Welkom Moderator: Albert Hulshoff
Op Locatie: De Scheg, Deventer Aschwin Lankwarden
ESCo’s 9.40 uur Menukaart Prestatiecontracten en het Erasmus Contract Door: Marc Hopman, AT Osborne 10.10 uur
GebiedsESCo Plaspoelpolder Door: Bart van de Velde, APPM & Gijs Schuurhuis, Urbanisator Plaspoelpolder
10.45 uur
Netwerken
11.30 uur
Einde
kennisplatform over duurzaam bouwen
Missie
“Kennis is het enige dat je kunt vermenigvuldigen door het te delen”
AT OSBORNE
www.atosborne.nl
Duurzaam Gebouwd Op Locatie Erasmus Universiteit & Menukaart Prestatiecontracten
21 mei 2014 Marc Hopman – Senior Consultant
AT Osborne
Huisvesting en Vastgoed
Infrastructuur Gebiedsontwikkeling en Milieu
Legal
Interim executives
Organisatie & Huisvestingsadvies
Infrastructuur & Mobiliteit
Legal & Contracting
Interim executives
Gezondheidszorg
Projectbeheersing
Projectmanagement
Gebiedsontwikkeling
Bouwkostenmanagement
Milieu & Omgeving
AT Osborne Academy
10
Multidisciplinair bureau Werkt aan oplossingen voor ruimtelijke vraagstukken Met 150 adviseurs en managers Legal & contracting Interim executives
11
Hoofdkantoor AT Osborne, Eerste Duurzame Rijksmonument met Energieprestatie contract
Afspraak Triodos en AT Osborne: Samen verduurzamen Energiebesparing wordt bij de vaste huursom opgeteld De kosten moeten in balans zijn Geen All-in huurcontract, rekening energie ligt bij huurder
Voorbeeld: Huidig Huur:
Energie:
€180,-
€ 40,-= € 220,-
Nieuw
12
Huur:
Energie:
€190,-
€ 30,-= € 220,-
INHOUD
13
Energieprestatie contract Erasmus aanbesteding en prestatiecontract Menukaart Prestatiecontracten Vragen
Energieprestatiecontract Kenmerken contract Wat is een energieprestatiecontract? Afspraken met een commerciële partij om energiebesparende maatregelen te realiseren in het voordeel van beide partijen. Een goed contract is: Transparant en helder Goed beheersbaar Communicatiemiddel Omvat besparingsprikkels
14
Energieprestatiecontract Vertrekpunt Energiekosten
Gebouwgebonden (45%)
Organisatie- en gedragsgebonden (55%)
Ingebruikfase
Bouwfase
0 jaar jaar
15
5 jaar
10 jaar
15 jaar
20 jaar
25 jaar
30 jaar
35 jaar
40
Energieprestatiecontract Welke prestaties? B. Duurzaam beheer • Elektriciteit / m2 • Warmte (gas) / m2 • Stadswarmte / m2
C. Optimale kosten / kwaliteit • Onderhoudskosten / m2 • Energiekosten / m2 • Status installaties • Storingen
Optimaal beheer en onderhoud op basis van prestaties
E. Innovatie • Vernieuwing • Revisiegegevens
Bron: RVO.nl
16
A. Klanttevredenheid • Overall • Klimaat • Dienstverlening
D. Binnenklimaat • Temperatuur • CO2 concentratie • Verlichtingsterkte • Geluidsniveau
INHOUD
17
Energieprestatie contract Erasmus aanbesteding en prestatiecontrac Menukaart Prestatiecontracten Vragen
Opbouw prestatiecontract
Uitvoerende partij
Opdrachtgever
Overeenkomst
Opbouw prestatiecontract
Algemene Bepalingen
Overeenkomst
Werkomschrijving Energie prestatiecontract
Erasmus Contract De Getallen
BVO Gemiddelde omvang Studenten Medewerkers
circa 195.000 m2 € 1.500.000 - €2.000.000,- per jaar circa 23.000 circa 2.600
Erasmus Contract Innovatief
1 perceel W&E&B inclusief terreininstallaties Duur 5 jaar met optie tot verlenging 2x5 jaar (totaal 15 jaar) Samenwerking Ontzorgen, aantoonplicht bij de uitvoerende partij op basis van SCB gedachte MJOP opgenomen Storingen afgekocht
Behalen energieprestatie opgenomen Functioneel beheer op basis van ontwerpcondities van de installaties ESCo-gedachte verwerkt WKO-installaties worden toegevoegd tijdens looptijd contract
Erasmus Contract Innovatief
Beschikbaarheid ruimtes Gebruikersbeleving Klanttevredenheid Bonus / malus regeling
Aanbestedingsproces
Niet openbare Europese Aanbesteding Voorselectie Inschrijfleidraad Selectie naar 5 inschrijvers Tijdens deze fase wordt het contract verder uitgewerkt
Gunningsfase Concept contract wordt toegestuurd inclusief bijlagen Beoordelen aanbiedingen en PVA’s
Energieprestatiecontract Voor- en nadelen Voordelen Bewustwording Financiële prikkel om te verbeteren Nieuwste technische ontwikkelingen Meer inzicht door registratie en rapportages Ontzorging Samenwerking Duurzame en up-to-date vastgoedportefeuille Nadelen Leerproces / groeitraject Contractmanagement Beperkte ervaring met contractvorm 24
INHOUD
25
Energieprestatie contract Erasmus aanbesteding en prestatiecontract Menukaart Prestatiecontracten Vragen
Huisvestingsketens Huurder – verhuurder Inzet Platform Duurzame Huisvesting: opheffen split incentive Bestaande instrumenten: Leidraad Greenlease Greenlease Menukaart Greenlease Dashboard
26
Huisvestingsketens
Opdrachtgever – uitvoerende partij Exploitatiefase – afspraken maken over beheer, onderhoud, energiebesparende maatregelen, financiering en samenwerking
27
Menukaart Prestatiecontracten
Klankbordgroep met platformleden Relevante literatuur gebruikt: ISSO, NEN, ISO, RgdBOEI
Gemaakt door Marc Hopman en Albert Hulshoff
www.platformduurzamehuisvesting.nl
28
Opbouw Menukaart Prestatiecontracten De start
29
30
31
32
33
INHOUD
34
Energieprestatie contract Erasmus aanbesteding en prestatiecontract Menukaart Prestatiecontracten Vragen
Vragen?
35
www.atosborne.nl
Stichting Urbanisator Plaspoelpolder
Locatie & eigenschappen Plaspoelpolder, Rijswijk Opgave Plaspoelpolder
Leegstand op de kantorenmarkt Monofunctioneel gebied Imago Urbanisator Actieprogramma
Informeren & Inspireren Aanjagen & Initiëren (her)Ontwikkelen Verduurzamen
Innovatief verduurzamen op de Plaspoelpold
Eind 2012, Themabijeenkomst Duurzaamheid Cofinanciering provincie ZuidHolland & gemeente Rijswijk Binnen twee weken op 50.000+ m2
Proces van gebiedspionieren
Vertrouwensbasis Community Plaspoelpolder
Welkom bij APPM ‘Nederland mooier maken’ • •
60 Project- en procesmanagers Kantoren in Hoofddorp, Zoetermeer en Breda
Vakgebieden • Ruimte & Vastgoed • Infrastructuur & Mobiliteit • Water & Groen • Energie & Klimaat Achtergrond • Bart van de Velde – Stedelijke Economie
41
DWA ‘Goed rentmeesterschap is een opdracht’ • •
Ca. 100 medewerkers Kantoren in Bodegraven, Amsterdam, Ede en Rijssen (nieuw)
Werkgebieden • Installatie- en energietechniek • Van het eerste initiatief tot de exploitatiefase
Waarom een energiezuinige Plaspoelpolder? Urgentie: Toename leegstand In 2020 zijn energieneutrale panden de standaard Stijging energiekosten Eisen ten aanzien van milieuprestatie worden aangescherpt (energielabels, milieuwet, etc.)
hoofddorp
breda
zoetermeer
43
Activiteitenbesluit Milieubeheer Volgens het Activiteitenbesluit Milieubeheer zijn bedrijven en instellingen verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder (bij energieverbruik van 50.000 – 200.000 kWh).
Waarom een energiezuinige Plaspoelpolder? Kans: Hogere huurprijs Hogere verhuurbaarheid Hogere vastgoedwaarde Aanzienlijke verbetering arbeidsproductiviteit en afname ziekteverzuim Organiserend vermogen in het gebied Betrokkenheid Gemeente, Provincie, Urbanisator, Shell en Rijksoverheid hoofddorp
breda
zoetermeer
45
Voordelen collectieve aanpak Energie geen core business: meeliften op gezamenlijke aanpak Behoefte aan ontzorging Synergievoordelen Betere business case door meer mogelijkheden Gebiedsbelang: je bent er niet met een duurzaam pand
hoofddorp
breda
zoetermeer
46
De GebiedsESCo • •
•
hoofddorp
Collectief verduurzamen op een bedrijven- of kantorenterrein Benutten energiebesparingen voor verdere verduurzaming Organiseren van vehikel voor: • Implementeren van maatregelen • Garanties op energiebesparing • Facilitering van financiering • Monitoren energieverbruik • Aansturen onderhoudspartijen • Contractmanagement breda
zoetermeer
48
Budgetneutraal? Budgetneutraal op basis van een ‘Business as Usual-lijn’. (Hetgeen dat je sowieso al zou uitgeven aan energieverbruik en onderhoud en vervanging van installaties).
hoofddorp
breda
zoetermeer
49
Hoe werkt een ESCO?
hoofddorp
breda
zoetermeer
50
Vier tredes van verbeteren energieprestatie 1. 2. 3. 4.
hoofddorp
Reductie energiebehoefte Benutting vrijkoming energie Gebruik duurzame energiebronnen Efficiënt gebruik fossiele bronnen
breda
zoetermeer
51
GebiedsESCo Plaspoelpolder Grootste bedrijventerrein van Rijswijk: 350 bedrijven en 14.000 werknemers
Bij veel bedrijven/kantoren energie(kosten)besparingen haalbaar tot wel 30%, met relatief beperkte inspanningen en investeringen Bedrijven gericht op corebusiness: besparingsmogelijkheden blijven veelal liggen Entiteit nodig voor ontzorging, met kennis van zaken
hoofddorp
breda
zoetermeer
52
GebiedsESCo Plaspoelpolder Doel: concrete verduurzaming en collectieve besparing op Plaspoelpolder
Ten minste 40.000 m2 BVO aan deelname Besparing uit quick wins inzetten voor verdere verduurzaming
hoofddorp
breda
zoetermeer
53
Opstarten GebiedsESCo
hoofddorp
1.
Benaderen bedrijven
2.
Organiseren bijeenkomsten
3.
Uitvoeren energiescans
4.
Uitgeven energielabels
5.
Opzetten business cases
6.
Opzetten collectief business plan
7.
Oprichten GebiedsESCo
breda
zoetermeer
54
Opstarten GebiedsESCo Financiering vanuit Provincie Zuid-Holland (nr. 1 aanvraag!), Gemeente Rijswijk, St. Urbanisator Gratis deelname bedrijven voorfase GebiedsESCo (op voorwaarde dat bedrijven ook meedoen)
hoofddorp
breda
zoetermeer
55
Uitkomsten Scans Brons: Minimaal scenario met korte terugverdientijden. Zilver: Combinatie van gebouwgebonden maatregelen en duurzame elektriciteitsopwekking. Goud: Maximale besparingen door gebouwgebonden maatregelen, duurzame elektriciteitsopwekking en gebruik restwarmte Platina: Energieneutraal gebouw
hoofddorp
breda
zoetermeer
56
Brons, zilver, goud of platina? Het gaat vastgoedeigenaren niet alleen om korte terugverdientijden Behoud van bestaande huurder Aantrekken van (hoogwaardige) nieuwe huurder Visie op pand in 2020 Emotionele historie met pand
hoofddorp
breda
zoetermeer
57
Maatregelen Brons Collectieve inkoop energie Tegengaan verspilling (optimaliseren verwarming, betere afstelling, etc.) Verlichting Powermanagement Zilver Zonnepanelen
Goud Benutten restwarmte Shell en Datacentrum Platina Grootschalig duurzame opwek Innovatieve toepassingen (n.t.b.)
hoofddorp
breda
zoetermeer
58
Resultaten scans Totaal BRONS ZILVER GOUD
investering besparing etvt (jaar) energiebeparing totaal € 300.930 € 95.952 3,1 17% € 920.130 € 130.137 7,1 28% € 1.990.730 € 223.647 8,9 45%
Reductie CO2-uitstoot – – –
Brons: Zilver: Goud:
330 ton per jaar (2,2 miljoen autokilometers bij 150 gram per km) 560 ton per jaar (3,7 miljoen autokilometers bij 150 gram per km) 870 ton per jaar (5,8 miljoen autokilometers bij 150 gram per km)
59
Garanties op besparingen? Coöperatie met als leden: vastgoedeigenaren, Urbanisator, evt. DWA en APPM
Prestatieafspraken
DWA en APPM als uitvoerders van de taken van de coöperatie
Energieprestatiecontracten
Eigenaar A
Eigenaar B
Eigenaar ...
Eigenaar Z
60
hoofddorp
breda
zoetermeer
61
Vervolgstappen Vervolgstappen: Collectief besluit over business case Aanstellen vraagbaak voor vragen oprichten coöperatie en afsluiten EPC’s Besluit deelname ESCo Plaspoelpolder (Laten) opstellen van statuten Inschrijven in Handelsregister Oprichten rechtspersoon
hoofddorp
breda
zoetermeer
62
Nieuwe GebiedsESCo’s? Uithoorn Noord-Holland-Noord Provincie Noord-Brabant Provincie Gelderland Gemeente Leiden Gemeente Westland ? 12 juni: Seminar op de Plaspoelpolder
hoofddorp
breda
zoetermeer
63
Vragen? Hoe gaan we om met split incentive? Hoe gaan we om met (verwachte) leegstand? Hoe krijgen we financiers aan boord? Hoe generen we budget voor extra energiescans? Hoe gaan we om met nieuwe toetreders?
hoofddorp
breda
zoetermeer
64
Dank voor uw aanwezigheid Graag het evaluatieformulier invullen!
Agenda 6 juni – DGOL Zorgvastgoed – Den Bosch 18 juni – DGOL Renovatie – Rosmalen
