weerstand Over ons immuunsysteem Auto-immuunziekten Hét Sinterklaascadeau! adv bladcadeau 260x50.indd :43:37

November 2008

weerstand Over ons immuunsysteem

Griepvirus

Migraine: wat kan je er aan doen

Auto-immuunziekten

Fruit is meer dan vitamine C

“Afhankelijk van je leeftijd ben je minstens vier tot vijf dagen uit de running. Heel jonge kinderen en ouderen blijven soms wel een tot twee weken in bed.”

Door preventieve medicijnen in te nemen kan bij ongeveer de helft van de patiënten het aantal aanvallen worden gehalveerd.

Als het afweersysteem niet alleen beschermt tegen vreemde indringers, maar ook lichaamseigen cellen aanvalt, is er iets mis. Dat heet een auto-immuunziekte.

Veel fruit is rijk aan belangrijke stoffen, naast vitamine C, zoals anti-oxidanten en mineralen, die net zo belangrijk zijn.

Pagina 5

Pagina 7

Nu met GRATIS luxe cadeau verpakking! * **Exclusief verkrijgbaar bij Bruna.

22532-1-adv bladcadeau 260x50.indd 1

Pagina 8

Hét Sinterklaascadeau!

Pagina 13

Red

€ 15,-

Deze bijlage valt niet onder de verantwoordelijkheid van de hoofdredactie Dagblad De Telegraaf.

Silver € 25,-

Gold

€ 50,-

05-11-2008 15:43:37

MEDIAPLANET THEMABIJLAGE weerstand

2

Als ik goed voor mezelf zorg, is dat ook goed voor mijn omgeving!

WEERSTAND

NOVEMBER 2008

Over ons immuunsysteem

Hoe gaat een topsporter om met zijn weerstand? We vragen het aan schaatser Erben Wennemars. Hij is enkele jaren uitgeroepen tot ‘Nederlands schaatser van het jaar’ en in 2003 tot ‘Nederlands sportman van het jaar’. Door Annemiek de Waard

Je verlengt door jouw sport elk jaar je winter. Heeft dit ook effect op je weerstand? “Ik probeer zo gezond mogelijk te leven en enige reserves op te bouwen. Ik kan het me niet veroorloven om ziek te worden. Ik zorg voor voldoende rust en let erop dat ik goed eet. Ook voordat het seizoen begint, omdat er dan altijd veel stress is. Daarnaast ben ik ook nog behoorlijk astmatisch. Tijdens de seizoenswisselingen, vooral van de herfst naar de winter, heb ik daar meer last van. Dan neem ik mijn medicijnen in.” Wat doe je om uit de buurt van een griep of verkoudheid te blijven? “Eigenlijk ben ik vooral preventief bezig. Ik moet in goede conditie en fit zijn. Andere mensen kunnen zich misschien nog een griep veroorloven, maar ik moet een superprestatie leveren en dan is ziek zijn niet mogelijk. Aan sommige dingen ontkom je natuurlijk niet. Ik reis veel en ben vaak op vliegvelden met veel mensen. Ook moet ik vaak naar andere gebieden zoals Azië. Zulke veranderingen maken je ook kwetsbaarder.” En wat als je toch iets oploopt? “Mijn eigen kinderen hebben me ook wel eens aangestoken, maar ik denk dat ik daardoor juist meer weerstand heb opgebouwd. Mijn trainer zegt dat ziek zijn betekent dat je natuurlijke rustdagen inbouwt. Blijkbaar heb je deze nodig en daarom roept je lichaam je terug. Hierna heb je extra weerstand opgebouwd voor het moment dat je weer beter bent en daarmee heeft ziek zijn een functie. Bij een verkoudheid neem ik medicijnen, maar ik moet geen koorts krijgen. Dan ben ik uitgeschakeld.” Let je extra op je voeding? “Ik neem alleen vitaminen, verder niets. In de periode van oktober tot april doe ik een muts op en een sjaal om als ik naar buiten ga. Dat vind ik leuk en ik ben nog lekker warm aangekleed ook. Mijn kinderen krijgen ook mutsen

Griepvirus

Migraine: wat kan je er aan doen

Auto-immuunziekten

“Afhankelijk van je leeftijd ben je minstens vier tot vijf dagen uit de running. Heel jonge kinderen en ouderen blijven soms wel een tot twee weken in bed.”

Door preventieve medicijnen in te nemen kan bij ongeveer de helft van de patiënten het aantal aanvallen worden gehalveerd.

Als het afweersysteem niet alleen beschermt tegen vreemde indringers, maar ook lichaamseigen cellen aanvalt, is er iets mis. Dat heet een auto-immuunziekte.

Pagina 5

Pagina 7

Nu met GRATIS luxe cadeau verpakking! * *Exclusief verkrijgbaar bij Bruna.

Fruit is meer dan vitamine C Veel fruit is rijk aan belangrijke stoffen, naast vitamine C, zoals anti-oxidanten en mineralen, die net zo belangrijk zijn.

Pagina 8

Hét Sinterklaascadeau!

Pagina 13

Red

€ 15,-

Silver € 25,-

DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE HOOFDREDACTIE DAGBLAD DE TELEGRAAF.

Inhoud 04 Zorg voor de juiste polis

05 Griepvirus

07 Migraine: wat kan je er aan te doen

08 psoriasis, wat is dat?

08 Auto-immuun ziekten

op en sjaals om. Ik volg niet een bepaald dieet en voedingssupplementen neem ik niet. Alleen multivitaminen en soms wat extra vitamine C. Vroeger nam ik nog wel eens visolie om de goede vetten binnen te krijgen, maar dat doe ik nu niet meer.” Je bent bekend vanwege je enorme doorzettingsvermogen. Hoe houd je je mentale weerstand op peil? “Ik zorg ervoor dat ik niet te veel hooi op m’n vork neem. Daarom moet ik soms keuzes maken. Maar de sport en het gezin komen altijd op de eerste plaats, dan pas de rest. Het schaatsen en mijn gezin kan ik gelukkig goed combineren. Als ik goed voor mezelf zorg, is dat ook goed voor mijn omgeving.” Wat gaan jouw doorzettingsvermogen en weerstand opleveren komend seizoen? “In ieder geval een hoop prijzen. Ik ben fit en

nog maar 33 jaar, hoewel ik wel voel dat er telkens een jaartje bijkomt. Ook in de schaatswedstrijden zal ik keuzes moeten gaan maken. Mijn fysieke toestand is goed en financieel gezien is het mogelijk langer door te gaan, maar het reizen vind ik op een gegeven moment wel genoeg geweest. Daarom heb ik besloten dat de Olympische Spelen in Vancouver in 2010 mijn laatste keer is.”

09 leven met psoriasis

10 Herfstkwaaltjes

11 Allergieën en het immuunsysteem

13 Fruit is meer dan vitamine C

13 Hou je weerstand op peil

Erben Wennemars Schaatser, gespecialiseerd in de sprint- en middenafstanden op de vijfhonderd, duizend en vijftienhonderd meter.

15 Herfstblues

Weerstand - publicatie Mediaplanet publishing house B.V. Project Manager: Tom Ruijgrok, Mediaplanet Publishing House B.V. +31 20 7077 008 Production Manager: Birte van Ouwerkerk, Mediaplanet Publishing House B.V. +31 20 7077 003 Design & Repro: Thomas Rohlfs, [email protected], +31 20 7077 011 Tekst: Nienke Hoek, Birte van Ouwerkerk, Annemiek de Waard Cover: Alija / Istockphoto.com

Mediaplanet produceert, financiert en ontwikkelt themakranten In pers, online en via broadcasting. www.mediaplanet.com

Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Tom Ruijgrok

Mediaplanet Publishing House, Kristiina Kansen, Country Manager tel: +31 20 70 77001 www.mediaplanet.com

Product van het RIVM

Gedistribueerd met De Telegraaf, november 2008

Alles over gezondheid en zorg via internet of telefoon Internet www.kiesBeter.nl Telefoon 0900 - 123 78 90 € 0,30 p/m

Gold

€ 50,-

2e fauteuil gratis*

* Vraag naar de voorwaarden

Kom volledig tot rust in een velderhof® Relaxfauteuil • • • •

Relaxfauteuils op uw maat. Zithoogte en -diepte aanpasbaar. Grootste collectie relaxfauteuils voor ieder budget. Vrijblijvende demonstratie met vijf fauteuils bij u thuis.

2e fauteuil -50%

2e fauteuil -50%

2e fauteuil -50%

Ervaar het voordeel van een velderhof® sta-op fauteuil

Ergonomie + Kwaliteit = Ontspanning

2e fauteuil -50%

2e fauteuil -50%

2e fauteuil -50%

vanaf

€ 595,-

• Met één druk op de knop staat u moeiteloos op! • Rug, knieën en gewrichten worden volledig ontlast. • Vrijblijvende demonstratie met vijf fauteuils bij u thuis. • Zeer deskundig advies.

Bel voor meer informatie of een vrijblijvende afspraak:

“Eindelijk rust!” begint bij velderhof®

Gratis bezorgd in heel Nederland velderhof®, Hillegom, Weerlaan 2 Geopend: ma. t/m vrij. 9.30 - 17.00 uur Za. van 10.00 - 17.00 uur velderhof®, Den Haag, Volendamlaan 1166 Geopend: ma. 13.00 - 17.00 uur di. t/m vrij. van 9.30 - 17.00 uur Za. van 10.00 - 17.00 uur velderhof®, Zeist, Steynlaan 4 Geopend: ma. 13.00 - 17.00 uur di. t/m vrij. van 9.30 - 17.00 uur Za. van 10.00 - 17.00 uur

www.velderhof.com www.velderhof.com

✁

0252 - 530 378

Bon voor GRATIS brochure Ja, stuur mij de gratis uitgebreide brochure over zitcomfort Naam

Dhr

Mevr

Adres Postcode

Plaats

Telefoon E-mail Zonder postzegel sturen naar: Velderhof fauteuils, antw.nr. 18027, 2180 VB Hillegom

MEDIAPLANET THEMABIJLAGE weerstand

4

Ingezonden Mededeling Liever een goede buur Onlangs belde mijn buurman aan. Er stond pasta op het menu en de oregano was op. Of ik nog wat in huis had. Eigenlijk was het een excuus om aan te bellen. Hij vertelde dat hij vader wordt. Hij had net een brief over zijn verzekering in 2009 ontvangen en vroeg zich af of hij nu geen andere verzekering moest afsluiten. Ik adviseerde hem over te stappen naar onze speciale verzekering voor gezinnen: het GeZZinspakket. De volgende dag belde hij met Zorg en Zekerheid. De medewerkster feliciteerde hem hartelijk en regelde direct een gezinspakket. Geen moeilijke vragen, geen gezondheidsverklaringen, directe toegang en ook nog met 7% korting. Toen ik hem weer sprak bedankte hij me uitgebreid voor mijn advies. “Nooit geweten dat het zó gemakkelijk kon, bovendien was het een heel prettig gesprek, dat hebben jullie goed voor elkaar.” Op mijn vraag of hij nu ook meer ging sporten (dat wordt flink gestimuleerd met o.a. allerlei kortingen) keek hij me bedenkelijk aan. “Ik ben meer van de pasta” vertrouwde hij me toe, “kom je volgende week bij ons eten? ” Een goede buur… het is waar: dichtbij werkt beter!

Pim Kik, manager klantenservice Zorg en Zekerheid

Zorg voor de juiste polis Is de nieuwe zorgpolis voor 2009 al in de brievenbus gevallen? Niet reageren betekent de nieuwe polis accepteren en de huidige zorgverzekering behouden. Toch kan een vergelijking van polissen de moeite waard zijn. Door Annemiek de Waard

“

Misschien gaat u regelmatig naar een fysiotherapeut, of wilt u weten of uw bril of contactlenzen op dezelfde manier worden vergoed als dit jaar”, zegt Jeanne van Loon, projectleider bij het RIVM van de website kiesBeter.nl. Om te zien wat er volgend jaar verandert, kunnen op deze site de oude en nieuwe polis vergeleken worden. Basisverzekering Het hebben van een basisverzekering is wettelijk verplicht en verzekeraars zijn verplicht iedereen als verzekerde voor de basisverzekering te accepteren. De overheid stelt de inhoud van het basispakket vast. Voor behandelingen die buiten het basispakket vallen, kunnen mensen zich aanvullend verzekeren. Dat is niet verplicht. Als de huidige zorgverzekeraar de premie van 2009 verhoogt, moet daarover uiterlijk 19 november een brief ontvangen zijn. “Als u tevreden bent met de nieuwe polis, hoeft u niets te doen. Maar u kunt nagaan of er een polis is die beter bij u past. Behalve op premie en dekking kunt u ook letten op de servicescores van verzekeraars. Dus hoe klanten de service van hun verzekeraar in het afgelopen jaar beoordeelden, bijvoorbeeld de telefonische bereikbaarheid of het afhandelen van rekeningen.” Overstappen Verzekerden mogen elk jaar per 1 januari overstappen naar een andere zorgverzekeraar en kunnen hun zorgverzekering opzeggen tot 1 januari 2009. De nieuwe zorgverzekering moet uiterlijk 31 januari

Meer informatie • www.kiesbeter.nl • www.consumenten.cvz.nl • www.minvws.nl/dossiers/zorgverzekering • www.consumentendezorg.nl Foto: yuri_arcurs/ istockphoto

2009 afgesloten zijn. Wie te laat is met het afsluiten van een nieuwe zorgverzekering, kan een boete krijgen. Wie niet verzekerd is, krijgt een boete van 130 procent van de premie. Een nieuwe zorgverzekering moet vóór 1 februari 2009 afgesloten zijn. Met terugwerkende kracht is de ingangsdatum van de verzekering 1 januari 2009. Het is niet verplicht het basispakket en de aanvullende verzekering bij dezelfde verzekeraar af te sluiten. Aanvullende verzekering Bij het overstappen naar een andere verzekeraar voor een aanvullende verzekering kan het zijn dat een

medische verklaring ingevuld moet worden. Het kost extra tijd om dit te verwerken. De acceptatieplicht geldt niet voor aanvullende verzekeringen, daarom moet een nieuwe aanvullende verzekering ruim vóór 1 januari 2009 aangevraagd zijn. “Dan weet iemand tijdig of de aanvullende verzekering bij de nieuwe verzekeraar kan worden afgesloten en de oude aanvullende verzekering opgezegd.” Collectief verzekeren met een korting van maximaal tien procent op het basispakket kan grofweg op twee manieren. Ten eerste via een collectief contract van een werkgever met een zorgverzekeraar. Hier is de dekking van de aanvullende

verzekeringen vaak anders dan de standaard aanvullende polissen van de verzekeraar. Ten tweede via lidmaatschap van een organisatie. Niet verzekerd? De zorgverzekering dekt alle medisch noodzakelijke kosten. Toch zijn sommige mensen niet verzekerd. De gevolgen kunnen groot zijn, want wie niet verzekerd is krijgt geen medische hulp of krijgt de rekening gepresenteerd. En die is voor veel mensen niet op te brengen, want medische zorg is duur. Stichting De Ombudsman heeft een telefonisch meldpunt ingericht voor onverzekerde mensen: 0800-646 46 44.

Welkom bij Zorg en Zekerheid! Kijk voor meer informatie op www.zorgenzekerheid.nl, bel 071-5 825 825 of loop binnen bij één van onze winkels.

Bij Zorg en Zekerheid is iedereen altijd welkom! Voor een zorgverzekering op maat maar óók voor de aanvullende verzekeringen. Al onze verzekerden kunnen zonder wacht tijden of gezondheidsverklaringen direct gebruik maken van de ver goedingen. Geen addertjes onder het gras dus. Ga naar www.zorgenzekerheid.nl en kies de zorg­ verzekering die bij u past. U kunt daar een offerte aanvragen en wij regelen de rest.

THEMABIJLAGE weerstand MEDIAPLANET

5

Drie keer raak • Spaanse griep (1918, meer dan veertig miljoen doden) • Aziatische griep (1957, een tot vier miljoen doden) • Hongkonggriep (1968, een tot vier miljoen doden)

Griepvirus

Een huis-, tuin- en keukengriepje of een echte griep, wat is het verschil? Heeft het zin een griepprik te halen en moeten we bang zijn voor een wereldwijde griepuitbraak? Ab Osterhaus, professor virologie, geeft antwoord. Door Annemiek de Waard

D

e professor virologie is zelf net zestig geworden en heeft z’n griepprik al gehad. “Een huis-tuin-en-keukengriep bestaat niet. Onder die ‘griep’ wordt eigenlijk een verkoudheid verstaan. Echte griep of wintergriep, influenza dus, is een virusinfectie die door een influenzavirus wordt veroorzaakt en meestal veel ernstiger verloopt. De wintergriep duikt tussen oktober en

april op, maar verkoudheden kun je in principe het hele jaar door krijgen. De symptomen van influenza zijn plotseling ziek worden, met hoge koorts, hoesten, koude rillingen, keelpijn, hoofd- en spierpijn.” In bed “Afhankelijk van je leeftijd ben je minstens vier of vijf dagen uit de running. Heel jonge kinderen en

Foto: debibishop / istockphoto

ouderen blijven soms wel een tot twee weken in bed. En iedereen moet na een griep weer fit worden, dat duurt vaak ook nog een tot enkele weken.” Wat is ertegen te doen? “Tegen een verkoudheid is eigenlijk niets te doen, behalve contact met verkouden mensen vermijden. Maar dat werkt natuurlijk niet in de praktijk. Een goede weerstand kan helpen om de gevolgen van een verkoudheid te verminderen.” Griepprik Bij influenza is vaccineren een optie. “Risicogroepen zoals zestigplussers, mensen met hart- en vaatziekten, luchtwegproblemen, systeemziekten zoals diabetes en een verzwakt afweersysteem wordt geadviseerd zich jaarlijks te laten vaccineren. Zo’n twintig procent van Nederland behoort tot deze risicogroepen.” Wat doet de prik? “De prik bootst eigenlijk de infectie na. De doodgemaakte virussen ‘neppen’ het afweersysteem.

VLIE RBE SSEN EXT RA CT EXTRAIT DE BAIES DE SUREAU

Weerstand?

Als je lichaam het echte virus later in actieve vorm tegenkomt, wordt het herkend en onschadelijk gemaakt.” Kwaliteit van leven Een andere mogelijkheid is het gebruik van antivirale medicijnen, pillen of een spray in de luchtwegen. “Dit werkt op het moment dat je het gebruikt en niet zoals bij vaccinatie lang na de toepassing.” Jaarlijks gaan er toch nog ongeveer duizend Nederlanders dood aan griep. “Indirect kun je daar een- tot tweeduizend mensen bij optellen die aan latere complicaties overlijden. Ter vergelijking, aan auto-ongelukken sterven jaarlijks zo’n achthonderd Nederlanders. Mensen van 65 tot 75 jaar met een goede kwaliteit van leven kunnen na een griep achteruitgaan en bijvoorbeeld bedlegerig worden. Schuldige vleugels Er zijn vogelgriepvirussen waarvan de vogels zelf niet ziek worden, maar

Natuurlijk Sambucol® SAMBUCOL vlierbessenextract is verkrijgbaar bij apotheek, drogisterij en gezondheidswinkel als siroop, zuigtablet en bruistablet. Meer weten? Bel de TS infolijn: 0341 - 46 21 46, of stuur een e-mail naar [email protected]

NIEUW!

Ter kennism aking

van 12 95

9 95 Bruistabletten Vlierbessenextract met Vitamine C en Zink!

er zijn ook erg ziekteverwekkende varianten. Zo brak in 2003 de vogelpest H7N7 uit in Gelderland. “Een gebied met zo’n vijf miljoen vrije-uitloopkippen waar ook wilde vogels neerstrijken. Deze vogelgriep was waarschijnlijk afkomstig van wilde eenden. In totaal zijn er toen dertig miljoen kippen uit voorzorg gedood. Tien procent van de ruimers kreeg oogproblemen en sommige ook influenza. Een dierenarts, die overigens niet met een antiviraal middel behandeld was, is overleden.” Wereldwijde uitbraak Influenza heeft niet alleen consequenties voor de volksgezondheid, maar ook voor de dieren. “Bijvoorbeeld voor de met uitsterven bedreigde vogelsoorten. En het is niet alleen een economisch probleem, maar kan ook een voedselprobleem vormen. Want wat als je arm bent, zoals in bepaalde Aziatische gebieden, en het enige dierlijke eiwit dat je kunt krijgen is afkomstig van de kippen of eenden om je huis?” De laatste eeuw zijn er drie wereldwijde uitbraken van griep bij de mens geweest, alle afkomstig van vogels. “Dit gaat waarschijnlijk weer gebeuren en daarom hebben we een rampenplan in ontwikkeling.” Rampenplan Onderzocht wordt welke griepvirussen er bij mensen en dieren circuleren, er worden antivirale medicijnen opgeslagen, de resistentieontwikkeling hiertegen wordt in de gaten gehouden en er worden voorbereidingen getroffen om zeer snel te kunnen vaccineren. “Na elke wereldwijde uitbraak verdwijnt het virus niet, maar blijft het jaarlijks terugkomen als een nieuw wintergriepvirus. Het Hongkongvirus bijvoorbeeld waart nog steeds rond, hoewel het elk jaar een beetje verandert om te ontsnappen aan de afweer die in de bevolking wordt opgebouwd. Een wintergriepvaccin moet dus elk jaar aangepast worden.” Meer Informatie www.erasmusmc.nl/virologie

t!

e nie n i a r g i m e j r e e accept

Kijk op www.weg met migraine.nl JCNL 0061 DEFnieuw.indd 1

12-11-2008 11:40:40

THEMABIJLAGE weerstand MEDIAPLANET

7

Tips • Ga op regelmatige tijden naar bed en er weer uit om aanvallen te voorkomen. • Wacht bij een beginnende migraineaanval niet te lang met het innemen van hoofdpijnmiddelen en neem meteen een hoge dosis. • Gebruik niet maandenlang twee of meer dagen per week pijnstillers, omdat de hoofdpijn juist kan toenemen. Neem bij verergering van de klachten altijd contact op met de arts. • Drink niet te veel koffie, cola of andere cafeïnehoudende (pep)dranken.

Fabels

Migraine: wat kan je er aan doen? Ongeveer twee miljoen Nederlanders krijgen regelmatig migraineaanvallen. De aanvallen kunnen worden uitgelokt door seizoensgebonden weersveranderingen, zoals een acute daling van de luchtdruk vlak voor een naderend onweer en komen daarom in deze tijd van het jaar vaker voor. Door Annemiek de Waard

E

r zijn verschillende vormen van hoofdpijn. Soms heeft iemand een mengvorm of meerdere soorten tegelijk. De meest voorkomende vorm is spanningshoofdpijn. Vijfenzestig procent van de Nederlanders heeft hier wel eens last van. De hoofdpijn is dan drukkend of knellend, maar meestal niet zo erg dat mensen hun werkzaamheden moeten staken. Bij migraine is dit wel het geval. Bij tien procent van de Nederlanders kan de spanningshoofdpijn chronisch worden. Migraine Michel Ferrari, neuroloog en hoogleraar neurologie Leids Universitair Medisch Centrum: “Migraine is een hersenziekte. Een aanval voelt aan als een ernstig kloppende hoofdpijn, meestal aan één zijde van het hoofd. De aanval gaat gepaard met misselijkheid, braken en overgevoeligheid voor licht, geluid en geuren. Eenderde van de patiënten krijgt ook neurologische uitvalverschijnselen, we noemen dat aura. Patiënten zien dan bijvoorbeeld flikkerende sterretjes of juist zwarte vlekken.” Vóórkomen De aanvallen komen meestal ongeveer twee keer per maand en duren een tot drie dagen. Paul Pop, neuroloog

hoofdpijncentrum Viecuri Medisch Centrum Venray: “Tien procent van de patiënten kan zelfs twee tot drie aanvallen per week hebben. Dat is de ernstigste vorm en wordt meestal veroorzaakt door te veel gebruik van pijnstillers. Ongeveer een op de twintig kinderen onder de twaalf jaar heeft last van migraine, hoewel het bij hen vaak niet wordt herkend. Tijdens de puberteit neemt dit percentage sterk toe, vooral bij meisjes. Tussen het zestiende en vijftigste jaar komt migraine bij ongeveer twaalf procent van de bevolking voor en dan drie keer meer bij vrouwen dan bij mannen. Hierna neemt het weer wat af, maar ook ouderen kunnen nog regelmatig last van migraine blijven houden.” Acute behandeling De aanvallen kunnen afgebroken worden met behulp van medicijnen. Het kan zijn dat verschillende middelen uitgeprobeerd moeten worden om erachter te komen welke het best helpt. Pop: “Idealiter moet een migraine aanvalsmiddel een aanval binnen enkele uren volledig kunnen afbreken, maar dat lukt helaas niet altijd. Soms duurt het langer voordat een middel werkt en soms kan het te kort werken, waardoor de aanvalsverschijnselen na bijvoorbeeld een dag weer terug kunnen komen.”

Preventieve behandeling Hoewel migraine aanvalsmiddelen vaak de pijn kunnen wegnemen, is het bij meer dan twee aanvallen per maand meestal prettiger de aanval helemaal niet te laten beginnen. Dit kan door dagelijks zogenaamde preventieve medicijnen in te nemen. Hierdoor kan bij ongeveer de helft van de patiënten het aantal aanvallen worden gehalveerd. De resterende aanvallen zijn dan vaak ook minder heftig. Preventieve medicatie kan ook voorgeschreven worden bij mensen die langdurige, zware aanvallen hebben, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie, of die onvoldoende reageren op acute aanvalsmiddelen. Net als bij de aanvalsbehandeling moeten soms verschillende preventieve middelen uitgeprobeerd worden. Pop: “Preventieve migrainemiddelen kunnen ook bijwerkingen geven, zoals vermoeidheid of een verminderde alertheid. Dat is afhankelijk van het middel en de persoon. Daarom moet er altijd duidelijk overleg plaatsvinden tussen de arts en de patiënt. En uiteraard moet bij preventie niet alleen aan medicatie worden gedacht, maar ook uitleg worden gegeven over de factoren die bij migraine een rol spelen, zodat de

Foto: Birte van Ouwerkerk

patiënt zijn levenswijze hieraan kan aanpassen.” Een juiste preventieve aanpak kan voor veel mensen van grote betekenis zijn: patiënten zijn weer meer aanwezig, zowel privé als op het werk. De hoofdpijnspecialist “Levenslange preventieve medicatie is meestal niet nodig”, vervolgt Pop. “Vaak kun je volstaan met een periode van zes tot negen maanden tot er minder aanvallen zijn. Daarna kun je weer proberen af te bouwen. Het evenwicht in de hersenen is dan vaak weer hersteld.” Migraine kan veranderen in de loop van de tijd. Daarom moet de behandeling regelmatig opnieuw bekeken worden. Er is veel vraag naar een juiste diagnose, begeleiding en behandeling van hoofdpijnen. Daarom zijn er speciale hoofdpijncentra opgericht voor mensen die niet voldoende resultaat zien op dit moment, die een second opinion willen, of om erger te voorkomen. De hoofdpijnspecialist is een neuroloog die zich gespecialiseerd heeft in hoofdpijn. Hij of zij kan meer tijd uittrekken om klachten te beoordelen en heeft alle kennis in huis over de behandeling die het beste bij iemand past. Erfelijke oorzaak Als een van de ouders migraine heeft, heeft een kind zestig procent kans het ook te krijgen. Het bestuderen van de erfelijke oorzaken van migraine kan leiden tot verbeterde medicaties. Professor Ferrari: “Wij hebben bijvoorbeeld onlangs ontdekt hoe het komt dat vrouwen vaker migraine hebben dan mannen. Dit wordt veroorzaakt door een interactie tussen vrouwelijke geslachtshormonen en afwijkingen in bepaalde genen. Als we dergelijke mechanismes kunnen onderdrukken, kunnen we migraineaanvallen voorkomen. We verwachten dat er binnen een paar jaar nieuwe preventieve medicijnen beschikbaar zullen zijn, die migraine gaan voorkomen in plaats van onderdrukken.”

Kunnen chocola, kaas of rode wijn voor een migraineaanval zorgen? Ferrari: “Nee, veel patiënten krijgen aan het begin van een aanval trek in bepaald voedsel. Na het eten hiervan volgt de hoofdpijn. De schuld wordt gelegd bij het voedsel, maar dat is onjuist. De aanval zorgt ervoor dat iemand een chocoladereep gaat eten, niet andersom. Bij migraine zorgen veranderingen in een hersenkern voor de plotselinge veranderingen in eetbehoeften. Bij zwangerschap zijn dat hormonale veranderingen. Hormonale veranderingen zijn ook schuldig aan migraineaanvallen die ontstaan rondom de eisprong of menstruatie.” Is stress een factor? Ferrari: “Ook niet. Wel is het zo dat mensen die dit denken, diverse gebeurtenissen vaker als stressvol ervaren. Ontspanningsoefeningen zijn nuttig om de pijnen beter te verdragen, niet om ze te voorkomen. Onderzoek heeft aangetoond dat migraine ook niet ontstaat door verwijding van bloedvaten in het hoofd. Op zich goed nieuws, want de gangbare migrainemedicijnen geven bloedvatvernauwing, iets dat bij hart- en vaatziekten gevaarlijk kan zijn.”

Hoofdpijndagboek Soms is het handig dat de patiënt een dagboek bijhoudt, waarin de migraineaanvallen worden genoteerd. Zo leert iemand zichzelf, z’n migrainepatroon en de medicatie kennen.

Nuttige websites: • www.lumc.nl/hoofdpijn • www.hoofdpijnpatiënten.nl • www.hoofdpijncentra.nl

MEDIAPLANET THEMABIJLAGE weerstand

8

Psoriasis, wat is dat?

Psoriasis is een chronische huidaandoening die in verschillende vormen voorkomt. De ziekte is niet definitief te genezen, maar tegenwoordig wel goed te behandelen. Door Annemiek de Waard

P

soriasis is een niet-besmettelijke huidaandoening en kan dus niet van de ene op de andere mens worden overgedragen. Wel is psoriasis voor een deel erfelijk bepaald. Daarbij zijn meerdere genen betrokken. De kans dat iemand psoriasis krijgt is groter wanneer de ziekte in de familie zit. File Dermatoloog Bing Thio: “Bij psoriasis is de huid ontstoken en is er een filevorming van sneldelende huidcellen. Dat zijn de schilfers die je ziet. Maar niet alle patiënten hebben dezelfde psoriasis.” Dermatoloog Peter van de Kerkhof: “Naast de erfelijke factor kan psoriasis ook uitgelokt worden door factoren als psychische stress, een flinke keelontsteking, een forse tandwortelontsteking of bepaalde medicijnen.” Ongeveer twee procent van de Nederlanders heeft psoriasis. Jong of oud De meest voorkomende vorm is de gewone psoriasis, herkenbaar aan de duidelijk begrensde, rode, schilferende plekken. Daarnaast zijn er nog enkele minder voorkomende vormen, bijvoorbeeld de puistjespsoriasis. Er wordt steeds meer uitgegaan van twee typen psoriasis. “Mensen krijgen rond hun twintigste de ‘jonge’ en rond hun vijfenveertigste de ‘oude’ psoriasis”, aldus Thio. Bij

Cijfers in Europa en Noord-Amerika  • Vier procent van alle huidaandoeningen van kinderen onder de zestien jaar is psoriasis.  • Bij tien procent begint het onder de tien jaar, bij dertig procent onder de vijftien jaar en twintig procent krijgt het tussen het vijftiende en negentiende jaar.

het laatste type speelt erfelijkheid een kleinere rol en zorgen omgevingsfactoren zoals stress of infecties ervoor dat de aandoening aan de oppervlakte komt. Kinderen Volgens professor Van de Kerkhof verandert de kwaliteit van leven nogal bij het langere tijd hebben van psoriasis. “Soms verandert de levensstijl door de jeuk en gaan mensen meer eten, drinken of roken. Verder zou er een relatie zijn tussen psoriasis en een verhoogde kans op hart- en vaatziekten.” Kunnen kinderen eigenlijk ook psoriasis krijgen? “Ja, het kan op elke leeftijd beginnen, maar start meestal in de puberteit.” Dr. Thio benadrukt dat de behandeling bij kinderen voorzichtiger moet zijn dan bij volwassenen.

Auto-immuunziekten Als het afweersysteem niet alleen beschermt tegen vreemde indringers, maar ook lichaamseigen cellen aanvalt, is er iets mis. Dat heet een auto-immuunziekte. Door Annemiek de Waard

H

et afweersysteem of immuunsysteem bestaat uit een groep cellen en weefsels die het lichaam beschermt tegen vreemde indringers zoals virussen, bacteriën of schimmels. Dermatoloog Peter van de Kerkhof: “Het immuunsysteem voorkomt dat de indringers schade aanbrengen. Ook lichaamsvreemde stoffen zoals tumoren worden opgeruimd om het lichaam schoon te houden.” Onderscheid Een complex mechanisme zorgt ervoor dat het immuunsysteem een

duidelijk onderscheid kan maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen. Van de Kerkhof: “Het immuunsysteem bestaat uit twee onderdelen. Een aangeboren deel dat onmiddellijk antwoord geeft op lichaamsvreemde materialen en een verworven deel, waarin herinneringen worden opgebouwd voor de specifieke afweer. Er zijn ziekten waarbij het immuunsysteem onvoldoende werkt en ziekten waarbij onderdelen van het immuunsysteem te sterk werken. Bij psoriasis bijvoorbeeld gaat het vooral om een te sterk werkende aangeboren immuniteit.”

Slagveld Dermatoloog Bing Thio vergelijkt het immuunsysteem met een leger: “Sommige afweercellen spelen de rol van poortwachter. Ze zijn alert en in geval van vreemde indringers alarmeren ze ‘het leger’ dat bestaat uit verschillende typen witte bloedcellen. Die openen het vuur en vernietigen de vreemde cellen. Als dat complexe mechanisme niet goed afgestemd is, kan het gebeuren dat het immuunsysteem ook bepaalde lichaamseigen eiwitten als vreemd beschouwt.”

Leven met psoriasis: een zware last In Nederland hebben ongeveer 300.000 mensen last van psoriasis. Dit is een chronische, niet besmettelijke ziekte. Bij plaque psoriasis groeien de cellen op de huid versneld waardoor er verdikte plekken (plaques) ontstaan. De versnelde groei wordt veroorzaakt door een reactie van het afweersysteem. Patiënten met psoriasis hebben naast een droge, schilferige huid, jeuk en/of een rode huid vaak ook psychische klachten. Zij ondervinden door hun uiterlijk soms problemen in sociale contacten en kunnen daardoor in een isolement terechtkomen. Wie ernstige plaque psoriasis heeft, heeft soms geen andere keuze dan ‘er maar mee te leren leven.’ Het goede nieuws is dat er sinds een aantal jaren nieuwe behandelmogelijkheden zijn voor patiënten met ernstige psoriasis. De dermatologen zijn hiervan volledig op de hoogte en kunnen patiënten hierover verder informeren.

08.end.806.3

Optimale patiëntenondersteuning: leren leven met psoriasis Voorlichting over psoriasis en de behandelmogelijkheden is belangrijk. Wyeth werkt aan optimalisatie van de zorg voor psoriasispatiënten. Daartoe laat Wyeth wereldwijd omvangrijke studies naar psoriasis uitvoeren. Ook Wyeth in Nederland biedt mensen met psoriasis ondersteuning. Zo kunnen patiënten op verzoek via verscheidene kanalen (dermatoloog, verpleegkundige, apotheker en internet) ondersteunend materiaal krijgen.

wyeth Advertorial.indd 1

Wyeth Pharmaceuticals bv I Postbus 255 I 2130 AG Hoofddorp tel. 023 - 567 2 567 I fax 023 - 567 2 599 I www.wyeth.nl

THEMABIJLAGE weerstand MEDIAPLANET

9

Leven met psoriasis Ria Bloemberg-Lubbers heeft haar hele leven al huidziekten gehad. Het begon met eczeem, daarna kreeg ze ook nog eens ernstige psoriasis. Welke invloed hebben huidziekten op het dagelijkse leven? Door Annemiek de Waard

“Heel veel, maar het hangt ook van je karakter af. En of het op zichtbare plekken zit. Vergelijk het met acne en iemand die voor één pukkel thuisblijft. Voor kinderen is psoriasis helemaal naar. Ze begrijpen het niet en kunnen het nog niet uitleggen. Het kan angstig of pijnlijk zijn, andere kinderen willen niet naast ze zitten en ze worden gepest. Ik ben zelfs een keer het zwembad uitgehaald. Psoriasis is wel een erfelijke ziekte, maar niet besmettelijk!”

Kinderen

Foto: maica / istockphoto

In de aanval Stoornissen van het immuunsysteem kunnen zich op verschillende manieren uiten, afhankelijk van het betrokken weefsel. “Dat kan de huid zijn zoals bij psoriasis, of de gewrichten zoals bij reumatoïde artritis”, zegt Van de Kerkhof. Andere voorbeelden zijn diabetes of multiple sclerose (MS). “Bij psoriasis is er sprake van een stoornis van de aangeboren afweer. Eigenlijk werkt het afweersysteem té goed. Bij reuma is er ook sprake van een stoornis in de specifieke afweer. Bij diabetes en MS is er waarschijnlijk sprake van een foutje van zowel de aangeboren als de verworven immuniteit.”

Het immuunsysteem zal een reeks van reacties in gang zetten om die eiwitten uit te schakelen. Het lichaam valt als het ware zichzelf aan. Dit wordt auto-immuniteit genoemd. Gewoonlijk slaagt het afweersysteem niet in een volledige uitschakeling en blijven de aanvallen aanhouden. Daarom zijn auto-immuunziekten chronische ziekten. Sleutelfiguur In de hele rij immuunziekten speelt TNF-alfa een centrale rol. Deze stof wordt aangemaakt door verschillende typen witte bloedcellen en is in staat een aanvalsreactie in gang te zetten tegen lichaamsvreemde ongewenste eiwitten. TNF-alfa verspreidt zich snel in het omliggende weefsel en geeft aanleiding tot een flinke ontsteking. Als antwoord hierop snellen andere typen witte bloedcellen naar de ontstekingszone en vallen op hun beurt het weefsel ook aan. Dat resulteert in een chronische ontsteking.

Erfelijk materiaal Welk orgaan wordt aangetast, wordt bepaald door iemands genen. Elke ziekte heeft z’n eigen symptomen, maar de gemeenschappelijke factor is vaak TNF-alfa. De stof wordt in gewrichten van reumapatiënten,

maar ook in de huid van psoriasispatiënten gevonden. De grens tussen sommige immuunziekten is niet altijd even duidelijk. Thio: “Mensen met psoriasis kunnen bijvoorbeeld ook gewrichtsklachten krijgen. Als je immuunsysteem zich tegen je eigen lichaam keert, krijg je vaak een heel onprettig pakket aan ziekten.” Afremmen “Bij de behandeling van bijvoorbeeld psoriasis worden eerst zalven en speciale lichttherapie voorgeschreven door een arts. Als deze methoden niet goed werken, worden eerst de gewoonlijke medicijnen gegeven. Als die niet goed werken kunnen biologicals, waaronder de TNF-alfaremmers of -blokkers, ingezet worden”, volgens de dermatologen. Die zijn niet in staat de immuunziekten te genezen, maar slagen er wel in het proces te onderdrukken.

Kinderen tot vier jaar hebben de ‘minste’ last. “Ze hebben wel jeuk, maar worden nog niet zo gepest, dat begint op de basisschool. Voor de ouders is het ook erg, zij worden 24 uur per dag geconfronteerd met krabbende kinderen. Daar kun je heel druk mee zijn. Kinderen onder de koude douche zetten helpt, maar dan wel meteen goed afdrogen en in de vette zalf zetten. Sommige ouders gaan eerst zelf allerlei zalfjes op hun kinderen uitproberen en dan pas naar de huisarts. En niet iedereen gaat hierna door naar een dermatoloog.”

• Twee tot drie procent van de Nederlanders heeft psoriasis, dat is inclusief kinderen. • Als een van de ouders psoriasis heeft, hebben kinderen tien procent kans om het te krijgen. • Als beide ouders psoriasis hebben, hebben kinderen vijftig procent kans de aandoening te krijgen.

Gewoon doen “Veel mensen met psoriasis krijgen ook nog een bepaalde vorm van reuma, dat kreeg ik ook. Gelukkig kwam ik in aanmerking voor behandeling met een biological. Volgens mij is pijn minder erg, van jeuk word je helemaal gek! Het ziet er ook niet prettig uit, dat voortdurende krabben, een bloederige huid en schilfers op de grond. En ouders willen toch ook dat hun kind er leuk uitziet. Meer voorlichting over psoriasis is hard nodig, zodat mensen gewoon kunnen doen tegen psoriasispatiënten en geen vervelende vragen meer hoeven te stellen.”

Meer Informatie Psoriasis Vereniging Nederland: www.pvnnet.nl.

Wyeth heeft een praktische brochure met daarin informatie over het ontstaan van psoriasis, de klachten en de verschillende behandelmogelijkheden. U kunt deze brochure gratis aanvragen door de antwoordcoupon in te vullen en op te sturen naar:

psorias is

HeT OnTS nieUWe Taan, De klaC beHanDe H lMOgeliTen en De jkHeDen

08.end.806.3

Wyeth Dermatologie Antwoordnummer 413 2130 WB Hoofddorp U krijgt de brochure thuis gestuurd. Ja, ik ontvang graag de brochure ‘Psoriasis, het ontstaan van de klachten en nieuwe behandelmogelijkheden’ Naam.........................................................................................................................................................................................................................

pLaQUe ps

HUUB

oriasis

Adres .......................................................................................................................................................................................................................... Postcode.................................................................................................................................................................................................................. Woonplaats .........................................................................................................................................................................................................

75148

Pso edu

ca.indd

1

06-08-

2007

11:13:25

De door u ingevulde gegevens worden alleen gebruikt voor het verwerken van uw aanvraag. In het kader van deze verwerking waarborgt en respecteert Wyeth Pharmaceuticals bv uw privacy door naleving van de Wet Bescherming Persoonsgegevens.

18-11-2008 13:11:12

MEDIAPLANET THEMABIJLAGE weerstand

10

Feitjes van Maroeska Rovers, klinisch epidemioloog UMC Utrecht: • Alle luchtweginfecties (bijvoorbeeld oorontsteking, keelpijn, verkoudheid, verstopte neus) komen het hele jaar voor, alleen vaker van de herfst tot aan de lente. • Een ‘oorkaars’ helpt kinderen echt niet van hun oorontsteking af! • Het immuunsysteem is tot het tweede jaar nog niet volgroeid, waardoor de afweer minder is en daarom zijn kleintjes gevoeliger voor de virussen van zieke broers/zussen en andere kinderen op een kinderdagverblijf. • Van buiten zijn word je niet ziek. Wel van (zonder ventilatie en bij elkaar) binnen zitten. Minder buiten zijn betekent minder vitamine D voor je weerstand. • Huisdieren leiden niet tot meer verkoudheid, behalve bij allergische kinderen. • Carnavalsgriep bestaat niet: ‘t bij elkaar zijn geeft bacteriën/virussen de ruimte en leidt daarom vaak tot verkoudheden. • De R zit weer in de maand, maar ziekte is niet een gevolg van lage temperaturen of nattigheid. Wel extra aandacht voor RSV bij jonge kinderen: een verkoudheidsvirus dat de belangrijkste oorzaak is van luchtweginfecties.

Meer informatie • www.degrotegriepmeting.nl • www.kennislink.nl

Herfstkwaaltjes Griep en verkoudheid zijn de meest voorkomende aandoeningen in de herfst en winter. Hoe komt iemand ervan af, of beter nog, hoe zijn deze aandoeningen te voorkomen? Door Annemiek de Waard

C

arl Koppeschaar is hoofdredacteur van de populairwetenschappelijke website Kennislink en startte in 2003 het internetonderzoek de Grote Griep Meting, waaraan iedereen kan meedoen. Het is een onderzoek naar de verspreiding van griep en verkoudheid, dat wordt uitgevoerd in Nederland, België, Portugal en Italië.

en gesnotter. Ieder jaar krijgt zo’n vijf tot vijftien procent van de bevolking griep. Voor Nederland en Vlaanderen zijn dat een tot twee miljoen mensen. Iemand met influenza kan makkelijk andere mensen aansteken.” Gemiddeld krijgt tien procent van de volwassenen en ongeveer dertig procent van de kinderen echte griep tijdens de jaarlijkse griepgolf.

Griep of verkouden? “Wat iedereen gewoonlijk ‘griep’ noemt is vaak niet meer dan een zware, maar tamelijk onschuldige verkoudheid. Echte griep, of influenza, is de meest onderschatte ziekte die er is. Er bestaat momenteel nog geen test waarmee je thuis even snel kunt bepalen of je influenza hebt of een andere ziekte. De meeste mensen herkennen wel de belangrijkste griepsymptomen: een snel opkomende koorts, spierpijn, keelpijn, hoesten, rillerigheid, vermoeidheid en uitputting.”

Griepgolf “Vorige jaren is er nauwelijks een griepgolf geweest, maar in 2003-2004 wel. Met de Grote Griep Meting proberen we de griep in Europa te voorspellen. Wat ons opviel was dat griep niet overal en tegelijk in Europa is, terwijl het wel besmettelijk is. We zagen bijvoorbeeld een grieppiek die van Ierland/Schotland naar Scandinavië en Portugal/Spanje oversprong om vervolgens naar Frankrijk, België en Nederland te trekken.”

Virussen “Nu lijken deze symptomen veel op een stevige verkoudheid, maar als deze symptomen ontstaan in een periode dat er griep heerst, is de kans wel erg groot dat het influenza is. Een verkoudheid is te herkennen aan onder andere niezen en een loopneus, zonder koorts.” Zowel griep als verkoudheid wordt veroorzaakt door virussen. Een virus heeft voor zijn voortplanting en overleving een ‘gastheer’ nodig, in tegenstelling tot een bacterie die zichzelf kan voortplanten. Besmettelijk “Iemand met echte griep is een kleine week doodziek en voelt zich ook daarna nog een tot twee weken als een vaatdoek. Terwijl je met een verkoudheid gewoon je dagelijkse bezigheden kunt voortzetten, al is het met veel gehoest

Doe griep de das om “Grote boosdoener is de kou, we kruipen bij elkaar en hoesten griep en verkoudheid naar elkaar over. ‘s Zomers zijn we toch meer buiten en aan het sporten. Een verkoudheid is niet te voorkomen. Het enige wat je kunt doen, is een das omdoen. De mens heeft van zichzelf een temperatuur van 37 graden Celsius, buiten daalt die temperatuur. Met een das om bescherm je de temperatuur van je hals, zodat je minder vatbaar wordt voor virussen. Verder zijn roken en alcohol niet aan te raden. Een griepprik verkleint de kans op griep. Een verwaarloosde griep kan in een longontsteking resulteren en dat is gevaarlijk. We hopen dan ook dat ons onderzoek tot een beter inzicht in griep gaat leiden”, besluit Koppeschaar.

Nu ook in pocket-size, handig voor onderweg.

Anta Flu, heerlijk fris voor adem en keel.

THEMABIJLAGE weerstand MEDIAPLANET

11

Allergieën en het immuunsysteem Welke behandelmethoden zijn er bij luchtwegproblemen? Wat zijn de voor- en nadelen? We vragen het een KNO-arts. Door Annemiek de Waard

I

n Nederland is de meest voorkomende allergie die voor huisstofmijt, gevolgd door graspollen en huisdieren. En er zijn mensen met meerdere allergieën. Nederland ligt in een drassige Rijndelta met een hoge vochtigheidsgraad, waarin huisstofmijt goed gedijt. Bovendien is Nederland een grasland. Graspollen veroorzaken bij de meeste allergische patiënten veel klachten, maar ook de berkenpollen kunnen klachten geven. Neusklachten Door allergieën ontstaan verschillende neusklachten die ook invloed hebben op de longfunctie. De eerste is de seizoensgebonden vorm: mensen krijgen last van kriebels in de neus, niezen, een loopneus en jeukogen. Dit komt vooral door de pollen en het oorzakelijke verband is vrij duidelijk. De tweede soort is de continue allergie: hierbij is de neus vrijwel continu verstopt en kan er slecht geademd worden. Dit gebeurt vaak bij de combinatie pollen- én huisstofmijtallergie. Dan is iemand het hele jaar de pineut. Kans op allergie Rob van der Hulst, KNO-arts ziekenhuis Amstelland: “Een allergie is een verstoring van het immuunsysteem. Er is een toename van allergieën in onze te schone westerse wereld te bespeuren. Als een van de ouders allergisch is, heb je veertig procent kans op allergie. Zijn beide ouders allergisch, dan is de kans zelfs zeventig procent.” Een arts gaat eerst onderzoeken welk allergeen het is door aan de patiënt te vragen wat de klachten zijn en in welke perioden iemand er last van heeft.

Foto: webphotographeer / istockphoto

Pollen “Van januari tot aan de zomer duidt op boompollen en van mei tot en met augustus op graspollen. Ook afhankelijk van de wind en of een seizoen vroeg of laat begint. Wat we ‘hooikoorts’ noemen

is eigenlijk een stukje pollenallergie.” Als tweede kan er getest worden, dit kan een huidtest of bloedonderzoek zijn. Daarna kan de diagnose worden gesteld en de therapeutische mogelijkheden worden doorgenomen. Er zijn drie behandelmethoden: preventie, symptoombestrijding en immunotherapie.

In onze schone westerse wereld is een toename van allergieën te bespeuren Preventie Als bekend is door welk allergeen de allergieklachten veroorzaakt worden, kan actie worden ondernomen. Zoals het luisteren naar de pollenberichten op de radio. Hoewel daarin geen onderscheid wordt gemaakt tussen gras- en boompollen. “Maar ga bijvoorbeeld in de graspollenperiode in ieder geval niet picknicken of voetballen op een grasveld. In het geval van huisstofmijt kunnen mensen hun huis saneren.” Er is eerst eigenlijk een heel pakket aan preventie, voordat aan symptoombestrijding wordt gedaan. Symptoombestrijding Er zijn twee mogelijkheden op het gebied van symptoombestrijding. “Ten eerste de antiallergeen tabletjes. Die zijn tegenwoordig zo licht en zonder bijwerkingen dat zelfs bijvoorbeeld straaljagerpiloten ze mogen gebruiken. Een andere mogelijkheid is de neusspray, deze kan tegenwoordig ook rustig een aantal jaren gebruikt worden.” Immunotherapie “Immunotherapie betekent dat we de

klachten laten verdwijnen of verminderen, zegt Rob van der Hulst. We geven bijvoorbeeld graspollen aan iemand die daar niet tegen kan. Bij goede doseringen wordt het immuunsysteem ‘opgevoed’. De oudste manier is met onderhuidse injecties. Iets nieuwer zijn de druppeltjes die je onder je tong doet. Het nieuwst zijn de smelttabletjes tegen graspollenallergie. Die komen in de toekomst wellicht ook in neussprayvorm, maar dat is nog in een experimentele fase. Immunotherapie toegepast op jonge leeftijd blijkt de kans op astma te verkleinen en ook de kans op nieuwe allergieën.” Verschillende soorten therapieën “Met de injecties hebben we de meeste ervaring. Nadeel is dat je telkens terug moet naar de huisarts en het risico op een zeer heftige reactie, een anafylactische shock. Daarom moet je na de prik een halfuur in de wachtkamer blijven. Deze methode kan niet bij jongeren.” Bij wie wel? “Bij iemand met een beroepsallergie, bijvoorbeeld een rozenkweker, of iemand met een zeer ernstige allergie, bijvoorbeeld voor bijen of wespen. De druppels onder de tong en de injecties werken vrijwel hetzelfde.” “Voordeel van druppels onder je tong is dat ze veilig zijn en je ze thuis kunt innemen. De druppels zijn ook geschikt voor kinderen (vanaf zes jaar) en er is geen risico op een shock. De smelttabletjes kun je vergelijken met de druppels. De druppels onder de tong zijn makkelijker te doseren, net zoals de injecties. Nadeel van het thuis innemen is dat er geen controle op is, al moeten de mensen bij ons altijd terugkomen voor een nieuw recept. Ondanks mijn jarenlange goede ervaringen met de druppeltherapie zou ik nog meer wetenschappelijk onderzoek wensen”, besluit Van der Hulst.

Allergieën Een allergie is een abnormale reactie van het afweersysteem op eiwitten uit de omgeving. Dit kan bijvoorbeeld een stof uit de lucht zijn, of eiwitten uit voeding. De eiwitten die een reactie veroorzaken heten allergenen. Het lichaam reageert hierop met het vormen van antistoffen. Elk allergeen heeft z’n eigen specifieke antistof. Eigenlijk hoort het afweersysteem op virussen en bacteriën te reageren, maar nu richt het zich op gewone eiwitten. Dit kunnen dus ook gezonde eiwitten zijn, zoals in voeding. Allergische mars Afhankelijk van de leeftijd zijn er verschillende uitingsvormen van allergie. Deze kunnen elkaar opvolgen, er is dan sprake van een allergische mars. Op babyleeftijd staat voedselallergie vaak op de voorgrond, met maagdarmklachten en/of huidklachten. Bij jonge kinderen is dat constitutioneel eczeem en tussen het vierde en zevende levensjaar krijgen luchtwegproblemen, zoals astma, vaak de overhand. Vanaf de puberteit komt weer meer hooikoorts voor. De kans op het krijgen van een kind met een allergie is groot als beide ouders of een ouder kind allergisch zijn.

(bron: www.voedselallergie.nl)

Meer Informatie www.kno.nl/voorlichting/ allergie.php

Allergie, het kan je leven beheersen! Allergische rhinitis (inhalatieallergie) is een veel voorkomende aandoening die aanzienlijke gevolgen kan hebben voor het dagelijks functioneren. De meest voorkomende klachten zijn o.a. loopneus, niezen en jeukende en tranende ogen. Deze klachten kunnen worden veroorzaakt door de pollen van grassen en bomen, de kat of hond en/of door bijvoorbeeld huisstofmijt. De behandeling van zo’n allergie kan bestaan uit slechts het onderdrukken van de klachten, maar ook door het daadwerkelijk behandelen van de oorzaak van de allergie met bijvoorbeeld immunotherapie. Wilt u meer weten over allergie en de behandelmogelijkheden kijk dan op:

WWW.GEZONDHEIDSPLEIN.NL

( advertorial )

Bemer 3000 helpt niet alléén de doorbloeding te verbeteren! Is het niet fijn van uw arts te horen “U bent een medisch wonder?!” 8 Minuten liggen of zitten op de Bemer-mat kan de doorbloeding tot in 4 miljard haarvaten verbeteren en dat met zuurstofrijker bloed. Als aanvulling op hetgeen uw arts u voorschrijft, een goede extra hulp voor het stimuleren van de „zelfgenezing“. De Bemer activeert de cellen, verbetert ook de stofwisseling en geeft méér energie en méér weerstand. Bij ca. 10% van de mensen geeft de Bemer helaas niet het verwachte resultaat.

Tot 4 miljard haarvaten worden extra doorbloed. Vaak een goede hulp bij chronische ziekten en tegen griep en verkoudheid.

vóór inschakeling

3 minuten ná activering van

Enkele van de ca. 1000 gebruikers melden ons spontaan: Mevr. J.G.S. diabetes -“Maar wij zijn ervan overtuigd, als wij de mat niet gebruikt zouden hebben, het been geamputeerd had moeten worden.“ Mevr. T.K. maculadegeneratie - „Ik had eerst 60/60 zicht en het is nu 80/100, iedere oogarts kan je vertellen dat er niets aan te doen is.“ Fam. ten H. diabetes: „sinds jaren niet zulke goede bloedwaarden“ Hr. N.P. diabetes - „....zowel bij mij als bij mijn vrouw tot normale hoogten zijn teruggebracht. De Bemer behandeling heeft zeker succes, zodat wij ook minder medicijnen kunnen gebruiken“. Hr. B.v.V. energie-tekort „......energieker en fitter. Vooral C. die na enige jaren van energietekort weer begint te bruisen“ Mevr. A.B. altijd moe „De intense vermoeidheid is zo goed als weg, heb mijn nordic stokken weer uit de kast gehaald“. Hr.P.K. „bij mij werkt het geweldig, ik ben al van mijn carpal tunnelsyndroom af“ Hr.F.Z. 83 jarige man met oedeem-been, „na enige dagen resultaat met Bemer!“. Mevr A.K. „de geplande longtransplantatie van mijn man is dankzij o.a. de Bemer afgesteld“ Mevr. J.M.de H. sarcoidose - „heb sarcoidose sinds 15 jaar...kan weer dopjes opendraaien en betrapte mijzelf erop dat ik huppelend de trap opliep“ Mevr. T.R. M.S.- „aan de hand van de foto‘s zei de dokter, dat ik wel in een rolstoel zou moeten zitten, echter, ik loop, rijd paard en werk halve dagen...“

Bemer helpt niet alleen de doorbloeding te verbeteren en de bloedstroom te versnellen (belangrijk voor het afvoeren van de afvalstoffen), maar kan ook de werking van de witte bloedcellen activeren. Het is niet alléén het hart dat het bloed transporteert... ook het vasomotie-gebeuren. Dat is de pompbeweging van de vaten. Het Bemer-signaal is het enig bekende, dat ook de vasomotie stimuleert. Bemer3000 is in ca. 100 landen gepatenteerd. In de Duits sprekende landen is de Bemer reeds lang bekend en meer dan100.000 x verkocht, (daaronder zijn ca. 6000 artsen/therapeuten en 300 ziekenhuizen), in Nederland bijna 1000 x en dat altijd na een proeftijd van 3 maanden. Pas na 3 maanden beslist u of de Bemer ook bij u de verwachte werking geeft. De voorwaarden sturen wij u graag.

Informatie: bel svp. 0314-66 85 92 of mail: [email protected] Een korte film van de werking in het lichaam ziet u op www.bemer3000.nl Bemer Nederland bv. Postbus 136, 7040 AC ´s Heerenberg

de Bemer3000 therapie

IS UW GEZONDHEID € 9,- WAARD? PROBEER NU: ZES NUMMERS GEZONDNU VOOR MAAR € 9,stopt automatisch!

voedinggezondheidpsychewellnessbeauty

PERSOONLIJKE VOORDEELBON

lichaamgelukvoedingenergiepsychebalansadvies

gezondNU

Ja, ik neem geheel vrijblijvend een proefabonnement op gezondNU. • ik betaal voor zes nummers slechts € 9,- (abonnement stopt automatisch!)

Nr 3 maart 2008 € 4,45

AFSLANKEN GA VAKER VOOR GROEN Homeopathie helpt

SCHAAMLIPCORRECTIES

Ik machtig gezondNU daarvoor eenmalig het abonnementsgeld van onderstaande rekening af te schrijven. (D0291)

“Ik weet niet wat me bezielde”

NACHTMERRIES

Verander ze in wensdromen

MONIQUE BAARDE EEN WINDEI WWW.GEZONDNU.NL

“Ik voelde me net een rariteitenkabinet”

TEST UZELF

Naam:

Mevr.

Dhr.

Adres:

ZELFONTWIKKELING

HOE KLIMAATNEUTRAAL EET U?

Bank-/gironummer

Postcode: Woonplaats: Land:

WIN!relaxweekend aan zee lichaamgelukvoeding geluk gelukvoeding energiepsychebalansadvies

gezond gezondnu

Stuur mij een acceptgiro voor het abonnementsgeld. (u betaalt € 1,- extra) (D0290)

Tel.nr.: E-mailadres: Handtekening:

Nr 9 september 2008 € 4,45

Weein n

ijt ontb 2 voor

Minder kilo’s: eet een biscuitje

daMes, hangen boven de Wc Maakt ziek de 8 lekkerste (en nog makkelijk en gezond ook) Wijzer en even Wichtiger gebruik deze herfst!

laWaai verslindt

vitamines en mineralen www.gezondnu.nl

gezondNU,elke maand vol informatie en inspiratie

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: gezondNU Antwoordnummer 14066 5126 ZS GILZE

Ja, ik wil door gezondNU op de hoogte worden gehouden van het laatste nieuws en wil gratis de digitale gezondNU nieuwsbrief ontvangen.

Ja, ik wil op de hoogte gehouden worden van informatie en interessante aanbiedingen van door gezondNU zorgvuldig geselecteerde bedrijven.

THEMABIJLAGE weerstand MEDIAPLANET

13

Fruit is meer dan vitamine C Met elke dag een appel en een banaan kom je aan de dagelijkse behoefte van twee stuks fruit per dag. Dat ook afwisseling in fruit belangrijk is lijkt minder bekend.

E

Te weinig mensen komen aan hun dagelijkse behoefte aan fruit. Dit heeft volgens Nard Clabbers, Nutrition and Health Manager van Hero, voornamelijk te maken met praktische redenen. “Mensen hebben het tegenwoordig erg druk. Veel fruit is onhandig om mee te nemen naar het werk of het is niet lang houdbaar. Appels en bananen zijn daarom ook niet voor niets het meest gegeten fruit.”

Weerstandsproducten te koop? ‘Geeft meer weerstand, vitaliteit, stimuleert het immuunsysteem: het is niet niks wat ons allemaal beloofd wordt. Hoe serieus moeten we dit allemaal nemen? Vooral bij aanprijzingen van voeding en gezondheidsproducten is vaak niet duidelijk waar een terechte claim eindigt en het misleiden begint’.

Top 10 meest gegeten fruitsoorten in Nederland (Nevi 2006/VCP 1998) Er is duidelijk te zien dat de totale ‘fruitgezondheid‘ voor een groot deel afhankelijk is van slechts enkele fruitsoorten. Bron: Institute for Fruit Nutrition

Door BIRTE VAN OUWERKERK

lk soort fruit heeft een eigen unieke mix van gezonde stoffen. Elke dag hetzelfde fruit eten betekent dus grofweg dat je jouw lichaam beperkt in het opnemen van verschillende stoffen. Afwisseling in het eten van fruit zorgt er daarnaast ook voor dat de verschillende stoffen elkaar versterken, waardoor ze beter hun werk kunnen doen in het lichaam.

Ingezonden Mededeling

Een andere reden voor een beperkte fruitvariatie is dat men een beperkt idee heeft van wat gezond fruit inhoud. Uit onderzoek blijkt dat vitamine C als maatstaf wordt gezien voor de gezondheid van een stuk fruit. Dat veel fruit rijk is aan andere belangrijke stoffen zoals anti-oxidanten en mineralen, die net zo belangrijk zijn, is minder bekend en dus een oorzaak voor een beperkte variatie. Meer bekendheid over de voedingswaarde van fruit is dan ook wenselijk. Vers fruit vs. Bewerkt fruit Om toch aan de dagelijkse behoefte en variatie te komen zijn er tegenwoordig veel verschillende fruitproducten op de markt. Deze kunnen een alternatief zijn voor vers fruit. Belangrijk is om een product te zoeken dat dicht bij vers fruit ligt, zoals een fruitsalade of sap met (echt) fruit. Alleen

Hou je weerstand op peil We willen nog wel eens slordig omgaan met onze gezondheid, wat een effect heeft op onze weerstand. door nienke hoek

“

Of je een goede weerstand hebt, hangt af van verschillende factoren”, vertelt immunoloog Eric Claassen.“Als je gezond eet en daarbij voldoende beweegt, dan heeft dit een positieve invloed op je weerstand,

Ook Europa houdt zich momenteel met deze vraag bezig in de vorm van wetgeving die er voor zorgt dat gezondheidsclaims pas gebruikt mogen worden als dit veilig en wetenschappelijk bewezen is. Op www.nurilan.nl is bijvoorbeeld een product te vinden die aan deze wetgeving voldoet.

Appel met schil 19,4% Appel zonder schil 17,7% Banaan 14,9% Sinaasappel 14,1% Mandarijn 8,8%

Peer 7,8% Aardbei 3,4% Druiven 2,6% Kiwi 2,6% Meloen 2%

sap is niet voldoende, omdat dit bijvoorbeeld te weinig vezels bevat. Kauwen hoort bij vers fruit. Het zorgt ervoor dat je niet teveel eet

maar weerstand is niet goed te meten. Het hangt heel erg af van hoe je je voelt. Je weerstand is bijvoorbeeld al verminderd bij droge ogen of een zere keel.” Zwaarder Het is wel zo dat onze weerstand in de herfst en winter vaak meer te verduren krijgt. Claassen: “Je ziet dat mensen in de winter anders gaan eten. De inname van fruit neemt af, ze bewegen minder. Verder wordt ons immuunsysteem ’s winters harder aangevallen. We hebben meer last van kloofjes en onze slijmvliezen hebben het doorgaans zwaarder.”

en dat je spijsvertering aan het werk gezet wordt. Ook weet je zo zeker dat je alle gezonde stoffen uit het hele fruit binnenkrijgt.

voeding, stress, en andere factoren kan het aantal melkzuurbacteriën in de darmen afnemen. “Als we ons aan een strak gezond dieet houden dat uit weinig vet, weinig suiker en genoeg fruit, groente, water en peulvruchten bestaat, daarbij genoeg bewegen en stress zo veel mogelijk vermijden, zouden de producten met goede bacteriën overbodig zijn”, stelt de immunoloog. Positieve werking De werkelijkheid is vaak anders en dan kan het helpen om de darmflora aan te vullen met extra melkzuurbacteriën die we via deze producten binnenkrijgen. Claassen: “Het is bewezen dat die drankjes een positieve werking hebben. Met name in de eerste lijn van defensie tegen ziekten en infecties, zoals de slijmvliezen, ogen, darmflora en de huid.”

Melkzuurbacteriën Iedereen heeft in zijn darmen melkzuurbacteriën die kunnen beschermen tegen darminfecties en ziekteverwekkers, maar door verandering van REKLAME 30-10-2008.pdf

Een andere interessante ontwikkeling is dat supermarkten tegenwoordig ook zelfzorggeneesmiddelen en gezondheidsproducten verkopen. Producten die vroeger alleen bij de drogist verkrijgbaar waren, zijn nu ook te koop bij supermarkten. Fitshape is zo’n voorbeeld, een fabrikant die ook A-kwaliteit (weerstand)producten via de supermarkt verkoopt. Voor producenten van gezondheidsproducten betekent dit allemaal dat de markt complexer wordt. Zij zullen meer moeten investeren in ontwikkeling, wetenschappelijke onderbouwing, creatieve communicatie en distributie. Voor de consument wordt het juist eenvoudiger. Gezondheidsproducten worden beter, goedkoper en makkelijker verkrijgbaar. Sanoplus Health Marketing www.sanoplus.nl, [email protected]

SANOPLUS Health Marketing Development ▪ Legal ▪ Communication

30-10-2008 10:32:23

Hoeveel weerstand kunt u hebben? C

Weslo Persuit van € 299,- voor

€ 99

incl. bezorging

M

Y

CM

Voor Gewichtsvermeerdering

Multivitamine

Vitaliteit

Afslanken

MY

CY

CMY

K

Gewicht Plus

fitshop.nl DEN HAAG - ROTTERDAM - SCHIEDAM - ROOSENDAAL

Multi Green

Vitaal Energie

Controle Dieet

HEEK, DROGIST EN BIJ UW SUPERM ARKT

VERKRIJGBAAR BIJ APOT

PASVORM t COMFORT t KWALITEIT Voor wandelingen in het vlakke Nederland tot wandelingen in het middelgebergte, eventueel met lichte bepakking. Lichtgewicht technische schoenen met een degelijke constructie en een stabiele, gripvaste zool.

Pinto Lo

www.wandelschoenen.nl

THEMABIJLAGE weerstand MEDIAPLANET

15

Herfstblues

Waarom heeft de ene mens meer last van vermoeidheid en somberheid in de wintermaanden dan de andere? Is het te wijten aan een tekort aan vitamine D of zit het tussen de oren? Door Annemiek de Waard

D

epressieve stemmingen tijdens het najaar, de winter en het vroege voorjaar zijn voor veel mensen een jaarlijks terugkerend probleem. Vooral vrouwen in de leeftijd van 13 tot en met 55 jaar zijn hier gevoelig voor. De stemmingsklachten worden onderverdeeld in een milde variant, de winterblues en een ernstiger vorm, de winterdepressie. Meer dan een miljoen Nederlanders heeft last van de blues, van wie ongeveer 450.000 een depressie heeft volgens het Fonds Psychische Gezondheid. Winterblues Klachten van een winterdepressie zijn onder andere: veel slapen, veel eten, prikkelbaarheid en de neiging zich in zichzelf terug te trekken. Het dagelijkse functioneren wordt hierdoor ernstig verstoord. Mensen met winterblues zijn niet ziek. Ze hebben wel dezelfde klachten, maar dan minder ernstig. Verschijnselen als somberheid, neerslachtigheid of depressie treden bij winterblues niet op.

“De winterdip is een combinatie van biologische, psychische en omgevingsfactoren”, volgens Aly van Geleuken, psycholoog en hoofd Depressie Centrum Fonds Psychische Gezondheid. “De mens is eigenlijk een zoogdier en net als veel zoogdieren zouden sommige mensen het liefst een winterslaap houden. Maar dat werkt niet in een 24-uurs economie. De verschijnselen die zich voordoen bij een winterdepressie zouden dus als restverschijnselen beschouwd kunnen worden.” Kaarsjes aan “Bij grijze winters met kwakkelweer krijgen we minder aandrang tot activiteiten. Daar kun je een positieve draai aan geven door lekker thuis te cocoonen met de kaarsjes aan, maar je kunt ook ‘kiezen’ voor een negatieve kijk. Je psyche bepaalt vooral welke kijk je kiest. Het licht en je voeding zijn omgevingsfactoren die een directe invloed hebben op je biologie. Terwijl de energie afneemt, krijgen we meer trek in

Foto: wweagle / istockphoto

koolhydraatrijk voedsel. Maar onze spijsvertering, die onder invloed van licht werkt, gaat trager in de winter.” De mate van iemands welbevinden en een eventuele winterdip worden bepaald door deze drie factoren. “Hoe beter je lichamelijke en geestelijke conditie zijn, hoe minder de dip zal zijn. Als je wat vermoeider bent, wil dat niet zeggen dat je immuunsysteem niet orde is. Geef

toe aan je gevoel en maak een pas op de plaats. Daarvoor hoef je echt niet naar de dokter. Probeer licht verteerbaar voedsel te eten en zorg voor voldoende lichaamsbeweging.” Genieten Als de klachten mild zijn, is behandeling vaak niet nodig. Bij klachten die zo ernstig zijn dat ze het dagelijkse leven verstoren, kan behandeling met medicijnen of lichttherapie helpen. Tegen een

winterdip zouden ook vitaminen B en D of kruidenthee van rozemarijn of ginkgo biloba helpen. “Ga vooral lekker naar buiten en leef zo gezond mogelijk. Met een positieve instelling kun je juist genieten van de wisselende seizoenen!” Meer Informatie www.psychischegezondheid.nl/ depressiecentrum of 0900-903 90 30

( advertorial )

Lichttherapie: grip op je winterdip

Nieuwe lichttherapielamp maakt toepassing eenvoudig NATHALIE HOGENDORP

I

n de zomer is er niets aan de hand, maar zodra de blaadjes van de bomen beginnen te vallen laat het lichaam je in de steek. Moeheid, weinig energie, somberheid, een grote behoefte aan slapen, gewichtstoename door een toegenomen behoefte aan calorierijk voedsel, zijn

kenmerkende symptomen van de ‘herfstblues’ of ‘winterdip’. Lichttherapie gaat deze klachten op natuurlijke wijze tegen. Lichttherapie is nu zelfs helemaal ‘hot’, door de introductie van een handzame lichttherapielamp; de Litebook®Elite™. Miljoenen mensen in Nederland hebben jaarlijks last van de winterdip. Een winterdip is een mildere variant van een winterdepressie. Niet alle symptomen van een winterdepressie zijn aanwezig, maar zorgen wel voor veel ongemak. Door het ‘te kort aan licht’ tijdens de donkere dagen, raakt de biologische klok van het lichaam van slag, waardoor o.a. het slaaphormoon melatonine ook overdag wordt aangemaakt. Dit zorgt voor een vermoeid gevoel. Ook de productie van andere energiehormonen en neurotransmitters raakt verstoord met allerlei gezondheidsklachten tot gevolg. Effectief en natuurlijk Lichttherapie herstelt de biologische klok van het lichaam. Via de ogen wordt een sterk signaal doorgegeven aan het deel van hersenen waar de biologische klok zich bevindt. De productie van melatonine wordt direct gestopt waardoor andere energieprocessen op gang kunnen komen. Zoals het hoort. De effectiviteit van lichttherapie is duidelijk aangetoond. Nederlandse medische richtlijnen adviseren lichttherapie dan ook als eerste keus behandeling bij winterdepressie. Lichttherapie helpt ook bij bepaalde slaapproblemen, jetlag, nachtdiensten, PMS, burnout, en (postnatale)depressie.

adv266x195-102008.indd 1

Toepassing niet altijd eenvoudig Ondanks de hoge effectiviteit stuitte de toepasbaarheid van lichttherapie op veel problemen. Zo wordt lichttherapie aangeboden door diverse GGZ-instellingen. Niet iedereen is echter in staat om zich daar dagelijks in de vroege ochtend te melden voor een ‘lichtbad’. Ook aan het klassieke assortiment lampen voor thuisgebruik zijn nadelen verbonden. De efficiënte lichtopbrengst van deze grote lampen is doorgaans relatief laag, waardoor men dagelijks een uur of langer achter de lamp moet zitten voor een gunstig resultaat. Handzame lichttherapielamp brengt licht in duisternis De introductie van een nieuwe kleine lichttherapielamp, de Litebook Elite, zorgt voor een revolutie in het gebruiksgemak. Het handzame formaat en de oplaadbare accu zorgt er voor dat je de lamp overal eenvoudig kan gebruiken: thuis of op het werk. De medisch gecertificeerde Litebook maakt gebruik van speciale LED-technologie (Licht Emitterende Dioden). Deze lampjes zijn zo ‘geprogrammeerd’ dat het licht zich concentreert op de meest effectieve golflengte van licht. Hierdoor wordt de dagelijkse behandelduur teruggebracht naar slechts 15 tot 30 minuten. De prijs van een Litebook bedraagt € 249,00. De Nederlandse distributeur, Goodlite, biedt zelfs een 60-dagen-tevredenheidsgarantie om de effectiviteit van de lamp te onderstrepen. Kijk voor meer informatie op www.doehetlichtaan.nl of bel met Goodlite: 020- 4750296

30-10-2008 15:27:19

Va l t

Feestdagen aanbiedingen 6- of 8-Daagse vliegreis Lillehammer incl. vlucht, transfer en hotel**** met halfpension Vertrek 22 december nu vanaf € 665 pp

e r

n og

w a t

te

bel ev en?

winter specials Scandinavië Preferred Sales Agent

13-Daagse kerst & nieuwjaarsreis Hurtigruten incl. vlucht, hut en alle maatijden aanboord Vertrek 20 december nu vanaf € 1225 pp (bij 2p)

Voorjaarsvakantie specials

8-Daagse vliegreis Fins Lapland incl. vlucht, transfer en accommodatie vertrek 21 & 28 december nu vanaf € 850 pp (bij 4p)

10-Daagse bootreis Hafjell/Lillehammer incl. overtocht Kiel - Oslo vv en chalet vertrek 14 & 21 februari nu vanaf € 529 pp (bij4p) 8-Daagse vliegreis Åre Zweden incl. vlucht, transfer en accommodatie vertrek 15 & 22 februari nu vanaf € 692 pp (bij 4p) 8-Daagse vliegreis Fins Lapland incl. vlucht, transfer en accommodatie vertrek 15 & 22 februari nu vanaf € 829 pp (bij 4p)

Avontuurlijk 4-Daagse vliegreis IceHotel Zweden incl. vlucht, transfer en accommodatie Nu vanaf € 776pp (bij 4p) 5-Daagse vliegreis Artic Ocean Safari incl. vlucht, hurtigruten, iglohotel en maaltijden Nu vanaf € 1255pp (bij 2p) 5-Daagse Huskysafari Lapland incl. vlucht, huurauto, accommodatie en maaltijden Nu vanaf € 1749pp (bij 4p)

telefoon 050-3136000 - www.bbi-travel.nl

Voor meer speciale reizen kijk op www.bbi-travel.nl