wereldreligies over geboorte, huwelijk en dood

wereldreligies over geboorte, huwelijk en dood - het Belgisch verhaal

T E N T O O N S T E L L I N G 2 4

M A A R T

T O T

S I N T - T R U I D E N 1

PERSMAP

J U L I

2 0 0 5

Alles heeft zijn tijd Voor alles wat er gebeurt, is er een uur, een tijd voor alles wat er is onder de hemel. Er is een tijd om te baren en een tijd om te sterven, Een tijd om te planten en een tijd om te rooien. Er is een tijd om te doden en een tijd om te helen, een tijd om af te breken en een tijd om op te bouwen. Er is een tijd om te huilen en een tijd om te lachen, een tijd om te rouwen en een tijd om te dansen. Er is een tijd om te ontvlammen en een tijd om te verkillen, een tijd om te omhelzen en een tijd om af te weren. Er is een tijd om te zoeken en een tijd om te verliezen, een tijd om te bewaren en een tijd om weg te gooien. Er is een tijd om te scheuren en een tijd om te herstellen, een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken. Er is een tijd om lief te hebben en een tijd om te haten. Er is een tijd voor oorlog en er is een tijd voor vrede. Prediker 3,1-8

INLEIDING door burgemeester Ludwig Vandenhove

Sint-Truiden is de zevende monumentenstad in Vlaanderen. Vooral het religieuze erfgoed is nog sterk aanwezig in onze stad. Dat heeft natuurlijk alles met onze geschiedenis als abdijstad te maken en de talrijke prachtige kerken, kapellen, kloosters in ons Haspengouws landschap. Al een tijdje geleden besliste het stadsbestuur om ons erfgoed en vooral ons religieus erfgoed cultuur-toeristisch te ontsluiten. We willen hierbij op een creatieve manier omgaan met het verleden. Het religieuze thema dient op een hedendaagse manier en voor een groot publiek vertaald te worden. De tentoonstelling Van hieraf moet je gaan. Wereldreligies over geboorte, huwelijk en dood: het Belgisch verhaal is een concrete actie die onze visie illustreert. Ze kadert in de zevenjaarlijkse Trudofeesten. Trudo is de stichter en patroonheilige van onze stad. De tentoonstelling biedt een verhelderende kijk op de overgangsriten bij geboorte, huwelijk en dood in zes religies: de islam, het christendom, het boeddhisme, het hindoeïsme, het jodendom en het sikhisme. Gedurende heel onze geschiedenis heeft de mens - of hij nu gelovig is of niet - gezocht naar rituelen die de betekenis van belangrijke momenten in het leven verduidelijken en omkaderen. Vandaag is dat nog steeds het geval. Ook religies houden zich bezig met het menselijke bestaan in zijn geheel, van leven tot dood. Ze proberen de zin en de betekenis van de grote levensmomenten te duiden. De bezoeker van de tentoonstelling en de lezer van het boek dat verschenen is naar aanleiding van de tentoonstelling zullen vaak heel verwonderd opkijken van de gebruiken van andere religies. Maar ongetwijfeld zullen er ook gelijkenissen zijn met onze gewoonten. Bovendien trachten we een duidelijk beeld te geven van de gebruiken zoals die in België in de verschillende religies worden beleefd. Vaak hebben allochtonen zich moeten aanpassen aan de Belgische wetgeving en kunnen ze de rituelen niet meer op dezelfde manier uitvoeren zoals in hun thuisland. Ook zien we dat deze allochtonen gebruiken uit onze cultuur overnemen. En dat maakt het juist interessant. Gezien de huidige internationale gebeurtenissen zijn deze tentoonstelling en dit boek actueler dan ooit. Ze zullen hopelijk bijdragen tot dialoog en overleg tussen alle partners, op voet van gelijkheid, en een tegenwicht vormen tegen toenemend geweld en terrorisme. De tentoonstelling en het boek kunnen een belangrijke rol spelen in onze multiculturele maatschappij, die hoe dan ook een feit is en die meer dan ooit de maatschappij van morgen is. De stad Sint-Truiden heeft op het vlak van multiculturaliteit altijd een voortrekkersrol gespeeld: historisch door buitenlandse plukkers aan te trekken voor onze fruitteelt, actueel door de aanwezigheid van onder andere een open asielcentrum. Alleen maar door elkaar beter te leren kennen en respect te hebben voor elkaars gewoonten, religie en gebruiken kunnen we vreedzaam samen leven. De coördinatie van de tentoonstelling is in handen van Ellen Frissaer. Professor Bert Broeckaert en zijn medewerkster Isabelle Vanden Hove van het Interdisciplinair Centrum voor Religiestudie van de KUL zorgen voor de inhoudelijke inbreng en het wetenschappelijk onderzoek. Fotografen Wouter Rawoens en Patrick De Spiegelaere maakten prachtige foto’s van de rituelen. Het bureau Baillieul staat in voor de vormgeving van de tentoonstelling. Er is heel wat te vertellen over de wijze waarop wereldreligies omgaan met de grote momenten in het leven en dit komt uitgebreid aan bod in de door het Davidsfonds uitgeven catalogus. Vele mensen hebben meegewerkt aan dit project, wij zijn hen daarvoor heel dankbaar.

TENTOONSTELLING IN SINT-TRUIDEN VAN 24 MAART 2005 TOT 1 JULI 2005

In onze multiculturele samenleving worden we dagelijks geconfronteerd met andere religies, levensgewoontes en culturen. Maar hoe beleven deze religies de belangrijkste momenten in het leven? Welke rituelen en gebruiken kenmerken een hindoehuwelijk, of een besnijdenis bij joden en islamieten? Wat doen boeddhisten wanneer er iemand sterft? De tentoonstelling Van hieraf moet je gaan toont hoe hindoes, boeddhisten, christenen, islamieten, joden en sikhs in België omgaan met geboorte, huwelijk en dood. Fotografen W OUTER R AWOENS en PATRICK DE SPIEGELAERE legden deze momenten in verschillende culturen vast op foto. Getuigenissen, videobeelden en voorwerpen vertellen je meer over deze overgangsmomenten en de religieuze betekenis ervan. De confrontatie met de rituelen in andere religies zal ongetwijfeld soms voor verwondering zorgen, maar even vaak ook voor herkenning.

De tentoonstelling is te bezichtigen in drie unieke, religieuze locaties in het centrum van Sint-Truiden. 1. Museum Vlaamse Minderbroeders - thema huwelijk Start van de tentoonstelling. Wat gebeurt er als mensen trouwen? Is er zoveel verschil tussen een katholiek huwelijk en een joods huwelijk? Maak kennis met bruiden en bruidegoms uit verschillende religies. ADRES: Capucienessenstraat 1-3 Tel.: 011-67 29 71, www.museum-minderbroeders.be

2. Kapucijnenkapel - thema geboorte In de kapel van het Kapucijnenklooster werden vroeger heel wat Truienaren gedoopt. De kraamkliniek lag er immers vlakbij. Nu kom je er meer te weten over de rituelen in andere religies bij de geboorte van een kind. ADRES: Clement Cartuyvelsstraat 12

3. Begijnhofkerk - thema dood In deze schitterende laatromaanse, vroeggotische kerk (UNESCO-werelderfgoed!) leer je hoe verschillende religies en culturen omgaan met de dood van een geliefde. ADRES: Begijnhof

Openingsuren: 24 maart tot 1 juli alle dagen behalve maandag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Tarieven: volwassenen: 4,00 EUR; studenten (-26), senioren (+55), groepen: 3,00 EUR kinderen -12 jaar: gratis; rondleidingen met gids: 40,00 EUR per groep; catalogus: 22,50 EUR

CATALOGUS

Naar aanleiding van de tentoonstelling werd er ook een mooi boek gepubliceerd door het Davidsfonds.

GROTE RITUELEN IN DE WERELDGODSDIENSTEN AUTEURS: Bert Broeckaert en Isabelle Vanden Hove FOTOGRAFIE: Patrick De Spiegelaere en Wouter Rawoens UITGEVERIJ: Davidsfonds Leuven

Joden, christenen, moslims, hindoes, sikhs en boeddhisten leven in het kleine België als buren naast elkaar. Ze trouwen, krijgen kinderen en begraven geliefden. De belangrijke momenten van het leven beleven ze elk volgens hun eigen geloof. Maar wat weten we over die rituelen? Hoe ervaren mensen met een andere religie de cyclus van leven en sterven? Wat betekenen die overgangsmomenten precies? Welke rituelen en gebruiken kenmerken een hindoe-huwelijk? Waarom worden joodse jongetjes besneden? Wat gebeurt er als een moslim bij ons overlijdt? En hoe gaan boeddhisten om met de dood? Godsdienstwetenschappers Bert Broeckaert en Isabelle Vanden Hove onderzochten hoe de verschillende wereldgodsdiensten de grote levensmomenten hier vandaag beleven. De bekende persfotografen Patrick De Spiegelaere en Wouter Rawoens geven met prachtige momentopnamen zowel vreugde als verdriet een gezicht. Prof. dr. B ERT B ROECKAERT doceert vergelijkende godsdienstwetenschap aan de Faculteit Theologie van de K.U.Leuven. Hij is er directeur van het Interdisciplinair Centrum voor Religiestudie. Isabelle Vanden Hove studeerde oude geschiedenis en godsdienstwetenschappen en deed, als wetenschappelijk medewerker van het Interdisciplinair Centrum voor Religiestudie, onderzoek naar de aanwezigheid van de wereldgodsdiensten in België.

GROTE RITUELEN

in de wereldgodsdiensten

Bert Broeckaert Isabelle Vanden Hove Met foto’s van

Prijs voor de catalogus: 22,50 EUR

Patrick De Spiegelaere Wouter Rawoens

Davidsfonds/Leuven

EEN EDUCATIEF PROGRAMMA

Voor de tentoonstelling Van hieraf moet je gaan werd een uitgebreid programma uitgewerkt voor scholen, leerkrachten en gezinnen.

Programma voor lager onderwijs Voor het lager onderwijs werd een speciaal pakket samengesteld en gidsen opgeleid. Leerkrachten kunnen een werkmap bestellen waarin ze tips krijgen hoe ze op een speelse manier hun kinderen kunnen voorbereiden op een bezoek aan de tentoonstelling. Na het bezoek krijgt ieder kind een werkboekje mee naar huis zodat er nadien nog in de klas kan nagedacht worden over alles wat de kinderen te zien hebben gekregen. Toegang: 1,00 EUR incl. werkboekje - Rondleiding met gids: 40,00 EUR per klas - Infomap voor leerkrachten: 5,00 EUR

Programma voor secundair onderwijs Naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Van hieraf moet je gaan. Wereldreligies over geboorte, huwelijk en dood – het Belgisch verhaal’ worden online lespakketten aangeboden op Thomas, de website van en voor het godsdienstonderwijs. Zie www.kuleuven.ac.be/thomas/actualiteit/indekijker/rituelen of www.godsdienstonderwijs.be. Er zijn afzonderlijke lesprojecten over geboorte, huwelijk en dood. Telkens wordt achtergrondinformatie gegeven over de rituelen in verschillende religieuze tradities. Daarnaast worden impulsen en didactische suggesties aangeboden, die vooral voor de godsdienstlessen in het secundair onderwijs relevant zijn, maar ook in andere vakken gebruikt kunnen worden. Tevens wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste inhoudelijke vragen over geboorte, huwelijk en dood en de rituelen hieromtrent (‘hermeneutische knooppunten’). Ook verwijzingen naar het leerplan rooms-katholieke godsdienst worden in de lespakketten opgenomen. Op de site staan verder heel wat filmsuggesties, liedjes, cartoons, verwijzingen naar andere websites en een spel (ganzenbord) met als thema het huwelijk in verschillende godsdiensten. Via een online quiz kunnen bezoekers hun kennis over huwelijksrituelen testen. Leerkrachten kunnen aan de hand van het materiaal, aangeboden op de site, een heel aantal lessen voorbereiden om creatief en inhoudelijk te werken met de leerlingen in functie van een bezoek aan de tentoonstelling en ter verwerking achteraf. De titels van de drie lespakketten (‘in de kijkers’) zijn: 1. Het kind bij zijn naam noemen. Geboorterituelen 2. Twee aan twee gaan ze … Huwelijk en huwelijksrituelen in de verschillende religies in België 3. Over de grens. Stervensrituelen bij de verschillende religieuze tradities Toegang: 2,00 EUR - Rondleiding met gids: 40,00 EUR per klas

Bezoektip voor gezinnen Ben je op stap met het gezin of de kleinkinderen… leuk want wij hebben een speciaal spel voor gezinnen met kinderen. Dat gratis spel kan je vragen aan de balie.

RANDPROGRAMMA

Aan tafel met andere culturen Je bezoekt samen met een gids de tentoonstelling Van hieraf moet je gaan. Nadien schuif je samen aan tafel. Drie weken na mekaar bieden wij je een maaltijd aan uit verschillende culturen. Zo zal je een echte ‘koosjere’ maaltijd kunnen proeven, of een heerlijke Marokkaanse tajine. De koks geven je tijdens of na de maaltijd wat meer uitleg over hun eetgewoontes en de religieuze richtlijnen in de keuken. Dinsdag 19 april: aan tafel met Marokkanen Dinsdag 3 mei: aan tafel met Indiërs (pas op: Engelstalige kok!) Dinsdag 7 juni: aan tafel met joden Prijs: 25,00 EUR p.p. (toegang en rondleiding tentoonstelling, gids, maaltijd inbegrepen) Vertrek: 15.00 uur aan het Museum Vlaamse Minderbroeders, einde rond 19.00 uur

Concert In memoriam - Emanon Ensemble Tijdens dit concert wordt de figuur van H. Gorecki belicht. Centraal staat hierbij de uitvoering van het eigenwijze Kleines Requiem für eines Polka. Daarmee duikt Emanon in de doodsgedachte. Het Requiem van Gorecki is één van die werken waar je als kamermuziekensemble niet omheen kunt. Het gaat hier om een recent werk (1993) dat een zeer rijke periode in Gorecki’s leven weergeeft. Naast de klassieke muzikale taal vinden we er een sterke invloed van de volksmuziek in terug. Dinsdag 3 mei 2005 - 20.15 uur BEGIJNHOFKERK Prijs: 12,00 EUR - 10,00 EUR (+55) - 6,00 EUR (-26) Vertrek: Tickets bij cultuurcentrum de Bogaard, tel. 011-69 39 90, [email protected]

Boeddhistische sacrale gezangen - Lama Karta Voor steeds meer westerlingen is het boeddhisme een levensfilosofie en spiritualiteit die in belangrijke mate bepaalt hoe ze in het actieve leven staan. Lama Karta brengt a capella enkele sacrale gezangen. De gezangen zijn in het Tibetaans maar tussendoor krijg je meer uitleg over de teksten en het boeddhisme in het algemeen. Woensdag 11 mei 2005 - 20.15 uur KEIZERSZAAL Prijs: 10,00 EUR - 8,00 EUR (+55,-26) Vertrek: Tickets bij cultuurcentrum de Bogaard, tel. 011-69 39 90, of [email protected] I.s.m. Willemsfonds Sint-Truiden en het Tibetaans Instituut Schoten

Lezing: Herman De Dijn - Geluksmachines in context De cultuurfilosoof en publicist Herman De Dijn schreef enkele jaren geleden een boek over wat hij ‘geluksmachines’ noemt. Tijdens deze lezing zal hij het vooral hebben over de zin die mensen aan hun leven geven en de zoektocht naar de betekenis van het leven. Donderdag 26 mei 2005 - 20.15 uur MUSEUM VLAAMSE MINDERBROEDERS Prijs: 10,00 EUR - 8,00 EUR (+55,-26) I.s.m. Davidsfonds Sint-Truiden

DAGARRANGEMENTEN

VOOR GROEPEN Dagarrangement “Van hieraf moet je gaan” 09.00 09.30 12.30 14.30

-

09.30 12.30 14.30 16.30

uur: uur: uur: uur:

onthaal met koffie en fruittaart begeleid bezoek aan de tentoonstelling lunch - menukeuze zie dagtripfolder 2005 keuze uit:

Pakket 1: Adelardus in Haspengouw Een rondrit met de bus door Haspengouw met bezoek aan de brouwerij van Kerkom. Je proeft er het lekkere Adelardusbier. Adelardus was een bekende abt van de abdij van Sint-Truiden. Prijs: p.p. zonder lunch 9,00 EUR - vergoeding voor de gids: 100,00 EUR

Pakket 2: Abdijsite De abdijsite vormt nog steeds een imposante site van 6 ha in de binnenstad. Via het barokke kerkportaal kom je op het voormalig kerkgebied, nu archeologisch veld met crypte. In de gerestaureerde abdijtoren zorgen 196 trappen en 5 (rust)plateaus voor een adembenemende ervaring. Je bezoekt ook de prachtige Keizerszaal en Academiezaal. Prijs: p.p. zonder lunch 7,00 EUR - vergoeding voor de gids: 100,00 EUR

Pakket 3: Sikhtempel De vele Sikhs zorgen voor kleur in de stad. In de sikhtempel in Halmaal is iedereen welkom. Schoenen uit, hoofd bedekt, maak je kennis met de mensen uit de Punjab: hun godsdienst, cultuur, gewoontes. Een gesprek, dia’s, bezoek aan de gebedsruimte, … zijn de ingrediënten. Prijs: zonder lunch 6,00 EUR - vergoeding voor de gids: 100,00 EUR

VOOR INDIVIDUELE BEZOEKERS Elke woensdag van april tot en met juni: Wonderlijke woensdagen 09.00 - 09.30 uur: onthaal met koffie en fruittaart

De gids neemt je mee naar de Begijnhofkerk met haar unieke muurschilderingen, het stille klooster van de Vlaamse Minderbroeders en de voormalige benediktijnerabdij met de gerestaureerde Trudotoren. Boven word je beloond met een panorama op stad en Haspengouw: uniek en zonder franjes. ’s Avonds geniet je van een avondmaal in een religieus kader. Onderweg bezoek je uitgebreid de tentoonstelling Start om 14.00 uur, einde rond 20.00 uur. Prijs: per persoon 35,00 EUR alles inbegrepen (toegangsgelden, gids, Adelarduspauze, avondmaal) Maak van dit dagarrangement een uniek verblijfsarrangement. Zie arrangement nr. 225 op pagina 121 van de nieuwe gids Vlaanderen Vakantieland. RESERVATIE EN INFO: Toerisme Sint-Truiden, Stadhuis, Grote Markt, 3800 Sint-Truiden- Tel.: 011-70 18 18 - fax: 011-70 18 20 [email protected] - www.sint-truiden.be en www.trudofeesten.be

EEN TENTOONSTELLING MET EEN INHOUD

Het Interdisciplinair Centrum voor Religiestudie (ICRS) stond in voor het wetenschappelijke concept en de inhoudelijke uitwerking van de tentoonstelling. Het grootste gedeelte van deze inspanning werd geleverd door prof. dr. Bert Broeckaert, directeur van het ICRS en onderzoekster Isabelle Vanden Hove. Zij zijn ook de auteurs van het naar aanleiding van de tentoonstelling bij het Davidsfonds verschenen boek Grote rituelen in de wereldgodsdiensten. Het Interdisciplinair Centrum voor Religiestudie is een interdisciplinair onderzoekscentrum dat onderzoekers van de K.U.Leuven verenigt die het fenomeen religie in zijn diverse verschijningsvormen vanuit diverse godsdienstwetenschappelijke perspectieven bestuderen. De wetenschappelijke aandacht gaat hierbij in het bijzonder naar het functioneren van religie(s) in de hedendaagse pluralistische en multiculturele context, inclusief de interactie en dialoog tussen religies. Naast onderzoek en onderwijs op de aangegeven terreinen, krijgt ook de bredere maatschappelijke dienstverlening heel wat aandacht. De voorbije jaren werden vele lezingen gegeven en diverse lezingencycli en studiedagen georganiseerd. Onder meer een studiedag over euthanasie en palliatieven zorg vanuit het perspectief van de diverse wereldgodsdiensten (met 300 deelnemers) en een studiedag over boeddhisme in het westen (900 deelnemers, simultaanvertaling in frans en engels, 14 parallelle workshops). De tentoonstelling Van hieraf moet je gaan kadert in dit streven van het ICRS de resultaten van wetenschappelijk onderzoek voor een breed publiek toegankelijk te maken. Op de website van het ICRS vindt u o.a. meer informatie over het centrum en een uitgebreide collectie informatie, websites en adressen in verband met wereldreligies (in België).

Interdisciplinair Centrum voor Religiestudie (ICRS) www.kuleuven.ac.be/icrs Prof. dr. B ERT B ROECKAERT , directeur ICRS Tel. 016-32 37 99 en 016-29 65 82 GSM 0472-62 93 87 e-mail: [email protected]

RESERVATIE EN INFO

Toerisme Sint-Truiden, Stadhuis, Grote Markt, 3800 Sint-Truiden Tel.: 011-70 18 18 - fax: 011-70 18 20 Openingsuren Toerisme Sint-Truiden: 1 april tot en met 30 september weekdagen van 09.00 uur tot 17.00 uur, zater-, zon- en feestdagen vanaf 09.30 uur tot 18.00 uur Gesloten: laatste zondag en maandag van augustus wegens kermis

1 oktober tot 31 maart weekdagen van 09.00 uur tot 16.00 uur zaterdag en zondag van 11.00 uur tot 15.00 uur Gesloten: feestdagen en kerstvakantie

Openingsuren Tentoonstelling 24 maart tot 30 juni alle dagen behalve maandag van 10.00 uur tot 17.00 uur

MET DE MEDEWERKING VAN

Davidsfonds MET DANK AAN ONZE SPONSORS

Museum Vlaamse Minderbroeders

vzw