Werken in de Glastuinbouw. Een praktische gids voor de werkgever en de werknemer

Werken in de Glastuinbouw

Colland Postbus 254 2700 AG Zoetermeer 0900 - 1 65 65 65 (€ 0,05 per minuut)

Een praktische gids voor

www.colland.nl

150899 012009

de werkgever en de werknemer

Colofon

Dit is een uitgave van Colland

Coördinatie: Colland Bestuursbureau

i.s.m. Van den Hoven communicatie, Amsterdam

Teksten: Van den Hoven communicatie, Amsterdam Fotografie: Marcel Bekken, Breda Vormgeving: Heleen ten Voorde, Westzaan Druk: Drukkerij Thieme Media Services

Drukwerkbegeleiding: Achmea Studio, Zoetermeer

Voor deze gids is onder andere informatie gebruikt van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Daar waar werkgever/werknemer/hij staat, kan de lezer dit ook interpreteren als werkgeefster/werkneemster/zij.

Juni 2009 ISBN/EAN: 978-90-79788-06-4 Titel: Werken in de Glastuinbouw Subtitel: een praktische gids voor de werkgever en de werknemer

Colland is een samenwerkingsverband voor de agrarische en groene sociale regelingen en is ontwikkeld door o.a. CUMELA Nederland, LTO Nederland, Branchevereniging VHG, CNV BedrijvenBond en FNV Bondgenoten. De inhoud van deze gids is met de grootste zorg samengesteld. Aan de verstrekte informatie kunt u desondanks geen rechten ontlenen.

Werken in de Glastuinbouw Een praktische gids voor de werkgever en de werknemer

Inhoud Voorwoord: alles overzichtelijk op een rij

01

5

Personeel en organisatie



1.1 Inleiding

7



1.2 Werving en selectie

8



• Wet gelijke behandeling



1.3 Aannemen personeel

10



• Arbeidsovereenkomst

10



• Aanmelden nieuw personeel

11



• Basisregeling/uitgebreide regeling

11



1.4 Beloning

12



• Wet minimumloon

12



• Beloning in de cao

13



• Gelegenheidsarbeid

14



1.5 Arbeidstijden

16



1.6 Functionerings- en beoordelingsgesprekken

19



1.7 Vakantie en verlof

21



• Vakantie

21



• Levensloopregeling

23



• Calamiteitenverlof

24



• Zorgverlof

24



• Zwangerschaps- en bevallingsverlof

25



• Kraamverlof

26



• Adoptieverlof

27



• Ouderschapsverlof

27



• Doorbetaald bijzonder verlof

28



1.8 Medezeggenschap

29



1.9 Seksuele intimidatie

31



1.10 Ontslag van personeel

33



• Ontslag via CWI

33



• Ontslag via de kantonrechter

34



• Opzegtermijnen

34



1.11 Cao

35



1.12 Uitleg cao-bepalingen

36



1.13 Vertrouwenspersoon

37

2

8

Inhoud

02

Arbeidsmarkt



2.1 Inleiding

38



2.2 Arbeidsomstandigheden

40



• Arbowet

40



• Bedrijfshulpverlening

41



• Persoonlijke beschermingsmiddelen

42



• Ondersteuning door Stigas

42



2.3 Werkloosheid (WW)

44



2.4 Scholing

45



2.5 Kinderopvang

46

03

Verzekeren



3.1 Inleiding



3.2 Loondoorbetaling tijdens de eerste twee ziektejaren

50



• De wet

50



• De cao

50



• SAZAS tijdens de eerste twee ziektejaren

51



3.3 Inkomensituatie na de eerste twee ziektejaren

52



• De wet

52



• De cao

54



• SAZAS na de eerste twee ziektejaren

54



3.4 Overige verplichtingen rondom ziekteverzuim

56



• Wet verbetering poortwachter en verzuimbegeleiding

56



• Ziekteverzuimbegeleiding via SAZAS

58



3.5 WGA-eigenrisicodragersverzekering

60



3.6 Regres

60



3.7 AVAZ (Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen) 62



3.8 Colland zorgverzekering

04

47

62

Pensioen



4.1 Inleiding

64



4.2 AOW

66



4.3 Nabestaandenuitkering

67



4.4 De pensioenregeling van het Bedrijfspensioenfonds



voor de Landbouw (BPL)

3

68

Inhoud



4.5 Afbouw VUT-regeling (SUWAS)

70



4.6 Spaar-VUT

70



4.7 Afbouw prepensioenregeling BPL Flex

71



4.8 Levensloopregeling

72



Trefwoordenregister



75



4

Inhoud

Voorwoord Alles overzichtelijk op een rij Wat staat er in een arbeidscontract? Hoe zorg ik voor een veilige en gezonde werkplek? Welke mogelijkheden heb ik om mezelf te scholen? En wanneer kan ik eigenlijk met pensioen?

Veel regels Voor werkgevers en werknemers gelden allerlei regels. Regels die duidelijkheid scheppen, bescherming bieden en kansen creëren. De regels zijn afkomstig van de overheid, staan in de cao of vloeien voort uit andere afspraken die werkgevers en werknemers in de agrarische sector met elkaar hebben gemaakt.

Agrarische sector: prachtige sociale regelingen Soms zien werkgevers en werknemers door de bomen het bos niet meer. Dat is niet gek; er is de laatste jaren veel veranderd. In deze gids staat alles overzichtelijk op een rij. Allereerst om helder te zijn. Daarnaast willen we graag laten zien dat de agrarische sector een flink aantal prachtige sociale regelingen kent. Denk aan de pensioenregeling, de regelingen voor loondoorbetaling tijdens ziekte en de scholingsregeling.

Colland Deze gids is bestemd voor werkgevers en werknemers in de Glastuinbouw. Hij wordt u aangeboden door Colland, het gezicht van alle agrarische en groene sociale regelingen. Eén loket voor alles wat te maken heeft met pensioen, verzekeren en arbeidsmarktbeleid.

5

Voorwoord

6

Personeel en organisatie

01 Personeel en organisatie

1.1 Inleiding In dit hoofdstuk komt het werven, aannemen en ontslaan van personeel aan bod. Centraal staat de arbeidsovereenkomst die de werkgever en de werknemer aangaan. Daarnaast komen de belangrijkste richtlijnen en regels voor beloning, gelegenheidsarbeid en arbeidstijden aan de orde. U leest verder over onderwerpen als medezeggenschap, functionerings- en beoordelingsgesprekken en over vakantie en verlof. Informatie over gelijke behandeling en seksuele intimidatie vindt u ook in dit hoofdstuk.

Regels liggen vaak ergens vast. In de wet, in de cao of in bedrijfstakregelingen. Daarom staat aan het einde van elke paragraaf waar uitgebreide informatie of originele teksten zijn te vinden. Zowel voor de werkgever als de werknemer.

7

Inleiding

1.2 Werving en selectie

Wet gelijke behandeling Hoe werkt het?

Iedereen heeft recht op

Mensen mogen niet ongelijk worden

gelijke behandeling en gelijke

behandeld. Niet vanwege hun gods-

kansen. Ook op het werk en bij werving en selectie. De werkgever beschermt de werknemer tegen discriminatie en intimidatie.

dienst, levensovertuiging, politieke overtuiging, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele gerichtheid, burgerlijke staat, arbeidsduur (voltijd- of deeltijdwerk), handicap of chronische ziekte, soort contract (vast of tijdelijk) en leeftijd. Gelijke behandeling geldt ook op het werk en bij werving en selectie. De werkgever mag anderen, uitzendbureaus bijvoorbeeld, ook geen opdracht geven tot het maken van onderscheid. In personeelsadvertenties horen alleen eisen thuis die van belang zijn voor het werk. Er moet duidelijk in staan dat zowel mannen als vrouwen in aanmerking komen voor de functie. Een leeftijdsgrens mag de werkgever alleen stellen als daarvoor een goede reden is. Die reden moet duidelijk in de advertentie staan. De werkgever is verplicht om eigen werknemers op tijd en duidelijk op de hoogte te stellen van interne vacatures. Dit geldt vooral voor tijdelijke werknemers; die kunnen dan solliciteren naar een vaste baan. Bij sollicitaties mag de werkgever alleen vragen stellen die belangrijk zijn voor de functie. Vragen over privézaken zijn dat bijna nooit.

8

Personeel en organisatie

Tijdelijke krachten hebben net zo

En verder

veel rechten als vaste krachten.

Soms mag de werkgever wel onder-

Dit geldt voor oproepkrachten,

scheid maken. Bijvoorbeeld als hij

seizoens(hulp)krachten, vakantie-

gehandicapten wil aannemen om

krachten, thuiswerkers en stagiairs

hun achterstand op de arbeidsmarkt

die een arbeidsovereenkomst hebben.

te verminderen. Of als hij geen

Uitzendkrachten vallen daar niet

pensioenregeling biedt aan vakantie-

onder.

krachten, omdat de administratieve en financiële lasten te zwaar zijn en

Medewerkers met een handicap

de vakantiekracht in korte tijd amper

of chronische ziekte hebben recht

pensioen kan opbouwen.

op aanpassingen om hun werk te kunnen doen. Denk aan het verwij-

Iedereen die zich ongelijk behandeld

deren van drempels of aangepaste

voelt, kan naar de Commissie Gelijke

werktijden. Een werknemer met een

Behandeling (CGB) gaan. Deze com-

handicap moet daar zelf om vragen,

missie beoordeelt onafhankelijk of de

want de (potentiële) werkgever mag

wet goed is nageleefd. Een uitspraak

immers geen vragen stellen over de

is niet bindend.

gezondheid. De aanpassing moet wel redelijk zijn. Sinds 1 januari 2006 is

Meer weten?

discriminatie van mensen vanwege

www.szw.nl (werk) met onder andere

hun handicap of chronische ziekte

de rechtvaardigingstoets voor het

strafbaar.

maken van onderscheid. Of bel met de informatietelefoon van

De werkgever is verplicht te zorgen

het ministerie van Sociale Zaken en

voor een goed werkklimaat. Dit be-

Werkgelegenheid: 0800 - 80 51.

tekent onder andere het voorkomen

www.cgb.nl van de Commissie Gelijke

van discriminatie en intimidatie tus-

Behandeling.

sen werknemers onderling. Collega’s

Of bel: 030 - 8 88 38 88.

die bedreigende, beledigende of

www.cg-raad.nl van de Gehandicap-

smalende opmerkingen, grapjes en

tenraad.

gebaren maken of voortdurend pes-

Of bel: 030 - 2 97 04 04.

ten, doen aan intimidatie. Er bestaat

www.leeftijd.nl onder andere met een

geen enkele uitzondering op het

digitale checklist voor het opstellen

verbod op intimidatie. De werkgever

van personeelsadvertenties.

moet ook optreden als een klant of

Of bel: 030 - 2 66 20 00.

aannemer werknemers intimideert. Seksuele intimidatie komt in hoofdstuk 1.9 aan de orde.

9

Werving en selectie

1.3 Aannemen personeel

In een arbeidsovereenkomst kan verder iets staan over een pensioen­ regeling, concurrentiebeding, geheim­

De werkgever en werknemer

houding, verbod van nevenwerkzaam-

leggen afspraken over een

heden en vergoedingen.

nieuwe baan vast in een

Een arbeidsovereenkomst geldt voor

arbeidsovereenkomst.

onbepaalde tijd of voor bepaald(e)

De werkgever meldt een nieuwe werknemer aan bij de Belastingdienst.

tijd/werk. De overeenkomst voor bepaald(e) tijd/werk loopt automatisch af. Dit type contract duurt maximaal 36 maanden. De werkgever kan in drie jaar maximaal drie tijdelijke

Arbeidsovereenkomst

overeen­komsten sluiten. Bij contracten die korter duren dan twee jaar of

Hoe werkt het?

project(tijd)gebonden zijn, is de proef-

Een arbeidsovereenkomst is een

tijd maximaal één maand. Bij een

contract waarin de werknemer

contract van twee jaar of langer, is

afspreekt dat hij werkt voor een

de proeftijd maximaal twee maanden.

werkgever die hem daarvoor betaalt. In een arbeidsovereenkomst staat:

Tijdelijke contracten die bij elkaar

• of het een vast of tijdelijk dienst­

langer duren dan 36 maanden,

verband is (met ingangs- en

worden automatisch omgezet in

eventuele einddatum);

een arbeidsovereenkomst voor

• de functie en de inschaling in de

onbepaalde tijd.

functiegroep; • het aantal uren dat wordt gewerkt;

En verder

• de proeftijd;

In de cao is afgesproken dat elke

• de arbeidstijd (van hoe laat tot hoe

werknemer een schriftelijke arbeids-

laat wordt er gewerkt);

overeenkomst moet hebben.

• het loon en de loonbetaling per week/maand/vier weken; • het aantal vakantiedagen; • afspraken over loonsverhogingen; • welke cao geldt; • de opzegtermijn; • de plaats waar gewerkt wordt.

10

Personeel en organisatie

Aanmelden nieuw personeel

Meer weten? www.belastingdienst.nl (zakelijk,

Hoe werkt het?

loonheffingen)

Een werkgever die een nieuwe medewerker aanneemt, doorloopt de volgende stappen: • Hij bewaart een kopie van het identiteitsbewijs van de nieuwe

Basisregeling/ uitgebreide regeling

werknemer in de loonadministratie. • Hij laat deze werknemer een

Hoe werkt het?

loonbelastingverklaring invullen en

De Glastuinbouw kent twee

bewaart deze in de administratie.

regelingen: de basisregeling en de

• Hij neemt de werknemer op in de loonadministratie. • Hij neemt de gegevens van nieuwe

uitgebreide regeling. De uitgebreide regeling kan worden toegepast in overleg met de ondernemingsraad of

medewerkers op in de aangifte

personeelsvertegenwoordiging, zie

loonheffingen bij de Belastingdienst.

§ 1.5 inzake arbeidstijden. Volgens de

De werkgever meldt een werknemer

basisregeling werken werknemers

met een nul-urencontract alleen aan

gemiddeld 38 uur per week. Er is

bij de Belastingsdienst als hij de eer-

beperkt flexibiliteit mogelijk. De

ste keer voor hem gaat werken.

werkgever mag met individuele werknemers een werkweek van

En verder

maximaal 40 uur en minimaal 36 uur

De opgaaf eerstedagsmelding is

afspreken.

niet nodig voor uitzendkrachten. De opgaaf geldt ook niet voor mensen die

Meer weten?

van functie veranderen zonder dat er

Cao Glastuinbouw op

sprake is van een nieuw dienstverband.

www.fnvbondgenoten.nl www.cnvbedrijvenbond.nl

Als een werknemer vertrekt en later

www.lto.nl

opnieuw bij de werkgever in dienst

www.plantum.nl

komt, doet de werkgever opnieuw een

www.glaskracht.nl

eerstedagsmelding. Sinds 1 januari 2006 hoeft de werkgever nieuwe medewerkers niet meer aan te melden bij het Uitvoerings­instituut Werknemersverzekeringen (UWV) en ook niet bij een zorgverzekeraar.

11

Aannemen personeel

1.4 Beloning

De werkgever geeft werknemers een loonstrookje waarop het uitbetaalde loon staat. Het wettelijke

Het loon van werknemers

minimum(jeugd)loon gaat uit van het

kan het wettelijke

brutoloon bij een normale arbeids-

minimuminkomen zijn of

Dit brutoloon kan zijn opgebouwd uit

het cao-loon. Het wettelijke minimuminkomen is alleen van toepassing op gelegenheidsarbeiders. Voor

duur, dus zonder overwerk. toeslagen en beloningen. Denk hierbij aan toeslagen voor prestatie, ploegen­ dienst, onregelmatige werktijden, wachtdienst en werkomstandigheden. Sommige inkomsten tellen niet mee

werknemers in loongebouw

bij de bepaling van het minimumloon.

B worden de lonen in de

Deze inkomsten komen dus bovenop

functiegroepen A en B afgeleid

geld verdiend met overwerk, vakantie-

van het minimumloon.

het minimum(jeugd)loon. Denk aan toeslag, winst-, eindejaars- of andere speciale uitkeringen, pensioen en spaarregelingen waaraan de werk-

Wet minimumloon

gever bijdraagt en vergoedingen voor kosten die de werknemer voor het

Hoe werkt het?

werk heeft moeten maken.

Iedere werknemer heeft recht op een minimuminkomen. Voor werknemers

Tijdens de vakantie betaalt de werk-

van 23 tot 65 jaar geldt het wettelijke

gever het loon door. Daarnaast heeft

minimumloon. Werknemers jonger dan

de werknemer recht op een mini-

23 jaar hebben recht op het mini­mum­

mumvakantietoeslag. De werkgever

jeugdloon. Het minimumloon wordt

keert de vakantietoeslag ten minste

elk jaar in januari en juli aangepast

eenmaal per jaar uit. In principe is

aan de gemiddelde ontwikkeling van

dat in mei of juni. De werkgever ver-

de cao-lonen in Nederland.

meldt de hoogte van het vakantiegeld bij de uitbetaling. De vakantietoeslag

De werkgever betaalt het loon uit

in de Glastuinbouw bedraagt 8,33%

over de afgesproken betalingster-

van het loon. Onder loon wordt

mijn: per week, maand, of om de

verstaan: het basisloon en loon over

vier weken. In de betaling mag de

meer-uren.

werkgever geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen.

12

Personeel en organisatie

En verder

Beroepscommissie Functiewaardering.

Werknemers van 65 jaar en ouder

In het Functiehandboek staat de pro-

krijgen AOW en eventueel een aanvul-

cedure beschreven.

lend pensioen. Ze hebben daarom geen recht op minimumloon, maar

En verder

wel op de minimumvakantietoeslag.

In de cao zijn vaste afspraken gemaakt over de betaling van loon bij

Meer weten?

overwerk, meer-uren en werk op

www.szw.nl (loon)

zon- en feestdagen. Ook voor zaken als bereikbaarheid en reisafstand gelden vergoedingen.

Beloning in de cao

De werknemer die de functievolwassen leeftijd uit zijn loonschaal nog niet

Hoe werkt het?

heeft bereikt, valt onder de leeftijds-

Werkgevers en werknemers spreken

schaal. De werknemer gaat over

de beloningen af tijdens de cao-

naar de volgende leeftijdsschaal met

onder­handelingen. De hoogte van

ingang van de maand die volgt op zijn

het loon hangt samen met de leeftijd,

verjaardag.

ervaring, dienstjaren, functie en functiegroep van de werknemer. De

Het loon voor een werknemer van 20

beloningen staan in de loontabellen.

jaar en jonger wordt afgeleid van het loon voor een werknemer van 21 jaar

Alle functies zijn ingedeeld in

en ouder volgens deze percentages:

functie­groepen. Deze staan in het Functiehandboek. Dit Functiehand-

15 jaar

40%

boek maakt deel uit van de cao. Het

16 jaar

45%

Functiehandboek is op te vragen bij de

17 jaar

50%

cao-partijen. De functie-indeling geldt

18 jaar

60%

niet voor gelegenheidsarbeiders.

19 jaar

70%

20 jaar

80%

Bij elke functiegroep hoort een loonschaal. Deze staat vermeld in het arbeidscontract. De werkgever bepaalt

Meer weten?

in welke functiegroep de werknemer

Cao Glastuinbouw en loontabellen:

wordt ingedeeld. De werknemer kan

zie sites cao-partijen bladzijde 11

daartegen bezwaar maken bij zijn eigen werkgever. Daarna kan hij desgewenst beroep aantekenen bij de

13

Beloning

Gelegenheidsarbeid

en per 1 januari 2009 0,18%) en premievrijstelling voor diverse agrarische

De agrarische sector heeft in piekpe-

bedrijfstakfondsen. De premievrij-

rioden tijdelijk extra personeel nodig

stelling/-korting geldt niet voor de

(gelegenheidsarbeiders). Om ervoor

premies werknemersverzekeringen

te zorgen dat een werkgever vol-

WW, WIA/WAO en ZVW en voor een

doende personeel kan inzetten tegen

eventuele OR-heffing.

een redelijk loon, is er een speciale regeling voor gelegenheidsarbeid.

De lagere premie geldt voor de

Deze regeling valt onder de Wet finan-

volgende gelegenheidsarbeiders:

ciering sociale verzekeringen (Wfsv).

• scholieren en studenten die volledig dagonderwijs of een leer-

Hoe werkt het? Een werkgever krijgt premievrijstelling en korting op bepaalde premies

werktraject volgen; • medewerkers met een leer-werk­ overeenkomst.

die hij voor een gelegenheidsarbeider moet betalen. Zo geldt er een

Daarnaast gelden de volgende voor-

lagere WW-wachtgeldpremie (0,8%

waarden: • De werknemer mag maximaal acht

14

Personeel en organisatie

aaneengesloten weken per jaar bij

arbeider na acht weken een geregeld

dezelfde werkgever werken.

dienstverband wil aanbieden, dan

• De werknemer mag niet eerder

moeten er ten minste 31 kalenderda-

een normaal dienstverband bij de

gen tussen zitten, anders zijn alsnog

werkgever hebben gehad.

de normale premies verschuldigd over de periode waarin gelegenheidsarbeid

Voor gelegenheidsarbeiders geldt

is verricht.

het wettelijke minimuminkomen. Vakantierechten worden bij het einde

Meer weten?

van het contract afgerekend. Omdat

www.colland.nl voor de gereduceerde

gelegenheidsarbeiders geen premies

premies

afdragen voor het pensioenfonds en

www.lto.nl

andere bedrijfstakfondsen, komen ze

www.plantum.nl

ook niet in aanmerking voor pensioen

www.glaskracht.nl

of een uitkering uit andere bedrijfstak-

Of bel: 0900 - 1 65 65 65.

fondsen.

Of bel Colland Servicedesk: 0900 - 1 65 65 65 (€ 0,05 per minuut).

En verder Als de werkgever de gelegenheids-

15

Gelegenheidsarbeid

1.5 Arbeidstijden

doordeweekse dagen als de standaard vrije dagen gelden. Volgens de basisregeling wordt ge-

De werkgever en de

werkt van maandag tot en met vrijdag

werknemer leggen het

tussen 7.00 en 18.00 uur. In de uitge-

aantal uren, de dagen en de

tussen 6.00 en 19.00 uur. En er kan

breide regeling liggen de werktijden

werktijden schriftelijk vast.

onder voorwaarden ook in een twee-

Hoe werkt het?

De werkgever die een of meer

De Glastuinbouw kent voor arbeids­

onderdelen van de uitgebreide

tijden een basisregeling en een

regeling toepast, moet dit schriftelijk

uitgebreide regeling. De basisrege-

aanmelden bij de Paritaire commissie

ling uit de cao geldt voor alle glas-

glastuinbouw, per adres Postbus 28,

tuinbouwbedrijven. De flexibiliteit kan

2700 AA Zoetermeer

of drieploegendienst worden gewerkt.

dan op verschillende manieren worden afgesproken. Maandag t/m vrijdag

De werkgever legt het werkrooster

gelden als de dagen waarop gewerkt

schriftelijk vast. In de Glastuinbouw

wordt. Zaterdag en zondag zijn de

maakt de werkgever veranderingen

vrije dagen. Moet er dan toch in het

in het rooster minstens een week van

weekend gewerkt worden dan geldt

tevoren bekend.

een toeslag. De uitgebreide regeling kan de werk-

De standaard werkweek telt gemid­

gever geheel of gedeeltelijk toepassen

deld 38 uren. De uren worden verdeeld

na overleg met de ondernemingsraad

over vijf dagen. In een week van zeven

of personeelsvertegenwoordiging. Als

dagen moet de werknemer ten minste

die er niet zijn, is de voorwaarde dat de

twee dagen aaneengesloten vrij zijn.

werkgever overeenstemming bereikt

De hoofdregel is dat er op zon- en

met tweederde van de werknemers

feestdagen niet hoeft te worden

met een vast dienstverband of een

gewerkt. De werkgever kan hierover

dienstverband van ten minste één jaar.

wel andere afspraken maken met de

In de uitgebreide regeling is het prin-

werknemer. Werken op zondag mag

cipe van vijf aaneengesloten werkda-

ook als er dringende werkzaamheden

gen en twee vrije dagen gehandhaafd.

zijn die niet kunnen worden uitgesteld.

Onder voorwaarden kan de werkweek van vijf dagen op elke dag van de week

Parttimers

beginnen, de zaterdag en zondag als

Voor parttimers geldt in de basisrege-

‘gewone werkdag’ gelden en twee

ling en in de uitgebreide regeling

16

Personeel en organisatie

17

Arbeidstijden

het volgende. Bij extra uren boven

En verder

het deeltijdcontract gelden geen

De standaardregels gelden voor werk­

toeslagen tot een totaal van maximaal

nemers van 18 jaar of ouder. Voor

8 uur per dag met een maximum van

kinderen onder de 16 en jongeren van

38 uur per week. Over deze extra uren

16 en 17 jaar gelden aparte regels.

worden wel vakantie-uren opgebouwd en vakantiegeld betaald. Onder voor-

Meer weten?

waarden kan de werkgever op verzoek

www.szw.nl (werk)

van de werknemer dit vervangen door

Cao Glastuinbouw op: zie websites

over deze extra uren een vergoeding

cao-partijen op bladzijde 11

van 20% te betalen. De Glastuinbouw kent een aantal toeslagen : 20%, 35%, 50%, 75% of 100%. In de cao staan tabellen wanneer de verschillende toeslagen van toepassing zijn. De werknemer heeft recht op pauze. Pauzes van minder dan 15 minuten in de voor- en namiddag komen voor rekening van de werkgever. De pauze begint op het moment dat de werknemer in de kantine aan­komt. Verdere regels staan in de Arbeidstijdenwet.

18

Personeel en organisatie

1.6 Functionerings- en beoordelingsgesprekken In een

In een functioneringsgesprek praten de leidinggevende en de werknemer met elkaar over het werk en hoe de werknemer dat uitvoert. Een bedrijf gebruikt functioneringsgesprekken om de kwaliteit van producten en/of diensten te verbeteren en daarnaast de motivatie van medewerkers te stimuleren. Na een serie functioneringsgesprekken volgt de beoordeling.

Hoe werkt het?

• de aard van het werk, het niveau,

In een open gesprek overleggen de

de taakstelling, de omstandigheden,

leidinggevende en de werknemer

de verantwoordelijkheid, de bege-

over de functie en alles wat daarbij direct of indirect van belang is. Aandachtspunten zijn:

19

leiding; • de communicatie, de informatie­ voorziening, de relatie met de Functioneringsgesprekken

leidinggevende en de collega’s; • factoren die het functioneren en

En verder Aan het einde van het jaar maakt de

de ontwikkeling in de functie be-

leidinggevende de balans op en volgt

lemmeren, de benodigde kennis

het beoordelingsgesprek.

en vaardigheden;

Dan komen het afgeleverde werk, de

• toekomstplannen.

kwaliteit ervan en de samenwerking met collega’s aan de orde. Ook beant-

Tijdens het functioneringsgesprek is

woordt hij de vraag of er wel of geen

er sprake van tweerichtingsverkeer:

salarisverhoging volgt. Het verschil

de leidinggevende en de werknemer

met een functioneringsgesprek is

stellen zich open voor de mening van

dat de leidinggevende nu een oordeel

de ander, geven opbouwende kritiek

uitspreekt over de prestaties van de

en zijn bereid deze te aanvaarden,

werknemer.

ondanks verschil in positie en verantwoordelijkheid. In het gesprek is het

De beoordeling is een belangrijk

functioneren van de leidinggevende

moment voor het verloop van de loop-

dus ook onderwerp van bespreking.

baan van een werknemer. Het verslag

Het kan gaan over zijn functioneren,

van het gesprek is een belangrijk

zijn werkresultaten en zijn mogelijk-

document dat hij goed moet doorlezen

heden.

voordat hij het ondertekent. Later kan het verslag namelijk ook worden

Het initiatief voor het gesprek

gebruikt om aan te tonen dat iemand

kan uitgaan van beide partijen. De

niet langer geschikt is voor de functie.

leidinggevende is ervoor verantwoor-

De werknemer kan eventuele bezwa-

delijk dat het gesprek plaatsvindt.

ren tegen de beoordeling het beste schriftelijk indienen.

Een functioneringsgesprek vindt minimaal één keer per jaar plaats en

Voor de werknemer en de leidingge-

duurt minimaal een uur. Werknemer

vende is het belangrijk zich goed voor

en leidinggevende maken afspraken

te bereiden. De werknemer bekijkt

over de plaats, datum en duur van

welke punten hij wil bespreken. De

het gesprek. De afdeling, groep of het

leidinggevende wint informatie (feiten)

team bekijkt in welke periode van het

in over het functioneren van de werk-

jaar deze gesprekken het beste kunnen

nemer en stuurt hem ruim op tijd de

plaatsvinden. Het is verstandig om met

agenda voor het gesprek toe.

nieuwe medewerkers vaker een functioneringsgesprek te plannen; na drie en na negen maanden bijvoorbeeld, maar in elk geval na zes maanden.

20

Personeel en organisatie

1.7 Vakantie en verlof

De werkgever bepaalt de vakanties op tijd en na overleg met de werknemer. Hij houdt daarbij rekening met het

Iedere werknemer heeft recht

bedrijfsbelang en met de wensen van

op vakantie met behoud van

de werknemer. Een werknemer mag

loon. Voor andere vormen van verlof bestaan specifieke verlofregelingen. Daarnaast is er de levensloopregeling.

een vakantie van drie weken opnemen als het bedrijfsbelang dit toelaat. In overleg met de werkgever kan hij eens per twee jaar een vakantie van zeven weken opnemen. Een vakantie van zeven weken vraagt de werknemer minimaal een jaar van tevoren aan bij de werkgever.

Vakantie En verder Hoe werkt het?

Bij arbeidsongeschiktheid bouwt

Elke werknemer bouwt in de loop

een werknemer vakantierechten op

van een jaar recht op vakantiedagen

over de laatste zes maanden van de

op. Een werknemer met een volledig

arbeidsongeschiktheid.

dienstverband heeft recht op 25 vakan­tiedagen per jaar. Parttimers

Bij het beëindigen van het dienstver-

krijgen vakantiedagen naar verhou-

band kan de werknemer de reste-

ding. Werknemers jonger dan 18

rende vakantiedagen opnemen. Het

jaar met een volledig dienstverband

dienstverband moet dan wel minimaal

hebben recht op 29 dagen per jaar.

een maand hebben geduurd.

Werknemers die een deel van het jaar in dienst zijn (geweest), krijgen naar

Jongeren die vanwege de partiële

verhouding vakantiedagen.

leerplicht twee dagen naar school gaan, hebben buiten de onderwijs­

Oudere werknemers krijgen extra

vakantie recht op minimaal twaalf

vakantiedagen. Werknemers die lan-

dagen vakantie.

ger dan 10 jaar bij dezelfde werkgever in dienst zijn, te rekenen vanaf 22-ja-

Meer weten?

rige leeftijd, krijgen ook extra dagen.

www.szw.nl (werk) Cao Glastuinbouw: zie websites

Details over vrije dagen staan in de

cao-partijen bladzijde 11

cao.

21

Verlof

22

Personeel en organisatie

Levensloopregeling

laten zetten in geld voor de levensloop. Dat kan niet met wettelijke

Een werknemer kan via de levensloop­

vakantiedagen.

regeling sparen voor verschillende vormen van verlof. Met het gespaarde

De werkgever kan deelname aan de

bedrag kan de werknemer een peri-

levensloopregeling niet weigeren.

ode van onbetaald verlof overbruggen.

Voor ouderschapsverlof en langdurig

Werknemers kunnen zo bijvoorbeeld

zorgverlof mag de werknemer het

een sabbatical, studieverlof, langdurig

verlof altijd opnemen. In alle overige

zorgverlof, ouderschapsverlof of

gevallen heeft hij voor opname toe-

verlof voorafgaand aan het pensioen

stemming nodig van de werkgever.

opnemen. De werknemer kan elk jaar opnieuw

Hoe werkt het?

kiezen of hij meedoet aan de levens-

Jaarlijks kan de werknemer maxi-

loopregeling of aan de spaarloonrege-

maal 12% van het brutoloon sparen.

ling. Hij mag niet in hetzelfde jaar aan

In totaal mag hij maximaal 210%

beide regelingen meedoen.

van zijn bruto jaarsalaris sparen. Op het gespaarde bedrag worden nog

De levensloopregeling komt ook aan

geen loonheffingen ingehouden; dat

de orde in hoofdstuk 2.4 (over scholing)

zijn loonbelasting, premie volksver-

en hoofdstuk 4.9.

zekeringen (AOW, Anw, AWBZ) en inkomensafhankelijke bijdrage voor

Meer weten?

de Zorgverzekeringswet. Wel zijn de

www.szw.nl (werk) Op de Levensloop-

gebruikelijke premies voor werkne-

wijzer kan een werknemer globaal

mersverzekeringen (zoals WW en

uitrekenen hoeveel hij kan sparen en

WIA) verschuldigd. De loonheffingen

hoe lang hij vervolgens met verlof kan.

worden pas ingehouden als de werknemer het tegoed opneemt. Werknemers die op 31 december 2005 51 jaar of ouder waren, maar nog geen 56 jaar, mogen per jaar meer sparen om sneller het maximum van 210% te bereiken.

En verder In overleg met de werkgever kan een werknemer ook gespaarde tijd om

23

Verlof

Calamiteitenverlof

Zorgverlof

Hoe werkt het?

Hoe werkt het?

Soms moet iemand plotseling vrij

Kortdurend zorgverlof is bedoeld om

kunnen nemen. Bijvoorbeeld voor ern-

de noodzakelijke verzorging te geven

stige zaken als een sterfgeval in de fami-

aan een thuiswonend ziek kind, een

lie, het snel vinden van oppas voor een

zieke partner of aan ouders. Voor-

ziek kind, maar ook voor iets praktisch

waarde is wel dat de werknemer de

als het binnenlaten van de loodgieter

enige is die de zieke op dat moment

bij een gesprongen waterleiding.

kan verzorgen. Om zelf eerst de noodopvang te organiseren en de zorg

Calamiteitenverlof duurt zo lang als

aan iemand over te dragen, kan de

dat redelijk is. De ene keer is een paar

werknemer een beroep doen op het

uur voldoende, een andere keer heeft

calamiteitenverlof.

de werknemer een paar dagen nodig. Een fulltime werknemer kan per De werkgever betaalt het salaris

twaalf maanden maximaal tien dagen

gewoon door. Hij kan de werknemer

kortdurend zorgverlof opnemen. De

niet ontslaan omdat hij door een nood­

werknemer hoeft het zorgverlof niet

geval niet komt werken of direct weg

per se aaneengesloten op te nemen

moet. Ook niet als de werknemer het

en regelt het zorgverlof in overleg met

verlof pas achteraf meldt of toelicht

de werkgever. De werkgever moet

bij terugkomst op het werk.

tijdens het verlof ten minste 70% van het salaris doorbetalen.

En verder De werkgever mag vragen of er echt

Het verlof stopt als de werknemer

sprake was van een calamiteit.

zelf ziek wordt.

De werkgever kan voorstellen het

De werkgever mag het kortdurend

calamiteitenverlof achteraf als vakan-

zorgverlof weigeren als het bedrijf

tie aan te merken. Het verlof mag dan

daardoor in ernstige problemen zou

alleen worden afgetrokken van opge-

komen. Hij moet daarvoor wel goede

spaarde dagen, niet van de wettelijke

argumenten hebben.

vakantiedagen. De werknemer moet daarmee uitdrukkelijk akkoord zijn.

En verder Langdurend zorgverlof kan de werk-

Meer weten?

nemer aanvragen als hij hulp biedt

www.szw.nl (werk)

aan een partner, kind of ouder als ze levensbedreigend ziek zijn. De rege-

24

Personeel en organisatie

ling geldt niet als het gaat om een schoonouder of bij chronische ziekten.

Meer weten?

De werknemer kan in een aaneenge-

www.szw.nl (werk)

sloten periode van twaalf weken voor de helft minder werken. Zo behoudt hij een deel van het inkomen en kan hij arbeid en zorg combineren. In overleg met de werkgever kan de werknemer

Zwangerschaps- en bevallingsverlof

een andere spreiding van het verlof (tot maximaal achttien weken) kiezen. De

Een zwangere werkneemster heeft

werknemer vraagt langdurig zorgverlof

recht op zwangerschapsverlof voor-

minstens twee weken van tevoren

afgaand aan de bevalling. Ook na de

schriftelijk aan. De werkgever beslist

bevalling heeft ze recht op verlof. Bij

binnen een week. Doet hij dat niet, dan

elkaar heeft ze recht op minstens

gaat het verlof in zoals de werknemer

zestien weken zwangerschaps- en

dat had voorgesteld. Tijdens het lang-

bevallingsverlof.

durige zorgverlof betaalt de werkgever alleen het loon voor de gewerkte uren.

25

Verlof

Hoe werkt het?

Als het kind later wordt geboren, heeft

De werkneemster vraagt uiterlijk

de moeder in totaal recht op meer dan

twee maanden voor de verwachte

zestien weken verlof. Bijvoorbeeld: De

ingangsdatum het zwangerschaps-

werkneemster stopt vier weken voor

verlof aan. Ze geeft de werkgever een

de verwachte bevalling met werken

verklaring van een arts waarop de

en haar kind wordt twee weken te

vermoedelijke bevallingsdatum staat.

laat geboren. De werk­neemster heeft

Deze heeft de werkgever nodig om het

achttien weken verlof: het recht op

verlof uiterlijk twee weken van tevoren

zes weken verlof voor de bevalling,

bij het Uitvoeringsinstituut Werkne-

tien weken erna plus twee weken

mersverzekeringen (UWV) te melden.

doordat het kind te laat is geboren.

Vanaf zes weken, maar minimaal

Meer weten?

vier weken voor de dag van de

www.verlofregelingen.szw.nl

geplande bevalling neemt de werk-

www.szw.nl (werk)

neemster zwangerschapsverlof op. Op welke dag het verlof ingaat, bepaalt ze zelf. Tijdens het zwangerschaps- en bevallingsverlof krijgt ze

Kraamverlof

100% doorbetaald.

Hoe werkt het? De werkneemster heeft na haar

De echtgenoot of partner die het

bevalling recht op minstens tien

kind erkent, krijgt één dag of dienst

weken verlof, ook als de baby later

kraamverlof plus de daarop vol-

wordt geboren dan verwacht. Ze mag

gende werkdag.

eerder aan de slag gaan, maar niet eerder dan na 42 dagen. De werk-

En verder

neemster blijft tijdens haar verlof

De werknemer kan ervoor kiezen

vakantiedagen opbouwen.

kraamverlof direct te laten ingaan na calamiteitenverlof of kortdurend

En verder

zorgverlof.

Als de werkneemster vanwege de zwangerschap ziek is, heeft zij twee

Meer weten?

jaar lang recht op een ziektewet-

www.szw.nl (werk)

uitkering van maximaal 100% van haar ziektewetdagloon (zonder eigen risico). Als de ziekte niet door de zwangerschap is veroorzaakt, gelden de gebruikelijke regels.

26

Personeel en organisatie

Adoptieverlof

De werknemer vraagt het verlof minstens twee maanden van tevoren aan.

Hoe werkt het? Een werknemer die een kind adop-

Tijdens het ouderschapsverlof ont-

teert, krijgt twee dagen doorbetaald

vangt de werknemer geen salaris.

adoptieverlof.

Voor de financiering van dit verlof kan de werknemer het opgebouwde

De werknemer vraagt adoptieverlof

tegoed van de levensloopregeling

minimaal drie weken van tevoren aan.

benutten. De levensloopregeling staat

Daaraan voegt hij officiële adoptie­

eerder in deze paragraaf beschreven.

documenten toe. Als de werknemer pas later weet wat het exacte tijdstip

Hoe lang het ouderschapsverlof

van adoptie wordt, mag hij de aanvraag

duurt, hangt af van het dienstver-

later indienen. De werkgever mag dit

band. De standaardregeling is 13 x

verlof niet weigeren.

het aantal uur dat de werknemer per week werkt. De werknemer kan dat

En verder

opnemen door zes maanden lang

Als het kind al langer dan zestien

ten hoogste de helft van de werktijd

weken in het gezin is opgenomen,

per week te werken, dat is de regel.

geldt adoptieverlof niet meer.

In overleg met de werkgever kan de

Als de werknemer meer kinderen

werknemer een andere afspraak ma-

tegelijk adopteert, kan hij slechts

ken over de spreiding van de uren.

eenmaal verlof opnemen. De werknemer kan het ouderschaps-

Meer weten?

verlof in maximaal drie perioden

www.szw.nl (werk)

splitsen.

En verder De werknemer moet van tevoren goed

Ouderschapsverlof

nadenken hoe hij het ouderschapsverlof wil opnemen, want verlof dat hij

Hoe werkt het?

tussentijds afbreekt, kan hij later niet

Een werknemer met kinderen tot acht

meer opnemen. Het resterende verlof

jaar kan onbetaald ouderschaps­verlof

uit die periode is dan vervallen.

opnemen. Hij kan daardoor zijn kinde-

De werknemer heeft veel vrijheid voor

ren de nodige extra aandacht en zorg

het opnemen van ouderschapsverlof,

geven die in de eerste jaren nodig zijn.

maar de werkgever kan aandringen op

De werknemer moet minimaal een jaar

andere verdelingen als er zwaarwe-

in dienst zijn om dit verlof te krijgen.

gende bedrijfs- en dienstbelangen zijn.

27

Verlof

Meer weten? www.szw.nl (werk)

• Bij het 25-, 40-, 50- en 60- jarig huwelijk van de werknemer, zijn ouders, grootouders of schoonouders: één dag of dienst verlof. • Bij verhuizing voor het werk: één

Doorbetaald bijzonder verlof

dag verlof. • Bezoek aan dokter, tandarts of

Een werknemer kan om verschillende

specialist als dit niet in de vrije tijd

redenen recht hebben op doorbetaald

kan gebeuren.

bijzonder verlof.

• Scholingsverlof: voor cursussen die de Stichting Colland Arbeidsmarkt-

Hoe werkt het?

beleid heeft erkend: tien dagdelen

• Bij overlijden van de echtgeno(o)t(e)*,

betaald verlof per jaar. Voor cursus-

inwonende (schoon)ouders, eigen

sen van een vakbond: maximaal

inwonende kinderen en niet in­wo-

vijf dagen onbetaald verlof. Voor

­ nende (schoon)ouders voor zover de

algemene agrarische cursussen die

werknemer hun zaken behartigde:

door Colland zijn erkend: vijf dagen

de dag van overlijden tot en met de

onbetaald verlof. Over het volgen

dag van de begrafenis of crematie.

van andere scholing, al dan niet met

• Voor de begrafenis of crematie van

behoud van loon, kunnen werkgever

uitwonende kinderen, kleinkinderen, aangehuwde kinderen, (schoon)

en werknemer afspraken maken. • Prepensioneringsverlof voor werk-

ouders, grootouders, broers of zus-

nemers in het jaar voorafgaand

sen, zwagers of schoonzussen: één

aan vut/pensioen: vijf dagen

dag of dienst.

onbetaald verlof voor het volgen

• De werkgever moet een verzoek om

van een pensioencursus die de

verlof voor stervensbegeleiding van

vakbeweging organiseert of van het

de partner, ouder of kind toestaan.

project Pensioen in Zicht. Er geldt

Hiervoor kan de werknemer vakan-

een gedeeltelijke verrekening met

tiedagen en andere verlofregelingen

seniordagen.

gebruiken. Ook het opnemen van onbetaald verlof is mogelijk. Dit

* Geldt ook bij geregistreerd partner-

geldt ook voor rouwverlof na het

schap.

verlies van de partner, ouder of kind. • Bij ondertrouw: één dag of dienst. Bij huwelijk: twee dagen of diensten. • Bij huwelijk van een kind, broer,

Meer weten? Cao Glastuinbouw: zie websites cao-partijen bladzijde 11

zuster, (schoon)ouder, zwager en schoonzus: één dag of dienst.

28

Personeel en organisatie

1.8 Medezeggenschap

­

Voor werknemers is de ondernemingsraad een krachtig middel om actief betrokken te zijn bij het bedrijf en invloed op het beleid uit te oefenen. De ondernemingsraad heeft daarvoor bijzondere bevoegdheden. Daarnaast kan de ondernemingsraad zelf initiatieven nemen en voorstellen doen. Op deze manier hebben werknemers medezeggenschap in het bedrijf. Voor de werkgever is overleg met de ondernemingsraad het middel om het draagvlak voor beslissingen te vergroten en het vertrouwen tussen de bedrijfsleiding en de werknemers te versterken.

Hoe werkt het?

ling en inschakeling van gehandicapte

In bedrijven waar ten minste vijftig

werknemers en allochtonen.

personen werken, is de werkgever verplicht een ondernemingsraad in

De ondernemingsraad en de perso-

te stellen. Werken er tussen de tien

neelsvertegenwoordiging hebben

en vijftig personen, dan kan de werk-

instemmingsrecht, adviesrecht en

gever een personeelsvertegenwoordi-

recht op informatie. Instemmings-

ging instellen. Deze personeelsverte-

recht geldt bij werktijden, veiligheid,

genwoordiging bestaat uit ten minste

gezondheid, welzijn en ziekteverzuim.

drie personen. Zij worden gekozen

Adviesrecht geldt bij besluiten die

door de werknemers. In bedrijven met

belangrijke gevolgen hebben voor

minder dan tien werknemers kan de

de werknemers. Informatie over de

werkgever ook een personeelsverte-

algemene gang van zaken en het

genwoordiging instellen.

sociale beleid moet de werkgever op tijd verstrekken.

De ondernemingsraad overlegt met de werkgever over het bedrijfsbeleid

Als het bedrijf wordt overgenomen,

en de personeelsbelangen. Denk aan

fuseert of met andere ingrijpende

onderwerpen als werkoverleg, zorg

wijzigingen wordt geconfronteerd,

voor goede arbeidsomstandigheden,

moet de werkgever de vakbonden

interne milieuzorg, gelijke behande-

en het medezeggenschapsorgaan

29

Medezeggenschap

hierover op tijd inlichten. Er moet

bij ontslag op staande voet of als er

namelijk nog voldoende tijd zijn om

gewichtige redenen zijn waarmee de

te spreken over de positie van de

kantonrechter instemt.

werknemers. Vakbondsfaciliteiten. De werkgever De ondernemingsraad en personeels­

stelt, na overleg, een betaalde be-

vertegenwoordiging hebben ook

stuurder van FNV Bondgenoten en/of

initiatiefrecht. Ze mogen op eigen

CNV BedrijvenBond in de gelegenheid

initiatief voorstellen bij de werkgever

het bedrijf te bezoeken. FNV Bond-

indienen voor de sociale, organisa-

genoten en/of CNV BedrijvenBond

torische, financiële en economische

kunnen een vakbondscontactpersoon

aspecten van de onderneming. De

aanwijzen. De vakbondscontactper-

werkgever overlegt in ieder geval één

soon krijgt van de werkgever maxi-

keer met de ondernemingsraad of

maal tien dagen onbetaald verlof om

personeelsvertegenwoordiging voor-

aan vakbondsactiviteiten deel te ne-

dat over het voorstel wordt beslist.

men. Voor het bijwonen van vakbonds-

Het besluit wordt schriftelijk en met

vergaderingen of congressen krijgen

redenen omkleed kenbaar gemaakt.

vakbondsleden vrij, zonder behoud van loon en mits het bedrijfsbelang

En verder

het toelaat. Vakbondsvergaderingen

Als in een bedrijf met 10 tot 50 werk­

op het bedrijf vinden plaats buiten

nemers geen ondernemingsraad of

werktijd.

personeelsvertegenwoordiging is, moet de werkgever personeelsverga-

Meer weten?

deringen houden. Minstens twee keer

www.szw.nl (werk)

per jaar, in werktijd, als minimaal een

www.fnvbondgenoten.nl

kwart van de werknemers daarom

www.cnvbedrijvenbond.nl

vraagt. Ten minste een keer per jaar bespreken werkgever en werknemers de algemene zaken in het bedrijf en het sociale beleid. Leden en ex-leden van de onder­ nemings­raad en personeelsvertegen­ woordiging krijgen ontslagbescherming. Voor ex-leden geldt een ontslag­ bescherming van twee jaar. Zij kunnen alleen worden ontslagen met wederzijds goedvinden, bij bedrijfssluiting,

30

Personeel en organisatie

1.9 Seksuele intimidatie

­

Seksuele intimidatie staat voor allerlei vormen van seksueel getinte aandacht die ongewenst, eenzijdig en opgelegd is. Dit loopt uiteen van intieme vragen over het privéleven, suggestieve opmerkingen en het betasten van het lichaam tot chantage, aanranding en zelfs verkrachting.

Hoe werkt het?

Het initiatief om beleid op te stellen

De werkgever moet ervoor zorgen

komt van de werkgever, omdat deze

dat werknemers niet te maken krij-

het beste in staat is de risico’s in te

gen met ongewenste intimiteiten en

schatten en het beleid daarop aan te

intimidatie. Dat geldt voor alle werk-

passen.

nemers, dus ook voor uitzendkrachten, stagiairs en leerlingen. Bovendien

In de praktijk kunnen eenvoudige

hoort de werkgever zijn mensen te

maatregelen soms al effect hebben.

be­schermen tegen seksuele intimida-

Een extra lamp in een donkere gang,

tie door derden, zoals klanten.

een spiegel boven de fietsenstalling of het verwijderen van een dubieuze

Van de werkgever wordt verwacht

poster. Alleen het nemen van concrete

dat hij beleid voert om seksuele inti-

maatregelen is niet genoeg. Seksuele

midatie te voorkomen en bestrijden.

intimidatie duidt op een gebrek aan

Hij licht de werknemers voor over dat

respect, tolerantie en fatsoen. Als

beleid. Daarvoor bestaan geen gede-

seksuele intimidatie in het bedrijf

tailleerde richtlijnen. Er zijn enkele

voorkomt, moet de bedrijfscultuur

essentiële maatregelen voor goed

dus veranderen. Het moet elke

preventief beleid tegen seksuele inti-

werknemer duidelijk zijn dat seksuele

midatie. Bijvoorbeeld: het aanstellen

intimidatie niet wordt geaccepteerd.

van een vertrouwenspersoon en het instellen van een klachtenregeling. De

Met behulp van een meldings- en

werkgever kan hierbij ook de hulp van

registratiesysteem kan de werkgever

de arbodienst inroepen. Of hij maakt

gevallen van seksuele intimidatie

met branchegenoten afspraken over

vastleggen. Dat maakt het eenvou-

een gemeenschappelijke vertrouwens­

diger om er iets tegen te doen. Zo’n

persoon en klachtencommissie.

registratiesysteem kan de werkgever

31

Seksuele intimidatie

ook gebruiken om andere ongewenste omgangsvormen als agressie, geweld en pesten op het werk te registreren. De werkgever kan de arbodienst inschakelen om hem te helpen bij het opzetten van een klachtenprocedure en registratiesysteem.

En verder Op de website van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid staat een hulpmiddel voor het ontwikkelen van beleid; het zogenaamde 5W-stappenplan. Daarvan maken deel uit: • Voorlichting: werknemers moeten weten dat seksuele intimidatie niet wordt geaccepteerd. • Duidelijk maken dat er sancties staan op seksuele intimidatie: berisping, overplaatsing, schorsing of in ernstige gevallen ontslag. • Problemen bespreekbaar maken. • Daders op hun gedrag aanspreken. • Klachten over seksuele intimidatie goed opvangen en afhandelen. • Een klachtenprocedure opstellen; werknemers moeten weten waar ze terecht kunnen met hun klacht. • Een vertrouwenspersoon aanstellen en dat bekendmaken in de organisatie.

Meer weten? www.szw.nl (veilig werken)

32

Personeel en organisatie

1.10 Ontslag van personeel

­

Ontslag kan op vier manieren plaatsvinden: van rechtswege, met wederzijds goedvinden, via een procedure bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) of via de kantonrechter.

Ontslag via CWI

Bij ontslag om bedrijfseconomische redenen kan de procedure worden

Hoe werkt het?

ingekort. De werkgever laat de werk-

De werkgever dient de ontslag-

nemer een werknemersverklaring van

aanvraag schriftelijk en goed

geen bezwaar invullen. Dit heeft geen

onderbouwd in bij CWI Juridische

negatieve gevolgen voor de WW-

Zaken. De inhoud is afhankelijk van de

uitkering. De verklaring gaat met de

reden van ontslag. Informatie over de

ontslagaanvraag naar CWI die de stap

onder­bouwing en de procedure staat

hoor en wederhoor en de gang naar de

in de CWI-folders Ontslag om bedrijfs-

ontslagadviescommissie overslaat. CWI

economische redenen en Ontslag om

toetst wel of het ontslag redelijk is.

persoonlijke redenen.

En verder CWI Juridische Zaken bekijkt de

Voor ontslag na twee jaar ziekte is

gegevens in de ontslagaanvraag

geen toestemming meer nodig als aan

en vraagt de werknemer om een

de zogenaamde poortwachtertoets is

schriftelijke reactie. Vanaf 1 oktober

voldaan. Werkgever en werknemer

2006 hoeft de werknemer niet meer te

moeten zich voldoende hebben inge-

protesteren tegen zijn ontslag om een

spannen om de werknemer weer aan

WW-uitkering te krijgen. De ontslag-

passend werk te helpen. Alleen met

commissie adviseert over het verlenen

wederzijds goedvinden kunnen werk-

van toestemming voor ontslag.

gever en werknemer de arbeidsrelatie stopzetten, anders moeten zij toch

De procedure duurt meestal vier tot

naar CWI (of kantonrechter) gaan voor

zes weken. Het kan langer duren als

een ontslagprocedure.

het ontslagdossier ingewikkeld is of als een arbeidsmedisch advies van het

Meer weten?

Uitvoeringsinstituut Werknemersver-

www.werk.nl

zekeringen (UWV) nodig is.

33

Ontslag

Ontslag via de kantonrechter

Meer weten? www.werk.nl

Hoe werkt het? De werkgever kan naar de kantonrechter stappen als er een opzegverbod geldt; bijvoorbeeld vanwege

Opzegtermijnen

arbeidsongeschiktheid of zwangerschap, als de procedure via CWI niet

Hoe werkt het?

bevredigend is verlopen of bij onre-

In de proeftijd kunnen de werk-

delijk ontslag. Bij onredelijk ontslag

nemer en de werkgever, zonder

is er sprake van gewichtige redenen:

opgaaf van reden, het dienstverband

vervalste diploma’s, bedreigingen, het

opzeggen.

in gevaar brengen van de werkgever of het niet nakomen van een afge-

De werkgever en de werknemer die

sproken geheimhoudingsplicht.

een dienstverband willen beëindigen in overleg en met wederzijds goed-

De werknemer kan naar de kanton­

vinden, hebben geen toestemming

rechter stappen om ontslag te

nodig van CWI of kantonrechter.

nemen bij bedreiging, belediging, mishandeling of het te laat betalen

De werkgever kan het contract

van zijn loon.

op­zeg­gen zodra CWI of de kantonrechter de ontslagvergunning heeft

En verder

verleend. De werkgever moet daarbij

De werkgever hoeft zich bij ontslag

een op­zeg­termijn in acht nemen.

via de kantonrechter niet aan de

Deze is afhankelijk van het aantal

opzegtermijn te houden. De kanton-

jaren dat de werknemer bij hem heeft

rechter bepaalt die.

gewerkt. • korter dan vijf jaar in dienst:

De rechter hoeft zich bij het ontslag niet te houden aan het dienstjarenbeginsel. Ook de afspiegeling van personeelsbestand in de leeftijdsopbouw is niet van belang.

een maand opzegtermijn; • vijf tot tien jaar in dienst: twee maanden opzegtermijn; • tien tot vijftien jaar in dienst: drie maanden opzegtermijn; • vijftien jaar of langer in dienst:

Bij een ontbindingsprocedure via de

vier maanden opzegtermijn.

kantonrechter moet de werkgever vaak een ontslagvergoeding betalen aan de werknemer.

34

Personeel en organisatie

In de cao voor de Glastuinbouw geldt

1.11 Cao

een minimumopzegtermijn van drie maanden voor werknemers ouder dan 50 jaar die een contract voor

­

De sector Glastuinbouw heeft

onbepaalde tijd hebben.

een eigen cao (collectieve

De opzegtermijnen mogen met een

arbeidsovereenkomst). Een

maand worden verkort als CWI een

cao bevat afspraken tussen

ontslagvergunning heeft verleend. De resterende opzegtermijn moet een maand bedragen. Neemt de werknemer ontslag, dan

werkgeversorganisaties en vakbonden over het arbeids­­­contract, arbeids-

geldt een opzegtermijn van een

tijden, loon en toeslagen,

maand.

arbeidsomstandigheden,

In de Glastuinbouw kan bij een vast

arbeidsongeschiktheid,

dienstverband een contract de eerste

vakantie en verlof.

twaalf maanden niet worden opgezegd. Opzeggen kan wel in of aan het einde van de proeftijd, bij ontslag met

Hoe werkt het?

wederzijds goedvinden en bij ontslag

Werkgevers en werknemers onder-

op staande voet bijvoorbeeld vanwege

handelen over de arbeidsvoorwaar-

diefstal, fraude of fysiek geweld.

den in de sector. De uitkomst daarvan leggen zij vast in een cao. Een cao

En verder

geldt dus voor een bepaalde periode.

Een contract voor bepaalde tijd eindigt

Voor de Glastuinbouw hebben LTO

op het afgesproken moment. Dat kan

Nederland en Plantum NL samen

een datum zijn, of het einde van de

met FNV Bondgenoten en de CNV

werkzaamheden.

Bedrijven­Bond de cao afgesloten.

Meer weten?

Werknemers kunnen de cao inkijken

www.ontslag.nl

bij hun werkgever en online, zie bladzijde 11 voor de websites. Werkgevers en werknemers moeten zich aan de gemaakte cao-afspraken houden. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft

35

Cao

namelijk de meeste bepalingen van

Een deel van de informatie uit deze

de cao algemeen verbindend ver-

personeelsgids komt uit de cao’s.

klaard (AVV). Dat betekent dat ze van toepassing zijn op alle werkgevers en werknemers die onder de werkings-

1.12 Uitleg cao-bepalingen

sfeer vallen. Sommige bepalingen zijn bij de AVV

Ontstaan in een relatie tussen werk-

buiten beschouwing gelaten. Deze

gever en werknemer problemen over

bepalingen gelden daarom alleen voor

de uitleg van de cao-bepalingen of de

de werkgevers die lid zijn van een van

toepassing ervan, dan kan één van

de cao-partijen en hun werknemers.

hen dit verschil van inzicht voorleggen

Bovendien komt het voor dat het

aan een commissie van cao-partijen.

ministerie van Sociale Zaken en

De commissie doet uitspraak en geeft

Werk­gelegenheid bepalingen buiten

partijen een advies. Inschakeling

de AVV laat. Ook deze bepalingen

van de commissie is niet verplicht.

gelden alleen voor de georganiseerde

Schakelt één van de partijen liever de

werkgevers en hun werknemers.

rechter in, dan is er voor de commis-

Cao-bepalingen die naar hun aard

sie geen taak. Als nadat de commissie

niet voor AVV in aanmerking komen,

om een oordeel is gevraagd, alsnog de

zijn bijvoorbeeld bepalingen over pen-

rechter ingeschakeld wordt, dan kan

sioenen en herverzekering van eigen

het advies van de commissie mogelijk

risico’s van werkgevers.

bij de oordeelsvorming van de rechter

Het ministerie van Sociale Zaken en

een rol spelen.

Werkgelegenheid publiceert het besluit tot AVV op www.cao.szw.nl en

Verzoeken om behandeling kunnen

op www.staatscourant.nl. Daarin is te

schriftelijk en gemotiveerd ingediend

vinden welke bepalingen binnen de

worden bij:

AVV vallen.

• de Paritaire commissie glastuinbouw, per adres Actor, Postbus 28,

En verder Cao-partijen kunnen tijdens de looptijd van de cao nieuwe of aanvullende

2700 AA Zoetermeer • of per e-mail: [email protected]

afspraken maken. De cao wordt dan tussentijds aangepast. Omdat cao-teksten vaak lastig leesbare, juridische teksten zijn, hebben de cao-partijen een toegankelijke versie uitgebracht.

36

Personeel en organisatie

1.13 Vertrouwenspersoon

Meer weten? www.lto.nl

Aan de Commissie is ook een ver-

www.plantum.nl

trouwenspersoon verbonden tot wie

www.glaskracht.nl

werknemers zich kunnen richten in

www.fnvbondgenoten.nl

geval van klachten over discriminatie,

www.cnvbedrijvenbond.nl

seksuele intimidatie en andere

www.colland.nl

vormen van ongelijke behandeling. De vertrouwenspersoon is bereikbaar onder telefoonnummer 076 - 5480000 van het Mediation Centre te Breda.

37

Vertrouwenspersoon

02 Arbeidsmarkt 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk gaat in op de zorg voor een gezonde en veilige werkomgeving. Daarnaast leest u over de WW en mogelijke aanvullingen daarop. Ook scholing en kinderopvang komen aan de orde.

Regels liggen vaak ergens vast. In de wet, in de cao of in bedrijfstakregelingen. Daarom staat aan het einde van elke paragraaf waar uitgebreide informatie of originele teksten zijn te vinden. Zowel voor de werkgever als de werknemer.

38

Arbeidsmarkt

39

Inleiding

2.2 Arbeidsomstandigheden

den. De werkgever bepaalt in overleg met de Arbodienst of de bedrijfsarts én de ondernemingsraad of perso-

De Arbowet verplicht de

neelsvertegenwoordiging hoe vaak het

werkgever te zorgen voor

onderzoek wordt herhaald en welke

een gezonde en veilige werk­­omgeving. In de agrarische en groene sector ondersteunt de Stichting Gezondheidszorg Agrarische Sectoren (Stigas) de werkgever hierbij.

werknemers kunnen deelnemen. Iedere werknemer mag een consult bij de Arbodienst of bedrijfsarts aanvragen. Tijdens dit consult kan hij vragen stellen over de arbeidsomstandigheden en problemen die daarmee samenhangen ter sprake brengen. Als dat nodig is, neemt de Arbodienst of bedrijfsarts vervolgens contact op met de werkgever. De werkgever wijst één van zijn

Arbowet

werknemers aan als preventiemedewerker. In een bedrijf met minder

Hoe werkt het?

dan 16 werknemers kan de werkgever

Elk bedrijf met personeel moet (la-

zelf als preventiemedewerker funge-

ten) onderzoeken of het werk gevaar

ren. De preventiemedewerker heeft

kan opleveren voor de gezondheid

kennis van de arborisico’s binnen het

van de werknemers of er schade aan

bedrijf en hij houdt zich bezig met de

kan veroorzaken. Dit onderzoek heet

veiligheid en gezondheid op de werk-

risico-inventarisatie en -evaluatie

vloer. Hij geeft voorlichting over het

(ri&e). Na afloop weet de werkgever

onderhoud van apparaten en het juiste

wat hij als eerste moet aanpakken en

gebruik van beschermingsmiddelen

wat nog even kan wachten. Voor de

en geeft instructie over het gebruik

Glastuinbouw bestaat een speciale

van gevaarlijke stoffen.

ri&e en een digitale ri&e. Aanstellingskeuringen worden Werknemers hebben de mogelijkheid

verricht door de onafhankelijke

een vrijwillig preventief medisch

bedrijfsarts. Een medische aanstel-

onderzoek (PMO) te ondergaan. De

lingskeuring is alleen toegestaan als

bedrijfsarts bekijkt dan of er gezond-

de werkgever van plan is de sollicitant

heidsproblemen zijn die worden ver-

aan te nemen. Daarnaast moet er

oorzaakt door de werkomstandighe-

sprake zijn van zwaar lichamelijk

40

Arbeidsmarkt

werk, werk met veiligheidsrisico’s of

minste één bedrijfshulpverlener). De

werk met gevaarlijke stoffen.

bedrijfshulpverlener moet binnen enkele minuten snel en effectief kun-

De werkgever zorgt ervoor dat zieke

nen optreden, tot het moment waarop

werknemers worden begeleid door

de professionele hulpverlening zoals

de bedrijfsarts. Ziekteverzuimbegelei-

brandweer en ambulancediensten

ding staat beschreven in hoofdstuk 3.2.

de taken van de bedrijfshulpverlener overneemt. Er moeten altijd voldoen-

En verder

de bedrijfshulpverleners aanwezig en

De ondernemingsraad of personeelsver-

beschikbaar zijn en zij moeten over

tegenwoordiging moet met het arbeids-

EHBO-middelen en brandblusappara-

omstandighedenbeleid instemmen. Is

tuur beschikken.

er geen ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging, dan overlegt

De verplichte ri&e is een goede basis

de werkgever met de belanghebbende

voor de organisatie van bedrijfshulp­

medewerkers. Er is voor de sector ook

verlening. In de ri&e moet het

een arbocatalogus ontwikkeld.

volgende zijn vastgelegd: de risico’s; wie de bedrijfshulpverleners zijn; de

Meer weten?

taakverdeling van de bedrijfshulpver-

www.szw.nl (veilig werken)

leners; welke officiële hulpverlenings-

www.servicepuntmkb.nl (medische

organisaties moeten worden gewaar-

keuring)

schuwd bij dreigende calamiteiten; een intern alarmeringsschema; een extern alarmeringsschema.

Bedrijfshulpverlening

En verder De werkgever overlegt voordat hij

Als zich in het bedrijf een situatie

een of meer bedrijfshulpverleners

voor­doet die direct gevaar oplevert

aanwijst, met de ondernemingsraad

voor de veiligheid en gezondheid van

of personeelsvertegenwoordiging.

werknemers en der­den, moeten de

Is er geen ondernemingsraad of

bedrijfs­hulp­ver­leners letsel en schade

personeelsvertegenwoordiging, dan

zo veel mogelijk voorkomen.

overlegt de werkgever met de belanghebbende medewerkers.

Hoe werkt het? De werkgever is verplicht één of

Meer weten?

meer van zijn werknemers aan te

www.szw.nl (veilig werken)

wijzen als bedrijfshulpverlener (per

www.stigas.nl

50 medewerkers en bezoekers ten

41

Arbeidsomstandigheden

Persoonlijke beschermingsmiddelen

Meer weten? www.szw.nl (veilig werken) www.stigas.nl of de Stigas

Persoonlijke beschermings­middelen

Servicedesk 079 - 363 65 05.

beschermen de werknemer tegen ge­­­­­zond­heids- en veilig­heids­risico’s op het werk. Voorbeelden zijn veilig­­­heids­ helmen, oog- en gelaatsbeschermers,

Ondersteuning door Stigas

gehoorbeschermers, adembe­scher­ mings­­middelen en reflecterende

Ziekteverzuim is vaak eenvoudig

kleding.

te voorkomen of terug te dringen. In de agrarische en groene sector

Hoe werkt het?

ondersteunt preventiedienst Stigas de

Persoonlijke beschermingsmiddelen

werkgever en werknemer bij de zorg

worden ingezet als andere maat-

voor een gezonde en veilige werk-

regelen onvoldoende bescherming

omgeving. Het belangrijkste doel van

bieden. Een voorbeeld: een verou-

Stigas is de werkgever en werknemer

derde machine die veel lawaai maakt,

bewust maken van werkomstandighe-

kan worden vervangen. Is vervangen

den en veiligheid.

niet mogelijk, dan kan de werkgever ge­luidsisolatie aanbrengen. Is dat ook

Hoe werkt het?

niet mogelijk, dan bekijkt de werkge-

Stigas ondersteunt de werkgever

ver of de werknemer in een andere

bij de zorg voor goede arbeids-

ruimte kan werken. Pas in laatste

omstandigheden in het bedrijf.

instantie schaft de werkgever een

Stigas helpt bij de uitvoering van de

persoonlijk beschermingsmiddel aan.

verplichte risico-inventarisatie en

In dit geval: gehoorbescherming.

-evaluatie (ri&e) én bij de uitvoering het preventief medisch onderzoek.

De werkgever stelt persoonlijke

Daarnaast verzorgt Stigas cursussen

beschermingsmiddelen gratis ter

voor preventiemedewerkers. Stigas

beschikking aan de werknemer.

organiseert ook het preventiespreekuur voor werkgevers en werknemers

Persoonlijke beschermingsmiddelen

die vragen hebben over gezondheid

moeten goed passen, bruikbaar en

maar niet ziek zijn. In de Arbowet

hanteerbaar zijn. Bovendien moeten

wordt dit het consult bij Arbodienst of

ze voorzien zijn van een CE-merk.

bedrijfsarts genoemd. Het is mogelijk via Stigas een werkplekonderzoek te laten verrichten.

42

Arbeidsmarkt

stelten

Tijdens een werkplekonderzoek

En verder

worden de gezondheidsrisico’s die

Voor de Glastuinbouw is er een arbo-

samenhangen met het werk in kaart

catalogus online. Deze zal in de loop

gebracht. Daarna volgen de oplos-

van 2009 te vinden zijn op

singen om klachten te verhelpen of

www.agroarbo.nl. Hierin is alle infor-

verkleinen.

matie te vinden op het gebied van veilig en gezond werken voor deze

Ten slotte zijn er cursussen en

sector.

workshops voor werkgevers en werknemers op het gebied van

Meer weten

arbo- en verzuimbeleid. Ook orga-

www.stigas.nl www.agroarbo.nl Stigas Servicedesk 079 - 363 65 05.

niseert Stigas voorlichtingsbijeenkomsten en ‘toolboxmeetings’ over gezondheid op de werkplek.

43

Arbeidsomstandigheden

2.3 Werkloosheid Wanneer een werknemer zijn baan verliest, kan hij in aanmerking komen voor een WW-uitkering.

Hoe werkt het?

maximaal 38 maanden. De hoogte

Om voor WW in aanmerking te

hangt af van hoeveel hij verdiende.

komen moet een werknemer aan de

De loongerelateerde WW-uitkering

volgen­de voorwaarden voldoen:

bedraagt de eerste twee maanden

• Hij is jonger dan 65 jaar.

75% en daarna 70% van het laatst

• Hij verliest minimaal vijf arbeidsuren

verdiende dagloon.

per week (of als hij minder dan tien uren per week werkte, minimaal de

Voldoet de werknemer alleen aan de

helft van zijn arbeidsuren).

wekeneis, dan krijgt hij een kortdu-

• Hij krijgt de verloren uren niet

rende WW-uitkering. Deze uitkering

doorbetaald.

duurt maximaal drie maanden en be­

• Hij is beschikbaar om te gaan werken.

draagt de eerste twee maanden 75%

• Hij is niet verwijtbaar werkloos.

en daarna 70% van het dagloon.

• Hij voldoet aan de jareneis. Dit betekent dat hij in de voorgaande vijf

Aanvraagprocedure: Uiterlijk één

kalenderjaren ten minste vier jaren

werk­dag nadat de werknemer werk-

heeft gewerkt. Het jaar waarin hij

loos is geworden, schrijft hij zich in als

werkloos wordt, telt niet mee. Per

werkzoekende bij het Centrum voor

jaar moet hij minstens 52 weken

Werk en Inkomen (CWI). Binnen een

loon hebben ontvangen.

week nadat hij werkloos is geworden,

• En/of hij voldoet aan de ‘26 uit 36

vraagt hij de WW-uitkering bij CWI aan.

weken’-eis. Dit betekent dat hij in

Het Uitvoeringsinstituut Werknemers-

de 36 weken voor de eerste werk-

verzekeringen (UWV) beoordeelt of hij

loosheidsdag minimaal 26 weken in

ervoor in aanmerking komt.

loondienst heeft gewerkt.

En verder Voldoet de werknemer aan de weken-

In Nederland kan elke werknemer een

eis én aan de jareneis, dan krijgt hij

overzicht van zijn arbeidsverleden, de ar-

een loongerelateerde WW-uitkering.

beidsverledenbeschikking, terugvinden

Hoe lang deze WW-uitkering duurt,

online. Deze worden niet meer verstuurd

hangt af van het aantal jaren dat hij

door het UWV. Deze beschikking moet je

heeft gewerkt. De WW-uitkering duurt

zelf controleren en eventueel aanpassen.

44

Arbeidsmarkt

De gegevens zijn van belang bij de

Cursussen worden ingedeeld in groepen

berekening van de uitkeringsduur.

op basis van aard en inhoud van de

Inloggen kan via je DigiD.

cursus. Per sector en per cursusgroep wordt de hoogte van de vergoeding vast-

Meer weten?

gesteld als percentage van de cursus-

www.szw.nl (uitkeringen)

kosten. Er bestaat geen vergoeding meer

www.uwv.nl (arbeidsverleden)

voor reiskosten en loonverzuimkosten.

2.4 Scholing

Aanvraagprocedure. De werkgever maakt in overleg met de werknemer een keuze uit het cursusaanbod en

Hoe werkt het?

vult het aanvraagformulier in. Beiden

Vanaf 1 april 2009 is de scholingsre-

ondertekenen dit. Het aanvraagfor-

geling aangepast voor werknemers

mulier moet binnen drie maanden na

in de Glastuinbouw, de Dierhouderij

het begin van de cursus in het bezit

en Paddenstoelenteelt.

zijn van Colland Arbeidsmarktbeleid.

Bedrijfsscholing is aan verandering

Verder hoeft u alleen een factuur van

onderhevig. Het aanbod van cursussen

de scholingsinstelling aan de admini-

en trainingen neemt toe en de vraag

stratie te sturen. Let er wel op dat de

naar scholing verandert. Was in het

naam van de cursist (uw werknemer)

verleden de scholing vooral gericht op

en de naam van de cursus of de

de productiekant van het bedrijf, te-

training op de factuur staat vermeld.

genwoordig komen daar allerlei an-

Het aanleveren van cursusinformatie,

dere zaken bij. Zoals management,

aanwezigheidgegevens en kopieën

talen, automatisering en logistiek.

van diploma’s of certificaten is niet meer nodig.

Het fonds Colland Arbeidsmarktbeleid wil op deze behoefte ingaan door

En verder

u en uw werknemer meer keuzevrij-

Werknemers kunnen via de levens-

heid te geven en de administratieve

loopregeling sparen voor verschillende

rompslomp te verminderen. Dit heeft

vormen van verlof, onder andere voor

invloed op de vergoeding en de pro-

verlof om te studeren. De levens­loop-

cedure. In de nieuwe scholingsrege-

regeling staat beschreven in hoofd-

ling hebt u niet meer te maken met

stuk 1.7 (over vakantie en verlof) en in

een cursus- of instellingenlijst. U

hoofdstuk 4.9.

bepaalt zelf in overleg met uw werknemer welke cursus of training er

Meer weten?

wordt gevolgd en bij welke scholings-

www.colland.nl (arbeidsmarktbeleid)

instelling.

45

Werkloosheid en scholing

2.5 Kinderopvang of gastouderbureau en betalen

De Glastuinbouw kent geen

maandelijks de rekening. De werk-

eigen regelingen voor

nemer heeft recht op een toeslag.

kinderopvang. Daarom geldt de Wet kinderopvang.

Die bestaat uit een vast deel en een inkomensafhankelijk deel.

Meer weten? www.kinderopvang.net

Hoe werkt het? De wet zegt dat kinderopvang een zaak is van ouders, werkgevers en overheid. Ouders sluiten zelf een overeenkomst met een kindercentrum

46

Arbeidsmarkt

03 Verzekeren 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk staan de regels rondom ziekte en arbeidsongeschiktheid centraal. Wat schrijft de wet voor? Welke verplichtingen hebben de werkgever en de werknemer? Wie ondersteunt hen hierbij? Wat is er afgesproken in de cao? De overheid legt de verantwoordelijk­heid voor ziekte en arbeidsongeschikt­heid steeds meer bij de werkgever en de werknemer zelf neer. Dit brengt financiële risico’s met zich mee. Daarnaast zijn er in de cao aanvullende afspraken gemaakt. Via SAZAS kunnen werkgevers in de agrarische sector zich verzekeren tegen de kosten van ziekte en arbeidsongeschiktheid van hun werknemers. SAZAS is een initiatief van Colland Verzekeren. De verzekering is ondergebracht bij Onderlinge Waarborgmaatschappij SAZAS U.A. De meerderheid van de agrarische bedrijven is aangesloten bij SAZAS.

Het Totaalpakket van de SAZAS Ver­zuimverzekering bestaat uit een BASIS-pakket en een PLUS-pakket: • Het BASIS-pakket is bestemd voor werkgevers die verzekerd willen zijn tegen het risico van loondoorbetaling tijdens ziekte van werknemers. De werkgever kan een eigen risico nemen van één, twee, zes, dertien of zesentwintig weken. Dit betekent dat hij tijdens die weken zelf het loon volgens de cao doorbetaalt.

47

Inleiding

• Het PLUS-pakket is bestemd voor werknemers die de inkomensachteruitgang bij ziekte en arbeidsongeschiktheid tot een minimum willen beperken. Indien de werkgever deelneemt aan het BASIS-pakket dan bedraagt de premie 0,7%. De werkgever houdt de premie voor het PLUS-pakket in op het loon van de werknemer en draagt die af aan SAZAS. De werknemer kan ervoor kiezen niet deel te nemen aan het PLUS-pakket. Dit kan hij aangeven bij Colland. Sinds 1 januari 2009 is het voor de werknemer in deze sector mogelijk een Individueel PLUS-pakket bij SAZAS te verzekeren als de werkgever niet deelneemt aan het BBASIS-pakket. De premie bedraagt in dat geval 0,9% en de werknemer betaalt de premie rechtstreeks aan SAZAS. Er kunnen in dit geval gezondheidswaarborgen worden gesteld.

Colland Verzekeren kent naast de SAZAS Verzuimverzekering nog een aantal verzekeringen, zoals de WGA-eigenrisico­ dragers­verzekering en de Colland Zorgverzekering. Ook deze verzekeringen staan in dit hoofdstuk beschreven. Regels liggen vaak ergens vast. In de wet, in de cao of in bedrijfstakregelingen. Daarom staat aan het einde van elke paragraaf waar uitgebreide informatie of originele teksten te vinden zijn. Zowel voor werkgever als de werknemer.

48

Verzekeren

49

Inleiding

3.2 Loondoorbetaling tijdens de eerste twee ziektejaren Om te bepalen welke rechten en plichten de werkgever en de werknemer hebben tijdens de eerste twee jaren dat de werknemer ziek is, zijn de wet, de cao en voor veel werkgevers en werknemers ook SAZAS van belang.

Hoe werkt het?

plichtingen, betaalt de werkgever 85%

De wet

van het loon. Deze afspraken gelden

De Wet uitbreiding loondoorbetaling

voor alle werknemers die op of na

bij ziekte (Wulbz) schrijft voor dat

1 januari 2006 ziek zijn geworden.

de werkgever een zieke werknemer twee jaar lang loon doorbetaalt. Dat

In principe kan de werkgever de

is minimaal 70% van het loon. Slechts

werk­nemer tijdens de eerste twee

in een beperkt aantal situaties hoeft

ziektejaren niet ontslaan. Maar als

de werkgever het loon niet door te

de werknemer weigert mee te werken

betalen, maar doet het Uitvoerings-

aan re-integratie kan de werkgever

instituut Werknemersverzekeringen

de aanvullingen en de wettelijke loon-

(UWV) dit op grond van de Ziektewet

doorbetaling stoppen en vervolgens

(bijvoorbeeld bij ziekte als gevolg van

het dienstverband beëindigen. De

zwangerschap of bevalling of in het

werkgever moet de werknemer vooraf

geval van een herintredende WAO’er).

wel hebben gewaarschuwd.

De cao

In de cao is ook afgesproken dat

In de cao voor de Glastuinbouw is

het dienstverband met de zieke

afgesproken dat de werkgever de

werknemer na twee jaar kan worden

eerste 26 ziekteweken het loon

beëindigd als de werkgever volgens

volledig doorbetaalt. In ziekteweek

UWV voldoende re-integratie-inspan­

27 tot en met 52 betaalt hij 90% van

ningen heeft verricht. Is dat niet het

het loon door. Als de werknemer na

geval, dan zal hij zich een half jaar

een jaar nog ziek is, dan betaalt de

langer moeten inspannen en volgt

werkgever in het tweede jaar 75% van

de mogelijkheid tot ontslag pas na

het loon. Als de werknemer voldoende

tweeënhalf jaar. Als de werkgever

meewerkt aan de re-integratiever-

onvoldoende re-integratie-inspan-

50

Verzekeren



Wettelijk

Verzekerd

SAZAS



door SAZAS

PLUS-pakket



BASIS-pakket

t/m week 26

70%

Cao

100%

100% / 85% / 70%

Week 27 t/m 52 70%

90%

100% / 85% / 70%

10%

Week 53 t/m 104 70%

75% / 85%*

85% / 70% / 70%

15%

ningen heeft verricht kan UWV de

volgens de Wet verbetering poort-

verplichting tot loondoorbetaling met

wachter dan betaalt de werkgever

maximaal een jaar verlengen.

85% van het loon door.

SAZAS tijdens de eerste twee

Meer weten?

ziektejaren

Over de wet:

In de tabel hierboven is aangegeven:

www.szw.nl (werk)

• welke verplichtingen de werkgever

Of bel met de informatietelefoon van

wettelijk heeft ten aanzien van

het ministerie van Sociale Zaken en

loondoorbetaling in de eerste twee

Werkgelegenheid: 0800 - 80 51.

ziektejaren;

www.uwv.nl

• welke verplichtingen hij volgens de cao heeft; • wat verzekerd wordt door het

Of bel: 0900 - 92 95 (werkgevers) of 0900 - 92 94 (werknemers). www.werkennaarvermogen.nl

SAZAS BASIS-pakket. Over de cao en SAZAS: Als de werknemer deelneemt aan het

Cao Glastuinbouw: zie blz. 11 voor

PLUS-pakket van SAZAS, ontvangt hij

websites cao-partijen.

vanaf de 27ste week tijdens de eerste

www.sazas.nl

twee ziektejaren een aanvulling van

Of bel de Colland Servicedesk:

10% op het loon.

0900 - 1 65 65 65, optie 2 voor SAZAS (€0,05 per minuut).

* Volgens de cao bedraagt de loondoorbetalingsverplichting tijdens het tweede ziektejaar 75%. Als de werknemer voldoende meewerkt aan de re-integratie­verplichtingen

51

Loondoorbetaling tijdens ziekte

3.3 Inkomenssituatie na de eerste twee ziektejaren Om te bepalen welke rechten

Hoe werkt het?

en plichten de werkgever en

De wet

de werknemer hebben na de

ziek zijn, komen in de WIA terecht.

eerste twee ziektejaren zijn de wet, de cao en voor veel werkgevers en werknemers ook SAZAS van belang.

Werknemers die langer dan twee jaar WIA staat voor Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen en is de opvolger van de WAO. De WIA geldt voor iedereen die op of na 1 januari 2004 ziek is geworden. Werk staat voorop. Werkgevers en werknemers worden gestimuleerd er alles aan te doen om gedeeltelijk arbeidsgeschikten aan het werk te helpen of te houden. Als het de zieke werknemer echt niet lukt weer aan de slag te gaan, keurt UWV hem aan het einde van het tweede ziektejaar. Ook UWV kijkt eerst wat de zieke werknemer nog kan. De WIA bestaat uit twee delen: de regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) en de inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten (IVA). WGA-uitkering: een werknemer die meer dan twee jaar ziek is, komt in aanmerking voor een WGA-uitkering als hij door zijn ziekte ten minste 35% arbeidsongeschikt is. IVA-uitkering: bij volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid heeft de werknemer recht op een

52

Verzekeren

IVA-uitkering. Deze bedraagt 75%

De werkgever betaalt de volgende

van het laatstverdiende loon. Een

premies.

werknemer is volledig en duurzaam

• Een vaste basispremie voor de WAO

arbeidsonge­schikt als hij ten minste

en WIA. Deze premie wordt nu nog

80% arbeidsongeschikt is en ook niet meer beter kan worden.

de WIA/WAO-premie genoemd. • Een gedifferentieerde WGA-premie. Bij elke werknemer die in de WIA

Een werknemer die door zijn ziekte

terechtkomt, gaat deze premie

na twee jaar minder dan 35% ar-

omhoog. Vanaf 2008 betaalt de

beidsongeschikt is, blijft in dienst

werkgever ook een gedifferenti-

bij zijn werkgever. Hij wordt niet

eerde IVA-premie.

beschouwd als arbeidsongeschikt en

Een werkgever die gedeeltelijk arbeids­

valt niet onder de WIA.

geschikten in dienst neemt, krijgt korting op de WIA- en WW-premies. De werkgever kan ervoor kiezen om WGA-eigenrisicodrager te worden. Meer hierover in hoofdstuk 3.5.

53

Inkomenssituatie na twee jaar ziekte

Vanaf 105de week

Wettelijke uitkering

Cao

Minder dan 35%

Geen uitkering

90% gedurende vijf jaar

Tijdelijk 80% tot 100%

Verschillende uitkerings­

Geen aanvullingen

arbeidsongeschikt of

situaties mogelijk

arbeidsongeschikt

35% tot 80% arbeids­ ongeschikt Langdurig 80% tot

Uitkering: 75% van het

100% arbeidsonge-

laatstverdiende loon

Geen aanvullingen

schikt of volledig arbeidsongeschikt

De cao

het BASIS-pakket verzekerd tegen

In de cao is afgesproken dat de

de loondoorbetalingsverplichting

werkgever aan een werknemer die

volgens de cao van 90% gedurende

minder dan 35% arbeidsongeschikt

vijf jaar. Dit betekent dat SAZAS deze

is na de eerste twee ziektejaren

verplichting van hem overneemt.

nog vijf jaar lang 90% van het loon

Daarnaast ontvangt de werknemer die

betaalt. Deze regel geldt zolang de

deelneemt aan het PLUS-pakket een

werknemer bij hem in dienst is.

aanvulling op zijn loon van 10%.

Voor werknemers die arbeidsonge-

Is de werknemer na twee jaar nog

schikt zijn geworden tussen 1 januari

steeds ziek (meer dan 35% arbeids-

2004 en 31 december 2005 en die op

ongeschikt), dan ontvangt hij een

1 januari 2006 recht hebben op een

WIA-uitkering (IVA of WGA). Als de

uitkering volgens IVA of WGA, geldt

werknemer deelneemt aan het PLUS-

een overgangsregeling. Deze staat in

pakket van SAZAS, ontvangt hij vijf

de cao.

jaar lang een aanvulling van 10% op zijn IVA- of WGA-uitkering.

SAZAS na de eerste twee ziektejaren

Als de werknemer een WGA-uitke-

Als de werknemer minder dan

ring ontvangt, dan kan er al na een

35% arbeidsongeschikt is, dan is

half jaar een WGA-gat ontstaan. Dit

de werkgever die deelneemt aan

gebeurt op het moment dat de

54

Verzekeren

Totale uitkering

Werkgever neemt deel

Werknemer neemt deel

aan SAZAS BASIS-pakket

aan SAZAS PLUS-pakket

90%

10%

100%

niet van toepassing

10%

Verschillende situaties mogelijk +10%

niet van toepassing

85%

10%

WGA-loongerelateerde uitkering stopt

Meer weten?

en de WGA-vervolguitkering begint.

Over de wet:

Het inkomen van de werknemer gaat

www.szw.nl (werk)

dan flink achteruit. Werknemers die

Of bel met de informatietelefoon van

deelnemen aan het SAZAS PLUS-

het ministerie van Sociale Zaken en

pakket zijn hiertegen verzekerd. Deze

Werkgelegenheid: 0800 - 80 51.

vult aan tot het niveau van de loonge-

www.uwv.nl

relateerde uitkering.

Of bel: 0900 - 92 95 (werkgevers) of 0900 - 92 94 (werknemers). www.werkennaarvermogen.nl Over de Cao Glastuinbouw en SAZAS zie: www.sazas.nl www.colland.nl (verzekeren) Of bel de Colland Servicedesk: 0900 - 1 65 65 65, optie 2 voor SAZAS (€0,05 per minuut).

55

Inkomenssituatie na twee jaar ziekte

3.4 Overige verplichtingen rondom ziekteverzuim Om te bepalen welke overige rechten en plichten de werkgever en de werknemer rondom ziekteverzuim hebben, zijn de wet, de cao en voor veel werkgevers en werknemers ook SAZAS van belang.

Hoe werkt het?

Bij de verzuimbegeleiding gelden de

Wet verbetering poortwachter en

verplichtingen die hiernaast staan.

verzuimbegeleiding

Deze zijn bepaald door de Wet verbe-

De werkgever neemt maatregelen

tering poortwachter.

om ziekteverzuim te voorkomen. Is een werknemer ziek, dan doen de

De werknemer heeft geen recht op

werkgever en de werknemer er alles

loondoorbetaling als hij met opzet

aan om de werknemer zo snel moge-

arbeidsongeschikt is geraakt, niet

lijk op een verantwoorde manier weer

meewerkt aan controles, genezing

aan het werk te krijgen. Soms is het

belemmert of zonder deugdelijke

nodig daarvoor het werk, de werkplek

reden passende arbeid weigert.

of de werksituatie aan te passen. Op het moment dat een werknemer Sinds 1 juli 2005 zijn bedrijven niet

zich ziek meldt, legt de werkgever

meer verplicht aangesloten bij een

een re-integratiedossier aan. Hierin

arbodienst. De werkgever kan de

bewaart hij alle afspraken en corres-

arbodienstverlening binnen het bedrijf

pondentie die te maken hebben met

zelf organiseren of een externe arbo-

de zieke werknemer en de pogingen

dienst of -deskundige inschakelen.

hem weer aan het werk te krijgen.

Bij de verzuimbegeleiding van mede­

Als het ziekteverzuim lang dreigt te

werkers is begeleiding door een

duren, stellen werkgever en werkne-

bedrijfsarts verplicht. Hiervoor kan de

mer samen een plan van aanpak op.

werkgever een contract met een arbo-

Uit het plan blijkt of en wanneer de

dienst afsluiten of een externe bedrijfs-

werknemer weer kan werken, in zijn

arts aanstellen. Voor de aanstelling

eigen functie of in aangepast werk.

van een externe bedrijfsarts moet de

De stappen om dit te bereiken staan

ondernemingsraad of personeelsver-

in het plan. Denk aan trainingen of

tegenwoordiging toestemming geven.

werkplekaanpassingen.

56

Verzekeren

moment

Wie

Verplichting

1e ziektedag De werknemer

meldt zich ziek bij zijn werkgever.

1e ziektedag De werkgever

meldt de werknemer ziek bij de arbodienst of bedrijfsarts en legt een re-integratiedossier aan.

6e week

De arbodienst of bedrijfsarts

maakt een probleemanalyse. Hierin staan ook de mogelijkheden tot herstel en re-integratie. In deze week moet het werkhervattingsplan worden opgesteld.

8e week

De werkgever en maken een plan van aanpak voor herstel en de werknemer re-integratie en stellen een casemanager aan die de voortgang bewaakt. Dat kan de werkgever, de bedrijfsarts of iemand anders zijn. Het werkhervattingsplan moet ingestuurd.

13e week, De werkgever sinds 1-1-’09 42e week

meldt de werknemer ziek bij het Uitvoerings­ instituut Werknemersverzekeringen (UWV).

week 48

De werkgever

stelt de eerstejaarsevaluatie op.

Regelmatig

De werkgever, evalueren de voortgang van het re-integratiede werknemer proces (minimaal eens per zes weken). en de arbodienst of bedrijfsarts

52ste week

De werkgever en vullen het evaluatieformulier van UWV in. de werknemer

20e maand

De werkgever en stellen een re-integratieverslag op. de werknemer

20e maand

De arbodienst of bedrijfsarts

91e week

De werkgever en vragen een WIA-uitkering aan bij UWV en de werknemer leveren het re-integratieverslag in.

104e week

UWV

57

stelt het medisch deel van het re-integratieverslag op.

verstrekt de WIA-uitkering als de werknemer tussen de 35 en 100% arbeidsongeschikt is.

Verplichtingen rondom ziekteverzuim

De werkgever en de werknemer

zieke werknemers binnen de regu-

schrijven in de 20e maand een

liere termijn ziek bij SAZAS, maar

re-integratieverslag. UWV beoordeelt

er vindt geen (telefonische) intake of

aan de hand van de uitkeringsaanvraag

huisbezoek plaats. De werkgever kan

en het re-integratieverslag of de werk-

in die periode zelf contact opnemen

gever en de werknemer voldoende

met de arbodienst. Na twee weken

hebben gedaan om te voorkomen dat

inventariseert de arbodienst of nadere

de werknemer in de WIA terechtkomt.

ondersteuning is gewenst.

Ziekteverzuimbegeleiding

Het pakket Verzuimmanagement

via SAZAS

Eigen Regie is bedoeld voor grote

SAZAS heeft een collectief contract

bedrijven die bereid en in staat zijn

gesloten met arbodienst Achmea

om het verzuimbeleid volledig zelf

Vitale B.V. Deze arbodienst begeleidt

te regisseren. Dit zijn bedrijven

de zieke werknemer bij verzuim en

die beschikken over een profes-

herstel. De werkgever kan kiezen uit

sionele stafafdeling en in staat zijn

drie soorten verzuimmanagement:

op geautomatiseerde wijze inzicht te

Verzuimmanagement Compleet,

geven in het verloop van de verzuim-

Verzuimmanagement Basis, Verzuim-

begeleiding. Verzuimmanagement

management Eigen Regie.

Eigen Regie biedt alleen de wettelijk verplichte - vooral medische - taken

De werkgever die kiest voor Ver-

aan. De werkgever huurt overige

zuimmanagement Compleet legt

dienstverlening op verrichtingenbasis

de regie over het gehele proces

in. Het pakket is geschikt voor bedrij-

van de verzuimbegeleiding bij de

ven vanaf 100 medewerkers.

arbodienst. Als er sprake is van fysieke klachten vindt er een werk-

En verder

plekonderzoek plaats en wordt er een

Als UWV vindt dat een zieke werknemer

werkplekadvies gegeven. Interventies

onvoldoende zijn best heeft gedaan

die tot doel hebben de werknemer

om weer aan het werk te komen, kan

voor het werk te behouden of weer

hij worden gekort op zijn uitkering. Als

aan het werk te laten gaan, worden in

de werkgever zich onvoldoende heeft

het eerste en tweede ziektejaar vol-

ingespannen wordt de periode dat hij

ledig vergoed.

het loon van de zieke werknemer moet doorbetalen verlengd.

De werkgever die kiest voor Verzuimmanagement Basis voert de

Als de werkgever en werknemer na

eerste weken zelf de regie over de

de twee ziektejaren van mening zijn

verzuimbegeleiding. Hij meldt de

dat zij langer de tijd nodig hebben

58

Verzekeren

om de werknemer te re-integreren,

Over SAZAS:

binnen het bedrijf of bij een andere

www.sazas.nl

werkgever, dan kan de werkgever bij

www.colland.nl (verzekeren)

UWV verlenging van de loondoorbeta-

Of bel met de Colland Servicedesk:

ling aanvragen.

0900 - 1 65 65 65, optie 2 voor SAZAS (€ 0,05 per minuut)

Meer weten? Over de wet: www.szw.nl (werk) Of bel met de informatietelefoon van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: 0800 - 90 51. www.uwv.nl Of bel: 0900 - 92 95 (werkgevers) of 0900 - 92 94 (werknemers). www.werkennaarvermogen.nl

59

Verplichtingen rondom ziekteverzuim

3.5 WGA-eigenrisico­ dragersverzekering

uitkering van de arbeidsongeschikte



de verplichte re-integratieactiviteiten.

(Colland Verzekeren)

werknemers volledig over, inclusief

Meer weten? Met de WGA-eigenrisico-­

www.sazas.nl

­dra­gers­­­verzekering verzekert

www.colland.nl (verzekeren)

de werkgever zich tegen de kosten van de WGA-uitkering van arbeidsongeschikte

Of bel de Colland Servicedesk: 0900 – 1 65 65 65, optie 2 voor SAZAS (€ 0,05 per minuut). www.werkennaarvermogen.nl/ risicowijzer

werknemers.

Hoe werkt het? De WIA-premie bestaat uit een basis­

3.6 Regres

premie en een gedifferentieerde



(Colland Verzekeren - SAZAS)

WGA-premie. De basispremie is voor ieder bedrijf gelijk. De gedifferentieer­ de premie hangt af van het aantal

SAZAS helpt de werkgever

werk­nemers uit het bedrijf dat in de

loonschade te verhalen op

WIA terechtkomt. Een werkgever krijgt van de overheid

de verantwoordelijke partij via regres.

twee keer per jaar de kans om ‘eigenrisicodrager’ te worden. Hij betaalt dan alleen de basispremie.

Hoe werkt het?

Daar staat tegen­over dat hij eventuele

Werknemers die door toedoen van

WGA-uit­­ke­ring(en) van een of meer

een ander ziek of arbeidsongeschikt

van zijn werknemers tien jaar lang zelf

raken, zijn binnen het Nederlandse

moet betalen.

rechtssysteem verzekerd van inkomen. De kosten van het ziekteverzuim of

SAZAS kent een WGA-eigenrisico­

het arbeidsongeschiktheidstraject

dragersverzekering. Daarmee

komen vaak voor rekening van de

ver­zekert de werkgever zich tegen

werkgever. De werkgever kan boven-

de kosten van de WGA-uitkering van

dien zijn werk­nemer niet inzetten. Ook

arbeidsongeschikte werknemers.

dat kost geld.

SAZAS neemt dan de kosten van de

60

Verzekeren

Financiële schade die een derde ver-

Wat wordt verhaald?

oorzaakt, is tot een bepaalde hoogte

SAZAS regelt dat de volgende kosten-

op die veroorzaker te verhalen. Dat is

posten worden verhaald:

minder eenvoudig dan het lijkt en ver-

• wettelijke netto loon

eist in ieder geval de nodige juridische

• vakantiegeld

kennis. Zo kan alleen de werknemer

• loon over de eigenrisicoperiode

de veroorzaker aansprakelijk stellen,

• eventuele aanvullingen op arbeids-

moet de veroorzaker de aansprakelijk­ heid erkennen en moeten de verzekeringsmaatschappijen achter alle betrokken partijen het ook nog eens worden.

ongeschiktheidsuitkeringen • (waar mogelijk) de re-integratiekosten • schade die in het buitenland is ontstaan

SAZAS verhaalt de kosten voor werkgevers via werkgevers regres.

Is de tegenpartij niet bekend, dan

SAZAS kan van A tot Z de aanvraag

wordt geprobeerd de schade te

van regres regelen. Want regres is

verhalen bij het Waarborgfonds.

makkelijker gezegd dan gedaan. Voordat een schadevergoeding op een bankrekening wordt bijgeschreven, is

Meer weten?

er dikwijls een periode van juridisch

www.sazas.nl

en vaak ook medisch getouwtrek ach-

Of bel de Colland Servicedesk:

ter de rug. Er moet namelijk wel on-

0900 – 1 65 65 65, optie 2 voor SAZAS

omstotelijk vast staan dat de geleden

(€ 0,05 per minuut).

schade door de tegenpartij is veroorzaakt. Via SAZAS wordt het hele regresproces uit handen genomen. Werkgevers krijgen pas kosten in rekening gebracht als de geleden loons­omschade wordt vergoed. Dat heet ‘no cure, no pay’. Waarom verhalen? Als door aanwijsbare schuld van een derde partij een werknemer is uitgevallen en de kosten zijn te verhalen, dan kan de werkgever ook de uitkering in de eigen risicoperiode terugkrijgen. En, ook belangrijk: dit verzuim telt NIET mee voor de premiestelling!

61

Verzekeringen

3.7 AVAZ

drie jaar af. Daarbij bepaalt hij zelf de



(Arbeidsongeschiktheidsver-

eigenrisicoperiode van één of twee



zekering voor zelfstandigen)

jaar. Na deze eigenrisicoperiode heeft de verzekerde recht op twee jaar uitkering. Hij kan kiezen tussen een

AVAZ verzekert de kosten

verzekerd bedrag van € 13.000,- en

van arbeidsongeschiktheid

€ 21.650,- per jaar. De hoogte van de

van agrarische zelfstandigen.

beidsongeschiktheidspercentage. Als

Deze verzekering is in de plaats gekomen voor de WAZ (Wet Arbeids­onge­ schikt­heidsverzekering Zelfstandigen). AVAZ is een initiatief van Colland.

uitkering is gekoppeld aan het arde zelfstandige een AVAZ-uitkering ontvangt, betaalt hij geen premie meer. De AVAZ-uitkering loopt door totdat de verzekerde 60 jaar wordt.

Meer weten? www.sazas.nl Of bel de Colland Servicedesk: 0900 – 1 65 65 65, optie 2 voor SAZAS (€ 0,05 per minuut).

Hoe werkt het? Zelfstandigen in de agrarische sector en hun meewerkende echtgenoten kunnen zich verzekeren tegen de kosten van arbeidsongeschiktheid.

3.8 Colland zorgverzekering

SAZAS biedt daarvoor de verzekering AVAZ. Onder arbeidsongeschiktheid wordt verstaan: het niet meer kunnen

Voor alle werknemers en

uitvoeren van het eigen werk.

werkgevers in de agrarische

De zelfstandige of meewerkende

en groene sector, alle

echtgenoot moet in de agrarische

agrarische gezinsbedrijven,

sector werken, niet ouder zijn dan 54 jaar en niet ziek zijn om een AVAZverzekering te kunnen afsluiten. AVAZ is een individuele verzekering.

BPL-gepensioneerden en alle gezinsleden is er een collec­ tieve zorgverzekering: de

De zelfstandige en/of de mee-

Colland zorgverzekering. Deze

werkende echtgenoot sluit(en) de

verzekert tegen ziektekosten.

verzekering individueel voor minimaal

62

Verzekeren

Hoe werkt het?

WIA en bijstand) betalen ook een

Colland heeft voor de sector een

inkomensafhankelijke bijdrage.

collectief zorgcontract gesloten met zorgverzekeraar Menzis. Iedereen

De basisverzekering kent een

in de sector kan daardoor profiteren

no-claimteruggaaf. Iemand die min-

van een kwalitatief goede zorgverze-

der dan 255 euro aan zorgkosten per

kering en van collectieve korting op

jaar besteedt, krijgt het overgebleven

de premies. Het zorgpakket is toe-

deel op de rekening teruggestort. Dit

gespitst op de wensen en behoeften

is de no-claimteruggaaf. Wie dat wil,

van de agrarische en groene sector.

kan naast de no-claim een vrijwillig eigen risico nemen. De verzekerde

Werknemers en werkgevers kun-

betaalt dan een lagere premie.

nen op individuele basis gebruik

Menzis biedt iedereen binnen de

maken van dit aanbod. Werkgevers

sector 7% korting op de Basis-

kunnen de Colland zorgverzekering

verzekering en 10% korting op de

ook col­lec­tief aanbieden aan hun

Aanvullende verzekering. Kijk voor de

werknemers. Het aanbod bestaat uit

speciale kortingscode online.

een basisverzekering die kan worden uitgebreid met een aanvullende

Meer weten?

verzekering. De verzekerde kiest bij

www.colland.nl (verzekeren)

de Colland zorgverzekering zelf de

Of bel de Colland Servicedesk:

zorgverlener, huisarts, tandarts en

0900 – 1 65 65 65, optie 4 voor

specialist.

Colland Zorg/Menzis. www.menzis.nl/colland

Verzekeraars zijn verplicht iedereen

Werkgevers met interesse in een

te accepteren voor het basispakket.

collectief contract voor hun werk-

Colland heeft met Menzis afgesproken

nemers kunnen ook e-mailen naar:

dat Menzis van 2009 t/m 2011 ook

[email protected]

iedereen accepteert voor de aanvullende (tandarts)verzekeringen. Iedereen betaalt een nominale premie aan de verzekeraar en daarnaast een inkomensafhankelijke bijdrage. Deze bijdrage wordt ingehouden op loon of uitkering. De werkgever vergoedt de inkomensafhankelijke bijdrage. Zelfstandigen en mensen met een uitkering (AOW, WW, WAO/

63

Verzekeringen

04 Pensioen 4.1 Inleiding Iedereen die in Nederland woont of werkt (of heeft gewoond of gewerkt), krijgt vanaf 65 jaar van de overheid AOW. AOW is een basispensioen. Daarnaast spaart in de agrarische sector iedere werknemer van 21 jaar en ouder voor zijn pensioen via het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL).

Dit hoofdstuk legt uit wat de overheid regelt (AOW en Algemene nabestaandenwet) en wat het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw voor het pensioen van werknemers betekent.

De overheid wil dat werknemers zo lang mogelijk doorwerken en zorgt ervoor dat eerder stoppen onaantrekkelijk dan wel onmogelijk wordt. Daarom staat in dit hoofdstuk ook de afbouw van een aantal regelingen beschreven. Ten slotte komt de levensloopregeling aan bod.

Regels liggen vaak ergens vast. In de wet, in de cao of in bedrijfstakregelingen. Daarom staat aan het einde van elke paragraaf waar uitgebreide informatie of originele teksten te vinden zijn. Zowel voor werkgever als de werknemer.

64

Pensioen

65

Inleiding

4.2 AOW

(Algemene ouderdomswet)

De AOW regelt een basispensioen voor iedereen vanaf 65 jaar.

Hoe werkt het?

gehuwde AOW-gerechtigde met een

De AOW is gebaseerd op het

partner die 65 jaar of ouder is, is

minimumloon: het maakt dus niet

het pensioen gelijk aan 50% van het

uit hoeveel iemand heeft verdiend.

netto minimumloon per maand. De

De AOW wordt betaald uit premies.

AOW-gerechtigde die getrouwd is

Iedereen die in Nederland loonbelas-

of ongehuwd samenwoont met een

ting betaalt en jonger is dan 65 jaar,

partner die nog geen 65 jaar is, heeft

betaalt eraan mee.

recht op een partnertoeslag. Let op. Deze partnertoeslag vervalt in 2015.

De woonsituatie en het aantal jaren dat er AOW is opgebouwd zijn wel

En verder

van belang. Per jaar bouwt elke

Het AOW-pensioen wordt niet auto-

Nederlander die in Nederland woont

matisch uitgekeerd. De AOW moet

en ouder is dan 15 jaar en jonger is

uiterlijk drie maanden voor de 65ste

dan 65 jaar 2% AOW op. Na 50 jaar

verjaardag worden aangevraagd bij de

levert dat volledige AOW op. Per

Sociale Verzekeringsbank.

jaar dat er geen AOW is opgebouwd – bijvoorbeeld omdat iemand tijdelijk

Meer weten?

in het buitenland woonde – gaat er

www.svb.nl

2% af.

www.szw.nl (uitkeringen) Of bel met de informatietelefoon van

De hoogte van het AOW-pensioen

het ministerie van Sociale Zaken en

wordt afgeleid van het netto-

Werkgelegenheid: 0800 - 90 51.

minimum­loon en wordt maandelijks uitgekeerd. Een alleenstaande ontvangt een netto AOW-uitkering per maand die gelijk is aan 70% van het netto-minimumloon per maand. Een AOW-gerechtigde alleenstaande ouder met een kind jonger dan 18 jaar ontvangt 90% van het nettominimumloon per maand. Voor een

66

Pensioen

4.3 Nabestaandenuitkering

(Algemene nabestaandenwet)

De Anw is een financiële ondersteuning van de overheid na het overlijden van een partner of ouder(s). De regeling wordt namens de overheid uitgevoerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). De Anw-uitkering is bedoeld voor de partner en/of kinderen van de overledene.

Hoe werkt het?

verzekerd was voor de Anw. Het kind

Iedereen die in Nederland staat inge-

moet dan jonger zijn dan 16 jaar.

schreven, is verzekerd voor de Anw.

Meer weten? De Anw maakt geen onderscheid

www.svb.nl

tussen een huwelijk, geregistreerd

www.szw.nl (uitkeringen)

partnerschap of samenwonen: in

Of bel met de informatietelefoon van

alle gevallen komt een partner in

het ministerie van Sociale Zaken en

aanmerking voor een Anw-uitkering.

Werkgelegenheid: 0800 - 90 51.

De overledene moet op het moment van overlijden zijn verzekerd voor de Anw; de partner moet op dat moment jonger zijn dan 65 jaar en geboren zijn vóór 1950, of een kind hebben onder de 18 jaar, of voor ten minste 45% arbeidsongeschikt zijn. Een partner komt ook in aanmerking voor een Anw-uitkering als door het overlijden een kind jonger dan 18 jaar bij hem of haar komt wonen. Een kind komt in aanmerking voor een Anw-uitkering als beide ouders zijn overleden en de laatst overleden ouder op de datum van overlijden

67

AOW en nabestaandenuitkering

4.4 De pensioenregeling van het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL) Iedere werknemer van 21 jaar en ouder in de Glastuinbouw spaart voor zijn pensioen via het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL). Voor de opbouw van het pensioen wordt regelmatig een bedrag apart gezet: de pensioenpremie.

Hoe werkt het?

De gegarandeerde uittreedleeftijd is

Elk jaar bouwt de werknemer een

63 jaar. De deelnemer moet dan wel

vast percentage van zijn loon aan

vanaf zijn 21ste hebben deelgenomen

pensioen op. Vanaf 2007 bedraagt dat

aan het BPL.

percentage 2%. Bij de opbouw van het pensioen wordt er al rekening mee

De werknemer heeft de mogelijkheid

gehouden dat de werknemer straks

om op de pensioendatum de opge-

AOW krijgt. Over dat deel van zijn

spaarde bedragen van het nabestaan-

inkomen - de franchise - hoeft hij dus

denpensioen (het partnerpensioen

geen pensioen op te bouwen. In 2009

plus het wezenpensioen) toe te

is de franchise € 12.182,00 per jaar

voegen aan het ouderdomspensioen.

(dagfranchise is afgerond € 46,00). Hoeveel pensioen een werknemer

Bij het overlijden van de werknemer

opbouwt, is afhankelijk van de hoogte

komt zijn partner, onder bepaalde

van het loon en van hoe lang hij mee-

voorwaarden, in aanmerking voor

doet aan de regeling.

een partnerpensioen en voor de reparatie van het Anw-gat. Zijn kin­

Het BPL kent een maximumloon

deren hebben, ook onder bepaalde

waarover de werknemer pensioen

voorwaarden, recht op wezenpensioen.

opbouwt. De grens is gebaseerd op het maximum dagloon voor sociale

Meer weten?

verzekeringen, dat jaarlijks opnieuw

www.colland.nl (pensioen)

wordt vastgesteld. Voor 2009 is dat

Of bel de Colland Servicedesk:

€ 183,15 voor elke dag dat de werk­

0900 – 1 65 65 65, optie 1 (€ 0,05 per

nemer loon ontvangt. Over het deel

minuut).

van het loon dat boven deze grens komt, bouwt de werknemer geen pensioen meer op.

68

Pensioen

69

Pensioenregeling BPL

4.5 Afbouw VUT-regeling (SUWAS)

Meer weten? www.colland.nl (pensioen) Of bel de Colland Servicedesk: 0900 – 1 65 65 65, optie 1 (€ 0, 05 per

De VUT-regeling (SUWAS)

minuut).

wordt afgebouwd.

Hoe werkt het? Werknemers die op 1 januari 2005

4.6 Spaar-VUT

jonger waren dan 55 jaar (dus zijn geboren op of na 1 januari 1950) kunnen geen gebruik meer maken van

Deelnemers aan de

de VUT.

VUT-regeling kunnen de

Voor werknemers die tussen 1

VUT-uitkering uitstellen tot

januari 1946 en 31 december 1949

na de richtuittreedleeftijd.

zijn geboren, geldt een overgangsregeling.

Als een deelnemer nu later met de VUT wil dan worden

Geboortejaar Leeftijd op Richtuittreed

1 januari

leeftijd



2006

VUT

1946

59

60

1947

58

60,5

1 948

57

61

1949

56

61,5

de VUT-uitkeringen die hij anders zou hebben gekregen opgespaard en op een later moment alsnog uitgekeerd.

En verder

Hoe werkt het?

Om gebruik te kunnen maken van de

Vanaf 1 januari 2006 is de uitkering

overgangsregeling, moet het zo zijn dat

hoger als de werknemer later stopt

de werknemer al voor 1 januari 2006

met werken.

recht had op een SUWAS-uitkering.

En verder SUWAS keert in beginsel uit tot de

De VUT-uitkering kan nooit meer zijn

65-jarige leeftijd.

dan 100% van het laatste salaris.

70

Pensioen

overgeheveld naar het BPL telt ook

Meer weten?

mee bij het bepalen van de fiscale

www.colland.nl (pensioen)

ruimte. Om gebruik te maken van de

Of bel de Colland Sevicedesk:

overgangsmaatregel moet de werkne-

0900 – 1 65 65 65, optie 1 (€ 0, 05 per

mer tot zijn pensioengerechtigde leef-

minuut).

tijd blijven deelnemen aan het BPL. Als een deelnemer niet voldoende deelnemingsjaren heeft om extra

4.7 Afbouw prepensioen regeling BPL Flex Per 1 januari 2007 vervalt de prepensioenregeling BPL Flex.

pensioen in te kopen, kan hij pas later uittreden. Of hij ontvangt een lagere uitkering.

En verder Om gebruik te kunnen maken van de overgangsregeling moet de werknemer tot aan de datum waarop hij met pensioen gaat in dienst zijn bij een werkgever die is aangesloten bij het

Hoe werkt het?

BPL. Verder moet de werknemer op

De prepensioenrechten die tot en met

31 december 2006 hebben deelgeno-

31 december 2006 zijn opgebouwd,

men aan de oude pensioenregeling

blijven staan. De werknemer kan

van het BPL en ook op 1 januari 2007

ze gebruiken om alsnog eerder te

deelnemen aan de nieuwe regeling.

stoppen met werken. De opgebouwde rechten kunnen ook worden omgezet

Meer weten?

in een hoger ouderdomspensioen.

www.colland.nl (pensioen) Of bel de Colland Sevicedesk:

Voor werknemers die geboren zijn

0900 – 1 65 65 65, optie 1 (€ 0, 05 per

tussen 1 januari 1950 en 31 december

minuut).

1965 geldt een overgangsregeling. Voor de werknemer wordt extra pensioen ingekocht over het aantal jaren dat hij tot 1 januari 2006 heeft deelgenomen aan het BPL. Daarvoor moet dan wel fiscale ruimte zijn. De pensioenuitvoerder kan de werknemer hierover informeren. De pensioenopbouw die via waardeoverdracht vanuit andere pensioenfondsen is

71

SUWAS, Spaar-VUT , BPL Flex

4.8 Levensloopregeling

Een werknemer kan via de levensloopregeling sparen voor verschillende vormen van verlof. Met het gespaarde bedrag kan de werknemer een periode van onbetaald verlof overbruggen. Werknemers kunnen zo bijvoorbeeld een sabbatical, studieverlof, langdurig zorgverlof, ouderschapsverlof of verlof voorafgaand aan het pensioen opnemen.

Hoe werkt het?

En verder

Jaarlijks kan de werknemer maxi-

In overleg met de werkgever kan

maal 12% van het brutoloon sparen.

een werknemer ook gespaarde tijd

In totaal mag hij maximaal 210%

om laten zetten in geld voor de

van zijn bruto jaarsalaris sparen. Op

levens­loop. Dat kan niet met wet-

het gespaarde bedrag worden nog

telijke vakantiedagen.

geen loonheffingen ingehouden; dat zijn loonbelasting, premie volksver-

De werkgever kan deelname aan de

zekeringen (AOW, Anw, AWBZ) en

levensloopregeling niet weigeren.

inkomensafhankelijke bijdrage voor

Voor ouderschapsverlof en langdurig

de Zorgverzekeringswet. Wel zijn de

zorgverlof mag de werknemer het

gebruikelijke premies voor werkne-

verlof altijd opnemen. In alle overige

mersverzekeringen (zoals WW en

gevallen heeft hij voor opname toe-

WIA) verschuldigd. De loonheffingen

stemming nodig van de werkgever.

worden pas ingehouden als de werknemer het tegoed opneemt.

De werknemer kan elk jaar opnieuw kiezen of hij meedoet aan de levens-

Werknemers die op 31 december

loopregeling of aan de spaarloonrege-

2005 51 jaar of ouder waren, maar

ling. Hij mag niet in hetzelfde jaar aan

nog geen 56 jaar, mogen per jaar

beide regelingen meedoen.

meer sparen om sneller het maximum van 210% te bereiken.

De levensloopregeling komt ook aan de orde in hoofdstuk 1.7 (over vakantie en verlof) en 2.4 (over scholing).

72

Pensioen

Meer weten? www.szw.nl (werk) Op de Levensloopwijzer kan een werknemer globaal uitrekenen hoeveel hij kan sparen en hoe lang hij vervolgens met verlof kan.

73

Levensloopregeling

74

Trefwoorden

Trefwoordenregister Aannemen personeel

10

Adoptieverlof

27

AOW

66

Arbeidsomstandigheden

40

Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen

62

Arbeidsovereenkomst

10

Arbeidstijden

16

Arbowet

40

AVAZ

62

Bedrijfshulpverlening

41

Beloning

12

Beloning in de cao

13

Beoordelingsgesprekken

19

Bevallingsverlof

25

Calamiteitenverlof

24

Cao

35

Colland zorgverzekering

62

Doorbetaald bijzonder verlof

28

Fulltime

11

Functioneringsgesprekken

19

Gelegenheidsarbeid

14

Inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten

52

IVA

52

Kinderopvang

46

Kraamverlof

26

Levensloopregeling

23, 72

Loondoorbetaling tijdens de eerste twee ziektejaren

50

Medezeggenschap

29

Nabestaandenuitkering

67

Ontslag

33

Ontslag via het CWI

33

Ontslag via de kantonrechter

34

Opzegtermijnen

34

Ouderschapsverlof

27

Parttime

11

Pensioenregeling Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

68

Pensioenspaarregeling

69

Persoonlijke beschermingsmiddelen

42

Preventief Medisch Onderzoek (PMO)

40

75

Trefwoordenregister

Prepensioenregeling BPL Flex

71

Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten

52

Regres

60

SAZAS BASIS-pakket

51-55

SAZAS PLUS-pakket

51-55

SAZAS Totaalpakket

51-55

Scholing

45

Seksuele intimidatie

31

Spaar-VUT

70

Stigas

42

Vakantie Verlof

21 21-28

Vertrouwenspersoon

37

Verzuimbegeleiding

56

Verzuimmanagement Basis

58

Verzuimmanagement Compleet

58

Verzuimmanagement Eigen Regie

58

VUT-regeling

70

WAO

52

Werkloosheid

44

Werving en selectie Wet gelijke behandeling

8 8

Wet minimumloon

12

Wet uitbreiding loondoorbetaling bij ziekte

50

Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen

52

Wet verbetering poortwachter

56

WGA

52

WGA-eigenrisicodragersverzekering

60

WIA

52

Wulbz

50

WW

44

Zorgverlof

24

Zorgverzekering

62

Zwangerschapsverlof

25

76

Trefwoordenregister

Werken in de Glastuinbouw

Colland Postbus 254 2700 AG Zoetermeer 0900 - 1 65 65 65 (€ 0,05 per minuut)

Een praktische gids voor

www.colland.nl

150899 012009

de werkgever en de werknemer