WELSTANDSNOTA GEMEENTE AMELAND. januari 2016

2

WELSTANDSNOTA GEMEENTE AMELAND

januari 2016

3

INHOUDSOPGAVE 1.

2.

Inleiding ________________________________________________________________ 7 1. 1.

Aanleiding ________________________________________________________ 7

1. 2.

Doel van de welstandsnota ___________________________________________ 7

1. 3.

Uitgangspunten ____________________________________________________ 7

De Welstandsnota _________________________________________________________ 10 2. 1.

Welstand als onderdeel van het ruimtelijk beleid __________________________ 10

2. 2.

Participanten en procedures __________________________________________ 11

3.

Ruimtelijk kwaliteitsbeleid Ameland ___________________________________________ 15

4.

Welstandscriteria ______________________________________________________

17

4. 1.

Toelichting _______________________________________________________

17

4. 2.

Gebiedsgericht beoordelingskader _____________________________________ 17

4. 3.

Algemene principes _________________________________________________ 19

5.

Deelgebieden, karakteristieke deelgebieden, objectgerichte criteria __________________ 22 Deelgebied 1A Beschermd dorpsgezicht Hollum __________________________________ 22 Deelgebied 1B Beschermd dorpsgezicht Ballum __________________________________ 31 Deelgebied 1C Beschermd dorpsgezicht Nes ____________________________________ 39 Deelgebied 2 Oude Kern ____________________________________________________ 47 Deelgebied 3 Dorpsuitbreidingen 2e helft vorige eeuw ____________________________

54

Deelgebied 4 Recente en toekomstige dorpsuitbreidingen __________________________ 59 Deelgebied 5 Bedrijventerrein ________________________________________________ 64 Deelgebied 6 Recreatiewoningen met rieten kap _________________________________ 69 Deelgebied 7 Recreatiewoningen flauwe kap ____________________________________ 74 Deelgebied 8 Kampeerterrein, Stacaravans _____________________________________ 79 Deelgebied 8a Chalets _____________________________________________________

84

Deelgebied 9 Recreatieve voorzieningen ________________________________________ 85

4

Deelgebied 10 Natuurgebieden _______________________________________________ 90 Deelgebied 11 Poldergebied _________________________________________________ 95 Deelgebied 12 Cultuurgrond _________________________________________________ 102 Deelgebied 13 Sportvelden __________________________________________________ 106 Deelgebied 14 Havengebied _________________________________________________ 109 Deelgebied 15 Recreatiewoningen_____________________________________________ 113 6.

Objectgerichte criteria _____________________________________________________

116

6.1.

Woningen bij vuurtorencomplex ________________________________________ 116

6.2.

Kop-hals-romp boerderijen ____________________________________________ 117

6.3.

Nieuwe (grootschalige) ontwikkelingen ___________________________________ 122

6.4.

Schoorsteenpijpen en afvoerkanalen ____________________________________

123

6.5.

Reclame en terrassen ________________________________________________

125

6.6.

Schuilgelegenheden voor dieren van dierhouders / hobbyboeren en deeltijdboeren en opstallen bij groentetuintjes _____________________________ 125

6.7.

Zonnepanelen of –collectoren __________________________________________ 125

6.8.

Windmolens, turbines e.d. _____________________________________________ 128

7.

Kader voor nieuwe grootschalige ontwikkelingen _________________________________ 132

8.

Handhaving en excessen ____________________________________________________ 133

Bijlage 1:

Begrippenlijst _______________________________________________________ 135

Bijlage 2:

Nota Reclamebeleid gemeente Ameland 2010 _____________________________ 146

Bijlage 3:

Nota Terrassenbeleid gemeente Ameland 2011 _____________________________ 147

Bijlage 4:

Nota Schuilgelegenheden voor dieren van dierhouders / hobbyboeren en deeltijdboeren en opstallen bij groentetuintjes 2010 _________________________ 148

Bijlage 5:

Kaart gebiedsindeling en deelgebieden ___________________________________ 149

Bijlage 6:

Nieuwe (grootschalige) ontwikkelingen ___________________________________ 150

Bijlage 7:

Zonnestroom en cultureel erfgoed ______________________________________ 151

Colofon _____________________________________________________________________ 152

5

6

1

INLEIDING

van de redelijke eisen van welstand. De welstandscriteria zijn grotendeels gericht op het behoud van de basiskwaliteiten van de gebouwde omgeving. Dit betekent echter niet dat nieuwe, bijzondere of afwijkende bouwplannen niet meer mogelijk zijn. Ook bijzondere bouwplannen zijn op Ameland van harte welkom. Daar waar mogelijk en

1.1.

AANLEIDING

gewenst, biedt de welstandsnota dan ook een sturend en stimulerend kader. Voor degene die afwijkende bouw-

De aanleiding voor het opstellen van de Welstandsnota

plannen heeft, wordt geadviseerd om vroeg in het ont-

Ameland is de destijds landelijke wetswijziging met be-

werpproces in overleg te treden met de gemeente. Het

trekking tot het welstandstoezicht. Op 28 juni 2004 is

voordeel van een tijdig overleg is dat snel duidelijk wordt

door de gemeenteraad van Ameland de welstandsnota

of het plan een kans van slagen heeft en of het plan

van de gemeente Ameland vastgesteld. De welstandsnota

eventueel nog enige aanpassingen behoeft.

blijft overeind als toetsingskader die door de gemeente wordt gehanteerd. De nu voorliggende welstandsnota is een actualisatie van de nota van 2004. Inhoudelijke zijn

1.3.

UITGANGSPUNTEN

er een aantal zaken toegevoegd dan wel aangevuld. Afstemming op bestaand ruimtelijk beleid Elk individueel pand draagt met de verschijningsvorm bij

1.2.

DOEL WELSTANDSNOTA

aan het totale ruimtelijk beeld van een buurt, dorp of gebied. Om deze relatie te kunnen behouden of te ver-

Het doel van de welstandsnota is om het welstandstoe-

sterken, is het van belang dat de welstandseisen die voor

zicht voor iedereen inzichtelijk en begrijpelijk te maken.

een pand of bouwwerk gelden, aansluiten bij het ruimte-

Het is de bedoeling dat initiatiefnemers voor een bouw-

lijk beleid dat voor het betreffende gebied geldt. Met

plan, zoals particulieren, opdrachtgevers en architecten,

andere woorden, voor het welstandsbeleid geldt als uit-

zich in een vroeg stadium op de hoogte kunnen stellen

gangspunt dat het aansluit bij het huidige ruimtelijk kwa-

7

liteitsbeleid van de gemeente dat is verwoord in bestem-

poldergebied en natuurgebied. Door middel van gebieds-

mingsplannen, beleidsplannen, beeldkwaliteitplannen.

gericht welstandsbeleid kan op deze verscheidenheid worden ingespeeld. Op grond van de aanwezige steden-

Zekerheid en ruimte voor bijzondere ontwerpen

bouwkundige en architectonische kenmerken en de te

De welstandsnota kan als een handboek worden be-

verwachten ontwikkelingen in de gemeente zijn voor

schouwd, waarin de initiatiefnemer kan lezen welke wel-

verschillende deelgebieden specifieke criteria over de

standscriteria voor zijn bouwplan gelden. De welstands-

uiterlijke verschijningsvorm van nieuwe of bestaande

criteria zijn zo concreet mogelijk omschreven. Het is

bouwwerken geformuleerd.

echter onmogelijk om voor alle mogelijke typen bouwwerken formuleringen op te stellen die vooraf absoluut

Geen welstandsvrije gebieden

100% zekerheid bieden. De welstandscriteria zijn aldus

Op Ameland zijn geen welstandsvrije gebieden aangewe-

voor meerdere interpretaties vatbaar. Met andere woor-

zen. Dat betekent dat voor het gehele gemeentelijk

den, discussies omtrent welstandseisen zullen nog wel

grondgebied gebiedsgerichte welstandscriteria gelden.

aan de orde blijven. Maar op deze wijze wordt er ook ruimte geboden om tot bouwplannen met bijzondere

Breed draagvlak

kwaliteiten te komen. De welstandscriteria vormen als

De welstandsnota bevat de criteria voor de toetsing van

het ware een aanleiding voor de initiatiefnemer om een

aanvragen voor omgevingsvergunning activiteit bouwen

dialoog aan te gaan met de beoordelaar en daarmee

op welstand. Dit kan in de meest vergaande vorm zelfs

ontstaat een stimulans om in een vroeg stadium na te

leiden tot een weigering van een bepaalde bouw vorm.

denken over de gewenste architectonische en steden-

Het is daarom van groot belang dat begrip en maat-

bouwkundige kwaliteit.

schappelijk draagvlak wordt verkregen voor de diverse welstandsaspecten en voor de wel-standscriteria die in de

Gebiedsgerichte differentiatie van welstandscriteria

nota zijn benoemd.

Ameland kent een grote verscheidenheid aan bebouwd gebied, zoals de beschermde dorpsgezichten, oude

Helderheid/leesbaarheid

dorpskernen, dorpsuitbreidingen, bedrijventerreinen,

Het welstandsbeleid moet door gemeenteambtenaren en

sport- en recreatieterreinen, recreatiewoningterreinen,

leden van de welstandscommissie aan de burger uit te

8

leggen zijn en de uitvoering ervan moet openbaar en controleerbaar zijn. Belangrijk is dat de nota voor een ieder leesbaar en begrijpelijk is.

9

2

WELSTANDSNOTA

De relatie met het bestemmingsplan Het bestemmingsplan regelt onder meer de functie en het ruimtebeslag van bouwwerken ‘voor zover dat nodig is voor een goede ruimtelijke ordening’. De architectonische vormgeving valt buiten de reikwijdte van het bestemmingsplan en wordt exclusief in de welstandsnota geregeld. De welstandsnota beweegt zich binnen de bebou-

2.1.

WELSTAND ALS ONDERDEEL VAN

wingsmogelijkheden die door het bestemmingsplan wor-

HET RUIMTELIJK BELEID

den gegeven. Bij strijdigheid tussen de welstandscriteria en de bestemmingsplanvoorschriften gaan de bestem-

Voor deze welstandsnota geldt als uitgangspunt dat alle

mingsplanvoorschriften voor.

zaken die met welstand te maken hebben, zoveel mogelijk worden geïntegreerd. Een goede afstemming op beleidsnota’s, bestemmingsplannen en de gemeentelijke

De relatie met de gemeentelijke bouwverordening

bouwverordening is daarom van groot belang.

Het welstandsbeleid moet verplicht in een welstandsnota opgenomen worden. Ter bevordering van de rechtszeker-

De relatie met de beleidsnota’s

heid van de burger, moeten wel enkele zaken ten aanzien

Het beleid in de welstandsnota sluit aan op het huidige

van het welstandstoezicht (o.a. werkwijze, samenstelling

gemeentelijke kwaliteitsbeleid. Op het moment dat de

en inrichting van de welstandscommissie) in de gemeen-

gemeente nieuwe ruimtelijke inzichten en/of beleidsvoor-

telijke bouwverordening wettelijk worden vastgelegd.

nemens heeft, zullen deze veranderingen doorwerken in

Voor nadere informatie wordt verwezen naar de gemeen-

de welstandsnota. Nieuwe beleidsvoornemens kunnen

telijke bouwverordening.

dus aanleiding zijn om welstandscriteria aan te passen of bij te stellen. Andersom geldt dit ook. Ook kunnen nieuwe

De relatie met vergunningsvrij bouwen

inzichten vanuit het welstandsbeleid consequenties heb-

Met de inwerkingtreding van het Besluit Omgevingsrecht

ben voor het te voeren ruimtelijk beleid op Ameland.

op 1 november 2014 is de categorie verguningsvrije bouwwerken aanzienlijk uitgebreid. Om de ruimtelijke

10

kwaliteit bij vergunningsvrij bouwen te waarborgen is de

verbonden aan de vergunning ter waarborging van de

‘beleidsregel planologische kruimelgevallen 2011’ vastge-

ruimtelijke kwaliteit.

steld. In alle gevallen waarbij de omgevingsvergunning slechts kan worden verleend met toepassing van artikel 2.12 lid 1 onder a, 1°, 2° of 3° van de Wabo, zal er spra-

2.2.

PARTICIPANTEN EN PROCEDURES

ke moeten zijn van een verantwoord stedenbouwkundige nieuwe situatie. Hiervan is onder andere sprake indien: -

het afwijken niet tot gevolg heeft dat het samenhangend straat- en bebouwingsbeeld wordt aangetast en;

-

door het afwijken de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden en bouwwerken niet onevenredig worden aangetast.

Hiertoe kan elke aanvraag om een omgevingsvergunning

Procedures Omgevingsvergunning en welstand De te volgen procedure is afhankelijk van het soort gebouw en bouwwerk en heeft tevens invloed op de manier waarop de indiener van een bouwaanvraag te maken krijgt met welstand. Voor nadere informatie over de spelregels van bouwen en verbouwen wordt verwezen naar de internetsite van het Ministerie Infrastructuur en Milieu (IenM) www.rijksoverheid.nl.

met ruimtelijke consequenties ter goedkeuring aan de welstands- en monumentencommissie worden voorgelegd om het project te beoordelen aan de hand van de criteria van de welstandsnota. Dat betekent ook dat de initiatiefnemer gegevens en bescheiden moet aanleveren, conform artikel 2.5 Mor, om het bouwplan te kunnen toetsen aan de welstandscriteria. Bovendien wordt getoetst of verschillende functies significante hinder van elkaar zullen ondervinden en of bestaande toegestane functies belemmerd zullen worden in hun doelmatig gebruik. Bij strij-

Vaststelling welstandsnota door de gemeenteraad De gemeenteraad is verplicht om een welstandsnota met zo concreet mogelijke welstandscriteria vast te stellen. Na vaststelling van de nota kan de welstandsbeoordeling alleen nog maar worden gebaseerd op de criteria die in de welstandsnota zijn genoemd. Zonder welstandsnota kan geen welstandstoezicht worden uitgeoefend. Na vaststelling van de welstandsnota zal de werking ervan jaarlijks verplicht worden geëvalueerd.

digheid met een van deze elementen kan in principe géén medewerking worden verleend aan de omgevingsvergunning, tenzij strikte randvoorwaarden kunnen worden

11

Aanvullingen op de welstandsnota

voorgelegd. Met het in werking treden van de Wet alge-

De gemeenteraad kan tussentijds aanvullingen op de

mene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) op 1 oktober

nota vaststellen. Het gaat dan vooral om welstandscrite-

2010 is het besluit bouwvergunningsvrije en licht-

ria voor nieuwe, grotere (her)ontwikkelingsprojecten. De

bouwvergunningplichtige bouwwerken ingetrokken. Er

welstandscriteria voor dergelijke projecten worden in het

zijn dus geen licht bouwvergunningsplichtige bouwwerken

kader van de stedenbouwkundige planvoorbereiding op-

meer en de loket criteria die daarvoor in de welstandsno-

gesteld. Om rechtsgeldig te kunnen zijn, zullen deze

ta waren opgenomen zijn nu niet meer van toepassing.

criteria de Inspraakprocedure moeten hebben doorlopen

Tevens is in de Wabo, de categorie vergunningsvrije

en door de gemeenteraad worden vastgesteld.

bouwwerken uitgebreid. Specifieke informatie over de vormgeving van een bouwplan kan altijd ingewonnen

Wijzigingen in de welstandsnota

worden aan het loket van bouwen woningtoezicht van

De gemeenteraad is bevoegd om jaarlijks wijzigingen in

de gemeente, waar overigens ook voorbeelden voor kleu-

de welstandsnota door te voeren. De wijzigingen dienen

ren van stenen en dakpannen aanwezig zijn.

de Inspraakprocedure te hebben doorlopen en door de gemeenteraad te worden vastgesteld.

Adviesinstanties Burgemeester en wethouders worden bij de beoordeling

Uitvoering door burgemeester en wethouders

van bouwplannen geadviseerd door HUS & HIEM wel-

De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor het welstands-

standsadvisering en monumentenzorg. De welstands-

toezicht ligt bij burgemeester en wethouders. Zij hebben

commissie is volgens artikel 1 lid 1n van de Woningwet

een eigen verantwoordelijkheid voor het welstandsoor-

een door de gemeenteraad benoemde onafhankelijke

deel dat tot stand komt aan de hand van de in de wel-

commissie. De wettelijke, meest primaire taak van de

standsnota opgenomen criteria. Burgemeester en wet-

welstandscommissie is het uitbrengen van welstandsad-

houders vragen in principe alleen voor een omgevings-

viezen aan burgemeester en wethouders over de aan

vergunning voor bouwen, advies aan de welstandscom-

haar voorgelegde bouwplannen in de procedure voor een

missie. Tevens kan een aanvraag om een omgevingsver-

omgevingsvergunning. Dit welstandsadvies is gebaseerd

gunning met ruimtelijke consequenties ter goedkeuring

op de in deze welstandsnota genoemde welstandscriteria.

aan de welstands- en monumentencommissie worden

De organisatie en werkwijze van de welstandscommissie

12

is in de gemeentelijke bouwverordening en het Reglement van Orde van de welstandscommissie nader be-

Afwijken door middel van de hardheidsclausule

schreven.

Bij de beoordeling van een bouwplan kan het in bepaalde gevallen voorkomen dat de welstandscriteria ontoerei-

Wanneer kunnen burgemeester en wethouders

kend zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval als er sprake is

afwijken van het advies van de welstandscommis-

van een plan dat vanwege de bijzondere kwaliteiten bo-

sie?

ven het kader van de welstandsnota uitstijgt. Dan kunnen

Burgemeester en wethouders volgen in hun oordeel in

burgemeester en wethouders, eventueel na advies van de

principe het advies van de welstandscommissie. Er be-

welstandscommissie, gemotiveerd afwijken van de wel-

staan echter enkele uitzonderingen:

standscriteria. In dat geval is er sprake van een bijzondere situatie en/of bestaat er twijfel aan de toepasbaarheid

Afwijken op inhoudelijke grond

van de criteria. Deze afwijkingsbevoegdheid is gebaseerd

Burgemeester en wethouders hebben de mogelijkheid om

op de Algemene wet bestuursrecht. De afwijking kan

op inhoudelijke gronden af te wijken van het advies van

worden gebaseerd op de algemene principes en dient

de welstandscommissie. In een dergelijk geval zijn bur-

gemotiveerd te worden in de beslissing op de aanvraag

gemeester en wethouders van mening dat de welstands-

van de vergunning.

commissie de van toepassing zijnde criteria niet juist heeft geïnterpreteerd, of dat de commissie niet de juiste

Toepassingsregel hardheidsclausule:

criteria heeft toegepast. In dat geval mag per bouwplan

“Het uiterlijk en de plaatsing van een bouwwerk of stand-

een ‘second opinion’ worden aangevraagd bij een ander

plaats is al dan niet in strijd met redelijke eisen van wel-

welstandsorgaan. Deze situatie kan zich voordoen wan-

stand - beoordeeld naar de criteria conform art. 12 van

neer burgemeester en wethouders bij de beoordeling van

de Woningwet en verwoord in de door de gemeenteraad

een bouwplan op inhoudelijke grond tot een ander oor-

vastgestelde Welstandsnota - indien burgemeester en

deel komen dan de welstandscommissie. Een ‘second

wethouders daartoe op basis van een gemotiveerd wel-

opinion’ wordt aangevraagd voordat het besluit op de

standsadvies besluiten”.

vergunningaanvraag wordt genomen én binnen de daarvoor geldige afhandelingstermijn.

13

Afwijken om andere redenen

gunning. Voor de aan te leveren gegevens en bescheiden

Op grond van artikel 2.10 lid 1.d van de Wabo krijgen

ten behoeve van toetsing aan welstandscriteria gelden de

burgemeester en wethouders de mogelijkheid om bij

volgende eisen:

strijd van een bouwplan met de redelijke eisen van wel-

-

situatietekening inclusief aansluitende terreinen;

stand, toch de omgevingsvergunning te verlenen indien

-

tekeningen van alle gevels van het bouwwerk, inclu-

zij van oordeel zijn dat daarvoor andere redenen zijn. Dit

sief de gevels van de naastgelegen bebouwing (mi-

kunnen bijvoorbeeld economische of maatschappelijke

nimaal schaal 1:100);

redenen betreffen. De welstandscommissie wordt hiervan

-

tekeningen van bestaande en nieuwe plattegronden;

op de hoogte gesteld.

-

doorsneden (minimaal schaal 1:100);

-

detailtekeningen van gezichtsbepalende delen van

Algemene principes van toepassing Indien burgemeester en wethouders afwijken van het

het bouwwerk; -

advies van de welstandscommissie is paragraaf 4.3. Algemene principes van toepassing.

foto’s van de bestaande situatie en de omliggende bebouwing;

-

opgave materiaal- en kleurgebruik van toe te passen bouwmaterialen (uitwendige scheidingsconstruc-

Indieningsvereisten

tie).

In de Ministeriële regeling omgevingsrecht (Mor) is wettelijk bepaald welke eisen worden gesteld aan de aan te leveren gegevens en bescheiden voor een omgevingsver-

14

3

RUIMTELIJK KWALITEITSBELEID

standsnota. Tevens heeft de gemeente Ameland de Structuurvisie Ameland opgesteld. In de structuurvisie worden afwegingen gemaakt voor het toekomstig ruimtelijk beleid en worden keuzes gemaakt over de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van het betreffende gebied. De

AMELAND

structuurvisie beschrijft de integrale visie voor de ontwikkeling van Ameland in de komende 10 jaar. Waar gaan we naar toe met het eiland als het gaat om functies als wonen, werken, recreatie, toerisme, natuur, landschap en

Welstandsbeleid kan niet op zichzelf staan, maar moet worden gefundeerd in het bestaande gemeentelijke beleid voor de kwaliteit van de gebouwde omgeving. In dit hoofdstuk wordt het huidige ruimtelijke kwaliteitsbeleid van de gemeente in hoofdlijnen besproken. Met name het ruimtelijke kwaliteitsbeleid ten aanzien van de bebouwing in de beschermde dorpsgebieden, de oude kernen, de

ruimtelijke kwaliteit. De structuurvisie is hiermee het richtinggevende document waarin voor overheden, maatschappelijke organisaties, private partijen en burgers duidelijk wordt welk ruimtelijk beleid een gemeente, provincie of het rijk nastreeft. De structuurvisie vormt daarmee een belangrijk kader stellend document en tevens een basis onderdeel voor de welstandsnota.

bedrijventerreinen, de recreatiewoningterreinen en campings en het buitengebied vormen belangrijke thema’s voor de welstandsnota. Het ruimtelijk kwaliteitsbeleid van Ameland is voor een belangrijk deel vastgelegd in verschillende beleidsnota’s en bestemmingsplannen.

Een ander belangrijk document is de notitie “Inventarisatie Waardevolle objecten”, waarin alle waardevolle objecten zijn geïnventariseerd en beschreven. Een groot aantal panden heeft in deze notitie een bijzondere status, zoals rijksmonument, nog vast te stellen gemeentelijk monu-

Voor Ameland zijn al verschillende studies naar de gewenste beeldkwaliteit verricht. Zo is voor het gehele eiland een Beeldambitieplan opgesteld, waarin een studie naar de mogelijkheden tot opwaardering van de beeldkwaliteit op Ameland is opgenomen. De uitgangspunten

ment of karakteristiek (structureel bepalend of beeldbepalend). De panden met een status van rijksmonument vallen onder de Monumentenwet. Daarnaast zijn ook panden opgenomen die de aanduiding karakteristiek (structureel bepalend of beeldbepalend) hebben gekre-

in deze nota vormde onder andere de basis voor de wel-

15

gen. Om de karakteristieke waarden van deze panden ook te kunnen bewaren, is gericht welstandsbeleid noodzakelijk. Opgemerkt dient te worden dat formeel de gemeentelijke monumenten en beeldbepalende objecten nog moeten worden vastgesteld. Al wel vastgesteld zijn de structureel- en beeldbepalende panden opgenomen in de nota “Subsidieverordening dorpsvernieuwing”.

Tevens is een nota voor reclamebeleid, terrassenbeleid en beleidsregels voor het oprichten van schuilgelegenheden voor dieren van dierhouders, hobbyboeren en deeltijdboeren en het plaatsen van opstallen bij groentetuintjes opgesteld. Deze notities zijn als bijlage één op één overgenomen in de welstandsnota en dienen gehanteerd te worden bij de beoordeling (zie bijlage 2, 3 en 4). Tot slot is in het kader van duurzaamheid in 2015 een studie verricht naar de toepassing van PV op monumenten en in beschermde dorpsgezichten. De in het studierapport “Zonnestroom en cultureel erfgoed” opgenomen bevindingen en aanbevelingen kunnen meegenomen worden bij de welstandsbeoordeling van plannen.

16

4

WELSTANDSCRITERIA

richte criteria, maar toch van hoge kwaliteit blijken te zijn (zie paragraaf 4.3).

Objectgerichte criteria Het is mogelijk om voor bepaalde objecten of typen gebouwen specifieke welstandscriteria op te stellen. In hoofdstuk 6 zijn objectgerichte criteria opgenomen.

4.1.

Toelichting

In dit hoofdstuk worden de toetsingskaders genoemd, die

4.2.

Gebiedsgericht beoordelingskader

bij de beoordeling van bouwplannen op Ameland worden gehanteerd. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen

Toelichting

gebiedsgerichte beoordelingskaders en algemene princi-

In deze paragraaf zijn de gebiedsgerichte welstandscrite-

pes. Deze verschillende typen criteria worden hierna kort

ria opgenomen. De criteria zijn niet alleen gebaseerd op

toegelicht.

de bestaande ruimtelijke kwaliteiten van de gebieden; ze zijn ook ontstaan vanuit de doelstelling om in elk gebied

Gebiedsgerichte beoordelingskaders

een gewenst bebouwingsbeeld te realiseren. Voor ver-

Gebiedsgerichte criteria zijn specifiek afgestemd op de

schillende gebieden is een toetsingskader opgesteld,

kenmerken van een bepaald(e) gebied of wijk (zie ook

waaraan vergunning plichtige bouwplannen worden ge-

paragraaf 4.2).

toetst. Met behulp van deze criteria wordt aangegeven welke gewaardeerde karakteristieken in het ontwerp

Algemene principes

moeten worden gebruikt om het gebouw of bouwwerk in

Hierbij gaat het om een aantal vakkundige beoordelings-

zijn omgeving te laten passen.

aspecten, die gezamenlijk het algemene denken motiveringskader bij de beoordeling van bouwplannen vor-

Deelgebieden

men. Ook worden deze principes gehanteerd bij bouw-

Het gemeentelijk grondgebied is op thematische wijze

plannen die zich weliswaar onttrekken aan de gebiedsge-

verdeeld in deelgebieden. Dit betekent dat voor elk type

17

één standaard set met gebiedscriteria geldt. Voor elk

13

Sportvelden

deelgebied zijn specifieke gebiedsgerichte welstandscrite-

14.

Havengebied

ria opgesteld.

15.

Recreatiewoningen

De deelgebieden zijn tot stand gekomen op basis van: -

ontstaansgeschiedenis;

Naast de gebiedsindelingen zijn in hoofdstuk 6 en 7 de

-

ruimtelijke verschijningsvorm / bebouwingskarakteris-

volgende onderdelen omschreven:

tieken;

Hdst. 6 Objectgerichte criteria

-

landschappelijke en cultuurhistorische waarden;

6.1.

Woningen bij vuurtorencomplex

-

functies;

6.2.

Kop-hals-romp boerderijen

-

ontwikkeling en dynamiek.

6.3.

Nieuwe (grootschalige) ontwikkelingen

6.4.

Schoorsteenpijpen en afvoerkanalen

In bijlage 5 is een kaart met de gebiedsindeling opgeno-

6.5.

Reclame en terrassen

men. De volgende deelgebieden zijn onderscheiden:

6.6.

Schuilgelegenheden voor dieren van

1A

Beschermd dorpsgezicht Hollum

dierhouders / hobbyboeren en deeltijd-

1B

Beschermd dorpsgezicht Ballum

boeren en opstallen bij groentetuintjes

1C

Beschermd dorpsgezicht Nes

6.7.

Zonnepanelen of -collectoren

2.

Oude kern

6.8.

Windmolens, turbines e.d.

3.

Dorpsuitbreidingen 2e helft vorige eeuw

4.

Recente en toekomstige dorpsuitbreidingen

5.

Bedrijventerrein

Beoordelingskader

6.

Recreatiewoningen met rieten kap

Voor elk onderscheiden deelgebied is een beoordelings-

7.

Recreatiewoningen met flauwe kap

kader van toepassing, dat bestaat uit:

8.

Kampeerterrein, stacaravans en chalets

-

9.

Recreatieve voorzieningen

gaan op de stedenbouwkundige structuur, de functie

10.

Natuurgebieden

van het gebied en de typering van de bebouwing en

11.

Poldergebied

het materiaal- en kleurgebruik;

12.

Cultuurgrond

Hfdst. 7 Kader voor nieuwe grootschalige ontwikkelingen

een korte gebiedsbeschrijving, waarbij wordt inge-

18

-

een overzicht van de te verwachten ontwikkelingen en

teksten uit de notitie “Architectonische kwaliteit”

de waardering van het gebied. De waardering wordt

van prof. ir. Tj. Dijkstra.

bepaald aan de hand van de belevingswaarde en de aanwezigheid van cultuurhistorische, stedenbouwkun-

Relatie tussen vorm, gebruik en constructie

dige of architectonische waarden;

Een bouwwerk wordt primair gemaakt om te worden

-

een algemene beleidsintentie voor het deelgebied;

gebruikt. Hoewel het welstandstoezicht is gericht op de

-

de welstandscriteria, welke zijn onderverdeeld in ver-

uiterlijke verschijningsvorm, kan de vorm van het bouw-

schillende categorieën, namelijk plaatsing, hoofdvorm,

werk niet los worden gezien van de eisen vanuit het ge-

aanzichten, opmaak en diversen.

bruik en de techniek. Gebruik en constructie staan aan de wieg van iedere vorm. Daarmee is nog niet gezegd dat de vorm altijd ondergeschikt is aan het gebruik of de con-

4.3.

Algemene principes

structie. De verschijningsvorm is méér dan een rechtstreekse optelsom van gebruik en constructie. Er zijn daarnaast andere factoren die hun invloed kunnen heb-

Bij algemene principes gaat het om een aantal vakkundige beoordelingsaspecten, die gezamenlijk het algemene denkkader vormen bij de beoordeling van bouwplannen. De algemene principes liggen aldus ten grondslag aan

ben zoals de omgeving en de betekenis van de vorm in de sociaal-culturele context. Maar als de vorm in tegenspraak is met het gebruik en de constructie, dan verliest zij daarmee aan begrijpelijkheid en integriteit.

elke planbeoordeling. Ook gelden de principes in het geval een bouwplan niet binnen de gebiedsgerichte criteria past, maar volgens de welstandscommissie vanwege de uitzonderlijke kwaliteit wel als positief wordt beoordeeld. De algemene principes vormen dan een motiveringskader aan de hand waarvan de bijzondere schoonheid van het plan overtuigend worden aangetoond. Een toelichting op de algemene principes volgt hierna. De volgende algemene principes zijn gebaseerd op de

Relatie tussen bouwwerk en omgeving Van een bouwwerk dat voldoet aan redelijke eisen van welstand mag worden verwacht dat het een positieve bijdrage levert aan de kwaliteit van de openbare (stedelijke of landschappelijke) ruimte. Daarbij worden hogere eisen gesteld naarmate de openbare betekenis van het bouwwerk of van de omgeving groter is. Het bestaansrecht van een gebouw ligt niet in het eigen functioneren

19

alleen, maar ook in de betekenis die het gebouw heeft in

Bij restauraties is sprake van herstel van elementen uit

zijn stedelijk of landschappelijke omgeving. Ook van een

het verleden, maar bij nieuw- of verbouw in een bestaan-

gebouw dat contrasteert met zijn omgeving mag worden

de (monumentale) omgeving betekent dit dat duidelijk

verwacht dat het zorgvuldig is ontworpen en de omgeving

moet zijn wat authentiek is en wat nieuw is toegevoegd.

niet ontkent. Waar het om gaat is dat het gebouw een

Een ontwerp kan worden geïnspireerd door een bepaalde

positieve bijdrage levert aan de kwaliteit van de omge-

tijdsperiode, maar dat is iets anders dan het imiteren van

ving en de te verwachten ontwikkeling daarvan. Over de

stijlen, vormen en detailleringen uit het verleden. Bete-

wijze waarop dat bij voorkeur zou moeten gebeuren,

kenissen uit het verleden zijn van groot belang om een

verschaft het gebiedsgerichte beoordelingskader duide-

omgeving te “begrijpen” als beeld van de tijd waarin zij is

lijkheid.

ontstaan, als verhaal van de geschiedenis, als representant van een stijl. Daarom is het zo belangrijk om ook bij

Betekenissen van vormen in de sociaal-culturele

nieuwe bouwplannen zorgvuldig met stijlvormen om te

context

gaan, zij vormen immers de geschiedenis van de toe-

Voor vormgeving gelden in iedere cultuur bepaalde re-

komst.

gels. Die regels zijn geen wetten en moeten ter discussie kunnen staan. Maar als ze onjuist of ongeïnspireerd wor-

Evenwicht tussen helderheid en complexiteit

den gebruikt, wordt de vorm verwarrend of saai. Precies

Een belangrijke eis die aan een ontwerp voor een gebouw

zo wordt een bouwwerk verwarrend of saai als de regels

mag worden gesteld is dat er structuur wordt aange-

van de architectonische vormgeving niet bewust worden

bracht in het beeld. Een heldere structuur (door middel

gehanteerd. In iedere bouwstijl wordt gebruik gemaakt

van symmetrie, ritme, herkenbare maatreeksen en mate-

van verwijzingen naar wat eerder of elders reeds aanwe-

rialen) biedt houvast voor de waarneming en is bepalend

zig was of naar wat in de toekomst wordt verwacht. De

voor het beeld dat men vasthoudt van een gebouw.

kracht of de kwaliteit van een bouwwerk ligt vooral in de wijze waarop die verwijzingen worden verwerkt en geïn-

Het streven naar helderheid mag echter niet ontaarden in

terpreteerd binnen het kader van de actuele culturele

simpelheid. Een bouwwerk moet de waarnemer blijven

ontwikkelingen, zodat concepten en vormen ontstaan die

prikkelen en intrigeren en zijn geheimen niet direct prijs-

bruikbaar zijn in de bestaande maatschappelijke realiteit.

geven. Er mag best een beheerst beroep op de creativi-

20

teit van de voorbijganger worden gedaan. Van oudsher

elementen (zoals een dakkapel, een opbouw of een zon-

worden daarom helderheid en complexiteit ingebracht bij

necollector) te dominant zijn ten opzichte van de hoofd-

het ontwerpen van bouwwerken. Complexiteit in de archi-

massa en/of vlakverdeling, verstoren zij het beeld niet

tectonische compositie ontstaat vanuit de stedenbouw-

alleen van het object zelf, maar ook van de omgeving

kundige eisen en het programma van eisen voor het

waarin het is geplaatst.

bouwwerk. Bij een gebouwde omgeving met een hoge belevingswaarde zijn helderheid en complexiteit tegelijk

Materiaal, textuur, kleur en licht

aanwezig in een evenwichtige en spanningsvolle relatie.

Door middel van materialen, kleuren en lichttoetreding krijgt een bouwwerk uiteindelijk zijn zichtbare en voelba-

Schaal en maatverhoudingen

re kracht. De keuze van materialen en kleuren is tegen-

De waarnemer ervaart bewust of onbewust de maatver-

woordig niet meer beperkt tot wat lokaal aan materiaal

houdingen van een bouwwerk, maar wáárom de maat-

en ambachtelijke kennis voorhanden is. Die keuzevrijheid

verhoudingen van een bepaalde ruimte aangenamer,

maakt de keuze moeilijker en het risico van een onsa-

evenwichtiger of spannender zijn dan die van een andere,

menhangend beeld groot. Als materialen en kleuren te-

valt nauwelijks vast te stellen. Duidelijk is dat de kracht

veel los staan van het ontwerp en daarin geen onder-

van een compositie groter is naarmate de maatverhou-

steunende functie hebben, maar slechts worden gekozen

dingen een sterke samenhang en hiërarchie vertonen.

op grond van decoratieve werking, wordt de betekenis

Mits bewust toegepast, kunnen ook spanning en contrast

ervan toevallig en kan het afbreuk doen aan de kracht

daarin hun werking hebben. De afmetingen en verhou-

van het bouwwerk. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer

dingen van gevelelementen vormen tezamen de composi-

het gebruik van materialen en kleuren een juiste inter-

tie van het gevelvlak. Hellende daken vormen een be-

pretatie van de aard en de ontstaansperiode van het

langrijk element in de totale compositie. Als toegevoegde

bouwwerk in de weg staat.

21

5

DEELGEBIEDEN

patroon gerangschikt. Ondanks de vrije ligging van de woningen en de visuele relatie met het achterliggende land, heeft de ruimte door de boombeplanting en de erfbeplanting een opvallende beslotenheid.

Plaatsing Het bebouwingspatroon kenmerkt zich door een willekeu-

DEELGEBIED 1A

rige rangschikking van overwegend vrijstaande voorgevel

BESCHERMD DORPS-

vanwege de aanwezigheid van beplanting een besloten

GEZICHT HOLLUM

agrarisch gebied zichtbaar. De panden zijn doorgaans

tot aan de openbare weg varieert. Alhoewel de ruimte

karakter heeft, is plaatselijk toch het achterliggende

dwars op de straat gericht, incidenteel is de richting ook evenwijdig aan de weg.

Hoofdvorm Gebiedsbeschrijving

De bebouwing is hoofdzakelijk vrijstaand. De woningen hebben een kleine afmeting, terwijl de boerderijen een

Ruimte De ruimtelijke structuur van het beschermde dorpsgezicht van Hollum wordt bepaald door twee noord-zuid gerichte lanen: de Oosterlaan en Burenlaan. Het profiel van de lanen wordt gekenmerkt door een verharde rijbaan van geringe breedte, vrijwel overal geflankeerd door openbare groenstroken van gras en boombeplanting.

overwegend grote afmeting hebben. De hoofdvorm van de woningen is enkelvoudig en bestaat uit één bouwlaag met een kap. Het meest voorkomende daktype is het zadeldak. Ook het (afgeknotte) schilddak en de samengestelde kapvorm komen voor. Ondanks dat de panden dezelfde vormentaal spreken, is toch een bepaalde mate van individualiteit aanwezig. Dit komt tot uiting in kleine

Langs deze sfeervolle lanen is typisch eilander bebouwing (zowel woningen als boerderijen) in een vrij willekeurig

22

variaties in de grootte van de bouwmassa’s in de samen-

timmeringen, boeiborden, daklijsten, deuren etcetera zijn

stelling van bouwvolumes, detaillering et cetera.

van hout. De hellende daken zijn overwegend voorzien van gebakken pannen. Het kleurgebruik van de gevel-

Aanzichten

wanden is geel. Ook zijn incidenteel gevelwanden wit

De verschijningsvorm van de panden wordt gekarakteri-

gestuukt. De pannen zijn veelal keramisch rood of na-

seerd als typisch ‘eilands’. In dit deel van Hollum zijn de

tuurrood van kleur. Het schilderwerk is veelal in de tradi-

meeste woningen als ‘commandeurswoningen’ te typeren.

tionele kleuren wit en groen uitgevoerd.

Dit type woning beschikt over kenmerken, die overigens per pand op verschillende wijze worden toegepast. Bin-

Diversen

nen het samenhangende beeld, is er aldus toch een be-

De Nederlands Hervormde kerk vormt een karakteristiek

paalde mate van individualiteit te herkennen. Typerend

element binnen het beschermd dorpsgezicht. Het gebouw

voor dit woningtype is de traditionele door gemetselde

wijkt qua hoofdvorm en maat van het algemene bebou-

topgevel met de kenmerkende gevelindeling. In de on-

wingsbeeld af.

derbouw van de voorgevel bevinden zich één tot drie ramen en een deur (met bovenlicht), welke tezamen een

De bijgebouwen zijn verder van de straat gesitueerd en

verticaal karakter aan de gevel geven. In de topgevel

zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw. Qua materiali-

bevindt zich doorgaans een (voormalig) ‘ontspannings-

sering en kleurgebruik sluiten ze aan bij het hoofdgebouw

ruitje’ en een bevoorradingsluik. De zijgevels van de

(dus veelal gele steen en rode dakpannen) of zijn in hout

panden zijn doorgaans van enkele ramen voorzien, hier is

uitgevoerd (bruin of groentinten).

het horizontale karakter als gevolg van de lage gootlijn aanwezig. De meeste woningen beschikken over kenmer-

In principe leent het beschermde dorpsgezicht zich niet

kende details, zoals gevelversiering in de vorm van jaar-

voor het plaatsen van zonnepanelen en –collectoren.

ankers, waterlijst(en), vlechtingen en ontlastingsboogjes.

Maar het kan zijn dat er in specifieke gevallen, waarbij er geen afbreuk ontstaat aan het beschermde dorpsgezicht,

Opmaak

dat er zonnepanelen en –collectoren onder voorwaarden

De gevels van hoofdgebouwen zijn uit gebakken materi-

kunnen worden toegestaan.

aal opgetrokken. Elementen zoals kozijnen, dakgootbe-

23

Waardering

exact kopiëren van de oorspronkelijke dorpsbebouwing

Er wordt veel waarde toegekend aan de ruimtelijke struc-

wordt voorgeschreven, maar meer dat de kenmerken van

tuur van het dorp. De waardevolle elementen zijn de vrije

de bestaande historische bebouwing bij nieuwe ontwer-

erven, de afwisseling tussen bebouwde en onbebouwde

pen in acht genomen moeten worden.

kavels, de situering van de woningen met de topgevels

Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een

naar de straat, de boerderijen, de boombeplanting aan de

afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehand-

Burenlaan en de Oosterlaan en de klinkerverharding ge-

haafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige ruimte voor inci-

combineerd met grasbermen. Bovendien is de typische

dentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

verschijningsvorm van de bebouwing vanwege de schoonheid en het karakter daarvan van belangrijke waarde. Deze elementen hebben ertoe bijgedragen dat de oude kern van Hollum is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. In het gebied zijn verschillende panden als rijksmonument aangewezen. Tevens is een groot aantal panden met de kwalificatie “karakteristiek” aangemerkt. Het gaat hier om gemeentelijke monumenten en panden die een structureel bepalende plaats in het straatbeeld en/of een hoge architectonische waarde hebben.

Beleidsintentie Het welstandsbeleid is gericht op het behoud en het ver-

Oud en nieuw zijn bij elkaar gevoegd. Een voorbeeld die niet

sterken van het typisch Amelander ruimtelijk beeld.

voldoet aan het verwachtingsbeeld. Ongelukkige vormgeving,

Eventuele nieuwbouw dient gerealiseerd te worden in

detaillering materiaal en kleur keuze.

overeenstemming met de karakteristieke waarden van het Beschermd Dorpsgezicht. Historiserend bouwen is aldus de algemene beleidslijn. Dit houdt niet in dat het

24

Kenmerkend ruimteprofiel: verharde rijbaan, geflankeerd door openbare groenstroken met typisch eilander bebouwing.

De hoofdvorm is enkelvoudig bestaande uit 1 bouwlaag met kap

Vervangende nieuwbouw

Groen en wit schilderwerk met evt. grijze onderdorpel. Verschillend toegepast kozijn wit raam groen of anders om. Aan de voorzijde origineel latten hekwerk.

Goed voorbeeld van twee soorten bijgebouwen. Aangekapt bijgebouw aflegering (legeweech) en een bijgebouw met zadeldak.

Tussenbouw is niet passend bij de rest van de bebouwing. Links authentieke woning rechts nieuw gebouwde woning in authentieke stijl. Woningen zijn onttrokken en betrokken bij museum.

Welstandscriteria

-

de voorgevels zijn vlak en eenvoudig (topgevel), dus

Bij verbouwing, verandering en/of vervanging en nieuw-

zonder reliëf in de vorm van loggia’s, serres en uitste-

bouw van gebouwen in het beschermde dorpsgezicht

kende balkons. Luifels komen wel voor, maar zijn be-

panden gelden de volgende welstandscriteria:

scheiden van omvang, vlak (geen kapvorm voorzien van pannen) en zoveel mogelijk vrij hangend (geen

Plaatsing -

hoofdgebouwen zijn in een wisselende rooilijn ge-

kollommen) (Hr); -

plaatst (Hr); -

-

hoofdgebouwen zijn overwegend dwars op de openba-

bekroning van de topgevel met een schoorsteen versterkt het beeld (Iw);

-

de indeling van de naar de straat gerichte gevel(s) is

re weg geplaatst (Hr);

overwegend verticaal. Dit betekent dat de hoogte van

hoofdgebouwen zijn in een halfopen tot open bebou-

de gevelopening groter is dan de breedte (Hr);

wingsbeeld geplaatst (Hr).

-

extra aandacht voor architectuur van (hoek)woningen tot uiting komend in een (twee- of) alzijdige oriëntatie

Hoofdvorm -

Hoofdgebouwen bestaan uit één bouwlaag met kap,

op de openbare ruimte (Hr); -

tenzij op grond van het bestemmingsplan anders is toegestaan (Hr); -

-

commandeurswoningen met een status van rijksmonument hebben geen dakkapellen. Dakkapellen op

komen ook voor. Lessenaarskappen en wolfseinden

overige panden hebben een bescheiden formaat (Hr); -

relatieve omvang varieert van klein tot middelgroot (Hr);

-

uitgevoerd (Hr);

de kapvorm is een zadeldak. (Afgeknotte) schilddaken

komen niet voor (Hr); -

dakramen zijn in de juiste verhouding tot het dakvlak

overheaddeuren komen alleen voor op plaatsen waar deze niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg (Hr);

-

de vormbehandeling is enkelvoudig (Hr)

puien zijn ter vervanging van raamkozijnen en deur toegepast. In die gevallen is de pui passend in de originele maatvoering en indeling van de gevel (Hr);

Aanzichten -

hoofdgebouwen zijn gericht op de straat (Hr);

-

serres aan achterkant passen bij het authentieke karakter van het hoofdgebouw (Hr);

26

-

zonwering is qua afmeting passend bij het pand. Bij

-

voorkeur markiezen (Hr); -

rend in de omgeving. Afzuiginstallaties zijn uit het

Detaillering

zicht c.q. inpandig geplaatst (Iw).

-

de detaillering is traditioneel (Hr);

-

geringe dak overstekken (Iw);

-

bij vervanging van kozijnen wordt de oorspronkelijke

de gevels van de hoofdgebouwen zijn overwegend opgetrokken uit gele baksteen. Incidenteel zijn de ge-

-

alleen de gepatineerde versie toegestaan (Hr).

ventilatiepijpen zijn qua kleur en materiaal niet sto-

Materiaalgebruik -

Bij toepassing van zink of koper als dakbedekking is

profilering en detaillering gehandhaafd (Hr); -

nieuwe ramen ten behoeve van isolatieglas komen

vels voorzien van witachtig pleisterwerk (Hr);

voor. De maatvoering van de roeden sluit aan op het

bij hoofdgebouwen worden kozijnen, dakgootbetim-

oorspronkelijke beeld (Hr);

meringen, daklijsten, dakgoten e.d. in hout uitge-

-

gestraalde gevels komen niet voor (Hr);

voerd (dit geldt alleen voor gemeentelijke en rijksmo-

-

gevels hebben een standaard voeg (dus platte voeg,

numenten). Bij karakteristieke panden en overige panden is het gebruik van kunststof, pvc en polyester

eventueel met streep, kleur is grijs of wit (Hr); -

voor dergelijke elementen mogelijk, mits daarbij de

standaard voordeuren ter vervanging van de originele voordeur komen niet voor (Hr);

juiste profilering en detaillering wordt toegepast. Be-

-

langrijk is dat deze overeenkomt met de kenmerken

Kleurgebruik

van hout (Hr);

-

hellende daken (hoofd- en bijgebouw) zijn voorzien van gebakken dakpannen (geen hoogglans). Het ge-

-

geschilderde, anders dan wit gestuukte gevels, komen niet voor (Hr);

-

het kleurgebruik voor de dakpannen is keramisch rood

bruik van nieuwe dakpannen op oude panden is mo-

c.q. natuurrood. In de incidentele gevallen waar zwar-

gelijk, mits passend bij het karakter van het pand

te pannen zijn toegepast, kan dit gehandhaafd blijven

(Hr);

(Hr);

grootschalige zinken en koperen daken worden niet

-

het kleurgebruik van de gevelwanden is geel (Hr);

toegestaan.(Hr)

-

het schilderwerk is in de traditionele kleuren gebroken wit (RAL 9001 of Sikkens 1860) en donkergroen (Ral

27

-

6009 of Sikkens 1036) uitgevoerd en of soortgelijke/

Erfafscheidingen

bijpassende dekkende kleuren. Voor bedrijfspanden

-

kan hiervan worden afgeweken en kunnen de kleuren

lattenhek of ligusterheg) (Iw) Betonschuttingen ko-

RAL 5004 en 3005 worden toegestaan. (Hr).

men niet voor.

Kleurgebruik van afvoerpijpen, ventilatiepijpen, af-

-

zuiginstallaties is RAL 7022 of gelijkwaardig.

Aanbouwen en bijgebouwen -

Toepassing van traditionele erfafscheidingen (zoals

Houten schuttingen hoger dan 1 meter zijn voor de voorgevelrooilijn niet toegestaan (Hr)

Reclame

aanbouwen en bijgebouwen zijn ondergeschikt aan de

De welstandscriteria die ten aanzien van reclame, terras-

hoofdmassa, staan op groter afstand van de weg, mi-

sen en dergelijke gelden, zijn opgenomen in bijlage 2

nimaal 3 meter achter de voorgevel van het hoofdge-

(Nota Reclamebeleid gemeente Ameland 2010) en bijlage

bouw, en hebben een nokhoogte die minimaal 1 me-

3 (Nota Terrassenbeleid gemeente Ameland 2011).

ter lager ligt dan die van het hoofdgebouw (Hr). Als

-

-

de aanbouw binnen het bouwvlak voor hoofdgebou-

Zonnepanelen of –collectoren

wen valt moet worden gebouwd binnen het bouwvlak

-

zoals dat in het bestemmingsplan is aangegeven;

vergunningsvrij. Ze zijn toegestaan binnen het be-

materiaal- en kleurgebruik is afgestemd op het hoofd-

schermde dorpsgezicht als wordt voldaan aan de vol-

gebouw (dus veelal geelachtige bakstenen, kerami-

gen criteria. Tevens kan gekeken worden naar de

sche dakpannen kleur natuur rood, hout of qua aan-

eventuele mogelijkheden en aanbevelingen aangege-

gezicht gelijkwaardige materialen (Hr);

ven in de studienota “Zonnestroom en cultureel erf-

in gedekte kleuren (RAL 9001 of Sikkens 1860 en

goed”.

6009 of Sikkens 1036). Voor bijgebouwen bij bedrijfs-

-

panden kan hiervan worden afgeweken en kunnen de kleuren RAL 5004 en 3005 worden toegestaan (Iw) -

Zonnepanelen of –collectoren zijn voor zover niet

dakpannen hebben de kleur keramisch rood c.q. na-

Een zonnepaneel of –collector is een ondergeschikte toevoeging aan een hoofdgebouw (Hr).

-

Een zonnepaneel of –collector is niet zichtbaar vanaf het openbaar gebied (Iw).

tuurrood (Hr).

28

-

De plaatsing van een zonnepaneel of –collector op een aanbouw of bijgebouw heeft de voorkeur boven plaatsing op het hoofdgebouw (Iw).

-

De plaatsing van zonnepanelen of –collectoren is evenwichtig en is afgestemd op het dakvlak waarop ze worden geplaatst (Hr).

-

Op een schuin dakvlak is het zonnepaneel of – collector ondergeschikt binnen dit vlak (Hr).

-

Zonnepanelen uitvoeren in de vorm van dakramen ingelegd in de pannen conform een dakraam (Hr).

-

Op platte daken mag de hellingshoek maximaal 35 graden zijn en de afstand tot de dakrand moet ten minste gelijk zijn aan de hoogte van het zonnepaneel of de collector (Hr).

-

Zonnepanelen of –collectoren worden niet geplaatst op plat afgedekte dakkapellen (Hr).

-

Bij schuine daken vormt een zonnepaneel of –collector één geheel met het dak (Hr).

-

Bij plat afgedekte daken is de draagconstructie zo onopvallend mogelijk vormgegeven (Hr).

-

Een zonnepaneel of –collector en de draagconstructie zijn als één geheel vorm gegeven (Hr).

-

De installatie voor het opslaan van water of voor de opwekking van elektriciteit vindt inpandig plaats (Hr).

-

De kleur van een zonnepaneel of –collector is zwart of donkergrijs (geen hoogglans) (Hr).

29

Achteraf bezien zijn bovenstaande voorbeelden geen aanwinst voor het beschermde dorpsgezicht en waardevol dorpsrandgezicht.

30

DEELGEBIED 1B BESCHERMD

Plaatsing Het bebouwingspatroon kenmerkt zich door overwegend vrijstaande panden in een relatief hoge bebouwingsdichtheid. De percelen zijn ruim en loodrecht op de weg geori-

DORPSGEZICHT BALLUM

enteerd. Er is sprake van een wisselende rooilijn, waardoor de afstand van de voorgevel tot aan de openbare weg varieert. De nokrichting is overwegend oost-west. Plaatselijk is de relatie met het open landschap aanwezig.

Gebiedsbeschrijving

Dit is met name aan de westkant van de Camminghastraat het geval. Elders is deze relatie als gevolg van

Ruimte

de plaatsing van bijgebouwen en de erfbeplanting minder

De ruimtelijke structuur van het beschermde dorpsge-

sterk.

zicht van Ballum wordt hoofdzakelijk bepaald door de Camminghastraat met zijstraten, de Nesserweg en de

Hoofdvorm

Gerrit Kosterweg. Het profiel van met name de Cam-

De bebouwing heeft hoofdzakelijk een agrarisch karakter.

minghastraat wordt gekenmerkt door een verharde rij-

Tussen de boerderijen zijn ook vrijstaande woningen

baan van geringe breedte, vrijwel overal geflankeerd door

geplaatst. De boerderijen hebben een overwegend grote

openbare groenstroken van gras en boombeplanting.

afmeting, terwijl de woningen een kleine of nokhoogten

Langs deze straten is bebouwing met overwegend een

zijn gevarieerd. Het meest voorkomende daktype is het

agrarisch karakter in een vrij willekeurig patroon gerang-

zadeldak.

schikt.

31

Typisch zijn de aanbouwen, die een lagere goot hebben

details, zoals gevelversiering in de vorm van jaarankers,

dan het hoofdgebouw zelf, waardoor een geknikte dak-

waterlijst(en), vlechtingen en ontlastingsboogjes.

vorm ontstaat. De luidtoren, de Nederlands Hervormde en de Doopsge-

Opmaak

zinde kerk wijken qua hoofdvorm en maat af van het

De gevels van hoofdgebouwen zijn uit gebakken materi-

algemene bebouwingsbeeld.

aal opgetrokken. Elementen zoals kozijnen, dakgootbetimmeringen, boeiborden, daklijsten, deuren et cetera

Aanzichten

zijn van hout. De hellende daken zijn overwegend voor-

De verschijningsvorm van de panden wordt gekarakteri-

zien van gebakken pannen. Het kleurgebruik van de ge-

seerd als typisch ‘eilands’. De bebouwing aan de Cam-

velwanden is geel. De pannen zijn veelal rood van kleur.

minghastraat en de Baron Rengersweg wordt gekenmerkt

Het schilderwerk is veelal in de traditionele kleuren wit en

door topgevels. Langs de Nesserweg en de Gerrit Koster-

groen uitgevoerd.

weg zijn zowel langs gevels als topgevels aanwezig. De wisseling in goothoogte speelt een belangrijke rol in de

Diversen

beleving van deze straten. In dit deel van Ballum zijn


naast de boerderijen ook enkele ‘commandeurswoningen’


aanwezig. Dit type woning beschikt over specifieke ken-


merken, die overigens per pand op verschillende wijze

(dus veelal gele steen en keramisch rode of natuurrode

worden toegepast. Typerend voor dit woningtype is de

dakpannen) of zijn in hout uitgevoerd (bruin of groentin-

traditionele doorgemetselde topgevel met de kenmerken-

ten).

de gevelindeling. In de onderbouw van de voorgevel

De groenstructuur geeft het gebied, en met name de

bevinden zich één tot drie ramen en een deur (met bo-

Camminghastraat, een heel eigen karakter.

venlicht), welke tezamen een verticaal karakter aan de gevel geven. In de topgevel bevindt zich doorgaans een

In principe leent het beschermde dorpsgezicht zich niet

(voormalig) ‘ontspanningsruitje’ en een bevoorradings-

voor het plaatsen van zonnepanelen en –collectoren.

luik. De meeste woningen beschikken over kenmerkende

Maar het kan zijn dat er in specifieke gevallen, waarbij er geen afbreuk ontstaat aan het beschermde dorpsgezicht,

32

dat er zonnepanelen en –collectoren onder voorwaarden

Dit houdt niet in dat het exact kopiëren van de oorspron-

kunnen worden toegestaan.

kelijke dorpsbebouwing wordt voorgeschreven, maar meer dat de kenmerken van de bestaande historische

Waardering

bebouwing bij nieuwe ontwerpen in acht genomen moe-

Er wordt veel waarde toegekend aan de ruimtelijke struc-

ten worden. Het beleid is geconcretiseerd door aan te

tuur van Ballum. De waardevolle elementen zijn de over-

geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden

wegend agrarische karakter van de bebouwing, de afwis-

gehandhaafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige ruimte voor

seling van bebouwde en onbebouwde stroken, de aanwe-

incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

zigheid van een aantal “eilander huizen’ en het voorkomen van de typische aanbouwen en de dominante groenstructuur. In het gebied zijn verschillende panden als rijksmonument aangewezen. Tevens is een groot aantal panden aangemerkt als architectonisch bepalend en/of structureel bepalend. Het gaat hier om gemeentelijke monumenten en panden die een structureel bepalende plaats in het straatbeeld en/of een hoge architectonische waarde hebben.

Beleidsintentie Het welstandsbeleid in het beschermde dorpsgezicht van Ballum is gericht op het behoud en het versterken van het typisch Amelander ruimtelijk beeld. Eventuele nieuwbouw dient gerealiseerd te worden in overeenstemming met de karakteristieke waarden van het beschermd dorpsgezicht. Historiserend bouwen is aldus de algemene beleidslijn.

33

Kenmerkende ruimteprofielen: verharde rijbaan geflankeerd door groenstroken, met daarlangs typisch eilander bebouwing.

Er is sprake van een wisselende rooilijn.

Hellende daken zijn veelal voorzien van dakpannen in de kleur keramisch rood of natuurrood.

Goed voorbeeld van nieuwbouw woningen waarbij kenmerken van de bestaande historische bebouwing in het ontwerp verwerkt zijn.

Een van de vele rijksmonumenten en beeldbepalende panden en gebouwen. Kenmerkend zijn de toepassing van de Friese gele kleinsteen en de keramisch rode dakpannen. De toren is voorzien van de originele grijze Friese dakpan.

Modern en eigentijds gecombineerd met authentiek.

34

Welstandscriteria

-

de voorgevels zijn vlak en eenvoudig, dus zonder


reliëf in de vorm van loggia’s, serres en uitstekende

bouw van gebouwen in het beschermde dorpsgezicht van

balkons. Luifels komen wel voor, maar zijn bescheiden

Ballum gelden de volgende welstandscriteria:

van omvang, vlak (geen kapvorm voorzien van pannen) en zoveel mogelijk vrij hangend (geen kolom-

Plaatsing -


men) (Hr); -

plaatst (Hr); -

-



-

de indeling van de naar de straat gerichte gevel(s) is

re weg geplaatst (Hr);

overwegend verticaal. Dit betekent dat de hoogte van

hoofdgebouwen zijn in een halfopen bebouwingsbeeld

de gevelopening groter is dan de breedte (Hr);

geplaatst (Hr).

-

extra aandacht voor architectuur van (hoek)woningen tot uiting komend in een (twee- of) alzijdige oriëntatie

Hoofdvorm -


op de openbare ruimte (Hr); -

tenzij op grond van het bestemmingsplan anders is toegestaan (Hr); -

-

commandeurswoningen met een status van rijksmonument hebben geen dakkapellen. Dakkapellen op

komen ook voor (Hr). Lessenaarskappen en wolfsein-

overige panden hebben een bescheiden formaat (Hr); -

de relatieve omvang varieert per pand van klein tot middelgroot (Hr);

-

uitgevoerd (Hr);

de kapvorm is een zadeldak. (Afgeknotte) schilddaken

den komen niet voor (Hr); -

dakramen zijn in de juiste verhouding tot het dakvlak

overheaddeuren komen alleen voor op plaatsen waar deze niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg (Hr);

-

de vormbehandeling is enkelvoudig (Hr);


Aanzichten -


-

zowel langsgevels als topgevels komen voor (Hr);

-

serres aan achterkant passen bij het authentieke karakter van het hoofdgebouw (Hr);

35

-


-


rend in de omgeving. Afzuiginstallaties zijn uit het

Detaillering

zicht c.q. inpandig geplaatst (Iw).

-


-


-



-


ventilatiepijpen zijn qua kleur en materiaal niet sto-

Materiaalgebruik -

bij toepassing van zink of koper als dakbedekking is








-



-


numenten). Bij karakteristieke panden en overige panden is het gebruik van kunststof, pvc en polyester





-

-


Kleurgebruik

van hout (Hr);

-

hellende daken (hoofd- en bijgebouw) zijn voorzien

geschilderde, anders dat wit gestuukte gevels komen niet voor (Hr);

van gebakken dakpannen (geen hoogglans). Het ge-

-



-




(Hr).

te pannen zijn toegepast, kan dit gehandhaafd blijven


(Hr);

toegestaan. (Hr).

-

het schilderwerk is in de traditionele kleuren gebroken wit (RAL 9001 of Sikkens 1860) en donkergroen en

36

(RAL 6009 of Sikkens 1036) uitgevoerd of soortgelij-

Erfafscheidingen

ke/ bijpassende kleuren. Voor bedrijfspanden kan

Toepassing van traditionele erfafscheidingen (zoals lat-

hiervan worden afgeweken en kunnen de kleuren RAL

tenhek of ligusterheg) (Iw) Betonschuttingen komen

5004 en 3005 worden toegestaan. (Hr).

niet voor. -


Houten schuttingen hoger dan 1 meter zijn voor de voorgevelrooilijn niet toegestaan (Hr)

aanbouwen en bijgebouwen zijn ondergeschikt aan de hoofdmassa, staan op groter afstand van de weg, mi-

Reclame





ter lager ligt dan die van het hoofdgebouw (Hr). Als


de aanbouw binnen het bouwvlak voor hoofdgebou-


wen valt moet worden gebouwd binnen het bouwvlak

-

-

zoals dat in het bestemmingsplan is aangegeven;



-









6009 of Sikkens 1036). Voor bijgebouwen bij bedrijfs-


panden kan hiervan worden afgeweken en kunnen de

goed”.

kleuren RAL 5004 en 3005 worden toegestaan (Iw); -


-

dakpannen zijn keramisch rood c.q. natuurrood (Hr).


-


37

-

De plaatsing van een zonnepaneel of –collector op een aanbouw of bijgebouw heeft de voorkeur boven plaatsing op het hoofdgebouw (Iw).

-


-


-


-


-


-


-


-


-


-


38

DEELGEBIED 1C BESCHERMD DORPSGEZICHT NES

merkt zich verder door een veelheid aan luifels, terrassen, straatmeubilair en reclame-uitingen. In overige genoemde straten is het beeld iets rustiger, omdat hier de woonfunctie meer aanwezig is.

Plaatsing Het bebouwingspatroon kenmerkt zich door overwegend vrijstaande panden in een relatief hoge bebouwingsdichtheid. De percelen zijn ruim en loodrecht op de weg geori-

Gebiedsbeschrijving

enteerd. Er is sprake van een wisselende rooilijn, waardoor de afstand van de voorgevel tot aan de openbare

Ruimte

weg varieert. De panden zijn met de nok veelal dwars op

De ruimtelijke structuur van het beschermde dorpsge-

de openbare weg georiënteerd; plaatselijk komen ook

zicht van Nes wordt bepaald door de Van Heeckeren-

panden voor die met de zijgevel op de weg zijn gericht.

straat, de Burgemeester Waldastraat en enkele zuidoostnoordwest lopende wegen, zoals de Reeweg, Rixt van

Hoofdvorm

Doniastraat en de Torenstraat / Torenhoogte. Het ruimte-

De hoofdvorm van de bebouwing is doorgaans eenvoudig

lijk beeld van deze straten is onregelmatig als gevolg van

en bestaat uit 1 of 2 bouwlagen met kap. Zowel het za-

de sterke wisselingen in het ruimteprofiel, een grote

deldak, het schilddak en het afgeknotte schilddak komt

verscheidenheid van de inrichting van het openbare ge-

voor (zie voor specifieke informatie in bijlage 1 van

bied en de voorterreinen en de afstand van de bebouwing

het bestemmingsplan Nes). Panden met een bijzondere

tot de weg. De Van Heeckerenstraat is vanwege de aan-

functie, zoals de kerk, wijken qua maat en hoofdvorm af.

wezigheid van de vele winkels en de horecafunctie het economische centrum van Nes. Deze functies hebben er

Aanzichten

toe geleid dat met name dit gebied als gevolg van de

De oorspronkelijke verschijningsvorm van de panden

veelal bestrate voorterreinen een sterk versteend ka-

wordt gekarakteriseerd als typisch ‘eilands’. Bij de pan-

rakter heeft. De inrichting van de openbare ruimte ken-

39

den met een horeca- of winkelfunctie is dit karakter niet

functie elementen, zoals reclame-uitingen en luifels, aan

altijd met herkenbaar als gevolg van de toevoegingen

het pand toegevoegd. Deze verschillen per pand qua

aan de gevel. Plaatselijk komen panden voor die als

afmeting, materiaal- en kleurgebruik.

‘commandeurswoningen’ getypeerd kunnen worden Dit type woning beschikt over specifieke kenmerken, die overigens per pand op verschillende wijze worden. toege-

Diversen

past. Typerend voor dit woningtype is de traditionele


doorgemetselde topgevel met de kenmerkende gevelin-


deling. In de onderbouw van de voorgevel bevinden zich


één tot drie ramen en een deur (met bovenlicht), welke

(dus veelal gele steen en keramisch rode of natuurrode

tezamen een verticaal karakter aan de gevel geven. In de

dakpannen) of zijn in hout uitgevoerd (bruin of groentin-

topgevel bevindt zich doorgaans een (voormalig) ‘ont-

ten). In principe leent het beschermde dorpsgezicht zich

spanningsruitje’ en een bevoorradingsluik. De meeste

niet voor het plaatsen van zonnepanelen en –collectoren.

woningen beschikken over kenmerkende details, zoals

Maar het kan zijn dat er in specifieke gevallen, waarbij er

gevelversiering in de vorm van jaarankers, waterlijst(en),

geen afbreuk ontstaat aan het beschermde dorpsgezicht,

vlechtingen en ontlastingsboogjes.

dat er zonnepanelen en –collectoren onder voorwaarden kunnen worden toegestaan.

Opmaak De gevels van hoofdgebouwen zijn uit gebakken materiaal opgetrokken. Elementen zoals kozijnen, dakgootbetimmeringen, boeiborden, daklijsten, deuren, winkelpuien etc. zijn van hout, maar ook van kunststof. De hellende daken zijn overwegend voorzien van gebakken pannen. Het kleurgebruik van de gevelwanden is geel. De pannen zijn veelal keramisch rood of natuurrood van kleur. Het schilderwerk is veelal in de traditionele kleuren wit en groen uitgevoerd. Ten behoeve van de winkel- en horeca-

40

Waardering

door aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt

Het gebied is aangewezen als beschermd dorpsgezicht

dient te worden gehandhaafd/ gerespecteerd (Hr) of dat

vanwege de gaaf gebleven structuur én de samenhang

enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig

van openbare ruimten en van karakteristieke bebouwing.

is.

In het gebied is een aantal panden aanwezen als rijksmonument. Daarnaast is een groot aantal panden met de kwalificatie ‘karakteristiek’ aangeduid. De karakteristieke panden zijn ofwel gemeentelijke monumenten ofwel panden die een structureel bepalende plaats in het straatbeeld en/of een hoge architectonische waarde kennen. Ter plaatse van de centrumvoorzieningen (met name Reeweg) is het ruimtelijk beeld rommelig als gevolg van de grote hoeveelheden winkel attributen en reclameuitingen.

Beleidsintentie Het welstandsbeleid in het beschermde dorpsgezicht van Nes is gericht op het behoud en het versterken van het typisch Amelander ruimtelijk beeld. Eventuele nieuwbouw dient gerealiseerd te worden in overeenstemming met de karakteristieke waarden van het beschermd dorpsgezicht. Historiserend bouwen is aldus de algemene beleidslijn. Dit houdt niet in dat het exact kopiëren van de oorspronkelijke dorpsbebouwing wordt voorgeschreven, maar meer dat de kenmerken van de bestaande historische bebouwing bij nieuwe ontwerpen in acht genomen moeten worden. Het beleid is geconcretiseerd

41

Winkelpand binnen het beschermd dorpsgezicht Nes.

Rixt van Doniastraat.

Monumentaal pand.

Winkel in rijksmonument.

Historiserend gebouwd pand naast authentiek pand.

Beeldbepalend pand met eigentijdse uitbreiding.

42

Welstandscriteria

-

de voorgevels van woningen zijn vlak en eenvoudig,


dus zonder reliëf in de vorm van loggia’s, serres en

bouw van gebouwen in het beschermde dorpsgezicht van

uitstekende balkons;

Nes gelden de volgende welstandscriteria:

-

bij panden met een winkelfunctie zijn toevoegingen (zoals een luifel) aan de voorgevel aangebracht. Lui-

Plaatsing -

-

fels zijn bescheiden van omvang, vlak (geen kapvorm


voorzien van pannen) en zoveel mogelijk vrijhangend

plaatst (Hr);

(geen kolommen) (Hr);


-

re weg geplaatst (Hr); -

hoofdgebouwen zijn in een halfopen tot gesloten be-


-

bouwingsbeeld geplaatst (Hr).

de indeling van de naar de straat gerichte gevel(s) is overwegend verticaal. Dit betekent dat de hoogte van de gevelopening groter is dan de breedte (Hr);

Hoofdvorm -

tot uiting komend in een (twee- of) alzijdige oriëntatie

tenzij op grond van het bestemmingsplan anders is

op de openbare ruimte (Hr); dakramen zijn in de juiste verhouding tot het dakvlak uitgevoerd (Hr); -

commandeurswoningen met een status van rijksmo-

komen bijna niet voor (Hr);

nument hebben geen dakkapellen. Dakkapellen op

de relatieve omvang varieert per pand van klein tot

overige panden hebben een bescheiden formaat (Hr);

middelgroot (Hr); -

-

de kapvorm is overwegend een zadeldak of een (afgeknot) schilddak. Lessenaarskappen en wolfseinden

-

extra aandacht voor architectuur van (hoek)woningen


toegestaan (Hr); -

-

-

de vormbehandeling is enkelvoudig (Hr);

deze niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg (Hr); -

Aanzichten -


-

zowel langs gevels als topgevels komen voor (Hr);

overheaddeuren komen alleen voor op plaatsen waar


43

-

serres aan achterkant passen bij het authentieke

-

karakter van het hoofdgebouw (Hr); -


toegestaan voor (Hr) -



storend zijn in de omgeving. Afzuiginstallaties zijn uit

Detaillering

het zicht c.q. inpandig geplaatst (Iw).

-


-


-



-








-



-


numenten) (Hr); -

Bij toepassing van zink of koper als dakbedekking is

ventilatiepijpen moeten qua kleur en materiaal niet

Materiaalgebruik -


bij karakteristieke panden en overige panden is het


gebruik van kunststof, pvc en polyester voor dergelij-


ke elementen mogelijk, mits daarbij de juiste profile-

-

ring en detaillering wordt toegepast. Belangrijk is dat

Kleurgebruik

het overeenkomt met de kenmerken van hout (Hr);

-

hellende daken (hoofd- en bijgebouw) zijn voorzien

geschilderde, anders dan wit gestucte gevels komen niet voor (Hr);

van gebakken dakpannen (geen hoogglans). Het ge-

-



-




(Hr).

te pannen zijn toegepast, kan dit gehandhaafd blijven (Hr);

44

-

het schilderwerk is in de traditionele kleuren gebroken

-

wit (RAL 9001 of Sikkens 1860) en donkergroen (RAL

houten schuttingen hoger dan 1 meter zijn voor de voorgevelrooilijn niet toegestaan (Hr).

6009 of Sikkens 1036) uitgevoerd of soortgelijke/ bijpassende dekkende kleuren. Voor bedrijfspanden kan

Reclame

hiervan worden afgeweken en kunnen de kleuren RAL


5004 en 3005 worden toegestaan (Hr).

sen en dergelijke gelden, zijn opgenomen in bijlage 2 (Nota Reclamebeleid gemeente Ameland 2010) en bijlage


-

-


aanbouwen en bijgebouwen zijn ondergeschikt aan de hoofdmassa, staan op groter afstand van de weg, mi-



-



ter lager ligt dan die van het hoofdgebouw (Hr);









goed”.


-

6009 of Sikkens 1036). Voor bijgebouwen bij bedrijfspanden kan hiervan worden afgeweken en kunnen de

dakpannen zijn keramisch rood c.q. natuurrood (Hr).


-

kleuren RAL 5004 en 3005 worden toegestaan (Iw); -



-

De plaatsing van een zonnepaneel of –collector op een aanbouw of bijgebouw heeft de voorkeur boven plaat-

Erfafscheidingen -

toepassing van traditionele erfafscheidingen (zoals

sing op het hoofdgebouw (Iw). -

De plaatsing van zonnepanelen of –collectoren is

lattenhek of ligusterheg) (Iv). Betonschuttingen ko-

evenwichtig en is afgestemd op het dakvlak waarop

men niet voor;

ze worden geplaatst (Hr).

45

-


-


-


-


-


-


-


-


-


46

DEELGEBIED 2 OUDE KERN

markten. Tot slot is ook sprake van enkele publieke gebouwen zoals de Rooms Katholieke kerk en De Toel in Nes.

Plaatsing Gebouwen staan soms in een rooilijn, maar meestal verspringend ten opzichte van elkaar en op een wisselende Gebiedsbeschrijving

afstand tot de weg. Incidenteel staan panden zelfs zeer dicht op de weg met als gevolg een ‘poortwerking’ nabij

Ruimte De oudere dorpsdelen die niet behoren tot één van de Beschermde Dorpsgezichten vallen onder dit deelgebied. Naast de kern Buren gaat het hoofdzakelijk om de bebouwing langs de oorspronkelijke ontsluitingswegen door de dorpen. Ook het oudste deel van het dorp Hollum (‘winkelgebied’ omgeving Zwaneplein) en de Kooiplaats vallen binnen dit gebied. Van oudsher heeft de bebouwing in deze gebieden een open karakter, waarbij later vaak

enkele dorpsentrees (Ballum en Buren oostzijde). Woningen zijn meestal vrijstaand gebouwd, incidenteel halfvrijstaand. Daarmee is sprake van een halfopen bebouwingsbeeld, dichtbij het dorpscentrum soms meer gesloten en in de dorpsrand meestal open tot zeer open. De richting van de panden (nok) is meestal haaks op de straat voor vrijstaande woningen en wisselend voor overige panden. Boerderijen staan haaks en evenwijdig aan de weg.

sprake is geweest van een verdere verdichting. Kenmerkend voor de grootste delen van de oude kern is dan ook de aanwezigheid van zowel oude bebouwing uit de 18e, 19e en begin 20e eeuw, maar ook uit de 2e helft van de vorige eeuw. Hiermee samenhangend komen uiteenlopende typen bebouwing voor: boerderijen, commandeurswoningen maar ook moderne woningen, en uiteenlopende functies: zowel wonen, winkels en horeca, maar ook een enkel kantoor- of bedrijfspand en enkele super-

Hoofdvorm Hoofdgebouwen bestaan uit één of twee bouwlagen met een kap. Met name in de dorpscentra van Hollum, Nes en Buren komen incidenteel grote gebouwen voor in twee lagen met een kap (zoals De Zwaan, de bebouwing aan de zuidwestzijde van de Reeweg in Nes en hotel De Klok). Ook woningen uit de jaren 50/60 zijn vaak gebouwd in twee lagen met kap. De oudere bebouwing en boerderijen

47

bestaan altijd uit één laag met kap. De kap bestaat

roeden verdeling in de ramen, waterlijsten en schoorste-

meestal uit een zadeldak of een schilddak. Daarmee is de

nen) of eigentijdse interpretaties hiervan.

vormhandeling kantig tot hoofdzakelijk kantig. De massaopbouw is vaak enkelvoudig, maar ook wel samenge-

Waardering

steld. De omvang van gebouwen varieert van klein (oude

Er is veel waardering voor de variatie in de bebouwing,

woningen) tot groot (boerderijen, hotels, kerk).

waarbij een evenwicht tussen samenhang en individuali-

Bijgebouwen hebben meestal een ondergeschikte plaats

teit is bereikt. Met name de oudere delen zoals het oud-

in het straatbeeld.

ste deel van Hollum (omgeving Zwaneplein) kenmerken zich door het authentieke karakter. Sommige delen met

Aanzichten

veel naoorlogse bouw ogen minder karakteristiek. Hier

Woningen hebben een individueel karakter. Projectmatige

vormen bijvoorbeeld halfvrijstaande naoorlogse woningen

bouw komt nauwelijks voor. De woningen zijn altijd ge-

in twee lagen met kap, de toepassing van wolfseinden of

richt op de straat met meestal een traditionele geleding.

fel kleurgebruik een verstoring ten opzichte van de oor-

De compositie is wisselend, van traditioneel voor oude

spronkelijke bebouwingskarakteristieken van de dorpen.

woningen tot enkele woningen met een eigentijdse com-

Ook waar voor zowel de gevels als de daken afwijkende

positie.

kleuren en soms materialen zijn gebruikt (bijvoorbeeld een grauwe antraciet of bruine betonpan) is de aanslui-

Opmaak

ting op de ‘Amelander karakteristiek’ afwezig.

Gevels zijn opgebouwd uit metselwerk, in meestal een gele steen. Incidenteel is sprake van houten gevelvlakken

Beleidsintentie

en/of topgevels. Daken zijn gedekt met dakpannen, zo-

Het beleid is gericht op het behoud en waar mogelijk

wel gebakken pannen als betonpannen. De overheersen-

versterking van het bebouwingsbeeld, aansluitend op de

de kleur daarvan is keramisch rood/natuurrood, maar ook

oorspronkelijke dorpskarakteristieken. De kenmerken

zwarte of bruine pannen komen voor. Schilderwerk is

zoals verwoord in het Beeldambitieplan gelden daarbij als

meestal wit en groen. Hoofdgebouwen kennen vaak een

uitgangspunt. Het beleid is geconcretiseerd door aan te

sobere detaillering. In een aantal panden is sprake van

geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden

traditionele (soms ‘Amelander’) details (zoals gootlijsten,

gehandhaafd/gerespecteerd (Hr), of dat enige ruimte

48

voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

49

Incidenteel komen gebouwen voor die opgebouwd zijn uit

Woningen met eerste verdieping onder de kap (goothoogte

twee lagen met kap.

van 3m).

Woningen in een gestaffelde rooilijn.

Ook (voormalige) boerderijen komen in de oude kernen voor.

50

Welstandscriteria

Plaatsing -

er is sprake van een halfopen tot open bebouwings-

sprake van een samengesteld volume (Hr);

Aanzichten -

beeld (Iw); -

in de dorpscentra incidenteel sprake van een gesloten

ruimte (Hr); -

bebouwingsbeeld (Hr); -

woningen staan verspringend ten opzichte van de weg

de richting van de kap is wisselend, woningen staan

er is sprake van individuele woningontwerpen, waarbij de compositie en geleding variëren (Hr);

-

(geen strakke rooilijn) (Iw); -

hoofdgebouwen zijn gericht op de openbare straat-

voorgevels zijn vlak, zonder veel reliëf in de vorm van loggia’s, erkers of uitstekende balkons (Iw);

-

meestal haaks op de weg (Iw).

luifels bij winkels of horecapanden zijn bescheiden van omvang, vlak (geen kapvorm voorzien van pannen) en zoveel mogelijk vrij hangend (geen kolom-

Hoofdvorm -

-

hoofdgebouwen bestaan uit één bouwlaag met kap,

men) (Hr); -

zowel plat afgedekte als aangesleepte dakkapellen


komen voor. De omvang van dakkapellen is in een

toegestaan (Hr);

juiste verhouding tot het dakvlak (Hr);

hoofdgebouwen zijn klein of middelgroot van omvang

-

in hoeksituaties is extra aandacht voor architectuur

(Iw);

tot uiting komend in een tweezijdige oriëntatie op de

-

boerderijen zijn groot van omvang (Iw);

openbare ruimte (Hr);

-

de kap bestaat uit een zadeldak of (afgeknot) schild-

-

dak (Iw); -

bouwen (Iw).

lessenaarskappen en wolfseinden komen niet voor (Hr);

-

incidenteel is sprake van alzijdig georiënteerde ge-

Opmaak

de vormbehandeling is kantig tot hoofdzakelijk kantig (Iw);

-

de massa-opbouw is enkelvoudig (Iw);

-

op daartoe geëigende plekken, zoals straathoeken, is

Hoofdgebouwen: -

gevels zijn opgebouwd uit metselwerk (gele steen) (Hr);

-

eventueel worden gevels gedeeltelijk voorzien van

51

houten gevelvlakken (of alternatieven in andere mate-


rialen zoals kunststof of staal mits ze dezelfde uitstra-

-

-

ling hebben) (Iw);

Aanbouwen en bijgebouwen

daken zijn gedekt met gebakken keramisch rode c.q.

-

natuurrode pannen of betonpannen met het formaat


van een gebakken pan. In de incidentele gevallen


waar zwarte pannen zijn toegepast, kan dit gehand-


haafd blijven (Hr);

ter lager ligt dan die van het hoofdgebouw (Hr);

dakbedekking van geglazuurde pannen kenmerkt zich

-

door de afwezigheid van hoogglans (Hr); -


het kleuren materiaalgebruik van bijgebouwen moet worden afgestemd op het hoofdgebouw (Hr);

het schilderwerk is in de traditionele kleuren wit en donkergroen uitgevoerd (RAL 9001 of Sikkens 1860

Diversen

en 6009 of Sikkens 1036). Voor bedrijfspanden kan

-

hiervan worden afgeweken en kunnen de kleuren RAL 5004 en 3005 worden toegestaan (Iw); -

de detaillering is traditioneel (Iw);

-

kozijnen, dakgootbetimmeringen, daklijsten, dakgoten e.d. worden in hout uitgevoerd (dit geldt alleen voor

het materiaal van open inritten is afgestemd op de straat, de breedte is meestal bescheiden;

-

zo mogelijk toepassen van streekeigen beplanting voor de tuinen;

-

toepassen van typisch Amelander erfafscheidingen (heg, Amelander lattenhek).

gemeentelijke en rijksmonumenten). Bij overige pan-

-

-

den is het gebruik van kunststof, pvc en polyester

Reclame







van hout (Hr);


grootschalige zinken en koperen daken worden niet toegestaan (Hr);



Voor zover niet vergunningsvrij gelden de welstandscrite-

52

ria die ten aanzien van zonnepanelen of –collectoren die zijn opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria sub. 6.7 Zonnepanelen of –collectoren.

53

DEELGEBIED 3 DORPSUITBREIDINGEN

haaks op de straat voor vrijstaande woningen. Rijen- en halfvrijstaande woningen hebben de nok meestal evenwijdig langs de weg georiënteerd. Bredere en smallere groenstroken zijn vaak mede bepalend voor het straatprofiel.

2E HELFT VORIGE EEUW Hoofdvorm De bebouwing bestaat voornamelijk uit 1 of 2 bouwlagen, met vrijwel altijd met kap. Bijgebouwen spelen vrijwel Gebiedsbeschrijving

altijd een ondergeschikte rol ten opzichte van het hoofdgebouw. De massa-opbouw is overwegend enkelvoudig

Ruimte

en incidenteel samengesteld of gevarieerd.

De naoorlogse bouw kenmerkt zich door kleinschalig, veelal planmatig opgezette dorpsuitbreidingen in de peri-

Aanzichten

ode van 1950 tot 1995. Na deze periode zijn de meest

De gevelaanzichten vertonen in projectmatige delen een

recente wijken ontstaan. In z’n algemeenheid kennen de

beeld van voortdurende herhaling en een sobere uitvoe-

uitbreidingen een regelmatige rechthoekige structuur.

ring. Er zijn uiteraard verschillen per project. Voor indivi-

Binnen deze indeling zijn afzonderlijke ‘projecten’ te

duele woningen is er meer variatie in de compositie en

onderscheiden, waarbinnen voor één of meerdere bouw-

geleding aan de orde.

blokken of straatwanden een vergelijkbaar woningtype is toegepast. Incidenteel komen grootschalige gebouwen

Opmaak

voor, zoals zorg en verpleeghuis de Stelp in Hollum.

Het materiaalgebruik is grotendeels steenachtig; incidenteel komen ook houten (top)gevels voor (enkele pro-

Plaatsing

jecten Zweedse woningen). De detaillering is over het

De bebouwing is vrijwel altijd in duidelijke rooilijnen langs

algemeen vrij eenvoudig. In recent gebouwde wonin-

de straat geplaatst. Het straatbeeld is halfopen (groten-

gen/projecten komen ook moderne materiaaltoepassin-

deels vrijstaande en halfvrijstaande woningen). De rich-

gen voor. Het kleurgebruik is uiteenlopend. In de oudere

ting van de gebouwen varieert, meestal met de nok

54

wijken zijn gedekte kleuren toonaangevend. Een aantal modernere, vrijstaande woningen heeft een hardere kleurstelling, soms witte baksteen en is rijker gedetailleerd.

Waardering De over het algemeen ruime opzet van de verschillende wijken wordt als positief ervaren. Voor de bebouwing op zich is de waardering grotendeels neutraal. Over het algemeen is er sprake van een beeld dat qua karakter nogal afwijkt van het typische Amelander dorpsbeeld in de oude kern.

Beleidsintentie Bij de projectmatig ontwikkelde buurten zullen de per project overeenkomstige kenmerken worden gerespecteerd. De mogelijkheid bestaat om individueel beperkt af te wijken. Bij de veranderbaarheid van de afzonderlijke woningen zal de nadruk liggen op de samenhang met de omgeving en bij wijzigingen in een complex zal beoordeling plaats moeten vinden tegen de achtergrond van de oorspronkelijke planmatige aanpak. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

55

Twee onder één kapwoningen in een duidelijke rooilijn.

Woningen met eerste verdieping in de kap, goot hoogte op 3m.

Zweedse woningen, gevels zijn in hout uitgevoerd.

Bebouwing bestaande uit 2 bouwlagen met kap.

In mindere mate komen er ook twee onder-één kap woningen voor met een hogere gootlijn.

56

Welstandscriteria

-

Bij incidentele verbouwing, verandering en/of vervanging en nieuwbouw van gebouwen in de dorpsuitbreidingen

straatwand (Iw); -

tweede helft vorige eeuw gelden de volgende welstandscriteria:

architectuur is gericht op onderlinge samenhang per

in hoeksituaties zijn twee gevels op de openbare ruimte georiënteerd (Hr);

-

kozijnen, daklijsten, regenpijpen, en dergelijke zijn sober, maar zorgvuldig gedetailleerd (Iw);

Plaatsing -

-

nokrichting is voor vrijstaande panden overwegend haaks op de weg, of halfvrijstaande of rijen is deze

staan, mits de juiste profilering wordt toegepast (Hr); -

evenwijdig aan de weg (Hr).

Hoofdvorm

-

-

-

hoofdgebouwen zijn overwegend vrijstaand. Inciden-

wijzigingen en toevoegingen zijn in stijl, maat en schaal afgestemd op het hoofdvolume (Iw);

-

-

het gebruik van kunststof voor kozijnen e.d. is toege-

gevels zijn opgetrokken uit bakstenen, hout, glas en/of kunststof (Iw);

-

dakbedekking is divers (gebakken pan of betonnen

teel komen ook rijtjeswoningen en twee-onder-één-

dakpannen met het formaat van een gebakken dak-

kapwoningen voor (Iw);

pan).


-

kleurgebruik is traditioneel. De stenen van de gevels


zijn geel en dakpannen zijn keramisch rood c.q. na-

toegestaan (Hr);

tuurrood (geen hoogglans). In de incidentele gevallen

hoofdgebouwen hebben overwegend een enkelvoudi-

waar zwarte pannen zijn toegepast, kan dit worden

ge en kantige hoofdvorm (Iw);

gehandhaafd (Hr);

hoofdgebouwen zijn voorzien van een zadeldak (inci-

-

zowel plat afgedekte als aangesleepte dakkapellen

denteel afgeknot schild). Incidenteel zijn ook samen-

komen voor. De omvang van dakkapellen is in een

gestelde kappen toegepast. Lessenaarskappen en

juiste verhouding tot het dakvlak (Hr);

wolfseinden komen niet voor (Iw);

-


Aanzichten en opmaak Hoofdgebouwen:

-

bij toepassing van zink of koper als dakbedekking is alleen de gepatineerde versie toegestaan (Hr).

57


aanbouwen en bijgebouwen zijn ondergeschikt aan de hoofdmassa, staan op groter afstand van de weg, minimaal 3 meter achter de voorgevel van het hoofdgebouw, en hebben een nokhoogte die minimaal 1 meter lager ligt dan die van het hoofdgebouw (Hr). Als de aanbouw binnen het bouwvlak voor hoofdgebouwen valt moet worden gebouwd binnen het bouwvlak zoals dat in het bestemmingsplan is aangegeven.

-

het kleuren materiaalgebruik van bijgebouwen moet worden afgestemd op het hoofdgebouw (Hr).

Reclame De welstandscriteria die ten aanzien van reclame, terrassen en dergelijke gelden, zijn opgenomen in bijlage 2 (Nota Reclamebeleid gemeente Ameland 2010) en bijlage 3 (Nota Terrassenbeleid gemeente Ameland 2011).

Zonnepanelen of –collectoren Voor zover niet vergunningsvrij gelden de welstandscriteria die ten aanzien van zonnepanelen of –collectoren die zijn opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria sub. 6.7 Zonnepanelen of –collectoren.

58

DEELGEBIED 4 RECENTE EN TOEKOM-

Plaatsing Woningen zijn vrijstaand, soms halfvrijstaand gebouwd in een halfopen tot open bebouwingsbeeld. Woningen zijn geplaatst in de rooilijn. De richting varieert maar is meestal haaks op de weg.

STIGE DORPSUITBREIHoofdvorm

DINGEN

Woningen bestaan uit één bouwlaag met een kap en zijn middelgroot van omvang. De kap bestaat uit een zadeldak of een schilddak. De vormbehandeling is daarmee kantig tot hoofdzakelijk kantig. De massa-opbouw is

Gebiedsbeschrijving

enkelvoudig en incidenteel, zoals op straathoeken, samengesteld.

Ruimte

Aanzichten

De recente dorpsuitbreidingen zijn gerealiseerd na 1995,

Er is sprake van individuele woningontwerpen, waarbij de

volgens een vooraf vastgesteld beeldkwaliteitplan. Deze

compositie en geleding variëren. Raamopeningen zijn

woonbuurten betreffen de noordoostzijde van Hollum en

veelal verticaal gericht. Voorgevels zijn vlak, zonder veel

de zuidoostzijde van Nes, de uitbreiding in Ballum aan De

reliëf in de vorm van loggia’s, erkers of uitstekende bal-

Stringen/Smitteweg, de ‘locatie Polet’ in Nes, uitbrei-

kons. Veel woningen zijn voorzien van een gemetselde

dingslocaties Nes-oost, de Tuun en de uitbreidingslocaties

schoorsteen.

in Buren welke op deze wijze zijn gerealiseerd. Kenmerkend is het voortborduren op de ‘typisch Amelander’

Opmaak

kenmerken van de bebouwing in de beschermde dorps-

Gevels zijn opgebouwd uit metselwerk waarbij flexibiliteit

gezichten en daarmee het versterken van de eigen identi-

in de kleurstelling kan worden geboden. Daken zijn ge-

teit van de dorpen. Deze lijn zal ook voor de in de nabije

dekt met gebakken keramisch rode dan wel donkere

toekomst te realiseren uitbreidingen (bijvoorbeeld in

pannen of betonpannen met het formaat van een gebak-

Buren aan de noordwestzijde) worden gehanteerd.

ken pan. Incidenteel is sprake van houten topgevels.

59

Schilderwerk is meestal wit en groen. Veel woningen zijn

den bereikt door, met inachtneming van een aantal ken-

voorzien van ‘Amelander details’ zoals waterlijsten en een

merken van de historische bebouwing, ruimte te bieden

roeden verdeling in de ramen.

aan een eigentijdse manier van bouwen. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk

Diversen

criterium strikt dient te worden gehand-

Het materiaal van open inritten is afgestemd op de


straat, de breedte is meestal bescheiden.


Waardering Er is een positieve waardering voor de versterking van de identiteit van de Amelander dorpen en de sterke samenhang in het bebouwingsbeeld.

Beleidsintentie Het beleid voor deze gebieden is reeds ingezet met de vaststelling van onder andere het bestemmingsplan voor Hollum en het Beeldambitieplan Ameland. Hier is de lijn uitgezet dat bebouwing in de dorpsuitbreidingen dient te geschieden volgens de typisch Amelander bebouwingskenmerken zoals deze zijn te vinden in de Beschermde Dorpsgezichten. De architectuur, het materiaal- en kleurgebruik is daarbij gericht op de onderlinge samenhang per straatwand. Dit houdt overigens niet in dat het kopieren van de oorspronkelijke dorpsbebouwing wordt voorgeschreven. Het is niet de bedoeling dat bij nieuwbouw persé boerenvlechtwerk, waterlijsten en roeden moeten worden toegepast. Ruimtelijke samenhang kan ook wor-

60

De kapvorm is overwegend een zadeldak.

Woningen zijn soms halfvrij-staand gebouwd.

Gevels zijn opgebouwd uit gele steen. Bij de linker woning is een houten gevel-element toegevoegd.

61

Welstandscriteria Bij incidentele verbouwing, verandering en/of vervanging

Aanzichten

en nieuwbouw van gebouwen in de recente en toekomsti-

-

ge dorpsuitbreidingen gelden de volgende welstandscriteria:

hoofdgebouwen zijn gericht op de openbare straatruimte (Hr);

-

er is sprake van individuele ontwerpen, waarbij de compositie en geleding variëren (Hr);

Plaatsing -

er is sprake van een halfopen tot open bebouwingsbeeld (Iw);

-

-

voorgevels zijn vlak, zonder veel reliëf in de vorm van loggia’s, erkers of uitstekende balkons (Iw);

-

in hoeksituaties is extra aandacht voor architectuur

in randsituaties wordt de bouw van uitsluitend vrij-

tot uiting komend in een tweezijdige oriëntatie op de

staande woningen voorgestaan (Hr);

openbare ruimte (Hr);

-

woningen zijn geplaatst in de rooilijn (Iw);

-

de richting van de kap is haaks op de weg (Iw).

-

zowel plat afgedekte als aangesleepte dakkapellen komen voor. De omvang van dakkapellen is in een juiste verhouding tot het dakvlak (Hr). De uitvoering

Hoofdvorm -

van dakkapellen kan in een vlak model of vanuit de


nok worden geconstrueerd;

tenzij op grond van het bestemmingsplan anders is toegestaan (Hr);

Opmaak

-

hoofdgebouwen zijn middelgroot van omvang (Iw);

-

-

de kap bestaat uit een zadeldak of een schilddak (Iw);

-

lessenaarsdaken en wolfseinden komen niet voor

-

gevels zijn opgebouwd uit metselwerk (gele steen) (Hr);

-

eventueel worden gevels gedeeltelijk voorzien van

(Hr);

houten gevelvlakken (of alternatieven in andere mate-

de vormbehandeling is kantig tot hoofdzakelijk kantig

rialen zoals kunststof of staal mits ze dezelfde uitstra-

(Iw);

ling hebben) (Iw);

-

de massa-opbouw is enkelvoudig (Iw);

-

op daartoe geëigende plekken, zoals straathoeken, is

de gebakken pannen (geen hoogglans) of betonpan-

sprake van een samengesteld volume (Hr);

nen met het formaat van een gebakken pan (Hr);

-

daken zijn gedekt met rode keramische c.q. natuurro-

62

-

de detaillering is zorgvuldig (Hr).;

Reclame

-



toegestaan. (Hr);






-






ria die ten aanzien van zonnepanelen of –collectoren die


zijn opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria


sub. 6.7 Zonnepanelen of –collectoren.

ter lager ligt dan die van het hoofdgebouw (Hr). Als de aanbouw binnen het bouwvlak voor hoofdgebouwen valt moet worden gebouwd binnen het bouwvlak zoals dat in het bestemmingsplan is aangegeven; -

het kleuren materiaalgebruik van bijgebouwen moet worden afgestemd op het hoofdgebouw (Hr).

Diversen -

het materiaal van open inritten is afgestemd op de straat, de breedte is meestal bescheiden;

-

zo mogelijk toepassen van streekeigen beplanting voor de tuinen;

-

toepassen van typisch Amelander erfafscheidingen (heg, Amelander lattenhek).

63

DEELGEBIED 5 BEDRIJVENTERREIN

Plaatsing De plaatsing van de vrijstaande bouwvolumes is gevarieerd maar meestal wel aan de weg gerelateerd. Het bebouwingsbeeld is halfopen, waarbij het terrein in Hollum gedeeltelijk wat meer gesloten en in de Ballumerbocht juist meer open is. De richting van de gebouwen varieert.

Gebiedsbeschrijving Hoofdvorm Ruimte Op Ameland zijn drie bedrijventerreinen aanwezig, één in Hollum één in de Ballumerbocht en één in Nes. Het bedrijventerrein in Hollum bevindt zich aan de Fabrieksweg en bevat wat oudere bebouwing waaronder een voormalige zuivelfabriek. De terreinen bij Nes bevinden zich langs de rondweg en in de Ballumerbocht en zijn van recenter datum. De terreinen bij Nes grenzen aan de Waddendijk. Het terrein in de Ballumerbocht ligt in het midden van het eiland. Hier bevinden zich onder andere de rioolwaterzuiveringsinstallatie, de dienst openbare werken van de gemeente en bedrijfscomplex Nagtegaal.

Een groot deel van de bebouwing heeft een loodsachtig karakter met een enkelvoudige en kantige hoofdvorm, dus één laag met een flauwe kap. Enkele panden hebben een platdak, anderen wijken af door een traditionele vormgeving met een steilere kap (zadeldak of schilddak), zoals de bebouwing op de gemeentewerf. De bedrijfspanden zijn middelgroot en steken bij Nes en de Ballumerbocht enigszins boven de Waddendijk uit. Dienstwoningen bestaan uit één bouwlaag met een kap en hebben een enkelvoudige of samengestelde hoofdvorm. Bijgebouwen bij dienstwoningen zijn ondergeschikt aan de hoofdmassa.

Alle terreinen grenzen aan het open gebied en hebben een functionele inrichting. Bij sommige bedrijven is een bedrijfswoning aanwezig maar bij de meeste bedrijven is dit niet toegestaan. Het gebied in de Ballumerbocht wijkt af doordat het hier veelal gaat om zwaardere industriële activiteiten op grote terreinen met weinig bebouwing of

Aanzichten Van geleding van de hoofdmassa van de bedrijfsgebouwen is in veel gevallen geen sprake. Daar waar wel geleding is toegepast (bij grotere gebouwen) komt dit de kwaliteit van de gebouwen over het algemeen ten goede.

juist een geclusterde opzet van de bebouwing.

64

een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehandOpmaak


De detaillering van de gebouwen is vaak uitsluitend func-


tioneel. Gevelbekleding bestaat in het algemeen uit plaatmateriaal, metselwerk of hout. Daken bestaan uit plaatmateriaal of dakpannen. Over het algemeen worden zowel lichte als gedekte (goed in het landschap passend) kleuren toegepast.

Waardering In het algemeen zijn de bestaande bebouwingskenmerken een neutraal gegeven. Daar waar lichte kleuren (bijvoorbeeld lichtgrijs) zijn toegepast is sprake van een minder goede landschappelijke inpassing en daarmee een lagere waardering.

Beleidsintentie Het beleid is gericht op verbetering van de huidige uitstraling en verschijningsvormen, voorkoming van verrommeling. en daar waar mogelijk verbeteren van de basiskwaliteit van de bedrijventerreinen. Bij vernieuwing of aanpassing van de bebouwing zal aangesloten dienen te worden bij het karakter van het hoofdgebouw en de omgeving. Indien het hierbij gaat om voor- en/of zijgevels aan een openbare weg c.q. zichtlocaties zullen de aanpassingen een representatief karakter moeten hebben. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of

65

Gebouwen zijn zo veel mogelijk gericht op de weg.

Bedrijfspanden met dakpannen als dakbedekking.

Toepassing van gedekte kleuren. De kleurtoepassing van het rechter gebouw is te fel (blauw)

Bedrijfspand met een kantige hoofdvorm.

Bedrijfsgebouwen met platdak en zadeldak uitvoering. Duidelijk verschil aankleding terrein rechter gebouw omhult door groen wat de belevingswaarde ten goede komt.

66

Welstandscriteria

Aanzichten

Bij incidentele verbouwing, verandering en/of vervanging

-

en nieuwbouw van gebouwen op het bedrijventerrein gelden de volgende welstandscriteria:

de gebouwen zijn zoveel mogelijk gericht op de weg (Hr);

-

bij middelgrote en grote gevelvlakken wordt een geleding toegepast (Hr);

Plaatsing -

-

-

de gevelcompositie en -geleding is in dit gebied wisse-

de gebouwen zijn vrijstaand en staan in de rooilijn of

lend, maar in evenwicht met de gevelvlakken en de

in een bepaalde marge ten opzichte van de weg (Iw);

architectuur van het pand (Hr);

voor gebouwen waar dat vanuit functionele overwe-

-

de dakvlakken hebben een gesloten karakter (Hr);

gingen noodzakelijk is, is een afwijkende situering toegestaan (Iw);

Opmaak

-

het bebouwingsbeeld is halfopen tot open (Iw);

-

-

de richting van de gebouwen varieert (Hr).

(Iw); -

Hoofdvorm -

de gebouwen kennen een functionele detaillering

de toegepaste materialen bestaan uit plaatmateriaal, metselwerk of hout voor de gevels en plaatmateriaal

de gebouwen hebben een enkelvoudige en kantige

of dakpannen voor het dak (geen hoogglans) (Hr);

hoofd-vorm (Iw);

-

het kleurgebruik is gedekt (Hr);

-

de relatieve omvang is middelgroot (Iw);

-


-

gebouwen hebben een maximale hoogte die in het bestemmingsplan is vastgelegd;

-

toegestaan (Hr); -

gebouwen met een plat dak zijn ook toegestaan (mits


aan de in het bestemmingsplan gestelde voorwaarden

-

ten aanzien van de goot- en bouwhoogte wordt vol-

Diversen

daan);

-

bijgebouwen bij dienstwoningen zijn ondergeschikt

de landschappelijke inpassing van de terreinen wordt versterkt door de aanplant van houtwallen

aan de hoofdmassa (Hr).

67

Reclame -

reclame-uitingen moeten voldoen aan het gestelde in de gemeentelijke Nota Reclamebeleid gemeente Ameland 2010 (bijlage 2).


68

DEELGEBIED 6 RECREATIEWONINGEN MET RIETEN KAP

rein bij Hollum (Boomhiemke). Hier is sprake van een projectmatige opzet. De woningen zijn voor het grootste deel gebouwd in de 2e helft van de vorige eeuw, een klein deel stamt uit de 1e helft van de vorige eeuw.

Plaatsing De recreatiewoningen zijn vrijstaand (in een enkel geval

Gebiedsbeschrijving

halfvrijstaand) en willekeurig geplaatst in het terrein, waarbij de richting varieert. Sommigen zijn verscholen

Ruimte Op de overgang van de binnenduinrand naar het open duingebied ligt een aantal recreatieterreinen met recreatiewoningen. Het betreft grotere aaneengesloten terrei-

achter en tussen de duinen, anderen worden juist geaccentueerd door de hoge ligging op het duin. In de ‘linten’ staan de woningen meestal haaks op of evenwijdig aan de weg. Het bebouwingsbeeld is open tot zeer open.

nen zoals het recreatiewoningenterrein Nes-Buren, Roosdunen en de Kievitsweg, maar ook enkele linten zoals langs de Fenneweg in Hollum en de Zwarteweg nabij Nes. Bijzonder voor deze linten is de ligging aan de rand van een bosgebied, op de overgang naar het open poldergebied c.q. het gebied De Vleijen. Typerend voor deze recreatiewoningen is de afdekking met rieten kappen. Bijzonder is ook dat de woningen in het natuurlijke terrein zijn geplaatst, waarbij de kenmerken van het duinlandschap grotendeels zijn behouden (hoogteverschillen, beplanting). Hierdoor is er sprake is van een goede aansluiting op het open duingebied. Een ander kenmerk is het individuele karakter van de bouwvolumes (iedere recreatiewoning is uniek), met uitzondering van het ter-

69

Houten zomerwoning in gebied Strandweg Nes

Complex recreatiewoningen Boomhiemke. Typerende zomerhuizen met rieten kap in het duinlandschap.

Recreatieterrein Nes-Buren

Zwarteweg Nes

Recreatie woningen aanpassen aan de kenmerken van het gebied

Fenneweg Hollum. Woning met een transparant en in goede verhouding uitgevoerd terrasscherm

70

Hoofdvorm

Diversen

De recreatiewoningen zijn middelgroot van omvang en in

Bepalend voor de kwaliteit van de terreinen is de aanwe-

een aantal gevallen klein of groot en bestaan uit één

zigheid van het oorspronkelijk duinlandschap en het ont-

bouwlaag met kap. De kap bestaat uit een zadeldak, vaak

breken van nadrukkelijk aanwezige erfscheidingen (deze

met wolfseinden, een schilddak of een piramidedak.

zijn zeer terughoudend, transparant en bestaan uit na-

Daarmee is sprake van een vloeiende vormbehandeling

tuurlijke materialen; geen schuttingen).

(‘afgeronde’ vorm). De hoofdmassa is meestal enkelvoudig, maar ook samengesteld.

Waardering

Bijgebouwen zijn aangebouwd aan en ondergeschikt aan

De inpassing in het duingebied zowel door vorm-, materi-

de hoofdmassa of geïntegreerd in de hoofdmassa.

aal- en kleurgebruik, als door het natuurlijke karakter van het terrein en het ontbreken van nadrukkelijke erf-

Aanzichten

scheidingen wordt zeer hoog gewaardeerd.

Door het vrijstaande karakter en de plaatsing in het na-

Waar gebruik is gemaakt van kunstriet of opvallende

tuurlijke terrein zijn de woningen alzijdig gericht. De

kleuren voor het schilderwerk van houten geveldelen

recreatiewoningen hebben een individueel karakter (met

(enkele gevallen) is sprake van een verstoring van het

uitzondering van terrein Boomhiemke). De geleding en

gewaardeerde beeld.

compositie van de gevels zijn evenwichtig.

Sommige panden zijn vanwege architectonische waarde/gaafheid aangeduid als karakteristiek. Ook is sprake

Opmaak

van enkele gemeentelijke monumenten en MIP-panden.

Kenmerkend is het gebruik van riet voor de kappen. De gevels bestaan uit een metselwerk in een gele steen,

Beleidsintentie

vaak gecombineerd met houten geveldelen (bijvoorbeeld

Het beleid is gericht op het in stand houden en waar

topgevels) of zijn volledig van hout. Op het terrein nabij

mogelijk versterken van de hoge ruimtelijke kwaliteit van

de Strandweg in Nes zijn bijna alle recreatiewoningen van

de terreinen voor recreatiewoningen. De natuurlijke- en

hout. De recreatiewoningen zijn over het algemeen sober

landschappelijke waarden van de terreinen dienen daarbij

gedetailleerd.

te worden beschermd. Bij verbouwing en incidentele

Er is sprake van kleurgebruik in meestal gedekte tinten.

nieuwbouw zijn de huidige bebouwingskenmerken in het

71

algemeen uitgangspunt voor de beoordeling van verande-

-

ringen. De huidige bebouwingskenmerken dienen dus te

lessenaarsdaken en afgeknotte daken komen niet voor (Hr);

worden gerespecteerd. Het beleid is geconcretiseerd door

-

de vormbehandeling is vloeiend (Iw);

aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te

-

de hoofdmassa is enkelvoudig (Iw);

worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige

-

bijgebouwen zijn aangebouwd aan en ondergeschikt

ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

aan de hoofdmassa of geïntegreerd in de hoofdmassa. De nokhoogte bij een aanbouw moet tenminste 1 me-

Welstandscriteria

ter lager liggen dan de nok van het hoofdgebouw. Dit

Plaatsing

geldt niet als de aanbouw binnen een in het bestem-

-

-

-

recreatiewoningen zijn vrijstaand, incidenteel halfvrij-

mingsplan aangegeven bouwvlak voor hoofdgebouwen

staand (Iw);

valt. (Hr);

de plaatsing is willekeurig in het terrein, waarbij de

-

vrijstaande bijgebouwen komen niet voor (Hr);

richting varieert (Hr);

-

aan- of uitbouwen, zoals veranda’s zijn ondergeschikt

in de ‘linten’ (Fenneweg en Zwarteweg) staan de

en voegen zich qua hoofdvorm naar het hoofdgebouw,

woningen meestal haaks op of evenwijdig aan de weg,

dan wel vormen hiermee een harmonieus contrast zo-

dit gerelateerd aan het directe omgevingsbeeld (Hr);

dat de hoofdvorm van het hoofdgebouw intact blijft.

-

het bebouwingsbeeld is open tot zeer open (Hr);

-

terrasschermen en andere bouwwerken zijn onopval-

Aanzichten

lend en in een juiste verhouding tot de recreatiewo-

-

de recreatiewoningen zijn alzijdig gericht (Iw);

ning (Hr).

-

de recreatiewoningen hebben een individueel karakter (met uitzondering van terrein Boomhiemke) (Iw);

Hoofdvorm -

-

het aanzicht van de recreatiewoningen manifesteert zich als één bouwlaag met kap;

-

de relatieve omvang is middelgroot of klein (Iw);

-

de kap bestaat uit een zadeldak al dan niet met wolfseinden, een schilddak of een piramidedak (Hr);

de geleding en compositie van de gevels zijn evenwichtig (Iw).

-

terrasschermen en ander bouwwerken zijn onopvallend;

-

de woning manifesteert zich vanaf de weg of het openbare gebied als één bouwlaag met kap;

72

-

bij het toepassen van een kelder of souterrain moeten

-

ramen en/of deuren worden weggewerkt in het bestaande terrein of met een koekoek.

voor dakafdekking mag geen zink en koper worden gebruikt (Iw);

-

gemetselde stenen recreatiewoningen mogen niet, zonder toestemming van b&w in een andere kleur

Opmaak -

-

-

worden geschilderd.

de gevels bestaan uit een metselwerk in een gele steen, eventueel gecombineerd met houten gevelde-

Erfscheidingen

len (of alternatieven in andere materialen zoals kunst-

Erfscheidingen zijn in deze gebieden niet gewenst. Indien

stof of staal (mits ze dezelfde uitstraling hebben) of

een erfafscheiding toch noodzakelijk is, dan kan dit ge-

zijn volledig van hout (Hr);

beuren met toepassing van een gladde draad met paal-

uitzonderingen op bovenstaande voorwaarde is de

tjes. Andere toepassingen dienen zeer terughoudend te

locatie Boomhiemke met projectmatige bouw waarbij

zijn en moeten bestaan uit natuurlijke materialen (geen

de gevels wit gepleisterd zijn;

schuttingen of stalen hekwerken).

op het terrein nabij de Strandweg in Nes zijn veel recreatiewoningen van hout (Hr);

Zwembaden

-

kappen zijn gedekt met riet (Hr);

-

-

kunstriet is niet toegestaan (Hr);

-

er worden keramisch rode dakvorsten toegepast;

-

het kleurgebruik voor het schilderwerk is gedekt (donkergroen, donkerblauw, donkerbruin, zwart of naturel/ ongeschilderd: gecombineerd met wit voor de

buitenzwembaden zijn uit welstand technisch oogpunt niet aanvaardbaar;

-

jacuzzi’s zijn slechts aanvaardbaar aan de achterzijde en in de directe nabijheid van de recreatiewoning;

-

jacuzzi’s zijn niet zichtbaar vanaf openbaar toegankelijk gebied.

kozijnen) (Hr); -

-

wit geschilderde recreatiewoningen zijn niet toege-


staan tenzij het aanzicht van de recreatiewoning dus-


danig slecht is dat schilderen de enige oplossing is om


een acceptabel beeld te krijgen (Iw);


de detaillering is sober maar zorgvuldig (Iw).


73

DEELGEBIED 7

Vaarwater. De woningen dateren uit de 2e helft van de

RECREATIEWONINGEN

Plaatsing

vorige eeuw.

De woningen zijn over het algemeen vrijstaand en staan

FLAUWE KAP

geordend in een regelmatig patroon, gerelateerd aan de wegen en/of gegroepeerd om groene (speel)veldjes. De richting is haaks op of evenwijdig aan de weg, samenhangend voor een bepaald cluster woningen. Er is sprake van een halfopen tot open bebouwingsbeeld. De geschakelde woningen op Klein Vaarwater vormen een uitzonde-

Gebiedsbeschrijving

ring, hier is sprake van een gesloten bebouwingsbeeld.

Ruimte Een groot deel van de recreatieterreinen wordt ingenomen door recreatiewoningen in één bouwlaag met een flauwe kap. Het betreft de terreinen bij Hollum (o.a. Koudenburg en Boomhiemke), Ballum (Roosdunen), een klein aantal woningen bij Nes (Strandweg) en een omvangrijk terrein bij Buren (Klein Vaarwater). De woningen staan in een redelijk vlak terrein. Van het behoud van het oorspronkelijke landschap zoals in deelgebied 6 is hier dus geen sprake. Het merendeel van de woningen is individueel ontworpen en vrijstaand. Op een aantal terreinen staan echter ook complexmatig gebouwde woningen van eenzelfde woningtype. Het betreft dan meestal vrijstaande, maar ook wel geschakelde woningen zoals op Klein

74

Verschillende typen recreatiewoningen met een flauwe kap.

Houten recreatiewoningen op Boomhiemke

Grote recreatiewoning met eigen zwembad op Klein Vaarwater

Recreatieterrein Ballum

Recreatieterrein Ballum

Recreatieterrein Hollum

75

Hoofdvorm De recreatiewoningen bestaan uit één bouwlaag met een

Waardering

flauwe kap (zadeldak of vergelijkbaar: ‘dubbel les-

Terreinen met recreatiewoningen zijn onverbrekelijk ver-

senaarsdak’). Incidenteel is sprake van een afwijkende

bonden met de functie van het eiland als recreatiegebied,

(kap)vorm in complexmatig opgezette terreinen zoals een

en als zodanig karakteristiek te noemen. De samenhang

achthoekige plattegrond (Koudenburg). De woningen zijn

in het bebouwingsbeeld (onder andere door het conse-

klein tot middelgroot van omvang en hebben meestal een

quent toepassen van eenzelfde kap en dakhelling) en de

enkelvoudige kantige hoofdvorm.

openheid van de terreinen worden positief gewaardeerd.

Bijgebouwen zijn aangebouwd aan of geïntegreerd in het

Incidenteel is sprake van minder gewaardeerde afwijkin-

hoofdvolume.

gen van het beeld door de toepassing van minder goed op het landschap aansluitende kleuren (wit voor de steen,

Aanzichten

rood voor dakpanprofielplaten) of een afwijkend woning-

Woningen hebben een wisselende oriëntatie, meestal

type (geschakeld woningen Klein Vaarwater).

alzijdig gericht op het eigen (open) erf of op het omliggende landschap (in de randen). De geleding is meestal

Beleidsintentie

horizontaal, de compositie varieert.

Het beleid is gericht op het in stand houden van de ruimtelijke kwaliteit van de terreinen voor recreatiewoningen.

Opmaak

Bij verbouwing en incidentele nieuwbouw zijn de huidige

Gevels zijn meestal opgebouwd uit metselwerk, vaak in

bebouwingskenmerken in het algemeen uitgangspunt

een gele kleur. Soms is sprake van houten geveldelen of

voor de beoordeling van veranderingen. Het beleid is

invullingen. Dakbedekking bestaat uit mastiek, golfpla-

geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk

ten, dakpanprofielplaten, zinken felsen dak (gepatineerd

criterium strikt dient te worden gehand-

zink) of dakpannen. De detaillering is meestal sober.

haafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

Erfscheidingen Erfscheidingen zijn zeer terughoudend, transparant en bestaan uit natuurlijke materialen (geen schuttingen).

76

Welstandscriteria

Plaatsing -

recreatiewoningen zijn vrijstaand, incidenteel halfvrij-

dat de hoofdvorm van het hoofdgebouw intact blijft.

Aanzichten -

de recreatiewoningen hebben over het algemeen een

staand (Iw);

wisselende oriëntatie en zijn meestal alzijdig gericht

-

incidenteel is sprake van geschakelde woningen (Hr);

(Hr);

-

het bebouwingsbeeld is halfopen tot open (Hr);

-

de richting van de kap is evenwijdig aan de weg of

(met uitzondering van enkele projectmatige terreinen)

haaks op de weg, het patroon binnen het cluster waar

(Iw);

de woning deel van uitmaakt is daarbij bepalend (Hr). -

-

-

Terrasschermen zijn transparant en zo ook andere bouwwerken onopvallend (Hr).

de recreatiewoningen hebben een individueel karakter

de geleding en compositie van de gevels varieert (Iw);

-

Terrasschermen zijn transparant en zo ook andere bouwwerken onopvallend (Hr).

Hoofdvorm -

recreatiewoningen bestaan uit één bouwlaag met een

Opmaak

flauwe kap (zadeldak of vergelijkbaar) (Hr);

-

de gevels bestaan uit een metselwerk in een gele

-

de relatieve omvang is klein tot middelgroot (lw);

steen. De gevels van aangebouwde bijgebouwen zijn

-

de vormbehandeling is kantig (Hr);

eventueel ook gecombineerd met houten geveldelen

-

de hoofdmassa is enkelvoudig (lw);

(of alternatieven in andere materialen zoals kunststof

-

bijgebouwen zijn aangebouwd, vormen een eenheid

of staal, mits ze dezelfde uitstraling hebben) (Hr);

met de hoofdmassa of zijn geïntegreerd in de hoofd-

-

-

-

uitzonderingen op bovenstaande voorwaarde zijn de

massa (Hr);

locaties met projectmatige bouw waarbij de gevels

vrijstaande bijgebouwen komen niet voor en zijn niet

o.a. wit gepleisterd zijn of uit gevoerd in betonsteen

toegestaan (Hr);

(Boomhiemke, De Blieke, Koudenburg);

aan- of uitbouwen, zoals veranda’s zijn ondergeschikt

-

en voegen zich qua hoofdvorm naar het hoofdgebouw, dan wel vormen hiermee een harmonieus contrast zo-

dakbedekking bestaat uit mastiek, golfplaten, dakpanprofielplaten of dakpannen (lw);

-

het kleurgebruik voor het schilderwerk is gedekt en de

77

-

kozijnen licht, dit in de randen naar het open land-

Zwembaden

schap (Hr);

-

dakpanprofielplaten worden alleen toegepast in de kleur keramisch rood of natuurrood (gelijk als kerami-

niet aanvaardbaar; -

sche dakpannen) en incidenteel de kleur roodbruin. -

bestaande recreatiewoningen in betonsteen gebouwd worden zo mogelijk geschilderd in de kleur gebroken

buitenzwembaden zijn uit welstand technisch oogpunt


-


wit (lw); een zinken roefdak of een dak met de uitstraling van


een zinken roefdak (bijv. uitgevoerd in kunststof) is


toegestaan.


-

de detaillering is sober maar zorgvuldig (lw).


-



-

alleen de gepatineerde versie toegestaan (Hr); -

gemetselde stenen recreatiewoningen mogen niet, zonder toestemming (aanlegvergunning) van b&w in een andere kleur worden geschilderd.

Erfscheidingen Erfscheidingen zijn in deze gebieden niet gewenst. Indien een erfafscheiding toch noodzakelijk is, dan kan dit gebeuren met toepassing van een gladde draad met paaltjes. Andere toepassingen dienen zeer terughoudend te zijn en moeten bestaan uit natuurlijke materialen (geen schuttingen of stalen hekwerken).

78

DEELGEBIED 8 KAMPEERTERREIN, STA-

en detaillering zorgvuldig.

Chalets Op een gedeelte van het recreatieterrein Boomhiemke heeft een herstructurering plaats gevonden. Op het

CARAVANS EN CHALETS

voormalige caravanterrein van Boomhiemke zijn caravans vervangen door kwalitatief hoogwaardige bebouwing in de vorm van chalets. Uitgangspunt is dat er een duidelijk onderscheid moet zijn met de grote en hoge riet gedekte

Gebiedsbeschrijving

recreatiewoningen op het achterliggende (noordelijke) gedeelte van het terrein. Dat houdt in dat de chalets een

Op de verschillende recreatieterreinen bevinden zich

beperktere bouwhoogte en oppervlakte hebben dan de

gebieden met stacaravans en chalets en veldjes die wor-

reguliere recreatiewoningen. Om een goede overgang te

den gebruikt voor tentkamperen. De voornaamste be-

realiseren van het terrein met de chalets naar de riet

bouwing - buiten de stacaravans waarvoor overigens

gedekte recreatiewoningen ten noorden daarvan, mogen

geen welstandscriteria gelden - bestaat hier uit de ge-

in de strook, direct grenzend aan het noordelijke gebied,

bouwen met sanitaire voorzieningen. Opvallend is de

wat forsere chalets worden gerealiseerd. Dat vertaalt zich

ligging van enkele terreinen voor in het open terrein,

in de bouwhoogte en de onderlinge afstand tussen de

zonder duidelijke scheiding met het duingebied. Binnen

recreatiewoningen. Chalets kunnen worden gezien als

de stacaravanterreinen zijn de oorspronkelijke hoogte-

semi permanente bebouwing. Om dat te benadrukken

verschillen grotendeels behouden gebleven. De gebouwen

worden de chalets in hout uitgevoerd en niet in steen.

staan vrij in de ruimte meestal op een centrale plaats op het terrein. De gebouwen bestaan in principe uit één

Waardering

bouwlaag met een flauwe kap. De hoofdvorm is enkel-

De relatie van een aantal terreinen met het omliggende

voudig en kantig. De omvang is klein of middelgroot, de

landschap, gecombineerd met de vaak willekeurige situe-

richting varieert. Meestal is sprake van een horizontale

ring van de gebouwen/stacaravans wordt over het alge-

compositie en een wisselende geleding. Met name bij

meen neutraal gewaardeerd.

enkele recent gerealiseerde gebouwen is de vormgeving

79

Beleidsintentie De beleidsintentie is gericht op het aanbrengen van incidentele veranderingen waar dit de kwaliteit van de afzonderlijke bouwwerken kan verbeteren. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr), of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

80

Bestaande toiletgebouwen gebouwd in de jaren 70 / 80

Standaard verkrijgbare toiletgebouwen.

Toiletgebouw Roosdunen nieuw

Toiletgebouw specifiek afgestemd op omgeving (gebruik makende van natuurlijke materialen en gedekte kleuren afgestemd op duingebied).

Toiletgebouw Kleinvaarwater

81

Welstandscriteria

-

de detaillering is zorgvuldig (Hr).

-

voor dakafdekking mag geen zink en koper worden

Bebouwing kampeerterrein

Plaatsing -

er is sprake van vrijstaande bebouwing (Hr).

gebruikt (Iw).

Reclame De welstandscriteria die ten aanzien van reclame, terrassen en dergelijke gelden, zijn opgenomen in bijlage 2

Hoofdvorm -

de gebouwen bestaan voornamelijk uit één bouwlaag

(Nota Reclamebeleid gemeente Ameland 2010) en bijlage 3 (Nota Terrassenbeleid gemeente Ameland 2011).

met meestal een zadeldak. Waar het omgevingsbeeld

-

-

dit toelaat is een plat dak of andere kapvorm mogelijk

Erfscheidingen

(Iw);

Erfscheidingen zijn in deze gebieden niet gewenst. Indien

de individuele gebouwen hebben een enkelvoudige

een erfafscheiding toch noodzakelijk is, dan kan dit ge-

massa-opbouw (Iw);

beuren met toepassing van een gladde draad met paal-

de relatieve omvang van de gebouwen is klein tot

tjes. Andere toepassingen dienen zeer terughoudend te

middelgroot (Iw).

zijn en moeten bestaan uit natuurlijke materialen (geen schuttingen of stalen hekwerken).

Aanzichten -

de bebouwing is alzijdig gericht (Hr);

Zwembaden

-

de gevelcompositie is divers maar evenwichtig, de

-

geleding is overwegend horizontaal (Iw).

niet aanvaardbaar; -

Opmaak -

het materiaalgebruik bestaat uit steen, deels met geveldelen van hout, glas, trespa of kunststof (Hr);

-

buitenzwembaden zijn uit welstand technisch oogpunt


-


de kleuren zijn gedekt, waarbij soms bescheiden accenten worden toegepast (Hr);

82


83

DEELGEBIED 8a CHALETS

Zwembaden -

buitenzwembaden zijn uit welstand technisch oogpunt niet aanvaardbaar;

-

en in de directe nabijheid van de recreatiewoning;

Chalets -

chalets bestaan uit één bouwlaag met kap (Hr);

-

chalets zijn vrijstaand, de hoofdvorm is samengesteld

jacuzzi’s zijn slechts aanvaardbaar aan de achterzijde

-


maar eenvoudige (Hr); -

de kap is riet gedekt of afgedekt met keramisch rode dakpannen (Hr);

-

de wanden zijn uitgevoerd in hout of qua uitstraling en verschijningsvorm gelijkwaardig materiaal (Hr);

-

de kleurstelling is wisselend (lw);

-

de chalets vertonen qua gevelindeling veel overeen-


komst -

bergingen worden inpandig gerealiseerd, los staande bijgebouwen zijn niet toegestaan.

Erfscheidingen Erfscheidingen zijn in deze gebieden niet gewenst. Indien een erfafscheiding toch noodzakelijk is, dan kan dit gebeuren met toepassing van een gladde draad met paaltjes. Andere toepassingen dienen zeer terughoudend te zijn en moeten bestaan uit natuurlijke materialen (geen schuttingen of stalen hekwerken).

84

DEELGEBIED 9 RECREATIEVE

een groepering van gebouwen zoals langs de Standweg in Nes. De richting van de gebouwen varieert.

Hoofdvorm De panden zijn groot tot zeer groot en hebben meestal

VOORZIENINGEN

een kantige vormbehandeling, incidenteel vloeiend. De massa-opbouw is samengesteld, incidenteel kantig. Centrumgebouwen bestaan uit 1 bouwlaag met een kap. De overige (appartementen)gebouwen bestaan uit twee of

Gebiedsbeschrijving

drie bouwlagen, meestal met een kap en soms met een terug liggende daklaag.

Ruimte Deze gebieden betreffen de grootschalige appartemen-

Aanzichten

tencomplexen zoals de Amelander Kaap, hotel Noordzee

Door de vrije ligging is meestal sprake van een alzijdige

en omgeving, Ostrea, Ameland State, en het Amelander

oriëntatie op het omliggende landschap. De compositie

Paradijs. Daarnaast gaat het ook om de ‘centrumvoorzie-

varieert, maar is meestal evenwichtig. De geleding is

ningen’ op de diverse recreatieterreinen zoals op Roosdu-

meestal horizontaal.

nen (met uitzondering van het gebouw op Duinoord). Het betreft in de meeste gevallen relatief grootschalige be-

Opmaak

bouwing langs of in de nabijheid van de wegen richting

Gebouwen zijn opgetrokken uit metselwerk (vaak geel) of

het strand. Ook hotel Hofker (in het dorp Nes) valt in dit

hout. De kap is meestal voorzien van dakpannen. Het

gebied. De gebouwen dateren uit de 2e helft van de vori-

kleurgebruik is meestal gedekt, met soms opvallende

ge eeuw.

accenten.

Plaatsing

Waardering

Gebouwen staan meestal vrij in de ruimte of op enige

Een aantal gebouwen van grote schaal mist de aanslui-

afstand van de weg. Het bebouwingsbeeld is open door

ting op de overige kleinschalige eilander bebouwing. Over

de vrije ligging of halfopen tot gesloten in het geval van

85

het algemeen is de uitstraling echter wel goed verzorgd. Waar sprake is van een sterke geleding van het bouwvolume en een toepassing van natuurlijke materialen (zoals de Amelander Kaap) is sprake van een positieve waardering.

Beleidsintentie In principe is de bestaande situatie maatgevend, alleen binnen het bestaande, huidige bouwvlak. Bij grootschalige veranderingen (sloop/herbouw) van deze nieuw te bouwen objecten is het noodzakelijk de gewenste beeldkwaliteit in een afzonderlijke set met welstandscriteria vast te leggen, welke aan de raad zal worden voorgelegd. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

86

Appartementencomplex de Amelander Kaap

Appartementencomplex Kaapsduun

Appartementencomplex Ostrea

Ameland State Nes

Strandweg Buren Amelander Paradijs

Strandweg Nes hotel en appartementen Noordsee

87

Centrumvoorzieningengebouw(en) Kleinvaarwater Buren.

Centrumvoorzieningengebouw(en) camping Roosdunen Ballum.

Centrumvoorzieningengebouw(en) camping Koudenburg Hollum.

Centrumvoorzieningengebouw(en) Boomhiemke Hollum.

Zwembad Ballum.

Centrumvoorzieningengebouw(en) Kiekduun Buren.

88

Welstandscriteria Opmaak Plaatsing -

gebouwen staan vrij in de ruimte en op enige afstand van de weg (Iw);

-

-

-

gebouwen zijn opgetrokken uit metselwerk (geel of rood) of hout (vergrijsd) (Hr);

-

het bebouwingsbeeld is open door de vrije ligging of

de kap is voorzien van dakpannen (bij voorkeur zwart, voor ‘centrumgebouwen’ rood) (Iw);

halfopen tot gesloten in het geval van een groepering

-

het kleurgebruik is gedekt (Iw);

van gebouwen zoals langs de Standweg in Nes (Iw);

-


de richting van de gebouwen varieert (Hr).

toegestaan (Hr); -

Hoofdvorm


-

de relatieve omvang is groot tot zeer groot (Hr);

-

de vormbehandeling is kantig (Iw);

Reclame

-

de massa-opbouw is samengesteld (Iw);


-

centrumgebouwen bestaan meestal uit 1 bouwlaag


met een kap (Hr);


de overige (appartementen)gebouwen bestaan uit


-

twee of drie bouwlagen met een kap of een terug lig-

-

gende daklaag (Hr);


bij zeer grote bouwmassa’s is sprake van een geleding

De welstandscriteria die ten aanzien van zonnepanelen of

in kleinere eenheden (Hr).

–collectoren gelden, zijn opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria sub. 6.7 Zonnepanelen of –

Aanzichten -

collectoren.

gebouwen hebben een alzijdige oriëntatie op het omliggende landschap (Hr);

-

de compositie is evenwichtig (Hr);

-

de geleding is horizontaal (Iw).

89

DEELGEBIED 10 NATUURGEBIEDEN

van de eerste tot de tweede helft van de vorige eeuw.

Plaatsing Gebouwen zijn vrijstaand en sterk gerelateerd aan het omliggende duinlandschap en de aanwezige hoogteverschillen. Het bebouwingsbeeld is open.

Gebiedsbeschrijving

Hoofdvorm Gebouwen bestaan uit één bouwlaag met een (soms

Ruimte Het duingebied langs de noordzijde van het eiland is

forse) kap. De kapvorm, omvang en vormbehandeling varieert.

grotendeels onbebouwd. De incidenteel aanwezige bebouwing is vaak gerelateerd aan strandopgangen en betreft enkele vrijstaande (recreatie)woningen waaronder het Kooihuus bij Nes, maar ook enkele ‘complexen’ zoals

Aanzichten De gerichtheid is meestal alzijdig. De compositie en geleding van gebouwen varieert.

de Jeugdherberg en de vuurtorenwachterswoningen bij Hollum. Daarnaast valt het centrumgebouw van Duinoord (Nes) en de bebouwing op het vliegveld (Ballum) binnen dit gebied. Er zijn plannen het vliegveld qua bebouwing uit te breiden en de beleving op te waarderen. Uitgangspunt hierbij is dat de bebouwing aangepast moet worden

Opmaak Meestal zijn natuurlijke materialen toegepast voor de gevels: baksteen en/of hout. Woningen zijn meestal voorzien van een rieten kap. Verder komen daken met dakpannen, plaatmateriaal en vegetatiedaken voor.

aan de natuur en karakteristieke omgevingswaarden. Toepassing van materialen met een natuurlijke uitstraling zoals hout en b.v. vegetatiedaken spelen hierbij een belangrijke rol. Op het strand nabij de strandovergangen

Strandpaviljoens De strandpaviljoens zijn van hout en plaatmateriaal, met toepassing van veel glas en natuurlijke tinten.

staan verschillende strandpaviljoens en strandwachtposten. Alle strandpaviljoens zullen een permanente standplaats krijgen. De ouderdom van de gebouwen varieert

90

Gebouwen op het strand t.b.v. activiteiten voor watersport, outdoor, sport, vrijetijd e.d. De gebouwen zijn van hout en plaatmateriaal, met toepassing van veel glas en natuurlijke tinten.

Waardering Er is waardering voor de meestal goede inpassing in het duinlandschap door materiaal- en kleurgebruik, maar ook door situering (op een duintop of juist in een laagte) en beplanting (of het ontbreken daarvan).

Beleidsintentie Het uiterlijk van de bestaande gebouwen dient te worden gerespecteerd. Het beleid is gericht op het in stand houden en waar mogelijk versterken van de inpassing in de landschappelijke omgeving. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

91

Kooihuus aan het Westerpad

Strandpaviljoen Nes.

Jeugdherberg in Hollum.

Centrumgebouw camping Duinoord Nes

Strandpaviljoen Hollum.

Houtengebouw toren en havenkantoor. Hangaar van plaatstaal. Bij vervanging zal dit aan gepast moeten worden aan een materiaal toepassing met een natuurlijke uitstraling (hout, vegetatie daken o.g.).

92

Welstandscriteria

toegestaan (Hr); -

Plaatsing -

-


gebouwen zijn vrijstaand en sterk gerelateerd aan het omliggende duinlandschap en de aanwezige hoogte-

Strandpaviljoens

verschillen (Hr);

-

het bebouwingsbeeld is open (Hr).

Hoofdvorm gebouwen bestaan uit één bouwlaag met een kap

strandpaviljoens bestaan uit één bouwlaag, met een flauw hellende kap (Hr);

-

-


voor bebouwing op het strand zijn natuurlijke tinten toegestaan (Iw);

-

terrasschermen zijn transparant (Hr).

(tenzij op grond van het bestemmingsplan anders is toegestaan) of een plat dak. De kapvorm, omvang en

Gebouwen op het strand t.b.v. activiteiten voor water-

vormbehandeling varieert. Het bestaande omgevings-

sport, outdoor, sport, vrijetijd e.d.

beeld geldt bij de toetsing als uitgangspunt (Hr);

-

gebouwen bestaan uit één bouwlaag, met een flauw hellende kap (Hr);

Aanzichten -

de oriëntatie is alzijdig (Hr);

-

de gevelcompositie en -geleding varieert maar is in

-

voor bebouwing op het strand zijn natuurlijke tinten toegestaan (Iw);

-

terrasschermen zijn transparant (Hr).

evenwicht met de gevelvlakken en de architectuur van het pand (Hr).

Opmaak

Jeugdherberg -

de bebouwing bestaat uit een bouwlaag met kap

-

de dakbedekking bestaat uit rode dakpannen

-

het materiaalgebruik is natuurlijk (hout)

-

er is sprake van natuurlijk materiaalgebruik (Hr);

-

woningen zijn voorzien van een rieten kap (Iw);

-

het kleurgebruik is gedekt (Iw);

Vliegveld Ballum

-


-

-


Er zijn plannen het vliegveld qua bebouwing uit te breiden, te vernieuwen en de beleving op te waarde-

93

-

-

ren. Uitgangspunt hierbij is dat de bebouwing aange-

Reclame

past moet worden aan de natuur en karakteristieke


omgevingswaarden. Toepassing van materialen met


een natuurlijke uitstraling zoals hout en b.v. vegeta-


tiedaken spelen hierbij een belangrijke rol


De vliegveldbebouwing isop dit moment voorzien van lichte tinten. De hoofdvorm van de gebouwen is func-


tioneel bepaald (verkeerstoren, ontvangstgebouw en


hangar)


Qua materiaal gaat de voorkeur uit naar hout, de


huidige hangar bestaat uit plaatmateriaal. Bij de uit-


voering van de nieuwe planvorming wordt uitgegaan van hout of een qua uitstraling en verschijningsvorm gelijkwaardig materiaal. De dakbedekking zal bij voorkeur bestaan uit een vegetatiedak.

Woningcomplex bij vuurtoren -

voor de karakteristieke woningen bij het vuurtorencomplex zijn uitgebreidere criteria opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria sub. 6.1.

Overig verspreid staande bebouwing -

Bij verspreid staande bebouwing worden de bestaande bebouwingskenmerken, kleuren en materialen gehanteerd als uitgangspunt bij uitbreiding of verbouwingen.

94

DEELGEBIED 11 POLDERGEBIED

ge klinkerwegen en oude zandpaden.

Plaatsing De individuele panden zijn qua richting wisselend gerangschikt ten opzichte van de weg, boerderijen staan over het algemeen haaks op de weg. De panden zijn vrijstaand en op wisselende afstand van de weg geplaatst. Het be-

Gebiedsbeschrijving

bouwingsbeeld is open. Binnen de percelen is sprake van een clustering van hoofd- en bijgebouwen.

Ruimte Kenmerken van het poldergebied zijn de grote mate van openheid van het landschap, met verwegend grasland in een tamelijk rationele verkaveling als gevolg van verschillende ruilverkavelingen. De bebouwing is verspreid gesitueerd en bestaat overwegend uit agrarische bedrijfspercelen. Typerend is daarbij de concentratie van bebouwing langs enkele ontsluitingsassen, en de hier en daar aanwezige wegbeplantingen. Nieuwe bebouwing

Hoofdvorm Veel boerderijen zijn van het type kop-hals-romp. De bebouwing is middelgroot tot groot en bestaat uit één bouwlaag met een kap. Het schuurgedeelte van kop-halsromp boerderijen is voorzien van een forse kap. De kapvorm bestaat uit een zadeldak of een schilddak. De opbouw van de meeste panden is enkelvoudig met een kantige tot hoofdzakelijk kantige hoofdvorm.

bestaat uit schuren ten behoeve van deeltijdboeren. De bebouwing op de agrarische percelen bestaat meestal uit een hoofdgebouw in de vorm van een kop-hals-romp boerderij en eventueel aanvullende gebouwen in de vorm van (ligboxen)stallen, kapschuren en silo’s. De meeste bebouwing dateert uit de tweede helft van de vorige eeuw (ruilverkaveling jaren 50). Op een aantal plaatsen zijn nog landschappelijk cultuur-

Aanzichten De bebouwing is meerzijdig georiënteerd op de openbare ruimte. De gevelindeling van de woningen (‘kop’) is meestal evenwichtig gericht, de compositie is traditioneel. Bij de overige bebouwing zijn compositie en indelingskarakteristiek van de gevels wisselend met meestal horizontale belijningen.

historisch waardevolle elementen zichtbaar, zoals enkele oude dobben, de restanten van slenken, de nog aanwezi-

95

Opmaak

wingskenmerken. Het beleid is geconcretiseerd door aan

Voor de hoofdgebouwen zijn de gevels voornamelijk ge-

te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te wor-

maakt van genuanceerd geel gebakken stenen. De daken

den gehandhaafd/gerespecteerd (Hr), of dat enige ruimte

zijn gedekt met gebakken rode pannen. Stallen en schu-

voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is. Er zijn

ren, los van de kop-hals-romp boerderij zijn uitgevoerd in

afzonderlijke welstandscriteria opgenomen voor de tradi-

steen, plaatmateriaal of hout. Het kleurgebruik is over-

tionele bebouwing en voor de latere bebouwing.

wegend gedekt, afgestemd op de inpassing in het landschap. De detaillering is overwegend sober.

De Nije Pleats De Nije Pleats (fries voor ‘de nieuwe boerderij’) is een

Diversen

door de provincie Fryslân geïnitieerd project dat als doel

Veel percelen zijn voorzien van afschermende erfbeplan-

heeft om grote agrarische gebouwen inpasbaar te maken

ting.

in het Friese landschap. Het streven is om bij nieuwe agrarische ontwikkelingen (vergroten, vernieuwen van

Schuren voor deeltijdboeren

het agrarisch bedrijf) de Nije Pleats hierbij in te schake-

Deze staan los van de ‘normale’ percelen en zijn zorgvul-

len. Met name bij de plannen met megastallen is dit zeer

dige vormgegeven en ingepast in het landschap, meestal

wenselijk.

met gebruik van natuurlijke materialen (hout) en rode pannen.

Waardering Er bestaat een positieve waardering voor de relatie tussen de bebouwing en het open landschap en de typerende bebouwingskenmerken.

Beleidsintentie Het beleid is gericht op de instandhouding en waar mogelijk versterking van de bestaande waarden en bebou-

96

Agrarisch bedrijf in het poldergebied

Nieuwe schuur uitgevoerd in plaatmateriaal.

Agrarisch bedrijf kop-hals-romp boerderijen in het poldergebied.

Manegegebouw met een enkelvoudige hoofdvorm.

Nieuwe bebouwing agrarisch bedrijf

Recreatie bebouwing in poldergebied in de vorm van agrarische bebouwing

97

Welstandscriteria traditionele bebouwing

-

de vorm van de open en gesloten vlakken, de maatvoeringen en de verhoudingen zijn traditioneel (Iw);

Plaatsing -

gebouwen zijn vrijstaand (Hr);

-

de bebouwing op de agrarische percelen is zo veel

-

-

woningen kennen een eenvoudige gevelgeleding en compositie (Hr).

mogelijk geconcentreerd (de compacte clustering van


gebouwen versterkt de idee van beschutting in het

Voor de kop-hals-romp boerderijen zijn uitgebreidere

open gebied) (Hr);

criteria opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria

de richting van gebouwen is wisselend, boerderijen

sub. 6.2.

staan over het algemeen haaks op de weg. De overwegende richting in het te toetsen omgevingsbeeld

Opmaak

geldt als uitgangspunt (Iw).

Stallen, loodsen en schuren: -

Hoofdvorm -

-

-

gebouwen bestaan uit één bouwlaag voorzien van een

taal, windbreekgaas en/of glas (Hr); -

platen, vezelcementplaat of staalplaat profiel ingeto-

gebouwen hebben een enkelvoudige hoofdvorm met

gen profilering (Hr);

een kantig of hoofdzakelijk kantig karakter (Hr);

-

de detaillering is meestal sober maar zorgvuldig (Iw);

aan-, en uitbouwen en bijgebouwen zijn onderge-

-

de kleurstelling van de gebouwen is gedekt en komt

schikt aan het hoofdgebouw, kennen een enkelvoudi-

overeen met de voor Ameland gebruikelijke kleuren

ge, kantige vorm en veelal een lage gootlijn (Iw).

(geel genuanceerde steen en rode dakpan) (Hr);

Aanzichten


de hoofdgebouwen, zoals o.a. de woonfunctie, zijn naar de weg gekeerd (Hr);

-

materiaalgebruik dak bestaat uit dakpannen, dakpan-

kap (schilddak of zadeldak) (Hr);

-

-

het materiaalgebruik bestaat uit baksteen, hout, me-

het hoofdaccent van de gevelindeling is evenwichtig (Iw);

Opmaak (bedrijfs-)woningen: 

het materiaalgebruik bestaat uit baksteen, hout

98

en/of glas (Hr); 

elementen.

materiaalgebruik dak bestaat uit dakpannen (Hr);

Schuren voor hobby- en deeltijdboeren




Deze voldoen aan de richtlijnen zoals opgenomen in de



grootschalige zinken en koperen daken worden

nota ‘Schuilgelegenheden voor dieren van dierenhouders

niet toegestaan (Hr);

/ hobbyboeren en deeltijdboeren en opstallen bij groente-

bij toepassing van zink of koper als dakbedek-

tuintjes’ (Bijlage 4).



king is alleen de gepatineerde versie toegestaan



(Hr).

Reclame

de kleurstelling van de gebouwen is gedekt en


komt overeen met de voor Ameland gebruikelij-


ke kleuren (geel genuanceerde steen en rode


dakpan) (Hr);


Diversen -

-

-


rond en op de bouwpercelen is afschermende beplan-


ting aangebracht;


opslag is geconcentreerd op of in directe aansluiting


van de bouwpercelen;


voor opslag worden zwarte of donkergrijze verpakkings- en afdekmaterialen gebruikt;

-

er worden alleen natuurlijke afrasteringen of afrasteringen bestaande uit houten paaltjes en draad toegepast;

-

houten hekken verdienen de voorkeur boven metalen hekken;

-

in stand houden van de cultuurhistorisch waardevolle

99

Welstandscriteria latere bebouwing

(Iw); -

Plaatsing

de vorm van de open en gesloten vlakken, de maatvoeringen en de verhoudingen zijn traditioneel (Iw);

-


-


Opmaak

mogelijk geconcentreerd (de compacte clustering van

-

gebouwen versterkt de idee van beschutting in het

-

-

-

het materiaalgebruik bestaat uit baksteen, plaatmateriaal, kunststof, hout en/of glas (Hr);

open gebied) (Iw);

-


de richting van gebouwen is wisselend. De overwe-

-

de kleurstelling van de gebouwen is gedekt en komt

gende richting in het te toetsen bestaande omge-

overeen met de voor Ameland gebruikelijke kleuren

vingsbeeld geldt als uitgangspunt (Hr);

(geel genuanceerde steen en rode dakpan) (Hr);

(Ligboxen)stallen of schuren bij kop-hals-

-

(Ligboxen(stallen) en vergelijkbare grote schuren

rompboerderijen worden terug liggend geplaatst (Hr).

hebben een rode dan wel donkergrijze (matte kleu-

bij een nieuwe vestiging van bedrijfsgebouwen moet

ren) dakbedekking;

worden voldaan aan de geldende criteria.

-


Hoofdvorm -

-



kap (schilddak of zadeldak) (Hr); -

-


Diversen

een kantig of hoofdzakelijk kantig karakter (Hr);

-

aan-, en uitbouwen en bijgebouwen zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw, kennen een enkelvoudi-

ting aangebracht; -


Aanzichten het hoofdaccent van de gevelindeling is evenwichtig

opslag is geconcentreerd op of in directe aansluiting van de bouwpercelen;

-

-

rond en op de bouwpercelen is afschermende beplan-


-

er worden alleen natuurlijke afrasteringen of afraste-

100

ringen bestaande uit houten paaltjes en draad toegepast; -


-

in stand houden van de cultuurhistorisch waardevolle elementen.

De Nije Pleats Het streven is om bij nieuwe agrarische ontwikkelingen (vergroten, vernieuwen van het agrarisch bedrijf) de Nije Pleats hierbij in te schakelen. Met name bij de plannen met megastallen is dit zeer wenselijk.

101

DEELGEBIED 12 CULTUURGROND

Waardering Er bestaat een positieve waardering voor het open landschap en de typerende landschappelijk cultuurhistorisch waardevolle elementen.

Beleidsintentie Het beleid is gericht op de instandhouding en waar mogeGebiedsbeschrijving

lijk versterking van de bestaande landschappelijke waarden, cultuurhistorische waarden en bebouwingskenmer-

Ruimte Kenmerken van de cultuurgrond zijn de grote mate van openheid van het landschap, met overwegend grasland in een tamelijk rationele verkaveling. De kavels verschillen

ken. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr), of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

echter wel van elkaar in afmeting. In het deelgebied is op één enkele plaats (aan de zuidzijde) bebouwing aanwezig, het betreft een agrarisch bedrijfsperceel. De bebouwing bestaat uit een stelpboerderij met een tweetal kleine bijgebouwen/bouwwerken. Nieuwe bebouwing is in het gebied niet toegestaan.

Op een aantal plaatsen zijn nog landschappelijk cultuurhistorisch waardevolle elementen zichtbaar, zoals de aarden wallen aan de zuidwestzijde van Nes die vroeger de scheiding vormden tussen het in cultuur gebrachte land direct tegen de bebouwde kom en het woeste onontgonnen buitengebied.

102

Schapenschuur aan de Achterdijken in Nes

Oude zeekering Achterdijken

103

Welstandscriteria

-

de vorm van de open en gesloten vlakken, de maatvoeringen en de verhoudingen zijn traditioneel (Iw).

Plaatsing -


Opmaak

-


-

mogelijk geconcentreerd (de compacte clustering van gebouwen versterkt de idee van beschutting in het

glas (Hr); -

open gebied) (Hr); -

de richting van gebouwen is wisselend, boerderijen

het materiaalgebruik bestaat uit baksteen, hout en/of

daken van zijn volledig gedekt met rode gebakken dakpannen (Hr);

-

staan meestal haaks op de weg. De overwegende

voor bijgebouwen wordt geen damwand als dakbedekking gebruikt (Hr);

richting in het te toetsen omgevingsbeeld geldt als

-


uitgangspunt (Iw).

-

de kleurstelling van de gebouwen is gedekt en komt overeen met de voor Ameland gebruikelijke kleuren

Hoofdvorm -


(geel genuanceerde steen en rode dakpan) (Hr); -

kap (schilddak of zadeldak), tenzij op grond van het bestemmingsplan anders is toegestaan (Hr); -


-



een kantig of hoofdzakelijk kantig karakter (Hr); -

aan-, en uitbouwen en bijgebouwen zijn onderge-

Diversen

schikt aan het hoofdgebouw, kennen een enkelvoudi-

-


opslag is geconcentreerd op of in directe aansluiting van de bouwpercelen;

Aanzichten


-

de woonfunctie is naar de weg gekeerd (Hr);

-

het hoofdaccent van de gevelindeling is evenwichtig

ringen bestaande uit houten paaltjes en draad toege-

(Iw);

past;

-

er worden alleen natuurlijke afrasteringen of afraste-

104

-


-

in stand houden van de landschappelijke en cultuurhistorisch waardevolle elementen.

Reclame De welstandscriteria die ten aanzien van reclame, terrassen en dergelijke gelden, zijn opgenomen in bijlage 2 (Nota Reclamebeleid gemeente Ameland 2010) en bijlage 3 (Nota Terrassenbeleid gemeente Ameland 2011).


105

DEELGEBIED 13 SPORTVELDEN

Waardering De combinatie van vrijstaande bebouwing in een open groene setting is het belangrijkste kenmerk. De bebouwing heeft (ondanks de soms grote hoofdvorm), een eenvoudige uitstraling. De veranderingen zullen zich met name beperken tot (kleinschalige) aanpassingen en (ge-

Gebiedsbeschrijving

Binnen de gemeente liggen enkele sportterreinen waaronder het terrein aan de noordzijde van Hollum, de sporthal en tennisvelden in Nes en het terrein tussen Nes en Buren. Deze terreinen worden in veel gevallen omzoomd met hoog opgaand groen dat het zicht op de ruimte en bebouwing gedeeltelijk ontneemt. Opvallende elementen worden gevormd door enkele ‘antennemasten’.

vel)vernieuwing.

Beleidsintentie Inzet voor het welstandsbeleid is het behoud van het basiskarakter van het terrein met functionele vormgeving en een losse bebouwingsstructuur. Aandachtspunt is de recreatieve functie van de bebouwing af te stemmen op het omringende landschappelijke karakter. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehand-

Op de terreinen staan ten behoeve van de sportfunctie gebouwde voorzieningen (sporthal, kantines, douche- en

haafd/gerespecteerd (Hr), of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

toiletvoorzieningen, etc.). De bebouwing is doorgaans vrijstaand en eenvoudig qua hoofdvorm. Meestal zijn de gebouwen opgebouwd uit één laag met (meestal) een plat dak. De sporthallen zijn hoger (hoogte twee lagen, waarbij de bovenbouw zodanig is vormgegeven dat de suggestie van een kap wordt gewekt. De gevels zijn opgebouwd uit baksteen en/of beplating van damwandprofiel en kennen een eenvoudige detaillering. Het kleurgebruik is wisselend.

106

Sporthal Hollum

Sporthal Nes

Sport terrein Nes Buren (Geel Wit terrein)

107

Welstandscriteria

-

de gevelgeleding en -compositie heeft hoofdzakelijk een horizontaal karakter en is evenwichtig en afge-

Plaatsing

stemd op de architectuur van het gebouw (Hr).

-

gebouwen staan vrij in de ruimte (Hr);

-

er is sprake van een open bebouwingsbeeld (Hr);

Opmaak

-

de richting van gebouwen is wisselend (Hr);

-

de detaillering is eenvoudig maar zorgvuldig (Hr);

-

de positie en oriëntatie dient zich te voegen in de

-

materiaal en kleurgebruik passend in de landschappe-

groene omgeving. Indien er sprake is van aanvullende nieuwbouw zal deze opgenomen worden in een cluste-

lijke omgeving (Hr); -

ring en dient het bouwwerk zich te voegen naar het bestaande hoofdgebouw (Hr).


-


Hoofdvorm -

-

gebouwen bestaan uit één bouwlaag of een vergelijk-

Reclame

baar volume met een suggestie van een kap, tenzij


op grond van het bestemmingsplan anders is toege-


staan (Iw);


gebouwen hebben een enkelvoudige of samengestelde


hoofdvorm (Iw); -

de relatieve omvang varieert (Hr);


-

gebouwen kennen een kantige hoofdvorm (Iw).


-

Bij uitbreiding is een samenhangend totaalbeeld het


uitgangspunt voor de toetsing (Hr).

zijn opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria sub. 6.7 Zonnepanelen of –collectoren.

Aanzichten -

gebouwen zijn in principe op de (interne ontsluitings)weg georiënteerd (Iw);

108

DEELGEBIED 14 HAVENGEBIED

enkelvoudige als samengestelde hoofdvorm en geen bijgebouwen. De gebouwen bestaan uit één laag met een kap of een platdak. Naast een duidelijk functioneel karakter, hebben de gebouwen ook een representatief (publieksgericht) karakter.

Aanzichten Gebiedsbeschrijving

De gebouwen zijn alzijdig gericht. De gevelindeling is per pand verschillend, maar wordt meestal gekenmerkt door

Ruimte De Amelander havens worden gevormd door het gebied rond de Veerdam bij Nes en in de Ballumerbocht. De hier aanwezige bebouwing bestaat uit individuele panden waaronder dat van de KNRM (Ballumerbocht) en Wagenborg en enkele bedrijfspanden (Nes, waaronder horeca). Daarnaast liggen in het havengebied aanlegplaatsen van de veerboten en de recreatievaart.

een horizontale indeling. Opmaak De gevels van de gebouwen bestaat uit voornamelijk steenachtige materialen (vaak grijze betonsteen als basis), en/of hout en glas. Publieksgerichte representatieve delen zijn (gedeeltelijk) transparant. Het kleurgebruik bestaat uit gedekte tinten met enkele feller gekleurde accenten in de kleuren blauw en rood, waarmee het ‘havenkarakter’ wordt geaccentueerd. De

Plaatsing

detaillering is wisselend.

De plaatsing van de gebouwen is divers, maar altijd vrij in de ruimte. Door de openheid van het haventerrein en de zichtbaarheid van de gebouwen vanaf het water zijn de gebouwen van diverse kanten te benaderen. Er be-

Waardering Over het algemeen wordt het bestaande beeld positief gewaardeerd.

staat geen relatie tussen de plaatsing van de gebouwen onderling.

Beleidsintentie Het beleid is gericht op het behoud van de huidige beeld-

Hoofdvorm

kwaliteit. Het beleid is geconcretiseerd door aan te geven

De afmetingen zijn divers. De panden hebben zowel een

109

of een afzonderlijk criterium strikt dient te worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr), of dat enige ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

110

Veerdam Nes

Restaurant, fietsenverhuur en havenkantoor

Havenkantoor jachthaven.

Toilet- en onderhoudsgebouw Rijkswaterstaat.

KNRM gebouw Ballumerbocht.

Bouwwerk t.b.v. aanmeren van veerboot.

111

Welstandscriteria

-

Bij toepassing van zink of koper als dakbedekking is alleen de gepatineerde versie toegestaan (Hr).

Plaatsing -

er is sprake van vrijstaande bebouwing (Hr).

Reclame De welstandscriteria die ten aanzien van reclame, terras-

Hoofdvorm -

-


de gebouwen bestaan uit één bouwlaag met een kap


(Hr);


de individuele gebouwen hebben een enkelvoudige massa-opbouw (Iw);

-

-

de relatieve omvang van de gebouwen is klein tot


middelgroot (Iw);


er zijn geen aan- en uitbouwen (Hr).

ria die ten aanzien van zonnepanelen of –collectoren die zijn opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria

Aanzichten -

de bebouwing is alzijdig gericht (Hr);

-

de gevelindeling is divers, waarbij een horizontale


indeling overheerst (Iw).

Opmaak -

het materiaalgebruik bestaat uit steen, deels met geveldelen van hout, glas, trespa of kunststof (Hr);

-

de kleuren zijn gedekt, waarbij accenten in de kleuren blauw en rood worden toegepast (Hr);

-


-

grootschalige zinken en koperen daken worden niet toegestaan(Hr).

112

DEELGEBIED 15 RECREATIEWONINGEN

plaatst in het terrein, waarbij de richting varieert en waarbij de aanwezige duinvorming wordt gerespecteerd. Het bebouwingsbeeld is open.

Hoofdvorm De recreatiewoningen zijn groot van omvang en bestaan uit één bouwlaag met kap. De kap bestaat uit een combiGebiedsbeschrijving

natie van schilddak en zadeldak. Daarmee is sprake van een vloeiende vormbehandeling (‘afgeronde’ vorm). De

Ruimte De recreatiewoningen zijn gesitueerd midden op het campingterrein van Kleinvaarwater aan de Kleinvaarwaterweg te Buren, de locatie aan de Zwarteweg te Nes en de locatie Ridderweg 16. Gezien de ligging van de locaties en de verschijningsvorm van het gebouwde sluiten deze Kleinvaarwaterweg Buren

locaties het beste aan bij de criteria van deelgebied 6 recreatiewoningen met rieten kap zij het dat de criteria op enkele punten afwijkt en dus afwijkend omschreven moet worden zonder afbreuk te doen aan de ruimtelijke kwaliteit en bebouwingskarakteristiek van het gebied. Er is sprake van een projectmatige opzet. De recreatiewoningen aan de Kleinvaarwaterweg worden voor het grootste deel gebouwd in de verschijningsvorm die refereert naar boerderijtjes uit het dorp.

Zwarteweg Nes

Plaatsing

hoofdmassa is enkelvoudig. Bijgebouwen zijn aangebouwd aan en ondergeschikt aan de hoofdmassa of geïntegreerd in de hoofdmassa. Aanzichten Door het vrijstaande karakter en de plaatsing in het natuurlijke terrein zijn de woningen alzijdig gericht. De recreatiewoningen hebben een individueel karakter. De geleding en compositie van de gevels zijn evenwichtig. Opmaak De daken zijn voorzien van keramisch rode dakpannen. De gevels bestaan uit een metselwerk in een gele steen, gecombineerd met houten geveldelen. Er is sprake van verschillend kleurgebruik voor de kozijnen, ramen en deuren. De gevels van de recreatiewoningen aan de Zwarteweg zijn wit geschilderd.

Diversen

De recreatiewoningen zijn vrijstaand en willekeurig ge-

113

Bepalend voor de kwaliteit van de terreinen is de aanwe-

-

zigheid van het oorspronkelijk duinlandschap en het ont-

de plaatsing is willekeurig in het terrein, waarbij de richting varieert (Hr);

breken van nadrukkelijk aanwezige erfscheidingen (deze

-

het bebouwingsbeeld is open tot zeer open (Hr);

zijn zeer terughoudend, transparant en bestaan uit na-

-

terrasschermen en andere bouwwerken zijn onopval-

tuurlijke materialen; geen schuttingen).

lend en in een juiste verhouding tot de recreatiewoning (Hr).

Waardering De inpassing in het duingebied (Kleinvaarwater) zowel

Hoofdvorm

door vorm-, materiaal- en kleurgebruik, als door het

-

natuurlijke karakter van het terrein en het ontbreken van

het aanzicht van de recreatiewoningen manifesteert zich als één bouwlaag met kap;

nadrukkelijke erfscheidingen wordt zeer hoog gewaar-

-

de relatieve omvang is groot (Iw);

deerd.

-

de kap bestaat uit een schilddak en zadeldak (Hr);

-

lessenaarsdaken en afgeknotte daken komen niet

Beleidsintentie

voor (Hr);

Het beleid is gericht op het in stand houden en waar

-

de vormbehandeling is vloeiend (Iw);

mogelijk versterken van de hoge ruimtelijke kwaliteit van

-

de hoofdmassa is enkelvoudig (Iw);

de terreinen voor recreatiewoningen. De natuurlijke- en

-

bijgebouwen zijn aangebouwd aan en ondergeschikt

landschappelijke waarden van de terreinen dienen daarbij

aan de hoofdmassa of geïntegreerd in de hoofdmassa.

te worden beschermd. Het beleid is geconcretiseerd door

De nokhoogte bij een aanbouw moet tenminste 1 me-

aan te geven of een afzonderlijk criterium strikt dient te

ter lager liggen dan de nok van het hoofdgebouw.

worden gehandhaafd/gerespecteerd (Hr) of dat enige

(Hr);

ruimte voor incidentele wijzigingen (Iw) aanwezig is.

-

Welstandscriteria

Aanzichten

Plaatsing -

recreatiewoningen zijn vrijstaand (Hr);

vrijstaande bijgebouwen komen niet voor (Hr).

-

de recreatiewoningen zijn alzijdig gericht (Iw);

-

de geleding en compositie van de gevels zijn evenwichtig (Iw);

114

-

terrasschermen en ander bouwwerken zijn onopval-

schuttingen of stalen hekwerken).

lend (Hr); -

de recreatiewoning manifesteert zich vanaf de weg of

Zwembaden

het openbare gebied als één bouwlaag met kap.

-

buitenzwembaden zijn niet toegestaan;

-

jacuzzi’s zijn slechts toegestaan aan de achterzijde en

Opmaak -

de gevels bestaan uit een metselwerk in een gele steen, eventueel gecombineerd met houten gevelde-

in de directe nabijheid van de recreatiewoning -


len (of alternatieven in andere materialen zoals kunst-

-

-

stof of staal (mits ze dezelfde uitstraling hebben)


(Hr);


kappen zijn voorzien van keramisch rode dakpannen


(Hr);


het kleurgebruik voor het schilderwerk is verschillend


per recreatiewoning (Iw); -

het schilderen van stenen recreatiewoningen is niet toegestaan (Hr);

-

de detaillering is sober maar zorgvuldig (Iw);

-

voor dakafdekking mag geen zink en koper worden gebruikt (Hr).

Erfscheidingen Erfscheidingen zijn in deze gebieden niet gewenst. Indien een erfafscheiding toch noodzakelijk is, dan kan dit gebeuren met toepassing van een gladde draad met paaltjes. Andere toepassingen dienen zeer terughoudend zijn en moeten bestaan uit natuurlijke materialen (geen

115

6

OBJECTGERICHTE CRITERIA

oorspronkelijk zijn gebouwd voor het personeel van de vuurtoren.

Plaatsing De woningen zijn iets ten zuiden van de vuurtoren gebouwd en gerangschikt rond een pleintje.

Hoofdvorm

6.1

Woningen bij vuurtorencomplex

De woningen bestaan uit een bouwlaag met kap.

Monumenten en panden die in het bestemmingsplan als

Aanzichten en opmaak

karakteristiek of beeldbepalend worden aangemerkt wor-

De woningen zijn opgetrokken uit baksteen die zijn be-

den binnen de welstandsgebieden als bijzonder waardevol

pleisterd met uitzondering van één blok woningen. Het

beschouwd. Bouwplannen met betrekking tot deze cate-

dak is bedekt met dakpannen.

gorie monumentale bouwwerken worden door een integrale monumenten- en welstandscommissie getoetst. Om

Waardering

de cultuurhistorische en architectuurhistorische kwalitei-

De woningen zijn aangemerkt als Rijksmonument.

ten te waarborgen is een toetsing op basis van alleen de gebiedsgerichte criteria onvoldoende. Voor rijksmonu-

Beleidsintentie

menten wordt de redengevende omschrijving als kader

Behoud van de monumentale woningen.

worden gehanteerd waarbinnen de toetsing zal plaatsvinden.

Objectbeschrijving

Ruimte Bij de vuurtoren staat een cluster van 7 woningen die

116

Vuurtoren woningen

Ligging van het complex ten opzichte van de vuurtoren.

117

Welstandscriteria

Opmaak

Bij verbouwingen, onder meer ten behoeve van functie-

-

veranderingen van de traditionele woningen nabij het

de woningen zijn opgetrokken in baksteen (kleur bruin of rood) of in blokvorm gestukadoord.

vuurtoren-complex op Ameland gelden de volgende wel-

-

De daken zijn voorzien van gesmoorde pannen

standscriteria.

-

Kunststof kozijnen, daklijsten e.d. komen niet voor (het betreft een Rijksmonument)

Algemeen -

een bouwplan dient in overeenstemming te zijn met de beleidsintentie.

Plaatsing: -

evenwijdig aan de weg;

-

de woning is vrijstaand op een eigen erf gesitueerd.

Hoofdvorm -

de woningen bestaan uit een bouwlaag met kap;

-

aanbouwen die het oorspronkelijke karakter teniet doen zijn niet toegestaan.

Aanzichten -

het woongedeelte heeft een symmetrische gevelindeling met verticale openingen en horizontale accenten;

-

het dakvlak heeft een gesloten karakter (een beperkt aantal kleine openingen);

-

geen dakkapellen.

118

6.2


Beleidsintentie Het beleid is gericht op het in stand houden en waar

Objectbeschrijving Het poldergebied bij Ballum en Hollum wordt gekenmerkt door agrarische bebouwing. Op de plaatsen waar in de vijftiger jaren van de vorige eeuw, de eerste boerderijen zijn gebouwd bestonden die aanvankelijk alleen uit kophals-romp boerderijen. Later zijn deze bedrijven uitgebreid met ligboxenstallen, (kap)schuren, voeren

mogelijk versterken van de bestaande waarden en bebouwingskenmerken. Het restaureren van de bebouwing heeft de voorkeur boven sloop en vervangende nieuwbouw. Als sloop en vervangende nieuwbouw niet voorkomen kan worden dan dient te worden gestreefd naar het terug brengen van de oorspronkelijke bebouwingskernmerken.

(kunst)mest silo’s. De kop-hals-romp boerderijen worden vanuit historisch oogpunt dan ook gezien dan ook een beeldbepalende elementen in het agrarisch gebied. Ook op andere plaatsen op het eiland komen kop-hals-romp boerderijen voor.

Waardering Er bestaat een positieve waardering voor de kenmerkende kop-hals-romp boerderijen in het buitengebied.

119

Kop-hals-romp boerderij.

Renovatie en nieuwbouw agrarische bedrijfsgebouwen. Woonhuis gedeelte is gesloopt en herbouwt met invulling gevende aan de nieuwe wensen en eisen van deze tijd.

Agrarisch bedrijf kop-hals-romp boerderijen in het poldergebied.

120

Welstandscriteria Bij de beoordeling van bouwplannen voor kop/hals/romp

Opmaak

boerderijen geldt het bestaande bebouwingsbeeld als

-

uitgangspunt (Hr).

De gevels zijn van geel genuanceerde gebakken steen;

-

de daken zijn gedekt met gebakken rode dakpannen.

Plaatsing

Het kleurgebruik is overwegend gebroken wit met

-

donkergroen (Hr).

De kop-hals-romp boerderijen staan overwegend haaks op de weg. De afstand tot de weg is wisselend (Iw).

Reclame De welstandscriteria die ten aanzien van reclame, terras-

Hoofdvorm


-

Het voorhuis (woonhuis) bestaat uit één bouwlaag


met kap. Het schuurgedeelte is voorzien van een forse


kap die hoger is dan het woonhuis. De kapvorm van het woonhuis bestaat uit een zadeldak en de schuur heeft een schilddak. De opbouw is enkelvoudig met een kantige hoofdvorm (Hr).

Zonnepanelen of –collectoren Voor zover niet vergunningsvrij gelden de welstandscriteria die ten aanzien van zonnepanelen of –collectoren die zijn opgenomen in hoofdstuk 6 Objectgerichte criteria

Aanzichten -


Gevels en daken van de kop-hals-romp boerderijen moeten ongeschonden blijven. Toevoegingen zoals (dak)ramen en dakkapellen dienen beperkt te blijven tot hetgeen strikt noodzakelijk is om te kunnen voldoen aan de eisen met betrekking tot daglichttoetreding (Iw);

- de gevelindeling van de woningen (‘de kop’) is evenwichtig gericht, de compositie is traditioneel (Hr).

121

6.3

Nieuwe (grootschalige) ontwikkelingen

In hoofdstuk 7 staat omschreven hoe om te gaan bij nieuwe (grootschalige) ontwikkelingen waar nog geen gebiedsgerichte toetsingskaders voor zijn. De gebiedsgerichte toetsingskaders zijn gebaseerd op bestaand bebouwd gebied en de nieuwe bouwplannen dienen hier bij aan te sluiten. Voor grotere nieuwbouw- en (her)ontwikkelingslocaties is een meer ontwerpende benadering aan de orde en is er meestal sprake van een nieuwe stedenbouwkundige opzet. Zodra een groter project aan de orde is zal daarvoor een beoordelingskader met (tijdelijke) welstandscriteria moeten open vastgesteld worden. In de afgelopen jaren zijn er verschillende bouwplannen c.q. projecten gerealiseerd waar in eerste instantie nog geen welstandscriteria voor handen was. Deze bouwplannen / projecten zijn terug te vinden in bijlage 6 met de daarbij behorende omschrijving en criteria. Bij nieuwe ontwikkelingen zal deze bijlage aangepast worden.

122

6.4

Schoorsteenpijpen en afvoerkanalen

bebouwing. Hiertoe zijn een aantal wel-standscriteria opgenomen.

Objectbeschrijving Ruimte

Welstandcriteria

Voor de afvoer van lucht, rook en kookdampen zijn op verscheidene gebouwen schoorsteenpijpen, afvoerkanalen en/of afvoerinstallaties aanwezig. Dit komt in vrijwel

Plaatsing -

De schoorsteenpijpen bevinden zich bij voorkeur inpandig of op de achterkant van het dakvlak (gezien

alle deelgebieden voor.

vanaf de straatzijde). Plaatsing De schoorsteenpijpen en afvoerkanalen bevinden zich op het dak bij voorkeur inpandig van de gebouwen. Wat niet

-

Metalen afvoerkanalen zijn niet zichtbaar tenzij ze in een matte gedekte kleur (donker grijs) RAL 7022 of gelijkwaardig worden uitgevoerd.

gewenst is om dit aan de voorkant te hebben. Afzuiginstallaties worden inpandig aangebracht.

Hoofdvorm De afvoerkanalen liggen plat over het dak en de schoorsteenpijpen bevinden zich staand op het dak.

Aanzichten en opmaak Het materiaal dat overwegend wordt toegepast is metaal (aluminium) in matte uitvoering of donker grijs.

Beleidsintentie Om te voorkomen dat afvoerkanalen en schoorsteenpijpen een blik-vanger worden is het beleid erop gericht deze zo subtiel mogelijk in te passen bij de bestaande

123

Voorbeeld van een schoorsteenpijp hoe het niet moet.

Voorbeeld van een afzuiginstallatie op een plat dak hoe het niet moet.

Donker grijze afvoer pijp op het dak.

Toepassingen die afbreuk doen aan de panden.

124

6.5

Reclame en terrassen



Zonnepanelen dragen bij aan een duurzame energievoorzieningen. De gemeente Ameland wil het gebruik van zonnepanelen dan ook stimuleren.

De welstandscriteria die ten aanzien van reclame, terrassen en dergelijke gelden, zijn opgenomen in bijlage 2



De beschermde dorpsgezichten van Ameland hebben een waardevol monumentaal, historisch en cul-


tureel karakter. Dit karakter dient behouden te blij-


ven.

6.6

Schuilgelegenheden voor dieren van

Voor zover niet vergunningsvrij gelden de onderstaande welstandscriteria.

dierhouders / hobbyboeren en deeltijdboeren en opstallen bij groente-

-

toevoeging aan een hoofdgebouw, een aan- of uit-

tuintjes

bouw of een bijgebouw (Hr). -

De welstandscriteria die ten aanzien van schuilgelegenheden voor dieren en dergelijke gelden, zijn opgenomen


-

in bijlage 4 (Nota Schuilgelegenheden voor dieren van

De plaatsing van een zonnepaneel of –collector op een aanbouw of bijgebouw heeft de voorkeur boven plaat-

dierhouders / hobbyboeren en deeltijdboeren en opstallen bij groentetuintjes 2010) .

Een zonnepaneel of –collector is een ondergeschikte

sing op het hoofdgebouw (Iw). -


6.7


-

collector ondergeschikt binnen dit vlak (Hr).

buiten het beschermde dorpsgezicht Bij het opstellen van deze welstandscriteria is uitgegaan van de volgende uitgangspunten:

Op een schuin dakvlak is het zonnepaneel of –

Voorkeur om zonnepanelen uit te voeren in de vorm van dakramen ingelegd in de pannen of ingelegd in het riet conform een dakraam

125

-

Bij meerdere panelen/collectoren is er een regelmatige rangschikking op horizontale of verticale lijnen met een duidelijke ordening (Hr).

-


-


-


-


-


-


-

De kleur van een zonnepaneel of –collector komt overeen met het achterliggende dakvlak of is zwart, antraciet of donkergrijs (geen hoogglans) (Hr).

126

Natuurcentrum zonne panelen mee opgenomen in het ontwerp en kleurstelling van het gebouw

Grootste gedeelte van het dakvlak is dicht gelegd met zonnepanelen. Tevens zijn er verschillende soorten gebruikt (maatvoering etc.). Het zijn wel elementen van deze tijd maar of het de verschijningsvorm van de woning ten goede komt is maar de vraag.

Zonnepanelen op een traditionele kop-hals-romp boerderij.

Toepassing van een losstaand zonnepaneel.

Zonnepanelen toegepast bij een recreatiewoning met een flauwe kap.

127

6.8

Windmolens, turbines e.d.

geen opgenomen in de nota “klein windturbines Ameland” en het nu volgende.

Bij de vorig welstandsnota waren er nog geen beoordelingscriteria opgenomen voor windturbines c.q. -molens. De gemeente Ameland heeft als doelstelling het eiland in

Objectgerichte criteria voor kleine windturbines tot 10 m hoogte

2020 zelfvoorzienend te laten zijn in de energiebehoefte. Een mogelijkheid om duurzame energie op te wekken is het plaatsen van kleine windturbines c.q. -molens. De ontwikkelingen met betrekking tot windenergie hebben niet stil gestaan en ontwikkelen zich steeds verder. Mogelijkheden, aanvragen en regelgeving zijn veranderd en spelen in op de huidige mogelijkheden en ontwikkelingen. Objectgerichte beoordelingscriteria voor windturbines c.q. -molens moeten dan ook aan de welstandsnota worden toegevoegd. Het bestemmingsplan is maatgevend voor de plaatsing van windturbines c.q. -molens. De wel-

Algemeen De kleine windturbines zijn veelal omgevingsvergunning plichtige objecten met een eigen verschijningsvorm die vanuit welstand moeilijk beoordeelbaar is aan de hand van de criteria zoals die voor de overige bebouwing gehanteerd worden. Tegelijk zijn ook kleine windturbines door hun omvang en het bewegen van in het bijzonder hun wieken in de regel zeer nadrukkelijk aanwezig zijn en daarmee sterk bepalend voor de ervaring van het directe omgevingsbeeld.

standsadvisering geschiedt daarbinnen. Dit wil zeggen binnen de mogelijkheden die het bestemmingsplan biedt.

Objectbeschrijving De verschijningsvorm van kleine windturbines varieert

In 2015 is de nota “Klein windturbines Ameland” opgesteld. Voor de welstandsbeoordeling van kleine windturbines wordt verwezen naar deze nota.

van zogenaamde ‘wokkelvormige’ turbines (roteren rond een doorgaande horizontaal gelegen, dan wel verticaal geplaatste as) tot de meer traditionele vorm van mast, rotor en mogelijk een gondel. Doel van een windturbine is

Daar waar een omgevingsvergunning wordt aangevraagd voor een bouwwerk geen gebouw zijnde en deze past binnen de bestemming regels, eventueel met binnenplanse ontheffing tot maximaal 10 meter hoogte, geldt het

het omzetten van windenergie in elektrische energie. Een kleine windturbine heeft een maximale tiphoogte van 10 meter waarvan de rotor bij een HAT en VAT een oppervlakte beschrijft van maximaal 40m2 (een maximale

128

wiekdiameter van 3,5 meter). De maatvoering is in vrijwel alle gevallen zodanig dat er sprake is van een pas-

Opstellingen in het landschap

sende schaalverwantschap met de omringende bebou-

Een kleine windturbine zal opvallen in het omgevings-

wing.

beeld. Door plaatsing bij bebouwing (bijvoorbeeld een boerderij met forse stal) of een markant punt in het land-

Locatiekeuze

schap voegt de kleine windturbine zich veelal binnen het

De locatiekeuze is afhankelijk van de planologische mo-

omgevingsbeeld. Plaatsing van meerdere kleine windtur-

gelijkheden vertaald in de bestemmingsplannen. Veelal

bines dicht bij elkaar kan snel leiden tot een rommelig-

zal de keuze vallen op plaatsing in bebouwd gebied zoals

heid binnen de bestaande ruimtelijke kwaliteiten van een

bedrijfsterreinen of daar waar mogelijk in het buitenge-

bebouwingscluster. Om dit te voorkomen is een grotere

bied. Bij agrarische percelen zal dit plaats vinden binnen

onderlinge afstand en afstemming vereist.

het agrarisch bouwperceel. Van belang is dat de inpassing van windturbines passend is bij het bestaande bebou-

Hoofdvorm, aanzichten en opmaak

wingsbeeld, niet verstorend is voor de omgeving en er

In hoofdvorm, aanzichten en opmaak dienen de onderde-

geen aantasting is van het karakter, de leefomgeving en

len van de kleine windturbine ook in visueel opzicht op

het belevingsbeeld, waarde van het gebied c.q. situering

elkaar afgestemd te zijn. Daarnaast is vereist dat door

ter plaatse. De ruimtelijke kwaliteit zoals aspecten als

vormgeving en materiaal- en kleurbepaling de turbine het

gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde

bestaande (kleinschalige) omgevingsbeeld noch nadelig

van de omgeving moeten gewaarborgd blijven.

beïnvloedt, noch domineert.

Opstellingen in bebouwd gebied Plaatsing binnen de bebouwing (met name op bedrijven-

Waardering, beleidsintentie.

terreinen) draagt bij tot enige ondergeschiktheid en

Op provinciaal niveau geeft de provincie in haar verorde-

houdt als zodanig de verandering van het omgevings-

ning “Romte Fryslân 2014” aan dat er in beginsel geen

beeld beperkt. Bij plaatsing van kleine windturbines in

bouwmogelijkheid is voor kleine windturbines in het lan-

onderlinge visuele nabijheid is afstemming op elkaar

delijke gebied. Daarbij is duidelijk gemaakt dat GS ont-

(plaats, hoogte, vorm) gewenst.

heffing kunnen verlenen voor een innovatief project voor

129

kleine windturbines met een horizontale as in andere

Plaatsing

vormen dan 2 of 3 wieken, waaronder de zgn. niet-wiek

-

turbines en een rotordiameter van maximaal 2 meter.

Op bedrijfsterrein; nabij in het buitengebied gesitueerde (agrarische) bebouwing (Ri);

Gezien de gemeente als doelstelling heeft in 2020 zelf-

-

op erf, duidelijk onderdeel van de bebouwing (Hr);

voorzienend te willen zijn op energievoorziening wil de

-

gekoppeld aan bebouwing of gekoppeld aan goed

gemeente liefst verder gaan dan alleen het geen in de

zichtbare landschapselementen (Hr);

provinciale verordening is genoemd. Tot nu toe wordt

-

solitair (ruime afstand tot andere windturbines) (Hr);

gefocust op mogelijkheden die overeenkomstig het be-

-

wiekslag niet boven openbaar en/of vrij toegankelijk

stemmingsplan mogelijk zijn. De gemeente is voorstander voor ontwikkelingen op gebied van windenergie mits

gebied (Hr); -

de toepassingen ruimtelijk en landschappelijk op een goede en ondergeschikte wijze (toegespitst op de speci-

ondergeschikt en afgestemd op de erfinrichting en de bebouwing (Ri);

-

afgestemd op landschapsstructuur (Ri).

fieke verschijningsvorm van de toepassing) wordt ingepast.

Hoofdvorm

Vanwege de invloed op primair het directe omgevings-

-

zelfstandige vloeiende hoofdvorm (Ri);

beeld is een zorgvuldige situering en vormgeving van

-

mast in hoogte afgestemd op bebouwing (totaal heeft

mini windturbines en een zorgvuldige afstemming op het

de windturbine een maximale tiphoogte van 10 me-

omgevingsbeeld vereist.

ter) (Hr); -

Welstandscriteria

Ruimte -

bedrijfsterreinen, grootschalige omgeving en agrarisch

één mast en drie wieken; eenduidige wokkelvorm (Ri);

-

rotorhuis ondergeschikt van omvang (Ri);

-

overwegend rank (Ri);

-

evenwichtige verhouding tussen masthoogte / wiek-

gebieden (Hr);

diameter en rotor/ as (in de regel wieklengte niet

-

binnen het agrarisch bouwperceel (Hr);

meer dan 1/3 van de masthoogte) (Hr);

-

object bij bebouwing (Hr).

-

toevoegingen, aan- en uitbouwen, alsmede kleine bijgebouwen zijn sterk ondergeschikt (denk aan o.a.

130

de trafokasten, trap en ladder, windvaan, entree, zendinstallaties, reclame) (Ri).

Aanzichten -

mast / wieken en rotor / as zijn in maatvoering op elkaar afgestemd (Hr);

-

toevoegingen zoals naam aanduidingen etc. zijn ondergeschikt en onopvallend (Hr);

Opmaak -

materiaal: metaal (Ri);

-

kleur: onopvallend (bij voorkeur mat-grijswit voor mast, rotorhuis en wieken) (Hr).

Overig -

aandacht voor de inrichting en beplanting van het erf (Ri);

-

aandacht voor de toevoeging van afrasteringen, schakelkasten, etc.

131

7

KADER VOOR NIEUWE GROOTSCHALIGE ONT-

en door de gemeenteraad zijn vastgesteld voordat de planvorming van de eerste bouwfase start. Uiteraard worden de Algemene principes genoemd in hoofdstuk 4 paragraaf 4.3 hierbij betrokken worden maar zo ook een nota als b.v. de Neije Pleats e.d.. Is de ontwikkelingsfase

WIKKELINGEN

afgerond, dan kunnen reguliere welstandscriteria gericht op het beheer van het gebied worden vastgesteld.

De gebiedsgerichte toetsingskaders zijn gebaseerd op bestaand bebouwd gebied. Veelal leidt dit er toe dat nieuwe bouwplannen aan dienen te sluiten bij het bestaande karakter van het gebied. Echter, voor grotere nieuwbouw- en (her-)ontwikkelingslocaties is een meer ontwerpende benadering aan de orde. Voor dergelijke gebieden is vrijwel altijd sprake van een nieuwe stedenbouwkundige opzet die een vertaling zal vinden in een (herzien) bestemmingsplan. Zodra een groter project aan de orde is, zal de gemeenteraad daarvoor een beoordelingskader met (tijdelijke) welstandscriteria vast moeten stellen dat naadloos op de bestemmingsvoorschriften aansluit.

Het opstellen van een dergelijk beoordelingskader wordt een vast onderdeel van de stedenbouwkundige planvoorbereiding. De criteria worden door de stedenbouwkundige in overleg met de welstandscommissie opgesteld. De welstandscriteria moeten in de Inspraak worden gebracht

132

8

HANDHAVING EN EXCESSEN

Ontheffing Het kan voorkomen dat een bouwwerk in een deelgebied valt terwijl de criteria voor het naastgelegen deelgebied eigenlijk van toepassing zijn. Burgemeester en wethouders kunnen bepalen dat de welstandscriteria van een aangrenzend deelgebied van kracht zijn.

Excessenregeling bij vergunningsvrije bouwwerken Handhaving De gemeente geeft met deze welstandsnota beleidsregels voor het welstandstoezicht. De gemeente zal zich uiteraard inspannen voor de naleving van deze regels. Dit betekent dat het handhavingsbeleid en het tegengaan van illegale bouwwerken belangrijke aandachtspunten zijn.

Ook bouwwerken waarvoor geen omgevingsvergunning hoeft te worden gevraagd, moeten in ieder geval aan de minimale welstandseisen voldoen. Om te voorkomen dat er na realisering sprake is van een exces een bouwwerk dat ‘in ernstige mate in strijd is met redelijke eisen van welstand’ kunnen burgemeester en wethouders volgens artikel 13a van de Woningwet een eigenaar van het betreffende bouwwerk aanschrijven om de strijdigheid op te

Als voor een vergunning plichtig bouwwerk geen omgevingsvergunning is aangevraagd, of als het bouwwerk na

heffen. De excessenregeling is bedoeld om corrigerend op te treden.

realisering afwijkt van de tekeningen waarop de omgevingsvergunning is afgegeven, krijgt de eigenaar de gelegenheid om (alsnog) een vergunning aan te vragen voor het gerealiseerde bouwwerk. Als deze moet worden geweigerd, bijvoorbeeld vanwege een negatief welstandsadvies, dan kunnen burgemeester en wethouders degene die tot het opheffen van de situatie bevoegd is, aanschrijven om binnen een door hen te bepalen termijn de

Bij het toepassen van de excessenregeling moet er sprake zijn van een buitensporigheid in het uiterlijk die ook voor niet-deskundigen evident is en die afbreuk doet aan de ruimtelijke kwaliteit van een gebied. In de volgende gevallen is in ieder geval sprake van een exces: -

het visueel of fysiek afsluiten van een bouwwerk voor zijn omgeving;

strijdigheid op te heffen.

133

-

ernstig verval van bouwwerken;

-

het ontkennen of vernietigen van architectonische bijzonderheden bij aanpassing van een bouwwerk;

-

armoedig materiaalgebruik;

-

toepassing van felle of (sterk) contrasterende kleuren;

-

te opdringerige reclames;

-

schuttingen, (erf)afscheidingen, windschermen e.d. in de recreatiegebieden;

-

een te grove inbreuk op wat in de omgeving gebruikelijk is (zie daarvoor de gebiedsgerichte welstandscriteria).

134

BIJLAGE 1

BEGRIPPENLIJST A Aanbouw

Grondgebonden toevoeging van één bouwlaag aan een gevel van een gebouw.

Aangekapt

Met kap bevestigd aan dakvlak.

Aardtinten

Rood/bruine tinten.

Achtergevellijn

Denkbeeldige lijn die strak loopt langs de achtergevel van een gebouw tot aan de perceelgrenzen.

Achterkant

De achtergevel, het achtererf en het dakvlak aan de achterzijde van een gebouw; de zijgevel, het zijerf en het dakvlak aan de zijkant van een gebouw voor zover die zijde (zijdelings) niet gekeerd is naar de weg of het openbaar groen.

Afdak

Dak dat is aangebracht tegen een muur of gebouw om tegen neerslag te beschermen.

Afstemmen

In overeenstemming brengen met.

Antennedrager

Antennemast of andere constructie bedoelt voor de bevestiging van een antenne.

Antenne-installatie

Installatie bestaande uit een antenne, een antennedrager, de bedrading en de al dan niet in een techniekkast opgenomen apparatuur, met de daarbij behorende bevestigingscon-

135

structie. Asymmetrische kap

Zadeldak met twee ongelijke dakvlakken.

Authentiek

Overeenstemmend met het oorspronkelijke, origineel, eigen kenmerken dragend, oorspronkelijk.

B Band

Horizontale versiering in de gevel in afwijkend materiaal, meestal natuursteen, kunststeen of baksteen.

Bebouwing

Eén of meer gebouwen en/of andere bouwwerken.

Bedrijfsbebouwing

Gebouwen ten behoeve van bedrijven zoals hallen, werkplaatsen en loodsen.

Behouden

Handhaven, in stand houden, bewaren.

Belendende

Naastgelegen, (direct) grenzend aan.

Beschermd dorpsgezicht

Gebied dat vanwege de ruimtelijke of cultuurhistorische waarde is aangewezen tot beschermd gebied krachtens de Monumentenwet.

Beschotting

Houten gevelbekleding.

Bestemmingsplan

Door de gemeenteraad vastgesteld plan waarin gebruik van grond en bebouwingsvoorschriften zijn geregeld.

Bestrating

Verharding zoals straatstenen of tegels.

Bijgebouw

Gebouw dat bij een hoofdgebouw hoort en los van het hoofdgebouw op het erf of kavel staat; meestal bedoeld als schuur, tuinhuis of garage.

Blinde muur, wand of gevel Gevel of muur zonder raam, deur of andere opening. Boeiboord

Opstaande kant van een dakgoot of dakrand, meestal uitgevoerd in hout of plaatmateriaal.

Boerderij

Gebouw of gebouwen of een erf met een (oorspronkelijk) agrarische functie en het daarbij horende woonhuis waaronder de stolp, kop-hals-romp en andere typen.

Borstwering

Lage dichte muur tot borsthoogte.

136

Bouwblok

Een aan alle zijden door straten, wegen of groen begrensde groep gebouwen, die een stedenbouwkundige eenheid vormt.

Bouwen

Het plaatsen, het geheel of gedeeltelijk oprichten, vernieuwen of veranderen of het vergroten van het bouwwerk.

Bouwlaag

Verdieping van een gebouw.

Bouwvergunning

Vergunning als bedoeld in artikel 40, eerste lid van de Woningwet.

Bouwperceel

Een aaneengesloten terreinoppervlak, waarop krachtens het plan een zelfstandige, bij elkaar behorende bebouwing is toegestaan.

Bouwwerk

Algemene benaming voor alle soorten gebouwde objecten.

Bovenbouw

Bovenste, uit een oogpunt van gebruik meestal belangrijkste gedeelte van een gebouw, meestal in tegenstelling tot de onderbouw, het dragende gedeelte, fundament.

Buitengebied

Buiten de bebouwde kom gelegen gebied, ook wel landelijk gebied genoemd.

Bungalow

Meestal vrijstaande woning waarvan alle vertrekken op de begane grond zijn gesitueerd.

C Carport

Afdak om de auto onder te stallen, meestal bij een woning.

Conformeren

Zich voegen naar, gelijkvormig maken, aanpassen aan, afstemmen op.

Context

Omgeving, situatie, geheel van de omliggende ruimtelijke kenmerken.

Contrasteren

Een tegenstelling vormen.

D Dak

Afdekking van een gebouw, vlak of hellend.

Dakafdekking

Vlak of hellend vlak van een gebouw, waarop dakbedekking is aangebracht

Dakhelling

De hoek van het dak.

Dakkapel

Ondergeschikte toevoeging aan een dakvlak, vooral bedoeld om de lichttoevoer te ver-

137

breden en het bruikbaar woonoppervlak te vergroten. Daknok

Hoogste punt van een schuin dak. Horizontale snijlijn van twee dakvlakken, de hoogste lijn van het dak

Dakopbouw

Een toevoeging aan de bouwmassa door het verhogen van de nok van het dak, die het silhouet van het oorspronkelijke dak verandert.

Dakraam

Raam in een dak.

Daktrim

Afwerking bovenzijde dakrand ten behoeve van waterkering.

Dakvlak

Een vlak van het dak/kap.

Dakvoet

Laagste punt van een schuin dak. Het snijpunt van de daklijn en de onderliggende gevellijn.

Damwandprofiel

Metalen beplatingmateriaal met een damwandprofilering.

Detaillering

Uitwerking/weergave van de verschillende onderdelen c.q. aansluitingen.

Diversiteit

Verscheidenheid, afwisseling, variatie.

(Dwars)profiel

Omtrek van een gebouw of bouwdeel (bijvoorbeeld kozijn) of een doorsnede daarvan.

E Ensemble

Architectonische en stedenbouwkundige compositie van meerdere panden.

Erf

Onbebouwd stuk grond behorende bij een boerderij of huis; voorerf

Gedeelte van het erf dat aan de voorzijde van een gebouw is gelegen;

zijerf

Gedeelte van het erf dat aan de zijkant van het gebouw is gelegen;

achtererf

Gedeelte van het erf dat aan de achterzijde van het gebouw is gelegen.

Erker

Kleine toevoeging van ten hoogste één bouwlaag aan de gevel van een gebouw, meestal uitgevoerd in hout en glas.

G Gebouw

Elk bouwwerk dat een voor mensen toegankelijk, overdekte, geheel of gedeeltelijk met

138

wanden omsloten ruimte vormt. Geleding

Onderverdeling van de gevel in kleinere vlakken. Verticale, horizontale of figuratieve indeling van de gevel door middel van gevelopeningen, metselwerk, verspringingen of andere gevelkenmerken en detailleringen.

Gevel

Buitenmuur van een gebouw.

Gevelmakelaar

Decoratieve bekroning van een geveltop.

Goot

Waterafvoer, veelal tussen gevel en dakvlak.

Gootklos

Zie klossen.

Gootlijn

Veelal horizontale lijn die een goot of meerdere goten aan de gevel vormen.

Gradatie

De mate waarin de woningen in het gebied het aangegeven beeldcomponent uitdrukken (bepalend, overwegend, gevarieerd) . Hiermee wordt de mate van samenhang of juist verscheidenheid in het straatbeeld bepaald.

H Hoofdvorm/-massa

Voornaamste vorm.

I Ingetogen

Onthouden van buitensporigheden of uitspattingen.

K Kantig:

Hoofdvorm bepaald door enkelvoudige geometrische vormen (bijv. rechthoekige bouwvorm met platte afdekking, woning met zadeldak, lessenaars dak of schilddak).

NB hoofdzakelijk kantig:

idem maar dan met ondergeschikte toevoegingen (Zie ook vloeiend).

Karakteristieke

herkenbare, kenmerkende, typerende panden of objecten .

139

Kap

Samenstel van houten, ijzeren of betonnen onderdelen dat de dakbedekking draagt.

Kavel

Grondstuk, kadastrale eenheid.

Keper

Snijlijn van twee aansluitende dakvlakken.

Kern

Veelal kleinschalig stedelijk gebied, ook wel centrum van dorp of stad.

Klossen

Uit de muur stekende houten of gemetselde blokjes ter ondersteuning van uitstekende onderdelen van een gebouw zoals dakgoten.

L Lessenaar dak

Dak met één hellend, niet onderbroken dakvlak.

Lichtkoepel

Raamconstructie meestal in een plat dak, in de vorm van een koepel.

Lijst

Een meestal versierde en geprofileerde rand als bekroning van de bovenzijde van een gevel.

Lineair

Rechtlijnig, langgerekt.

Lint(bebouwing)

Langgerekte weg met daarlangs bebouwing.

Luifel

Een plat uitgebouwd afdak, vaak boven een deur.

M Makelaar

Verticale balk op de kopse kant van een zadeldak, die oorspronkelijk ter ondersteuning was maar vanaf de negentiende eeuw vooral decoratief is.

Mansardekap

Dakvorm waarbij het onderste deel van het dak steiler is dan het bovenste deel waardoor een geknikte vorm ontstaat.

Markies

Opvouwbaar zonnescherm.

Massa

Volume van een gebouw of bouwdeel.

Materialisering

Gebruik van materiaal.

140

Megastallen

Een megastal is een stal die aanzienlijk groter is dan een gangbare stal. Hieronder wordt doorgaans verstaan een groot aantal dieren op één locatie waarbij het kan gaan om een verzameling van kleinere stallen of meerdere verdiepingen.

Monument

Aangewezen onroerend goed als bedoeld in artikel 3 van de Monumentenwet 1988.

N Negge

Het vlak c.q. de maat tussen de buitenkant van de gevel en het kozijn.

Nok

Horizontale snijlijn met twee dakvlakken, de hoogste lijn van een dak.

O Omgevingsvergunning

Vergunning als bedoeld in artikel 2.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.

Oorspronkelijk

Overeenstemmend met het origineel, eigen kenmerken dragend, authentiek.

Ondergeschikt

Voert niet de boventoon.

Ontsluiting

De toegang tot een terrein of een gebouw.

Oriëntatie

De hoofdrichting van een gebouw.

Ornamentiek

Versiering die in schilder- of bouwkunst wordt aangebracht op gebouwen.

P Paneel

Rechthoekig vlak, geplaatst in een omlijsting.

Parcellering

Indeling in percelen.

Piramidedak

Dak gevormd door vier driehoekige dakschilden die in één punt bijeenkomen.

Plaatmateriaal

Bouwmateriaal dat in plaatvorm geleverd wordt, zoals hout (triplex en multiplex), kunststof (onder andere trespa) of staal (vlak of met profiel). Meestal ten behoeve van gevelbekleding.

141

Plint

Een duidelijk te onderscheiden horizontale lijn aan de onderzijde van een gebouw.

Profiel

Omtrek van een gebouw of bouwdeel (bijvoorbeeld kozijn) of een doorsnede daarvan.

Pui

Onderste deel van een gevel, veelal grotendeels van glas.

R Raamdorpel

Horizontaal stenen element onder de onderdorpel van een houten kozijn, dat ervoor zorgt dat water onder het kozijn buiten het muurvlak wordt afgevoerd.

Raamhout:

Hout waaruit ramen vervaardigd worden of omlijsting waarbinnen het paneel van een deur of beschot wordt ingesloten. Ook wel draaiende of schuivende delen van kozijn/post.

Referentiekader

Het geheel van waarden en normen binnen een bepaalde groep waarnaar verwezen kan worden.

Renovatie

Vernieuwing.

Respecteren

Met eerbied behandelen, eerbiedigen, waarderen.

Rijtjeshuis

Huis als onderdeel van een reeks aaneen gebouwde, gelijkende woningen.

Ritmiek

Regelmatige herhaling.

Rooilijn

Lijn die in het bestemmingsplan of bouwverordening de grens aangeeft waarbinnen gebouwd mag worden.

S Samengesteld dak

Dak, bestaande uit verschillende delen.

Schilddak

Dak, gevormd door twee driehoekige schilden aan de smalle en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.

Situering

De plaats van een bouwwerk in zijn omgeving.

Sober

Bescheiden, eenvoudig.

142

T Thema

Sfeerbeschrijving per straat, zone of bebouwingsgroep.

Textuur

De waarneembare structuur van een materiaal (bij metselwerk dus de oneffenheden van de steen en het voegwerk)

Toetsingskader

Kader, bestaande uit criteria, dat gehanteerd wordt om een oordeel te kunnen vormen over de juistheid, waarde van een bouwwerk.

Topgevel

Driehoekvormig, in een punt uitlopend deel van een gevel.

Trendsetter

(eerste) bouwwerk dat de trend bepaalt.

Tuitgevel

Opgemetselde voorgevel.

U Uitbouw

Aan het gebouw vastzittende bouwwerk dat rechtstreeks vanuit het gebouw toegankelijk is.

V Voorgevellijn

Denkbeeldige lijn die strak loopt langs de voorgevel van een bouwwerk.

Voorgevelrooilijn

Voorgevelrooilijn als bedoeld in het bestemmingsplan dan wel de gemeentelijke bouwverordening.

Voorkant

De voorgevel, het voorerf en het dakvlak aan de voorzijde van een gebouw; de zijgevel, het zijerf en het dakvlak aan de zijkant van een gebouw voor zover die zijde (zijdelings) gekeerd is naar de weg of het openbaar groen.

143

W Windveer

Plank aan weerskanten van een pannendak, bevestigd langs de buitenste rij pannen.

Woning

Een complex van ruimten, uitsluitend bedoeld voor de huisvesting van één afzonderlijke huishouding.

Wolfdak/wolfeinden

Meestal een zadeldak waarvan één of beide dakschilden op de kop een afgeknot dakschild heeft (wolfeind).

Z Zadeldak

Dak met twee tegenoverliggende dakvlakken die bij de nok samenkomen.

Zijgevellijn

Denkbeeldige lijn die strak loopt langs de zijgevel van een bouwwerk tot aan de perceelgrenzen.

144

145

BIJLAGE 2

NOTA RECLAMEBELEID GEMEENTE AMELAND 2010

146

BIJLAGE 3

NOTA TERRASSENBELEID GEMEENTE AMELAND 2011

147

BIJLAGE 4

NOTITIE SCHUILGELEGENHEDEN VOOR DIEREN VAN DIERENHOUDERS / HOBBYBOEREN EN DEELTIJDBOEREN EN OPSTALLEN BIJ GROENTETUINTJES

148

BIJLAGE 5

KAARTEN GEBIEDSINDELING / DEELGEBIEDEN

149

BIJLAGE 6

NIEUWE (GROOTSCHALIGE) ONTWIKKELINGEN

150

BIJLAGE 7

ZONNECELLEN EN CULTUREEL ERFGOED

151

COLOFON “Welstandsnota gemeente Ameland 2016” Deze nota is opgesteld door de gemeente Ameland Dhr. G.A.M. Metz Dhr. J.P. Kooiker

Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 21 maart 2016

152

WELSTANDSNOTA GEMEENTE AMELAND. januari 2016

Recommend Documents