Werkblad 1: Opera
Inleiding Wie zegt dat hiphop en opera niet samengaan?! ISH laat in MonteverdISH – a hiphop breakdance opera zien dat het kan! In deze ultieme cross-over productie smelten breakdance en hiphop samen met opera en klassieke muziek. ISH en VocaalLAB transformeren in samenwerking met Perquisite de opera l'Incoronazione di Poppea van de componist Monteverdi tot een eigen, unieke voorstelling. Dit is het heftige verhaal waarin het streven naar macht samenvalt met de kracht van de liefde. Marco Gerris: ‘In MonteverdISH wordt het verhaal verteld over macht en liefde van de Romeinse keizer Nero en zijn maîtresse Poppea. Met hiphop, breakdance, opera, beats en klassieke muziek laten we zien wat het streven naar macht en geld doet met het karakter van mensen. Het zorgt er voor dat je bijna niemand meer kan vertrouwen...’ Het is actueel en het gaat iedereen direct of indirect aan; hebzucht en machtswellust. De wereldwijde crisis is direct terug te voeren op deze menselijke zwakheden. De vraag die opdoemt is of de zucht naar macht niet beter vervangen kan worden door het streven naar geluk. Met MonteverdISH zet ISH een vernieuwende voorstelling neer waarin dansers het verhaal vertellen bij, gestaan door professionele musici. Zo smelten kunstvormen als breakdance en opera moeiteloos samen. Bekijk het filmpje op:
http://cultuurgids.avro.nl/front/detailrel.html?item=8246061 Vanaf 10:11 min. Zie je repetitiebeelden uit MonteverdISH.
Opdracht 1 Traditionele opera Lees bijlage 1. over traditionele opera. Lees bijlage 2. over Monteverdi en L’incoronazione de Poppea. Zoek op Youtube onderstaande titels van filmpjes op:
Filmpje 1: Monteverdi L’incoronazione di Poppea 3 Filmpje 2: L’incoronazione di Poppea de Claudio Monteverdi (2008-2009) Filmpje 3: Fugees ft. Bountykiller – HipHop Opera
In filmpje 1 zie je een fragment uit L’incoronazione di Poppea zoals de eerste opvoering er ook ongeveer uit moet hebben gezien, typisch opera dus. In filmpje 2 zie je hetzelfde duet als in het eerste filmpje alleen dan in een moderne opvoering. Het 3e filmpje is een videoclip van The Fugees waarin verschillende opera elementen zijn terug te zien. Vragen Welke belangrijke opera elementen herken je in alle drie de filmpjes terug? Als je filmpje 1 en 2 vergelijkt wat zijn dan de verschillen? Het decor in filmpje twee is veel minder letterlijk dan het decor in filmpje 1. Wat denk je zelf dat het decor in het 2e filmpje uit beeld?
Opdracht 2 Lees bijlage 3. over protagonist en antagonist Opdracht: Kijk goed naar onderstaande afbeelding. - Wie is het belangrijkste personage? - Noem vijf dingen waar aan je dat kunt zien.
Opdracht 3 Bekijk op Youtube het filmpje van Belcanto; A HipHop opera. Net als ISH doet in MonteverdISH hebben de mensen in het filmpje verschillende disciplines bij elkaar gevoegd en er één geheel van gemaakt. Verder heeft het filmpje een hele duidelijk opbouw: -Een laag beatbox -Een 2e laag beatbox -Een laag piano akkoorden -Een simpele gezongen/geneuriede melodie -Een klassieke zangpartij Één voor één komt er een laag bij tot alles samenvloeit tot één geheel. Aan het eind valt er weer steeds een laag weg tot er alleen beatbox over blijft. Opdracht: Gebruik het compositieschema uit bijlage 4 bij het maken van de opdracht. Ga zelf in groepjes van 4/5 personen een compositie maken zoals je die in het filmpje hebt gezien. Maak het niet te moeilijk voor jezelf. i.p.v. beatboxen kun je bijvoorbeeld simpele ritmes tikken op stoelen, tafels of blikjes. Ook is het leuk om te kijken welke geluiden je wel met je stem kunt maken en als extra laag kunt toevoegen, een ritme klappen kan ook. Misschien staat er in school wel een piano waar je wat akkoorden op aan kunt slaan. Bedenk een simpele melodie die iemand makkelijk kan neuriën of zingen zoals de jongen in het filmpje dat doet en verzin een korte tekst –hoeft maar één zin te zijn- die steeds wordt herhaald– en door iemand gezongen/gerapt kan worden. Maak de compositie op zo’n manier dat alle lagen (ritme, zang etc.) samen één mooi klinkend geheel vormen en maak net zo’n opbouw als in het filmpje. Maak dus een verdeling wie wat doet. Twee mensen tikken bijvoorbeeld ritmes, één iemand neuriet en één iemand zingt en maak ook een mooie opbouw door steeds één laag toe te voegen.
Verwerkingsopdrachten
Waar gaat de voorstelling volgens jou over? Over welke thema’s gaat de voorstelling?
Wat vind je typisch opera aan de voorstelling Monteverdish? Wat vind je totaal niet opera aan Monteverdish? Vind je dat de verschillende disciplines die ISH gebruikt heeft in MonteverdISH goed samen gaan? En waarom vind je dat? Vind je opera nog iets van deze tijd? En hoe komt dat?
In bijlage 2 lees je over Monteverdi en over L’incoronazione di Poppea. Welke elementen uit het originele verhaal heb je herkend in de voorstelling en wat is er weggelaten? Waarom denk je dat bepaalde dingen zijn geschrapt en andere verhaallijnen juist niet?
Bijlage 1: Traditionele opera
Typisch opera: Een traditionele opera bevat altijd de volgende elementen: Er wordt gebruik gemaakt van enorme decors die vaak letterlijk weergeven waar een scene zich afspeelt. Als een scene zich in het bos afspeelt zal er waarschijnlijk op het toneel ook een bos te zien zijn. Verder dragen de personages vaak enorme kostuums. Hoe belangrijker het personage, hoe ingewikkelder de uitdossing. Behalve het kostuum wordt het hele beeld van een opera vaak in dienst gesteld om een belangrijk personage naar voren te doen komen. Kijk bijvoorbeeld eens naar de foto hiernaast, wie is het belangrijkste personage denk je? Verder is een opera vaak ‘statisch’ dat wil zeggen dat de acteurs vaak op één plek staan en al hun emotie en gevoel in de zang leggen en er weinig bij bewegen. Dat heeft er natuurlijk alles mee te maken dat de zangtechniek die operazangers gebruiken erg moeilijk is. Stevig staan op je plek helpt om de noten er beter uit te knallen. Misschien wel het allerbelangrijkste onmisbare kenmerk van een opera is dat alles gezongen wordt en meestal in een vreemde taal zoals Italiaans of Spaans. De vertaling wordt dan vaak op een scherm boven het toneel weergegeven. Een soort boventitels zullen we maar zeggen. Nog even alle kenmerken op een rijtje: -Grote decors die letterlijk uitbeelden waar een scene zich afspeelt. -Bombastische kostuums, hoe belangrijker het personage hoe grootser. -Beeld staat in dienst van de belangrijke personages. -Statisch. De zangers komen tijdens het zingen nauwelijks van hun plek. -Alles is gezongen.
Bijlage 2: Monteverdi en L’incoronazione di Poppea Monteverdi was componist en leefde in de overgangsperiode tussen de renaissance en de barok. Je zou zelfs kunnen zeggen dat hij een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan deze stijlverandering. Hij was zeker niet de ontdekker van de barok maar wel een grote inspiratiebron voor de componisten die na hem kwamen. Monteverdi werd geboren in de Italiaanse stad Cremona. Monteverdi heeft er waarschijnlijk een goede opleiding genoten want de eerste stukken die hij schreef waren al steengoed. Toch was het kleine Cremona niet genoeg voor Monteverdi en dus ging hij als violist en als zanger werken voor de hertog van Mantua. In Mantua heerste een levendige muziekcultuur en Monteverdi werd steeds bekender werd als componist. Veel mensen hadden kritiek op de muziek die hij componeerde. Ze vonden het een beetje rommelig maar in feite was hij gewoon vernieuwend en moesten de mensen daar aan wennen. Uiteindelijke verstomde de kritiek. Monteverdi’s eerste opera Orfeo wordt in 1607 uitgevoerd. De opera Arianna (1608) wordt uitgevoerd voor een publiek van 4000 mensen en is destijds een enorme hit. Dan komt Monteverdi terecht in Venetië. Hij gaat werken als componist voor de San Marco, een kerk. Één van de belangrijkste functies die een componist in Italië kon bekleden. Uiteindelijk wordt hij gevraagd om terug te komen in Mantua maar dat weigert hij, hij blijft wel muziek leveren voor het hof daar. In Venetië componeert hij uiteindelijk de opera L’incoronazione di Poppea waar Monteverdish op is gebaseerd. Ondanks het succes raakt Monteverdi in een diepe depressie, zijn vrouw sterft en hij blijft alleen achter met twee kinderen. Er gaat ook nog eens van alles mis met schulden en slechte betaling aan het hof waar hij werkt en uiteindelijk biedt hij zijn ontslag aan. De hertog verleend hem geen ontslag maar zorgt er wel voor dat hij er financieel op vooruit gaat. Zijn opvolger is echter minder coulant en ontslaat hem alsnog.
L’incoronazione di Poppea: L’incoronazione di Poppea is de laatste opera van Claudio Monteverdi en ging in 1642 in première te Venetië. De karakters in deze opera werden realistisch weergegeven als mensen die worden gedreven door lust en politieke ambitie. Alle personages hadden hun aardige kanten maar ook hun slechte kanten en dat was nieuw in die tijd. Ook nieuw was dat er aan het oude Romeinse verhaal waarop de opera gebaseerd is fantasie was toegevoegd. De schrijver had er naar hartenlust dingen bij verzonnen om het spannender te maken. In de opera is de Romeinse keizer Nero verliefd op de hofdame Poppea. Hij wil zelfs met haar trouwen en scheiden van zijn echtgenote Ottavia. Nero’s leraar Seneca probeert in te grijpen maar moet dat met de dood bekopen. Nero dwingt hem namelijk zelfmoord te plegen. Ottavia doet een wanhopige poging om Poppea te laten vermoorden. Dit doet ze door Oto, de ex van Poppea, te dwingen om een aanslag te plegen. Otho roept hierbij de hulp in van Drusilla, voor wie hij Poppea verlaten heeft. Volg je het nog? Een gemiddelde Soap is er niks bij vergeleken! Anyway, Oto vermomt zich in de mantel van Drusilla en besluipt de slapende Poppea. De poging wordt echter tegengehouden door de god Amor, die vervolgens belooft Poppea de volgende dag nog tot keizerin te laten kronen. Drusilla wordt opgepakt. Iedereen denk dat zij het heeft gedaan omdat Oto haar mantel aan had. Ze wordt naar Nero gebracht en om Oto te beschermen neemt ze alle schuld op zich. Als Oto dit hoort geeft hij zichzelf aan en wordt verbannen, Drusilla mag met hem mee. Nero heeft nu een goede reden om Ottavia te verstoten en verbant haar voorgoed uit Rome. Poppea wordt keizerin en in het laatste duet van de voorstelling bezingen Nero en Poppea hun liefde voor elkaar. Al met al geeft de opera een zeer negatief beeld van de machthebbers in het oude Rome. De personages lijken zich nergens voor te schamen, in hun honger naar macht zijn ze zelfs bereid te moorden. Met dat thema is ISH aan de slag gegaan en dat levert een rauwe voorstelling op die de toeschouwer achterlaat met een niet heel rooskleurig wereldbeeld waarin de honger naar geld en macht heeft geleid tot een diepe (economische) crisis. Thema’s uit de voorstelling In de opera L’incoronazione di Poppea wordt een nogal negatief beeld van de machthebbers geschetst. Gedreven door liefde ( of is het lust? ) en het verlangen naar macht plegen ze moorden, verbannen ze hun naasten en liegen ze de boel bij elkaar. ISH concentreert de thematiek vooral rondom de honger naar macht en de enorme hebzucht waar de Romeinse samenleving en -2000 jaar later- onze samenleving door gedreven worden. Altijd hogerop willen en voortdurend streven naar meer, meer en nog meer heeft ons gebracht waar we nu staan: wereldwijde crisis, een samenleving die wankelt en zich afvraagt of die zucht naar het hebben niet beter vervangen kan worden door het streven naar dat van geluk. Of is dat hetzelfde? Alle personages, de dansers, de zangers en de muzikanten in Monteverdish tonen iets van de slechte kant van de mens. Niemand is onschuldig. We zien mensen die in hun streven naar macht iedereen die als opstakel wordt gezien uit de weg ruimen. Alleen wie wint telt, het politieke resultaat zegeviert over een moraal die zoek lijkt.
Bijlage 3: Protagonist en antagonis
In bijna alle theater en vertelvormen vind je protagonisten en antagonisten. Een protagonist is het belangrijkste personage waar het verhaal om draait. De hoofdrol. De protagonist heeft altijd een doel. Poppea wil met Nero trouwen om op die manier zoveel mogelijk macht te krijgen, dat is haar hoofddoel. In het verhaal doet ze alles om dat doel te bereiken. Naast de Protagonist is er de antagonist, het andere belangrijke personage. De antagonist heeft vaak het tegenovergestelde doel als dat van de protagonist en werkt de protagonist dus tegen. In L’incoronazione di Poppea is Ottavia de belangrijkste antagonist. Zij stelt alles in het werk om te voorkomen dat Poppea Nero voor zich kan winnen. In een toneelstuk of opera zijn de protagonist en de antagonist eigenlijk altijd heel belangrijk voor het verhaal. Pro= voor Anta= tegen
Bijlage 4: Schema voor het maken van je compositie Voorbeeldschema: Onderstaande schema is al ingevuld. Zoals je ziet loopt de met rood ingekleurde balk ‘beatbox’ het hele stuk door. Geel zang valt als eerste in en loopt ook tot het einde door etc. Voorbeeld
Probeer het nu zelf
