WEEK VAN GEBED VOOR DE EENHEID VAN DE CHRISTENEN 2006 Thema 2006 ‘--- BEN IK IN HUN MIDDEN' (Matteüs 18:20)
DE OECUMENISCHE SITUATIE IN IERLAND
(Deze beschrijving van de Ierse oecumenische situatie is voorbereid door een oecumenische werkgroep uit Dublin en wordt onder haar verantwoordelijkheid gepubliceerd.)
St. Patricks borstschild is een bekend gebed dat door de eeuwen heen in Ierland heeft geklonken. Het drukt de hoop uit dat Christus aanwezig is ‘in het hart van ieder die aan me denkt, in de mond van ieder die tot me spreekt, in het oog van ieder die me ziet, in het oor van ieder die me hoort’. Het is te danken aan de Ierse missionarissen die vanaf de zesde eeuw naar het vasteland trokken, dat Jezus Christus verscheen in de mond, de ogen, de oren en de geest van talloze mensen op het hele Europese continent. Hedendaagse Ierse missionarissen en vrijwilligers van alle denominaties zetten dit christelijk getuigenis voort. Niettemin is het ook waar, dat media uit de hele wereld in de afgelopen jaren vaak bericht hebben over tragische gebeurtenissen in Ierland. Daarin is sprake van een strijd tussen katholieken en protestanten. Hoewel de wortels van de problemen veeleer politiek, cultureel, historisch en sociaal zijn dan religieus, is het helaas waar dat velen die geweld hebben gepleegd, in naam christenen zijn. Een ander triest gegeven is dat de conflicten laten zien welke tragische gevolgen de verdeeldheid tussen de christenen kan hebben. Gelukkig heeft het vredesproces in Noord-Ierland de afgelopen tien jaar vooruitgang geboekt, hoewel het kwetsbaar blijft. Tolerantie en harmonie, vergeving, verzoening en wederzijds respect zijn houdingen en waarden die iedere dag opnieuw in praktijk gebracht dienen te worden. Ondanks of misschien gedeeltelijk als een vrucht van het vreselijke lijden, zijn de betrekkingen tussen christenen de afgelopen jaren veranderd. Het huidige aantal ontmoetingen en de mate van samenwerking en interactie tussen leden en leiders van de verschillende kerken zouden veertig jaar geleden ondenkbaar geweest zijn. De vele vredeszaadjes die zowel individueel als op het niveau van de gemeenschap gezaaid zijn, zijn ontelbaar. Oecumene in Ierland behelst natuurlijk meer dan alleen Noord-Ierland. Feitelijk bestaan er twee jurisdicties op het eiland van Ierland en dit is van invloed op de oecumenische dialoog. Hoewel de kerken op het hele eiland werken, is het mogelijk dat de verschillende ‘werelden’ die ontstaan uit de verschillende jurisdicties leiden tot verschillende verwachtingen, praktijken en ervaringen met oecumenische relaties. In de Republiek van Ierland vormen de katholieken een grote meerderheid en de protestanten een minderheid. Dit heeft tot gevolg dat protestanten en katholieken elkaar vaak niet eens ontmoeten! In Noord-Ierland is er geen groot verschil tussen de aantallen katholieken en protestanten, maar de spanningen van de laatste decennia hebben geleid tot een andere oecumenische atmosfeer. Er zijn veel bemoedigende interkerkelijke initiatieven in Ierland. Oecumenische diensten tijdens de Week van gebed voor de eenheid van de christenen zijn nu heel
gewoon. De jaarlijkse Wereldgebedsdag brengt een toenemend aantal vrouwen uit alle kerken bijeen. Oecumenische groepen zijn actief op het gebied van bijbelstudie en discussie over kerkelijke documenten. Concrete projecten op het gebied van educatie (bevordering van wederzijds begrip, lokale geschiedenis, conferenties) en sociale actie zijn een gelegenheid tot samenwerking en vriendschap. Kerstsamenzang en andere jaarlijkse activiteiten worden soms gezamenlijk gehouden. Interkerkelijke groepen, kerkelijke fora, partnerschappen tussen pastores, projecten op het gebied van vredeseducatie, gezamenlijke maaltijden komen – vooral in Noord-Ierland – steeds meer voor. De opening van de Ierse School voor Oecumene in 1970 was een belangrijke gebeurtenis voor de oecumene in Ierland. Andere belangrijke initiatieven in de Ierse oecumene zijn de jaarlijkse Glenstal Ecumenical Conference die sinds 1964 gehouden wordt en de Greenhills Conference (nabij Drogheda) die in 1966 van start ging. De Corymeela gemeenschap wordt internationaal erkend als een profetisch teken van verzoening. Helaas hebben geweld en sektarisme geleid tot diep gewortelde vooroordelen, pijn en onverzoende herinneringen die heel gemakkelijk ieder engagement om te komen tot contact of een dialoog met leden van een andere traditie kunnen blokkeren. Onder sektarisme wordt verstaan “een geheel van houdingen, overtuigingen, gedragingen en structuren waarin godsdienst een belangrijke component is en dat (1) direct of indirect de rechten van individuen of groepen inperkt en/of (2) situaties van destructief geweld beïnvloedt of veroorzaakt” (Department of Social Issues of the Irisch Inter-Church Meeting, Sectarianism: A Discussion Document (Belfast, 1993), p.8). Het onderwerp sektarisme heeft in Ierland heel wat aandacht getrokken, met name na het Goede Vrijdag Akkoord van Belfast in 1998. Ten behoeve van een cultuur die het sektarisme overwint, moeten we inzien hoeveel alle christenen met elkaar gemeen hebben in de aanwezigheid van de Verrezen Christus. Er zijn nu veel projecten die tot doel hebben gegroeide negatieve houdingen tegenover de ander bloot te leggen en mensen te helpen om te gaan met het verleden op een wijze die effectief en reëel is. Negatieve tendensen zoals sektarische protesten in Noord-Ierland zijn soms aanleiding tot extra oecumenische inspanningen, zoals het afgeven van een officiële verklaring van steun door de kerkenraad van de Prebyteriaanse Kerk aan een katholieke parochie na een destructief sektarisch incident. De parochie kreeg het verzoek de verklaring voor te lezen tijdens de mis. Het belangrijkste oecumenische ontmoetingspunt in Ierland is de Ierse Interkerkelijke Vergadering die voor het eerst in september 1973 in Ballymascanon vergaderde. De Interkerkelijke Vergadering, die bestaat uit leiders en vertegenwoordigers van de leden van de Ierse Raad van Kerken en van de Bisschoppenconferentie van RoomsKatholieke Kerk, vergadert enkele keren per jaar. De Interkerkelijke Vergadering heeft twee afdelingen – één voor de theologische vragen en één voor de sociale vragen. De ontmoeting van leiders en vertegenwoordigers van de kerken heeft zeer geholpen om gevoelige onderwerpen zoals gemengde huwelijken gezamenlijk onder ogen te zien. Een overzicht van de leden van de Ierse Raad van Kerken geeft een idee van het brede spectrum aan kerken in Ierland: De Cherubim en Seraphim Kerk (weet iedereen wat voor kerk dit is?); de Kerk van Ierland (Anglicaans), de Koptisch Orthodoxe Kerk, de Grieks Orthodoxe Kerk, het Life Link Network van Kerken, de Lutherse Kerk, de Methodistische Kerk, het Ierse district van de Moravische Kerk, de Vrije Gereformeerde Kerk, de Gereformeerde Kerk, het Leger des Heils, het Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers), de Russisch Orthodoxe Kerk en de Roemeens Orthodoxe Kerk.
Tot enkele jaren geleden lag het zwaartepunt van de oecumenische samenwerking bij de vier grote kerken: de Rooms-Katholieke Kerk, de Kerk van Ierland, de Gereformeerde Kerk en de Methodistische Kerk. Door de groei van de Orthodoxe Kerken, de kerken van etnische minderheden en andere nieuwe gemeenschappen in Ierland, voltrekt zich nu een belangrijke verschuiving. Deze ontwikkelingen zullen het oecumenisch landschap sterk beïnvloeden. Ook andere geloofsgemeenschappen maken een groei door en dit is van invloed op de oecumenische relaties, omdat het christenen uitnodigt om na te denken over hun gemeenschappelijk getuigenis en openheid naar andere geloofsgemeenschappen. Tussen 1991 en 2002 nam het aantal moslims in Ierland toe van 3.900 tot 19.100 (volkstelling van 2002). De boeddhistische gemeenschap steeg in diezelfde periode van 986 tot 3.894 en de hindoegemeenschap groeide van 953 naar 3.099 leden. Deze opwaartse trend van andere geloofsgemeenschappen zet zich voort. In elk overzicht van de oecumene in Ierland moeten de talloze individuen, gemeenschappen en bewegingen die in de afgelopen veertig jaar temidden van tranen en leed zoveel zaden van verzoening en dialoog hebben gezaaid, dankbaar worden herdacht. Zonder twijfel werden veel grensoverschrijdende gemeenschapsprojecten in Noord-Ierland door christenen geïnspireerd. Het is in een hernieuwd besef van de aanwezigheid van Jezus onder ons wanneer we samenkomen in zijn naam, dat christenen in Ierland hun christelijke wortels en hun specifieke bijdrage aan de evangelisatie in de wereld van vandaag herontdekken. Gekomen door een donkere nacht waarin verschillende culturen en mentaliteiten met elkaar botsten en er spanningen waren over de interpretatie van de geschiedenis en toekomstperspectieven, zetten de christenen zich nu in voor het zware, maar helende werk van verzoening. Het is onze hoop dat door getuigenis te geven van de diepe ervaring van God die zich laat vinden in de verzoening, christenen in Ierland in staat zullen zijn hun positieve ervaringen te delen met mensen overal ter wereld die proberen te leven in multiculturele, multi-etnische en multireligieuze omstandigheden. De woorden van het borstschild van St. Patrick, die uitdrukking zijn van ons geloof, geven duidelijk stem aan het diepste gebed van de christenen in Ierland: Christus naast mij, Christus voor mij, Christus achter mij, Christus in mij, Christus onder mij, Christus boven mij, Christus rechts van mij, Christus links van mij … Christus in het hart van ieder die aan me denkt, Christus in de mond van ieder die tegen me spreekt, Christus in ieder oog dat me ziet, Christus in ieder oor dat me hoort.
AANVULLENDE LIEDEREN, GEBEDEN EN ZEGENINGEN O Koning van de vrijdag (Oud Iers gebed) Uw ledematen werden uitgestrekt op het kruis, O Heer, die geleden hebt onder de kneuzingen, de wonden, de mislukking. Wij strekken onszelf uit onder het wapenschild van uw macht. Een vrucht van de boom waarop dit met U gebeurde moge op ons neerkomen deze nacht!
Het borstschild van Sint Patrick (Vertaling uit: Esther de Waal, De Keltische manier van bidden, Ten Have 1999, blz. 31) Als mijn schild deze dag een sterke macht: de Heilige Drie-eenheid! die zijn drieheid bekrachtigt en zijn eenheid bevestigt in de schepping van alles door liefde …. Als mijn schild deze dag roep ik aan: Christus’ macht in zijn komst en in zijn doop, Christus’ macht in zijn sterven aan het kruis, zijn opstaan uit het graf, en zijn hemelvaart; Christus’ macht in zijn komst ten oordeel op de laatste dag. Als mijn schild deze dag roep ik aan: de macht van de hemel, de witheid van de maan, de glorie van het vuur, de snelheid van het licht, de diepte van de oceaan, de vastheid van de aarde, de onbeweeglijkheid van de rots. Deze dag roep ik tot mij: Gods kracht om mij de weg te wijzen Gods hulp om mij te helpen, Gods wijsheid om mij te leiden, Gods oog om mij te verlichten, Gods oor om mij te horen, Gods woord om het te spreken, Gods hand om mij te dragen, Christus naast mij, Christus voor mij; Christus achter mij, Christus in mij; Christus onder mij, Christus boven mij; Christus rechts van mij, Christus links van mij; Christus in mijn liggen, mijn zitten en mijn opstaan; Christus in het hart van allen die mij kennen, Christus in de mond van allen die mij ontmoeten, Christus in het oog van allen die mij zien, Christus in het oor van allen die mij horen. Als mijn schild deze dag roep ik: een sterke macht: de Heilige Drie-eenheid! Die zijn drieheid bekrachtigt en zijn eenheid bevestigt in de schepping van alles – door liefde … Want bij de Heer is heil, bij de Heer is heil en bij Christus is heil. Moge uw heil, Heer, altijd met ons zijn. Uit de bundel ‘Zingt een Nieuw Lied’: 139 (melodie: Morning has broken)
Christus, wees naast mij. Christus, wees voor mij. Christus, omgeef mij, heers in mijn hart. Christus, wees in mij, Christus, draag mij. Christus, uw handen eeuwig op mij. Rechts van mij Christus. Links van mij Christus. Rond mij is Christus, schild in de strijd. Christus bij 't slapen. Christus bij 't opstaan. Werkend of biddend, Christus bij mij. Kom in de harten die aan mij denken. Kom in de ogen, die naar mij zien. Kom op de lippen die van mij spreken. Voor wie mij horen, Christus wees Heer. Vgl. Mt 28:20. Tekst: Maurice Ketelslegers SdB. Muz.: Ierse volksmelodie. (St. Patrick's breastplate). © 1994, B.A.N.A., Helmond.
Love divine, all loves excelling Liedboek van de Kerken, 443 Moriah, volksmelodie uit Wales, Charles Wesley (1707-1788) Vertaling J.W. Schulte Nordholt, geb. 1920 1. 1 Liefde Gods die elk beminnen hemelhoog te boven gaat, kom in onze harten binnen met uw milde overdaad. Jezus, één en al ontferming, daal vanuit den hoge neer met uw heerlijke bescherming in ons bevend hart, o Heer.
2. God almachtig boven mate, die zo nederig verscheen, keer opeens terug en laat ons nooit meer, nooit meer hier alleen. Laat ons in de kerk U prijzen met uw heiligen omhoog tot in 's hemels paradijzen wij U zien van oog tot oog.
3. Wat Gij eenmaal zijt begonnen o voltooi het: maak ons rein, tot de wereld is gewonnen en in U hersteld zal zijn, tot wij eeuwig bij U wonen, schrijdende van licht tot licht, leggend onze gouden kronen zingend voor uw aangezicht. (ook op melodie: Alle Menschen werden Brüder ofwel: Hoort, hoe God met mensen omgaat) N.B.: de 2de strofe ontbreekt in het Liedboek. In vertaling: Adem, o adem uw liefdevolle Geest in elk verontrust hart; Maak ons allen tot uw erven, laat ons de rust vinden die U beloofd hebt. Ontneem ons het verlangen naar de zonde; wees onze alfa en omega; voltooiing van het geloof, zoals het zijn begin is, maak onze harten vrij.
Een 15de eeuwse Keltische zegen God moge zijn in mijn hoofd en in mijn begrijpen: God moge zijn in mijn ogen en in mijn kijken:
God moge zijn in mijn mond en in mijn spreken: God moge zijn in mijn hart en in mijn denken: God moge zijn in mijn einde en mijn vertrekken. Een oude Ierse zegen Moge de weg je tegemoet komen, moge de wind voor jou steeds in de rug zijn, moge de zonneschijn je gezicht verwarmen, laat de regenbuien zacht neerkomen op je velden, en moge God je bewaren in de palm van zijn hand tot wij elkaar weer ontmoeten. Amen. Traditioneel Keltisch lied Wees Gij mijn verlangen, o Heer van mijn hart buiten U al het andere telt voor mij niet; laat mijn denken naar U gaan bij dag en bij nacht, bij waken of slapen, uw licht mij nabij. Wees Gij heel mijn wijsheid en in waarheid mijn woord, laat mij steeds met U zijn, en Gij, Heer, met mij. U bent mijn bevrijder, mijn hart hoort U toe; in mij is uw woning, ik ben één met U. Geen rijkdom verlang ik, noch vergank’lijke lof, mijn erfdeel bent U elke dag dat ik leef; Gij, Gij alleen, heb ik lief bovenal, O hemelse Koning, U bent waarlijk mijn schat. Grote Koning daarboven, Gij hemelse zon, geef mij ook die vreugde als ik straks overwin. Wat er ook gebeure, mijn hart hoort U toe, blijf steeds mijn verlangen, Gij die alles regeert. (ook te vinden in de bundel Opwekkingsliederen, lied nr. 520)
Verantwoording Het concept van het materiaal voor de Week van gebed voor de eenheid van de christenen 2006 werd gemaakt door een oecumenische werkgroep uit Dublin in Ierland. Het materiaal kreeg zijn definitieve vorm in een vergadering van een internationale voorbereidingsgroep. De leden van de voorbereidingsgroep werd benoemd door de Faith and Order-commissie van de Wereldraad van Kerken en de Pauselijke Raad ter bevordering van de Eenheid van de Christenen. Deze internationale groep kwam bij elkaar in het Focolare Centrum dichtbij Prosperous in County Kildare, Ierland dankzij de steun van de Ierse bisschoppenconferentie. - Aanvullende teksten van liederen en zegeningen zijn door de Ierse werkgroep samengesteld. De Nederlandse bewerking werd gemaakt door leden van de projectgroep Week van gebed van de Raad van Kerken in Nederland. Ineke Bakker Annie Coppen-Baeten Geert van Dartel Christien Duhoux-Rueb Magda Frijns Leo van der Klaauw Anneke van Wijngaarden-Junge
