Werkdruk in het basisonderwijs In cijfers Samenvatting De meerderheid van de personeelsleden geeft aan tevreden te zijn over de werkdruk. Maar de ervaren werkdruk is de afgelopen zes jaar wel toegenomen. Vrouwen, leerkrachten in de bovenbouw en personeelsleden die parttime werken ervaren de meeste werkdruk. Verder blijkt dat van het onderwijspersoneel de leerkrachten de meeste werkdruk ervaren. De tevredenheid van personeelsleden wordt vooral bepaald door de taakverdeling binnen het team, de ontspanningsmogelijkheden tijdens de pauze en de werktijden. Werkdruk in het basisonderwijs Uit de Personeeltevredenheidspeiling van Scholen met Succes blijkt dat 38% van de personeelsleden ontevreden is over de werkdruk binnen het team, 7% geeft aan zeer ontevreden te zijn. Toch is de meerderheid wel tevreden over de werkdruk (52% is tevreden en 3% zeer tevreden).
Werkdruk 3%
7%
Zeer ontevreden Ontevreden 38% 52%
Tevreden Zeer tevreden
Ervaren werkdruk is toegenomen In vergelijking met zeven jaar geleden zijn de personeelsleden nu minder tevreden over de werkdruk (in 2004 was 36% ontevreden tot zeer ontevreden, in 2010 was 45% ontevreden tot zeer ontevreden).
Werkdruk naar schooljaar 70% 59%
60%
52%
51%
52%
50% 39%
38%
40%
Zeer ontevreden
38%
Ontevreden
31% 30%
Tevreden Zeer tevreden
20% 10%
5%
5%
8% 3%
7%
7%
3%
2%
0% 2004
2006
2008
2010
* In 2004 hebben 1248 personeelsleden van 72 basisscholen de peiling ingevuld, in 2006 waren dat 4504 personeelsleden van 233 basisscholen, in 2008 5778 personeelsleden van 289 scholen, in 2010 14011 personeelsleden van 766 scholen.
Vrouwen minder tevreden over de werkdruk Vrouwen ervaren een hogere werkdruk dan mannen. Van het vrouwelijke onderwijspersoneel is 40% ontevreden en 7% zeer ontevreden over de werkdruk. Bij de mannen is 32% ontevreden en 6% zeer ontevreden.
Werkdruk naar geslacht 70% 59%
60%
51%
50% 40%
40%
Zeer ontevreden
32%
Ontevreden
30%
Tevreden
20%
Zeer tevreden
10%
6%
5%
7%
2%
% Mannen
Vrouwen
Leerkrachten met minder dan 2 jaar onderwijservaring ervaren de minste werkdruk Leerkrachten die minder dan twee jaar onderwijservaring hebben zijn meer tevreden over de werkdruk dan hun collega’s met meer jaren onderwijservaring. Van de leerkrachten met minder dan twee jaar onderwijservaring is 66% tevreden, bij collega’s met meer dan twee jaar ervaring ligt het percentage tussen de 51 en 53 procent.
Werkdruk naar onderwijservaring 66%
70% 60%
53%
51%
50%
39%
40%
51% 40%
38%
51% 40%
27%
30% 20% 10%
5%
2%
8%
3%
6%
7%
2%
3%
6%
3%
% 0-2jr
3-5jr
Zeer ontevreden
6-10jr Ontevreden
11-15jr Tevreden
16jr of meer
Zeer tevreden
Ervaren werkdruk is bij een dienstverband van 21-30 uur het hoogst Personeelsleden die minder dan elf uur per week werken ervaren de minste werkdruk. Bij een dienstverband van 21-30 uur per week wordt de meeste werkdruk ervaren.
Werkdruk naar omvang dienstverband 70%
61%
60% 50% 40%
41%
53%
52%
50%
39%
Zeer ontevreden
37%
33%
Ontevreden
30%
Tevreden
20%
Zeer tevreden
10%
3%
3%
6%
8% 2%
2%
7%
3%
% <11 uur
11-20 uur
21-30 uur
31-40 uur
Leerkrachten ervaren de hoogste werkdruk Leerkrachten ervaren de hoogste werkdruk (48% is ontevreden tot zeer ontevreden over de werkdruk binnen het team). Van het onderwijs ondersteunend personeel is 29% ontevreden tot zeer ontevreden over de werkdruk bij de directieleden is dit 22%.
Werkdruk naar functie 80%
72%
67%
70% 60% 49%
50%
Zeer ontevreden
41%
Ontevreden
40% 30%
Tevreden
25%
Zeer tevreden
21%
20% 10%
7%
2%
5%
4%
6%
1%
% Leerkracht
OOP
Directie
* 84% van de respondenten is werkzaam als leerkracht, 9% als onderwijs ondersteunend personeel en 7% als directielid/schoolbestuurder.
Ervaren werkdruk is in de bovenbouw hoger Gemiddeld is 49% van de leerkrachten uit de bovenbouw ontevreden tot zeer ontevreden over de werkdruk. In de onderbouw is dit 47%. Vooral in groep 4, 6 en 2 is de ervaren werkdruk hoog. In groep 1 en 3 wordt de minst hoge werkdruk ervaren. Zeer
Ontevreden
ontevreden
Totaal
Tevreden
ontevreden
Zeer
Totaal
tevreden
tevreden
Groep 1
6%
39%
45%
53%
2%
55%
Groep 2
7%
44%
51%
48%
2%
50%
Groep 3
8%
37%
45%
53%
3%
56%
Groep 4
9%
44%
53%
45%
3%
48%
Groep 5
6%
41%
47%
51%
2%
53%
Groep 6
9%
42%
51%
47%
2%
49%
Groep 7
7%
40%
47%
50%
3%
53%
Groep 8
8%
37%
45%
52%
3%
55%
* Het gaat hier enkel om de leerkrachten die werkzaam zijn in één groep (N= 7532)
Oorzaken van de ervaren werkdruk De ervaren werkdruk van personeelsleden wordt het meest beïnvloed door: 1. De taakverdeling binnen het team 2. De ontspanningsmogelijkheden tijdens de pauze 3. De werktijden 4. De mate waarin men invloed uit kan oefenen op de werksituatie 5. De waardering die men voor het werk krijgt 6. De effectiviteit van vergaderingen 7. De groepsgrootte 8. De vervanging bij de afwezigheid van een collega 9. De rust en orde op school Deze negen factoren zijn de sterkste voorspellers van de ervaren werkdruk op de basisschool. De taakverdeling binnen het team, de ontspanningsmogelijkheden tijdens de pauze en de werktijden zijn hierbij het sterkst van invloed. Ook de mate waarin men invloed kan uitoefenen op de werksituatie, de waardering die men krijgt voor het werk, de effectiviteit van vergaderingen en de groepsgrootte beïnvloeden de ervaren werkdruk. Daarnaast is de vervanging bij de afwezigheid van een collega en de rust en orde op school een maatstaaf voor de tevredenheid omtrent werkdrukte. (Uit: Tevredenheidspeilingen 2010-2011, gehouden onder ruim 14.011 personeelsleden van 766 basisscholen).
