Publieksparticipatie
Whitepaper Crowdsourcing Centrum Publieksparticipatie
Inleiding Steeds vaker beseffen overheden dat zij niet meer zonder de kennis uit de samenleving kunnen. Ook in de adviesrapporten van de WRR en ROB is de kracht van de samenleving een belangrijk thema. Commerciële organisaties hebben zich dit overigens al veel eerder gerealiseerd. Zo ontwikkelde Dell een speciale community genaamd Ideastorm waar iedereen suggesties kan plaatsen gericht op de verbeteringen van producten en service. Gevolg: duizenden ideeën en suggesties werden concreet en uitgewerkt, wat onder andere leidde tot de lancering van een Linux-pc. Ook de chipsfabrikant Lays laat klanten steeds vaker meedenken over bijv. nieuwe smaken en dan is er nog een citaat van Lego: “Je voorkomt ontwerpfouten, naarmate je consumenten eerder betrekt bij het ontwerpproces”. Je leest in deze whitepaper meer over hoe je als overheidsambtenaar gebruik kunt maken van de wijsheid van het collectief, ook wel de samenleving. Whitepapers Whitepapers van het Centrum Publieksparticipatie (CPP) hebben een ondersteunende functie. Met behulp van deze whitepapers hopen we jullie te helpen met het nemen van de juiste beslissingen. In onze whitepapers behandelen we thema’s die samenhangen met publieksparticipatie. In onze vorige whitepapers behandelden we de thema’s: de do's en don’ts van sociale media, het stellen van gerichte vragen bij publieksparticipatie, de ingrediënten van een participatieplan en het kiezen van een participatievorm. Deze whitepaper gaat over de crowdsourcing.
Deel 1. Wisdom of the crowd, crowdsourcing en kracht van de samenleving Wisdom of the crowd De term wisdom of the crowd is bedacht door de Amerikaanse journalist James Surowiecki. Hij schreef in 2004 het boek: “The Wisdom Of The Crowd” waarin hij betoogt dat grote groepen mensen – onder de juiste omstandigheden – tot betere beslissingen en inzichten komen dan de slimste individuen1. Je zet met wisdom of the crowd een vraag niet uit bij één expert, maar meerdere, met de gedachte en als doel dat dit tot betere resultaten leidt. Crowdsourcing Met crowdsourcing maken organisaties (overheid, bedrijven, instituten) of personen gebruik van een grote groep niet vooraf gespecificeerde individuen (professionals, vrijwilligers, geïnteresseerden) voor advies, innovatie, beleidsvorming en onderzoek2. Je legt met crowdsourcing een vraag - in de vorm van een open oproep - neer bij een grote groep personen, in plaats van traditioneel gezien bij één werknemer. Wisdom of the crowd en crowdsourcing zijn beide fenomenen van mensen die samenwerken (meestal via het web). Het onderscheid kun je maken door crowdsourcing te zien als een manier of vorm om een grote groep mensen te betrekken (proces) en wisdom of the crowd meer te zien als doel/gedachtegang die onderschrijft dat grote groepen mensen samen tot betere resultaten komen dan de slimste individuen. Crowdsourcing kun je echter wel inzetten om gebruik te maken van wisdom of the crowd. Er zijn echter ook andere manieren om wisdom of the crowd te bewerkstellingen. En andersom geldt ook dat je met de inzet van crowdsourcing niet altijd gebruikmaakt van wisdom of the crowd. Beide begrippen lijken op elkaar en zie je vaak ook samen, maar het hoeft dus niet. Kracht van de samenleving De burger wordt tegenwoordig overweldigd door een diversiteit van producten en diensten in onze samenleving. Dankzij mobiele telefoons, websites en mediakanalen heeft de burger toegang tot steeds meer informatie. De burger is in de loop der jaren mondiger en sneller geworden. Ook is de burger meer betrokken. Bedrijven, organisaties en overheden kunnen niet langer onafhankelijk handelen, producten, diensten of beleid ontwikkelen. De burger wil invloed uit kunnen oefenen in elk onderdeel van de beleid- en/of besluitvorming. De burger van tegenwoordig is genetwerkt, actief en goed geïnformeerd. Burgers willen interactie, hebben kennis en verstand van zaken en willen samen met de overheid waarde creëren. “Dit alles vraagt om een flexibelere en sneller reagerende overheid, die gebruik maakt van de wijsheid van het collectief. Het toekomstbeeld van een overheid is daarom een overheid die optimaal gebruikmaakt van de kennis, kansen en initiatieven die in de samenleving liggen”3.
1
Citaat uit artikel Wisdom of the crowd Republic: http://www.republic.nl/blog/2012/1254/wisdom-of-the-crowd Definitie crowdsourcing Wikipedia 3 Citaat afkomstig uit thema ‘Kracht van de samenleving’ Club van Maarssen 2
2
Wisdom of the crowd en crowdsourcing zijn beide termen die in relatie staan met de kracht van de samenleving. Want met wisdom of the crowd als uitgangspunt en crowdsourcing als middel kun je als overheid de kracht in de samenleving beter benutten. Ook als het gaat om maatschappelijke initiatieven. Het citaat vanuit de Club van Maarsen laat zien wat dit alles voor een overheidsorganisatie betekent. Waarom als overheid gebruikmaken van de kracht van de samenleving? Publieksparticipatie verbetert de plannen en het beleid van de overheid doordat je gebruikmaakt van de kennis en kunde van het publiek. Een plan, probleem of vraagstelling wordt met de inzet van publieksparticipatie vanuit meerdere perspectieven bekeken. Hierdoor ontstaan nieuwe inzichten en kan uit eindelijk een optimale afweging op bestuurlijk niveau plaatsvinden. Naast de inhoud die door de inzet van publieksparticipatie verbetert, werk je aan een sneller proces, omdat het publiek eerder en beter betrokken wordt. Ook doe je met de inzet van publieksparticipatie in korte tijd veel kennis op, waar je wellicht langer over zou doen als je het niet ingezet zou hebben. Uiteindelijk werk je door de samenleving meer te betrekken als overheid aan een relatie met het publiek. Wat vervolgens zal resulteren in meer vertrouwen. Nieuwe begrippen Zowel wisdom of the crowd, crowdsourcing en kracht van de samenleving zijn redelijk nieuwe begrippen en termen. Nieuwe begrippen leiden vaak tot begripsverwarring. Hierboven hebben we geprobeerd om ondanks dat deze begrippen veel op elkaar lijken, hier toch onderscheid in te maken. In deze whitepaper gaan we verder in op het begrip crowdsourcing.
3
Deel 2. Crowdsourcing: wat is het precies en wanneer zet je het in? Wat is crowdsourcing? Zoals in de definitie van crowdsourcing staat weergegeven doe je al aan crowdsourcing op het moment dat je een grote groep vooraf niet gespecificeerde individuen via een open oproep betrekt voor advies, innovatie, beleidsvorming en onderzoek. Doordat de definitie van crowdsourcing vrij breed is, passen daar ook weer andere vormen van samenwerking bij zoals co-creatie. Laat je hierdoor niet teveel misleiden. Overigens is crowdsourcing een zeer moderne term die je tegenwoordig steeds vaker hoort. Toch hoeft dat niet te betekenen dat voor 2004 (in de tijd dat de Amerikaanse journalist zijn boek over wisdom of the crowd schreef) nog niet aan crowdsourcing werd gedaan. De ideeënbus bij de Albert Heijn is typisch een voorbeeld van crowdsourcing die al jaren bestaat, maar dan offline. Het internet en de ontwikkelingen op dit gebied maken het echter wel makkelijker, omdat zij het mogelijk maken om in een korte tijd, grote groepen mensen te betrekken. Verschillende vormen en doeleinden van crowdsourcing Crowdsourcing is een vorm van publieksparticipatie. Crowdsourcing kan een overheidsorganisatie inzetten als een manier om kennis, kansen en initiatieven uit de samenleving naar boven te halen. De voorbeelden van crowdsourcing die op dit moment te vinden zijn, zijn allemaal verschillend. Welke manier van crowdsourcing je in kan zetten, hangt af van de ruimte die er voor de mensen nog is om mee te denken. Is deze ruimte groot, dan kun je eventueel nog samen co-creëren, is de ruimte minder groot dan is het van belang scherp te krijgen op welke gebieden je nog meedenkkracht nodig hebt en welke vorm van crowdsourcing daar het beste bij past. Je kunt crowdsourcing inzetten voor meerdere doeleinden. De één zet crowdsourcing in om samen met een groot publiek een nieuw product te ontwikkelen, de ander ontwikkelt een platform waar klanten het hele jaar door ideeën, innovaties en verbeterpunten kunnen aandragen. Vaak hebben deze voorbeelden van crowdsourcing één ding gemeen en dat is dat ze gebruikmaken van het internet. De ruimte die aan het publiek geboden wordt om mee te denken en het doel van de crowdsourcing is echter verschillend. Wanneer is crowdsourcing het meest zinvol? Crowdsourcing is het meest zinvol aan het begin van een beleid- of besluitvormingsproces. Omdat dan nog niet alles “vastligt” en er ruimte is om burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties actief te laten meedenken. Randvoorwaarden crowdsourcing Bij het inzetten van crowdsourcing gelden een aantal randvoorwaarden. Deze randvoorwaarden zijn deels gebaseerd op de randvoorwaarden die in het algemeen gelden bij publieksparticipatie: Neem tijdens elk crowdsourcingsproces alle deelnemers serieus. Als initiatiefnemer is het van belang dat je luistert, interesse toont en ontvankelijk bent naar de deelnemers; Deelnemers moeten worden aangetrokken en gemotiveerd worden om mee te doen, laat hen zien wat ze voor jou kunnen betekenen en wat er gedaan wordt met de resultaten;
4
Zorg voor interactie tussen de deelnemers. Laat het toe dat deelnemers samenwerken om tot nog betere ideeën te komen; Kaders en randvoorwaarden van crowdsourcing moeten vooraf worden vastgesteld en bekend zijn bij de deelnemers (Voorbeeld: Wat wordt er wel en niet besproken tijdens de crowdsourcing); Om crowdsourcing te realiseren is vertrouwen, lef en veel geduld nodig; Hou tijdens crowdsourcing toezicht op de kwaliteit van de ideeën. Het selectieproces van de ideeën is cruciaal; Deel resultaten. Crowdsourcing kan een initiatiefnemer veel opleveren maar deelnemers moeten ook een voordeel hebben van een crowdsourcingproces; geef deelnemers informatie over de vooruitgang van ontwikkelingen binnen het proces. Terugkoppeling is erg belangrijk. Vergeet niet je eigen collega’s erbij te betrekken. Ga verder met ontwikkelen. Crowdsourcing levert pas wat op als het wordt meegenomen in het beleid- of besluitvormingsproces. Om dit te behalen moet crowdsourcing deel uitmaken van een gestructureerd proces dat interne en externe partijen betrekt op verschillende momenten van het desbetreffende beleid- en of besluitvormingsproces. Voor en nadelen Crowdsourcing brengt voor- en nadelen met zich mee: Voordelen: Je laat zien dat je open en transparant bent; Door samen met een doelgroep ( samenleving) waarde te creëren, houd je gevoel voor wat er in de samenleving speelt; De wens van individuen om actie uit te voeren kan worden vervuld; Crowdsourcing kan tevreden deelnemers opleveren; De massa weet meer; Crowdsourcing kan talloze uiteenlopende en nieuwe ideeën opleveren; Crowdsorucing kan bij veel verschillende participatieprocessen worden toegepast; Crowdsourcing kan processen versnellen en dus tijd en kosten besparen; Externe partijen die niet elke dag bezig zijn in de organisatie kunnen met een frisse blik tegen bepaalde zaken aankijken; Je maakt gebruik van een “extra” informatiebron. Nadelen: Levert niet altijd nieuwe ideeën op; Bij een verkeerde benadering of terugkoppeling kan crowdsourcing ontevredenheid bij deelnemers opleveren; Crowdsourcing kost tijd en geld; Technologie is vaak nodig voor crowdsourcing.
5
Verschillende crowdsourcingkanalen Crowdsourcing kan zowel on- als offline plaatsvinden. Het is belangrijk het middel te kiezen wat het beste bij het onderwerp, de beleidsruimte en het doel past. Op het internet kan crowdsourcing op verschillende manieren worden uitgevoerd. Wanneer de initiatiefnemer een vraag kan plaatsen, een deelnemer een idee kan plaatsen en anderen daar op kunnen reageren is het al haarbaar om online te crowdsourcen. De meeste gebruikte online kanalen zijn: Speciale crowdsourcingsplatforms (zoals BattleOfConcepts) Sociale media (zoals Twitter: #durftevragen of Facebook) Eigen websites (zoals Lays en Dell die inzetten) en samenwerkingsplatforms Zoals we eerder al schreven in deze whitepaper wordt er al jarenlang gecrowdsourced. De meest bekende vormen van offline crowdsourcing zijn: De ideeënbus Brainstormsessies Burgerpanels
6
Deel 3. Welke stappen moet je volgen als je van plan bent om te crowdsouren? In deze whitepaper hebben we een algemeen overzicht proberen weer te geven van de randvoorwaarden en voor– en nadelen van crowdsourcing. Het is zaak om eerst na te gaan of deze vorm van publieksparticipatie bij het desbetreffende onderwerp, plan, project of beleid past en in de fase waarin het zich bevindt. Is crowdsourcing een mogelijke vorm die ingezet kan worden? Dan is het goed de participatievorm even te parkeren en de volgende vragen beantwoord te krijgen: Aan welk beleid of besluit kan crowdsourcing een bijdrage leveren? Heb ik een participatiedoel geformuleerd? Welke vraag stel ik aan mijn publiek? o
Wat kan ik vragen (m.a.w. waar zit nog beleidsruimte?)
o
Wat ligt er vast in wettelijke en juridische kaders en kan ik dus niet meer vragen aan het publiek?
In hoeverre kan ik de resultaten van de crowdsourcing gebruiken in het beleid of besluit waar ik mee bezig ben? o
Hoe ga ik de resultaten logistiek verwerken?
o
Hoe ga ik de resultaten analyseren en eventueel wegen (wat neem ik mee en wat niet)?
o
Hoe koppel ik terug wat ik wel en niet met de resultaten heb gedaan? (verantwoorden)
Heb ik genoeg tijd voor crowdsourcing beschikbaar (rekening houdend met de planning van mijn project)? Heb ik: o
Tijd om het publiek te consulteren?
o
Tijd om het instrument te beheren (corrigeren, stimuleren, uitnodigen, helpen, geholpen worden, informeren, etc.)?
o
Tijd om de resultaten op te nemen in het beleid of besluit?
Op wie richt ik mij en op wat voor manier geef ik bekendheid aan mijn participatievraag? o
Op wie heeft het beleid of besluit direct invloed? Wat zijn hun belangen?
o
Wie wil men betrekken? Wat zijn hun persoonsgegevens, kenmerken, maatschappelijke positie, woon en leefsituatie, culturele omgeving, sociale omgeving, ontwikkeling en scholing, financiën, etc.
Wat kan het CPP voor je betekenen? Het CPP kan je helpen bij het beantwoorden van al deze vragen. We geven je advies en helpen bij het richting geven van de participatie. Het CPP helpt bij het maken en onderbouwen van beredeneerde keuzes over het doel van participatie en de inrichting ervan. Naast het geven van advies over participatie, ondersteunt het CPP waar nodig bij de bewaking van het participatieproces. En daarnaast kan het CPP ook een coördinerende en uitvoerende rol vervullen.
7
Heb je nog vragen, aanvullingen en of opmerkingen over deze whitepaper? Neem dan contact op met het CPP via onderstaande contactgegevens: Centrum Publieksparticipatie Koningskade 4 | 2596 AA Den Haag Postbus 30316 | 2500 GH Den Haag T
070 456 9600
F
070 456 9601
[email protected] www.centrumpp.nl Burgerparticipatie | Rijk oktober 2012
8
