Wereldwaterdag
22 maart 2013
Beste directie en leerkracht, Wij vragen u met aandrang om deze infomap grondig door te nemen. Uw school heeft zich ingeschreven voor wereldwaterdag op vrijdag 22 maart. De gemeente doet er alles aan om dit voor uw klas een aangename en leerrijke ervaring te maken. Hieronder leggen we uit wat er op 22 maart allemaal zal gebeuren. Waarom doen we dit? Miljoenen mensen, vooral kinderen, moeten elke dag gemiddeld 6 kilometer wandelen, om water te halen voor hun basisvoorzieningen. Op wereldwaterdag zullen duizenden mensen over de hele wereld tegelijk 6 kilometer stappen om deze crisis aan te klagen en aandacht te vragen voor de waterproblematiek. Merelbeke is een solidaire gemeente en wenst haar steentje in deze bij te dragen. Praktisch: De wandeling van vorig jaar werd uitgebreid met 2 extra ‘stops’. Zo zullen de leerlingen onder begeleiding de watertoren kunnen bezoeken en kunnen genieten van het prachtige uitzicht helemaal bovenaan. Op het einde van de wandeling zullen de leerlingen de kans krijgen om de kleine maar interessante tentoonstelling ‘troubled waters’ te bekijken die we ook zullen opstellen aan de watertoren. Wij zullen er ook voor zorgen dat op elk van de stopplaatsen meer didactisch materiaal (foto’s op a3 – formaat) aanwezig is. Dit zorgt ervoor dat jullie beschikken over voldoende didactisch materiaal om van deze uitstap iets bijzonders te maken. In totaal zijn er 6 stopplaatsen die op verschillende manieren het thema water aanraken.
2
Aangezien niet alle klassen tegelijk de watertoren kunnen bezoeken hebben we een schema uitgewerkt. Elke klas zal op een verschillend uur vertrekken maar dit zorgt ervoor dat er maximaal de tijd is om stil te staan bij de verschillende onderdelen van de wandeling. De wandeling begint en eindigt aan de watertoren. Schema: 9u 9u30 10u 10u30
Gilko Kloosterstraat 4de (21 lln) Graankorrel Melsen 3de (14 lln)/ Graankorrel Melsen 4de (16 lln) Graankorrel Schelderode 3de (13 lln)/ Graankorrel Schelderode 4de (13 lln) Gilko Kloosterstraat 3de (21 lln)
12u30 13u 13u30
GO De Linde 3c (25 lln) GO De Linde 3 ( 15 lln)/ GO De Linde 4 (15 lln) GO Flora 4 (22 lln)
Elke klas moet toch rekenen dat het hele traject minstens 2 uur in beslag zal nemen. Indien u over dit schema nog vragen of opmerkingen heeft mag u ons altijd contacteren; Indien uw school met de fiets wenst te komen dan is het ook altijd mogelijk om politiebegeleiding te voorzien. Gelieve ons hiervan minstens twee weken op voorhand op de hoogte te brengen. Verloop: Ontvangst aan de watertoren Bezoek watertoren (30min) Vullen emmers, flessen,… (10 min) Wandeling in Scheldevallei met educatieve stops (6 km – 90min) Bezoek tentoonstelling Troubled waters Leerlingen zullen aan het begin van de wandeling klas per klas water kunnen tappen uit enkele kraantjes aan de watertoren. Zo kunnen ze echt ervaren wat het is om met water onderweg te zijn! Wij willen dan ook vragen dat jullie de leerlingen oproepen om flessen, emmers, bidons, … mee te nemen om tijdens de wandeling te dragen. Je kan de leerlingen vragen om individueel water te dragen maar ze kunnen natuurlijk ook afwisselen want hou er rekening mee dat de wandeling 6 km is!
3
Opdracht op voor in de klas: Ook dit jaar zijn er leuke prijzen voor jouw klas te winnen. Dit jaar beperken we ons niet tot één klas maar zullen er verschillende prijzen zijn. Graag zouden wij hebben dat leerlingen samen met de leerkracht in de klas nadenken over één van onderstaande stellingen en dit op een originele manier (vb: tekening, kunstwerk, foto, met lego of playmobil, enz.) uitwerken. Hiervan zouden wij graag voor 15 maart per klas één foto (in zo hoog mogelijke resolutie) ontvangen. Wij zullen deze foto’s dan uitvergroten op A3 en gebruiken in het didactisch materiaal. • •
•
•
De stellingen: De zoetwatervoorraad van de aarde bevindt zich in meren, rivieren en in de bovenste grondwaterlagen. Slechts 3% van al het water op de wereld, is zoet water en dus drinkbaar. Om te overleven heeft elke persoon minstens 20 liter zuiver water per dag nodig. Heel veel mensen, vooral in het zuiden, beschikken hier niet over! Een Nigeriaan beschikt per dag slechts over 12 liter water. Een Vlaming gebruikt 110 liter en een Amerikaan tot wel 600 liter per dag. 1 op de 6 mensen (= 1,17 miljard mensen of 18 procent van de wereldbevolking) heeft geen rechtstreekse toegang tot zuiver water en moet meer dan 1 kilometer stappen om aan drinkwater te geraken. 18 miljoen kinderen zijn waterdrager (vooral meisjes) en gaan daardoor niet naar school. Flessenwater is 500 tot 1000 keer duurder dan kraantjeswater. 1 kubieke meter – dit is maar liefst 1.000 liter water of 4.000 glazen - kost gemiddeld ongeveer 4 euro.
Opdracht op 22 maart: Walk for water. Dat is de naam van de actie op wereldwaterdag. Verkleed je als waterdruppel, een waterfles, een kraan, draag een mooi spandoek met enkele watereisen of weet jouw klas een originele manier om heel veel water te vervoeren? Ga alvast aan de slag en misschien wint jouw klas één van de fantastische prijzen!
Heeft u nog vragen, aarzel dan niet om ons te contacteren. Michiel Ouvry Dienst Noord Zuid 09/210 32 19
Liesbet Bockstaele Dienst duurzame ontwikkeling 09/210 32 75 4
Afspraken wereldwaterdag
Planning: 1) We verwelkomen de klassen graag op het afgesproken uur aan de watertoren in Hof Resselaar. Verder in deze map vinden jullie een uitgetekend plannetje van de wandeling. Klassen die met de fiets komen, kunnen hun fiets plaatsen in een tijdelijke fietsenstalling. Graag een seintje indien jullie met de fiets zouden komen! 2) Aan de watertoren dient de juf/meester zich aan te melden aan de infodesk. Eventueel overbodig materiaal kan daar tijdens de wandeling worden achtergelaten. 3) Na een bezoek aan de watertoren kan je klas zijn/haar flessen, bidons, emmers,… vullen met water uit de watertoren! Hierna kan je klas beginnen aan de wandeling. 4) De wandeling start en eindigt aan de watertoren en is ongeveer 6 km lang, namelijk de afstand die miljoenen mensen elke dag stappen om water te halen voor hun basisvoorziening. Onderweg zijn er een 5-tal plaatsen voorzien waar er door de leerkracht informatie wordt gegeven over de wondere waterwereld.
Neem de route en de fiches alvast op voorhand door en breng deze map mee! 5) De wandeling eindigt opnieuw aan de watertoren. Het water dat de wandeling overleefde, zal worden ingezameld in een reservoir van de brandweer. Het water is niet verloren maar zal dienstdoen als bluswater. De totale duur van de wandeling + uitleg wordt geschat op 2.5 uur. Op het einde van de wandeling kunnen de kinderen genieten van een glas water. Let op: wanneer u omwille van de weers– of andere omstandigheden beslist om die dag niet deel te nemen gelieve dan naar volgend nummer te bellen: 0486.17.65.58. ( Michiel Ouvry ) Heeft u nog vragen neem dan contact op met: Michiel Ouvry, dienst noord zuid, 09 210 32 19 Liesbet Bockstaele, dienst duurzame ontwikkeling, 09 210 32 75
5
Inhoudstafel: Pg. 7 Pg. 8 - 9 Pg. 10 Pg. 12 Pg. 13 Pg. 17 Pg. 20
Kaart wandeling Uitgeschreven wandeling Fiche 1: de watertoren Fiche 2: waterdieren Fiche 3: watergebruik Fiche 4: riolering en hygiëne Fiche 5: Water en de klimaatverandering
6
7
De wandeling richting: De wandeling is ook makkelijk te volgen op het kaartje. 1) De start: Bezoek aan de watertoren van Merelbeke ( Hof Resselaar ): Hier geeft u alvast de uitleg over de watertoren = fiche 1
Met je rug naar de watertoren stap je het kleine pad naar beneden richting de Bergbosstraat. Beneden aangekomen steek je over en ga rechts tot aan de Gaversesteenweg. Eénmaal aan de Gaversesteenweg volg je die even langs de linkerkant. Steek over net voor het tankstation richting Gc T’Groenendal. Let goed op bij het oversteken.
2) Het brugje over de Melsenbeek:
Hier volgt een uitleg over waterdieren en de waterkwaliteit—zie fiche 2.
Vervolg je weg rechtdoor. Aan het bordje Sint—Elooisham sla je linksaf!
8
Na even wandelen kom je aan … 3) De Schelde Hier geef je de uitleg uit fiche 3 watergebruik.
Na even te hebben gewandeld langs de Schelde moet je linksaf langs het Kwenenbospad ( zie foto )
Je komt uit op een klein wit huisje met blauwe luikjes. Neem hier links en vervolg de weg! De leerlingen zien de watertoren terug staan. Het is niet zo ver meer!
Vervolg de weg tot aan de Gaversesteenweg ( let op drukke straat )! Steek over en ga links!
Sla aan de slagerij rechtsaf in de Sint—Elooisstraat. Volg deze straat tot als je links af kan gaan in de Spookhofstraat en Kwenenbroek ( zie bordje op foto ). 4) Spookhofstraat/ Crombruggewegel In deze straat geef je de uitleg uit fiche 4 riolering en hygiëne. ( tip: zoek een riooldeksel en giet een beetje water weg en start op deze manier je uitleg )
9
Volg de spookhofstraat tot het einde! De weg gaat hier over in een pad ( Crombruggewegel ). Ga rechtdoor. Op het einde van dit pad ben je verplicht rechts te volgen.
Aan de splitsing met het bord Zaalhofpad ga je linksaf. Je komt weer terecht op de Bergbosstraat. Ga rechts en wandel tot aan het pad waar de wandeling is vertrokken. Sla hier in en je komt terug aan de watertoren.
5) De watertoren: Aan de watertoren geef je de uitleg uit fiche 5: water - en klimaatverandering.
6) Tentoonstelling: Troubled Waters:
Vermoedelijk zijn alle leerlingen heel moe maar voldaan van de wandeling. Geniet van een glas water! Bedankt voor de inspanningen.
10
Fiche 1: de watertoren
To do: vraag je leerlingen of ze denken dat een watertoren helemaal gevuld is met water? Sommige mensen denken dat watertorens helemaal gevuld zijn met water. Dat is niet zo. Het water zit namelijk enkel boven in het reservoir ( zie foto volgende blz ). In elke toren wordt ongeveer 20 tot 40 % van het water opgeslagen dat de mensen in die streek per dag verbruiken. Een watertoren bevat ongeveer 600.000 liter water! Een watertoren heeft meerdere functies: 1) het leveren van een constante druk: Watertorens steken boven alle huizen uit. Nu ben je namelijk op het hoogste punt van Merelbeke. Op die manier zorgen ze ervoor dat er voldoende druk op het water zit. Water stroomt namelijk van hoog naar laag. Op die manier komt er water uit de douchekop op de tweede verdieping. Een liter water weegt een kilo. Als je veel water opstapelt, krijg je onderaan een enorme druk. Daardoor krijg je oorpijn als je diep onder water zwemt. Met watertorens kunnen we handig gebruik maken van de waterdruk. De hoogte van de watertoren bepaalt namelijk de hoeveelheid druk op het leidingnet ( een watertoren meet tussen de 20 en 60 m hoog ). 2) dient als een voorraad: De watertoren staat rechtstreeks in verbinding met het waterleidingnet. Als het waterverbruik groter is dan de aanvoer, of als de wateraanvoer tijdelijk stagneert wordt de voorraad in de watertoren aangesproken. Als er op een bepaald moment heel veel water wordt gebruikt ( vb: ‘s avonds in de zomer ) dan levert de watertoren het extra water dat nodig is. Hoe werkt een watertoren?
Zie op de foto op volgende pagina Opmerking: Tegenwoordig worden watertorens steeds minder gebruikt. De druk op het leidingnet wordt gemaakt met regelbare pompen. Waterleidingbedrijven gebruiken grote laaggelegen reservoirs (kelders). Dit zijn reusachtige zwembaden onder de grond vol met water! De inhoud kan oplopen tot miljoenen liters. 's Nachts wordt er minder water gebruikt en loopt het reservoir vol. Overdag wordt er meer water gebruikt en zakt het waterpeil in het reservoir.
11
1. Het water komt uit de zuiveringsinstallatie via een pomp tot in de watertoren 2. Het water komt terecht in het waterreservoir van de watertoren 3. Het water komt terecht tot bij jou thuis ( hier zie je duidelijk dat de watertoren hoger is dan het huis van de gebruiker! ) 12
Fiche 2: waterdieren
We zijn hier aan de Melsenbeek. Deze beek heeft de laatste jaren enkele wijzigingen ondergaan ten voordele van de natuur en zijn diersoorten. Men heeft nu bijna alle vuile afvalwaterlozingspunten losgekoppeld van de beek zodat er minder vervuiling is. Ook heeft men op verschillende punten dammen aangelegd om het water hoog te houden zodat het dierlijk leven dat afhankelijk is van water in de zomer niet zonder water zou vallen. In de aquaria die hier opgesteld staan zitten verschillende soorten waterdieren. Aan de hand van deze dieren kan je bepalen hoe zuiver het water is. Deze kleine waterinsecten, wormen, slakken e.a. kunnen enkel maar in zuiver water voorkomen. Hoe meer van die soorten aanwezig zijn hoe beter dus! To do: Bepaal zelf hoe proper het water in aquarium 1 is en doe hetzelfde voor aquarium 2 door na te gaan welke dieren erin zitten? Doe dit aan de hand van de kwaliteitsmeter waterdieren die je aan de aquaria ziet liggen + op pagina hierna. ( Let op - trek hier maximum 10 minuten voor uit want er komen nog klassen na jullie ) Aquarium 1
Aquarium 2
Er is duidelijk een verschil te zien in de beide aquaria. Aquarium 2 is van op een andere locatie te Merelbeke. De waterdieren uit die aquarium komen uit een kleine vijver in het Liedermeerspark.
Larve waterjuffer
Bootsmannetje of ruggenzwemmer
13
Fiche 3: Watergebruik
Inleidend vraagje? Hoeveel boten gaan er elk jaar beladen door de sluis van Merelbeke? Vorig jaar zijn er 2.293 beladen vrachtschepen langs de sluizen van Merelbeke gevaren. Water in de wereld: To do: laat kinderen raden hoeveel water op de aarde drinkbaar is? Hoewel water overvloedig aanwezig is op onze planeet, is het toch een uitputbare natuurlijke hulpbron, die bovendien moeilijk te beheren valt en geografisch slecht verdeeld is. De bruikbare zoetwatervoorraden (water van meren en rivieren en grondwater) vertegenwoordigen minder dan 1 % van de bestaande watervoorraden. 97,5 % van de watervoorraden bestaan voornamelijk uit zout water. Van de 2,5 % zoet water bevindt 69 % zich in het ijs en de sneeuw van de bergen en de polen, en bijna 31 % bevindt zich in de grond (grondwater, moerassen en permafrost). Slechts 0,3 % bevindt zich in meren en rivieren. To do: waarvoor gebruiken we al dat water? Het meeste water wordt verbruikt in de rijke landen. De intensieve landbouw is goed voor 65 procent van de waterconsumptie in de wereld. Dan volgt de industrie met 25 procent. Huishoudens nemen 10 procent voor hun rekening. De groeiende waterbehoefte van de industrie en de huishoudens maakt het in sommige droge gebieden onmogelijk om voldoende voedsel te verbouwen. In China dreigt een groot graantekort omdat industrie en steden een steeds groter deel opslorpen van de beperkte watervoorraad voor de landbouw. 14
Waterverbruik in de wereld: To do? Hoeveel mensen leven er in de wereld met een ernstig tekort aan water? Voor de Wereldgezondheidsorganisatie en Unicef betekent een redelijke toegang tot water dat het mogelijk is te beschikken over minstens 20 liter water per persoon per dag en dat de bron zich op ten hoogste 1 kilometer van de woonplaats van de gebruiker bevindt. In 2000 haalden 61 landen (2,1 miljard inwoners samen) deze minimale hoeveelheid niet. Als al het zoet water op de planeet gelijkmatig verdeeld was, zou er jaarlijks 5000 tot 6000 m³ water beschikbaar zijn per persoon.Als de watervoorraad per capita minder is dan 1700 m³ per jaar lijdt een gebied formeel gesproken onder waterstress en kampt het regelmatig met watertekort. Vandaag leven al 2,3 miljard mensen in dergelijke gebieden. Als de huidige trends aanhouden zal waterstress in 2025 3,5 miljard mensen treffen – of zo’n 48% van de voorspelde bevolking.
Waterverbruik in België: To do: Hoeveel water verbruik jij per dag? De watervoetafdruk van de Belg is over het algemeen zeer hoog, en hoger dan die van de inwoners van onze buurlanden. De eerste vaststelling is dat de totale watervoetafdruk van België 28 miljard m3 (Gm3) per jaar bedraagt, of ongeveer 2 700 m3 voor elke Belg, of nog 7400 liter per persoon per dag, d.w.z. ongeveer 90 badkuipen. Dit is het dubbele van het mondiale gemiddelde (zie figuur 4) en meer dan onze buurlanden (Nederland 2300 m3/inw./jaar; Verenigd Koninkrijk 1 700 m3/inw./jaar). De eerste vaststelling is dus dat de watervoetafdruk van de Belg erg hoog is. 7400 l water, dat verbruiken we per dag. 120 l daarvan is drinkbaar water dat we gebruiken in de keuken, voor de douche en de was. Dit water komt rechtstreeks uit de kraan. Maar het grootste waterverbruik schuilt daar waar je het niet meteen verwacht: in voeding ( productie van ), in kleding, in toestellen, etc. Een katoenen T-shirt heeft bijv. 2700 l water ‘opgeslorpt’ voor het in de winkel verschijnt. 15
Voeding: ( meer voorbeelden in bundel ) To do vragen: - hoeveel water heb je nodig om een kipfilet te maken? - hoeveel water heb je nodig om een … te maken? Een gemiddelde vleesmaaltijd waarbij geen rekening wordt gehouden met seizoensproducten of bioproducten heeft snel een watervoetafdruk tussen 2500 en 3000 liter. Een vleesarme maaltijd met de focus op seizoensgroenten heeft een watervoetafdruk van ongeveer 1200 - 1500 liter.
16
Tips om water te besparen: To do: Hoe zou je minder water kunnen gebruiken? • • • • •
gebruik een spaartoets op het toilet gebruik regenwater waar het kan ( voor toilet, wasmachine, kuisen, planten, … ) neem een douche ( met spaardouchekop ) ipv een bad herstel lekkende kranen meteen laat het water niet lopen tijdens dat je je tanden poetst
17
Fiche 4: riolering en hygiëne
To do: zoek een riooldeksel / putje in de buurt en giet een beetje water weg. De riolering bij ons: In België gaat iedereen naar het toilet maar wat gebeurt er met dat water in het toilet? Ons afvalwater gaat naar de riolering. De riolering is een systeem van buizen onder de grond waar het afvalwater uit onze wc, bad, wasmachine enz wordt verzameld en getransporteerd. Het water gaat via buizen naar een zuiveringsinstallatie. Het water gaat dan terug naar de rivieren of oppervlaktewater. De eerste grote stad waar dit gedaan werd, was Londen - Engeland. Het systeem met een lengte van ruim 22.000 kilometer werd vanaf 1859 aangelegd. Er zijn twee soorten rioleringssysteemen, namelijk een gemengd systeem en een gescheiden systeem. In een gescheiden systeem wordt het regenwater apart verzameld. Zie foto’s op de volgende pagina’s. Ter info: In Merelbeke is 75% aangesloten op het rioleringssysteem. De overige 25% is verplicht om zijn/ haar afvalwater zelf te zuiveren ( riet, e.d. ). De riolering ergens anders: To do: hoeveel mensen in de wereld doen hun behoefte niet op een toilet? In de ontwikkelingslanden ( armere landen ) zijn er maar liefst 2,5 miljard mensen die geen toilet hebben. Deze mensen doen hen behoefte in de natuur. Dit is niet hygiënisch en veel mensen worden hierdoor ziek. Vervuild water: Een andere oorzaak dat mensen ziek worden is het drinken van vervuild water. Zo’n 1,2 miljard mensen (20 procent van de wereldbevolking) hebben geen drinkbaar water. Op het platteland moeten vrouwen en meisjes soms water halen bij vervuilde rivieren, beekjes of modderpoelen. Dat water is vaak heel vies omdat het niet alleen wordt gebruikt om te drinken, maar ook om naar het toilet te gaan, kleren te wassen en te koken. Ongeveer 80 procent van alle ziekten in ontwikkelingslanden komt door vervuild water.
18
19
20
Fiche 5: Water en de klimaatverandering De klimaatverandering (=opwarming van de aarde) heeft een grote invloed op het water en het waterleven op aarde. In het eerste deeltje wordt de klimaatverandering kort uitgelegd, door te kijken wat het natuurlijke broeikaseffect is en het versterkte broeikaseffect. Het tweede onderdeeltje van deze fiche behandeld de gevolgen van de klimaatveranderingen op het water en het waterleven op aarde.
Deel 1: De klimaatverandering Steeds vaker is er sprake van de klimaatverandering of de opwarming van de aarde. Deze opwarming van de aarde komt er doordat de aarde zich niet meer kan gedragen zoals vroeger (het natuurlijke broeikaseffect), maar dat er zich nu een versterkt broeikaseffect voordoet.
van Natuurlijk broeikaseffect (aangenaam warm)
naar Versterk broeikaseffect (té warm)
21
Het natuurlijk broeikaseffect
4
0 5
1
3 2
De aarde wordt omringd door een atmosfeer die bestaat uit verschillende broeikasgassen (0.), waarvan CO2 een belangrijke is. Deze laag om de aarde is als het ware een gewoon donsdeken dat op de wereld ligt, waardoor het lekker warm is. Er heerst een aangename gemiddelde temperatuur van 15°C. Dit is het natuurlijke broeikaseffect. Werking natuurlijk broeikaseffect: 1. Het grootste deel van de zonnestralen bereikt –door de atmosfeer heen– het aardoppervlak. 2. De zonnestralen die de aarde bereiken warmen de aarde op. 3. De aarde geeft warmte af aan de atmosfeer en deze warmte stijgt. 4. De atmosfeer werkt als een gewoon deken waardoor slechts een deel van de warmte kan ontsnappen in de ruimte. 5. Een ander deel van de warmte wordt gevangen gehouden door de atmosfeer à de aarde heeft een aangename temperatuur van 15°C.
22
Het versterkt broeikaseffect
1.
0
2.
Door menselijke activiteiten komen heel wat extra broeikasgassen (vb. CO2) in de atmosfeer terecht, en wordt het gewone donsdeken dat op de aarde ligt een immens dik donsdeken. Méér broeikasgassen ontstaan door de verbranding van fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas, steenkool,…). Deze fossiele brandstoffen zijn de belangrijkste bron van energie. Voor welke dagelijkse activiteiten hebben we energie nodig? Mogelijke antwoorden: licht aanknippen, woning auto rijden, vliegtuig nemen,…)
verwarmen,
koffie
zetten,
Door de sterke toename van de broeikasgassen in de atmosfeer is er een versterkt broeikaseffect (“het deken dat op de aarde ligt, wordt steeds dikker en dikker”). Er kan steeds minder warmte ontsnappen naar de ruimte. Doordat meer warmte wordt gevangen gehouden, warmt de aarde op! Men verwacht dat de temperatuur op aarde tegen 2100 zal stijgen van 1,8°C tot 4°C.
Werking versterkt broeikaseffect: 0. Méér broeikasgassen: deze grijze balk wordt veel breder 1. Minder warmte kan ontsnappen: deze pijl wordt veel dunner 2. Meer warmte wordt gevangen gehouden: deze pijl wordt veel breder
23
Deel 2: gevolgen van klimaatverandering Vier graden meer, is dat veel? 20.000 jaar geleden was het noorden van Europa en Amerika helemaal bedekt met een dikke laag ijs. Onze streken waren onbewoonbaar. Het was er veel te koud! En toch lag de gemiddelde jaarlijkse temperatuur van de lucht aan het aardoppervlak slechts vijf graden lager dan vandaag. Ook nu verwachte men dat het verschil ‘slechts’ een paar graden zal bedragen. GEVOLGEN VAN DE OPWARMING VAN DE AARDE OP WATER: •
Steeds meer overstromingen Door de klimaatverandering zal hevige neerslag frequenter voorkomen, en mogen we verwachten dat de rivieren in talloze regio’s steeds vaker zullen overstromen (voornamelijk in het centrum, noorden en noordwesten van Europa).
•
Droogte In Zuid-Europa zal het beschikbare water fel afnemen. Nu al merkt men dat woestijnvorming zich niet alleen beperkt tot het oprukken van de woestijnen, maar zich ook voordoet in bevolkte en gecultiveerde gebieden in de droge en halfdroge klimaatgordels van de planeet.
•
Stijging van het zeeniveau Stijging van het zeeniveau wordt veroorzaakt door: ∗ De uitzetting van de oceanen (warm water heeft een groter volume dan koud water) ∗
Het smelten van de continentale gletsjers en ijskappen van Groenland en Antarctica. (In Groenland is er genoeg ijs om het zeeniveau met 7 meter te doen stijgen)
Een stijging van het zeeniveau heeft tot gevolg dat heel wat gebieden zullen verdwijnen, namelijk: ∗ de kustgebieden (Nederland ligt nu al grotendeels onder het zeeniveau. In België zou één tiende van het land onder water komen te staan) ∗
•
Eilanden (tal van kleine eilanden in de Stille Oceaan en de Indische Oceaan zullen overspoeld worden wanneer het zeeniveau slechts met 1 meter stijgt)
Verstoring van de waterkringloop Slechts 2,5% van het water op aarde is zoet water. Van deze ‘kleine’ hoeveelheid zoet water is slechts 0,26% beschikbaar voor menselijke consumptie (via rivieren, meren, ondergrondse reservoirs)! 70% van het zoet water op aarde zit in bevroren vorm opgeslagen in gletsjers en in de poolkappen. Veel rivieren zijn voor hun waterbevoorrading afhankelijk van de gletsjers in de bergen. Op lange termijn zou het smelten van de gletsjers dus wereldwijd kunnen leiden tot een groot gebrek aan drinkwater.
24
GEVOLGEN VAN DE OPWARMING VAN DE AARDE OP WATERLEVEN: Door de opwarming van de aarde vindt er ook een opwarming van het zeewater plaats. Dit heeft op zijn beurt tot gevolg dat er minder zuurstof in het water zit. Zuurstof is nodig om in leven te blijven, niet alleen voor mensen, maar ook voor dieren en planten. Opwarming van de aarde
opwarming van het zeewater
minder zuurstof in het water
gevolgen voor het ‘leven’ in het water: • Wijziging in de geografische spreiding van soorten: Bepaalde tropische en subtropische schaaldieren zijn erin geslaagd zich permanent in de Noordzee te vestigen en bepaalde koudwatersoorten trekken zich terug naar het noorden. Gevolg: de nieuwkomers nemen de woonplaatsen in van de al aanwezige plaatselijke populaties en gebruiken een aantal van hun voedselbronnen op. •
Koralen in gevaar Koralen worden bijzonder sterk bedreigd door de klimaatverandering want zijn uiterst gevoelig voor temperatuurstijgingen. Een stijging van 1°C is al voldoende om ze te verzwakken. In sommige delen van de Indische Oceaan is nu al 90% van de koraalriffen verloren gegaan, en daarmee ook al het leven dat van deze riffen afhankelijk was…
•
Bepaalde vissoorten met uitsterven bedreigd Sommige vissoorten kunnen uitsluitend leven in water dat niet warmen is dan een bepaalde temperatuur. Zelfs een stijging van slechts twee graden kan voor sommige soorten rampzalig zijn. Voor vissen van koud water (zoals de zalm en de meerval) betekent warmer water minder zuurstof en dus minder mogelijkheden om te bewegen, stress door verstikking (wegens gebrek aan zuurstof), minder mogelijkheden om zich te voeden, meer problemen om zich voort te planten,…
25
26
