Wij maken duurzaamheid werkend

over dwa

wie zijn we? Wij zijn DWA. Opgericht in 1986 en gevestigd op vier locaties in het land. Met ruim 100 professionals zijn we actief in de gebouwde omgeving, speciaal dáár waar milieu, klimaat en energie de agenda bepalen. Groot genoeg om alle relevante disciplines in huis te hebben. Klein genoeg om de samenhang te bewaken.

Wat drijft ons? Onze missie luidt: wij maken duurzaamheid werkend. Wij praten niet alleen vrijblijvend over duurzaamheid, maar wij zorgen ervoor dat daadwerkelijk aantoonbaar duurzame oplossingen gerealiseerd worden op het gebied van energieefficiëntie en zorg voor het milieu. Met ‘werkend’ bedoelen we dat wij staan voor een dynamische benadering van duurzaamheidsvraagstukken, waarbij we 24/7 ontwikkelingen monitoren en resultaten aantonen.

Wat doen we? We helpen onze opdrachtgevers om hun ambities op het gebied van wonen, werken en produceren te formuleren en duurzaam uit te voeren. In beleid, verkenning en ontwerp. In financiering, realisatie, onderhoud en exploitatie. Altijd werken we hierbij nauw met de opdrachtgever en andere partijen samen. Energiezuinig, innovatief, milieuvriendelijk en hoogwaardig zijn voor ons kernbegrippen. Maar ook: comfortabel, praktisch, fraai, veilig en gezond. DWA verricht studies, ontwikkelt strategieën, ontwerpt en monitort prestaties tijdens de gebruiksfase.

Voor wie werken we? Onze opdrachtgevers zijn alle partijen die zich gesteld zien voor ambitieuze vraagstukken in de gebouwde omgeving. Zoals overheden, bedrijven, onderwijs- en zorginstellingen, projectontwikkelaars en woningcorporaties. We geloven in de kracht en efficiency van een integrale, interdisciplinaire benadering. Daarom ook zien we onze

eigen opgave en bijdrage nooit los van de context. Een goed exploitatieresultaat vinden we net zo belangrijk als initiële kosten. We gaan daar ver in, bijvoorbeeld door óók risicodragend in projecten te participeren.

Wat is onze strategie? In 2014 hebben wij onze koers richting 2020 bepaald. Wij willen ontwikkelen langs de volgende strategische lijnen: 1. Prestaties garanderen De markt gaat van inspanning naar prestatie. We nemen onze verantwoordelijkheid voor de goede werking, prestatie en performance van duurzame energieopwerk- en distributiesystemen en binnencomfort. Daarom werken we in 2020 voor een groot deel op basis van resultaatverplichtingen. 2. Werken aan integrale vraagstukken We werken aan steeds meer complexe, inter disciplinaire vragen vanuit de markt. Het aantal ontwerpvariabelen en stakeholders neemt toe. We sluiten aan op deze integrale vragen met labels. Een label is een zelfstandig product dat in de markt gezet wordt door een multidisciplinair team. 3. Innovatief toepassen van ICT In alle aspecten van ons leven dringt toepassing van informatie- en communicatietechnologie (ICT) door. We willen op dit punt versnellen. Het is een kwestie van snel schakelen en inspelen op

kansen die voorbijkomen. Denk bijvoorbeeld aan een nieuwe manier ontwikkelen van ontwerpen, beheren, sturen en monitoren in dynamische rekenmodellen. We maken verbindingen tussen gebouwsimulatiemodel, beheertool, BIM en Simaxx. Zo kunnen deze modellen een hoge mate van voorspellende waarde verkrijgen, die nodig is om prestatiegericht te kunnen werken. 4. Ondernemend adviseren We maken een beweging naar meer ondernemend gedrag en eigen initiatief. Meer medewerkers initiëren zelf projecten. We pakken vaker een leidende rol en een regierol. Hierbij hoort ook dat we potentiële opdrachtgevers en markten spontaan benaderen zonder dat er een vraag gesteld wordt. 5. Sociaal innoveren DWA groeit binnen de spelregels van de genetwerkte organisatie naar een klantgestuurde organisatie. Iedere professional werkt samen in (meerdere) teams die ontstaan rond kennisvelden, specifieke vraagstukken of projecten. Klant gestuurde teams werken op het hoogste niveau samen: zelfsturend, bouwend op elkaar en gecommitteerd aan het doel. Dankzij sociale innovatie spelen we effectief en flexibel in op wisselende vragen uit de markt. Ook blijven we als lerende organisatie vooroplopen en zijn we aantrekkelijk voor jonge professionals.

colofon redactie DWA | tekst stijlmeesters | fotografie 2V fotografie, DWA, hans peter föllmi, fas keuzenkamp, KWR Nieuwegein, Patrick Laan, gemeente Leidschendam-Voorburg, Maarsen Groep, reinout van roekel, martin van welzen, Zielman Fotografie | prepress plusworks | ontwerp hollands lof | druk veenman+

[email protected] | www.dwa.nl

‘Wij maken duurzaamheid werkend’

2

dwa corporate brochure

3

Sanne en Jos zijn twee van onze medewerkers. Boordevol ambitie, enthousiasme en creativiteit. Elk op hun eigen terrein. Sanne, van jongs af aan geïntrigeerd door duurzaamheid, studeerde Innovation Sciences. Ze onderzoekt verduurzamingsopties voor diverse lokale energieprojecten, waarbij behalve techniek ook de maatschappelijke context een belangrijke rol speelt. Jos heeft met zijn bedrijfskundige achtergrond en technische praktijkervaring een brede scope. Hij is met name betrokken bij de vormgeving van het voortraject van projecten. Vooral innovatieve initiatieven en contractvormen, waarbij het garanderen van prestaties cruciaal is, hebben zijn aandacht.

Samen met Sanne en Jos werken nog ruim 100 DWA-ers aan de verduurzaming van Nederland. In deze brochure maakt u kennis met een aantal van onze prachtige projecten.

4


schiphol Schiphol is een van de drie duurzaamste luchthavens ter wereld. Eigen energiecentrales, slimme beheersing van het energiegebruik en anticiperend beheer van de installaties dragen daar aan bij. DWA is sinds 1995 partner in duurzaamheid op Schiphol. We stapten in bij de vervanging van oude installaties door warmtepompen en warmteen koude opslag (wko). Vervolgens vlogen we samen steeds een stukje hoger. De focus ligt nu vooral op beheer en management van energiestromen.

Samen

duurzame ambities waarmaken

5

6


7

Gebouw The Outlook

Samen maken we duurzame ambities waar, bewaken en verbeteren we de energieprestaties. Samen zorgen we ervoor dat Schiphol zijn positie als een van de duurzaamste luchthavens behoudt of zelfs verbetert. Daarnaar streeft Schiphol niet alleen vanwege de eer, maar vooral vanuit maatschappelijke verantwoordelijkheid en een echt duurzame visie. Zo wil de luchthaven in 2020 20% van de eigen energiebehoefte duurzaam opwekken. In 2050 moet dat 50% zijn. De inzet van elektrische bussen en taxi’s en de plannen voor het slim opladen van geparkeerde elektrische auto’s van vakantiegangers passen ook binnen deze strategie. Tevens experimenteert Schiphol met hergebruik van afvalwater.

energielabel a voor b-pier DWA verzorgde voor Schiphol de energielabeling voor de B-pier. Vanwege de uiterst energiezuinige staat van het gebouw, werd het een A-label. De energieopwekking van deze pier bestaat uit wko in combinatie met warmtepompen. Het binnenklimaat is uitstekend door geavanceerde conditionering. Om de prestaties van de energiecentrales te optimaliseren, monitort DWA deze. Op basis van de resultaten worden de regelstrategieën aangepast, wat leidt tot een betere bedrijfsvoering.

proeftuin Als vooruitstrevend bedrijf haakt Schiphol graag aan bij nieuwe ontwikkelingen. Zo betrekken we Schiphol bij het onderzoeksproject TRECO-Office (zie: Virtuele Gebouwen, pagina 14). We werken hier aan een systematiek om het energiegebruik van gebouwen al te voorspellen in de ontwerp fase. Schiphol geldt hier als proeftuin.

Als duurzaamheidspartner is DWA medeverantwoordelijk voor de continuïteit en het rendement van de installaties in het gehele terminalcomplex.

Snel ingrijpen bij afwijkingen Als duurzaamheidspartner is DWA mede verantwoordelijk voor de continuïteit en het rendement van de installaties in het gehele terminalcomplex. Hierbij maken we onder meer gebruik van de energy performance management tool Simaxx (voorheen: Monavisa). Door de geautomatiseerde analyses van de prestaties, is bij afwijkingen snel in te grijpen. Waar nodig adviseren we ook over verdere duurzaamheidsmaatregelen. Daarnaast ondersteunen we Schiphol als assetmanager van de gebouwen op het terminalcomplex, zoals met het uitsplitsen van de energiekosten naar de duizenden huurders. Daardoor kunnen we jaarlijks helder maken hoe duurzame maatregelen bij Schiphol zelf het eigen energiegebruik doen dalen, los van het energiegebruik van de gevestigde winkels. Wat betreft de gebouwen rondom het terminalcomplex zet DWA zich met name in op het gebied van beheer, optimalisatie en verdere verduurzaming. Uitgangspunt bij al onze inzet voor Schiphol is het bieden van volledige controle over de energie stromen en een gedetailleerd inzicht in de effecten van duurzame maatregelen. Daarbij verliezen we nooit uit het oog wat Schiphol zelf als prioriteit heeft, namelijk het bieden van een aangename ervaring voor reizigers, vanaf de schuifdeur tot de gate. Een prettig binnenklimaat staat altijd voorop, maar wel tegen een zo laag mogelijk energiegebruik.

onze activiteiten op schiphol Opstellen van rapportages in het kader van de Meerjarenafspraken tussen grote industriële partijen en de overheid, met als doel om de energie-efficiency te verhogen. Monitoring en troubleshooting bij de energiecentrales voor optimaal gebruik van energie. Energielabeling en maatwerkadviezen voor gebouwen.

Simaxx verbetert prestaties en comfort bij gebouw Transport Door een grote diversiteit aan duurzame maat regelen kreeg dit gebouw in 2011 als eerste in Nederland certificeringen voor zowel BREEAM (Very Good) als LEED (Platinum). Om voor de gebruikers het comfort te optimaliseren, is de tool Simaxx ingezet. Op basis van een vierseizoenen profiel is de meet- en regeltechniek zo aangepast dat het binnenklimaat verbeterde en het energie gebruik afnam.

Uitsplitsen van energiekosten naar 9.000 huurders.

Uitgangspunt is het bieden van volledige controle over de energiestromen en een gedetailleerd inzicht in de effecten van duurzame maatregelen.

pstellen plan van aanpak voor uitfasering O van oude installaties. Verzorgen van trainingen op het gebied van beheer en onderhoud van de wko’s voor de hoofdaannemer.

8

9


bedrijventerrein uithoorn

Collectieve verduurzaming

‘Met collectieve inkoop van groene stroom en zonnepanelen realiseren de bedrijven al belangrijke besparingen.’

van bedrijventerreinen loont

In Utrecht is een GebiedsESCo gerealiseerd voor industrieterrein Lage Weide. De gemiddelde besparing gerealiseerd op inkoop van groene stroom en gas is in onderstaand fictief beeld weergegeven.

bedrijf a

bedrijf b

bedrijf c

bedrijf d

bedrijf e

bedrijf f

bedrijf g

bedrijf h

Oude prijs € 1.434,00 Nieuwe prijs € 968,00

Oude prijs € 8.395,97 Nieuwe prijs € 5.749,97







Besparing

Besparing

Besparing

Besparing

Besparing

Besparing

Besparing

Besparing

32,50%

31,52%

30,27%

38,33%

22,47%

18,83%

28,17%

Voor bedrijventerrein Uithoorn ontwikkelde DWA, samen met de gemeente en projectmanagers van APPM, een succesvolle GebiedsESCo.

matthijs kok

Matthijs Kok, adviseur energie en duurzaamheid bij de gemeente Uithoorn: ‘De aanpak van een GebiedsESCo spreekt me enorm aan. Het is een effectieve manier om bedrijven te motiveren met energiebesparing aan de slag te gaan. DWA voert energiescans uit bij de bedrijven, brengt het besparingspotentieel in kaart en stelt een advies op voor duurzame maatregelen. Vervolgens helpen ze offertes te beoordelen en adviseren ze over de aanpak van de maatregelen. Totale ontzorging dus, wat heel belangrijk is voor ondernemers. Met collectieve inkoop van groene

stroom en zonnepanelen realiseren de bedrijven al belangrijke besparingen. Het kostenvoordeel van al die inzet investeren de deelnemende bedrijven voor een deel in collectieve, duurzame maat regelen. Zo denken we bijvoorbeeld aan een restwarmtenet. Voor Uithoorn draagt dit initiatief bij aan ons streven om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Maar ook verbetert de GebiedsESCo het economisch perspectief van bedrijven en dragen duurzamere bedrijfsgebouwen bij aan een goed vestigingsklimaat in de gemeente.’

25,37%

‘Met meerdere brillen naar projecten kijken’ Martijn Spaan, projectleider: ‘Bij DWA hebben we geen last van tunnelvisie. We vliegen projecten aan vanuit de techniek, maar kijken er ook met andere brillen naar. Neem nu een GebiedsESCo. Een dergelijke constructie vraagt om adviseurs die in staat zijn om een collectief gevoel aan te wakkeren en die aanvoelen hoe je ondernemers het best kunt ontzorgen. Je ziet dan ook dat DWA evolueert naar een groep mensen met zowel technische als sociale en commerciële capaciteiten. Zo kunnen we ondernemend adviseren, passend bij de veranderende marktbehoefte.’

martijn spaan

meer weten? DWA past in meerdere gebieden een GebiedsESCo toe, onder andere in Rijswijk, Utrecht, Uithoorn, Zoetermeer en Breda. Kijk op www.gebiedsesco.nl

www.gebiedsesco.nl

10


11

gemeente leidschendam-voorburg

Prestaties garanderen

‘We hebben nu te maken met een hoofdaannemer en een regiepartner. Dat maakt het voor ons wel zo overzichtelijk.’

bij aanbesteding onderhoud Door een slimme mix van preventief, corrigerend en planmatig onder houd, is het aantal storingen bij de installaties van bijna negentig gemeentelijke gebouwen in Leidschendam flink gereduceerd. DWA is sinds 2013 regiepartner van de gemeente Leidschendam-Voorburg bij het beheer en onderhoud van de technische installaties. We helpen prestaties te garanderen en ontzorgen de gemeente. De gemeente had voorheen meerdere onderhoudscontracten; voor drie gebouwclusters en met verschillende installateurs voor de E- en de W-installaties. Nu is er een dienstverleningscontract voor alle gebouwen, met één installatiebedrijf. In die overeenkomst zijn alle wensen wat betreft de inspanningen van de installateur en de prestaties van de installaties goed vastgelegd. DWA bracht eerst alle installaties in kaart, vertaalde vervolgens de wensen van de gemeente in contractuele eisen en begeleidde de aanbesteding. Als regiepartner blijft DWA verantwoordelijk voor het bewaken van de vastgelegde afspraken.

Wiebe Rozeveld Senior projectmanager

10% van de ruim negentig gemeentelijke gebouwen wordt jaarlijks door DWA geaudit

‘We bewaken bijvoorbeeld de afgesproken conditie van de installaties aan het eind van de contractduur volgens NEN 2767, de maximale aanrijtijden bij een storing en voorstellen voor energiebesparende maatregelen. We houden audits om de contractafspraken te kunnen beoordelen, controleren de facturen en over leggen maandelijks met de contractnemer.’

john koole Bouwkundig medewerker gemeente Leidschendam-Voorburg ‘We hebben nu te maken met een hoofd aannemer en een regiepartner. Dat maakt het voor ons wel zo overzichtelijk. DWA kent alle ins en outs van de overeenkomst en regelt alle lopende zaken die daar uit voortkomen. Dat geeft ons een gerust gevoel, terwijl we wel nauw betrokken blijven. De overeenkomst is goed dichtgetimmerd, zodat iedereen weet waar hij aan toe is.’

12


13

first, rotterdam gebouw van de toekomst

FIRST Rotterdam is met de 128 meter hoge toren een nieuw highlight dat de entree naar de binnenstad markeert. In het ontwerp speelden duurzaam-

in rotterdamse skyline

Het gebouw van de toekomst is een eigen systeem dat via netwerken gekoppeld is aan andere gebouwen en aan de buitenwereld. Het werkt samen met de gebruikers en beheerders van het gebouw om te komen tot een optimaal werkklimaat voor mensen en technologie. Dat gebeurt zodanig dat je je nauwelijks bewust bent van wat het gebouw allemaal voor je doet.

heid en toekomstgerichte flexibiliteit een belangrijke rol. Het gebouw beschikt over het predicaat BREEAM Excellent, een randvoorwaarde voor hoofd huurders Robeco en NautaDutilh. Dit is onder meer bereikt door: warmteen koudeopslag, zonnepanelen, verlichtingssturing, gebalanceerde ventilatie met warmteen vochtterugwinning en een CO2-regeling, waterbesparend sanitair, oplaadpunten voor elektrische auto’s en monitoring op duurzame prestaties. Flexibiliteit is gegarandeerd door modulaire opbouw van de installaties, waardoor veranderingen en uit breidingen zonder bouwkundige ingrepen zijn te realiseren. DWA zat in de ontwerpfase met opdrachtgevers en huurders aan tafel om eisen en wensen door te kunnen vertalen in de techniek.

de opdrachtgever

co-creator Managing partner Arie Huisman: ‘Natuurlijk is het ontwerpen van duurzame technieken ons uitgangspunt, dit is een minimale randvoorwaarde in elk project. Nog veel belangrijker is dat we verder gaan dan alleen de techniek en daarbij over de gebruikelijke grenzen heen kijken, denkend vanuit het belang van de opdrachtgever. Dat we ook op een ander abstractieniveau naar de opgave kijken. We denken mee over vragen als: wat wil je met de techniek bereiken, hoe creëer je er meerwaarde mee voor de gebruiker? Hoe garandeer je als belegger dat je gebouw ook over tien jaar nog aan de huisvestings wensen van de huurders voldoet? Als je op dat niveau meedenkt met opdrachtgevers en gebruikers, ben je meer dan een adviseur. Je bent een partner, een co-creator. Dat is hoe ik onze rol zie, en dat was ook onze rol in het project FIRST Rotterdam.’

‘We hebben samen een topgebouw neergezet’ Ton Boon, senior projectontwikkelaar bij vast goedinvesteerder Maarsen Groep: ‘Onze ambitie was om op een toplocatie een topgebouw neer te zetten en dat hebben we samen met DWA weten te bereiken. In elk nieuw project dat we met DWA oppakken, zien we de voortgang van de techniek terug. Zo loopt FIRST nu absoluut voor wat betreft gebouwintelligentie, comfort en binnenklimaat. Bijzonder is dat we het gebouw nadrukkelijk samen met de toekomstige gebruikers hebben ontworpen. Dat gebeurt wel vaker, maar hier is het in optima forma uitgevoerd, omdat de huurders vanaf de eerste dag aan tafel hebben gezeten. De hoge eisen van de gebruikers zijn naar hun volle tevredenheid verwerkt in het uiteindelijke ontwerp.’

‘Techniek is randvoorwaarde, meedenken vanuit het belang van de gebruiker is veel belangrijker.’

ton boon

arie huisman

Intelligente gebouwen leren hoe je gebruik maakt van de ruimte en wat jouw wensen hierbij zijn. Ze ondersteunen daarbij actief bij het plannen van activiteiten en het beschikbaar maken van werkplekken. Het gebouw voorziet waar jij werkt en jij bepaalt zelf hoe je werkt. Het gebouw is zo je persoonlijke assistent geworden. Daarmee kan het gebouw ook effectiever de ruimte indelen en gebouwbeheersystemen inzetten. Gebouwen worden niet meer gebouwd rondom functies, maar rondom activiteiten.

14


15

Kees Wisse over virtuele gebouwen

comfort Status Gisteren: zeer goed (klasse A) Vandaag: goed (klasse B) Morgen: goed (klasse B)

‘Meesterbrein met voorspellende gaven’ ‘Zeker, bij DWA staan we met de voeten in de klei. Maar we lopen ook een beetje met het hoofd in de wolken. Boven de dagelijkse praktijk uitstijgen en op de toekomst anti ciperen, zit ons net zo goed in het bloed als het pragmatisch co-creëren van het heden. We denken en doen mee in projecten die de

smart grid Morgen te verhandelen Warmte: -1088 kWh Koude: +816 kWh Elektra: -272 kWh

weg naar de toekomst helpen plaveien. Zoals in TRECO-Office en INSITER.

Technisch Asset Management Status CV-net Gisteren: goed Vandaag: temperatuur te laag Impact: comfort beperkt

De weg naar zelfinspectie en -instructie Met virtuele technieken kunnen we steeds meer. Stel je voor: monteurs die op de bouw met een 3D-bril en een iPad exact kunnen zien waar ze moeten gaan boren en een foutmelding krijgen als de installatie niet goed is ingeregeld. Deze mogelijkheden onderzoeken we samen met partners binnen het Europese onderzoeksproject INSITER. Doel is het ontwikkelen van methodes en tools voor zelfinspectie en zelfinstructie op de bouwplaats, ondersteund door augmented reality. Daardoor verkrijgen we meer kennis van gerealiseerde gebouwen, die weer is in te zetten bij toekomstige gebouwen. De systemen dagen de monteur uit om zijn expertise te tonen en te helpen verbeteren. Uiteindelijk resultaat: minder faalkosten, betere energieprestaties en tevreden gebouweigenaren.

Nu al kunnen we virtueel rondlopen door een gebouw waarvoor nog geen paal is geslagen. In een 3D Bouw Informatie Model (BIM) bijvoorbeeld. Zou het niet mooi zijn als we meer uit die virtuele werkelijkheid konden halen? Zo zouden we virtuele gebouwen in de ontwerpfase al kunnen voeden met informatie over echte gebouwen en het gebruik ervan. Die mogelijkheid bekijken we in onze onderzoeksprojecten. We werken aan het samenvoegen van simulatiemodellen en monitoringssystemen tot één analyserend meesterbrein met voorspellende gaven. Een brein dat al in een 3D-model kan zien hoe warm het in een bepaalde kantoorkamer zal worden en hoeveel energie een verdieping gaat gebruiken. Een brein ook, dat in de exploitatiefase het falen van installaties kan detecteren en analyseren, er zelfs op kan anticiperen. Van berekeningen op sigarendoosjes en handmatige schetsjes gaan we dus naar virtueel voorspellen en verbeteren, aan de hand van meetdata en slimme algoritmes. Het zal leiden tot betere prestatiegaranties tijdens de gehele levenscyclus van een gebouw.’

meer weten?

kees wisse

Van berekeningen op sigarendoosjes en handmatige schetsjes gaan we naar virtueel voorspellen en verbeteren, aan de hand van meetdata en slimme algoritmes.

Meer weten over onze visie op virtuele gebouwen en de eerste resultaten van de diverse projecten? Kijk op www.dwa.nl/virtuelegebouwen

dwa.nl/virtuelegebouwen

16


de woonweter, rijssen

17

Van links naar rechts: Gerrit Kalvenhaar, Eddy Rouwendal, Erik ter Harmsel en Gert Harm ten Bolscher

De Woonweter gaat veel verder dan de doorsnee duurzaamheidswinkel of het gemeentelijke Energieloket. Alle belangrijke woongerelateerde thema’s komen hier samen. Die van energiebesparing, comfort, langer zelfstandig thuis wonen en beveiliging van de woonomgeving. Ook de vorm is bijzonder: een one-stop-shop waar je producten en oplossingen van dichtbij kunt zien en ervaren. Een deskundige wooncoach geeft er objectieve adviezen en neemt de aanvraag van offertes uit handen. Of het nu gaat om dubbel glas, isolatiemateriaal, domoticatoepassingen, aangepast sanitair, een HR-ketel of combinaties daarvan.

Lokale partijen samenbrengen Negen lokale bedrijven – van installateurs tot een leverancier van bouwmaterialen – vormen de drijvende kracht achter De Woonweter. Ook DWA participeert hierin. Gert Harm ten Bolscher: ‘Met De Woonweter laten we zien waar een lokale gemeenschap toe in staat is als we krachten en kennis weten te bundelen. We begonnen met gesprekken binnen een duurzaamheidsplatform en dat mondde uit in dit fraaie ontzorgingsconcept. In De Woonweter vonden lokale onder nemers een manier om business te creëren uit duurzaamheid en andere belangrijke thema’s. We konden een baan met perspectief bieden aan een bouwkundige die tijdens de recessie zijn baan was kwijtgeraakt. Tevens bieden we studenten in de regio een plek om ervaring en adviesvaardigheden op

te doen. Maar het belangrijkste is natuurlijk dat de consument hier laagdrempelig advies kan inwinnen. De Woonweter is gevestigd in een ruimte van ons eigen kantoor in Rijssen. We geven hier op een heel andere manier vorm aan ons motto

Met De Woonweter laten we zien waar een lokale gemeenschap toe in staat is als we krachten en kennis weten te bundelen.

In De Woonweter komen belangrijke woongerelateerde thema’s samen

comfort

‘duurzaamheid werkend maken’, maar ook aan onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Door lokale partijen bij elkaar te brengen en onze kennis in te zetten richting de consument, die zakelijk gezien niet tot onze doelgroep behoort.’

duurzaamheid

langer thuis wonen

Lokale verbinding

leidt tot ontzorging van woonconsument Inspireren en co-creëren. Dat doen we in de zakelijke markt, maar ook in de lokale gemeenschap waarin we leven en werken. Zo is DWA partner en stuwende kracht van De Woonweter, een in Nederland uniek ontzorgingsconcept voor de woonconsument. Op één centrale plek komt men hier alles te weten over duurzaam, veilig en levensloopbestendig wonen. De Woonweter is gevestigd in een van onze thuishavens, Rijssen, zelfs onder ons ‘eigen dak’. De Woonweter wordt gedragen door het lokale bedrijfsleven en krijgt steun vanuit het onderwijs, de gemeente en de provincie.

veiligheid

eddy rouwendal

august kamphuis

erik ter harmsel

Bedrijfsleider Raab Karcher in Rijssen

Beleidsmedewerker gemeente Rijssen-Holten

Eigenaar Installatiebedrijf Ter Harmsel

‘In de praktijk zie je dat wijkavonden in sport hallen over duurzaamheid weinig concrete reacties opleveren. In De Woonweter gooien we het over een heel andere boeg en nemen we ook andere belangrijke thema’s mee. Daar verwacht ik persoonlijk veel van. In De Woonweter gaan wij met name onze producten onder het eigen duurzaamheidslabel ‘Greenworks’ profileren. Als beursgenoteerd bedrijf kan Raab Karcher natuurlijk niet bij elk willekeurig initiatief aanhaken. De Woonweter klopt gewoon van alle kanten. Met een percentage eigen woningbezit van 70% en veel latente behoefte, geloof ik er heilig in dat dit concept gaat slagen.’

‘De Woonweter is een uniek voorbeeld van hoe lokale marktpartijen gemeentelijke speerpunten oppakken. Dit informatiepunt sluit goed aan op ons eigen Energieloket en op projecten als ‘Lang zult u wonen’ en ‘Veilig wonen’. Gezien de demografische ontwikkeling in de regio, ligt er een grote opgave bij het faciliteren van langer zelfstandig wonen. De toename van het aantal inbraken maakt de noodzaak van goede beveiliging actueel. Duurzaamheid krijgt nu echt een gezicht in deze winkel en gaat zeker aanzetten tot actie. Ik ben er trots op dat een zo groots initiatief is geboren in een relatief kleine gemeente – 37.000 inwoners – als die van ons. Veel andere gemeenten zien hier een voorbeeld in.’

‘Ik heb het idee dat alle thema’s van De Woon weter sterk leven in onze lokale samenleving, maar dat men voorheen door de bomen het bos niet zag. De Woonweter brengt daar verandering in. De kracht ligt in het integrale aanbod van producten en oplossingen, die je ook nog eens levend en werkend voor je ziet in de omgeving waarvoor ze zijn bedoeld. Achter dat integrale aanbod schuilt een samenwerkingsverband van lokale bedrijven die normaal gesproken allemaal hun eigen ding doen. Het is best uniek dat je als concullega’s met elkaar een project draagt. Ik denk dat we dit vooral te danken hebben aan DWA. DWA heeft de rol op zich genomen om partijen te verbinden en te inspireren en dat doen ze heel goed.’

18


onderzoeksinstituut kwr

Onderzoeksinstituut KWR betrok in januari 2015 een nieuw en imposant kantoorpand. Voor een instituut dat onder meer het duurzaam gebruik van water bestudeert, was de duurzaamheid van het nieuwe gebouw een randvoorwaarde.

Zo duurzaam mogelijk,

maar niet tegen elke prijs

19

20


21

onderzoeksinstituut kwr

25%

‘Ten opzichte van het oude gebouw, is een enorme stap gemaakt in comfort en gebruikersgemak.’

ted huijboom

remco bijma

minder waterverbruik op 6.200 m2

Ted Huijboom, hoofd bedrijfsvoering, finance & control bij KWR: ‘De doelstelling was zo duurzaam mogelijk omgaan met water en energie, maar we wilden geen duurzaamheidstrofee tegen elke prijs. DWA bracht de technische mogelijkheden in kaart en rekende daar de business cases voor uit. Heel realistisch en nauwkeurig. Die studies hielpen ons om in de besluitvorming een evenwicht te vinden tussen besparingen, investeringen en terugverdientijden. Omdat water technologie natuurlijk ook ons terrein is, hadden we over bepaalde installaties een uitgesproken mening. Onderzoekers zijn nu eenmaal eigenwijs. Zo wilden we er absoluut zeker van zijn dat de cascade-waterval in het gebouw vrij van legionella zou blijven. Dat is uitstekend geborgd. In samenspraak zijn we steeds tot de beste oplossingen gekomen. Voor het ontwerp van de warmteen koudeopslag hebben we zelfs onze eigen specialisten ingeschakeld, die graag meedachten over ‘hun’ nieuwe gebouw. DWA stond open voor onze inbreng en dat leidde tot een interessante coproductie. We werken nu in een glazen pand met grote, open werkruimtes waarin we met constant bijsturen de grootste gemene deler proberen te vinden in de beleving van het comfort. We hebben met het gebouwbeheersys-

compact gebouw met hoge isolatiewaarde

hergebruik proceswater

teem veel meer mogelijkheden om ‘aan de knoppen te draaien’ dan in het oude gebouw.’

Inzet voor financiële facilitering op basis van ‘no cure, no pay’ Remco Bijma, projectleider: ‘Bijzonder aan dit project vind ik de uitstekende integratie van de architectonische vorm van het gebouw en de installaties. Installaties waarin alle wensen van

energiezuinige apparatuur

zonnepanelen zonnepanelen & enzonneboiler zonneboiler

60% minder energieverbruik op 6.200 m2

waterbesparende toiletten

warmteen koudeopslag

vraaggestuurde ventilatie ledverlichting

de gebruikers zijn geïntegreerd, vanuit constructieve inbreng in werkgroepen en workshops. Ten opzichte van het oude gebouw is hier een enorme stap gemaakt in comfort en gebruikersgemak. Dat we voor de installaties ook nog de nodige financiële facilitering voor elkaar hebben gekregen, is natuurlijk mooi meegenomen. We deden dat op basis van ‘no cure, no pay’, want het is nooit 100% zeker dat de instanties

de aanvragen ook honoreren. In dit geval was dat wel zo, en kon KWR gebruikmaken van de Energie Investeringsaftrek (EIA), de Milieu Investerings aftrek (MIA) en de Groenverklaring voor duurzame financiering.’

Door bovenstaande maatregelen is er ook

60% minder afvalwaterlozing op het riool

22


23

restwarmtenet zaandam-oost

3.000

woningen

+

Totale warmtelevering

30.000 m2

125.000 GJ

Bij het benutten van restwarmte is afstemming van vraag en aanbod cruciaal. Wie heeft er restwarmte, wie wil het hebben en wie brengt het van A naar B? Maar dat is niet alles. Veel restwarmtebronnen liggen te ver van de appartementencomplexen in Zaandam-Oost om daar op een rendabele manier de warmte naartoe te brengen. Sommige restwarmtestromen zijn te zeer vervuild of te lastig te onttrekken om het kosten-batenplaatje rond te rekenen. Die wirwar van partijen, belangen, mogelijkheden en onmogelijkheden ontrafelt DWA in opdracht van de gemeente Zaanstad en het Servicepunt Duurzame Energie, samen met de stakeholders.

draagvlak bij alle betrokkenen

Ga er maar aan staan: een gemeente klimaatneutraal maken. Het is een hele uitdaging om die ambitie concreet vorm te geven. Zaanstad neemt de handschoen op. Voor het gebied Zaandam-Oost

basisscholen

‘Met dit warmtenet weten we lokale kansen te verzilveren op de route naar klimaatneutraliteit.’ Lambert den Dekker, senior adviseur: ‘Het feit dat we hier een samen werking tussen een groot aantal stakeholders tot stand brengen, waarbij DWA als onafhankelijke partij het hele speelveld overziet, is zeker niet alledaags. Door zo veel mogelijk stakeholders te betrekken is een plan met veel draagvlak ontstaan. Ook op technisch vlak is dit een onderscheidend project. We gaan gebruikmaken van een warmtepomp die restwarmte van de rioolwaterzuiveringsinstallatie omzet naar hoge temperaturen. De elektrici-

+

middelbare scholen

co2-reductie per jaar

+

zwembad

3.500.000-5.500.000 KG

teit die daarvoor nodig is, komt deels van de motoren die draaien op het gas dat de rioolwaterzuiveringsinstallatie wint uit het slib. De verschillende onderdelen van het systeem zijn slim te sturen, zodat het ook mogelijk is met tijdelijke, duurzame elektriciteitsoverschotten goedkope warmte te produceren.’

Imago warmtenetten omgebogen Het warmtenet in Zaandam-Oost beoogt voorlopig circa 3.000 woningen, enkele scholen, een verzorgingstehuis, een gemeentelijk zwembad en een ziekenhuis te verwarmen. Op termijn zijn ook andere afnemers en leveranciers van warmte te koppelen. Dat maakt het tot een open net. Henry Staal, coördinator duurzame energie bij de gemeente Zaanstad: ‘Juist die aanpak van een open warmtenet vind ik vooruitstrevend. Nu ook de regering open netten propageert in de Warmtevisie voelen we ons gesterkt: we zitten duidelijk op de goede weg. Met dit warmtenet weten we lokale kansen te verzilveren op de route naar klimaatneutraliteit. Het zorgt voor een reductie van 80% in de uitstoot van CO2 ten opzichte van verwarming op gas. Mooi vind ik dat voorafgaand aan de realisatie van het warmtenet een tussen oplossing is gevonden voor het nieuwe ziekenhuis. Daar gaat een biomassacentrale warmte opwekken uit de verbranding van houtsnippers. Met dit project zetten we een positief imago van warmtenetten neer. Door trans parantie, onderbouwde verdienmodellen en een innovatieve aanpak.’ Meer weten? Kijk op www.dwa.nl/warmtenetten

lambert den dekker

in Zaanstad is een slim en open warmtenet bedacht dat kan uitgroeien tot een gemeentebreed of zelfs regionaal netwerk. Woningen en voorzieningen met verwarming op ketels kunnen van het gas af als ze gebruikmaken van een lokale energievoorziening. In dit geval is dat restwarmte uit rioolwater, hoogtemperatuur warmtepompen en biomassa. De inzet hiervan is op zijn minst bijzonder. henry staal

www.dwa.nl/warmtenetten

over dwa

wie zijn we? Wij zijn DWA. Opgericht in 1986 en gevestigd op vier locaties in het land. Met ruim 100 professionals zijn we actief in de gebouwde omgeving, speciaal dáár waar milieu, klimaat en energie de agenda bepalen. Groot genoeg om alle relevante disciplines in huis te hebben. Klein genoeg om de samenhang te bewaken.

Wat drijft ons? Onze missie luidt: wij maken duurzaamheid werkend. Wij praten niet alleen vrijblijvend over duurzaamheid, maar wij zorgen ervoor dat daadwerkelijk aantoonbaar duurzame oplossingen gerealiseerd worden op het gebied van energieefficiëntie en zorg voor het milieu. Met ‘werkend’ bedoelen we dat wij staan voor een dynamische benadering van duurzaamheidsvraagstukken, waarbij we 24/7 ontwikkelingen monitoren en resultaten aantonen.

Wat doen we? We helpen onze opdrachtgevers om hun ambities op het gebied van wonen, werken en produceren te formuleren en duurzaam uit te voeren. In beleid, verkenning en ontwerp. In financiering, realisatie, onderhoud en exploitatie. Altijd werken we hierbij nauw met de opdrachtgever en andere partijen samen. Energiezuinig, innovatief, milieuvriendelijk en hoogwaardig zijn voor ons kernbegrippen. Maar ook: comfortabel, praktisch, fraai, veilig en gezond. DWA verricht studies, ontwikkelt strategieën, ontwerpt en monitort prestaties tijdens de gebruiksfase.

Voor wie werken we? Onze opdrachtgevers zijn alle partijen die zich gesteld zien voor ambitieuze vraagstukken in de gebouwde omgeving. Zoals overheden, bedrijven, onderwijs- en zorginstellingen, projectontwikkelaars en woningcorporaties. We geloven in de kracht en efficiency van een integrale, interdisciplinaire benadering. Daarom ook zien we onze

eigen opgave en bijdrage nooit los van de context. Een goed exploitatieresultaat vinden we net zo belangrijk als initiële kosten. We gaan daar ver in, bijvoorbeeld door óók risicodragend in projecten te participeren.

Wat is onze strategie? In 2014 hebben wij onze koers richting 2020 bepaald. Wij willen ontwikkelen langs de volgende strategische lijnen: 1. Prestaties garanderen De markt gaat van inspanning naar prestatie. We nemen onze verantwoordelijkheid voor de goede werking, prestatie en performance van duurzame energieopwerk- en distributiesystemen en binnencomfort. Daarom werken we in 2020 voor een groot deel op basis van resultaatverplichtingen. 2. Werken aan integrale vraagstukken We werken aan steeds meer complexe, inter disciplinaire vragen vanuit de markt. Het aantal ontwerpvariabelen en stakeholders neemt toe. We sluiten aan op deze integrale vragen met labels. Een label is een zelfstandig product dat in de markt gezet wordt door een multidisciplinair team. 3. Innovatief toepassen van ICT In alle aspecten van ons leven dringt toepassing van informatie- en communicatietechnologie (ICT) door. We willen op dit punt versnellen. Het is een kwestie van snel schakelen en inspelen op

kansen die voorbijkomen. Denk bijvoorbeeld aan een nieuwe manier ontwikkelen van ontwerpen, beheren, sturen en monitoren in dynamische rekenmodellen. We maken verbindingen tussen gebouwsimulatiemodel, beheertool, BIM en Simaxx. Zo kunnen deze modellen een hoge mate van voorspellende waarde verkrijgen, die nodig is om prestatiegericht te kunnen werken. 4. Ondernemend adviseren We maken een beweging naar meer ondernemend gedrag en eigen initiatief. Meer medewerkers initiëren zelf projecten. We pakken vaker een leidende rol en een regierol. Hierbij hoort ook dat we potentiële opdrachtgevers en markten spontaan benaderen zonder dat er een vraag gesteld wordt. 5. Sociaal innoveren DWA groeit binnen de spelregels van de genetwerkte organisatie naar een klantgestuurde organisatie. Iedere professional werkt samen in (meerdere) teams die ontstaan rond kennisvelden, specifieke vraagstukken of projecten. Klant gestuurde teams werken op het hoogste niveau samen: zelfsturend, bouwend op elkaar en gecommitteerd aan het doel. Dankzij sociale innovatie spelen we effectief en flexibel in op wisselende vragen uit de markt. Ook blijven we als lerende organisatie vooroplopen en zijn we aantrekkelijk voor jonge professionals.

colofon redactie DWA | tekst stijlmeesters | fotografie 2V fotografie, DWA, hans peter föllmi, fas keuzenkamp, KWR Nieuwegein, Patrick Laan, gemeente Leidschendam-Voorburg, Maarsen Groep, reinout van roekel, martin van welzen, Zielman Fotografie | prepress plusworks | ontwerp hollands lof | druk veenman+

[email protected] | www.dwa.nl

‘Wij maken duurzaamheid werkend’

Wij maken duurzaamheid werkend

Recommend Documents