Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg Compilatie resultaten 2010 Januari 2011

Inhoud

2

Voorwoord3 Anders werken is gewoon leuker!

3

Het bevrijdende alternatief.

4

 Ruimte voor de professional. Atlant geeft voorrang aan werkvloer.

5

 Ruimte voor de professional. Buurteams aan zet bij Thuiszorg Rotterdam.

6

 Ruimte voor de professional. PuurZuid geeft ruimte aan vakmanschap werkvloer.

7

 Ruimte voor de professional. Nieuw accent bij HilverZorg: goed gedrag bespreekbaar maken.

8

 Cliënt centraal. Meer eigen regie cliënt bij Thuiszorg Het Friese Land.

9

 Cliënt centraal. Herbergier: goed leven belangrijker dan zorg.

10

 Cliënt centraal. Woonzorggroep Samen gaat voor Planetree.

11

 Slimmer werken met de Lean-methodiek. Warande is in voor zorg met Lean.

12

 Slimmer werken met de Lean-methodiek. Charim maakt EVV’ers tot motor van het team.

13

 Slimmer werken met de Lean-methodiek. Vivantes wint zorgtijd door andere overdracht.

14

 Slim roosteren. ZorgContact sluit formatie en roosters aan op ZZP's.

15

 Slim roosteren. Medewerkers Rintveld maken zelf hun rooster.

16

 Nieuwe opzet thuiszorg versterkt positie STMR.

17

 Slim omgaan met geld. De Kempen ontwerpt arrangementen.

18

 Totaal-oplossing voor ICT. Groenhuysen werkt aan integrale ICT-ondersteuning.

19

 Ketenzorg. Ketenvisie van Sensire versterkt zorg in regio.

20

 Ketenzorg. TinZ versterkt ketenzorg voor mensen met dementie.

21

 Zorg op afstand. GGZ Noord-Holland-Noord bezoekt cliënten digitaal.

22

 Zorg op afstand. Zorgcentrale Dichterbij waakt over 700 locaties.

23

 Zorg op afstand. ZuidZorg: beeldverbinding is nuttige ondersteuning.

24

Colofon25

Compilatie resultaten 2010

Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg 2

FOTO: Hans Oostrum Fotografie

VOORWOORD

Anders werken is gewoon leuker!

Klein beginnen mag en is vaak zelfs beter. Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg laat zien hoe inspirerende voorbeelden op werkvloerniveau al snel leiden tot grotere veranderingen. Ik heb dit jaar tijdens vele werkbezoeken veel enthousiasme en energie bij medewerkers gezien. Om één voorbeeld te noemen, teamleider Marianne van den Esschert zei tegen mij tijdens zo’n werkbezoek aan ouderenorganisatie HilverZorg: “Je krijgt nu de kans om je eigen werk beter te maken. In de negen jaar dat ik hier werk, heb ik dit nog niet op deze manier meegemaakt”. HilverZorgbestuurder Bernard Arnold stelt: “Teamleiders zeggen na de eerste verbeteringen: houd ons niet langer op, laat ons onze gang gaan”.

Het laatste jaar heeft het programma In voor zorg! beantwoord aan de dringende behoefte van zorgorganisaties in de langdurige zorg aan informatie over en ondersteuning bij noodzakelijke veranderingsprocessen. We moeten er nu voor zorgen dat we in de toekomst voldoende, kwalitatief hoogstaande zorg kunnen bieden aan een toenemend aantal mensen. Dat betekent dat de sector aantrekkelijk moet zijn om in te werken. Op dit moment zijn er grote verschillen binnen de langdurige zorg. Sommige organisaties zijn heel actief bezig met veranderen. Aan de andere kant zie je organisaties die alle veranderingen in de zorg niet kunnen bijbenen en die op de rand van faillissement staan. Dit zijn uitersten, ertussenin zit een forse groep die nog op zoek is of bepaalde drempels niet kan nemen. Met het programma In voor zorg! willen we organisaties die willen veranderen, helpen die drempels te slechten. Dat doen we door de kennis die nodig is voor transformatie aan te bieden, en daarbij de benodigde menskracht te leveren.

Het ministerie van VWS is uiteraard blij met het succes van In voor zorg! De langdurige zorg heeft een bestendige toekomst voor zich. Het ministerie ondersteunt de veranderkracht in het veld van harte. Leuker werken is aanstekelijk en beter voor onze patiënten en cliënten. Iris van Bennekom, directeur langdurige zorg van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport

In voor zorg! ondersteunt organisaties in de langdurige zorg bij veranderingsprocessen voor een meer toekomstvast, cliëntgericht en doelmatig zorgaanbod. In voor zorg! brengt gedreven deskundigen uit de langdurige zorg bij elkaar in actieve netwerken om bewezen kennis en goede voorbeelden versneld te implementeren, zodat werknemers en cliënten nu en in de toekomst tevreden zijn over de kwaliteit van het zorgaanbod (www.invoorzorg.nl).

Wat we het laatste jaar hebben gezien, is dat stapsgewijs beginnen met een andere manier van denken en werken leidt tot een nieuw perspectief. Het is niet in alle gevallen noodzakelijk om meteen de hele organisatie op de schop te nemen. Compilatie resultaten 2010


Foto: Thijmen Sietsma, Nijmegen

VOORWOORD

Het bevrijdende alternatief

Wij hebben dus ook goede voorbeelden opgenomen van organisaties die niet direct meedoen aan In voor zorg! Het gaat per slot van rekening niet om In voor zorg!, maar om het toepassen van bewezen kennis en bestaande ervaringen voor organisaties in de langdurige zorg. In voor zorg! gaat nu het tweede jaar in. Nieuwe deelnemers zijn welkom. Zij kunnen delen in de kennis en ervaring die door deelnemers van het eerste uur zijn ingebracht. Zo bezien, kan In voor zorg! in geen enkele organisatie ontbreken op het lijstje van goede voornemens voor 2011.

In voor zorg! is ruim een jaar op dreef. Eind 2010 hebben precies 135 organisaties in de langdurige zorg ‘ja’ gezegd tegen In voor zorg! Zij voeren - ondersteund door coaches van In voor zorg! – veranderingen in in hun werkprocessen. Het werken aan toekomstbestendige organisaties levert een reeks lezenswaardige voorbeelden op die in dit document bijeen zijn gebracht. Het zijn handzame samenvattingen van artikelen die eerder dit jaar op www.invoorzorg.nl verschenen: cases die laten zien hoe je door aanpakken het verschil kunt maken. Het heeft zin om dit te benadrukken. Organisaties inspireren elkaar en geven aan op welke manier èchte veranderingen binnen handbereik komen. Organisaties die nog zoeken naar een andere manier van werken, kunnen zo meer houvast krijgen. Anders werken met betere resultaten voor de cliënt, voor de medewerker en voor de financiële positie is niet altijd even makkelijk. Je moet soms afscheid nemen van ingeslepen gewoonten. Maar medewerkers van organisaties die de omslag durven te maken, zien dat het alternatief bevrijdend kan werken. De kennis en ervaringen die In voor zorg! aanreikt, zijn onderdeel van alle inspanningen in de sector om te komen tot toekomstbestendige, langdurige zorg.


Organisaties voor langdurige zorg – verpleging en verzorging, voor ouderen, gehandicaptenzorg, thuiszorg en langdurige ggz – worden van harte uitgenodigd deel te nemen aan het programma In voor zorg! Kijk voor meer informatie op www.invoorzorg.nl.


FOTO: Hans OOsTrum FOTOgraFIe

Ruimte VOOR De pROfessiOnal

Atlant geeft voorrang aan werkvloer



nelleke Vogel, voorzitter raad van Bestuur atlant zorggroep, en Henk nies, bestuurder Vilans, kenniscentrum langdurende zorg, ondertekenen samenwerkingsovereenkomst.

Met Atlant, een grote zorgorganisatie in Apeldoorn en omgeving, is eigenlijk niets mis. Geen pieken en geen echte dalen. Toch voelde Atlant - in het licht van ZZP’s en andere vernieuwingen – dat een energieboost nodig was. In voor zorg! levert die boost op dit moment. De energie komt van de werkvloer. In voor zorg! heeft met teams van medewerkers gesproken. Er is ruimte gecreëerd waardoor hun ideeën kunnen worden vertaald in praktische verbeteringen die de positie van de medewerkers, van clienten en zeker ook van de organisatie ten goede komen. Bestuurder Nelleke Vogel: “Er komt meer structuur en tempo. Medewerkers gaan meer over de inhoud. Zij krijgen meer de gelegenheid om met cliënten en familie te overleggen over de te leveren zorg”. Atlant was voorafgaand aan In voor zorg! al goed bezig. In 2008 bracht de organisatie het ‘Inspiratieboekje Ondernemerschap’ uit. Het boekje was gevuld met goede voorbeelden die medewerkers hadden bedacht. Allemaal bedoeld om het wonen en werken bij Atlant prettiger te maken. Het enthousiasme borrelt tussen de hoofdstukken door naar boven. Maar veel samenhang zit er niet in de vele voorbeelden. Daarin lag ook precies de reden waarom Atlant graag gebruik wilde maken van de expertise van In voor zorg! Bestuurder Nelleke Vogel: “We wilden meer structuur en meer tempo. Dat moet, want ZZP’s, dubbele vergrijzing en dreigende personeelstekorten leggen een zware claim op onze medewerkers”.

ruimte geven aan inspirerende ideeën Bestuurder Nelleke Vogel: “Het is nieuw voor ons. We waren vooral een traditioneel hiërarchisch geordende organisatie. Dat zetten we nu niet ineens overboord, maar we geven wel ruimte en voorrang aan inspirerende ideeën die de werkvloer meer ruimte geven. In het voorrang geven aan de werkvloer zit de cultuurverandering. Met In voor zorg! maken we snelheid en gaan we meer de diepte in. Snelheid en verdieping zijn ook nodig om te voorkomen wat we in een valkuil terechtkomen. We moeten overtuigend duidelijk maken dat onze medewerkers met ondernemend gedrag de organisatie beter kunnen maken. Doen we dat niet, dan dreigt het gevaar dat we toegeven aan de werkdruk en gaan we weer als vanouds over tot de orde van de dag. Dat is absoluut ongewenst. Doorpakken dus met In voor zorg!” Leren rust te nemen Medewerkers prijzen vooral de rust en de betrokkenheid die In voor zorg! heeft gebracht. Teamleider Sientje Burgwal: “Medewerkers in mijn team leerden bijvoorbeeld om zelf de bezetting van de diensten in te vullen. Dat medewerkers dat nu doen, is geen gemakzucht van het kader. Het vergroot de betrokkenheid van de verzorgenden: dat is het vooral. Ik zie het niet als een taakverzwaring. In voor zorg! leert ons juist om de rust te nemen om de juiste keuzes te maken. Als je als een gek rond gaat rennen, kun je het met heel weinig heel druk hebben”. atlant in het kort

zo werkt het In voor zorg-coach Gerard de Kruijk adopteerde vier teams. Na eerste gesprekken werd duidelijk dat ondersteuning maatwerk vereist. Ieder team was anders en dus waren ook de handreikingen die teams kunnen doen per team verschillend. Inzet van de gesprekken die de teammedewerkers uitnodigden hun ideeën in te zetten voor verbeteringen in de organisatie, was steeds de vraag ‘Waar loop je nu concreet tegenaan?’ Vervolgens hing het af van de situatie, van de medewerkers individueel en van het team als geheel welke oplossingen er komen. Compilatie resultaten 2010

Atlant Zorggroep levert ouderenzorg vanuit negen verpleeg- en verzorgingshuizen in en rond Apeldoorn. Ook thuiszorg zit in het pakket. Atlant is bovendien gespecialiseerd in de begeleiding van mensen die lijden aan Korsakov en de Ziekte van Huntington. Meer informatie vind u op de Atlant-pagina bij www. invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Atlant zorggroep. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 22 maart 2010 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg 5

Buurtteams aan zet bij Thuiszorg Rotterdam

Foto: Thuiszorg Rotterdam



Ruimte voor de professional

In 2010 zijn bij Thuiszorg Rotterdam ruim zestig kleinschalige buurtgerichte teams uit de startblokken gegaan. ‘Thuis in de buurt’ noemt Thuiszorg Rotterdam dit nieuwe zorgconcept. Omdat Thuiszorg Rotterdam nadrukkelijk geen top-downbenadering wilde bij het opzetten van de nieuwe teams, heeft het enige tijd geduurd voordat de teams waren samengesteld. Deze extra tijd bleek een investering die de basis is voor een gezonde voortzetting van deze organisatie. Begeleid door de coaches van In voor Zorg! waren teams zelf aan zet bij het praktisch optuigen van de nieuwe organisatie. Structuur volgt cultuur Buurtgericht werken lijkt een kwestie van structuur aanbrengen. Thuiszorg Rotterdam oordeelde echter dat het allereerst om cultuur gaat. Zonder betrokkenheid bij een nieuwe manier van werken gaat het niet. Vanuit deze visie is samen met In voor zorg! een educatief programma opgezet dat medewerkers en managers begeleidde in het toewerken naar en faciliteren van nieuwe buurtgerichte teams. In het leerprogramma is gewerkt met verschillende leerfases: blauw, oranje en groen. Als je als teammedewerker op groen zit, heb je een teamvaardigheid echt goed in de vingers. Je kunt dan bijvoorbeeld voor je klanten zelfstandig afspraken maken met de huisarts. In de nieuwe situatie is één centraal richtinggevend begrip gekozen: zelfredzaamheid. Ook zijn vier klantwaarden geformuleerd, de vier P’s: we werken professioneel, persoonlijk, als partner en met plezier. Het stimuleren van zelfredzaamheid en de vier P’s is niet alleen van belang voor de cliënten, maar ook voor samenwerkende collega’s. Het zijn sleutelwoorden die onderdeel zijn van de nieuwe cultuur van Thuiszorg Rotterdam. Ervaringen van medewerkers Verzorgenden met een lange staat van dienst hebben het idee dat ‘vroeger’ een beetje terugkeert. Verzorgende Annet de Jong: “Zoals we nu werken, zo zijn we ooit begonnen. We vinden het heerlijk dat we nu zelf weer de regie in handen hebben. 6 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

We plannen zelf de zorg en hebben een vaste lijn naar de wijkverpleging, waarmee de samenwerking soepel verloopt.” Teams zijn kleiner, flexibeler, makkelijker bereikbaar. Maar het belangrijkste is dat teammedewerkers weer het gevoel hebben zelf de touwtjes in handen te hebben. Dat vertaalt zich in voordelen voor de cliënt. Annet de Jong: “We zijn een klein team en worden zo vertrouwde en persoonlijke gezichten voor de cliënt. Dat geeft een rustig gevoel. Zeker als de cliënt zorg ontvangt van twee, hooguit vier collega’s.” Ook het contact met de huisarts en andere zorgverleners is nieuw leven in geblazen. Vroeger waren die contacten soms nogal omslachtig, waarbij grote teams ook nog eens vertragend werkten. De coördinerende wijkverpleegkundigen van het buurtteam wilden de banden aanhalen om op die manier snel en effectief samen te werken. Cultuuromslag op billboards De cultuuromslag is nog op een ander front merkbaar: Thuiszorg Rotterdam is weer zichtbaar thuis. Op billboards, abri’s en in advertenties in de Maasstad laten ze dit duidelijk weten. De foto’s op de billboards zijn niet gemaakt met ingehuurde modellen, maar met èchte medewerkers en met ouderen en chronisch zieken. Thuiszorg Rotterdam in het kort Thuiszorg Rotterdam is de grootste thuiszorgleverancier in Rotterdam. Met ruim 13.000 cliënten en 3.500 medewerkers heeft de organisatie een netwerk van buurtgerichte teams in de stad. Inmiddels is Thuiszorg Rotterdam ook in Schiedam actief. Meer informatie vind u op de Thuiszorg Rotterdampagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Thuiszorg Rotterdam. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 12 maart 2010


eerste bijeenkomst van de werkgroep en pilotteams.

FOTO: PuurzuId


Het Amsterdamse zorgcentrum PuurZuid geeft medewerkers nadrukkelijk de ruimte om hun ideeën en deskundigheid in te brengen om zo de organisatie van PuurZuid eenvoudiger en doeltreffender te maken. Cruciaal onderdeel is dat de werkvloer mee beslist over bestedingen op hun afdeling. Zorgmedewerkers zijn goed in zorg. Maar mag je veronderstellen dat zorgmedewerkers ook qua uitgaven de juiste afwegingen kunnen maken? Bestuurder Wybren Bakker: “Als je thuis de goedkoopste stofzuiger of auto kunt kopen, kun je ook hier verstandige financiële afwegingen maken”. Wat bij PuurZuid gebeurt, is een mooi voorbeeld van de stelling dat je de cliënt alleen centraal kunt stellen als je ook de medewerker centraal stelt. Door een grote ballast aan regels en procedures lijkt het of er maar weinig ruimte is voor professionals. Of is het meer een kwestie van durven delegeren en gewoon doen? Over deze vragen is PuurZuid met haar medewerkers in gesprek gegaan. Bestuurder Wybren Bakker: “Wij willen samen met medewerkers zoeken naar nieuwe verbindingen. Het gaat om vragen als: Doe ik de goede dingen en doe ik de dingen goed?. Dat geldt niet alleen voor mij als bestuurder, dat geldt voor iedereen in deze organisatie. In voor zorg! speelt in dat proces een duidelijke rol. Ze helpen ons bij zelfreflectie”. zo werkt het PuurZuid heeft teams van medewerkers in het leven geroepen die onderzoeken hoe zij meer inhoud kunnen geven aan hun vakmanschap. Binnen deze teams wordt specifiek gepraat en gedacht hoe zaken simpeler en resultaatgerichter kunnen. Tot 2015 is de organisatie bezig om PuurZuid voor medewerkers en cliënten beter te maken. Het jaar 2015 heeft te maken met het strategische project ‘Mijn ambacht in 2015’ . In 2015 moet er sprake zijn van een structureel betrokken werkvloer die in de praktijk meebeslist over grote en kleine zaken die voor de organisatie van belang zijn. Het project wordt geflankeerd door verschillende noodzakelijke randvoorwaarden. Zo zijn inmiddels budgetten gedecentraliseerd, en is een systeem van integraal leidinggeven aanstaande. Compilatie resultaten 2010

PuurZuid geeft ruimte aan vakmanschap werkvloer



Medewerkers die in teams meedoen aan de zoektocht naar eenvoud, doeltreffendheid en – logisch gevolg – meer betrokkenheid, zijn er blij mee dat alle aandacht nu loopt via het vakmanschap van de werkvloer. Inmiddels is in de diverse teams een taakverdeling aangebracht, waarbij individuele talenten en deskundigheden optimaal aan bod kunnen komen. Een belangrijke sleutel tot het succes van de teams is dat medewerkers meer verantwoordelijkheid koppelen aan een gevoel van grotere betrokkenheid. Bestuurder Wybren Bakker: “Als je alle bedrijfsprocessen bekijkt, zie je dat medewerkers in de zorg tot nu toe maar bij een paar factoren worden betrokken. Medewerkers krijgen de kans om alle factoren in te zetten bij het zorgoverleg, inclusief het financiële aspect. Zij bepalen in onderling overleg hoe meer integrale verantwoordelijkheid het beste vorm kan krijgen”. gelijkwaardigheid Wat nu in PuurZuid al brainstormend ontstaat, krijgt waarschijnlijk gestalte in een organisatiebrede besluitvormingsmethode. PuurZuid wil op termijn met de sociocratische besluitvorming gaan werken. Kern van deze aanpak is dat iedere mens anders is, maar dat mensen bij de besluitvorming gelijkwaardig aan elkaar zijn. Om deze gelijkwaardigheid daadwerkelijk te realiseren, wordt de besluitvorming georganiseerd volgens het ‘consentbeginsel’. Dit houdt in dat een besluit pas genomen is, wanneer geen van de aanwezige leden (beargumenteerd en overwegend) bezwaar heeft tegen het nemen van het besluit. Puurzuid in het kort Bij PuurZuid werken 386 professionals en circa 160 vrijwilligers. Gemiddeld maken 242 intramurale cliënten gebruik van hun diensten. PuurZuid, gevestigd in Amsterdam Zuid, heeft een bijzonder brede reeks aan activiteiten. Van schuldhulpverlening tot wonen met zorg. En van cursussen zelfredzaamheid tot maaltijden aan huis. Meer informatie vind u op de PuurZuid-pagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>PuurZuid. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 5 september 2010 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg 7

Nieuw accent bij HilverZorg: goed gedrag bespreekbaar maken

FOTOgraFIe: Hans OOsTrum FOTOgraFIe



Het bespreken van een gefilmde interactie op locatie st. Carolus van Hilverzorg.


HilverZorg in Hilversum wilde de participatie van medewerkers verbreden en verdiepen. Met steun voor In voor zorg! werd een methode gevonden die op een laagdrempelige manier medewerkers laat zien hoe het anders kan: medewerkers filmen elkaar tijdens het werk. Daardoor wordt letterlijk zichtbaar welke medewerkers het goed aanpakken. Die goede voorbeelden overtuigen en leiden inmiddels tot enthousiasme en tot de bereidheid om het werk anders uit te voeren. Goed beschouwd ging in de loop van 2009 het roer al om bij HilverZorg. De organisatie gaf de aanzet met het veelzeggende veranderprogramma ‘Van harnas naar zomerjurk’. Het programma gaf met succes ruimte aan talenten en aan ideeën van zorgmedewerkers. Maar er zat veel meer in het vat. In voor zorg! verdiept en verbreedt deze aanpak nu en brengt rust en verdieping in de zorg van HilverZorg. In voor zorg-aanpak In voor zorg-coach Peter Hoveling ging in gesprek met medewerkers, maar zorgde er allereerst voor dat medewerkers rugdekking hebben bij het zoeken naar een andere manier van werken. In voor zorg! traint daarom ook het management en richt zich met het nieuwe werken niet alleen op de individuele (zorg)medewerkers, maar nadrukkelijk ook op leidinggevenden en complete teams binnen heel HilverZorg. HilverZorg ontdekte via In voor zorg! dat ‘rust brengen in je werk’ niet op commando gaat. Ook als de condities gunstiger worden, blijven het taakgerichte handelen en de oude routine nog lange tijd in het hoofd zitten. dagelijkse interactie vastleggen Hoe dit te doorbreken? HilverZorg koos voor een aansprekende vorm van communicatie. Met een kleine videocamera werd de dagelijkse interactie tussen cliënten en medewerkers gefilmd. De filmbeelden werden daarna besproken. Insteek was steeds: kijk naar de film en vertel wat er allemaal goed gaat. Dat werkte en met het medium film ontdekten 8 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

medewerkers als vanzelf dat wat bij de één goed gaat, bij de ander minder goed gaat. Door de film werden deze verschillen op een natuurlijke manier bespreekbaar gemaakt. Ook zagen medewerkers trouwens dat het opvallend vaak druk en rommelig was in de vertrekken waar zij met de cliënten werkten. Er kwam nog iets aan het licht via de filmpjes. Sommigen weten van nature al rust in hun werk te brengen. Maar dit inspirerende gedrag werd tot voor kort niet in de teams besproken. Dat inzoomen op goed gedrag werkt als een versneller in de gewenste veranderprocessen. De volgende fase – werken aan merkbare veranderingen – begint eind 2010. nooit meegemaakt De eerste resultaten laten zien dat de aanpak nu al een schot in de roos is. Teamleider Marianne van den Esschert: “Je krijgt nu de kans om je eigen werk beter te maken. In de negen jaar dat ik hier werk, heb ik nog nooit zoiets meegemaakt”. Wil Ferrante, voorzitter van de Centrale Cliëntenraad, is blij verrast met de nieuwe wind die nu opsteekt. Ze zegt: “Ik heb goede hoop. Tot voor kort ging het in HilverZorg steeds om veranderplannen die vooral onrust brachten in plaats van rust. Het lijkt erop dat het nu echt anders wordt”. Hilverzorg in het kort HilverZorg levert ouderenzorg en geestelijke gezondheidszorg voor ouderen. Dat gebeurt in Hilversum en omgeving. De organisatie heeft drie woondienstencentra, een woonzorgcentrum en vier verpleeghuizen. Ook thuiszorg zit in het pakket. Meer informatie vind u op de HilverZorg-pagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Stichting HilverZorg. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 4 november 2010


Foto: Thuiszorg Het Friese Land

Cliënt centraal

‘Ondersteuning Eigen Regie’ (OER) is de naam van een aanpak waarmee via dóórvragen naar wensen en behoeften van cliënten mensen langer op een verantwoorde manier zelfstandig kunnen blijven wonen. Als dat met wat aanpassingen lukt, geeft dat mensen rust en neemt de zorgvraag af. OER is eigenlijk een evaluatie halverwege het zorgtraject, waarbij inlevend en heel doelgericht wordt geïnventariseerd wat tussentijds de wensen en behoeften van de cliënt zijn. Thuiszorg Het Friese Land – deelnemer aan In voor zorg! Via TinZ, Netwerk Dementie Friesland (zie hoofdstuk 17) - heeft OER samen met twee andere zorgaanbieders ingevoerd. OER maakt deel uit van het bredere en ambitieuze plan ‘Omkeer 2.0’. De inzet is om samen met woningbouwverenigingen, zorgaanbieders, onderwijsinstellingen, verzekeraars en de ICT-organisaties te komen tot een goed sociaal steunsysteem in de wijk. Zo werkt het Als een organisatie zorg verleent in een bepaalde wijk is het goed dat de zorg op gezette tijden wordt geëvalueerd. Hoe de zorg geregeld is, hoe de kwaliteit is en wat de verbeterpunten zijn. Voorzien van dit soort vragen gaat een verzorgende op pad om cliënten te vragen hoe zij de kwaliteit ervaren. Het is eigenlijk een andere, uitgebreidere vorm van intake. Het gaat niet alleen om de technische handelingen, maar ook om de beleving die de cliënt daarbij heeft. En dat vereist van verzorgenden een andere manier van vragen. Verzorgende Esther Roorda: “Onze vragen waren tot voor kort gebaseerd op wat de organisatie kan aanbieden. Het was dus eigenlijk altijd zo dat de cliënt zich moest aanpassen aan de organisatie. Wij proberen dat nu andersom te doen: wij proberen het zo te organiseren dat de cliënt leidend is en de regie voert. Dat betekent dat de organisatie veel minder aanbodgericht is en veel meer vraaggericht”. Om cliënten desgewenst meer te kunnen bieden dan past binnen het bestek van de eigen organisatie, werkt Het Friese Land samen met andere instanties.


Meer eigen regie cliënt bij Thuiszorg Het Friese Land



Valkuil Het lijkt zo gemakkelijk: vragen hoe de cliënt de zorg en ondersteuning ervaart en wat actuele wensen en behoeften zijn. Toch is er een valkuil. Esther: “Waar je tegenaan loopt, is bijvoorbeeld het feit dat oudere mensen al gauw aangeven tevreden te zijn. Het gaat altijd goed, ook als je met eigen ogen ziet dat dat niet zo is. Onze taak is het dan het echte verhaal boven tafel te krijgen. Dat vereist een bepaalde techniek, veel inlevingsvermogen, fijn afgestelde antennes en vooral veel geduld”. “Wij vragen nadrukkelijk naar de wensen van de cliënten: wat zou u graag veranderd willen zien, of wat wilt u nog meer? En dan blijkt dat die wensen vaak heel bescheiden zijn, dan gaat het om dingen als het tijdstip van de zorgverlening. Nu is dat vaak opgehangen aan het tijdsschema van de organisatie. Onze nieuwe benadering geeft de cliënten rust en vrijheid, ze kunnen en mogen in feite zelf hun dag indelen. Dat lijkt logisch, maar dat is het dus in de praktijk niet altijd.” Thuiszorg Het Friese Land in het kort De 2.400 medewerkers van Thuiszorg Het Friese Land bieden meer dan 10.000 inwoners van Noord- en Midden-Friesland zorgen welzijnsdiensten aan. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 7 oktober 2010


Herbergier: goed leven belangrijker dan zorg

Foto: Reed Business/Michel Zoeter



Cliënt centraal

In reactie op de grootschaligheid in de langdurige zorg steken kleinschalige initiatieven de kop op. De Herbergier – geen deelnemer aan In voor zorg! - is hier een inmiddels bekend voorbeeld van. De Herbergier is onderdeel van de Drie Notenboomen, waaronder ook de Thomashuizen vallen. In het concept van De Herbergier zetten zorgondernemers op franchisebasis een kleinschalige woonvoorziening op voor dementerende ouderen. Uitgangspunt is dat de zorg beter, leuker en goedkoper wordt. Door het ontbreken van managers en door een minimum aan beleidsmatig overleg is er volop aandacht en tijd voor de gasten. De Herbergier is een initiatief van Adriaan en Gherina Koenen. Het ondernemersduo is – naast het bewaken en uitbouwen van het concept – ook zelf actief in de Arnhemse vestiging van De Herbergier. Gherina Koenen merkte dat medewerkers die bij De Herbergier komen werken, een omslag moeten maken in hun zorgbenadering. Gherina: “In het begin had men moeite om zomaar een krant te lezen samen met een gast, of een praatje te maken tijdens een kop koffie. Ze wilden iets doen. Maar dít is nou juist het werk, zeiden wij. De was komt later wel. Ook hoeven de gasten niet per se in bed te liggen voordat de nachtdienst komt, zoals velen gewend waren. Als medewerker leef je hier samen met de gasten, dat is de kern”. Ruimte om zich te ontwikkelen De initiatiefnemers vinden dat demente mensen te snel worden afgeschreven. Adriaan: “Ik wil een goed leven bieden, in plaats van zorg. In de instellingen is alles gericht op zorg, terwijl zorg een middel is om te leven. Daar was leven de zorg, verder was er niets”. De gasten krijgen de ruimte om zich te ontwikkelen. De Herbergier stelt dat de organisatie zich hiermee onderscheidt van reguliere verpleeghuizen. Adriaan: “We appelleren aan alles wat een gast nog zelf kan. We hebben zeker zes gasten die in een verpleeghuis vanwege valangst binnen een week op een stoel zouden worden vastgebonden. Hier niet.

10 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

Als iemand valt, gaan we juist oefenen om hem of haar sterker te maken”. Het geheim van de Herbergier is dat het bijna net als thuis is, met een minimum aan regels. Deuren gaan nooit op slot bijvoorbeeld. Je zou zeggen dat demente cliënten dan weglopen. Adriaan: “Als een gast wegloopt, loopt iemand van ons gewoon mee. Na een paar keer is de behoefte om weg te lopen verdwenen. Mensen willen weglopen, omdat ze zich opgesloten voelen”. Randvoorwaarden De kleinschaligheid en hoge mate van beschikbaarheid van medewerkers zijn noodzakelijke randvoorwaarden achter het succes van De Herbergier. Het grootste deel van de dag zijn er in de Arnhemse vestiging minimaal vier mensen beschikbaar, exclusief het ondernemersduo, vrijwilligers en stagiaires. Gherina en Adriaan wonen op de bovenste etage van het pand en zijn in principe 24 uur per dag te bereiken. De benadering van De Herbergier heeft grote belangstelling. Er is een wachtlijst voor zowel cliënten als voor mensen die er graag willen werken. Dit is des te opmerkelijker, omdat De Herbergier financieel niet altijd de meest aantrekkelijke optie is voor zorgmedewerkers. Adriaan: “Onze medewerkers worden geselecteerd op hun betrokkenheid, niet op hun opleiding. Aan een CAO doen we niet. Iedereen krijgt ongeveer FWG 35 uitbetaald”.

Bij het samenstellen van dit artikel is onder meer gebruikgemaakt van een artikel uit: Zorg + Welzijn Magazine, 5, 6 mei 2010, door Mariëlle van Bussel, www.zorgwelzijn.nl. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 20 juni 2010


Foto: Woonzorggroep Samen

Cliënt centraal

In 2011 begint in Verpleeghuis Magnushof van Woonzorggroep Samen de aanleg van een speciale ‘Alzheimertuin’. De filosofie hierachter sluit aan bij het gedachtengoed van Planetree. In 2006 koos Woonzorggroep Samen als eerste organisatie voor Planetree: een in Amerika ontwikkelde methode voor mensgerichte zorg met een visie die zowel de cliënt als de medewerker centraal stelt. Woonzorggroep Samen doet niet mee aan In voor zorg! De Noord-Hollandse organisatie vindt dat Planetree hun processen voldoende toekomstbestendig maakt. Zo werkt het Toen Woonzorggroep Samen aangaf als Planetreeorganisatie te willen gaan werken, kwamen medewerkers van Planetree Nederland langs om bewoners, medewerkers en vrijwilligers via een focusonderzoek te bevragen. De vragen gaan in zo’n standaardonderzoek over de drie pijlers van Planetree: betere zorg, helende omgeving en een gezonde organisatie. Planetree-medewerkers willen dan weten hoe bewoners, medewerkers en vrijwilligers tegen deze pijlers aankijken en wat er voor nodig is om zorg, omgeving en organisatie te verbeteren. Na de aanbevelingen van Planetree wordt er bepaald wat als eerste opgepakt wordt. Een groep van medewerkers komt vervolgens met verbeteringsideeën voor de zorg. Participatie en toetsing van de verbeteringen door cliënten, zijn harde randvoorwaarden. Als cliënten een verbetervoorstel niet goed vinden, gaat het niet door. Het perspectief dat Planetree schetst voor deelnemende organisaties is veelbelovend: open communicatie, meer werkplezier, een uitnodigende omgeving en tevreden cliënten. Iedereen in de organisatie doet mee. Samen zorgen ze voor innovatieve zorgverlening en inspireren ze elkaar en collega-instellingen.

Woonzorggroep Samen gaat voor Planetree

2011 wordt aangelegd. Het wordt een tuin waar een dementerende optimaal en veilig van zijn vrijheid kan genieten. Cliëntenraad, familie, medewerkers; iedereen staat erachter en werkt mee. Zo schrijft men fondsen aan en de familie levert spullen die op een rommelmarkt verkocht worden. Iemand is zelfs gaan paalzitten voor dit goede doel. “De betrokkenheid van Schagen is hartverwarmend”, zegt clustermanager Theo Winder. Het enthousiasme waarmee de Alzheimertuin wordt voorbereid, heeft ertoe geleid dat Woonzorggroep Samen door de Stichting Planetree Nederland is genomineerd als het mooiste Planetree-initiatief. Inmiddels is bekend dat ze deze onderscheiding net niet in de wacht hebben gesleept. Theo Winder: “Het belangrijkste is de tuin. We worden er met z’n allen blij van”. Woonzorggroep Samen in het kort Woonzorggroep Samen bestaat uit woonzorgcomplexen, zorgcentra en een verpleeghuis in de gemeenten Harenkarspel, Niedorp, Schagen, Wieringen, Wieringermeer, Anna Paulowna en Zijpe. Vanuit twintig locaties leveren 1.600 medewerkers en veel vrijwilligers van Woonzorggroep Samen zorgen welzijnsdiensten, ook bij cliënten thuis. Meer informatie over Planetree vindt u op de website van Planetree Nederland, www.planetree.nl Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 19 oktober 2010

Alzheimertuin Planetree is in Woonzorggroep Samen nog volop in ontwikkeling. Maar een mooi concreet voorbeeld van de nieuwe benadering is de Alzheimertuin die in Compilatie resultaten 2010




Warande is in voor zorg met Lean

FOTO: Warande



Verbeterbord-bespreking’ op afdeling Oost 1 van verpleeghotel Bovenwegen van Warande.

slimmeR WeRKen Via De lean-metHODieK

Warande gebruikt als deelnemer aan In voor zorg! de Lean-methodiek als middel om extra tijd voor aandacht over te houden voor cliënten van Warande. Er is voor ‘Lean’ gekozen en niet voor Lean Six Sigma, omdat de Sigma-variant veel met statistieken werkt. Lean gaat meer in op de manier van denken en werken. Het tegengaan van verstoringen en verspillingen is de ruggengraat van de Lean-aanpak in Warande. Voor het opsporen van die verstoringen en verspillingen zet Warande de werkvloer in. Met de introductie van Lean wil Warande de medewerkers uitnodigen om goed na te denken of het slimmer kan. Dat leidt tot veranderingen, waar niemand slechter van wordt. Bestuurssecretaris Eline van Geest: “Dit programma willen we inbedden in de organisatie. Nu nog spreken we bij Warande van een ‘programma’, maar over hopelijk zo’n jaar of vijf zal dat veranderen in: ‘Dit is zoals we hier werken bij Warande’.

Borgen Er is Warande veel aan gelegen om de Lean-methodiek te borgen in de organisatie. De komende tijd is/wordt een team van acht Warande Lean-coaches getraind. Warande houdt bovendien zeer frequent ‘verbeterbordbesprekingen’. Daar vertellen medewerkers over hun resultaten, inventariseren mensen nieuwe ideeën en wordt waar nodig het concept bijgestuurd. Lean is bij Warande dus nadrukkelijk een middel dat verstoringen en verspillingen uit het werk kan halen. Doel is extra ‘tijd voor aandacht’, zoals het lang lopende programma van Warande heet. Eline van Geest: “We willen echte aandacht voor wat de cliënt bezighoudt, naast aandacht voor directe wensen en behoeften. Medewerkers willen met meer rust bezig zijn met bijvoorbeeld hun ADL-verrichtingen”.

zo werkt het Het inzetten van Lean bij Warande is nog vrij pril. Op de vraag aan medewerkers welke maatregelen verspilling tegen kunnen gaan, ontstond er een lijst met verbeterideeën. Waar mogelijk werden deze suggesties onmiddellijk verwezenlijkt of er werden zichtbare voorbereidingen getroffen om het anders te gaan doen. Zo is een keuken slimmer ingericht. Een goed idee was ook om niet overdag, maar ’s nachts de juiste aantallen incontinentiemateriaal klaar te leggen. Daardoor hebben mensen ’s ochtends meer tijd voor de cliënt. Dit idee wordt nu uitgeprobeerd. Verder heeft een team een centrale ‘parkeerplaats’ voor tilliften afgesproken. Dat scheelt zoektijd en frustratie. Ook is het doorverbinden met dect-telefoons gerealiseerd. Dat scheelt veel onnodig gezoek en geloop. Het lijken misschien kleine en simpele voorbeelden; de optelsom van vele kleine verbeteringen geven een groot effect op de dagelijkse gang van zaken. Het management heeft in de Lean-gedachte een faciliterende en coachende rol. Dit geeft medewerkers extra geloof en vertrouwen in maakbaarheid van hun eigen werk.

Warande biedt circa 750 ouderen op de Utrechtse Heuvelrug vanuit drie verzorgingscentra, twee verpleegcentra en enkele buitenlocaties woon-, serviceen zorgarrangementen aan. Bij Warande werken 765 mensen. Meer informatie vind u op de Warande-pagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Warande.


Warande in het kort

Wilt u meer weten over de Lean-methodiek? Het informatiecentrum van In voor zorg! is een prima startpunt. Kijk op www.invoorzorg.nl en zoek Lean denken en doen in Zorgorganisaties. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 1 december 2010


Hoofdingang van verpleeghuis de meent van zorggroep Charim.

FOTO: zOrggrOeP CHarIm


Een flinke vermindering van de bezetting, dat was voor verpleeghuis De Meent van Zorggroep Charim één van de tastbare gevolgen van de invoering van de ZZP’s begin 2009. Zoekend naar oplossingen, kwam vestigingsdirecteur Zeger de Haan in contact met Lean, een methode die verspilling op kan heffen. Althans zo werkt het in het bedrijfsleven en hier en daar in een ziekenhuis. Maar het werkt ook in de care-sector. In voor zorg! gaf een steuntje in de rug. Eerstverantwoordelijke verzorgende Bianca van den Bosch: “Het loopt nu soepeler dan vorig jaar toen we nog met een dubbele bezetting werkten. We voelen ons als EVV’ers de motor van het team. Je hebt gewoon meer tijd. In 2009 schaften we het unit-overleg af. Hadden we toen geen tijd meer voor. Nu wel”. Na een eerste lokale invoering van de Lean-methodiek helpt In voor zorg-coach Henk-Jan Tromp nu mee met het verder uitrollen van de aanpak in andere units en locaties van Zorggroep Charim. Daarbij wordt technisch jargon dat bij Lean gebruikelijk is, vertaald in meer begrijpelijke termen. De aanduiding ‘verspilling’ werd bijvoorbeeld vervangen door ‘verstoring’. Charim heeft in 2010 met het instrument MMO-metingen (Multi Moment Opname) verstoringen in kaart gebracht: op meetdagen checkten zij elke vijf minuten wat er gebeurt en hoe het gebeurt. Dat was de aanzet tot nieuwe inzichten. Voorbeelden van verstoringen Zo was het dagelijkse wassen altijd een hele toestand. Cliënten belden vaak tussendoor, omdat ze wilden weten hoe laat ze precies gewassen werden. Het leverde elke dag een reeks verstoringen op die veel tijd kostte. In de nieuwe opzet werd aan elke cliënt bij het goedemorgen wensen gevraagd hoe laat hij of zij gewassen wilde worden. Bianca van den Bosch: “Dat gaf meteen een hoop rust en cliënten wisten waar ze aan toe waren. Gevolg was dat er nog nauwelijks gebeld werd en we zonder haast ons werk konden doen”. Ook de tilliften leverden verstoringen op. Regelmatig was de batterij leeg van een tillift. Compilatie resultaten 2010

Charim maakt EVV’ers tot motor van het team

Soms hing de cliënt dan al half in de lucht en moest er tussendoor op zoek gegaan worden naar een nieuwe batterij. Heel vervelend en tijdrovend allemaal. Nu staat er bij elke tillift een extra batterij èn een oplader klaar. Cliënten betrekken Soms zijn oplossingen verrassend eenvoudig. Het gaat vooral om het doorbreken van ingeslepen patronen: dat geeft verlichting. Zo was het in 2009 nog de gewoonte dat ’s middags alle cliënten naar bed gingen. Was altijd een heel geregel. “Maar waarom zouden we dat doen? We laten het nu aan de cliënten zelf over of ze al dan niet ’s middags een tijdje naar bed gaan”, zegt teammanager Grietje van Doornik. Als je gewoontes doorbreekt, kost dat soms moeite. Tip: het vanaf het begin betrekken van de cliënten bij de veranderingen, helpt bij het boeken van resultaten. Bianca van den Bosch: “De nieuwe manier van werken is voor ons EVV’ers een kwestie van bewustwording geweest. Het gaat niet om het huis van de medewerkers, maar om het huis van de bewoners. Wij als medewerkers zijn verantwoordelijk voor maatregelen die de situatie voor de bewoners verbeteren”. zorggroep Charim in het kort Zorggroep Charim levert vanuit een protestantschristelijke visie een breed pakket aan zorg in de regio’s Veenendaal en Zeist. De organisatie biedt onder meer vanuit negen locaties verzorgingshuiszorg Meer informatie vind u op de Zorggroep Charim-pagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Zorggroep Charim. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 18 april 2010




Vivantes wint zorgtijd door andere overdracht

FOTO: VIVanTes zOrggrOeP/JOHannes TImmermans

 


Vivantes wil met hulp van In voor Zorg! via Lean Six Sigma meer doelmatigheid, een hogere arbeidsproductiviteit en meer klanttevredenheid bereiken. Voor buitenstaanders lijken meer arbeidsproductiviteit en een hogere tevredenheid onder klanten haaks op elkaar te staan. Manager Verpleging-Verzorging-Thuiszorg Esther Voeten: “Maar als we binnen de beschikbare zorgtijd de arbeidsproductiviteit kunnen verbeteren, hebben we meer tijd om aandacht aan onze klanten te geven”. Eerste resultaten laten zien dat Lean Six Sigma inderdaad leidt tot meer tijd voor zorg. In voor zorg-coach Peter Herku begeleidt het proces en traint mensen in een anti-verspillings-systeem dat oorspronkelijk voor het bedrijfsleven is ontworpen.

door de arbeidsproductiviteit te verbeteren, is er bij Vivantes meer tijd om aandacht te geven aan de klant.

Bewustwordingsproces De aanpak werkt bij Vivantes vooral als een bewustwordingsproces. “Pas toen we in de gaten hadden dat we soms per medewerker met 42 omschakelingen per dag te maken hebben - dus 42 keer overschakelen van de ene activiteit naar de andere – beseften we dat we ons werk toch echt anders moesten gaan doen. Met dat inzicht begon de veranderslag”, aldus Esther Voeten. En die veranderslag is goed beschouwd een cultuuromslag. Esther: “We waren gewend heel hiërarchisch te werken. Dat gaan we nu loslaten. Anders leiding geven, meer delegeren en duidelijke verwachtingen neerleggen bij de werkvloer”. Vivantes in het kort

zo werkt het Op vier van de acht locaties van Vivantes ging zomer 2010 Lean Six Sigma als analyse-instrument uit de startblokken. Ook in Olympiastaete waar verzorgende Karin Voncken werkt. Karin vertelt: “Uit ons meetonderzoek bleek dat we een kwart van onze tijd bezig zijn met administratief werk. Ook werd duidelijk dat we heel veel tijd staken in de overdracht. De meeste tijd zit je er maar een beetje bij, omdat alle cliënten steeds werden besproken. En dat zijn er heel veel. Niet dat we dat erg vinden. Dat soort overleggen was voor ons een beetje een houvast. Want daar hoorde je wat je die dag moest gaan doen”. Eind oktober stonden de verzorgenden en helpenden in Olympiastaete op het punt om het roer om te gooien. Ze gaan met routes werken. Als verzorgende heb je dan per dag een vast aantal cliënten waar je alles voor doet. Informatie over je cliënten vind je terug in het elektronisch cliëntendossier. Karin: “We overleggen nog wel, maar dat gaat veel sneller allemaal. Ik vind het een goede ontwikkeling. Op deze manier kunnen we meer voor onze cliënten betekenen”. De introductie van Lean Six Sigma op locatieniveau is terdege voorbereid. Eerst zijn het directieteam en het managementteam getraind in de aanpak volgens de Lean Six Sigma-methodiek. Met die kennis konden zij de locaties beter bijstaan. 14 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

Vivantes heeft 750 medewerkers en biedt op acht locaties in de westelijke mijnstreek van Limburg zorg aan ouderen. Meer informatie vind u op de Vivantes-pagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Vivantes Zorggroep. Wilt u meer informatie over de Lean-methodiek? Het informatiecentrum van In voor zorg! is een prima startpunt. Kijk op www.invoorzorg.nl en zoek Lean denken en doen in Zorgorganisaties. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 23 november 2010


Foto: Zorgcontact

Slim roosteren

De Noord-Hollandse zorgorganisatie ZorgContact wil kleinschalig wonen en werken een duidelijker plek in de organisatie geven. Het eerste huis met vier huiskamers (6 cliënten per unit) is een feit. In voor zorg! gaat ZorgContact coachen. Niet zozeer vanwege de gewenste kleinschaligheid, maar met name om de formatie van ZorgContact binnen de strakke bedding van de ZZP’s te brengen. Want ZorgContact heeft heel wat meer mensen op de rol staan dan volgens de ZZP’s nodig is. Zoiets luistert uiteraard nauw en al helemaal binnen het werken in een kleinschalige setting, waar het lastiger schuiven is met de inzetbaarheid van mensen. Analyse van de formatie Beginnende kleinschaligheid en het organisatiebrede formatievraagstuk hebben meer met elkaar te maken dan het lijkt. Punt van aandacht is namelijk dat ook op kleinschalig niveau formatie en roosters moeten aansluiten op ZZP’s. Het formatievraagstuk heeft in samenwerking met In voor zorg! geleid tot ‘Project P’: een plan van aanpak dat inzichtelijk maakt waar kan worden bespaard op personele inzet, dat het zakelijk bewustzijn van medewerkers vergroot en dat helpt bij de implementatie, in het bijzonder waar het de roosters betreft. Meten is weten. Daarom is ‘Project P’ gestart met een analyse die laat zien wat de toegestane formatie is op basis van de ZZP-mix. Ook zijn de vaste formatie en de oproepkrachten in kaart gebracht en is per afdeling vastgesteld hoe het dienstenpatroon er uit moet zien om kwalitatief verantwoorde zorg te kunnen blijven leveren. De formatiekwestie kent twee aspecten. Er zijn te veel fte’s, maar er zijn ook te veel hoog opgeleide medewerkers. Interim-bestuurder Karina Schilte: “Doordat in het verleden medewerkers zijn gestimuleerd om zich te scholen, hebben we nu meer mensen op een hoog niveau dan gezien onze zorgzwaartepakketten wenselijk is. Dat is duur en het schept verwachtingen die we niet waar kunnen maken”.

ZorgContact sluit formatie en roosters aan op ZZP's

 

In dit kader wordt gewerkt aan een meer flexibele inzet van het personeel en worden roosters afgestemd op de wensen van de cliënten in plaats van op de wensen van de medewerkers. Daarmee is de aanpak overigens nog niet kostendekkend. Kostenbeheersing gaat hand in hand met attitudeverandering. In dit kader zijn budgetten inmiddels op het niveau van afdelingshoofden inzichtelijk en hanteerbaar gemaakt. Een bewustwording leidt tot andere prioriteiten. Karina Schilte: “Ik verwacht dat mensen kritischer om zullen gaan met vakantieverlof. Tot voor kort werd elke verlofaanvraag automatisch goedgekeurd. Ook met roosters zullen teams kritischer worden. Als het je eigen budget is, ga je bewuster om met indirecte tijd”. ZorgContact in het kort ZorgContact biedt met 425 medewerkers vele vormen van zorgen dienstverlening aan ouderen. ZorgContact is actief in Bennebroek, Vogelenzang, Bloemendaal, Bentveld en Zandvoort. Meer informatie vind u op de ZorgContact-pagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Zorggroep ZorgContact. Wilt u meer informatie over de financiering van kleinschalig wonen? Het informatiecentrum van In voor zorg! is een prima startpunt. Kijk op www.invoorzorg.nl en zoek Een exploitatiemodel opzetten voor kleinschalig wonen. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 23 juli 2010

Kostenbeheersing De prioriteit van ZorgContact ligt bij de formatie en de loonkosten per formatieplaats. Compilatie resultaten 2010


Medewerkers Rintveld maken zelf hun rooster

Altrecht – specialist in geestelijke gezondheidszorg

 

Slim roosteren

GGZ-instelling Rintveld is voorjaar 2010 het proces van werkroosters maken, anders aan gaan pakken. Met een bijzondere pilot lijkt de organisatie een cruciaal onderdeel van het werken – het roosteren – een steviger fundament te geven. Rintveld is overigens geen deelnemer aan In voor zorg!. Bij wijze van proef stellen medewerkers op dit moment het gezamenlijke rooster op. Stap voor stap en zonder gemor. Dit leidt tot meer tevredenheid. Werk en privé kunnen op deze manier beter op elkaar worden afgestemd. En die harmonie kan de zorg en dus de cliënten, zo lijkt het, alleen maar voordelen bieden.

Maar het belangrijkste is misschien nog wel dat verpleegkundigen meer verantwoordelijkheid voor het rooster nemen en werk en privé beter op elkaar afstemmen. Het is op deze manier makkelijker het rooster voor iedereen ‘gezond’ te maken en te behouden. Mogelijk heeft de nieuwe manier van roosteren ook extra aantrekkingskracht op sollicitanten. Potentiële voordelen voor de patiënt zijn er ook, zegt Vonneke Bosch van Rintveld: “Als het goed is, hebben we straks meer uren beschikbaar op de momenten dat we die het meeste nodig hebben.” Rintveld in het kort

Zo werkt het Het maken van het rooster in de nieuwe opzet vraagt enige tijd. Maar die extra tijd betaalt zich uit in meer draagkracht voor het rooster. De verpleegkundigen hebben om te beginnen een paar weken de tijd om hun wensen in te vullen. Dat gaat niet alleen om vrije dagen, maar ook de dagen waarop ze willen werken. Zo maken de teams zelf het hele rooster. Na afloop van de termijn is het wensenrooster klaar. Daar zitten dan nog wel een heleboel ‘gaten’ in. Die worden op basis van het voorlopige rooster gedicht in de volgende fase. De verpleegkundigen gaan dan zelf aan de slag om het rooster te verbeteren. Iedereen kijkt voor zichzelf welke bijdrage hij of zij kan leveren om het rooster beter te maken. Mensen gaan hierbij vanzelf met elkaar in overleg. Het ‘sleutelen’ aan het rooster kunnen ze op het werk doen, maar ook thuis via internet. Op zeker moment voert de verantwoordelijke verpleegkundige een laatste controle uit en maakt het rooster definitief.

Rintveld is een gespecialiseerde afdeling voor kinderen, jeugdigen en volwassenen met een eetstoornis en kinderen en jeugdigen met overgewicht in combinatie met psychische problemen. Rintveld is onderdeel van Altrecht, een grote GGZ-organisatie in Utrecht. Ook biedt Altrecht consultatie aan collega-professionals en andere instellingen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Kijk voor een inspirerend voorbeeld voor de thuiszorg op www.invoorzorg.nl en zoek Wijkgericht roosteren met Moves. Bron: Raakvlak, Altrecht – specialist in geestelijke gezondheidszorg Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 2 juni 2010

Meer verantwoordelijkheid voor het rooster De reacties zijn voorzichtig positief. Positief is men over het feit dat werktijden nu beter aangepast kunnen worden op de thuissituatie. Ook hebben medewerkers voldoende inzicht in hoe het systeem werkt. De software is gebruiksvriendelijk.



Wijkverpleegkundige nelly van Culenborg

FOTO: rOB Van es

slim Omgaan met gelD

STMR – deelnemer aan In voor zorg! – levert thuiszorg in de Betuwe. De laatste jaren werd deze zorg steeds meer vanuit centrale kaders georganiseerd. De werkvloer voelde zich steeds minder verantwoordelijk en het leveren van maatwerk werd lastiger. Inmiddels is het tij gekeerd en wordt thuiszorg geleverd vanuit zogeheten kleine integrale teams. De aanpak past in een breed programma dat vooral de eigen kracht van de organisatie en van mensen die er werken wil benadrukken. Daarbij hoort integraal denken en werken op alle niveaus. Een scholingsprogramma begeleidt de omslag. STMR plukt inmiddels de financiële vruchten van de nieuwe benadering. Misschien wel beter dan welke beleidsdeskundige dan ook weet Nelly van Culenborg (17 jaar wijkverpleegkundige bij STMR) aan te geven waar de pijn zit: “Centrale planners kenden de cliënten niet. Daar begon het mis te gaan. Op papier zagen planningen er goed uit. Maar in de praktijk wisten we dat voor cliënt A meer tijd nodig was en voor mevrouw B juist minder”. Ander bezwaar was dat de centrale planners de verpleegkundigen in de wijk en de verzorgenden soms in een spagaat brachten. “We maakten veel onnodige kilometers. Cliënten die we anders zouden clusteren, moesten nu verspreid over de dag worden bezocht. We reisden van hier naar Tokyo. Kritisch meedenken gebeurde steeds minder. We deden alleen nog maar wat ons opgedragen werd”.

Nieuwe opzet thuiszorg versterkt positie STMR

 

Cultuur- en ontwikkelprogramma Werken met kleine integrale teams is één van de onderdelen uit het strategisch plan ‘Op eigen kracht naar Meer vrijheid’. Het plan voorziet ook op overhead-niveau in integraal werken. Het HRM-programma van STMR is inmiddels aangepast aan de nieuwe werkelijkheid van de STMR. Onder de titel ‘Samen tot meer resultaat’ is een cultuur- en ontwikkelprogramma voor alle medewerkers in de organisatie in gang gezet. Het programma duurt twee jaar. De nieuwe cultuur en bijpassende competenties moeten binnen deze periode herkenbaar en meetbaar de dagelijkse praktijk gaan kenmerken. Financiële trendbreuk Het nieuwe ‘eigen kracht’-scenario heeft na krap één jaar financieel de eerste vruchten afgeworpen. Met een positief resultaat van circa 0,6 miljoen euro is het eigen vermogen van STMR ten opzichte van het voorgaande jaar met circa 47% toegenomen tot 2,3 miljoen euro. Bestuurder Ron Axt: “In combinatie met de prognoses over 2010 kan worden geconcludeerd dat er sprake is van een financiële trendbreuk. Het weerstandsvermogen is echter nog kwetsbaar en moet binnen enkele jaren groeien naar 10 tot 15%”. sTmr in het kort

zo werkt het In de loop van 2009 keerde het tij. Op basis van het strategisch bedrijfsplan ‘Op eigen kracht naar meer vrijheid’ was de werk-vloer weer aan zet Thuiszorgmedewerkers op wijkniveau kregen meer bevoegdheden. Extramurale teams gingen kleinschalig werken in KIT’s (kleine integrale teams). Roosteren en plannen doen de teams inmiddels weer helemaal zelf. Onnutte uren komen een stuk minder voor. Cliënten krijgen weer vertrouwde gezichten over de vloer en meer dan voorheen wordt de familie betrokken bij het samen oppakken van de thuiszorg. Ook de huisartsen zijn blij, omdat er meer afstemming is tussen STMR, de cliënt en de huisarts. Nelly van Culenborg: “Maar dat is ook precies wat we willen. We zijn nu veel gemotiveerder. Iedereen is bereid om iets extra’s te doen. Het is onze eigen tijd waar we over beslissen. Zo voelt dat”.


STMR (Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk Werk Rivierenland) biedt voor allerlei levensfasen in de regio Rivierenland een breed assortiment aan diensten en producten op het gebied van zorg, welzijn en services. STMR heeft circa 1.500 medewerkers in dienst. Wilt u meer informatie over het optimaliseren van bedrijfsprocessen? Het informatiecentrum van In voor zorg! is een prima startpunt. Kijk op www.invoorzorg.nl en zoek Optimaliseren bedrijfsprocessen. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 20 juli 2010


De Kempen ontwerpt arrangementen

Foto: Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen

 

Slim omgaan met geld

De Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen (RSZK) is deelnemer aan In voor zorg!, maar heeft wel een bijzonder verhaal te vertellen. Zorgtrajectbegeleiders ontwerpen er arrangementen voor ouderen met beginnende psychogeriatrische klachten: op maat gemaakte mengvormen van ondersteuning waarbij intramurale zorg nog maar een klein aandeel in het totale pakket aan zorg en begeleiding is. De Kempen noemt deze aanpak ‘familiezorg’. Bestuurder Leo van Erp: “Het organiseren van familiezorg is in wezen een vorm van preventie. Als je het etiket ‘preventie’ er op plakt, zijn er overigens meer financieringsmogelijkheden”. Per saldo leidt deze aanpak – zo blijkt bij De Kempen - tot een kostendekkend integraal aanbod en tot tevredenheid en betrokkenheid van familie en andere direct-betrokkenen. Zo werkt het Zorgtrajectbegeleiders zitten als een spin in het web. In samenspraak met de cliënt, de familie en andere mensen uit het sociale netwerk rond de cliënt, brengt de zorgtrajectbegeleider in kaart welk arrangement gewenst en mogelijk is. Daarbij kunnen een CIZ-indicatie en de WMO een rol spelen, maar er is veel meer mogelijk. Bestuurder Van Erp: “Wellicht is het een idee dat de woning van de cliënt wordt aangepast – denk aan domotica - en dat we daarvoor ook via andere bronnen financiering kunnen vinden. Wellicht ook dat de familie zelf mee wil betalen aan aanpassingen of geld wil steken in extra ondersteuning buiten de Wmo en AWBZ om. En wellicht kunnen we werkafspraken maken met mantelzorgers en vrijwilligers. Kortom: al overleggende ontstaat een uniek plan van aanpak, waarbij de vraag en de behoefte van die cliënt het uitgangspunt is. In dat totale plan kunnen de mogelijkheden van Wmo en AWBZ zijn meegenomen, maar tegelijkertijd is het blikveld veel breder en is er nadrukkelijk oog voor aanvullende financiële bronnen en voor een gestructureerde inbreng van de mensen rondom de cliënt. Doelmatiger en goedkoper Leo van Erp: “We leveren niet zozeer diensten, maar zoeken naar oplossingen om de kwaliteit van leven te verbeteren. 18 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

Oplossingen beginnen met het kennen van de cliënt en het luisteren naar de wensen en behoeften. Deze insteek heeft geleid tot een nieuwe ondersteuningsvorm: familiezorg. Daarbij versterk je het draagvlak van de zorg doordat de familie zo gefaciliteerd wordt dat ze zelf een deel van de zorg op zich kan en wil nemen. Familiezorg is nieuw en komt niet voor in AWBZ- of Wmo-verstrekkingen. Leo van Erp is er niettemin van overtuigd dat deze aanpak doelmatig en relatief goedkoop is. Energie steken in de familie Opvallend is dat de band van de zorgtrajectbegeleider met de familie zo sterk kan zijn dat – zeker in het begin – soms meer tijd en energie in de familie dan in de cliënt wordt gestoken. Zorgtrajectbegeleider Jos van Riel: “Ik heb bijvoorbeeld een cliënt gehad met zeven kinderen. Elk van de kinderen dacht dat ze het juiste deden voor hun moeder, maar ze zaten elk op een ander spoor. Voor een cliënt is zoiets een bron van onzekerheid die tot steeds meer isolement kan leiden. Voor de familie is het een puzzel: wat is goed en wat is niet goed? Ik breng dat samen met de familie in kaart. Die kennis is de basis voor het maken van een arrangement waar de familie achter kan staan”. De Kempen in het kort De Kempen kijkt net even anders aan tegen gangbare uitgangspunten in de langdurige zorg. Bestuurder Leo van Erp: “De AWBZ, Zorgverzekeringswet, Wmo zien we als vormen van betaling, maar ze zijn niet leidend voor de vraag van de cliënt.” RSZK werkt in de streek tussen Tilburg, Eindhoven en de Belgische grens. De Kempen heeft 1.800 medewerkers en kan bogen op een eigen vermogen van 30% op een omzet van 52 miljoen euro. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 22 juni 2010


Foto: Groenhuysen

Totaal-oplossing voor ICT

Groenhuysen (ouderenzorg) doet mee aan door In voor Zorg! en benadert verbeteringen vanaf twee kanten: het enthousiasme van medewerkers enerzijds en een nieuw type ICT-ondersteuning aan de andere kant. Groenhuysen vroeg voor beide onderdelen een gedeeltelijke ondersteuning van In voor Zorg! aan. Op ICT-gebied wil Groenhuysen landelijk de toon zetten door een ICT-aanpak te introduceren die integraal alle facetten van de werkprocessen verwerkt. Het enthousiasme van medewerkers krijgt om te beginnen nieuwe impulsen in centrum voor Wonen & Zorg Heerma State. Medewerkers zijn daar, zo stelt Groenhuysen, door alle ontwikkelingen van de laatste jaren wat in zichzelf gekeerd geraakt. Via In voor zorg! zette Groenhuysen coach Anne-Mei The in. De uitdaging is om medewerkers op grond van haar methodiek ‘De Werkvloer Centraal’ weer zelfvertrouwen te geven. Met deze methodiek herontdekken medewerkers dat hun visie op zorg ertoe doet en dat zij wel degelijk zaken een positieve wending kunnen geven. Dit betekent bovendien dat het management in Heerma State verzorgenden het vertrouwen geeft om veel beslissingen zelf te nemen. Vandaar dat Anne Mei The niet alleen de uitvoerenden in de zorg een hart onder de riem steekt, maar ook – en daar begint het traject mee – het management traint in het meer loslaten van de touwtjes.

Groenhuysen werkt aan integrale ICT-ondersteuning

 

Software-leveranciers waren eind 2010 door Groenhuysen uitgenodigd om in welke vorm van samenwerking dan ook een totaal-systeem te bouwen dat de sector ontlast van rompslomp en dat na invoering van de geleverde zorg voor alle relevante partijen de juiste informatie genereert. De ambities zijn hoog. Ondanks het feit dat inhoudelijke input van een nieuw all-in systeem nog moet worden uitgewerkt, wil Groenhuysen in de loop van 2012 het nieuwe systeem implementeren. Hennie Brons: “Met plezier zullen we andere deelnemers aan In voor zorg! tonen hoe het systeem werkt en hoe wij hier fasegewijs naar toe zijn gegroeid”. Ambities raken elkaar Nieuwe inspiratie voor de werkvloer èn een totaalapplicatie die de overhead minimaliseert en de bedrijfsvoering maximaal ondersteunt: die twee hartenwensen raken elkaar, vindt Groenhuysen. Waar medewerkers geen last hebben van administratieve rompslomp, kunnen medewerkers meer tijd steken in waar ze voor zijn opgeleid: zorg leveren conform de afspraken met de cliënt. En waar ondersteunende processen als een soepel maatpak aansluiten bij de veelsoortige wereld van de langdurige zorg, ligt beter presteren voor hetzelfde geld binnen handbereik. Groenhuysen in het kort

ICT zonder houtjetouwtje De tweede insteek voor de inzet van In voor zorg! bij Groenhuysen betreft de ICT-ondersteuning. Groenhuysen constateert dat de langdurige zorg niet kan beschikken over een totaal-oplossing voor ICT. Deeloplossingen – denk aan elektronische cliëntendossiers en human resource management – zijn er volop. Bestuurder Hennie Brons: “Wij willen een systeem dat voor al onze zorgvormen zonder rompslomp de juiste verbindingen legt. Naar het salariskantoor, naar het CAK, het zorgkantoor en naar alle andere organisaties en afdelingen waar de instromende gegevens op de juiste manier worden verwerkt en waar nodig aan elkaar gekoppeld”. Compilatie resultaten 2010

Groenhuysen levert met 2.300 medewerkers en 700 vrijwilligers in de Brabantse regio van Roosendaal zorg aan 4.000 ouderen. Meer informatie vind u op de Stichting Groenhuysenpagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Stichting Groenhuysen. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 12 november 2010


Ketenvisie van Sensire versterkt zorg in regio

FOTO: sensIre

 

afdeling revalidatie van sensire.

KetenZORg

Zorgorganisatie Sensire introduceert zorgketens rondom hartfalen en revalidatie in de regio Oost-Gelderland. In voor zorg! helpt mee. Ziekenhuizen en huisartsen in de regio geven aan dat de zorgvraag op het gebied van hartfalen en revalidatie, mede door de vergrijzing, de komende jaren sterk zal toenemen. Hartfalen en revalidatie worden nu ook al geboden, maar nog niet efficiënt en doordacht genoeg. Sensire weet: door de zorgketen samen goed in te richten worden wachtlijsten voorkomen, kan kwalitatief betere zorg worden geboden en worden kosten beheersbaar. Chronisch hartfalen Chronisch hartfalen is als keten om een paar redenen interessant: zorgpartners versterken elkaar, patiënten hebben er merkbaar voordeel van. Het past in de beweging van de tweede naar de eerste lijn. In het verlengde daarvan is een ander soort beweging aanwijsbaar. Preventie, vroegsignalering, ondersteuning van mantelzorg en aandacht voor lifestyle zijn nieuwe pijlers onder de problematiek van chronisch hartfalen. Het vergt een brede, integrale aanpak. Hierin is de rol van de huisarts essentieel, maar niet alleen diagnose en medische behandeling zijn van belang. Sensire-bestuurder Maarten van Rixtel: “Wat wij willen, is de verschillende infrastructuren aan te laten sluiten op medische systemen. We gaan een breed dienstverleningspakket voor mensen met chronisch hartfalen ontwikkelen en we willen daarmee de huisartsen, maar vooral ook de patiënt graag servicen”. De samenwerking wordt snel hechter. Inmiddels zijn drie transmurale werkgroepen voor chronisch hartfalen van start gegaan; voor elk ziekenhuis een werkgroep. Daarin participeren steeds een cardioloog, een nurse practitioner, een hartfalenverpleegkundige, een wijkverpleegkundige, de manager gespecialiseerde diensten van Sensire en een projectmanager van het desbetreffende ziekenhuis. geriatrische revalidatie Een tweede nieuwe keten van Sensire is die van de geriatrische revalidatie. De keten is er al, maar moet nog krachtiger worden. 20 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

Maarten van Rixtel: “Geriatrische revalidatie als keten brengt ons een nieuwe cultuur. We hebben vanouds de neiging om mensen hier vrij lang te houden. Door teveel vanuit het verpleeghuis te denken, bekijk je revalidatie vanuit het traditionele woonaspect. Wie revalideert, komt een tijdje bij ons wonen: dat is het traditionele idee. Dat zijn we nu aan het veranderen”. In de nieuwe beleving van Sensire komen mensen voor een behandeling en dienen daarvoor mogelijk ook enige tijd bij ons te wonen. Maar dat is meer een hotelfunctie dan een woonfunctie. En als verblijf niet strikt nodig is dan moet het anders. Dat betekent bijvoorbeeld ook dat thuis revalideren een optie is. gedegen financiële kaders Om ketens tot een succes te maken, is het noodzakelijk dat je weet wat je doet. Je werkt met partners die verschillend zijn ingericht. Bovendien vraagt een keten om gedegen financiële kaders. In voor zorg! helpt mee met het organiseren van de ketens van Sensire. Maarten van Rixtel: “In voor zorg-coach Huub Raemakers adviseert ons opdat het hele proces ordelijk, overzichtelijk en met een minimum aan risico’s verloopt”. De ketenaanpak is veelbelovend, vindt Sensire. Het organiseren van deze keten, kan een aanzet zijn tot een bredere organisatie die niet alleen anders kijkt naar de zorgverlening, maar die zich ook op een bedrijfsmatig interessante manier als ketenzorg-specialist weet te ontwikkelen. Maarten van Rixtel: “We gaan een handboek over werken in ketens maken”. sensire in het kort Sensire levert zorg in Oost-Gelderland. Het gaat om thuiszorg, wonen, verpleeghuiszorg en uiteenlopende welzijnsvoorzieningen. Bij Sensire werken 6.800 mensen. Meer informatie vind u op de Sensire-pagina bij www.invoorzorg.nl>Over in voor zorg>Deelnemende organisaties>Sensire. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 9 september 2010 Compilatie resultaten 2010

Johan Lettink, voorzitter stuurgroep Tinz, netwerk dementie Friesland, neemt In voor zorg-plaquette in ontvangst van Iris van Bennekom, directeur langdurige zorg van het ministerie van VWs.

FOTO: Hans OOsTrum FOTOgraFIe

KetenZORg

In voor zorg! gaat TinZ (Netwerk Dementie Friesland) ondersteunen bij het versterken van de keten in de komende twee tot drie jaar. Daarbij wordt ook gekeken naar de financieringssystematiek en naar de mogelijkheden om andere ketens in het land te laten leren van wat er in Friesland gebeurt. Want deze Friese keten is bijzonder: onder de naam TinZ werken 22 zorgaanbieders uit thuiszorg, GGZ, ziekenhuizen, huisartsen en gemeenten met elkaar aan een sluitende keten voor mensen met dementie. De Friesland Zorgverzekeraar, Zorgkantoor Friesland, GGD Fryslan, de provincie en Alzheimer Nederland ondersteunen TinZ. Mensen met een dementie vormen een snel groeiende groep chronisch zieken. Een adequate ketenaanpak is zeer wenselijk voor zowel de cliënt zelf als voor de zorgmedewerkers. TinZ helpt en ondersteunt als gespecialiseerde bruggenbouwer onder meer via opleidingen, het signaleren van risicogroepen en het begeleiden van families. Elke cliënt krijgt een casemanager die, los van de zorgorganisatie waar hij werkt, de juiste zorg zoekt voor een cliënt. Achter de casemanager zit een netwerk met daarin bijvoorbeeld een fysiotherapeut, een psychiater en andere zorgverleners, die met elkaar informatie uitwisselen. Op dit moment beschikt TinZ over twintig casemanagers die in totaal 970 cliënten begeleiden. strategische en projectmatige ondersteuning In voor zorg! gaat met TinZ twee trajecten doorlopen: ondersteuning van het projectmanagement en een traject op strategisch niveau over hoe het netwerk op de langere termijn eruit ziet en hoe de financiering moet worden geregeld. TinZ wordt op dit moment gefinancierd door alle subsidies bij elkaar in een potje te gooien en de inleg van geld van de betrokken instellingen. Daarnaast leggen de provincie Friesland en zorgverzekeraar De Friesland geld bij uit de innovatiefondsen. Wellicht dat op basis van deze geldstromen een bedrijfsmatig sterkere structuur kan worden ontworpen.


TinZ versterkt ketenzorg voor mensen met dementie

 

uitbreiding netwerk TinZ breidt ondertussen het netwerk verder uit door op zoek te gaan naar goede initiatieven in de provincie en daar aansluiting bij te vinden. Een voorbeeld van zo'n goed initiatief is het Familiespreekuur in Heerenveen. Dit is een pilot van twee jaar waarbij 21 zorgorganisaties in de gemeente Heerenveen samenwerken. Het Familiespreekuur is gericht op de herkenning van mantelzorgers in de eigen organisatie. Deze organisaties verwijzen mantelzorgers door naar het Familiespreekuur waar zij worden bijgestaan in hun taken. Het succes van het Heerenveense voorbeeld kan vervolgens worden benut voor andere regio’s in Friesland. En – wellicht – op termijn ook elders in Nederland. De projectmatige en strategische versterking van TinZ kan voor andere ketens interessant zijn; juist omdat in Friesland alle sectoren in de keten zijn vertegenwoordigd. Tinz in het kort Alle zorgaanbieders in de provincie Friesland die iets met dementie te maken hebben, werken samen in TinZ. De organisatie biedt kennis en ondersteuning voor cliënten, mantelzorgers en professionals. Het netwerk wordt de komende jaren verder uitgebreid door de samenwerking met de Wmo-loketten van de gemeenten, welzijnsorganisaties en vrijwilligersorganisaties. TinZ werkt in een ‘groeimarkt’. In Friesland zijn er op dit moment 9.500 mensen met dementie. Dit aantal kan in het jaar 2030 zijn opgelopen tot naar schatting 15.000 mensen. Meer informatie over TinZ vind u op www.tinz.nl. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 15 december 2010


GGZ NoordHolland-Noord bezoekt cliënten digitaal

FOTO: ggz nOOrd-HOLLand-nOOrd

 

Telezorg-project van ggz noord-Holland-noord.

ZORg Op afstanD

Zo’n 350 thuiswonende cliënten van GGZ Noord-HollandNoord kunnen thuis worden ‘gevolgd’ per beeldverbinding. Een uitkomst voor cliënten die desgewenst op elk moment van de dag en nacht contact kunnen zoeken. Maar ook een uitkomst voor medewerkers die minder door het uitgestrekte werkgebied van GGZ- Noord-Holland-Noord hoeven te reizen. GGZ Noord-Holland-Noord neemt niet deel aan In voor zorg!, maar werkt samen met het Trimbos-instituut. Die organisatie onderzoekt nu de meerwaarde van de beeldschermoptie. Bekeken wordt wat de gevolgen van de inzet van domotica zijn voor de cliënten. Een bredere verspreiding van dit soort communicatie tussen GGZprofessional en thuiswonende cliënt ligt in het verschiet. Breed draagvlak Het feit dat GGZ-dienstverleners en cliënten elkaar via het beeldscherm thuis kunnen ‘bezoeken’ mag op breed draagvlak van de cliënten rekenen. Eén van de redenen is dat cliënten en medewerkers vooraf in samenspraak bepaalden waaraan het systeem moest voldoen. Cliënten wilden bijvoorbeeld de zekerheid dat zij het systeem in de slaapstand konden zetten, zodat hulpverleners niet zonder toestemming bij de cliënt naar binnen kunnen kijken. Aan deze eis is voldaan: de cliënt bepaalt of een medewerker die via het scherm contact zoekt, vervolgens wordt ‘toegelaten’ tot de huiskamer waar het apparaat staat. Petra Tamis van GGZ Noord-Holland-Noord: “De cliënten zien dit niet als een vervanging van een persoonlijk bezoek – langsgaan blijft mogelijk - maar als een aanvulling. Mensen hebben liever een paar keer per dag kort contact, dan één keer in de week een wat langer durend thuisbezoek. We verwachten dat het veilig heidsgevoel toe zal nemen. Cliënten hoeven namelijk alleen het scherm aan te raken om direct contact te hebben. Dat kan 24 uur per dag en zo vaak als een cliënt dat nodig vindt”.

Die taakverlichting zit ook ingebakken in de andere vorm van communiceren. Petra Tamis: “Als je bij iemand langs gaat, heb je meestal eerst een inleidend praatje met elkaar. Maar als je elkaar via het scherm ontmoet, kom je meteen ter zake. Je eerste vraag is dan meestal: ‘Waarmee kan ik u helpen?’” Cliënten kunnen met het beeldscherm trouwens op elk moment van de dag met een psychiater spreken. De dienstdoende psychiaters hebben namelijk een zelfde beeldschermverbinding op hun werkkamer. Petra Tamis: “Afspraak is dat we doorschakelen als een cliënt dat vraagt. Dat verrast cliënten vaak, want die zijn gewend dat je formeel van te voren een afspraak moet maken om een psychiater te spreken te krijgen”. Het systeem kan bovendien worden gebruikt als een digitaal prikbord. Op het beeldscherm staan dan mededelingen voor cliënten. Ook is een touchscreenagenda beschikbaar met vier functies: afspraak maken, herinnering, medicijngebruik en verjaardagen. Cliënten kunnen via het systeem ook hun persoonlijk netwerk creëren door het systeem zo in te laten stellen dat zij met twee of meer medecliënten of mantelzorgers online live contact kunnen hebben. ggz noord-Holland-noord in het kort GGZ Noord-Holland-Noord biedt geestelijke gezondheidszorg in de kop van Noord-Holland, inclusief Texel. Er werken 1.800 medewerkers die klinisch, poliklinisch en aan huis cliënten bijstaan. De organisatie streeft nadrukkelijk naar korte lijnen. Het domoticaexperiment past binnen deze inspanning. Download de presentatie van Marijke van Putten van GGZ Noord-Holland-Noord van 7 juni 2010. Ga naar www.invoorzorg.nl, zoek Bedrijfsvoering optimaliseren met FACT en telezorg. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 24 maart 2010

Taakverlichting en extra mogelijkheden Medewerkers verwachten ook een taakverlichting en een aanzienlijke besparing van de reistijden.



medewerker van zorgcentrale dichterbij.

FOTO: BOudeWIJn PeTers

ZORg Op afstanD

Zorgcentrales voor de nachtelijke uren heb je in soorten en maten. Maar die van zorgorganisatie Dichterbij is wel heel bijzonder. Cliënten met een handicap, verspreid over zo’n 700 locaties maken er gebruik van. Gemiddeld komen er per nacht zo’n 25.000 tot 30.000 signalen binnen die door de medewerkers moeten worden verwerkt. Een groot deel daarvan kan na interpretatie als veilig beoordeeld worden, een ander deel kan door de centralist zelf worden afgehandeld. De rest moet worden opgevolgd door de nachtzorgteams. Dichterbij - deelnemer aan In voor Zorg! – stelt dat door deze zorgcentrale met minder geld de kwaliteit van de zorg op peil gehouden wordt of zelfs verbetert. Immers, een nachtzorgteam kan niet overal tegelijkertijd zijn. Het draait allemaal om het zogeheten MX VieDome-concept: één enkele centrale waarop vijf werkstations zijn aangesloten die alle informatie vanuit de woningen importeren. Op de centrale werken ’s nachts zes en overdag twee medewerkers. In elke slaapkamer is standaard een unit aanwezig met een microfoon, luidspreker en een alarm-drukknop. Ook is elke woning voorzien van een brandmeldingsysteem. Verder zitten er standaard deurmelders op de buitendeuren van de locaties en is er een intercom met camera aanwezig, zodat de centralist altijd kan zien wie er ’s nacht aanbelt. In de zorgopvolging wordt samengewerkt met externe partijen zoals bijvoorbeeld thuiszorgorganisaties. Met elke cliënt of verwante zijn individuele afspraken over de nachtelijke alarmering gemaakt. Die afspraken gaan over wanneer welke signalen naar de centrale moeten worden doorgestuurd en hoe de zorgopvolging eruit ziet. Zo kan de drempel van een geluidsignaal op een bepaalde waarde worden ingesteld; zachte geluiden (fluistergeluiden) worden bijvoorbeeld niet doorgestuurd naar de centrale, hardere geluiden (roepen of schreeuwen) wel. Dit kan voor iedere cliënt weer anders zijn.

Zorgcentrale Dichterbij waakt over 700 locaties

 

Signalen komen in chronologische volgorde binnen. Indien er meerdere signalen tegelijkertijd binnenkomen, dan hoort de centralist elke 6 seconden een nieuwe melding via de koptelefoon. Ook is op een beeldscherm de locatie te zien waar het signaal vandaan komt. De meeste locaties beschikken over een chip die de eerste seconden van een geluid opneemt. Stel er klapt een deur dicht of een bewoner gaat schreeuwen, dan wordt dat specifieke geluid door de chip opgenomen. De oorsprong van een afgegeven signaal kan zo met behulp van de chip altijd door de centralist worden teruggehoord. Dit helpt bij het beoordelen en interpreteren van de binnengekomen informatie. Daarnaast kan de centralist ook ‘real time’ geluiden op de betreffende locatie horen. Vertrouwen kweken Voor het succes van een grote digitale nachtelijke zorgcentrale is het van belang dat cliënten vertrouwen hebben in het systeem. Jos Duijnstee, teamleider van de zorgcentrale: “Vaak is dat vertrouwen er, maar er zijn ook situaties waarin met name ouders veel moeite hebben met het accepteren van de technologie. Het geven van de juiste informatie en het tonen van hoe het systeem werkt draagt bij aan het kweken van het benodigde vertrouwen”. dichterbij in het kort ‘Dichterbij’ is een gehandicaptenorganisatie die zorg en diensten verleent aan mensen met een verstandelijke beperking. Het is een organisatie met ongeveer 3.400 cliënten en 5.000 medewerkers. Het werkgebied omvat de driehoek Den Bosch-Nijmegen-Venlo. Meer informatie over Dichterbij vind u op www.dichterbij.nl. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 15 september 2010

sleutelrol voor centralisten De kerntaak van de centralist is het binnenhalen van signalen via de werkstations, het beoordelen van de signalen en het in gang zetten van passende acties. Compilatie resultaten 2010


ZuidZorg: beeldverbinding is nuttige ondersteuning

FOTO: zuIdzOrg

 

Contact met de zorgcentrale.

ZORg Op afstanD

Domotica wordt wel eens onpersoonlijk genoemd. Ten onrechte. Ervaringen met zorg op afstand leren dat cliënten en medewerkers zeer te spreken zijn over deze manier van zorg verlenen. Zorgorganisatie ZuidZorg in Noord-Brabant bijvoorbeeld - geen deelnemer aan In voor zorg! - zou niet meer zonder deze technologische ondersteuning willen werken. Thuiswonende cliënten worden via alarmering bij calamiteiten en met geplande zorgcontacten via de beeldtelefoon extra ondersteund. Hierbij krijgen de zorgverleners inzicht in de gezondheid en het welbevinden van de cliënt. Verpleegkundigen als Maria van Kemenade zien dat hun verpleegkundige kennis meerwaarde heeft bij deze nieuwe vorm van zorgverlening. Maria van Kemenade is verpleegkundige én centralist bij ZuidZorg. Zij werkt in de zorgcentrale en heeft zowel via de telefoon als via beeldverbinding contact met haar cliënten. Maria zegt: “Als centralist schat je de situatie in, stel je vragen om erachter te komen wat er echt aan de hand is en zorg je voor goede opvolging. Dat doe je ook als je aan het bed staat, maar nu doe je dat op afstand. Een iets andere manier, maar toch ook vergelijkbaar. Voor collega’s voor wie het werk aan het bed te zwaar is geworden, is dit trouwens een goed alternatief. Ik vind het heel leuk werk, juist omdat het menselijke contact centraal staat”. Beter inschatten van situatie ZuidZorg heeft voor zorg op afstand verschillende communicatie-mogelijkheden tot haar beschikking. Naast de ongeplande alarmoproepen bestaan er ook geplande zorgcontacten. Op deze geplande momenten wordt de cliënt op een vooraf afgesproken tijdstip gebeld om een praatje te maken. Tijdens zo’n praatje wordt gevraagd hoe het met de cliënt gaat en wordt de cliënt herinnerd aan het innemen van medicijnen en aan eventuele komende afspraken. Maria van Kemenade: “Het is heel erg prettig om elkaar via beeldcontact te zien. Als je ziet dat iemand er moe uitziet, vraag je daar op door. 24 Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

Dat werkt met telefonisch contact toch anders”. Zorg via een beeldverbinding sluit ‘live’ zorg natuurlijk niet uit. Als het nodig is neemt de verpleegkundige van de zorgcentrale contact op met de verpleegkundige die bij de cliënt thuis komt. Alle contactmomenten worden vastgelegd in een digitaal systeem. Op deze manier blijven beide partijen goed op de hoogte van de situatie van de cliënt en kan passende zorg gegeven worden. zelfstandig blijven wonen Ook bij complexe zorgvragen kan een aanvullende beeldverbinding van grote waarde zijn. Maria van Kemenade: “We hadden een mevrouw in ons cliëntenbestand met een uitgebreide zorgvraag. Zij was zwaar lichamelijk gehandicapt. Door de verschillende diensten die wij aanbieden, kon opname in het verpleeghuis voorkomen worden. Zij kon alarm slaan als dat nodig was. Door middel van beeldcontact kon de centralist een goede inschatting maken van de benodigde hulp. Door het contact tussendoor en het geven van adviezen, was langer zelfstandig leven mogelijk. Dat was ook haar grootste wens”. zuidzorg in het kort ZuidZorg is met 1.500 medewerkers actief in Eindhoven en omgeving en levert jeugdgezondheidszorg, kraamzorg, voedingsvoorlichting, dieetadvisering en thuiszorg. In de thuiszorg heeft ZuidZorg 12.000 cliënten, in de jeugdzorg ongeveer 22.000 cliënten. Wilt u meer weten over zorg op afstand? De website www.zorgopafstand.nl geeft informatie over een breed scala aan projecten en activiteiten. Publicatiedatum op www.invoorzorg.nl 13 november 2010


Colofon Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg. Compilatie resultaten 2010 is een uitgave van In voor zorg!, een stimuleringsprogramma van het ministerie van VWS en Vilans, kenniscentrum langdurende zorg. In voor zorg! helpt organisaties in de langdurige zorg werkprocessen in te richten voor de toekomst. Dit gaat niet vanzelf. De omgeving verandert zo snel dat de vragen lastig op te lossen zijn door elke organisatie apart. In voor zorg! bundelt bestaande kennis en biedt organisaties praktische ondersteuning in hun eigen veranderingstraject. In voor zorg! helpt organisaties in de langdurige zorg toekomstbestendig te worden. Redactie: Communicatie en Kennis & Leren van In voor zorg! Tekst: Rob van Es, Annelies Vermeulen en medewerkers van Vilans/In voor zorg! Foto omslag: Thuiszorg Rotterdam Vormgeving: Design Delicious Vormgeving Uitgave: januari 2011 In voor zorg! Postbus 19188 3501 DD Utrecht 030 - 789 2510 www.invoorzorg.nl Volg In voor zorg! ook via LinkedIn en Twitter



Werken aan een toekomstbestendige langdurige zorg

Recommend Documents