D Dagblad. bl d N Natuurlijk t lijk h heb b jje di die 2 weken k Ga naar nd.nl/2weken of bel 0342 411711 ook voor niks toegang tot onze website, het archief, de digitale editie en de app.

nd d nd d nd d

Maak nu gratis kennis met het Nederlands d l d D Dagblad. bl d N Natuurlijk t lijk h heb b jje di die 2 weken k Ga 0342 411711het archief, de digitale editie en de app. ooknaar voornd.nl/2weken niks toegang of totbel onze website, Ga naar nd.nl/2weken of bel 0342 411711

NDc-adv-105x135-2wekengratis_Scherp.indd 1

Van der Werff

christelijk betrokken christelijk betrokken 16-06-14 christelijk betrokken

NDc-adv-105x135-2wekengratis_Scherp.indd 1 NDc-adv-105x135-2wekengratis_Scherp.indd 1

Het co van CIO energie 13:11

16-06-14 13:11

nummer 4 • 2014

16-06-14 13:11

13

Adventsactie 2014

Naastenliefde in actie! Advent is in de liturgie de periode van verwachting, van uitzien naar een nieuw begin, naar God die mens wordt. Een periode van hoop. Juist in deze tijd wil de Adventsactie deze hoop doorgeven. Dit doet de Adventsactie door kleinschalige ontwikkelingsprojecten te steunen. Grote idealen worden concreet in kleine daden van naastenliefde onder het motto: ‘Groot denken; klein doen’. Beate Gloudemans is campagneleider van de Adventsactie: “Met Adventsactie geven we mensen die leven in moeilijke, soms mensonterende omstandigheden, via kleinschalige projecten hoop op een

betere toekomst. Duizenden mensen in Nederland komen vrijwillig in beweging voor anderen, ze zijn geraakt en ondernemen actie om mensen ver weg te helpen.” Gloudemans vertelt verder: “Onze Nederlandse katholieke kerk is altijd sterk geweest in de missie. Dat zijn we nog steeds! We willen graag mensen helpen wereldwijd, maar we willen nog liever dat zij leren om zichzelf te helpen. We geloven in de betrouwbaarheid van het kerkelijk netwerk; we weten wie we kunnen aanspreken. Onze projecten komen overigens ten goede aan iedereen, ongeacht geloof, want ook dat hoort bij kerkelijk ontwikkelingswerk: het staat open voor alle mensen in nood.”

Doen Adventsactie werkt aan missie en ontwikkeling: “Missie omdat we onze inspiratie putten uit het evangelie van het Mens-geworden Woord. Ontwikkeling omdat het Woord gedaan moet worden: door mensen die geven om elkaar. Hier én daar’, aldus Gloudemans. ‘Ik heb het geluk dat ik mijn bezieling in daden kan omzetten en daarmee anderen verder kan helpen. Christen-zijn betekent voor mij op weg zijn, met Christus als leidraad.” In de weken voorafgaand aan Kerstmis, werft Adventsactie fondsen voor tien kleinschalige ontwikkelingsprojecten, alle te vinden op www.adventsactie.nl. Daaronder het project van stichting Friends of Young Bethlehem, dat sterke wortels heeft in het bisdom Rotterdam. Friends of

Young Bethlehem biedt een toekomstperspectief aan jongeren door middel van verzoening met hun andersdenkende leeftijdsgenoten. Tijdens de Adventsactie kiest elke parochie een van de tien projecten als collectedoel of zamelt geld in voor het algemene fonds. Via de webshop zijn producten van Pure Jute te koop: een tafelloper met een deel van het vredesgebed van Franciscus van Assisië, een zak van Sinterklaas en tassen.

Vreedzaam samenleven in Bethlehem Voormalig Rotterdammer Toine van Teeffelen woont met zijn gezin al jaren in Bethlehem. Hij noemt de historische stad: “een gemeenschap van warme, gastvrije en spontane mensen”. Van Teeffelen werkte als onderwijsconsulent en zag dat de jongeren en hun docenten snakten naar een hoopvol toekomstperspectief en naar een actieve rol in de samenleving. Hij zet zich daarom in voor een bijzonder onderwijsprogramma: “Leven in het Heilig Land: verschillen respecteren”. Het programma bevordert het begrip tussen jongeren met een christelijke en een islamitische achtergrond, die samenleven

op de Westbank. Via de jongeren wordt er gebouwd aan een nieuwe generatie Westbankbewoners, die openstaat voor elkaar en die respectvol met de verschillende religies omgaat. Het programma is onderdeel van een groter schoolprogramma, dat tevens bijdraagt aan het gemeenschapsgevoel in dit geïsoleerde gebied. De jongeren volgen in dit programma samen godsdienstlessen en workshops en ze bezoeken elkaars godsdienstige bijeenkomsten. Daarnaast gaan ze samen een dag op reis, met een thema dat door moslims en christenen gedeeld wordt, bijvoorbeeld vrede, creativiteit of verzoening. De jongeren bespreken hoe ze in hun dagelijks leven deze items concreet kunnen maken. Momenteel worden ruim 750 leerlingen tussen de 14 en 17 jaar bereikt. Zij worden begeleid door twee godsdienstdocenten: één moslim en één christen. Tijdens de schoolreizen gaat een speciaal getrainde jeugdwerker mee. De Adventsactie wil hier graag een bedrag van € 30.000 aan bijdragen, als de werving van middelen in de Adventsactie genoeg resultaat oplevert.

Foto’s: Adventsactie 14

nummer 4 • 2014

Parochiedag 2015: Wat kan een parochie leren van kloosters? Kan een parochie iets leren van de spiritualiteit die kloosters in onze tijd bij bezoekers zo populair maakt? Die vraag staat centraal op de landelijke Parochiedag 2015. Abten en abdissen uit Nederlandse abdijen komen naar Hilversum om te vertellen over hun spiritualiteit. Zij komen op zaterdag 31 januari naar het gebouw van omroep RKK om hun weg naar God te delen met vertegenwoordigers van parochies uit het hele land. Verwacht worden abdis Marianne van de clarissen in Nijmegen, abt Gerard Mathijsen van de benedictijnen in Egmond, abdis Benedict Thissen van de trappistinnen in Oosterbeek, provinciaal Rob Hogenboom en broeder Fer van der Reijken van de franciscanen in Amsterdam, Holkje van der Veer van de dominicanessen in Huissen en Alberic Bruschke van de trappisten in Diepenveen. Dit biedt een unieke kans: u hoeft als deelnemer niet naar het klooster, het klooster komt naar u toe. De broeders en zusters praten plenair over hun zoektocht naar God, maar gaan ook in workshops in gesprek met vertegenwoordigers van parochies. Wat is de betekenis van stilte in de liturgie, waar liggen kansen voor vespers, wat kan de spiritualiteit van kloosters toevoegen aan de vieringen in de parochiekerk? Wordt uw parochie “Parochie van het jaar”? Verder wordt deze dag de parochie van het jaar bekend gemaakt. Daarvoor komen dit keer die parochies in aanmerking die op vernieuwende wijze de spiritualiteit van het monastieke leven hebben verwerkt in de liturgie. Denkt u dat uw parochie hier voor in aanmerking kan komen, meldt u dan aan met een korte beschrijving waarom, bij: [email protected] onder vermelding van “nominatie Parochiedag 2015”.

AGENDA Zondag 9 november Tour of Faith Jongerenviering en ontmoeting met bisschop Van den Hende. Dit keer in Dordrecht. Jongeren tussen 16 en 30 jaar zijn uitgenodigd om meer te vieren, met elkaar en met de bisschop te spreken aan de hand van een thema, en een gemeenschappelijke maaltijd, bereid door jongeren uit de gastparochie. Op 14 december is Lisse gastheer voor de rondtrekkende Tour. Waar: H. Antoniuskerk, Burg. de Raadtsingel 45 Tijd: 15.00 uur

groep gaat op zaterdag aan de slag met een klussendienst; zo wil ze geld inzamelen voor stichting ParticipArte, die door middel van kunstzinnige projecten sociale doeleinden ondersteunt. Op zondagmiddag is er een diaconaal concert, verzorgd door verschillende koren. Informatie: www.nicolaasparochiezoetermeer.nl Zaterdag 29 november Themadag voor gebedsleiders Verdiepingsdag voor gebedsleiders. Centraal staan de Psalmen. Vincent de Haas, exegeet en permanent diaken in het bisdom Breda, gaat als inleider in op dit “hart van de bijbel”. Hij bespreekt hoe een psalm een bouwsteen kan zijn voor een overweging. Ook vraagt hij zich met de deelnemers af hoe te luisteren naar de psalm dat God zich daarin laat horen? En hoe kun je voor de psalmen een plek inruimen in je dagelijks gebedsleven? Naast verdieping in het Psalmboek biedt de themadag de gelegenheid om andere gebedsleiders te ontmoeten, werkervaringen in de parochie uit te wisselen en nieuwe inspiratie op te doen. Waar: Adelbertkerk, Minervaweg 7, Delft Aanvang: 10.00 uur Aanmelden (voor 20 november):

[email protected] Kosten: € 10,- inclusief lunch Zondag 16 november Benefietconcert JuDeo

Vrijdag 19 december Kerstlichtjesavond

Koor JuDeo organiseert een benefietconcert voor het behoud van kapel Weddesteyn. Het concert duurt ongeveer anderhalf uur en is gratis toegankelijk. Maar, zo laat het koor weten: het is wel een benefietconcert. Waar: Bonaventurakerk, Woerden Aanvang: 15.00 uur

Op 19 december viert de RK Begraafplaats St. Laurentius Kerstlichtjesavond. Op deze avond zal bisschop Van den Hende aanwezig zijn. De avond begint om 19.00 uur. Adres: Nieuwe Crooswijkseweg 123, Rotterdam

22 en 23 november Diaconieweekend De Nicolaasparochie in Zoetermeer houdt een diaconieweekend. De parochie staat dan stil bij “diaconie als kerkelijke opdracht”. In de verschillende vieringen is er aandacht voor diaconie en zal worden gecollecteerd. De jongeren-

COLOFON

Ontvang voortaan Tussenbeide bij u thuis Tussenbeide is het blad van het bisdom Rotterdam, met vijf keer per jaar nieuws en achtergronden uit het kerkelijke leven in het bisdom, levensverhalen en bijzondere ervaringen, kennisgevingen van bijeenkomsten en berichten van de bisschop en vanuit het bisdombureau. Voor 10 euro per jaar valt Tussenbeide steevast bij u door de brievenbus. Wie niets wil missen van het nieuws uit het bisdom stuurt een mailbericht naar E: [email protected] of belt naar T: 010 - 2815171 en krijgt Tussenbeide met ingang van het speciale Kerstnummer thuisgestuurd.

Tussenbeide is de nieuws- en informatiekrant van het Bisdom Rotterdam. Het blad verschijnt onder verantwoordelijkheid van de afdeling Pers en Communicatie. Hoofdredactie: Francis Wout Redactie: Frits Vermeulen, Monique Meeussen, Willien van Wieringen, Jolanda de Wolf, Ted Konings Jongerenredactie: Sander van Aarle, Shirleni Blanken, Emy Jansons-van Steekelenburg, Thom Oosterveer

Nederlandse missionaris viert jubileum in Brazilië In 1982 ging pastor Ton van Baalen na zijn emeritaat als missionaris naar Brazilië. Hij vierde op 29 juni jongstleden in Santana de Caldas zijn 60-jarig priesterfeest met een eucharistieviering als dankzegging. Deze viering celebreerde hij samen met zeven andere priesters van het bisdom Pouso Alegre. Ook aanwezig waren de gelovigen van Santana, vrienden, gezagsdragers en vertegenwoordigers van de gemeente. Hij werd hartelijk toegesproken en een gedenkplaat werd onthuld. Na de viering vond een luidruchtige huldiging plaats door de straten van Santana met motoren en auto’s om de warme genegenheid van de Santanenzen voor hun vriend en reeds ‘Santanenzer’ Padre Antonio van Baalen te duiden.

Aan dit nummer werkten verder mee: William Arfman, Marinus van den Berg (column), Desiree Bühler, Marianne Gijbels, Jan Goossensen, Gerdi Janssen, Dianne van Klink, Maria de Kruijf, Jan Maasen, Briene de Regt, Daphne van Roosendaal, Kees van Vliet Redactie en abonnementenadministratie: Koningin Emmaplein 3, 3016 AA Rotterdam, Tel: 010 - 281 51 71, Fax: 010 - 436 71 90 E: [email protected] I: www.bisdomrotterdam.nl Postgiro: 464304 Vormgeving: Halewijn NV, Halewijnlaan 92, B-2050 Antwerpen Fotografie: Shirleni Blanken, Dianne van Klink, Ramon Mangold, Peter van Mulken, Rita Schoolenberg, Riet Spekman, Evelyne Verheggen Drukkerij: Halewijn NV, Halewijnlaan 92, B-2050 Antwerpen Abonnementen: € 1,50 per jaar (voor parochies) € 10 per jaar (individueel abonnement incl. porto) Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij minimaal vier weken voor het verstrijken van de abonnementstermijn schriftelijk wordt opgezegd. Advertenties: Borgerpark Media Marion Polmans -Paus, Postbus 8027, 6060 AA Posterholt T: 0475 - 711 362 E: [email protected] I: www.borgerparkmedia.nl Overnemen: Artikelen uit Tussenbeide mogen met bronvermelding, vrij worden overgenomen in parochiebladen. Illustraties en foto’s mogen alleen worden gebruikt als vooraf toestemming is verleend door de redactie.

nummer 4 • 2014

15

jong! M25 op het Vredesfeest in de Schilderswijk

Samen Doen!

In het kader van de Vredesweek vond in de Schilderswijk te Den Haag het Vredesfeest plaats. Maria de Kruijf was er bij en vertelt: ‘Wat ik nog het meest tof vond, is dat ondanks allerlei spanningen en demonstraties, wij mooi met z’n allen de vrede konden bewaren en vieren.’ Op zaterdagmiddag 20 september was het zover: bij het ontmoetings­centrum MOC aan het Teniersplein in Den Haag, werd een groot feest voorbereid. Muzikanten, koks en mensen van allerlei verschillende groeperingen waren aanwezig om elkaar in vrede te ontmoeten en te spreken. Voor de kinderen was er in de achtertuin van het MOC van alles te doen: begeleid door M25-jongeren en vrijwilligers kon er worden geloomd, geknutseld en geschminkt. Ze konden hun nagels (laten) lakken, haren vlechten en allerlei zeer kunstige ballonfiguurtjes vouwen. De middag werd afgesloten met een hindernisren waarbij koekhappen, bowlen, zaklopen en een evenwichtsspelletje moesten worden getrotseerd. Iedereen die de eindstreep haalde mocht een cadeautje grabbelen. De vrijwilligers van het MOC zorgden voor overheerlijke hapjes voor alle aanwezigen, jongeren en kinderen, waardoor we de middag gezellig konden afsluiten. Als M25 hebben we zo’n zestig kinderen uit de Schilderswijk een hele leuke middag gegeven en iedereen kon naar huis met een zelfgemaakt armbandje, knutselwerkje, ballon of gegrabbeld cadeautje.

© Shirleni Blanken

Meer ideeën nodig? Kijk op de website van het Bisdom Rotterdam, onder de knop DiaconAction! Doe je met een groep mee? Meld dit dan bij: E: [email protected]. We sturen dan voor alle deelnemers een fraaie rugzak op met het logo van DiaconAction erop. Jullie doen toch ook mee!?

Ontmoeting centraal bij RKJ Westland ‘Ontmoeting met God en met elkaar’, dat was het thema tijdens de eerste avond van RKJ Westland. Op 17 september vierden we eerst samen de mis in de Adrianuskerk in Naaldwijk, met celebrant Stefan Kuik, kapelaan in de Bollenstreek. Daarna was het eten, met dank aan twee van ons die hadden gekookt. Tijdens het eten kon je de anderen leren kennen, want het was immers onze eerst avond samen. Na het eten begon het verdiepingsgedeelte van de avond, aan de hand van een Power Pointpresentatie met filmpjes. Gastspreker Stefan Kuik vertelde dat iedereen van ons op weg is. Op de tocht die je loopt, ontmoet je verschillende mensen. Je maakt vriendschappen met andere tochtgenoten, je maakt vriendschap met jezelf en je maakt vriendschap met Jezus. Onze gastspreker liet een filmpje zien over de Wereldjongerendagen (WJD). Daar zijn de jongeren ook op weg en ontmoeten zij ook andere gelovigen en Jezus. Erg interessant en indrukwekkend om te zien. Dat er

16

nummer 4 • 2014

zoveel gelovigen naar één stad gaan om elkaar te ontmoeten. Na de inleiding gingen we in groepjes uiteen en werd er gevraagd wie er in 2016 naar de WJD gaan in Krakau. Daarna kwamen we weer bij elkaar om alles na te bespreken. Rond 22.00 uur werd Stefan Kuik bedankt en was het tijd om met elkaar na te praten. We kunnen terugkijken op een gezellige en interessante avond. Op woensdag 15 oktober hielden we ondertussen ook al onze tweede thema-avond, over de eucharistie, met als gastspreker pater Johan, broeder van Sint-Jan. Op 19 november en 17 december zijn er opnieuw thema-avonden bij RKJ Westland. Dus ben jij tussen de 16-30 jaar? Geloof je? Ben je op zoek? Of gewoon nieuwsgierig? Kom dan naar een thema-avond van RKJ Westland! En neem een vriend of vriendin mee! Gerdi Janssen, [email protected]

Ester de musical Jongeren uit de Sint-Jan de Doper parochie voeren de musical Ester op in Bodegraven. Wilt u dit mooie Bijbelse verhaal vol liefde, spanning en idealen meebeleven? Kom dan 21 of 22 november naar Bodegraven en geniet van boeiende dialogen, sprankelende muziek en een mooi decor in de Willibrorduskerk. Het verhaal gaat over het joodse meisje Ester. Zij werd zo’n 500 jaar voor Christus koningin van Perzië. Als vrouw van koning Ahasveros heeft ze het niet makkelijk. De koning houdt van feesten en maakt niet altijd de juiste keuzes in het landsbelang. Daar weet de slinkse raadsman van de koning, Haman, goed op in te spelen. Deze heeft een hekel aan het volk van Ester. Lukt het Ester om haar volk te redden? Wanneer: 21 en 22 november, vanaf 20.00 uur Waar: Willibrorduskerk in Bodegraven, Overtocht 20 Kosten: 8 euro in de voorverkoop (10 euro aan de deur) Dit project is ontstaan vanuit jongerenkoor St. Willibrordus. Alle jongeren uit de parochie werden uitgenodigd om deel te nemen. Onder leiding van Johan van der Zwet en Frank Jansons studeren nu zo’n 25 enthousiaste jonge mensen de musical in. Deelnemers komen uit Bodegraven, Gouda, Waddinxveen, Reeuwijk en Alphen aan de Rijn. Jansons schreef zowel de muziek als de teksten voor dit project. Meer info over het project? Www.facebook.com/EsterDeMusical. Meer info over de voorverkoop? Ga naar www.sintjandd.nl, of stuur een mailtje naar [email protected].

De pagina Jong! wordt samengesteld door een jonge redactie, met Shirleni Blanken, Emy Jansons - van Steekelenburg, Thom Oosterveer, Sander van Aarle en Ted Konings.

DiaconAction is een sociaal-diaconaal project voor tieners en jongeren. DiaconAction wordt ook dit jaar weer in ons bisdom gehouden op een zelf te kiezen datum in november of december. Het is de bedoeling dat jongeren aan de slag gaan om iets te betekenen voor hun omgeving. Jongeren worden uitgenodigd om anderen te laten zien wat ze in hun mars hebben. DiaconAction betekent avontuur, nieuwe mensen leren kennen en samen goed en zinvol bezig zijn. DiaconAction betekent dat we doen wat we in de Kerk zeggen: hulp bieden aan je naaste. Jongerengroepen bedenken en organiseren hun eigen projectopdracht. Je kijkt in je eigen omgeving waar en hoe je iets voor je medemensen kunt betekenen. Wat groepen vorig jaar zoal gedaan hebben? JEK-Time uit Gouda hielp Sinterklaas een handje, jongeren uit Aarlanderveen/Ter Aar hebben een knutsel- en spelletjesavond gehouden, samen met kinderen met een verstandelijke beperking. Sommige groepen hebben kerststukjes gemaakt voor ouderen en die zelf gebracht.