Wie zijn onze patiënten?

In deze folder vertellen wij u graag wat meer over Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden. De Kijvelanden behandelt mensen met een psychiatrische stoornis. De rechter heeft hen tbs met bevel tot verpleging opgelegd. Om goed uit te leggen wat wij doen zullen wij eerst de vraag beantwoorden: wat is tbs eigenlijk? Naast de kliniek heeft de Kijvelanden in Rotterdam en Breda twee poliklinieken. Informatie vindt u op www.hetdok.nl Wat is tbs? Tbs is een strafrechtelijke maatregel en betekent terbeschikkingstelling. De rechter legt een tbs-maatregel op aan mensen die een ernstig misdrijf hebben gepleegd (waarop een minimale gevangenisstraf van vier jaar staat), en waarbij onderzoek uitwijst dat zij een psychiatrische ziekte of stoornis hebben. Je hoort dan dat de rechter iemand geheel of gedeeltelijk ontoerekeningsvatbaar heeft verklaard. De rechter stelt de dader dan niet of niet geheel verantwoordelijk voor het plegen van het delict. Voor het deel van het strafbare feit dat de dader wel wordt aangerekend, kan de rechter eerst een gevangenisstraf opleggen. Tbs kan alleen worden opgelegd als de veiligheid van de samenleving gevaar loopt. Ook moet het gaan om een strafbaar feit waarop tenminste vier jaar gevangenisstraf staat, of waarvoor, ongeacht de straftermijn, tbs kan worden opgelegd.

2

Tbs is dus geen straf, maar een maatregel. Bij opname in de kliniek hebben onze patiënten hun eventuele straf al uitgezeten. Tbsgestelden worden in een forensisch psychiatrisch centrum verpleegd en behandeld om uiteindelijk weer terug te keren in de samenleving. Per jaar pakken in Nederland zo’n 100 tbs-gestelde patiënten hun leven in de maatschappij weer op. Er zijn op dit moment ongeveer 1750 tbsgestelden in ons land, waarvan er ongeveer 185 onder behandeling zijn bij de Kijvelanden. Meer weten over tbs? Kijk op onze website: www.kijvelanden.nl

Wie zijn onze patiënten? Wij nemen alleen mannen op met een bepaalde intelligentie (IQ hoger dan 80). Patiënten van de Kijvelanden hebben doorgaans een combinatie van psychiatrische aandoeningen, persoonlijkheids-, ontwikkelingsstoornissen en/of verslaving. Onze patiënten vinden de omgang met anderen vaak moeilijk. Bovendien ontbreekt het hen vaak aan voldoende sociale vaardigheden en een goed werkend sociaal netwerk. Zij lopen niet warm voor de behandeling en hebben nogal eens normen en waarden die sterk afwijken van wat gewoon is in onze samenleving.

Hoe ziet de behandeling van onze patiënten eruit? Het behandeltraject bestaat uit: (1) een goede diagnose (wat is er met deze persoon aan de hand?), (2) een op de persoon toegesneden behandeling en (3) een programma dat patiënten in staat stelt weer terug te keren in de samenleving. Een opname van een patiënt in de kliniek van de Kijvelanden duurt gemiddeld zes jaar. Behandelen en beveiligen gaan hand in hand. Dat betekent dat wij onder een streng veiligheidsregime werken, maar bijvoorbeeld ook dat wij de patiënt zoveel mogelijk zelf willen motiveren om mee te werken aan de behandeling. Dat is de beste weg naar het behalen van de behandeldoelen en dus naar een veiliger samenleving.

3

Wat gebeurt er tijdens en na de behandeling? Als patiënten bij de Kijvelanden binnenkomen, zijn zij onvoldoende in staat de risico’s van hun eigen gedrag in te schatten. Zij weten niet wat zij moeten doen om te voorkomen dat zij weer een strafbaar feit plegen. In de behandeling werken wij daarom aan de resocialisatie van de patiënten. Dat wil zeggen dat wij ervoor zorgen dat een veilige terugkeer in de maatschappij mogelijk wordt. De resocialisatie mag pas beginnen als uit behandelresultaten blijkt dat het gevaar op ‘weer in de fout gaan’ (recidive) sterk is verminderd. Een deel van onze patiënten komt in onze resocialisatie-unit wonen, in het centrum van Rotterdam. Op deze manier kunnen patiënten wennen aan het leven in de stad. Er zijn aan de andere kant helaas ook patiënten bij wie de behandeling niet aanslaat. Deze mensen komen uiteindelijk niet in vrijheid, maar blijven in een gesloten inrichting: op de long-stayafdeling in een andere kliniek. De Kijvelanden heeft geen long-stayafdeling.

Wanneer mogen patiënten met verlof? Verlof is een onderdeel van de resocialisatie van patiënten (zie hiervoor). Behandeling van onze patiënten kan niet zonder verlof, omdat we zonder verlof de patiënt niet voor kunnen bereiden op terugkeer in de samenleving. Als de behandeling naar tevredenheid verloopt, mag de patiënt, altijd eerst onder beveiliging en begeleiding van medewerkers van de Kijvelanden, een aantal uren de kliniek verlaten. Als dat over langere tijd goed gaat, mag een patiënt geleidelijk steeds langer en steeds minder onder begeleiding ‘naar buiten’. Dat kan uiteindelijk leiden tot onbegeleid verlof vanuit de kliniek of transmuraal verlof vanuit een resocialisatiewoning of een andere voorziening in de geestelijke gezondheidszorg. Het spreekt voor zich dat het verlof met heel veel zorgvuldigheid en veiligheidsmaatregelen gepaard gaat. De kliniek én het Ministerie van Justitie moeten 4

toestemming geven. Met wetenschappelijke methoden toetsen wij of de patiënt wel klaar is voor de verschillende vormen van verlof. Per jaar zijn er in Nederland ongeveer 50.000 verloven van patiënten. Het aantal ‘onttrekkingen’ (niet op de afgesproken tijd terugkeren van verlof) is in de afgelopen jaren gestaag afgenomen tot nog maar 33 in heel Nederland in 2007. De meeste van deze patiënten zijn binnen een week weer terug in de kliniek, mede dankzij goede afspraken die klinieken hebben met de politie. In de laatste drie jaar zijn er geen ontvluchtingen geweest uit forensisch psychiatrische instellingen zelf.

Feiten en cijfers tbs en de Kijvelanden Start de Kijvelanden: 1996 Aantal tbs-gestelden in Nederland: ±1750 Aantal opleggingen tbs met bevel tot verpleging per jaar: tussen 150 en 200 Aantal patiënten in Nederland in long-stay: ±170 Aantal patiënten kliniek de Kijvelanden: ±185 Aantal patiënten resocialisatie-unit De Blink: 2 tot 7 Totaal aantal medewerkers (incl. Het Dok en De Blink): 350

5

Wat doet de Kijvelanden aan de veiligheid? Veiligheid voor de samenleving, voor het personeel en de patiënten is één van de belangrijkste aandachtspunten voor de Kijvelanden. Tbs-klinieken moeten voldoen aan strenge veiligheidseisen die het Ministerie van Justitie opstelt. Zo zijn er in het gebouw hoge muren en hekken, onbreekbare ramen, traliewerk en een streng bewaakte toegang en doorgang door deuren. Daarnaast zijn er allerlei elektronische beveiligingen met camera’s en sensoren. Toch zijn wij erin geslaagd om de kliniek niet het uiterlijk te geven van een gevangenis. De Kijvelanden is immers een beveiligd behandelcentrum en geen gevangenis. Om de veiligheid voor personeel en patiënten te waarborgen zijn alle medewerkers getraind in het omgaan met moeilijke en spanningsvolle situaties.

6

De Kijvelanden Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden behandelt zijn patiënten (tbs-gestelden) om te voorkomen dat zij weer een misdrijf plegen. De Kijvelanden zorgt op die manier voor een veiliger samenleving. Cijfers tonen aan dat dat ook inderdaad lukt. Van de mensen die uit de gevangenis komen gaat 70% weer in de fout. Mensen die zijn behandeld in een forensisch psychiatrisch centrum vallen veel minder vaak terug: 20% van hen pleegt weer een misdrijf. Bij de Kijvelanden werken op dit moment zo’n 350 professionals. Onze organisatie bestaat uit drie onderdelen: 1. een kliniek waar patiënten met een tbs-maatregel worden verpleegd en behandeld, 2. t wee forensisch psychiatrische dag- en poliklinieken het Dok: in Rotterdam en Breda 3. een resocialisatie-unit ‘de Blink’ in Rotterdam. Om ons werk goed te kunnen doen werken wij intensief samen met organisaties in de verslavingszorg, de algemene geestelijke gezondheidszorg, met universiteiten en uiteraard met politie en justitie.

7

Hoe kunt u ons bereiken? Wat wij doen is niet geheim. Kom eens een kijkje achter de schermen nemen op de jaarlijkse Nationale Open Dag van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Die vindt plaats in de maand mei. Natuurlijk kunt u altijd met vragen en opmerkingen bij ons terecht. Als u direct contact met ons wilt opnemen zijn daar verschillende mogelijkheden voor:

Kliniek De Kijvelanden Bezoekadres Kijvelandsekade 1 3172 AB Poortugaal Postadres Postbus 900 3160 AC Rhoon Telefoon 010 503 12 12 E-mail [email protected] Internet www.kijvelanden.nl

Dag- en poliklinieken Het Dok Zomerhofstraat 76-90 3032 CM Rotterdam

Tramsingel 20 4814 AB Breda

Telefoon 010 410 43 55

Telefoon 076 520 40 81

E-mail [email protected]

E-mail [email protected] Internet www.hetdok.nl

8