Acute knieblessure
U bent op de Spoedeisende hulp van het Canisius-Wilhelimina Ziekenhuis (CWZ) terecht gekomen omdat u een acute knieblessure heeft opgelopen. Deze folder geeft u informatie over mogelijk letsel van de knie, tips en adviezen voor de eerste periode na het letsel, verschillende behandelmogelijkheden en over de verdere controles in het CWZ. De knie De knie bestaat uit drie botdelen: het bovenbeen, het onderbeen en de knieschijf. Om de knie ligt een gewrichtskapsel. Buiten dit gewrichtskapsel heeft de knie twee banden, die voor zijdelingse stabiliteit van de knie zorgen. Midden in de knie liggen de voorste en de achterste kruisband. Zij voorkomen dat het onderbeen naar voren of naar achteren verschuift. Daarnaast voorkomen de kruisbanden bepaalde draaibewegingen tussen boven- en onderbeen. In de knie bevinden zich tussen het boven- en onderbeen twee maanvormige schijfjes van zacht kraakbeen (de meniscus). Deze vangen schokken van de knie op en zorgen dat boven- en onderbeen in iedere stand goed op elkaar passen. Elk botdeel is daarnaast nog bekleed met een laag kraakbeen. Mogelijke gevolgen van de knieblessure U heeft uw knie verdraaid, u bent gevallen en uw knie doet pijn. Staan is moeilijk en het lijkt wel of de knie steeds stijver en dikker wordt. Kunt u de knie nog volledig strekken? En kunt u er ook nog gewoon op staan? En kunt u dat ook de volgende dag nog? En is de zwelling weer verdwenen? In dat geval valt de blessure waarschijnlijk mee. In het andere geval kan er bij een flinke verdraaiing van de knie een serieus letsel aan de hand zijn: een gescheurde meniscus, een kapotte kruisband of een gescheurde binnen- of buitenband.
2
Welk letsel kunt u opgelopen hebben? Meniscus scheur Wordt de knie in de loop van de eerste 24 uur steeds dikker en blijft dit ook zo, hapert de knie bij het buigen/strekken of kunt u de knie niet meer strekken of hebt u tijdens het bewegen een duidelijk knerpend geluid in het gewricht, dan is mogelijk één van de menisci gescheurd. Voorste kruisband scheur Door een plotselinge verdraaiing of andere geforceerde beweging kan één van de kruisbanden scheuren, meestal de voorste. Omdat daarmee ook vaak bloedvaatjes scheuren, loopt de knie meestal meteen vol met bloed. Een knie die binnen een half uur dik is geworden na een blessure heeft meestal een gescheurde kruisband, soms in combinatie met andere gescheurde banden of met een kapotte meniscus. Doordat de knie als het ware opgeblazen is met bloed kan hij meestal ook niet goed bewogen worden. De knie is instabiel, dat wil zeggen dat het voelt alsof je er doorheen zakt en daardoor kun je het been moeilijk belasten. Binnen/buitenband scheur Bij een gescheurde knieband bestaan de verschijnselen bijna alleen uit pijn en een onstabiel gevoel. De knie wordt meestal niet opvallend dik. De pijn tijdens het strekken wordt meestal aan de binnenzijde van de knie op het breedste gedeelte van het bovenbeenbot gevoeld. In kleermakerszit is de pijn het minst; schoppen of stoten met de binnenkant van de voet doet de pijn verergeren.
Wat kunt u zelf de eerste periode het beste doen? Het koelen van de knie met ijs (door middel van ijszakken uit de diepvries of ijsblokjes in een plastic zak verpakt in een handdoek) kan een pijnstillend effect hebben en mogelijk de zwelling beperken. Een zwachtel of knieband heeft alleen zin als u dit als prettig ervaart. Vochtvorming door bijvoorbeeld een gescheurde meniscus, 3
wordt er niet echt door tegengehouden. U kunt pijnstillers nemen tegen de pijn. Wij adviseren het gebruik van paracetamol 500 mg, zonodig maximaal 4 daags 2 tabletten. Mocht dit onvoldoende effect hebben, overleg dan met uw (huis) arts voor aanvullende pijnmedicatie. Probeer de eerste dagen wat rust te nemen. Als u in de stoel zit, leg het been dan omhoog op een krukje of bankje. Zorg dat uw knie gestrekt blijft, leg geen kussen onder de knie. Probeer gewoon te lopen, zonder krukken. Zorg voor regelmatige afwisseling van rusten en bewegen om een trombosebeen te voorkomen. Als u de knie volledig kunt strekken dan is enkele keren per dag oefenen in ieder geval nuttig: strek het been krachtig maar met de voet op de grond steunend, houdt dit enkele tellen vol en laat het been dan weer ontspannen. Gestrekt heffen van het been is ook een uitstekende oefening. Op deze wijze wordt voorkomen dat de bovenbeenspieren verslappen.
Controle in het ziekenhuis Vanuit de spoedeisende hulp krijgt u een controle afspraak mee voor ongeveer 1 week na het letsel. Op de polikliniek heelkunde wordt u knie nogmaals onderzocht. Binnen 2 weken daarna heeft u een afspraak bij de orthopeed voor verdere behandeling. Uw knie wordt dan nogmaals onderzocht en getest. Zo nodig wordt er extra diagnostisch onderzoek aangevraagd. Mogelijke behandelingen bij de verschillende letsels Meniscusscheur De behandeling verschilt per persoon en is afhankelijk van de klachten, de aard van de scheur, de leeftijd en het activiteitenniveau. Er wordt nooit meteen voor een operatieve behandeling gekozen. De eerste periode is het verstandig om bepaalde sporten tijdelijk te vermijden en daar waar nodig te oefenen onder begeleiding van 4
een fysiotherapeut. Als in deze periode de klachten niet verdwijnen of minder worden, kan er alsnog gekozen worden voor een operatieve behandeling. Tijdens een kijkoperatie wordt dan het ingescheurd gedeelte van de meniscus verwijderd of in sommige gevallen gehecht. Meer informatie hierover vindt u in de cwz-folder ‘Kijkoperatie van de knie’. Voorste kruisbandscheur In de eerste fase bestaat de behandeling uit bestrijding van de pijn en van de zwelling van de knie. Rust, pijnstilling, drukverband en stabiliteit zijn belangrijk. Een spalk of brace kan helpen, evenals het tijdelijk gebruik maken van elleboogkrukken in de ondersteuning bij het lopen. Vervolgens kan er gekozen worden voor een niet-operatieve of operatieve behandeling. Dit is afhankelijk van de klachten, eventueel bijkomend letsel, leeftijd, mate van werk en sportbeoefening. De niet-operatieve behandeling bestaat uit een uitgebreid trainingsprogramma begeleid door een fysiotherapeut. Ook kan er gekozen worden voor het (tijdelijk) dragen van een brace (ook tijdens sportactiviteiten). De operatieve behandeling bestaat uit een reconstructie van de voorste kruisband. De gescheurde band wordt dan vervangen door eigen peesweefsel. Meer informatie hierover vindt u in de cwz folder ‘Voorste kruisband reconstructie’. Ongeveer een derde van alle patiënten met een kapotte voorste kruisband herstellen hier volledig van en kunnen zonder problemen sport en andere activiteiten weer hervatten. Een ander derde deel zwikt zo vaak door de knie heen dat dit dagelijks belemmeringen geeft. Deze worden dan operatief behandeld. Het overblijvende deel heeft alleen last tijdens het sporten. Ofwel stopt men met bepaalde sportactiviteiten en heeft zo geen klachten meer of men maakt tijdens het sporten gebruik van een brace. Bij blijvende klachten wordt bij sporters gekozen voor een operatie. 5
Binnen/buitenband scheur Scheuren van de binnenband komen vaak voor, vooral bij voetbalblessures. In principe geneest een scheur van de binnenband van de knie spontaan. Dit kan echter wel 6 weken duren. Een periode van rust, gevolgd door oefening kan hierin belangrijk zijn. Een scheur van de buitenband van de knie komt minder vaak voor en is meestal gecombineerd met ander letsel van de bijvoorbeeld de kruisband of meniscus. Behandeling richt zich dan ook op bijkomende letsels.
Weer sporten? U kunt weer gaan sporten wanneer: • U geen pijn meer voelt; • Goede balans heeft; • De beweeglijkheid in het geblesseerde gewricht weer geheel is hersteld; • Er geen zwelling en/of vocht meer in het gewricht aanwezig is; • De spierkracht van uw geblesseerde been weer op het niveau is van vóór de blessure en die van het andere been benadert. Vragen? Mocht u naar aanleiding van deze folder nog vragen hebben, dan kunt u op werkdagen tussen 8.30 uur en 9.30 uur bellen naar het telefonisch spreekuur van orthopedie. Dit is bereikbaar op telefoonnummer (024) 365 81 19.
6
7
Adres en telefoonnummers Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Voor het maken, annuleren of verzetten van afspraken op de polikliniek: Polikliniek orthopedie (B56) Telefoon (024) 365 82 65 (op werkdagen 8.30 tot 16.30 uur) of online via orthopedie.cwz.nl Voor alle vragen over uw behandeling en/of operatie: Verpleegkundig spreekuur Iedere werkdag van 8.30 tot 9.30 bereikbaar Telefoon (024) 365 81 19 Verpleegafdeling orthopedie (A22) Telefoon (024) 365 78 30
8
G619 / 04-14
Website: www.orthopedie.cwz.nl
